장음표시 사용
341쪽
Dullas habere proprietates ; rem quampiam non posse iis nihiIum
redigi sine miraculo ; nuuum corpus posse moveri propriis si is viribus ; Coepus motum non posse communicare corporibus sibi ob viis plus motus iniam ipse habet ; & alia similia. Haec axiomata vise satis fixo & disti licto nunquam contemplati sunt , ut eorum veritatem clare percipere possent, & quandoque quaedam secerunt experimenta quibus falso convicti fuerunt quaedam inter illa axion lata non esse vera , viderunt certis casibus duo corpora visibilia sibi mutuo occurrere ae post mutuam collisionem Vtrumque a motu desistere. In aliis vero casibus viderunt corpora pulsata plus haberemotius coiporibus visibilibus a quibus pulsata fuerant ε, iam autem visus ille quorundam cxycrimentorum quorum rationes non aia sequuntur , ipsos ad id adducit ut de rubus decidant adversus
principia certa, quaeque apud omnes attentos pro notionibus cominmunibus habentur. Nonne considerar deberent motus posse transferri a corpo i ibus visibilibus ad in vili bilia quum corpora mollia sese mutuo pulsant , aut a corporibus invisibilibus ad visibilia in aliis calibus. Quum corpus aliquod de fiane pendet, forfices quibus funis abscinditur . corpori illi non indunt motum sed materia quaedam invisibilis. Quum carbo in pulveris p ij cumulum iniicitur,
ne ii motus carbonis , sed materia quaedam invisbilis omnes partes pulveris legregat, ipsisque tantum indit motum ut domum possit subruere Mille modis incognitis materia invisibilis potest communicare motum siuini corporibus crassis & vili bilibus. Saltem id seri non posse evidens non cst, quemadmodum evidens est, vim moventem corporum non posse augeri nec minui viribus ordina
Sic homines vident lignum quod in ignem iniicitur , desinere estu id quod est , omnesque qualitates sensibiles quae in illo deprehendebantur interire ; &ideo se merito credere arbitrantur posse feri ut rus in nihilum unde educta est redeat. Lignum videre desinunt , Sc nihil amplius cernunt Hetet Acin erex , atque hinc iudicant maximam ligni partem perire , q si lignum non posset redigi in partes quas oculis percipere nequeunt. Saltem ia fieri non posse tam evidens non est , quam evidens est vim quae omnibus dat esse mutationi non esse obnoxiam , & viribus ordinariis nariirae, quod est iri nihilum redigi non posse, sicut quod non existit, existere non potest ii sidem viri bns ordinariis naturae. Sed plerique homines eo non possunt adduci ut in se descendant ad audiendam veritatis vocem,iuxta quam de omnibus ridicare debent.Solis oculis de omnibus iudicium ferunt. Iudicant prout sentiunt non verbprout intelligimi, quia scilicet cum voluptate sentiunt, sed cum la Bore i ii telligunt.
342쪽
si omnes omnino homines roges an extra erroris aleam possit asseri, totum esse majus sua parte ; neminem fore opinor qui non
protinus respondeat quod respondendum cst. Si postea ipsos rogegnum fine erroris perieulo pollit pariter afferi de aliqua re id quod clare concipitur includi inaidea illius rei, paucos certe videbis qui id strenue ac sine haesitatione fateantur ; plures qui id negent, plerosque qui nesciant quid respondeant , attamen axioma illud Metaphysicae; posse asseri de aliqua re id quod clate concipitur includi in id ea quae rem illam repraesentat evidentius est axiomate quo asseritur totum esse majus sua parte ; quia postremum isti id axioma , non est axioma , sed tantum conclusio respectu prioris. Potest probari totum esse majus sua parte per prius illud axioma, sed prius per nullum aliud probari potest. Omnium cognitionum clararum & evidentium fundamentum in absolute primum. Unde igitur fit ut nemo circa conclusionem haereat, & multi de principio unde deducitur dubitent ; nisi quia ideae tomu dc p.irtium sunt sensibiles, & quia oculis , ut ita dicam , suis tinusquisque videt totum majus esse sua parte, sed primi omnium scientiarum axioma
tis veritas oculis non cernitur.
