장음표시 사용
411쪽
supersit locus , ad recipiendam ideam accessoriam faciendae in spiritibus revulsioni idoneam; aut saltem ad illam ita recipiendam ut cum attentione possit considerari. Denique tot sunt circunstantiae speciales quae illud remedium inutile reddere possunt , ut plus aequo illi fidere tutum non sit, quamvis negligi non debeat. Auxilium Dei perpetub implorandum est ut nobis, ubi periculum imminebit, adesic dignetur; ac interim veritas aliqua adeo solida & efficax in mentem nobis est inducenda, ut hoc pacto de affectibus violentissmis victoriam reportare queamus. Hic enim obiter monitum velim, non paucos viros pios in eosdem saepius ei rores relabi, quia mentem plurimis replent veritatibus quibus plus fulgoris inest quam soliditatis , & quae ad animum in diversa agendum aptiores sunt, quam adipsum adversus tentationes eorroborandum : cum e contra homines
rudes & ignari in ossicio fideliter perstent; quia veritatem aliquam magram & solidam, qua in omnibus casibus sustinentur, familiarem sibi reddiderunt.
De amore odio, variisque utriusiue speciebus.
AMor & odium admirationi proxime succedunt. Objectum
quodpiam diu non consideramus quin relationes quas nobiscum habet, aut cum re aliqua quam amemus, eodem tempore comperiamus. Clim objectum quod amamus cuique per consequens amore nostro unimur, nobis semper praesens sit, aeque ae obiectum quod actu miramur; mens nullo negotio objecta illa ita inter se facili negotio conseri, ut mutuas illorum relationes deprehendat; aut istarum relationum monetur sensationibus voluptatis & doloris quae ipsam praeveniunt. Tunc vero motus amoris quo erga nos &objectum quod amamus ducimur, extenditur usque ad rem quam miramur, si relatio quam immediate habet nobiscum aut cum aliqua re quae nobis uniatur, nobis vel cognitione vel sensu utilis appareat. Jam autem novus ille mentis motus, seu potius iste mentis motus recens determinatus, ubi conjungitur cum molli stirituum animalium , & eum sensit qui comitatur novam dispositionem , quam novus ille spirituum motus producit , est affectus dictus Α-
Contra ver , si dolore aliquo sentiamus, aut cognitione elara Mevidenti deprehendamus, unionem seu relationem objecti quod ad- nuramur, nobis, aut rei alicui nobis unitae noxiam esse : tum motus
412쪽
amoris quo nosmet ipsos aut rem nobis unitam complemmur, in ii bis terminatur, aut versus rem illam sertur ; motus non sequitur vinsum mentis , nec versus objectum admirationis ncstrae extenditur, sed cum motus versus bonum in genere, quem Author raturae
indesinenter imprimit in mentem , illam ferat versus id omne quod cognoscimus aut sentimus , quia quicquid sentimus aut cognoscimus est boni in in se; dicere possumus pugnam mentis adversus istum naturalem motum quo abripitur, esse sieciem quandam motus voluntarij, cujus terminus est τε nihil. Jam autem motus ille voluntarius mentis junctus cum molli spirituum & sanguinis & cum sensa qui comitatur novam dispositionem quam motus ille spirituum producit in cerebro, est assectus hie dictus. Assectus ille amori est plane contrarius, sed nunquam extat amore. Contrarius est amori, quia sejungit; amor verbunit; pro 'u objecto pene semper habet τι nihil; amor vero τε ens, motui natu- quod hierali resistit, illumque reddit inutilem ; amor vero isti motui se per-ap ellomo- mittit illumque emeacem reddit. At iste tamen affectus fine amore nunquam existit. Namque, si malum quod est ipsius objectum , ac-cipiatur pro privatione boni, fugere malum est fugere privationem boni, hoc est tendere versus bonum itaque susa privationis boni ait i .cap obest ipse amor boni. At si malum accipiatur pro dolore, aversatio seu stu itatis fuga doloris, non est fuga privationis voluptatis; quoniam cumlor sit sensus aeque realis ac voluptas , non est privatio. Sed cum aversatio seu fuga doloris sit fuga miseriae alicujus internae, ista non stipes
laboraremus aversatione, nisi nosmet ipsos amaremus. Denique hac te dici
malum accipi potest, pro eo quod gignit in nobis dolorem , aut nos privat bono : & tum odium pendet ab amore nostri , aut ab amore alicujus rei cum qua nos uniri optamus. Amor & odium sunt igitur ' duo assectus primari j, inter se oppositi: at verb amor primuS, praeci- tionibus ta-puus,&maxime universalis est. tu cedum.
