장음표시 사용
181쪽
De praeconceptis Commontaurum opinianibus. Porro nulli sunt hominum , in quibus praejudicia conspicita magis,
se praebeant , quam in Commentariorum scriptoribtis. Quia scilicet haec opera Viro cordato parum digna videtur , ideo authorum. quos commentariis mis illustrare carperunt admirationem apud Om-Iles conciliare conantur. Semetipses cum authoribus sitis ita confundunt, ut unum eumden que dicas hominem ; tum vero mire
suas agit partes. Authores igitur suos praeconiis suis clierunt, ipsis lumen affundunt , iplbs gloria cumulant , hanc scilicet gloriam ad se redundaturam non ignari. Magni fidae illae ideae non modo Aristoteli Platoni nomen apud nonnullos conciliant, sed iis etiam qui illos authorcs commentati sunt parant venerationum. Ac inter Commentatores aliquis forte reperietur qui commentariis scribcndis animum non appulisset, nisi ad eandem cum Autlaore tuo apotheosin adsipirasset. Non est tamen quod quis putet me omnes Commentatorex istius insimulare viiij ; multi sane suos landant author es sine ulla δεῖληιιαε spe , quin potius ista in vanualem cum horrore refugiunt si ad rem tantillum attendant ; illos igitur tacere laudant , iine ulla assectatione. Id faciunt iiRogitalites ; at vero si sint incogitantes ; est φιλα clis quaedam impercepta omnibus hominibus innara , quae ipsis irrcautis laudes illas si ggerit. Caloiem cordi in sirum non sentiunt homines , licet caeteris corporis partibus vitam & motum communicet; sese tractent palpetitque neces le est ut illum queant sciat re, qui siequi sit ipsis congenitus. Res eodem plane modo se habet de vanitate. Homini ad eb naturalis est ut eam ipse non sisatiat, quamq lample: isque cogitationibus ipsius vitam, ut ita loquar, motumque stip- peditet, id tamen pleninaque agit impcic. pto proisus modo. Lla vanitatis tuae convincaris , tracta, palpa , scrutare teipsum. Nemo ea qui satis exploratum habeat , vanitatem esse primum mobile quod Hieras actiones secum abi ipit; ipf, ouidem ia non igno. at,sed eo fine ut illud hominis cognitioni lubripiat. Clim igitur Commentator qualidam relationem Sc amnitatem habeat cam authore quem suis exornat commentariis, certe non mirum
est si amplam ipsi subministret laudum scgetem, ut eam postea in suos usus convertat. Idque tam dextero,ram stabriliter,iam cal- Iide peragitur ut impcrceptum prorsus sit. Sed hic omnes φιλα τιας ustutias.detegendi non est animus. Commenῖatores Boii laudant authoies si:os duntaxat quia in ipso-
182쪽
riim gratiam anteoccupati sutat, & quia hoc pacto sibimetipsis consul fuit , sed etiam quia id ita solaniae est , ut necessias quae iam sic
agendi incumbat. Quidam reperiuntur, qui licet non ingenti erga sciencias quasdam ek quosdam Authores ducantur amore , illos tamens Authores commentari non dubitant, quia scilicet ossicio quo inter homines funguntur, sortuna , inconstanti quodam voluntatis impetu, aut alia quavis causa , ad id laboris adducti flant. Jam autem 1 e ad id teneri arbitrantur , ut Authores suos ad astra hyperbolice evehant; licet Authores sint inepti, scientiae abjectae, & futiles. Ae revera is ludibrium deberet qui Authoren commentari aggrederetur, quem ineptum judicarct, aut qui de materia, suo judicio, inutili scriberet. Hos igitui Auihorcs hasque stientias quantumvis aspernabiles, ut suae saltem faniae velificetur laudare debet. Et sic erratum altero errato rependitur. Hinc fit ut Viri non indocti , diversis Authoribus comnacnta udis operam dantes , contradictoria saepe pro
