장음표시 사용
271쪽
recens creatam in rotis horologii ; ita nemo potest sine speciali revelatione asserere tanquam demonstrationem Geometricam , nihil esse in lapide praeter exterisionem diverse configuratam : feri omnino potest ut extensio conjuticha si cum aliqua alia re quam non concipimus quia nullam illius habemus ideam. Quamvis id credere & affe-vcrare videatur valde absurdum , abnurdum enim est ea asserere quae nec scimus, nec concipimUS.
Supponamus tamen aliud quid esse ab extensione diversum in materia , id certe non impedit , si res serio animadvertatur, quo minus extensio sit essentia materiae , juxta definitionem modΛ traditam. Prorsiis enim necesse est, ut quicquid est in mundo, sit vel ens, vel modus entis ; id ab ingenio attento negari nequit. Jam 4tatem e .X- tenso non est modus entis, ergo est ens. Sed c ina materia non si ens constans ex pluribus entibus , ut homo, qui constat ex corpore& mente ', hinc sequitur materiam elle unicum ens, ac proinde ipsam nihil aliud este quam cxtensionem. Iam ut probem extensionem non esse modum entis , sed verumcns ; animadvertendum est non poste concipi modum entis, quin codem tempore concipiatur ens cujus est modus ; non potest, eXempli gratia, concipi rotunditas , quin concipiatur extensio , cum enim
modus entis nihil aliud sit quam ipsum ens sic modificatum , rotunditas exempli gratia cerae nihil aliud sit quam cera hoc modo disposita , cons at concipi non posse modum entis sine ipso ente. Si igitur
extensio esset modus entis, non posset concipi extensio , sine illo ente cujus extenso esset modus. Extensio tamen sola facillime concipitur. Ergo non est modus ulli uet entis ac idcb in lἰ ipsa est ens. Itaque constituit essentiam materie, cum materia sit unicum ens, non vero ens compositum ex multis entibus, ut jam dictum est.
Sed complures Philosophi ideis generalibus & entitatibus Ι ogicae, ita sunt affucii , ut ipsorum mens iis magis occupetur, quam ideis sibi peculiaribus, disti lictis, & Physicis. Id vel ex eo patet quod omnia ipsorum ratiocinia circa res naturales nitantur duntaxat notionibus Logicis , actus & potentiae , & mimari infiniti ei tiratum imaginariarum, quas non discernunt a realibus. Cum igitur istius commatis homines per eam mathodum mira facilitate videant quidlibet, se caeteris visu perspicaciori praepollere arbitrantur, seque claristi me videre extensionem supponere aliquid, ipsamque nihil aliud esse quam proprietatem qui etiam spoliari potest. Si tamen ab ipsis postulatur ut cani rem explicent , quam percipere sibi videntur in materia praeter cxtensionem ; id multis eXe- qumatur rationibus, quae omnes ostendunt ipsos nullam aliam habere ideam quam ideam entis, aut substantiae in genere. Id manifesto patet ex eo quod illa idea entis in genere nulla includat attributa specialia quae materiae competant. Si enim ex materia detrahas extensionem ; omnia attributa omnesque proprietates quae ad ipsam pertinere
272쪽
here concipiuntur ab ipsa detrahuntui, licet in ipsa relinqueres rem illam quam iptius esse et sentiani imaginantur : Certe ex ea non possent fieri coelum , terra, nec quicquam eorum quae videmus. Contra vero , si detrahatur id quod pertendunt esse essentiam materiae, dummodo extentio residua sumisit, supererunt etiam omnia attributa omnesque proprietates quae distiniste in idea materiae includi concipiuntur: Nam ex extentione possunt haud dubie sor mari coelum, terra,
totus mundus adspectabilis, & infiniti alii. Itaque eum res illa quam sapponunt praeter extetitionem, nulla habeat attributa quae ad iplam pertinere, distincte eoncipiantur, quaeque clare includantur , in ipsius idea, nihil eis reale, si rationcm consulas ; nec potest quicquam conferre ad explicandos effectus naturales. Quod vero dicunt iem illam esse μιν tum & n ιpium extensionis id dicunt gratis , nec clare concipiunt id quod dicunt, hoc est, nullam illius liabent ideam piarierideam generalem & Logicam, ideam, scilicet, subjecti & principii;
adeo ut novum adhuc posset fingi novumque ρ; uipta illiussit bjecti extensionis, & sic in infinitum ; quia mens sibi pro Iubito repraesentat ideas generales subjum M principj.
