장음표시 사용
401쪽
Hinc fit ut plerique rebus bellicis occupati, S. nobile S, Omnis . at tentionis incapaces sint. De omnibus perfunctorie ac leviter ratiocinantur. Ac si ipsis quod audire recusant oggerere audeas, quid sint responsuri neutiquam cogitant, sed ipsoru in spiritus animales in mi is culos quibus brachium attollitur sensim seruntur. Ac pene incogitantes, aliquo icto vel gestu minaci respondent. Quia spiritus verbis quae proseruntur agitari, in loca exercitio ma sis trita transeunt. Et quia corporis sui robur sensu cognoscunt in nisce petulantibus agendi modis confirmantur i, adstantiumque habitus summis. sus&, ut ita dicam , venerabundus ipsis inspirat audaciam ineptias superbe & scrociter proferendi. Imi ab se egregia quaedam esse loquutos arbitrantur, quia prae prudentia, & timore ala alijs non fue-gunt explos.
Cui piam stlidio incumbere , aut scientiam aliquam acto profiteri nemo potest, quin id cognoscat; Nullus se Authorem , vel D ctorem esse, immemor seri potest. Verium cognitio & recordatioi ita in multorum animo tot vitia gignit, ut ipsis utile sciret si tituli quibus gloriantur destituerentur. Quia in titulo illo seu , ut a junt, maximum sui decus constituunt, illam semper cum voluptate considerant ; illiusque alios mira cum solertia commonefaciunt, aepropter illam sibi jus arrogant de omnibus sine examine judicandi. Si quis imprudens ipsis audeat obniti, tum lenitatem & charitatem praese serentes, quid sint, in memoriam revocate conamur, ac sibi decidendi jus esse insinuant. At si deinde quis adeo sit audax ut ipsis o siste te pergar, nec sit quid respondeant, tum palam faciunt & quid de se, de quid de illis qui ipsis praefracte resistunt, cogitent. Sensus internus seu conscientia alicujus praerogativae animum semper inflare soler. Eques generose insidens equo, Sc armatus , cui sangitis de spiritos affatim seppetiant, nihil non potest aggredi. Haec dispolitio generosum & audacem ipsum emcit. De viro literarum stud ijs addicto, cujus ingenium cordis superbia corruptum fuit, res
non secus se habet, adversiis veritatem strenuus & audax evadit. Illam quandoque nondum cognitam temerarie impugnat interdum vel b illam agnitam prodit, ac falsa eruditione fretus, assirmativam , aut negativam defendere semper paratus eli, plout spiritu con- et radiistionis na Vetur. De ijs quies uditionis fasium non affectant res aliter se habet; Derebus non decidunt. Rari, loquuntur, nisi ubi casus & ies necessario postulat. Ae saepe contingit ut taceant etiam quum loqui det, rent. Famam illam, & characteres eruditionis exterrios, quibus ple-
rique ad id adiguntur ut loquantur quid dicant ne se ij, sui inendos non haber t. Tacere ipsis licet at doctos flere pudet. Norunt Gnim se coi. t niui futuros e Isse s siluant, etiam ubi ipsis non est quod dicant,
402쪽
Scant', ae contemtum saepe evitaturos, licet meras proserant ineptias, dummodb illas modo sientifico proferant. Quod homines cogitandi capaces efiicit, id ipsum illos veritatis ea- paces reddit. Atqui nec honoribus, nec opibus, nec dignitaribus, nuc fals1 eruditione, homines cogitandi capaces fiunt, sed natura sua. Ad cogitandum apti nati sunt, quia ad veritatem possidendam desit nati fuere. Immb prospera corporis valetudine bene cositandi caeaces non emciuntur; id duntaxat potest essicere, ut ad id tanto non