Hinc fit etiam ut pene omnes Praefationes , veritati ac sanae rationi non consonent. Si Aiistotcles commentariis explicetur , protinus genit, mitura nomine condecorabitur. Si quis super Platonc lucubret, tum erit Dιvιmιs Plato. In commentandis hominum operibus , pauci
sint qui simplici illorum hominum nomine contenti sint. Homines illi, si CommentatoribuS credas , sunt homines plane Divini, sui sae-eilli prodigia, ac denique dona, ipsiis peculiaria, coelitiis acceperunt. De matcria quae tractatur res nora sectis se habet illa nempe eli om- Mium pulcherrima, nobilissima, & maxime necessaria. Sed ne quis hic sibi vel ba dati credat. Ad hunc modum Cornmentator maximi inter Doctos nominis , de Authore sito loquitur. Aver-roes de Ai istoctie. In Praefatio itu quam istius Philo phi Physicae praemittit, dicit, Logicam, hicam & Metaphysicam ab Aristotele sitisse inventas 3c perfectas. Complevit, inquit, mistu eorum, qui Auti μnt
eum inrue ad inc tempus, quod est mille ct queὸgrauor ἰιn annorum , quidqu. tu adidit, nec invenies in ejus verbu errorem alicujus quamisaris, Gre talem esse τιrtutem in ridi piauo avo miraculosum ct extraneum bac dis g. tra cum in uno homDie reperiIur, digi est esse dινιιιm niam suam himianus. In aliis locis ipsum laudibus ornat Ionge magnificentioribus. ut I. de genio io . am m. rti ιω. Laudemm T eram ροι separa νιI bmιc virum ab actu II perfectis, e, ς' priavisti te et ultim.rm dignitatem huma ram, qY.im non omius homo potest in q - . cunque arare attingere. Idem Columentator dicit i. I. Astrue. disp. 3.
Quid illud est, quaeso, nisi insanire ' quis mentis compos haec loquaturi sane Commentatoris praeoccupatio ad vesaniam S amentiam usque de vetiisse necelse est. Repetat, quaesis, lector verba mox allat aes
εο quae addit in alio loco. Aristoteles fuit Pi biceps per quem perficiuntur
183쪽
omnos sapientes, qui fuerunt post eum : lueν disserant ιnter se in intesti 'endo vota' ejus, ct in eo quod sequitur ex eis. Interea tamen istiuς Commenratoria opera per totam Europam & ulterius etiam dispei sa fuere. Ex Arabico. in Hebraicum idioma, ex Hebraico in Latinum,& forte in alia idio- Inata versa fuerunt ; quod sitis evincit quanto apud Doctos fuerit pretio Commentator ille; adeo ut non putum afferri potuisse argumentum manifestitis praeoccupationis Doctorum. Hinc enim patet
ipses Aut horis alicujus opinione non imodo praeverti, sed etiam Gapraeconcepta judicia aliis impertiri, pro ex illimatione quam sibi peperit Author ille : adeo ut falsis istis laudibus vulgus doctoruim seductum cum se ad illorum Authorum lectionem accingit, temerarias hauriat opiniones , atquc hoc pacto errores erret non paucos. Erialiud exemplum.