Ciam in hoc axiomate , nihil sit quod natura se a mentum sistat eiusque attentionem eliciat , ut veritas ipsius evidenter agnoscatur, oportet velle illud considerare & quidem voluntate constanti de firma. Tenax voluntatis propositum illecebrae externae quae
isti axiomati deest vicem supplet. Sed . obiectorum quae sensibus non blandiunt , meditatio hodunum mentem non Hibit , aut sislibeat, in id nullo nisu contemti Nam , ut idem persequis totum esse majus sua
parte, montem marmoreum esse possi Ditem , & montem sine valle esse impossibilem evidenter vident , sed eadem cum evidentia Deum existere non iudicant. Tamen evidentia in his omnibus par
dici potest 3 cum a primo principio haec omnia aequaliter distent. En primum principium. Rei tribuendum est id quod ela rhconcipitur includi in idea quae rem illam reprassentat: clare concipimus plus esse magnitudinis in idea totius quam in idea partis: existentiam possibilena contineri in idea montis marmorei ; existentiam vero impollibilem in idea montis sine valle , & existentiam necessariam in idea Dei, hoc est, entis infinite persecti. Ergo totum est majus sua parte ; Ergb mons marmoreus existere potest: Ergo mons sine valle existere nequit : Eigb Deus, seu ens infinit QPersectum necessarib existit. Hasce omnes conclusiones a primo ymnium scientiarum principio aequaliter distare manifestum est
343쪽
Ergo inhaequaliter evidentes sui t. Ergo aeque evidens est Deum existere , ac evidens est totum esse majus sita parte. Sed quia ideae infiniti, perfectionum, existentiae necessariae iensibiles non sitiat ut idear totius & partis , ea nos non percipere imaginamur quae non sentimus , & quamvis omnes istae concissiones in se aeque evidentes sint , ab omnibus tamen aequaliter non admittuntur. Sunt qui persuadere conentur se non habere ideam entis in Dnith perfecti. Sed nescio quomodo post ivh respondere pollini,dum
quis ab ilIis quaest an ens infinite persectum sit rotundum an verbquadratum , aut aliquid simile. Nam respondere dcberent se id nescire, si vere nullam entis infinite persecti habeant ideam. Sunt alij qui fateantur eos bene ratiocinari, qui concludunt Deum non esse ens ini libile , ex eo quod vident ideam Dei nullam involvere conii Mictionem aut non includere existentiam 4 impollibilem Sc tamen nolunt pari ratione concludi Deum n ' cellarib existere , cx eo qubd existentia necessaria in idea Dei clatb
Denique alij si iniqui hoc argumentum pro existentia Dei me 'rum esse sophisma autument. Argumentumque illud nihil concludere nisi positb quod verum sit Deum existere ; quasi id nou probaretur , haec est probatio nostra. Rei tribuendum est id quod clare concipitur includi in Hea quae rem illam repraeseiatat. Illud est principium generale omnium scientiarum. Existentia necessaria includitur in idea quae repraesentat ens ins nite perfectum. Id ab ipsis conceditur , atque ideb dicendum est ens infinite persectum existere; maxime, inquiunt, positoqubdexistat. i Sed argumentum ejustemodi responso ejusdemmodi excipiamus , ut de istius responsi seliditate iudicium fieri possit. En aris gumentum simile. Rei tribuendum est id quod clare concipitur includi in idea quae rem illam repraesentat ε, hoc est principium: Clare concipiuntur quatuor anguli inclusi in idea quae repraesen-rat quadratum aut clare concipitur existentia possibilis ineludi in ide1 turris marmoreae : Ergb quadratum habet quatuor angulos: Elo turris marmorea possibilis est. Dico concluti ones istas veras este, posito qubd quadratum habeat quatuor angulos , & turris marmorea pollibilis sit ; quemadmodum respondent Deum existere, positoqubd existat : hoc est, uno verbo conclusiones istarum 'demonstrationum esse veras, posito quia sint verae. Si equidem istud mrmarem argumentum ; tribuendum est rei id quod clare concipitur includi in idea quae rem illam repraesentat iam autem clare concipitur existentia necessaria includi
in idia corporis infinitu persecti , erg. corpus infinite persectum existit.