sit obstaculo quam adversa valetudo. Corpore nostro ad sentiendum& imaginandum aliquomodo adjuvamur, ad cogitandum nequaquam. Quamvis enim sine auxilio corporis non possimus meditando figere ac determinare ideas nostras, adversus impetum perpetuum sensuum 3calfectuum, quibus ideae nostrae indesinenter turbantur & delentur, quia nunc corpus vincere nequimus nisi corporis ope; attamen corpus mentem illuminare, ac in ipsa intelligentiam producere non posse evidens est : Omnis enim idea qui veritas retegitura veritate ipsa procedit. Quicquid mens accipit a corpore, corporisu duntaxat in servit, ac dum sese verSus phantasmata convcr. it, nihil praeter illusio tes& phantasmata videt; hoc, est res ut in se sunt non videt, sed tantum relate ad corpus. Si idea magnitudinis aut parvitatis seciandum quam nosmet ipsos consideramus, errandi occasionem saepe nobis praebeat, idea quam de rebus extra nos positis, quaeque aliqui relatione ad nos pertinent, habemus, leviorem non essicit imprellionem. Ideam magnitudinis, ingenti spirituum motu semper comitatam esse, ingentemque motum cum idea magnitudinis semper conjunctum esse , ac contra id eam parvitatis exiguum spirituum motum semper excitare, parvumque motum spirituum cum parvitatis idea conjiingi mox vidimus. Ex hoc principio colligere est , ea quae in nobis ingentes exci- Lant spirituum motas; majori cum magnitudine, hoc est, majori cum vi, realitate, persectione apparere debere, quam caetera; namque lixe
omnia & multa alia intelligo per magnitudinem. Itaque bona sensibilia maiora & solidiora nobis videri debent, ijs quae sens sis non seriunt, si de eorum soliditate per motum spirituum, non vero perpuram veritatis ideam, judicemus. AEdessii perbae, magnifica Ministronim cohors, ampla supelleX , munera egregia , dignitates, divitiae plus realitatis & magnitudinis habere videntur, quam vilius, &justiria. Ubi visu mentis claro virtutem cum divitiis conserimus , tum illis virtutem anteponimus. At ver b ubi solis oculis & imaginatio ite utimur , ac de rebus, spirituum commotione duntaxat , judicamus , tum proculdubio divitiae virtuti a nobis praeseruntur. Hoc adducti principio, spiritualia quae subsen Sus non cadunt, nuhil pen E esse, autumamus: ideas mentis nostrae ob;cetis quae illis reis
403쪽
praesentantur inferiores esse; in aere minus esse realitatis & substul-riae, quam in metallis, in aqua quam in glacie: spatia a terra usque adfirmamentum esse vacua, aut corpora, quae in illis continentur spatiis, tantum non habere realitatis& soliditatis quam Solem & Stellas Denique omnes in quos circa rerum naturam incidimus errores, ex hoc principio ducuntur.
Cum ingens spu tuum motus; ae ideb vehemens affectus semper comitetur id eam magnitudinis sensibilem; Parvus vero spirituum motus, ac proinde debilis assectus ideam pariter parvitatis selisibilem sequatur, hine fit ut enixe incumbamus & nimium temporis insuma 4mus studio eorum omnium quae ideam sensibilem magnitudinis in nobis excitant, ea vero omnia inegligamus quae ideam sensibilem parvitatis in nobis duntaxat gignunt. Ingentia, exempli gratii, illa corpora capitibus nostris imminentia, altas ab omni tempore in . animos ediderunt impressiones : Propter ideam sensibilem ipsorum magnitudinis dc splendoris prima fronte adorata fuere Quaedam in- fenia audaciora ipsorum motus examinaverunt, & hinc factum est i
a astra plurimorum in omnibus saeculis aut studium, aut venerati nem moverint. Immo non immerito forsan crederemus, vanum ill
Ium influxuum metum, quo adhuc astrologi & pusillanimi percelluntur, esse speciem quandam adorationis, quam imaginatio serviliter demissa praestat ideae niagnitudinis quae corpora caelestia reprae
At verb corpus humanum Iove, Saturno. & caeteris omnibus PI netis longe mirabilius & praestantius, vix notum est. Idea sensibilis partium carnis dissectae, nihil magni praeseseri, immo horrorem iii elidam & fastidium parit; hinc ni ut ab aliquot duntaxat annis,