Vir inter Doctos insignis , qui Geometriae & Astronomiae Scholas instituit in Academia Oxoniensi , libro quem super octo prioribus Euclidis propositionibus composuit , in haec verba orditur. Consilium
ineum, Auditores, s vires se valetudo se fecerint, explicare definitiones, petitiones , communes sententiai , ct octo priores propo*ιones primi libri eli mentorum cetera post me venient: vi re inquere ; & eundcin librum his verbis absolvit. Exolvi paT Lyci gratiam , T omim Auditores, promissam, liberavι fidem meam, explica νι pro mod lo meo definitiones , priιtiones, communes sentenrias ct octo priores propositiones elementorum Eurlidis. Hic annis fessis cyclos artemquι
repono. Sucredeut ιη hoc mlinus ait, fortasse magis vegeto corpore, virido ingemo,
cto. Certe ingenio mediocri una hora sussiciet, ut per se , vel opitulante inter Geometras minimo, definitioncs , petitioncs, axiomata& primas Euclidis propositiones addiscat. Vix ulla egent cxplicatione. Hic tamen Author de isto opere tanquam de dura & ardua provincia loquitur. vcrctur ut vires sibi deficiant, Si vires, inquis, ta raletudo fisson ιur. Opus imperfectum posteriirati perficiendum relinquit. Catera post me venientibin relinquere. Deo gratias agit,quod indulgentia speciali, ipsi concesserit pr illum exolvere. Exolri per Dει gratiam promissum liberavi fidem meam , explic.iνι pro modulo meo, quid e quadraturam circuli gduplicationem cubi. φ minime verb. Praeclarus ille vir explicavit pro modulo suo definitiones, petitiones, aXiomata ,& octo priores propositiones primi libri Euclidis. Forte inter successores aliquis reperietur cui firmior suppetat valetudo majoresque vires quo tantum opus pollit
perducere. Succedent in hoc munus, abj Fortalia viagis regere corpore O viavido ingenio. Ipsum jam quiescere par est. Hic anms f in silas aruisque
Prosectb clim Euclides se a composuit clementa , non tanta existiam avit se obscuritate laborasse, aut res adeo extraordinarias in medium In ροβορ' protulisse, ut commentario trecentis aut circiter paginis constanti indigeret, ad suas explicandas definitiones, petitiones, & octo primas
propositicines primi sui Libri. At Doctus ille Anglus Euclidis scientiam Diuitigod by Corale
184쪽
riam ita potuit exaggerare, ut si per tempus & vires licuisset, duodecim aut quindecim ampla volumina circa Geometriae elementa haberemus quae hujus scientiae tyronibus, plurimum, si Deo placet, utilia essent, & ad Euclidis gloriam summoperh cedcrent. Haec sunt falsae eruditionis consilia. Author ille Grae- eam callebat linguam, ipsius enim lucubrationibus opera Chrysostomi Graece edita de mus. Veteres forte Geometras perlegerat, ipse rum propositiones ut & genealogiam historice tenebat. Antiquitatem eadem colebat veneratione uita veritatem par est colere. Sed quid ex ista ingenij dispositione resultat φ Commentarius scilicet definitionum nominis, petitionum, axiomatum &octo primarum propositionum Euclidis , quem scommen rium ) intelligere ac memoriae mandare longe dissicilius est , quam ipsas propositiones quas explanare aggreditur ; quid dico propositiones φ totus ipse Euclides facilius intelligetur qHam hi Commentari j. Multi equidem ex vanitatis principio, linguam Graecam aut etiam aliam quam non intelligunt, usurpant. Quippe Dictionaria , indices,& loci communes , ingentem plurimis Authoribus conferunt opem. Sed quis ad id adducatur, ut linguam Graecam adhibeat, ubi Graece loqui a deis ab .rdum est y Hinc in sero Authorem illum non alio ad Euclidem commentandum principio impulsum fuisse , quam ingentiqua in illius gratiam tenebatur, praeoccupatione & opinione. Curte si rationem adhibuisset non vero memoriam in illa re quaesbia indiget ratione, aut si eodem erga veritatem motus fuissetamore
M veneratione, ac-rga Authorem cui commentarios adscripsi ; non
