장음표시 사용
171쪽
non possumus, sussiciet si utamur nomine, quod aliquam hujus re circunstantiam denotet. Si,exempli gratia,nominis proprii Ecclesiarciijuciam obliti fuerimus , illam alio nomine quod ad eam aliquoia modo referatur, indigitabimus; illa est Ecclesia, verbi gratia , in qua tanta erat turba, in qua D. concionem habuit, in quam die dominica convenimus. Si vero nominis proprii alicujus hominis non possimus recordari, aut illum alio nomine designare commodius ducamus, illum, cxempli gratia, poterimus indicare per faciem suam variolarum cicatricibus di linctam , per hominem illum grandi & eleganti coriapore , per parvum illum gibbosiim , pro variis quibus e D illum movebimur affectibus , licet de quoquam per contemriim loqui sit
iniquum. Jam autem mutuum vestigioriura vinculum', aeque adeδ id earum linter se , non est tantum sundameinum omnium figurarum Rhetorices ; sed eo etiam viriculo nituntur innumera alia maximi momenti in Ethica, Politica , atque in generc, in omnibus scitauiis, quat aliquam cum homine habent. analogiam , ac de quibus per cnnse liten ς infra sumus. dicturi. Istius mulsi ves1:giorum vinculi causa cist identitas temporis quo cerebro insculpta fuerunt. Sat enim uit multa vestigia simul formata fuisse , ut non nisi simul , etiam denub excitentur ; Cum enim si ritus animales viam velligiorum codem tempore editorum inveniant hiulcam , per catri pzrgunt, quia. nempe, facilior dinir transitus, siti 1n per alia cerebri loca. Hinc talemoria habitus corporei cum belluis
H. xc mutua vesti torrim vincul.i cum sp rituum commotionibus lnon sena ner coniungunttur , quia scilicet , ca omnia quae vidcmus, nobis bona , vel mala , semoci non Vidciarur , haec. ut iam vincula possunt disrumpi,quia cuin non fiat sciri r ncculsaria vita conservivio-ni,cadem quoque semper non debent cite. Sed quςdam sent in cerebro nostro vestigia inter sic invicem naturali vinculo colligata , 5 prodici ea cum quibusdam spirituri in nrotibus conjuncta, quia sciliaet in conservationi virae necellarium cst,iosorumque vinculum: facile saltem disjungi nec uit , quia idem ill tui semper esse expedit vestigium , exempli gratia , ingentis altitudinis iquam quis intra se videt, & c qua delabi periclitatur, aut vestigiuiri ingentis alicuius molis in cum imminentis , natura conitingit ut cum itigio quod mortem ipsi i epraesent. at, cum agitatione spiritutam quae ipsiuin ad fugam aut fugae desiderium incitat. Vinculum illud nunquam interrumpitur, quia,nempe idem in percise debet; consistitque in certa fibrarum, cerebri dispositione , quam ab actu
Vincula omnia mon naturalia rumpi possunt & debent, quia variae temporum,& locorii in circunstandiae ipsa debent mutare et ut vitae .coris 2 unioni. conducant. . utile. in . perdici , , cXempli gratia, sugete. - hominus
172쪽
homines selopetis armatos, in iis locis, & temporibus queis istis animalibus insidiari solent venatores , aliis vero temporibus ipsas fugere non est necessarium. Itaque , ad omnium animalium conserva tionem , necesse est dari vincula quaedam vestigiorum , quae possint facile formari &destrui; alia vero quae non nisi dissiculter possint dis rumpi , alia denique quae nunquam. Quid ejusmogi varia vincula valeant essicere , terquam utile est disquirere. Horum enim estectos quamnlurimi sum, & ingentis momenti ad hominis omniumque quae ad illum spectant, cognitionem.
Hinc praecipuam errorum nostrorum causam , ora i , deinceps ostendemus. Verum,ut e diverticulo in viam, nunc Varias mittationes quae fiunt in imaginatione hominum , pro Vario vivendi more, e plicemus.