Anatomia virorum cordatorum applicatione digna habcatur. Principes & Rines Astronomiae Studio gloriati sunt. Astroriim magnitudo eum ipsorum dignitatis magnitudine consonare ipsis Videbatur At non credam ullos Principes unquam fuisse qui Anaton iam callere,& cor vel cerebrum perite dissecareatoriae duxerint. De multis alis scientus idem esto judicium. Rara & extraordinaria mollis vehementiores & sensibiliores in spiaritibus excitant, quam res quas quotidie oculis nostris usurpamus : Illa miramur, ac per consequens aliquam magnitudinis ideam ijs alli gamus, 3c sic affectus existimationis & venerationis in animos injiciunt. Atque id multorum rationem evertit. Quamplurimi tantae ducuntur veneratione & curiositate erga antiqua, extranea, rara, ω
extraordinaria i ut ipsorum mens ijs sese quasi mancipet, namquci mens de ijs quae, veneratiu judicare aut sese supra illa erigere non
Veritati equidem magnopere non ossicit studium nonnullorum ergamnusinata, arma ,-vcstunmta Historum. aut Sinensium,
404쪽
Barrairorum, Veteris Romae Chorographiam , aut itera Tomquin ad Nanquin ducens, cognoscere plane inutile non est , quamvis utilius sit viam qua Parisijs ad s. Gerniam , aut nersatiles, itur, callere. Denique nemini vitio vertere licet. qubd nonnulli veram bellorum inter Graecos & Persas, aut Tartaros & Sinenses historiam addiscere velint, ac Thucididem & Xenophontem aut quemlibet alium exosculentur. At stupidam antiquitatis admirationem rationi dominari ; ingenio suo uti ad examinandas veterum sententias nefas esse; ac eos qui illarum opinionum falsitatem deprehendunt & demonstrant haberi superbos & temerarios; illud est quod viri cordati serre
nullatenus possunt. veritas omnis est temporis. Si Aristoteles quasdam veritates retexit , quidni etiam hodie, retegi poterunt. Istius Authoris opini nes rationibus quae nunc possint admitti sunt probandae; namque si opinione silae,Aristotelis aetate sanae erant, sanae pariter nunc esse de bent. Veritates naturae authoritatibus humanis Probare ridiculum est. Quid circa nonnullas quaestiones senserit Aristoteles forsan hoe pacto probars poterit ; at verbij opera misere abutuntur qui Aristotelem, aut quemlibet alium Authorem assiduὲ legendo eo tantum consilio desudant, ut illius opiniones tantummodb historice addis. cant, illasque alios doceant. Quis non stupeat videndo, quasdam Universitates ad Veritatis investigationem & deselisionem duntaxat institutas, in quasdam sectas evasisse,&quorundam hominum sentcntijs gloriari, iisque praefracte adhaerescere ' Quis ab ira temperaret legendo libros a Philosephis & Medicis quotidie in lucem editos, in quibus loca Authorum
ita DEquenter citantur, ut eos potius diceres esse Theologorum & Ca-
non istarum scripta, quam tractatus Physici aut Medici ' Quis enim placita Aristotelis, Platonis, Epicuri, aut cujuslibet alius Philosophi
rationi & experientiae anteponi regre non ferret.
Attamen qui sc se gerunt ob istam agendi rationem sorsan ipsi
obstupefierent;nisi ipsorum interesset ad eum modum se gerere,hoc est, nisi adversus veritatem quae sola esset retinenda, pugnarent. Verum admiratio qua veterum deliria prosequuntur ijs fallum adversus veritates recens retectas zelum inspirat : Illas quamquam sibi non notas exsibilant de impugnant; ac vi imaginationis sectatores &admiaratores in eadem ferunt judicia. Clim de veritatibus recens inventis duntaxat judicent ex ipsarum inventoribus, isti verb inventores ij saltem quorum conspectu & familiaritate usi sunt, cum prae se non serant extraordinarium habitum quem imaginatio authoribus antiquis alligavit, illos magni facere ncqueunt. Idea enim hominum nostri saeculi, ut pote cum motibus extraordinari j s& sensibilibus non conjuncta , contemtum duntaxat apud vulgus excitat.