potuit set, quin longo tempore in id tam exile opus consumpto , tandem falsus fuissee,definitiones quas Euclides tradit de angulo plano, di de lineis parallelis esse vitiosas, nec eorum naturam satis explicare; secundam propositionem esse ineptam , quippe quae non possit probari nisi per tertiam pelirionem , quae non potest concedi nisi concessa secunda propositione. Nam concedendo tertiam petitionem, pcsse, nempe , describi ab unoquoque puncto circulum cujuslibet intervalli; id inquam, concedendo, non modb conceditur ex punisto lineam duci alteri lineae aequalem , quod in hac secunda propositione Euclides magnis demonstrat circuitibus & ambagibus,sed etiam conceditur duci ex unoquoque puncto numelum linearum infinitum cujusiibet longitudinis. Sed plerique Commentatores non sibi proponunt elucidare suos
Author es, aut veritatem inquirere, sitam tant ina eruditioncm ambitiose ostentare, & Authorum sitorum vitia propugnare habent in conis
liliis. Non tam loquuntur, Et sui & Authorum suorum intelligcntiam lectoribus dent ; sed ut admirationem &sibi Sc illis conciliunt. Nisi Commentator ille , de quo sermo est, citationibus Graecis , rnultisque Authorum ignobilium nominibus, & aliis Scholiis ad intelligendas, notiones communes , definitiones nominis, petitior es Geometriae pyorfius Diqiti eo by oste
185쪽
prorsus Inutilibus situm implessent librum, quis quaese illum legissetiquis admiratus esset φ quis titulo Cocti & ingenion viri nomine ipsit mcondecolast et 'Nemo et opii cr, qui, his auditis, non fateatur lectionem Authorum, incautum ingenium saepissime antevertere. At vel b statim atque
t. si hi homo praejudiciis sese implicari livit, mentem sanam , seu - sensit ira,cemmun. quem Vocant, communem , amplius non habet. De omnibus quae ad
sua praejudicia aliqua consormitate reseruntur, sinistre judicat; ii, omnes suas inficit cogitationes. Si res a praejudiciis suis sint prorsiis alienae, iis animum appellere nequit. Ita Sectarciri Aristotelis Aristoteles solus sapit. De cunctis judicat relate ad Aristotelem quicquid isti Philosopho adversatur id fit sum existimat. Ei aliquis Aristotelis locus semper praesto erit, illum semper & ubique lati labit, obscura & omnibus ignota , non secus ac evidentia & vel pueris nota ex Aristotelepiobabit; quia, nempe, Aristoteles est ipsi, quod aliis ratio 8c evidentia esse 1 lent. Pariter si quis Euc Iidi & Geometriae studio sese mancipirit, omnia ad lineas referet &ad propositiones Autla oris sui. Nec imum proferet Veibum nisi relate ad scientiam cui incumbit. Totum erit majus sual arte, quia , nempe, id dixit Euclides , nec ipsi im pudebit Euclidem audare ut id probet, ut aliquando observavi, sed id in aliis Authoribus a Geometra alienis multo magis selenne est, videas enim libros prolixis sententiis Graecis, Hebraicis, Arabicis resertos, ad probanda quae cuidentissima sunt. Jam autem hujusce viiij haec est catisa ; objecta . ilicet quibus prae- vcnti fuerunt , vestigia ad eb alta fibris ipfbriim cerebri impresserunt, ut semper hiulca maneant; spiritibus animalibus, ob perpetuum fluxum , ea claudi non sinentibus. Quum itaque mens cogitationes istis vestigiis alligatas neces larib habeat ; ipsarum veluti mancipium evadit : Illae cogitationes eam perpetub sollicitant & interrumpunt ;etiam clim erroribus agnitis occurrere contendit. In perpetuum igi-
tiir erroris discrimen adducitur, nili semper sibi pr. ecaveat, & canonem initio libri traditum constanter observui, hoc est, nunquam assentiatur nisi rebus evidentissmis. Hic non loquor de plero riurique hominum communi errore, qui ita
eligendo studii sui genete sunt incauti dc infelices. Haec pertinent ad
Ethicam , licet ad ea quae de praeoccupatione priae missimus etiam PC- ferri possent. Is en m certe falso motus praejudicio agit, qui se totum Rabbinorum,&lingua in quarumlibet incognitarum ac proinde inutilium studio ita addicit, ut in iis totam vitam nil sere consumat; Falsa
illa adductus spe fore ut in virum doctii in aliquando evadat licet hocstud ij genere non possit unquam ullam sibi parare veram scietitiam;
scd quia haec occupatio non tam erroris quam jacturae temporis id stultae vanitatis causa est, eos praetermittemus qui in eiusni odi scientiis abjectis aut inutilibus magnos progruisus facero nituntur.