Clim, ex quo peccavimus, a Deo tanto intervallo distemus, ac να esse nostrum habeamus ut praecipuam partem rerum quibus unimur; aliquo sensu dicere possumus motum amoris quo ei ga omnia 'ducimur, non aliunde oriri quam ex philauti 1. Honores amamus quia eorum ope extollimur; divitias, quia nos tutantur, & conser-Vant; parentes, Principem, patriam quia ex ipsorum conservatione pendet tranquillitas nostra. Motus amoris quo nosmet prosequimur ad omnia extenditur quae aliquam nobisci im habent relationem& unionem; immb hoc ipso erga nos amoris motu istis rebus unimur; ita ut ens nostrum in omnia, ut ita dicam, entia diffundatur quae nos ambiunt, prout deprehendimus ratione aut sensa, unionem cum ipsis nobis utilem esse. Itaque credendum n In est philautiam, ex quo peccatum irrepsit, esse duntaxat causam dc nocinam caeterorum amoris generum, sed Zet a
413쪽
potaus omnes pene amorescisse specieS quasdani philautiae. Quum enim dicimus hominem novi alicii jus ob ecti amore teneri, novum in illo homine amoris motum produci ex illi mandum non est. Sed potius quia cognoscit istud objectum aliquam secum relationem aut unionem habere , ipse se amat in illo objecto & quidem motu amoris ipsi coaetaneo. Etenim sine grati. i in homine nihil est praeter Ohil auiatiam. Amor veritatis, justitiae, Dei ipsius, & caetcri amores in nobis prima naturae institutione formati, totidem sunt, ex quo peccavimus, philautiae victimae.
Nihilominus dubium non est quin homines sceleratissimi, & ba
bari, immb idololatrae Sc Athei cum Deo uniantur amore naturali, cujusque per consequens philautia non est causa. Illi uniuntur veritatis amore, propter justitiam, dc virtutem. Probos laudant &existimant ; non equidem duntaxat quia non secus ac ipsi homines sunt; sed quia in ijs virtutes deprchendunt quas non possunt quin ament; quia non possunt quin illas mirentur, & amabiles revera esse fateantur. Itaque aliud quidem a nobis ipsis diversum amamus. Sed philauria tamen caeteris dominatur amoribus. Homines propter te-Duia sua commoda deserunt veritatem, & justitiam : Quod si contingat ut proprijs viribus suis bona & vitam exponant ad propugnandam innocentiam oppressam , aut propter aliam aliquam legitimam causam, certe id raro ex alio oritur motiVo quam ex vanitate,
vel ut falsa quadam virtutis specie, cujus magna est apud homines reverentia, sese insigniant. Veritatem & justitiam amant equidem, sed ubi ipso tum commodis non adversantur. Illas possunt amaro
propter se,non Vero ad VerSiis se nam sinegram minimam nequeunt de phis auria reportare victoriam. Multi sunt adhue alij amores naturales: Principem, patriam, pamrentes , eos quorum indoles nostrae conformis est, quibus eadem sunt consilia, & eadem negotia , natura amamus. Verum omnes isti amores maxime debiles sunt, non secus ac amor veritatis ,& justitiae r& philautia cum sit omnium amorum violentissimus, caeteros facili negotio superat. Corpora quae sese invicem pulsant tantum de motu suo deperdunt quantum corporibus ob vijs communicant ; ac tandem ubi multa a- lia agitarunt corpora, possunt totum suum amittere motum. De phii Iautia res secus se habui. Caeteros amores determinat impressione quam ipsis communicat; Verum ipsius motus non minuitum novas contra vires novis victorijs sibi comparat; ac quia ipsius motus ex hominis corde non egrcditur ipsum non amittit , quamvis perpetu b
Philautia est igitur amor dominans & universalis; cum ubique
cccurrat,&dominetur. Itaque cum caeteri omnes affectus nullum
alium habeant motum praeter philautiae motum S dicere merito pollu-
414쪽