405쪽
Pictores&Sculptores, Philosophos an tu uos ut caeteros hom nes nunquam exhibent' ipsos cum praetumido capite, larga & Hala fi on te, barba oblonga & venerabili depingunt; Id satis arguit vulgus hominum hanc de illis tibi efformare ideam : namque Piciores motus naturales imaginationis, pingendo, seqtiuntur. Itaque Antiqui ut homines extraordinar ij considerari solent : At contra in aginatio h mines saeculi nostri ijs repraesentat similes quos quot die videmus i adeo ut cum nullum in spiritibus excitet motum extraordinarium , in mente nil nisi contemtum pariar. Cartesium vidi, a jebat quidam inter Doctos istos qui sitam demirantur antiquitatem , cum ipsis multa habui colloquia ; crat c quidem vir probus, ingenio praeditus, at in ipso nihil extraordinari j a me unquam fuit observatum. Scilicet,.homo iste Cartesii Philo - phiam parvi pendebat , quia cum illius Atuli ore per aliquot horas confabulatus, nihil magni & extraordinar ij, quod imaginarionem e-Xagitaret in externo ipsius habitu observaverat. Immo rationibus
istius Philosophi dissicilioribus satis se respondisse arbitrabatur , si
audenter diceret, istum Philosophum sibi olim notum fuisse. Utinam eiusmodi homines Aristotelem qualis reapse erat dum in terris degebat videre, de cum ipso per aliquot horas sermones conserere possent, dummodo ipsos non Graece, sed Callice alloqueretur, nomenque suum ipsis non declarat et, nisi postquam judicium tuli L
Quae novitatis characterem prae se serunt, sive in se nova sint, sive in novo ordine aut novo sitsi constituta, nos vehementer agi rant. '
namque cerebrum movent in locis eb sensibilioribus , quo cursui spi- 'rituum minus obnoxij sunt. In quae sensibilem gerunt magnitudinis characterem vehementer quoque agitamur; namque ingentem spirituum motum in nobis excitant..Sed qnae simul magnitudinis, & novitatis habent indicia non modo nos agitant, violciatis comm tionibus nos commovent, rapiunt, & perstringunt. . Qui, exempli gratia, nihil nisi paradoxa proferunt admirationem apud ingenia debisa sibi conciliant; quaecunque enim dicunt novitatis habent characterem. Qui non nisi sententiose loquuntur,&elegantibus, politis, ac magnificis loquendi sol mulis duntaxat ut untur, venerationem sibi conciliant, quippe magnum quid proferre videntur. Qui vero sublime novo, magnum extraordinario adjungunt, licet meras effutirent ineptias, vulgus tamen hominum procul dubio rapient, & oblium iacient. Magnifica illa verborum moles, insani Declamatorum sulgores , ingenio debiles pene semper perstringunt- In ipsorum imaginationem tam vivid. &alte agunt, ut stupidi, & attoniti, potentiam illam qua dejiciuntur & occaecantur, summa prosequantur veneratione , & sensationes confusas, tu Vciitates claras admirentur.
406쪽
Tractatur eadem materia. De recto admirationis , ct caeterorum assectuum usu.
EX omnibus affectibus duo consequuntur effecta valde memorabilia; mentem scilicet applicant, & cor devincunt. Ac in eo quod mentem applicant ad veritatis cognitionem utilist mete esse posi
uiit, dummodo ijs rite utamur : namque applicatio lumen, lumen Vero vcritatem producit. At in eo quod cor devincunt malum semper edunt effectum; quoniam cor non devincunt nisi rationem com Tum pendo, ipsique res, non ut in se sunt, aut secundum veritatem repraetentando , sed juxta relationem quam habent nobiscum. Inter omnes affectus qui minus attingit cor , est admiratio. Namque rerum, quatenus bonae aut malae sunt, conspectu agitamur; conspectus vero rerum, quatenus magnae aut parvae sunt, sine ulla alia relatione ad nos, nos nonnisi mediocriter afficit. Itaque admia ratio quae cognitioncm magnitudinis aut parvitatis rerum novatum quas consideramus comitati silet, rationem longe minus corrumpit
quam caeteri affectus: immb ad veritatis cognitionem utili syma esse potest; dummodb sedulb eaveamus ne iplam caeteri aficctus comitemur, ut perih semper eontingit. In admiratione spiritus animales pelluntur versus loca cerebri. quae objectum novum prout in se est repraesentant i Vestigia distincta de satis alta ut diu permaneant in eo excitant; ac pro,nde mens illius objecti claram habet ideam, ae ejus Deile recordatur. Itaque clam admiratio mentem applicet & illuminet, dubium non est quin ad scientias sit utilistima. De alijs affectibus res secus se habet; mentem applicant, quia spiritus animales excitant; at illam non illuminant nisi salso splendore, & fallaci luce, quin istos spiritus ita pellunt,