I. Eos qui litteris o scientiis operam dant errori magis obnoxias
esse II. Cur malimus aut horitate niti, quam raIione uti.' Ariar hominum vivendi rationes sunt prop. innumerae. Variae sunt conditiones , varia Ossicia , varia munia , variae secietat ex illa varietate fit, ut omnes pene homines agant propter diversos fines, diversisque nitantur principiis. In eadem etiam sqcietate , in qua eodem agi spiritu , eademque inire consilia deberent, rarb tamen multos reperies qui idem intendant./Varia negotia , varisque commercia varietatem etiam inducunt in forma & modo quo proposita executioni mandant, licet de re inter ipsos conveniat. Ex his patet tim possibile esse causas morales errorum sigillatim explicare ; nec id hoc loco perquam utile foret. Suiliciat n. de iis vivendi rationibus Eagamus, quae in plures & graviores errores injiciunt. Iis rite expositis, nemo est qui non pollit ultra pergere , & uno intuitu facilique negotio causas multorum errorum specialium occultissimas , quisque poterit deprehendere, quae explicari non possent sine longo tempore &labore, Ubi veritas semel illuxit menti , illam strenue anaplectitur, miraque prosequitur alacritate. Verum inter varia hominum negotia , nullum est de quo verba niscere magis expediat , quam de illorum negotio qui studio litteraruma operam .dantes memoria magis utuntur quam ratione. Nullum l l certe est quod memorabiliores essiciat in imaginatione muIationes, dam, orati , quodque in errorem magis impellat. Experientia enim constat eos qui librorum lectioni dc veritatis inquisitioni avidius & pertinacius incubuerunt, in graviores ctiam terrores ductu suo , caeteros homines injecisse. i
173쪽
Res non secus se habet de iis 'iii student ac de iis qui peregrinan . tur. Si sorte sortuna viator a rectu deflexit itinere , quo ultcrius pro ingreditur, eb etiam longilis aberrat a scopo, & eh magis aberrari quis diligentius procedit. Sic ingens illa veritatis inveniendae cupido, qui nonnulli tenentur , incit ut libros in quibus eam sese nacturos sperant perlegant aut ineptum eorum quae scire cupiunt systema sibi forment, cui praefram adhaerent , caeterisque amplectendum irrito conamine propinant ut' iis deinceps idem habeatur baoni et qui systematum ingentoribus haesi solet. Haec duo vitra plicemus. ε ' Mirum est: homilies ingenio praeditos malle tamen qngenio alitano uti in veritate ii vestiganda , quam suo. Rcs suis usurparu - - is longe magis juvat , quam eas videm alienis. Nec putem virum bene oculatum oculos: unquam sibi clausurum aut effosuirum, ea ad. . ductus spe, se, scilicet, ducem habiturum quem sequatur. Res tamen itidem plane se habet doeusu mclitis ac ila lini oculorum, quemadmowdum ingenium multo praestat oculis; ita usus rationis voluptates Mutilitates longe solidiores parid menti, quam lux δε colores paret, si
lent oculis. Homines tamen oculis suis.semper utuntur ad videndi , iat ingenio suo ad veritatemvassequendam sere nunquam. in Sed huic mentis serturbationi multa conserunt. I. . inunicium b. simia hominibus secordia, qui . operam sitam in meditando
β' - r. Meditandi imperitia , quam deficiente a primis annis exercisi
contraxerusit homines, ut dicium cst Capite I X. 3. Veritatum abstractarum, quibus omnes quas lito in t possvinus cognitiones , nituntur, aspernatio. . . Nost a in rebuς verisimilibus placida , ut ita dicam, ei sentia', quia nempe illa siuit jucunda , quis, ut pote norionibus
bilibus freta, maxime assiciun a . . .
. Stulta ambitio qui Doctorurni iam affectamus. Dom e diunt qui lectioni magis incubuerunt: varia um opini omine is mutuis colloquiis longe .ut pri6rque ad Dium t mediocribus.ingeniis, qualii aera philosephia quae. .