344쪽
olstit. Si, inquam, sic argumentarer, fateor mihi responderi poste
ud argumentum non concludere existentiam actualem corporis
infinite persecti ; sed tantsim posito quod detur iste corpus, litam existentiam per se habiturum esse. Atque huius rei ratio est , quod idea corporis infinite persecti est mentis figmentum , aut idea composita , & quae per consequens potest esse falsa aut contradictoria. ut reipsa est e nam corpus infinite persectum clare concipi nequit ε, cum ens sugulam & finitum quale est . corpus concipi n queat universale & infinitum. Sed idea Dei aut entis in genere , entis sine restrictione, entis Infiniti, non est mentis Amentum. Non est idea composita quae aliquam involvat contrasctionem. Ea nihil est simplicius quamvis quicquid existit aut existere potest , complectatur. Jam aurem idea illa simplex & staturalis entis, aut infiniti,existentiam necessariam includit: Nam evidens est ens non dico ens peculiare ) hab re existentiam suam per se ; & ens non posse non esse acto ; cum
impossibile & eontradictorium sit ut verum ens sit sine existentia. Fieri potest corpora non esse , quia corpora stat MIM entia , quae de ente participant & ab eo dependent. Sed ens fine restrictione
necessarium est , independens est ; id cuod est a se ipse duntaxat habet. Quicquid est, ab ipse oritur , u aliquid existat, illud e necessariis existit: cum quicquid est ab illo oriatur. Sed licet nihiIsngulare esset, esset tamen ens: quia est per se , nec clare concipi
potest ut non existens , nisi quis illud sibi repraesentet ut ens snsulare & sic ideam ab ipsius idea prorsus diversam consideret.
Qui enim non vident Deum esse, ens ut plurimum non eonsiderant, sed eus singulare, atque ideo qnod esse aut non esse potcst. Interim ut illud existentiae Dei argumentum distinctilis concipiatur , ac nonnullis obiectionibus quibus urgeri posset clarius respondeatur, roco dandum est ; quum videmus creaturam; Illam nee in se, nec per se nos videre. Illam ei ina, ut tertio libro probatum est , non videmus nisi ex quarundam perfectionum quae in Deo sunt, & quibus illa repraesentatiae , contemplatione. Ita istius creaturae essentiam , ipsius existentia non poma , norare possumus. In Deo id quod ipsam repraesentat cerni potest , licet illa
non existat. H. mc ob causam existentia neces alia non includitur in idea quae illam repraesentat , cum necessarham non sit ipsiam est, ut videatur, sed res eodem modo non se habet de ente infinite persecto non potest videri nisi in se ipse ; nam nihil est finiti, quod posset repraetentare infinitum. Deus igitur videri nequit nisi existat. Non potest videri essentia entis infinite persecti, nisi ipsius
Mustentia videatur. Non potest videri simplicuer ut ens pos
345쪽
bile : nulla re ea pitur : sique de eo cogitare possumus; oportet necessario ut existat. Sed hasce demonstrationes hominibus vulgi proponere inutile est;istae demonstrationes ad hominem dici possunt quia omnes in genere homines non convincunt. Si ipses tonvincere velis,proponendae sunt demonstrationes sensibus magis accommodatae, quae sane non desunt , nulla enim veritas pluribus probatur argumentis quam existentia Dei: Istud duntaxat attulimus , osten hiri veritates absti actas, utpote in sensus nostros nequaquam sere agentes illusiones& chimaeras saepe haberi , cum e contra veritates sensibiales , palpabiles, quaeque mentem ad sui considerationem imprcssione sensibili cogunt, multum realitatis habere credantur , quiλa peccato in mentem nostram vehementissime agunt. Eandem etiam ob causam , sperandi non datur Iocus vulgus huic demonstrationi unquam assensurum esse ad probandum animalia bruta non sentire ; nempe; cἰim sint innocentia , Ut id apud omnes in conses est , utque suppono ; si senssis capacia es seni : contingeret ut Deo infinite iusto omnipotenti res dirigente , innocens dolore cruciaretur , quamvis dolor sit poena Mpeccati punitio, homines istius axiomatis evidentiam vi plurimum assequi nequeunt. Sub iusto Deo , quiquam, iiis vis reatur , miseresse non potest ; qua Augustinus sapientissiniu utitur adversus Julianum ut peccatum originale Sc corruptione naturae nostrae probet. In isto axiomate & in quibusdam aliis quibus bestias non sentire evincitur, nullam vim nullamque seliditatem esse arbitrantum quia, ut jam diximus, haec axiomata sunt abstracta , nec quicquam