Verisimile equidem est, homines ideam materiae sine gravibus causis tantopere non obscurasse, multosque esse qui sententias nostris adversas defendant ad id principiis e Theologia petitis adducti. Sanhextenso non est essentia materiae si id fidei repugnat; Huic autoritati plane credimus. Debilitatis & limitationis ingenii humani satis Dei gratia conscij simus. Illud satis non habere capacitatis ut potentiam infinitam metiri queat, Deum infinite plura posse quam concipere valemus, ipsum dare nobis ideas ad ea duntaxat cognoscenda quae fiunt
secundum ordinem naturae, Caetera Vein nos celare, noVimus. Semper
igitur parati sumus, ad submittendum inguntum fidei; sed aliis opus: est argumentis quam iis quR Vulgb asseruntur ad dustruendas ratio nes supradictas ; quia modi explicandorum mysteriorum fidei, non sint fidei, illa enim mysteria creduntur, quamvis modum ipserum posse unquam liquido explicari non concipiamus. Credimus, exempli gratia , mytherium Trinitatis quamvis mens humana illud capere non pollit ; N id non obstat quo miniis credaiamus ea quae ab uno tertio non differunt, inter se non differre, quamvis haec propositio istud mysterium videatur destruere. Persitasum
enim habemus utendum non esse ratione seu mente , nisi circa resipitus capacitati accommodatas , mysteriaque i ostra non esse irretorto oculo spectanda, ne iis nerstringamur, juxta illud Spiritus salicti m nitum Qui scrutortor orerimetur a 1loria. Si tamen ad satisfaciendum nonnullis ingeniis utile duceremus explicare quo pacto sententia quam de materia habemus msili conciliari cum doctrina fidei circa Transsilbstantiationem, id sorsui ni do M. claro dc distincto effectum daremus ut eo pacto nullum rici IiO-nibust
273쪽
tribus Ecclesiae fieret praejudicium ; sed ab hac explicatione, praecipuὲ in hoc opere supersedere posse nobis videmur. Observand thenim est Patres de illo mysterio se m per loquutos ut de mysterio α'.αια λό', ω ; ipsbs ad illud explicandum Philosophiam nota adlii butile et ac ut plurimum comparationibus partim accuratis& ad do ma declarandum potius quam ex acie explicandum aptis usos fuit L. Traditio itaque in eorum usium est qui non philosophantur super hoe mysterio, quique mentem tuam fidei, anxiis illis δc arduis mi iss quae itionibus, lilbmittunt. Immerito igitur quis ex lacret a Philosephis explicationes cI aras& faciles modi quo corpus J E s u-C u R i s T i cst in Eucharistia , is enim ab ipsis peteret ut nova iii Theologiam inveherent. Ac si Philosi phi huic postulato imprudentes responderent , certe non possent Vitare vel sit . e Philosiophiae, vel Theologiae condemnationem V ii enim ipserum resnonia essent obscura ipibrum Philosophiae principia spernerentur, si vero essent clara, non sine ratione ipsbrum Theologiae novitas metum in uteret.