ut objecta nobis non reptaesentent, nisi relate ad nos, non verbplout sunt in se. . . Rei cuipiam diu incumbere dissicillimum est, ubi iIIam non admiramur, quia tum spiritus animales facile non seruntur in Ioca n cessaria ad rem illam nobis repraesentandam. Frustra ad attentioncm praebendam sollicitamur; attendere diu saltem nequimus; quamvis tamen persuadeamur persuasione abstracta, qua spiritus nequaquam agitantur, rem de qu1 agitur attentione nostra maxime dignam esse. Imaginatio nostra fallenda nobis est ad excitandos spi- situs notae , ac materia circa quam meditari volumus novo quc
407쪽
dam modo nobis est repraesentanda, ut aliquem admirationis motum
tidie videas ingenia quibus studium fastidio est. Mentis attentione nihil magis laboriosum ipsis videtur. Ipsis incumbit neces, s tas meditandi & studendi circa quasdam quaestiones, & in id Omnem movent lapidem ; Verum ipsorum conamina inutilia sunt , magnos non edunt progressus, ae illicb fatigati desistunt. Spiritus
equidem animales voluntatis imperio obtemperant, ac rebus attendimus ubi attendere optamus; ia d ubi voluntas imperans est voluntas purae rationis , nὼlo affectu freta, attentio nostra ita debilis &languida est, ut ideae nostrae similes sint phantasmatibus quae consus
tantsim Videmus quaeque eodem momento evanescunt. Spiritus animales tam varie & arcane ab affectibus excitantur, tantamque mna turri & habita accepere iacilitatem ad illa affectuum imperia exequenda, ut nullo negotio divertantur a Vijs illis novis & dissicilibus in quas Voluntas i pios injicere volebat. Ac sane potissimum in his.ce casibus gratia speciali ad cognoscendam veritatem indigemus, quia proprijs nostris viribus corporis ponderi mentem opprimenti diu resistere non valemus ; aut si possimus, nunquam facimus id quod possumus. Verum ubi aliquis admirationis motus nos excitat, spiritus ania males versus objecta istius admirationis naturaliter diffunduntur, ae omnia in cerebro aguntur quae ad producendum lumen & evidentiam
necessaria sunt, sine ullo voluntatis ad spiritus invite pellendos bore. Qui itaque ad admirationem proni sunt ad studia longe apti iasimi sunt ijs qui admirationis sunt incapaces ; illi enim sunt ingenios, hi vero stupidi. - Attamen ubi admiratio modum excedit, & ad stuporem ae paV rem usque excurrit, vel denique ad legitimam non fert curiositatem, tum valdh noxia est. Tunc enim spiritus animales toti detinentur in repraesentando objecto admirationis per unicum ex ipsius, ut ita dicam, lateribus. Ad alia, juxta quae illud objectum considerari potest, ne cogitamus quidem. Spiritus animales in corporis partes , ut
sua obire possint mulino,n quidem diffunduntur : Sed vestigia adebalia imprimum M objecto quod repraesentant , tot fibras in cerebro frangunt, ut i a quam excitarunt non pollit amplius deleri. Nos ad ratione attentos fieri non sumit, illa et iamcuriosi essici debemus. Unam partem alicujus objecti nos considerasse fatis non est ad illud plene cognoscendum, singulas examinare debemus, ut de illo solidum ferre queamus judicium. Itaque, ubi admiraticinos non fert ad res, quam accuratis lime fieri potest, examinandas, vel ubi nos ab illo examine amovet, tum ad veritatis cognitionem .
plane inutilis est; mentem verisimilitudinibus Sc pro talitatibus, tantum implet, ad temeraria ferenda judicia impellit. .. .
408쪽
Sola admiratio per se inutilis est, utilis est duntaxat quatenus conos adducit ut res facilius admirari queamus. Spiritus animales qui in admiratione naturaliter excitantur, menti sese offerunt, ut ijs utatur ad objectum distinctilis sibi repraesentandum, dc accuratius cognoscendum. Ista est naturae institutior nam admiratio ad curiositatem, & curiositas ad veritatis cognitionem ducere debet. Uerum mens viribus su is rite non utitur : quendam suavitatis sensum
quem ex illa spirituum copia percipit, cognitioni objecti quod spiritus illos excitat, anteponit : Copia illa spirituum frui mavult, quam illos usu diffundere; similis avaris qui opes possidere malunt, quam illis ubi casus postulat uti.