mus philautiam omnium este vehementist naum, & latissime patere. Nam quemadmodum omnes virtutes nihil aliud sunt praeter species quasdam primae illius virtutis quae dicitur charitas , ut a D. Augustino demonstratum est; pariter omnia vitia omnesque affectus nihil a Iiud sunt quam emanationes seu species quaedam philautiae, aut viiij illius generalis quod dicitur concupisccntia. In Ethica virtutes, aut diversae cliaritatis species per objectorum diversitatem saepe distinguuntur. Sed hoc pacto vera saepe confunditur virtutis idea, quae amotivo potitis pendet quam ab omni alia re. H inc igitur methodum circa assectus non sequemur. Illos per objecta hic non distinguemus , quia idem objectum omnes affectus pote the X citare, cum e contra decies mille objecta unum cundemque pollini duntaxat excitare affectum. Quamvis enim objecta in se revera di iaserant, semper tamen non differunt relate ad nos, nec ira nc bis diversas excitant affectas. Marescityι R. cutis promissus, exempli gratia, differt a Pontificiali lituo promisso; attamen haec duo honoris insignia quamvis diversa , eundem prope in ambitiosis excitant affectum, quia eandem boni ideam in mente excitant. Scd Maresia' Riculinpromissius , concessus , actst traditus, pollea ademtus , ais ius inter
se plane diversos excitat, quia in mente diversas boni producitidea S.
Affectus igitur non sunt multiplicandi pro varijs objectis quae ipses gignunt : Sed totidem sunt admittendi quot sunt ideae adventitiae quae principalem boni aut mali id eam comitantur, & in illa memorabilem rc late ad nos pat iunt mutationem. Namque , idea generalis boni, aut sensatio voluptatis , quae illam degustanti bonum est, mentem & spiritus animales agitans , generalem amoris affectum pi oducit : & idcae adventitiae istius boni agitationem mentis generalem & cursum spirituum animalium modo quodam speciali ita determinant, ut mens & corpus in statu constituantur consentaneo relate ad bonum perceptum, & omnes affectus speciales pro
Itaque idea generalis boni amorem in determinatum, qui nihil aliud est praeter philautiae extensionem, gignit. Id ea boni quod possidemus actu, amorem gaudi j parit. Idea boni stio a non postidemus, sed speramus tamen nosi aliquando possessuros, hoc est quod existimamus a nobis posse possideri, amorem desideri j excitat. Denique idea boni, quod nec possidemus, nec postssidere 'eramus ; seu quod idem est, idea boni cujus possellionem non speramus , nisi per jacturam alicujus alius boni, vel quod possessum conserVare nequimus, amorem tristitiae producit. Hi sunt tres affectus
simplices, aut primarij, qui bonum habent pro objecto ; nam speS quadrificit gaudium, non est commotio mentis, scd simplex judicium.
415쪽
Sed observandum est hominesens suum , seu esse suum In selpsis
non terminare, illudque ad omnia quorum unionem secum ducunt utilem, extendere. Itaque bonum aliquo modo possidere existimandi sunt, elim illo ipsorum amici potiuntur, quamvis illud ipsi immediate non possideant. Quum igitur dico ex boni posse ilione gaudium oriri, id non duntaxat intelligo de posse ilione aut unione immediata sed de qualibet alia; quippe sica natura sumus comparati ut gaudium sentiamus, ubi aliquid prospere cedit amicis. Malum, ut jam dictum est, triplici modo accipi potest, vel pro privatione boni, vel pro dolore, vel denique pro ipsa re quae privationem boni essicit, aut dolorem producit. Primo sensu, clim idea mali eadem sit ae idea boni quod non polsidemus, hanc ideam tristitiam aut desiderium vel etiani gaudium parere evidens est: nam gaudium semper excitatur ubi sentiamus nos privatione boni privari, hoc est, ubi bonum possidemus. Αdebui affectas circa malum, hoc sensu acceptum , iidem sint ac asse Etus circa bonum orti, quia reapse bonum etiam habent pro objecto. Si vero per malum intelligatur dolor, qui solus semper est malum reale dolorem patienti, tempore quo illo, achia, assicitur: tum
sensus istius mali, affectus tristitiae, desiderij, & gavdu , qui species
quaedam sunt odij seu aversationis, non verb amoris, producit. Nam ipsorum motus plane contrarius est motui qui boni perceptionem c
mirari solet; elim iste motus nihil aliud sit quam oppositio mentis resilientis impreilioni naturali. Actualis sensus doloris tristitiae odium parit. Dolor quem non patimur, sed pati metuimus desideri j odium gignit.