Cum igitur novitas in rebus Theologicis secum serat erroris indicium, & opiniones vel ex eo duntaxat quod novae sint nec traditionis fundamento nixar jure contemnantur : nemo potest sine temeritate tradere explicationes faciles & intelligibiles rerum quas Patres & Concilia penitus non explanaverunt i sufficit si dogma Transsubstantiationis teneamus, ipsus explicationem quaercre non fata gentes. Alioqui nova litium & altercationum semina spargerentur , quae jam plus fatis grassantur. ; immb ipsi veritatis inimici iis litibus maligne uterentur ad suos opprimendos adverta ios. Lites circa explicationes Theologicas omnium maxime inutiles& noxiae videntur: cd etiam sunt formidabiliores quod ips Viri pij se legitime vinculum charitatis rumpere credant , erga dissentientcs. Id aequo pluribus experientiis comprobatur , nec causa istius eventus est admodum occi illa. Satius itaque & tutius est, de rcbus quae evi denter non liquent, quasque alij non possunt alsequi, praecipitantius non loqui. Sed non oportet etiam ut explicationes obscurae & incertae myst riorum fidei , quas credere non tenemur , sint nobis instar normae& p ncipi j ex quibus ratiocinemur in Philosophia, in qua sola evidentia nos persis adere dcbct. Committandae non sunt ideae clarae &disti iactae extensionis , figurae , & motus localis cum id eis illis generalibus & confusis principii, aut subjecti extensonis, formae, quid ditatum , qualitatum realium, & omnium illorum motulam generationis, corruptionis, alterationis,& aliorum similium a motu locali di- , Vertorum ; ideae reales scientiam parient realem. Sed ideae generales& Logicae nihil unquam gignent praeter scientiam , vagam , superficiariam , & sterilem. Attente igitur quantum fieri potest conliderandae sunt ideae illae disti lictae Sc speciales rerum, ad cognoscendas proprietates Diqiti co by GOrale
274쪽
proprietates quas ii luduiit 8, ac sic rimanda est natura , missis omni lius illis chi inae iis quae in selo quorundam Philo Iophorum cerebro
Iruma caca generalis en oram nostror m. I I. Ideas rerum non
semper praesentes adesse mentis. t m atque id optamus. III. Omnem mentem sinitam obnoxiam esse errori , cν cur res sic se habeat. IV. Iudicandum non esse nihil exiisere praeter corpora , aut spiritus, neque Deum esse θιntum, ut abos conciZimus viniίs.
Actenus de erroribus, quorum aliqua astignari potest eausa occasionili; in natura intellectsis puri, aut mentis dum illam consio cramus per se agentem, & in matura idearum, hoc est , in modo quo mens percipit objecta externa, loquuti suimus. Jam nihil restat amplius nisi ut explicemus i am causam,quae dici . . poteli universalis & generalis omnium errorum nostrorum ; nullum enim errorem concipimus qui ab illa aliquatenus non dependeat Haee . t ', eausa in eo sta est quod cum τὸ nihil nullam habeat ideam qua re- 'oram. praetentetur, mens ad id facile adducatur ut credat ea quorum nullam habet ideam non existere.