186쪽
I. De novorum siri ematum inventorib-. II. Intimus error eorum qui studio θιenitarum operam dant. OUomodo se habeat eorum imaginatio qui studio scientiarum
operam navantes , nihil admittunt quod Authorum quorundam non innitatur authoritate , supra patefecimus. Alij siuat istis valde oppoliti. Apud hos, Authores, etiam spectatillimi, nullius sunt preti j. Authores quidem olim aestimabant, sed mutato consilio, semetipsos inrer Authores accensuetunt; auram popularem captaturi, noVae alicujus hypotheseos inventores audire gestiunt, ea scilicet adducti spe, sibi inaudita afferentibus non defuturos admiratores. Istud genus hominum imaginatione forti ut plurimum pollenta fibrae eorum cerebri ita sunt dispoiitae , ut vestigia sibi impressa dili conse veni. Ubi igitur novum systema aliquam verisimilitudinem prae se serens apud te imaginati siint, ipses ab errore depellere frustra Idores. Quicquid ipserum sententiam tantillum stabilit, id exosculantur & te naciter conservant, dum contra objectiones sibi factas ne animadvertunt quidem, aut futili aliqua distinctione eludunt. Ob istud ingenij figmentum intiis sibi congratulantur , magnam ex eo sperantes existimationem in sela veritatis specie, quam reserunt verisimiles ipsbrum opiniones, contemplanda attenti sunt , ab imagine illa oculos non deflectunt ; at vero caeteras opinionum suarum facies quae ipsas falta talis possent arguere, veluti per transennam tantum adspiciunt. Ut verum aliquod formetur systema magnae requiruntur ingenii dotes ; Multlim enim acuminis, & penetrationis habere non sufficit; sed praeterea quaedam mentis sublimitas & magnitudis neccssariae sunt, quibus multa uno intuitu pollini conspici. Mediocribus ingeniis, licet vivacissimis & si1btilissimis , non ea tamen est capacitas , qua omnia ad legitimum instituendum systema necessaria , postini intueri Mcomplecti. Levioribus terrentur dissicultatibus aut debilioribus perinstringuntur splendoribus, nec visum suum ita possunt producere, ut integrum amplae alicujus materiae corpus eodem tempore contueri
possint. Sed frustrὶ mens ingenti pollet capacitate & perspicacitate , nisi
praeterea ascetibus & praejudiciis vacet; nil ab ea sperandum est: praejudicia alteram mentis partem occupant, alteram inficiunt, affectus inserdinati ideas mille modis confundunt , di illud plerunque in objectis nobis repraesentant, quod in iis reperire exoptamus. Cum etiam
187쪽
Verum eupido illa qua Doctorum nomen & famam ambimus , nos
praecipue arcet a Vera comparanda scientia. Perpauci igitur extant qui nova. systemata condere possint; permulti tamen reperiuntur systematum inventores. Inter eos qui studio multam conserunt operam pauci sunt , qui ex notionibus communibus
Tatiocinentur. Aliquid semper singulare est & anomalum in ipsorum ideis; nec hinc obscure liquet ipsos aliquo systemate sibi peculiari niti, omnes ipsorum libri id quidem haud manifestant ; nam cum scriptum aliquod publici juris facimus ad ea quae scribuntur propitis attendimus :& saepe sela attentio tussicit ut erroris convincamur. Libri tamen quidam subinde prodeunt in lucem, ex quibus id facile concludas : sunt enim Authores quos ab initio patefacere juvat, se aliquod novum invenisse systema. Praejudicia quae in Authorum qu rundam gratiam concipiuntur, valde augent numerum eorum qui nova formant systemata ; hi, nempe, cum in Authoribus quos amplexati fuerant nil veri & solidi reperiant quoslibet libros primo fastidiunt, novam deinde opinionem aliqua verissimilitudine vestiram, ambabus amplectuntur ulnis , & in
ea eo quo diximus modo sese magis ac magis confirmant. Ut veris ingens ille erga novam opinionem suam, amoris aestus destinuit, aut ad ipsius examen accurat His adacti sunt, ipsam publicam facturi, tum ipsius falsitatem agnoscunt; ea tamen lege atque conditione ut alias opiniones nunquam sint amplexuri,eosque omnes damnent, qui se veritatem aliquam comperisse profitebuntur. I I. Ultirmis itaque & maxime periculosus errorum , multorum qui