sensibilis aut palpabilis includunt, nullamque in sensus impressionem faciunt. Actiones & motus sensibiles bestiarum ad vitae sitae conservationem, argumenta sunt . quae quamvis verosimilia tantum nos multo magis tamen afficiunt 3 & quae idco nos eo vehementius adducunt ut credamus bestias dolorem pati , dum percutiuntur dumque clamitant ; quam ratio illa abstracta mentis purae, quamvis per se certissima & evidentillima sit. Certo enim constat plerosque alia causa ad id non adduci ut credant bruta praedita esse anima quam visu sensibili eorum quae a bestiis ad vitae suae
Id Vel ex eo patet quod plerique animam in ovo esse non arbitrentur , quamvis transformatio ovi in pullum longe difficilior sit ipsa pulli omnino formati conservatione. Quςmadmodum maior requiritur selertia ad conficiendum horologium ex data
Di i Portione , quam in diligendis Uuus holes gij Iemel instructi
. . motibus, Diuitigod by Corale
346쪽
motibus; potius admittenda esset anima j n ovo ut eX eo formetur pullus , quam iit pullus ille omnino formatus conserUetur. Verum
hom nes sentibus non percipiunt modum admirabilem quo formatur pullus quemadmodum semper percipiunt sentibus quomodo ad vitam coli servandam necessat ia quaerit. Sic nulli imprellione sensibili ex motibus ad transformationem ovorum in pullos necessariis nata ad id impelluntur ut credant animas esse in ovis, sed animalibus tribuunt animas propter imprellionem sensibilem actionum externarum quas istaec animalia edunt ad vitae suae conservationem ; quamvis ratione jam allata animae ovis potius tribui possent quam pullis. Secunda haec ratio, materiam scilicet sensiis & desiderii incapacem esse possiet procul dubio haberi demonstratio adversus eos qui bruta sentire censent, quamvis ipsorum animae sint corporeae. Vel sim h mines rationes istas perpetui, potius confundent & obscurabunt quam ad id adducentur utrem argumentis tantummodo verisimilibus, sed maxime sensibilibus tamen & vividissimis contrariam pro vera agra scant. Nec poterunt penitus convinci nisi argumenta sensibilia argumentis sensibilibus quae afferunt, opponantur, ipsisque sensibili ratione demonstretur quomodo omnes animalium partes nihil aliud sint quam merae machinae ; & quomodo possint moveri sine anima, sola objectorum impressione, & constitutione quadam speciali, ut Carusim id demonstrare incepit in Tractatu suo de homme. Omnes enim rationes certissimae & evidentissimae ex puro intellectit petitae ipsos ab argumentis obscuris quae a sensibus sint petita nunquam dimovebunt immb & ingeniis superficiariis ludibrium deberet qui probare aggrederetur ratiociniis paulo sublimioribus animalia
non sentire. Maneat igitur altri mente repostum, vehementem propensionem qua versiis oblectationes, voluptates, ac in genere versus ea omnia quibus afficimur, nos in quam plurimos errores injicere: quia cum mentis nostrae capacitas sit finita, ista propensio nos indesinenter dimovet ab attentione ad ideas claras & distinctas intellect is puri, ad veritatem inveniendam aptas, ut nos adjungat ideis falsis,ob- curis & fallacibus sensuum nostrorum 8, quae voluntatem spe boni &voluptatis magis movent, quam mentem lumine & evidentia illumi
De essectis quae bonorum'malorum futurorum comt.tino in mente edere potest.