Errorum nostrorum fontem generalem ex eo manare constat , ut
jam multoties diximus, qubd judicia nostra latius Pateant perceptionibus nostris. Quum enim aliquod objectum conlideramus , illius ut plurimum unam tantum faciem inspicimus ; jam autem de facie 1 nobis considerata duntaxat judicare non contenti judicium de objecto integro statuimus. Unde fit ut saepe hallucinemur , quamvis enim res overa sit respectu faciei a nobis expensae, respectu alterius sepe falsa deprehenditur , & quod credimus verum esse , est tantum verissimile. Iam vel b manifestum est nos de rebus non omninb judicaturos riseut solemus, nisi arbitraremur nos omnes illarum inspexisse facies , aut nisi supponeremus omnes alias facies similes esse faciei a nobis ins pectar. Causa itaque generalis errorum nostrorum in eo versatur 'uhd .esim nullam habeamus ideam aliarum facierum objecti nostri, aut ipsarum discriminis eum facie quae menti nostrae obversatur , credamus illas alias facies non existere, aut saltem suppoliamus inter illas nullam esse specialem disserentiam. Iste procellas nobis videtur rationi satis consentaneu . Clim enim τε nihil nullam in mente excitet ideam , non immeritb credere nobis videmur ea quae nullam in mente etarmant ideam, dum examinar tur, similia esse nihilo. Quodque nos in ea confirmat sententia illud
Ost ; scicet , instinctu quodam persuademur ideas rerum debitas esse
275쪽
naturae nostras, ipsasque menti ita submittit ut sese ipsi objicere debeant statim atque id exoptat.' Si tamen animum ad statum praesentem naturae nostrae attentum adverteremus, certe tam proni non essemus ad credendum , ideas re- νων m.sia rum nobis adcise statim atque eas volumus. Homo nihil est , ut itaxosia dicam , praeter carnem ic sanguinem , ex quo peccavit. Levior im-
pressio sensuum & affectuum frangit vim intentiorem applicationis ' mentis ipsius: Cursiisque rapidus spirituum Sc Languinis secum abripit, ac versiis objecta lensibilia perpetuo impellit. Huic torrenti ipsum abripienti incassum stipe reluctatur, imm4 ipli re ictari rarbarareditur, ipsum enim sequi dulcillimum ess, adversus ipsum vero reniti arduum nimis. Mens igitur defatigatur & fatiscit postquam
aliquantium in veritate aliqua ana plectenda ac velliti arripienda desudavit : Ac eo in quo versamur statu , plane falsum est ideas reruni mcnti Objici stati in atque eas consigerare volumus. Judicare igitur non debemus res non existetre, ex eo dutaxat quod illarum nullas habemus ideas. Sed etiamsi hominem supponeremus sumnuim arbitrum mentis, suae & idearum, inccriarib tamen obnoxius esset errori eer naturam suam. Quippe mens humana est finita,omnis autem mens finita natu sasuI errori obnoxia est. Cujus rei haec est ratio. Res minimae infinitas relationes inter se habent, jam vero mente Τnfinita opus est ad easnmnes capiendas cum itaque mens amplecti nec capere possit omnes illas rationes. , quicquid conetur , ad id facile propendet ut credat rintiones quas non percipit non existere, praecipue cima ad te minatem , & limitationem mentis suae, ut saepe fit, non satis attendir. Itaque limitatio mentis sola infert secuin capacitatem errandi , ut ita loquar. Attamen si homines, etiam in eo statu infirmitatist & corruptionis In quo nunc sunt, libertate sua bos e semper utercntur, nunquam fallerentur. Atquc hanc ob causam omnis homo qui in errorem l. bitur, culpandus est , ac merito poenas luit: sitfficii cnim ut non errem US, hos judicare tantum de iis quae videmus nec ad aequata unquam Drre judicia , nisi de rebus quas integras nos examina Te certo scimus, Quod .
equidem homines possunt: assequi. Sed malunt ei tot i sese ma cipare, iquam sese ad normam veritatis coit formare ; decidere volunt line la bore & examine φ Quid mirum igitur eis fi in errores incidant ianuis meros, ac si saepe serviri judicia incertissima' Homines, exempli gratia, nullas alias habent substantiae ideas, quam ideas mentis seu spiritias ,& corporis hoc est, substantiae cogitantis dc substantiae extensae. . Atque hinc se legitime concludere artii- trantur quicquid existit esse corpus. vel spiritum. Nolim tamen asserere dari aliquam substantiam quae nec iit corpus nec spirit cis : Non debemus enim asserere res ex illei c, chm nullam illarum habcinus cognitionem ; Deus enim qui sua opera nos non celat, aliquam, Et vide
276쪽
tur, earum rerum nobis dedisset ideam. Exi Illino tamen nihil de nu- esse 'i uum mero generum entium qitae Deus creavit, per ideas quas de illis habemus determinandum csse,cum absolute loquen io fieri possit ut Deo t. sint rationes nobis occultae quibus ca nos celare velit : ut vel haec fitiis.