' 6. Quia Priscos nobis misse .peristraetores , nosque frustilarere quoci ipsos latust , fus existim illud ' , : ita illegitin eneras ' ni,inepta curiositat --ψIA '--Η is a nobis dissitis, antiquissimi ab oris renioliismis adridus, atque majorem conciliat admi atibnemmylax . .
olim Heraditum ob obscuritatem magnificiebant. Anxie disquiruntur. γψπ. D - numisthuar antiqua licet rubigilie corrosidi Alicujus veterix lateriiM, ci epida sedulbeonservantur quamvis vermibus exesa. Pretium ab
antiquitate petunt. Non pauci Rabbinorum lectioni operam dant,quiae nempe lingua exotica , maxime corrupta , dc obscuri scripserunt
174쪽
Bli Doctores. Pluris aestimantur vetustissimae opiniones, quia a nobis filiit remotiores. Aci sane , si Nembrot laistoriam regni sui scriptis exarasset, in ea , si Deo placet, accuratiores politicae leges , & cae-rerae etiam continerentur scientiae quemadmodum nonnulli censent Homerum & Vsrgilium naturae arcana omnin calluisse. Veneratione digna est antiquitas , inqui mi; Quid ' Aristoteles, Plato , Epicurus insignes illi viri errat sent i Nec attendunt , qui ita loquuntur, Aristotelem , Platonem, Epicurum homines. fuisse non secus ac nos, quide inque omnino speciei. Nos praeterea nunc istos Philosephos bis mille annorum aetate superare , atque idch plura debere cosnoscere, ut pote plura expertos. Certe mundi vetustas, & experientia verit
S: Quia, quum o nato a uilior recens in pretio est, ipsius fama
nostra in delere videtur, quoniam, videlicet, ad nos proxime accedit. At verb de alitiquis res perii ille non est. y. Quia veritas, & novitas in rebus fidei non postiant simul concurrere. inippe homines veritates a ratione pendciates , ab iis quae pendent a traciitione non satis distinguenres , non attendunt istas
vuιitates ratione prorsus diversa esse addisce adas. Novitatem cum errore ,δc aluiquitatem cum veritate confundunt. Lutherus, Calvinus&alii innovarunt Sc eri arti iit ; Ergo dc Galilaeus, Hurvaeus, Carte-sius. In panatio Lutheri nova est & salsa , ei gh & circulatio sanguitiis Hervaei falsa est, quia est Nova. Hinc fit ut pastim indigno novato ruri, nomine recentes Philo mos indigitent , non sectis ac haereticos. Ideae , 5 voces veritatis se falsitatis , & novitatu. Simul colligatae fuerunt; id semel actum siviscit. Viiigus illas amplius separare nequit, S: cordati etiam viri casaegro sejungunt. Io. Quia in iis versamur icnaporibus queis veterum opinionum scientia adhue viget S S ij lii in qui ratione sua uti norunt, pravae consuetudinis contagio possulit , istius rationis vi, sese surripere. Dissici-la est iis imia cedere; quos
Defendit numerus , Iunctaeque umbone phalanges:
Ultimb denique utilitatis suae gratia duntaxat agunt homines; unde fit, ut qui agnsta ejusmodi studiorum vanitate, crroris convicti fuerunt, iis tamen incumbere non εlasinant ; quia nempe honores, S diagnitates , tum saeculi , tum et i 'i Ecclesiae ab iis dependent, & quia illorum citi iis compote, fiunt, qui in ejusmodi studiis excellunt, quam qui eorum sui it ignari. Ex his, ni fallor , liquidb satis patet,cut veteres opiniones ut veras amplectatitur homines, novas veris ut falsas incauti respirarit, cusdenique proprio ingenio nunquam, aut perquam raro utantur. Multae
aliae sciit causae speciales istius mali uelat vero si quis jam allatas aequa
175쪽
judicii lance perpendat, haud amplius mirabitur pertinacem quorumdam hominum erga veteres venerationem.
Duo pravi essus lactionis in imaginationem.