Denique dolor, quem nec patimur, nec pati timemus ', vel quod idem est, quem pati sine ingenti aliqu1 mercede non metuimus, seu dolor quo nos sentimus liberatos, odium gaudi, producit. Hi sunt tres affectus simplices aut primari j qui malum habent pro objecto; namque metus ex quo oritur tristitia non est commotio mentis , sed simplex judicium. Tandem, si per malum intelligatur res perquam bono privamur, aut dolorem patimur, idea mali producit in nobis motum amoris&orijsimul, vel simpliciter motum amoris. Idea mali producit motum amoris & odij seu aversationis simul, ubi malum est illud cujus ope bono privamur: eodem enim motu tendimus versus bonum,& ab eo recedimus quod illius possessionem a nobis arcere posset. At vero illa idea morum aversationis duntaxat gignit,ubi de malo agitur
uo dolorem patimur, quia eodem odij motu &dolorem odimus, Mium per quem patimur dolorem. ,
Itaque tres sunt affectus simplices, seu primarij ad bonum spectan- res, totidem vero ad dolorem, aut ad eum qui doloris causa est ;Dissili reo by COOste
416쪽
Nempe gaudium, desiderium , &tristitia. Gaudio enim assicimur, ubi bonum praesens adest, vel ubi malum praeterjit; tristitiam sentimus, ubi bonum praeterjit, malum verb praesens eii,& desiderio movemur, ubi bonum & malum futura sunt. Affectus ad bonum spectantes sunt speciales determinationes m0tus quem Deus nobis indit erga bonum in genere: atque hanc ob causam ipsorum objectum reale est ; caeteri verba sectus quorum mollis Deus non est causa , pro termino duntaxat habent τι nihil.
De assectibus speciatim , O in genere de ratione istos
explicandi, ostendi ei rores ex iis oriundos.
SI qua ratione affectos oriantur animadvertamus , ipsorum numerum determinari non posse, nec ad omnes exprimendos verba n his suffcere, manifesto patebit. Affectuu m varietas non modo ex Varia trium primariorum combinatione oritur, nam hoc pacto pauci admodum essent, verum illorum disserentia oritur etiam ex varijs perceptionibus, diversisque judicijs quae ipsos gignunt aut comitantur. Diversa istaee judicia quae mens fert circa bona & maIa , diversos in
spiritibus animalibus motos edunt, ad rite disponendum corpus re Iate ad objectum; ac proinde in mente sensationes excitant inter se non prorsus similes: unde fit ut, diversitas deprehendatur in quibusdam affectibus, quorum commotiones non sunt diversae. Cum tamen commotio mentis inter ea quae in singulis affectibim deprehendi solent praecipuum obtineat locum; adties primaeios affect sis in quibus istae commotiones admodum diversae sunt, caeteros omnes referre multb satius est, quam de illis eonfuse & absque ordine agere, ietate ad varias perceptiones quas de bonis aut de malis exquibi , illi oriuntur affectus, habere possumus. Tot enim varias habere possum iis objectorum perceptiones , relate ad tempora, ad nosmet ipsor, ad ca quae nobis attinent, ad res dc ad homines quibus aut
natura aut libera voluntatis optione unimur, ut accurate enamerai i
Ubi metis bonum quo frui potest, percipit, illud sperare forsan diei potest, qu navis it Iud non cupiat ; at ipsius spem non esse aisectum seu pallini in , sed simplex judicium , evidenter patet. Itaque commotio quae comitatur ideam boni, cujus possessonem possibilem esse iudicamus ericit ut spes sit verus affectus. Ubi spes in securitatem convertitur ita eodem se tabet modo. Illa securitas non est affectus
417쪽
nili propter commotionem gaildl , eluae tum conjilia girilr cum comis