pollet sufficere quod,nempς cimi entia illa nullam ad nos habeant relationem , nobis satis inutile seret illa cognoscere: quemadmodum nobis non dedit oculos satis acutos ut pollimus numerare dentes acari,
quia inutile est ad conservationem vitae nostrae nos viso aded per*icaci pollere. Sed quamvis praecipiti judicio non debeamus pronuntiare omnia
entia esse vel spreuias, corpora, omnino αντίλεγον censemus, Phisto sophos ad explicandos effectus. naturales , uti aliis ideis, quam iis quae pendent a cogitatione, Sc extensiorie ; cum revera illae Alae sint ideae distinctae de speciales quas habeamus. Nihil a ratione magis abhorret quam imaginari innumera entia Hsimplicibus ideis Logicis, illis innumeras tribuere proprietates, atquα
ita res quae nou intelliguntur vesse cxplicare, per alias res quae non modo non concipiuntur,sed etiam quae concipi nequeunt. Res perinde
se habet ac de caecis qui inter se de coloribus colloqui volentes ae de iis Theles propugnare, ad id uterentur definitionibus quas Philosephi is Olent tradere, ac de iis multas elicerent conclusiones: sicut enim caeci
illi non possetit habere sermones nisi ludieros, & ridiculos de colori bus, quia eorum ideas disti illitas non habentes de illis vellent rati cinari ex ideis generalibus e Logica petitis. Ita Philosophi non pose fuit solide ratiocinari de effectis naturae , dum ad id utuntur duntaxat ideis generalibas & Logicis, actus, potentiae, entis, causae, principii , seimae, qualitatis & aliorum similium. Omninb necesse est ut uitantur duntaxat ideis distinctis , aut specialibus eogitationis, & exintensionis, & ideis quas illae includunt, quales sunt ideae figurae, m
tus, &c. Sperandum enim non est naturam posse cognosci, alia vi1 quam per considerationem idearum quas de illa habemus ; ac long. praestat nunquam meditari, quam circa chimaeras meditari. Non est tamen asseverandum nihil existere praeter spiritus, & ωμpora, h. e. entia quae cogitent, & entia qupe fini extensa, quia in illa aliaveratione esset periculum erroris: Quamvis enim illa entia ad ex- plicandam naturam sufficiant,ac pollimus idcirco sine ullo erroris dis. Ncrimine concludere res naturales quarum aliquam habemus cogniti nem, pendere ab extensionc & cogitatione , seri tamen, absolute loquendo , potest, ut alia quaedam extent cotia quorum natam habeamus ideam, quorumque nulla videamus effecta.
Homines igitur praecipiti seruntur judicio, dum statuunt ut principium indubitatum , omnem substantiam esse corpus , vel l spiritum. ' sed inde etiam praecipitem eliciunt conclusionem cum solo rationis lumine colligunt Deum esse spiritum. Verum equidem est, cum ad .