io incumbunt in eo conii illi, quod nihil posse certo sciri arbitrens. Ἀώ plurimos libroS antiquos & recentes perlegerunt, nulla in iis veritare comperta , multa es regie cogitaverunt, quae ad serium examen
revocata falsa ipiis vita sunt. Hinc inserunt omnes sibi similes esse ;nec dubitant quin ij qui se aliquam reperisse. veritatem existiniant sententiam illico mutarent , si ut ipsi fecerunt, cogitationes suas ad judicii trutinam perpenderent. Illos itaque damnant nullo ampliori
ruiminis examine. Q id enim' si non damnarent, i psis ingeni j paumam cedere viderentur ; quod quidem verisit nile non putant. Eos igitur pertinaces ducunt qui se aliquid ccrib tenere asseverant; ncc ferunt scientias haberi, ut veritates evidentillimas , extra omnem legitimae dubitationis aleam positas, sed tantum ut opiniones quas ignorare non expedit. Illos tamen homines attendere velim , se omnes libros nondum legisse quam iam innumeros prope legerint ', aut si omnes legerunt, cum ea quae sane necessaria est attentione non legisse ; seque omnes cogitationes pollibiles non habuisse , licet multas habuerint egregias quas falsas deprehenderunt ; aliosque idco reperiri po se qui scopam propius attigerint. Nec omnino necesse est
alios illos homua escise ingenio ipsis perspicaciori , si dem lina id eos male habet, sussirit si feliciores fuerint. Certe qui asserit se res evi-donter
188쪽
denter apprehendisse quae ipsi ignorant, nullam iis inseri injuriam ;quippe multa saecula non secus ac ipsi cas ignorarunt veritates ', non qu bd praeclara defuerint ingenia, sed qubd ipsis res prima fronte non bene cesserit. Ne igitur aegre ferant si quis oculatus de iis quae clare videt, loquatur, ad ea quae ipsis proponuntur animum advertant si id demum post tot errores a se pollini impetrare)deinde judicent, nil obstat. At si quicquam examinare recusent, illeant filium : attendant, quaeso, an id responsi quod iis dare solent a quibus interrogantur si legitinnim, illud est quod ignorathr ; nemo id hactenus assequiit, est ; certe ut larecresponsio ab iis fiat legitime , necesse est ut existiment se omnia stire quae omnes alij sciunt, aut ab omnibus aliis possunt sciti; si id enim de se non crederent ipserum responsum esset etiam absurdius. Cur ignorantiam suam fateri ipsis durum videtur in hypothesi,ctim in thesi se nihil scire profiteantur φ Et cur ex sua ignorantia omnium hominum ignorantiam inferre volunt Tria sunt igitur hominum studio deditorum genera. Alij Authori cuidam, aut scientiae inutili, seu false, serviliter &immeritb se dedunt, Alij propriis se lactant chymoeris. Postremi denique , ex duobus primis plerumque coalescentes, omnia stibilia se scire credunt; ouia autem se nihil cerib & evidenter tenere, exploratum habent,l: inc concludunt generaliter nil posse; cui denter cognosci , & quicquid i piis proponitur ut meras opiniones habent. Triplicis istius hominum seneris vitia ex proprietatibus imagina tionis capite X. Sc XI. expositis, & praecipue ex prima manare clarum est. Id oritur ex praejudiciis quae ipsorum mentem occaecant, eamque ab aliis objectis avertunt; Praejudicia sunt corum menti, id quod Principum Ministri, sunt iplis Principibus, quemadmodum enim Ministri eos omnes a Dominorum sitorum conspectu arcent, qui pro ipsis non stant vel qui eos deturbare possent ; se praeiudicia illorum hominum non permittunt menti introspicere ideas objec oraim puras & intemeratas ; sed eas fuco obducunt; suo veluti symbolo S tessera eas induunt ; eas deinde sic larvatas menti objiciunt ; adeo ut vix pollit
inrores agnoscere , dc e uere.