Homines iis omnibus in genere delectantur quae aliquem affectum excitant; non modo tristitiae in repraesentatione tragoediae, vertim etiam admirationis, in spectandis Circulatorum praestigijs sensum,aygento emunt: nam ipsos ejusmodi praestigiatoribus pecuniam sel- vere, eo consilio ut ab ijs decipiantur, credendum non est. Iste igitur suavitatis internar sensus quo per admirationem assicimur , est praecipua causa ob quam in admiratione subsistimus, misso usu quem ratio & natura nobis praescribunt. Nam ob istum suavitatis sensum admiratores in adrnirationis objecto tam assidue defiguntur, ut ab ira temperare nequeant, ubi istius objecti vanitatem quis ipsis demonstrare aggreditur. Cum quis calamitate prorsus ex moestitiae sensu voluptatem percipit, succenset si ipsum exhilarare velis. De admiratoribus res non secus se habet. Injuriam sibi fieri putant, climquis iis ostendere conatur Usos immerito admirari r quia voluptatem internam quam ex anectu praesenti percipiunt eo magis mi
nui sentiunt , quo idea quae ii iam pariebat voluptatem debilior
Affectus sese excusare semper conantur; ac merith ipsis obtemperari sensim persuadent. Suavitas & voluptas, quam gignunt in mente, cujus est de ipsis judicare, illam in Ai gratiam corrumpunt. Unde fit ut mens propemodum sic ratiocinetur. De rebus iudicare non debemus nisi iuxta ideas quas de ipsis habemus : jam autem ex omnibus ideis nostiis quae maximE sensibiles sunt, sunt etiam Umnium maxime reales, cum in nos agant omnium vehementillime; er-sb juxta illas potissmum judicare debemus. Atque objectum quod demii or ideam sensibilem magnitudinis includit; ergo de illo juxta
hanc ideam judicare debeo , quippe magnitudinem existimatione,& amore complecti par est. Itaque huic objecto merito adhaeresco . di in illo contemplando detineor. Revera Voluptas quam ego percipio & praesentia ideae qua illud objectum repraesentatur , manifest, arguit illius objecti contemplationem mihi utilem esse, etenim major jam factus mihi videor, ex quo de illo objecto cogitavi, ac mena
plus capacitatis haberemitu videtur diun tantum amplectitur idem
409쪽
Mens desinit esse ubi nihil cogitat : si haec idea ex anesceret, mensciam ipsa pariter evanesceret aut saltem augustior fieret, si minori adhaereret ideae. Conservatio igitur magnae istius idem eliconberiis vatio magnitudinis & perfectionis entis mci : Meri id igitur admiror. Immd alij me admirari deberent, si de me ut par est ;udicarent. Revera relatio quam ego cum magnis rebus habeo, emeit
ut ipse magnum quid evadam. Admiratio qua erga illas detineor mihi posse ilionis loco est, me in quandam illas pollidendi spem injicit. Cceteri homines eadem qui ego potitentur felicitate, si cosniti magnitudine mea, ipsius causae etiam adhaerescerent : Vcrii mea sunt caecitate ut magna & grandia non cognoscant, nec sese extollere & insignire Valeant. Mentem ad ejusmodi ratiocinia naturaliter ferri dicere possumus ubi sese salsis affectuum luminibus permittit. Haec equidem ratioci nia aliquam habent verisimilitudinem, sed ipsa omni soliditate carere evidens est. Attamen verisimilitudo quam prae se serunt, tam limvalet in mentem, ut nisi caute rem prospiciamus , nobis sucum sit
Poesis, exempli gratia, Historia, Chymia, aut quaelibet Mia Scientia humana, juvenem quempiam rapuit in admirationem: nis a in tibus in imaginatione tunc excitatis sibi prudenter caveat ; ejusmodi scientiariam utilitatem sedulo inspiciat; laborem in ijs addiscendis tolerandum cum inactu percipiendo conferat, denique nisi eam induat curiositatem quae necessaria est ad tutum ferendum judicium; timendum est ne admiratio Qua primum fuit occupatus ipsi scientias illas quales in se sent non offerens, sed tantum a parte jucundillima, ipsum decipiat & in errorem injiciat. Immb eb minii discriminis adducetur, ut ab erroae desistere non possit, & si illum agnoscat quia vestigia cerebro alte impressa frequenti admiratione deleri non poterunt. Hanc ob causam imaginationis puritati perpetud studenduin est, & a periculosis istis vestigijs quibus mens & cor corrumpuntur
cavendum. Atque in hac cautione hac ratione, q ia non modo ad- , mirationis sed & caeterorum affectuum malis occviretur, procedendum est.