ipsus imaginem Sc simillitudinem simus cpnditi, b c fas
277쪽
no; multis in locis doceat Deum esse si iritum, nos id credere debere,. . illumque sic appellare, sed id ratio sola nos edocere nequir : Nobisceantum dictat Deum esse infinite perfectum , ipsunaque potius debere esse spiritum quam corpus , cum meus nostra sit persectior corpore, .sed nos non fecit certiores illa ratio non dari entia persectiora incutibus nostris; ac mentibus nostris longe magis superiora , quam me tes sunt corporibus superiores. Posito autem quod extem ejusmodi entia, ut id extra omne dubium, videtur constitutum, vel lex eo quod Deus potuerit ea Creare, man festum est illa entia ino longe similiora sore quam nos. Ita eadem ratio evincit Deum potilis habiturum esse illorum entium pei sectiones quam nostras , quae ipsoaum. respectu nil il essent praeter imperfectio nes. Arbitrandum igitur non est praecipitanter, vocem spiritus qua utimur ad exprimendum id quod Deus est, Scid quod sumus, esse ter minum uni vocuni;qui eadem aut plane similia signi hcat. Deus longo magis praestat mentibus creatis, quam illae corporibus praestant : ae Deus non tam vocari debet spiritus ut positive designetur id quod est quam ut significetur ipsum non esse corporeum. Ens est infinite per fectum, res est sine omni dubio. Sed quemadmodum censendum non est eum Anthropomorphiris, ipsius figuram debere esse humanae simi- Iem, utpote quae omnium Videatur perfectit sima, eis illum suppone Temus corporeum , cogitandum quoque non est' spiritum Dei habere cogitationes humanas, ipsiusque mentem nostrae similem esse, quia nihil mente nostra persectius cognoscamus. Credendum potitis est quod, quemadmodum in se includit persectiones materiae clim tamen non siit ens materiale, certum enim est materiam habere relationem. ad aliquam persectionem quae in Deo est , com eclitur etiam perfectiones spirituum creatorum cum tamen non sit spunus eodem modo quo spiritus QIenuas concipere ; versim ipsius nomen est ., I .L L. Est ii i Esr, JEHOVAH, hoc. est, Ens sine restLictione, omne ens, . ens infinitum & universale..
Exempla quorundam errorum Phfices in quos labuntur homines, . quia siupponunt res quae natura sua, qualitatib- , .exIensiore, duo ratione ,σ ptopomone. die πι , esse similes in insece omnibi . CApite praecedenti vidimus homines praematurum ferre judicium,
dum statuunt omnia entia duplicis duntaxat esse generis, nempe, spiritus & corpora. In sequelitibus demonstrabiimis ipsbs ferre judicia non modo praecocia vertim etiam falsilliina , qtiaeque numeri errorum innumerabilis sunt principia duin judicant emia non dissurre in
278쪽
suis rei stionibus nec in suis modis, nullam illarum disserenia a- tum habent ideam. Mentem humanam nihil aliud qtiam rerum relationes investigare constat ; primo relationes quas o ceta quae considerat possunt habere secum , deinde relationes quas illa objecta habent inter se invicem: Nam mens humana nihil aliud quaerit quam bonum suum, & veritatum: ut suum consequatur bonum, ratione, gustu, aut sensu accurath in veltigat , num objecta analogiam convenientiae habeant secum: ut veritatem adipiscatiir, inspicit an objecta analogiam aequalitatis
aut similitudinis inter se invicem habeant, aut quaenam praecise sit magnitudo aequalis ipse rum inaequalitati. Qiemadmodum enim bonum non est bonum mentis, nisi quia ipss competit ; ita veritas non est veritas, nisi per analogiam aequalitatis, aut limilitudinis qui e dc prehenditur inter duas vel plures res: sive inter duo vel plui a objecta ut inter unam ulnam, & telam; verum enim cli illam telam una ulna. longam esse, quia datur mutua analogia inter ulnam , dc telam illam, sive inlcc duas vel plures ideas r ut inter binas ideas bis trium Mideam sex, verum enim eIs bis tria esse sex, quia datur aequalitas inter duas ideas bis trium & ideam numeri senarii: sive denique interideas & res, clim ideae repraesentant id quod res fiunt; cum cnim dico Solem existere, propositio mea Vera est, quia ideas quas habeo ex iis stentiae & solis repraesentant selem existere, ac vere existere. Omnis igitur actio & attentio mentis ad objecta, ad aliud non intenditur
quam ut deprehcndat eorum mutuas analogias, clim rebus non praebeatur attentio nisi ut earum agnoscatur Veritas, aut bonitas.