FΑlsa illa , & indigna veneratio qua nonnulli erga veteres ducuntur , innumeros edit effectus pellimos, quos hic rcccnsere non abs re videtur.
m. Ac primus quidem in eo consistit quod hac veneratione ab usu intum pramum sui desuescentes, veram paulatim contrahunt impotentiam illo utendi, Arbitrandum enim non est , eos qui in libris Aristotelis & ' Platonis legendis consenescunt, magnum ingenii sui usum facere. Horum Authorum lectioni tanditi plorumque incumbunt , eo duntaxat consilio,ut in ipsorum sentetitias descendant. Nec aliud sibi proponunt quam ipsorum placita memoriae mandare accurate,an sint rationi conissentanea parum solliciti,ut capite sequenti videbitur. Scientia itaque MPhilosophia quam ediscunt est potius scientia memoriae, quam scientia mentis.Nihil tenent praeter historias, & facta,non Vero veritates evidentes. Et historici potius censendi stini quam veri Philosophi. Secundus effectus lectionis veterum in imaginationem, hic est. Nimirum incredibilem inhevit confusionem idcis eortita qui istis incum-hunt lectionibus. Duae sitiat diverse rationes authores legundi , quarum altera Optima , & utilissima, altera vero inutilis , atque etiam
noxia. Legetae perutile est, sit mediteris super eis quae legis. Si coneris propria ingenii vi solvere quaestiones quas in titulis capitum vides propositas, priusquam caput ipsum legas , si rerum ideas inter se diseras & conferas , quid plura φ si ratione utaris. contra inutile est legere, nisi ea quae legis intelligas. Immb damnosum est legere, lectaque intellex ille , nisi intellecta satis expendas ut de iis judicium serrre postis ; praesertim si tibi sit memoria tenax , vel si iis quae legisti& intellexisti incautus assensiim praebueris. Prior legendi ratio mentem illuminat, confirmat, adauget et posterior, minuit, debilitat, obscurat ac perturbat.
Jam autem qui aliorum opiniones scire gloriantur, posteriori tantum modo student,Qub pilis legerunt, eo majore infirmitate &confia sone laborat ipserum ingenium. Quia, scilicet, vestigia ipserum cerebri,utpote innumera, eaque indigesta. inter se confunduntur. Quae confusio obstat quominus mens res distincte imaginari ac sibi repra sentare pollit. Mens quaedam vestigia apertura, in alia magis usitata incidens , novam non quaerit viam. Cum enim cerebri capacitas non sit infinita, viri fieri potest quin ingens ille vestigiorum ilicona poli-
176쪽
eorum numerus liuerturbetur, confiisionemqtie siram in ideas traii ferat. Nec aliam ob causim homines scelici praediti memoria ad res accurath judicandas inepti sunt , si casus magnam postulet atten
Sed praecipue animadvertendum est 'cognitiones quas ij sibi com- palant qui sine meditatione lagmat , dc in eum duntaxat finem ut aliorum addΗcant opiniones , uno verbo scientias illas quae pendenta memoria animos inflare , quia Videlicet magnum fulgorem praese ferunt , ingentem cultoribus suis ingignunt superbiam. Undest ut qui isto scientrae genere caeteris antecellunt, superbi 1 'praeti i-di, judicium de eunctis ferendi jus immerito sibi arrogent. Quae temeritas ipsi x in criorum numerum Irope innumerabilem in 'cit. Verum falsa haec eruditio pejori adhue incommodo obnoxia est. Ouippe homines huiusce commatis non sibi selis errant ρ, sed omnia praeterea vulgi ingenia, & innumeros juvenes qui in ipsorum vel ba tanquam in articulos fides jurant in eostem secum errores convesiunt. Is runt nempe juvenum ingeniis immani Eruditionis pondere opprestis, atque ciniistonibus insolentibus &'authorum amriquorum nominibus stupefactis ita invaluere salsi isti Doctores, ut ipsorum effata', oraculorum ad insin mirabundi xxoscuIentur , & in omnes eorum opiniones caeco impetu pedibus eant. Nec id modb. Viri et lana cordati qui de illis hominibus nil unquam accepissent, siκ possent a veneratione & assensit quodam temperare, si ipses tam a dacter, tam magnifice, tam