Ubi motus spiritilum animalium sat violentus est ad imprimenda
in cerebro alta vestigia quae corrumpant imaginationem :ssemper conjunctus est,cum aliqua mentis commotione. Clim itaque mens commoveri non possit quin id sentiat, hac commotione satis monetur ut
sibi consulat , & examinet an ipsi utile sit haec vestigia confirmari Maugescere, an verbiacus. At verb, quia ipso commotionis momento, mens ea non fluitur libertate qua possit judicare de utilitate ist rum vestigiorum ; quoniam commotio ipsam decipit & ad id fert ut illis faveat vestigijs ; in id enix. laboraudum est ut haec commotio si-
410쪽
stati ir, vel ut motus spirituum Qui illam excitat aliorsum deflectatur: ac interim judicium necessario est sustinendum. Verum enim Vero arbitrandum non est mentem posse semper sola sua voluntate, illum sistere cursum spirituum qui obstat quoi inus juxta rationem agere pollit. Ipsius Vires ordinariae non sufficiunt ad cohibendos mollis quos non excitavit. Adeo ut caute se gerere deis beat ne ab inimico tam subdole cum ipse agente imprudens oc
Quemadmodum motus spirituum quasdam in mente excitat cogitationes; pariter cogitationes nostrae in cerebro qHosdam excitant motus. Itaque ubi aliquem spirituum motum in nobis excitatum sistere volumus, non sussicit nos velle, ut des nat ille motus; sed hoc artificio utendum est; nempe aliquid nobis repraesentandum est plane contrarium rei quae illum motum in nobis excitaverat & fovebat, atque hoc pacto fiet revulsio. Si vero motum spirituum jam excitatum aliorsum duntaxat velimus determinare , tum ad res contrarias cogitare non debemus , sed tantum ad res diversas ab ijs quae illum produxerunt morum , & hoc pacto fiet dri ero. Quia verbdiversio & revultho magna erit aut pama, prout novae cogitationes nostrae conjungentur cum magno aut parvo spirituum motu; accurate advertendum est quibus cogitationibus vehementiss- me agitemur,ut ubi urgebit casus,illas imaginationi nostrae repraesentare pollimus; atque huic rationi impugnandorum affectuum ita assuescere debemus, ut nullo amplius subitaneo, & improviso mens
Si aeternitatis aut alius cujuspiam solidi boni eogitationem motibus extraordinarijs qui in nobis excitantur alligare studeamus; nulli amplius violenti &extraordinari, excitabuntur im posterum motus. qui hane ideam illico non gignant, ac proinde non suppeditent arma quibus ipsis relistatur. Haec tum experientia, tum rationibus Capite de allatis comprobantur : Arbitrandum igitur non
est affectsis studio & arte vinci nequaquam posse , ubi id serio & constanter volumus.
Hoc tamen resistendi modo nos impeccabiles & ab omni errore alienos fieri posse, non est quod autumemus. Nam prim b, istum auligandi motibus extraordinarijs ideas quasdam, quibus impugnentur, habitum , contrahere & conservare perquam dissicillimum est. Secundb, licet istum habitum acquisivissemus, continget ut isti spirituum motus directe excitent ideas impugnandas , indirecte verbduntaxat ideas quibus illae impugnar debent. Unde set ut malae ideae utpote praecipue plus habiturae sint Virtutis , quam bonae quae tantum indirectae, & accestariae erunt, & voluntatem resistere sic necesse semper erit. Tertio, isti spirituum motus adeo violenti esse possunt, ut totam mentis capacitatem impleant, aded ut in ipsa noa zz