Sed , ut jam Capite praecedenti dictum est atteratio mentem magno pere fatisat, citb fatiscit mens resistendo impressoni sensitum quae 'ipsam ab objecto sito dimovet, ac versus alia deflcctit, quae ipsi praeingenti erga corpus amore., allubescunt. Valde si iura esst ac se differentias quae intercedunt inter res quas examinar, utpote infinitas aut
plope infinitas non potest dignoscere. Mens igitur supponit simili- tuffines fictilias, ubi non animadvertit differentias posti vas Screales; quippe ideae similitudinis ipsi fiant magis praesentes, magis familiares,
magisque simplices quam caeterae . Manifestum cnim est sinu litudinem, unicam duntaxat includere analos iam, ac unicam ideam sumcure ad judicandum mille res esse inter 1e similes et cum e contra ut quis judicet sine erroris periculo mille obiecta inter se differre necessario habere debeat mille ideas differentes menti praesentes. Homines igitur imaginantur res diversit naturae e N ejusclem naturae; ac res omnes ejusacm speciei inter se invicem serint non differre.
Judicant inaequalia, esse aequalia, initabilia eme stabilia, ac ea quae sine
ordine & proportione sunt, esse optime ordinata, ac accurati limam servare proportionem. Uno verbo reS natiua , qualitate , ditiatione '& proportione diversas limites csse in his omnibus rebus saepissime
279쪽
M cns & corpus, substantia cogitans , & substantia extensa, sunt duo g 'nera e tritum toto coelo di , ei sa, ac penitus oppo ita: quod alteri competit alperi nequit competere ; attan: eii plerique laomines ad id eam quam habent cogitationis partim attenduntes , ac coi poribu Spei pctito assecti , mentem & corpus tanquam unum idemque habue- milit: imaginati sunt similitudinem inter res adob diversas. Volucrunt animam est e materialem per totum corpus di fusam, ac instar coiporis siguratam: menti tribuerunt quod si ii corpori congruere potest insuper homines voluptatem, dolorem, odores, sapores , &c. sentientes, ac corpus magis praesens habentes quam mentem ipsam, hoc est , corpus facile imaginantes , mentum vero imaginari non valentcs; ipsi corpori facultates sunt iendi, imas inandi , ἰ . aliquando etiam facultatem concipiendi , quae menti seli poliunt competere, trabuziunt.bed exempla infra subii exa erunt clariora. Omnia corpora naturalia , ea etiam qiuae ejusdem speciei esse dicuntur , a se invicem differre constat ; aurum auro non esse prorsus sim de , dc guttam aquae ab alia gutta differre. De omnibus corporibus
ei iisdem 6eciei res non sec is se habet, quam de faciebus t omnes facies trabent binos oculos, nasuna, os, &α omnes sunt facies, & quidem facies humanae ; dici tamen potest homini duas facies nunquam ex-ritisse prorsiis sntiles. Pariter alteium auri fragmentum partes habet smiles alteri fragmento auri, & aquae gutta alteri guttae sine dubio est valde similis : asteri tamen potest non possedari diras guttas , licet LX eodem haurirentur flumine, omnino similes. Tamen Psilos phi incoingitantur stipponunt similitudines essentiales inter corpora ejusdem speciei, aut similitudines quae consistunt in iii divisibili, nam cssentiae rerum consistunt in indivisibili, juxta falsam illotum opinionem.
Jam autem calisa cur errorem adeo crassum errent e X eo oritur, quod res circa quas ampla conflare volumina non dubitant, accurate examinare nequidem dignentur. Quemadmodum enim perfectam non
statuimus similitudi m inter facies, quia cominus eas conspicimus, ac quia habitus quem illas discernendi contraximus eicit ut minimas earum deprehendamus differentias : ita, si Philosophi naturam aliqua cum aliciatione considerarent, non paucas haud dubie comporirent causas diversitatum in ipsis etiam rebus qtiae easdem in nobis
excitant sensationes , quisque ideo ejusdeni speciei appellamus, in iisque similitudines essentiales tam facile non sipponerent. Caeci ridiculi essent, si stipponerent similitudinem essentialem inter sacies quae consisteret in indivi fibili, quia illarum differentias clare non percipiunt: Philosophi igitur tales similitudines in corporibus ejusdeiri speciei non debent supponere, quia per sensationes quas de illis habent ; nullas interea d cprchendunt differentias.