SI tenuissimas voluptates levissimosque dolores quosam sentimus, aut etiam quos sentire tantum speramus imaginationem nostram
347쪽
mirum in modum perturbare saepe contingat , nosque impediant quominus de rebus juxi eras ipsarum ideas judicare pollimus; arbitrandum non est aeternitatis expectationem in nos non agere. Vertim animadvertendum quid i Ila exspectatio in mentem nostram
produceIe Valeat. κAnte omnia observandum est spem aeternarum voluptatum non tantopere in mentem agere s quam metum aeternorum cruciatuum. Quia, nempe, homines non aeque amant Voluptatem ac oderunt d
b rem. Praeterea sitae corruptionis conseientia adducti norunt, se dignos esse inferno ; cum e contrὲ nihil videant in se quod mereatur mercedem tantam ut Divinae selicitatis fiant participes. Quotiestunque volunt, immb saepissime clim nollent, severissimis poenis potiusquam ulla mercede dignos se esse sentiunt 3 namque ipserum consilentia ipsos nunquam deserit. At eadem evidentia perpetub non convincuntur Deum velle exerere misericordiam laam erga peccat res postquam justitiam sitam in proprium filium exercuit. Itaque ipsi justi aeternitate m cruciatuum vividius formidant quam aeternita tem Voluptatum spei ant: consideratio erg. poenae sortius agitide mercedis. Hoc autem fere,non sola equidem, sed ut causa praecipua, producere potest ea poenae consideratio. Innumeros serupulos in mentem iiij lait, quos ita confirmat ut exui nequeant. Fidem ad praejudicia usque, ut ita dicam, extendit, cultumque seli Deo debitum , in potestates imaginarias transfert. Mentem in superstitionibus vanis aut perieulosis sistit ; homines ad id inpellit ut traditiones humanas, acti es ad salutem inutiles, pietatem Iudaicam & Pharisaicam quam silus timor servilis excogitavit, maximo cum zelo & ardore amplectantur, ac eos denique ebnonnunquam caecitatis adducant, ut ad desperationem redigantur; aded ut mortem veluti nihilum quoddam consuia spectent mortem stam stulte accelerent, ut ex sellicitudinibus quibus anguntur & te
Scrupulosis aeque ae superstitiosis plus saepe charitatis inest quamphilautiae; sed in iis qui ad desperationem adducuntur viget sela phia
auris, nam ut dicam quod res est, is sine se vehementer amat, qui - maVult non esse, quam esse male. Mulieres,juvenes, ingenia debilia, strupulis & superstitionibus maximὲ obnoxia sunt, at viri ad desperationem facilius rediguntur. Horum omnium causas reperire dimile non est ; Etenim eum idea aeternitatis omnium idearum quae mentem stupefacere imaginationemdue pereellere possimi maxima sit atque etiam maximὲ terri bilis,lpiam longa idearum adventitiarum serie stipari necesse est yquae omnes simul non Ieve in mentem edant essectum , propter relationem quam habent ad ingentem illam &eterribilem aeternitatis ideam.
1icquidad infinitum aliquatenus resertur pasuum esse nequit Diqiligod by Coo ple
348쪽
aut sin se parvum sit, saltem per illam relationem magnitudinem sortitur nullis limitibus circumscriptam , quaeque cum illo omni quod finitum est conserri nequit. Ita, quicquid aliquam habet, aut
quod saltem aliquam habere imaginamur relationem ad alterutrum illud quod necessarium est, hoc est, ad aeternitatem cruciatuum, aut ad aeternitatem deliciarum nobis propositam , omnes animoS qui plane stupidi non sunt terrere necenarib debet.