graviter decidentes audirent. Cui enim species externa lucum hon faciti. Quemadmodum enim saepe contingit ut thramnes male habeant fros se fortiores, sed quibus est major prudwtia atque moderatio ς' Ita qui res defendunt quae . nec veritatem nee verissimilitudinem habent, os cope obturant retiitentia Eus, quia nempe ipses imperiose, audaci, silptabo aut gravi sio i quendi modo praevertu it. Isti autem homines se ipsos ades magnifaciunt , & caeteros adebcontemnunt, ut dudum contraxerint habitum, nescio quem , externum , fastuosim, gravitate quadam, fimque modestia mixtum quo auditores praeoccupant, & in sitam trahunt sententiam: Habitus'enim ille externus quem singuli hol ni ne pro variis somtibus, prae se ferunt, non aliunde oritur quam . a quae eos ebadducit ut de se non judicent per se ipsos , sed . per relationem ad caeteros homines , Ut cuilibet attento pateis. Habitus ergo seperbus, & ferox est habitata hominis semetipsiim' magnifacientis , caeterori m. existimationem iusque dinue habentis. Habitus modestus est habitus semet ipsem parvi ducentis, cineros magni. Habitius gravis es habitus hominis sese maximi putantis, alioriimque cxistimationem ambientis. Habitus vero smylax est habitus hominis suimet,ipsius & aliorum partim selliciti. Vari j itaque corporis habitus, prope infiniti, pendent a variis gradibus existimationis qua nos
177쪽
met prosequimur, & caeteros homines quibuscum versamur; quippe secundunt hos eradsis diversum induimus oris & corporis habitum. Capite IV. ana giam illam mutuam quae est inter nervos quibus palliones intus excitantur, & nervos qui illas externo habitu, quem
imprimunt , extrinsectis contestantur, ostendimuS.
IIominesstudio deditos alleui ut plurimum authori sese mancipare,ajeo ut in i l unum tolliment, ut nempe quiἀ iste Aushor tonue νιι, non vero quis tenendum sit, accurate discant. A Liud praeterea est vitium quo plerique homines studio incumbentes laborant , quhd , videlicet , aliquo aut hore sese praeverti sinant. Si quid veri & boni in libro quodam compererint , protinu6 extra legitimae approbationis modum transeunt ; in illo libro, si ipsis credas, nihil non est veri , nil non boni , nil non admirabilis. Ea etiam mirantur quae non intelligunt, caeterbsque in ean dem secum admirationem adducere conantur. Ex laudibus quibus authores illos ornant , gloriam S: sarriam aucupantur , quia: nempe caeteris persuadent se illos authores j omnino assequi ; nec id' eXilam existimant jactantiae materiam. Sese caeteris hominibus antepo nunt , quia cujusdam antiqui Aut horis , aut hominis , qui sua fortς ipse scripta non lintelligebat , ineptias , sese intelligere autumanta Quot cruditi x iri in elucidandis Veterum Philosopliorum, Poetarumque locis obscuris dc sedarunt ' Quot etiam non parvi ingeriij homines circa unius dictionis criticam aut aut horis cujusdam sententiam summa cuin voluptate versantur. Sed haec exemplis comprobare par est.
aestio de immortalitate animae est suis maximi momenti ; nec id Philosephis vitio vertendum est , quod omnem, illius quaestionis solvendae causa , moveant lapidem. Et quamvis ampla volumina . Veritati invalidis rationibus probandae destinent, quae paucis possct demonstrari, excusatione tamen digni sitiit. Sed quis risum teneat dum anxie disputant quid circa id senserit Aristoteles. Quid , quaesis, nobis hae aetate viventibus prodest , si sciamus an quondam eX-titerit homo quidam Aristoteles dictus , an ille libros scripserit suo nomine inscriptos; quid hoc vel illo loco scriptorum suorum intellex rit Certe ejustem Oisi rerum cognitio quemquam nec beatum nec infelicem reddere potest: at s ire num illius auelioris sentcntia vera sit,uel secus, illud vero est maximi momenti. Scire igitur quid Aristoteles de immortalitate animae senserit in ille .est, .ut quod maxime, licet utilis limum sit scite animam esse immortalcm.