Facilis illa propenso qua ad supponendam similitudinem in rebus
ferimur, nos ch etiam impellit ut credamus csse numerum determinaruin differentiarum,& formarum; ills sque formas non posse suscipere magis
280쪽
magIs & minus. Ex illi manuus omnia corpora inter se ditiar re veluti per giauius : ac istos etiam gradus quasdam inter se servare propos-tiones: uno verbo de rebus materialibus judicamus ut de numeris. Id ex eo oriri constat 'ubd mens in relationibus rerum incommensurabilium, ut sunt inunirae dii serenti Ar , quae eximat inter corpora naturalia ) ab.brbeatur, ac sese vcluti sublex et clara aliquam inter illas imas immir funditudinem aut proportionem ; quia tum plurima sibi repraesent .u quam facillim . Namque , uti jam dictum est, unica suffieic idea ut multa inter se similia esse judiccntur, multis vero opus
est ideis, ut illa inter se dii serre judicentur. Exempli gratia, si quis
teneat numeruin AugCJorum ἔ ac pro unoquoque Angelo esse decem Archangulos , unicuique Arcti angelo decum cstu thronos, ac se deinceps sereati eadem proportione unius ad decem usque ad postrcinum Intelligentiarum ordinem ; .men S pore iit scire, cian lubuerit, numerum omnium illorum spiritu uin beatorum , ac de iis etiam uno intuitu,
rem attent illime expendendo , judicare , bd ipsi valde arridet. Nec alio sorte freti principio nonnulli numerum spirituum caeIestium asti- gnarunt: ut etiam 'extitere Philosophi qui proportionem decuplia ingrav;tatis, & lavitatis inter elementa statuerunt, ignem decies leviorem esse aere, & so de caeteris, si1pponentes Quum mens ad id tenetur , ut admittat differentias inter corpora per diversias sentationes quas de ipiis habet, Sc per alias speciales rationes 4llas semper numero Guam potest paucissi naas ac mittit. Hanc ob causam facile sibi persuadet essentias rerum conlisiere in indivisibili, ipsisque, ut jam dictum est, num is csse limilcs ; quia tum ipsi unica
sufficit idea ut sibi repraesentet omnia corpora quae elusitem socci ci appellant. Si , excmpli grata a , cyarsus aqua in milium vino plenuinis fundatur, Philosophi volunt et sentiam vim sciriper candem manere, aquamqtie convcrti in vinum. Quemadmodum inter tria di ciuatitor non potest dari numerus, esim vera unitas sir ndivisibilis: sic necesse esse aquam convcrti in naturam & essentiam vim aut Vrivim iaccerdere naturam suam , cutem ad modiun o mi res q: rure inarii inritieri junt prorsus similes , ita essentiam aquae cile prorsiis similem ii. Ommh. v aquis. Quemadmodum munerus ternarius dissuri essendial ter nometo, binario, & easdem cum illo proprietates habere nequit et sic corpora diversu speciei differre essentialiter, Sc tali modo ut nunquam habeant easdem proprietates, quete fluunt ab essentia ; dc alia similia. Si tamen homines veras rerum Idcas aliqua cum alic Iritoria considerarent, cithdurchenderent, Omnium corporum, cum sitit extensa , naturam S essentiam nillil habere similitudinis cum manacris , ipsamque non consistere in indivisibili.
Homines non modis supponunt identitatem, similitudinem aut pro ', portionem in natura , numero, & disseione iis clientialibus substauri rum, illam etiam identitatem, similitudincna. proportic non supro nunt in6mnibus quae percipiunt.Omnes pcne humines judicatu 'in v a. stella;