I. De ingeniμ esamiuatis. II. De ingeniis superficiariis. III. De viris authoraxate praeditis. IV. Pe ris qui exterimenta faciunt. OUcae jam diximus sufficere mihi videntur ut generalia imaginationis eorum qui studciat vitia , & errores ipsis frequentis limos agnoscamus. Quia autem pauci, si illos excipias, ad vcritatis investi-S a Diuiligod by Cooste
189쪽
gationem sese accingunt , eaeteri vero ipsi tum authoritate & tes timonio nituntur. Huic secund P parti possemus hὶc finem imponere.
Haud abs re tamen existimamus aliquid de ei roribus caeterorum hominum perstringere; eos enim cognoscere laon cst plane inutile. Quicquid sensus delectat nos vehementer aflicit , jam autem qu b. vehementitis rebus a Ucimur , eb magis etiam iis attendimus. Quos circa qui voluptatibus quibussi bet maxime sensibilibus & iucundissimis
indulgent , veritates paulo dissiciles non pollunt penetrare quin ipscuum mens, utpote non infinita ipsis voluptatibus tota occupatur,
aut saltem distringitur. . Mi.χ Plerique Magnatus, aulici, .divites, juvenes, ac ij cui
tita. i. Ireuurum nomen sibi arrogant, in perpetuis voluptatibus vel santes,
teque sibi selum negoti j in se suscipieti res ut placeant, concupiscentiamque Sc sensus excitent ; tantam in hisci: rebus peritiam, seu potius tantam mollitiem acquirunt, ut eos potiori jure dicas cte ingenia effeminata , quam ingenia subtilia de expolita, ut id falso existimant. Multiim enim disscit vera ingeni j subtilitas &.clegantia, a mollitie, licet haec duo vulgo confundantur. Ingenia subtilia S perspicacia illa sunt, quae ratione duce, vel minimas rerum differentias dignoscunt , essectus a caulis occultis in i-titis,& imperceptis pcnd cntcs prospiciiint ; ea s ini denique quae Objecta sibi proposita punitius introspiciunt. Ingenia vero mollia nihil habent praeter Liliam sit btilitatem. Nec vivida sint, nec per sipicacia 3 ne ei seistus quidem , causis sensibilibus & manifestissmis procedentes vident, nil denique capiunt S pcnetroni at verb circa scias bi-Ies agendi & loquendi modos sunt desicat illi mi, Vox barbara, aut obsoleta, accentus Provinciae alicui familiaris , invenusta oris compositio, ipsis longe vehemani ius offendunt quam invalidae rationeS. Argumenti vitium non percipiunt, dum vel minima in periodo seuge i tu irregularitas ipsos fugere nequit. Quid plura Rerum seni: bilium sunt peritissimi , utpote cui perpetuo se ii sui im usu sint exerci
tati. At vero quia ratione sua nunquam rite usi sunt , res a ratione pendentes non intelligunt.