178쪽
mortalem. Interea ta inen asseverare non dubitem plurimos Doctos de Aristotelis sententia super hac re , quam de rei ipsius veritate magis sollicitos fuisse. Lst vel ex eo patet quod libros conscripserint ex professo ad explicandum quid circa istud existimarit Aristoteles ;non vero quid de hoc credendum csset. Sed quamvis non pauci in disquirendo quaenam fuerit Aristotelis sententia desudarint, oleum tamen & os eram perdiderunt, cum de hac nugatoria qMaritione nondum aqud authores conveniat. Infelices certe orithotelis 1ectatores qui magistrum habeant adeo obscurum , quique ipse etiam obicuritat cin quandoque astectat , uti id testatur in epistola ad Alexandrum scripta. Opinio Aristotelis circa animae immortalitatem fuit igitur aliquandiu gravis & memorabilis quaestio inter Doctos. Sed ne id gratis me in medium proferre quis credat , non possum quin Lic transcribam locum Laceidae , longum quidem & tardiosum , in quo hic Author varias congessit authoritates super hac re tanquam super quaestione momento sar Haec sunt ipsius verba in secundum caput de re-1urrem e carnis Totulliani.
ouuho, haec in V olu utrinque validis fusurionibus a git itur ' num a1rim. imum ortalem , mortalimve fecerit Arsstimes. Et quidem Phil ρω haud unobilos .iis verari ut Aristotelem posuisse nostros .l3timos ab interitu ahenos. Ηι sunt
In contrariam famonem abiere nonnulli Patres, nec infirmi Phises hi; Iustinus in sua parans, ora leves ιn φιλι σετουμένω ct ut frivr Nimiviicerius in disp. contra Eunom. 9 6 Aemu l. x. de anima cap. . Theodorem de cluandis Graecorum σι stibis l. y Galenus in historia Philosophica . Pomponatius i. de im-nior alit.rre a Imeta , .Qm n Pomus L de mente Mnava , Ca/etam s de anima caρ. 2. In eum siensis ut ciniamu ita iacim nostrum put.ιm Ario oreses sui partini ad uem ab Alexandro Aptio de auditore , qui su solus erat interpretari Aristoteltiam mentem, quamvis Eugurintia cap. 2I. 9 22. eum cxcvj. t. r. t qu dein unde collegjse ridetur Alexander mortalitatem nempe ex ia. Metaph. inde S. Thomas , Theodorus mesochytes Immortalitatem collegerimi. Porro Tertullianum neuIram hanc opinaonem amplexum credo ; sed psitasse in hac parte ambiguum Aristotelem. It.ιque ita citα ιΗ- pro ut que, Nam cum hiascribat Arqioleti mortalitatem auima tamen l. de amma c. o. pro ιontra La FImone immoriaritatis citat. Etiam mente fuit Plutarcone. yro utraque γε noue acti vocant ondem Phιlosophum ιn l. . de placitis I UDAla. Δ.ιmini p. I. ins, ιatu Iria
179쪽
mbuis o liminiatitatem. Ex scholasticis etiam , qm in neutram partem Aristotelem coni antem iusiam , sed dubium O .in t rem , sunt Scotvi in
braso istud siuadeam. Porro omnium illarum citationum fides est penes Commentatorem, praeterqiram quod enim ipsa tum veritatis adstruendae non cit animuς; non nobis suppetunt egregii illi libri .ex quibus depromptae fueruiit, aliae etiam a nobis non alserentur,ipfi enim non invidemus gloria in eas tacere & accurate collegisse ; his adde quod , qui cum in finem . evolvere susciperet vel solos indices commentatorum Aristotelis, otio
Ex hoc igitur Lacerdae loco patet viros inter Doctos non infimae notae , multiim, laborasse ut scire iri quid Aristoteles de immortalitate animae senserit ; nonnull6sque hac de re libros scribere ii on dubitasse, inter quos fuit Pomponacius. Id cnim potiatim im sibi pri ponit Mithor ille, ut nempe demonstret Ar illotelem in ea fuisse sententia ut existimarct animam elle mortalem. Nec id modo. Nonnulli forte reperientur , qui non tantum de Ar illo telis sententia circa hanc quae s. tionem sint anxij ; Verturi etiam utilissimum putent scire an , Exem-pli gratia , Tertullianus, Plutarchus aut ali) eximianarint, Aristotclem mortalitatem animae credidisse an verb secius. Nec ab ejusmodi sententia valde abhorrere videtur ipse Lacerda ut cuilibet ad ultimam partem loci mox laudati attendenti patebit. Sic orditur ille
Quod si inutile sit scire quid de immortalitate animae' crediderit Aristotcles , aut quid Tertullianus & Plutarchus de ipso Aristotcle circa id censuerint ; Res tamen ipsi, scilicet immortalitas animae , est ,
veritas scitu plaiah ncccssaria. Sed innumera sit ni quorum cognitio cliplane inutilis ; quanto magis iri titue erit varias circa illa Philosopho- rum tenere scntentias φ Illud tam cia est quod sagaciter quaeriint non pauci. Libros videas circa res ciuili odi examinaiicias a principio ad finem occupatos ; super his nugis quot inter doctos coi flagraverunt bella φ Vanae illae & ineptae quaestiones, ridiculae inutilium opinionum . genealogiae, praebent Docti di amplam criticus materiam. Ejusmodi
ineptiarum contemptores ipsi iure merito contemnere debere credunt. .