Cum foeminae, juvenilis aetas, & ii quibus ingenium est debile, bras cerebri. ut jam dictum est, molles & flexiles habeant, imaginationis vi, ex illorum alterutro, nempe ex cruciatibus aut ex daiciis
aeternis sibi propositis vestigia accipiunt altissima. Cumque spiritiis ipsis affatim suppetant, ita ut senius qu m cogitationis capaciores snt, imaginationis vi, maximo falsorum vestigiorum falsarumque idearum adventitiarum, quae nullam eum idea principali naturalem
habent relationem numero obruuntur. Interea tamen, relatio illa,
quamvis imaginaria, fovet & corroborat falsa haec vestigia, falsasque ideas adventitias quae ab ea originem suam ducebant. Cum litigatores momento implicantur negotio, nec litium sunt periti; vanis identidem terrenrur formidinibus; quia scilicet, m euunt ne quaedam ipsorum causae liciant ad quae ipsi judices animune advertunt quidem; quaeque jurisperiti nequaquis formidarent. Negotium istud ipsis est tanti momenti, ut commotio in ipsorum cerebro inde orta, ad vest ia remota quae nullam ad id habent rei elonem transmittatur. Res eodem modo se habet de scrupulosis; causas timoris&sollicitudinis gratis libi fingunt. Et clim voluntatem Des in sacr1 scriptur1 oxaminare ; eosque quibus integra est im sinatio consulere deberent; ad legem imaginariam ipsorum cerebro inotibus inordinatis inscriptam, intatarauer attendunt. Et quamvis debilitatis suae intus convincantur, Deumque ab ipsis quaedam of-ιicia quae ipsi sibi praescribunt non exigere certo sciant; cum ista a
mero Dei cultu eos avertant; non possunt tamen quin imaginationem suam menti anteponant; ac quibusdam sensationibus consutis quihus terrentur & in errorem injiciuntur potius cedant, quam eviden xise rationis quae ipses firmat & in veram salutis viam revocat.
lium saepe virtutis & charitatis occurrit in iis qui seruditis quibusdam detinentur at in iis qui superstitionibus addicti fiant. quique totam pietatem in ritibus Judaicis & Pharisaicis collocant.
Aaritas & virtus longe rarior est. Deus in spiritu & veritate adorari Vult, ficto atque ad pietatem composito vultu, externisduc ossiciis Contentus non est , nec coram ipso genua flectere ipsiusque laudes labiorum nescio quo murmure, a quo cor alienum est, dicere, sufficit . Homines hisce externis symbolis ideo tantum contenti sunt quia' ciu scrutari nequeunt: Iphi enim homines in spiritu & veritate ad rai i vestetitamus igitur mentem nostram 8c cor expetit. Utri unque
349쪽
fecit propter se , & propter se duntaxat utrumque conservat. Sed multi Deo res in quas summum jus habet perperam audent eripere. In corde ipsoriam idola simi, quae in spiritii & veritate adorant, & quibus se totos devovent. Sed quia verum numen ipsis in intimo conscientiae aeternos minatur cruciatus ob infandum ipsorum ingrati animi crimen, nec tamen ab idololatria sui de silere volunt; bona quaedam opera externe tantum patrare decernunt; jejunant aliorum more ; eleemosynas crogant ; preces fundunt; ac in ejusmodi exercitiis aliquanditi persistunt; quia veri, iis quibus charitas deest molesta videntur ab iis plerumque desistunt , ut quibusdam minutis ritibus aut facilibus demolimis actionibus sese dedant, quae cum philautia con nantes totam Ethicam Christianam necessario quamvis sensim , everrunt. Hasce traditiones humanas quas perutiles esse ab hominibus imperitis acceperunt, quasque terri- bilis aeternitatis idea ipsis indesinenter ingerit acriter tuentur, utpothad salutem plane necesserias.