Illi tamen sum homines Quorum fama viget, praeclara facile habemur ingenia, Si quis enim libore & expedite loquatur , si vocibus' utatur tersis δc exquisitis , si figuris utatur quar sensus domulceant , affectiisque impercepto quodam modo excitent is certe ex vulgi sententia, erit ingenium et ans ,.subtile, delicesum , licet nil veli nil honi , nil non inepti blaterer. Nemo est qui videat istum hominem adeo decantatum, molli , atquc effinini nato pollere genio , & filiis tantum circumfulgere splendoribus , qui mentem nunquam illuminant , ac eum Ocul OS nostros duntaxat, non vero rationem alloqui,
dc persiaadere. Porrb omnes homines hoc vitio sit pra nor ato ali ratemis teneri,
190쪽
se subducat ut externis agendi & loquondi modis pani sim non adinhaerescat. In eo omnes hominus non aliter disterimi qu.m secundum
magis & mimis. Sed ideo quibusdam .id vitium speciatim tribiliseus, quia nonnulli sunt qui agnitum illud, sedulo corrigere satagunt; at is: de quibus sumus loquuti, id tanquam praestantem ingeni j dotem existimant &. fovent. Non modo non agnoscunt fallam istam ingeni j subtilitatem non aliunde oriri. quam a muliebri mollitie , & complurium errorum originem esse; sed illam arbitrantur esse invictum ingenij sit stibi imitatis argumentum. Hi ce possunt accedere innumera in cnia levia ac ut ita dicam su- II. persciaria , quae res nunquam penitus itispicientes,nil praeter ipsarum veluti corticem ac si1 perficiem attingunt ; & differetitias non nisi, confuse disicernunt. Non ipsis rum. culpa quidem , ut in aliis : ip rum ingenitim voluptatibus sensibilibus non fuit coarctatum , sed quia ingenio sunt natura exili. Nec putandum est istam ingenii exilitatem ex mentis nariri a pendere: Illa ingenii tenuitas nonnunqua in ex inopia aut tarditate spiritu una animalium , interdum cx iii flexibilitate labrarum cerebit, aliquando etiam ex immoderata spirituum& sanguinis copia, aut ex alia quavis causa , quam teneIe necessum
Duplex igitus est ingeniorum genus. Alia differentias rerum iacile perspiciunt , atque illa sani recta ingenia. Alia mutuam inter eas imaginantur & stipponunt similitudinem, & ista sitiat ingenia, quae 'superficiaria diximus. Priora habent. cerebrum vestigiis objectorum
claris & distinctis excipiendis idoneum , & quia ad ideas illorum vestigiorum sedulb attendunt ; in istis objectis nihil est quod ipsos
fugiat. At vero ingenia superficiaria excipiunt ditia taxat debilia &confusa obje istorum vestigia. Ipsa tantum vehit a per risibulam vident Sc iciab similia eis videntur, ut faci cs illorum quos eminus ad Dpicimus, simitus nobis apparent : quia mens seippo iiii semper simi-litudinem & paritatem , ubi nullam necessariam agnoscit differentiam & imparitatem, ut id libro tertio sum probaturus. Qui ora dionis habent ad populum , qui loquaces diciantur , ω
multi etiam inter eos Cui facile mentem suam aperiunt, quamviS raro loquantiir, istius sunt ordinis. Qui enim serio & accurate mcditantur , meditata clare eloqui rarissime queunt. Harsit alit tapequia terminis qui falsas in Auditoribus excitent ideas uti verentur. . Cum ipsos loqui pudeat co tantium sitie ut loquantur , multoIum ad instar, qui dc omnibus audaciter garriunt, ideo cogitationes non vulgarcs verbis, ut par cit,exprimi re multum laborant. Quamvis ingenti colamus Veneratione viros pios, Theologos, , senes, dc eos omncs in genere qui magna apud homines v I iit authoritate ; de iis tamen id dicere nobis liceat; saepisIme , vi .elicet, , contingero ut se credant erroris immunes , quia a cate iis homini bus magna cum reverentia auscultantur; quia ratione sua ruris ut vii