Atque eos iit indoctos habent, quos haec ignorare juvat. Genealogicam formarum stibilantiali uno hi istoriam sese ad unnuem tenere arbitrari tur , & nisi pro tantis meritis grates ipsis persolvantur, tum hujus sinculi homines ingra O arguunt animi. Heu quam istaec ingenii humant cibilitat cm & vanitatem clare demonstrant i Certe nisi ratio studia dirigat, non modo studia rationem non perficiunt , sed istam potius
obscurant, corrumpunt, ac plane Per Vertunt.
V riam observandum hie est , in quaestionibus quae circa fidem
180쪽
moventur , eos non ineptire qui disquirunt, quid de iis , exempli gratia, senserit D. Augustinus, aut alius Ecclesiar Pater. Nec etiam immerito quaeritur an Augiistinus in eadem sucrit sententia ac Patres priorum saeculorum 1, quia scilicet, rcs fidei non possumus assequi nisi per traditionem , ratione in iis caecutiente. Cum antiquissima sententia sit etiam verisIima , quid senserint antiqui operae pretium est scire ; id autem fieri nequit, nisi sententia multorum qui lese invicem exceperunt examini subjiciatur. At vero de rebus a ratione pendentibus res plane secus se habet , ut quid de iis credere consentaneum sit sciamus, vcterum opinio nil nostra interest. Nescio tamen qua mentis perturbatione nonnulli efferantur, si aliter quam Aristoteles philosophari audeas, dum parsim curant , an in rebus Theologicis ab Evangelio, Patribus & Conciliis non discedas. Ij ut plurimum qui adversus quasdam Philosophiae veritates recens com pertas periinacitis obstrepunt quibusdam innovationibus , in Theologia detestandis, pertinacius adhaerere & indulgere videntur. Ipserum loquendi formulas non culpamus , quippe quae usu comprobentur licet veteribus inusitatae fuerint. Sed errores quos vocibus suis a qui vocis & confusis obtegunt & offundunt , da
In rebus Theologicis antiquitas sectanda est, quia in ea veritas est recondita, jam autem veritate semel comperta, abdicanda est omnis curiositas. At contra in rebus Philosephicis non est fugienda novitas,
etia propter veritatis amorem. Hic enim curiositas non patitur metam,
ut in rebus Theologicis. Si quis Aristotelem & Platonem in fallibiles fuisse crederet, tum iis solis dunt at intelligendis meritb sorte incumberet, sed quis id credat, 'cui saltem mens fana fuerit φ quin rationes monet ipses novis Philosophis inferiὀres esse, quippe bis mille ais isorum, quo temporis spatio illos Philosephos superamus, experientia, nos emcere debuit peritiores, ut jam dictum est. Certe recentes Philosophi omnes veritates a Uteribus invento possidere , iisque novas adstruere possunt. Ratio tamen vetat nos recentibuS potius quam ai . liquis fidem adhibere. Recentiorum cogitata ad examen revocare jubet assensiumque cohibere , donec veritas ita evidenter nobis assu serit, ut de ea amplius dubitare non postimus sine iRanifesta & ridicula praeoccupatione.