De Jultis res sectis se habet, ipsi etiam Dei sui minas , quemadmodum & impii, intus exaudiunt. Sed affectuum tumultus non impedit quominus ipsius consilia percipere queant. Falsis traditio num humanarum splendoribus ita non perstringuntur, ut lumen Ve- .ritatis non setitiant: Jesu Christi promistis fidunt, ipsiusdue consilia sequuntur ; quippe qui persuasum habeant promissa hominum
non sectis ac ipsorum consilia vana esse. Nihilominus tamen timor ille, aeternitatis id c 1 ipsorum menti incussus, eorum imaginationem iacnnunquam tantopere commovet, ut hasce traditiones omnino damnare non audeant, easque saepe exemplo suo approbent,c uia scilicet, aliqua in istarum traditionum superfuistis is falsa humii tare apparet sprentiae flectes, ut in traditionibus illis Pharisaicis, de quiabus PauluS. At ver b quod hie praecipuὲ animadvertendum Venit , quodque non tam morum pravitatem quam mentis perturbationem sapiti
hoc est: timor, scilicet, ille, de quo jam supra, fidem aeque ae zelum eorum qui illo timore semel perculsi fuerunt , ad res etiam falsas ac Religionis nostrae sanctitate indignas saepe extendit. Multi sunt cui credant, sed fide i mmota& pertinaci, terram in centro mundi immobilem stare, bruta realem sentire dolorem; qualitates sensibiles in ipsis objectis dissusas; sormas dari aut accidentia realiter distincta a materii, cum multis aliis opinionibus falsis aut incertis, quia eas negando fidei se adversari existimaverunt; Scripturae sacrae formulis loquendi terrentur, quae ut ab omnibus intelligi possit familiariter loquitur, ac per consequens phrasibus apud vulgus usitatis utitur Physicam nos docere non sollicita. Non modb spiritus sancti dogmatibus & praeceptis , verit m etiam Judaeorum opinionibus fidem adhibent. Nec animadvertunt Josuam, exempli gratia, milites
350쪽
suos alloquutum fuisse, ut ipse Copernicus, Galilaeus,& Cartesius vulgus hominum alloquerentur. Certe licet Josua in eadem ac isti Philosi,phi fuisset sententia terram stare nequaquam jullisset; quia scilicet ejusmodi verbis inusitatis miraculum a Deo in popu-Ii gratiam editum, exercitui patefacere non potuisset. Qui solem
immotum esse credunt, nonne, dum famulos,amicos , ec eos etiam
qui in eadem cum ipsis sunt sententia familiariter alloquuntur, solem oriri aut occidere dicunt. An dum de philo phando non agitur, sermone incosnito & non vulgari uteruiitur φ Praeterea an
ipse Josae persecte callebat Astronomiam φ aut si istius scientiae peritus esset, an ipsius milites perindu aut si ipse & milites Α-stronomiae periti erant , quis dicat ipses philosophari voluisse diim decertare duntaxat animo sedebat Josua igitur ut loquutus est loqui debuit , etiamsi ipse cum militibus easdem habuisset
opiniones quas nunc habent celeberrimi inter Astronomos. Istius tamen inclyti Ducis verba, Siste Sol prope Gabaon, dc quod sequitur, solem scilicet ad ipsius imperium stetisse , eb multos adducunt ut credant hypothesin qua mobilitas terrae stabilitur, non modbpericulosam, sed etiam ita haeretieam esse ut sitne fidei dispendio defendi nequear, nonnullos viros pietate graves & venerabiles sane hanc opinionem damnare audiverunt, quid doctillimo saeculi nostri Astronomo circa id rei contigerit confuse norunt; atque id sufficit ut fidem ad opinionem istam usque extendi pertinaciter credant: sensius quidam confusus motu quodam timoris quem ipsi non percipiunt, excitatus & sustentatus eos in suspicionem injicit adversus eos qui rationem in rebus quae rationis sunt sequuntur. Illoseanquam haereticos habent nee sine sellicitudine & mentis anxietate ipsos audiunt loquentes. Ac ejusmodi arcanae formidines e cum menti eandem inspirant venerationem &summissionem erga istas opiniones vulgares & erga multas alias mere Philosophicas, ac uigaveritates fidei.