motione de ideri j: namque judicium mentis considerantis bonii in aliquod tibi certis adventurum, iro. cst affcctus nisi quia piae gustatione suenia si verbo ) boni agitamur. Denique ubi spes minuitur desceratio vero ipsi succedit, hanc dc sperationem non esse alsectum, nis Oropter tristitiae commotionem , quae cum desiderij commotione con ungi rur, manifestum est. namque judicium mentis considerantis bonum aliquod sibi nunquam adventurum , non cst assectus, nisi isto judicio agitemur. Quia vero mens nullum unquam bonum aut malum sine aliqua commotione, imi ab sine aliqua in corpore immutatione, considerat, judicio affectum producenti saepe tribuitur nomen affectus ipsius; quia quod in mente dc in corpore agitur ad conspectum alicujus boni, aut alicujus mali semper confundimus. Namque, istis terminis, spe, metu , audacia, pudore, ira, commiseratione, derisone, maerore, uno verbo nominibus singulorum affecituum uti λlemus ut
formulis quibusdam loquendi compendiosis, quibus quicquid in affect ibus agitur, explicamus. Per hanc vocem suspectin, ficu passio) intelligimus perceptionem re-I ationis quam res quaepiam habct nobiscum, commotionem & sensationem mentis, agitationem cerebri &motu ni spirituum ; novam commotionem & novam sensationem mentis, ac denique novum
suavitatis sensum qui passiones comitari solet, illasque essicit jucun- cdast haec omnia per pallionem intelligi solent. Quandoque vero per nomen alicujus pallionis duntaxat intelligitur, vel judicium quod ii Iam pallionem excitat, vel sola mentis commotio, vel solus spirituum & sanguinis motus, vel denique aliquid aliud quod mentis
Veritatis cognitioni utilissimum est abbreviare ideas,& terminos quibus ideae exprimuntur. Id tamen saepe erroris caiisa est, praecipue cum usi, vulgari istae ideae abbreviantur. Idear enim nunquam sunt abbreviandae, nisi postquam ingenti mentis attentione claristimae
ἐκ distinctissimae factae sunt ; non verb , ut fieri solet circa astectus, &omnia sensibilia, postquam sensationibus, & sola fallaci imaginationis actione, nobis familiares redditae sunt. Ideae purae intellectos, & sensationes seu commotiones mentis multum inter se differunt. Ideae purae sunt clarae Sc dillinctae, sed nonnisi dissiculter familiares redduntur. Vice vero Versa sensationes & commotiones mentis sunt per quam familiares at clare & di- cognosci nequeunt. Numeri , extensio, illorumque proprietates clare quidem cognoscuntur, sed nisi quibusdam characteis ribus sensibilia facta fuerint, illa sibi repraesentare dissicile est; quicquid enim ubstractum est nos non assicit. Contra sensationes & comis motiones mentis sese facile nobis osserunt, quamvis illas confuse, &in Disiligod by Gorale
418쪽
in adaequare tantum cognoscamus , ac omnes quit us exprimuntur termini mentem vividὲ tangunt & attentam reddunt. Hinc hi ut orationes prorsus obscuras, & incomprehensibiles clarissime nos intelligere saepe arbitremur : Atque ubi quasdam affectuum & motuum mentis descriptiones legimus, illas a nobis claris lime intelligi putamus , quia iis vivide assicimur, omnibusque terminis quibus oculi feriuntur, mens pariter agitatur. Statim atque terminos pudoris, des perationis, impudentiae,&c. proferri audimus,quaedam coissa idea,&sensatio obscura in mente nostra excitatur qua vehementer assicimum, quia verbejusmodi sensatio nobis est valde familiaris, ac nullo negotio nobis offertur, credimus illam esse claris limam &. distinctillimam. Hi tamen termini sunt nomina affectuum complexorum , ac ideo sunt termini compendiosi multarum idearum usi, vulgari contra
Quia terminis ussi probatis uti tenemur nemini mirum esse debet si in ijs quae a nobis dicuntur quaedam deprehendatur obscuritas, im-mb contradictionis species. Ac si lectores animadvertere velint sensationes δc commotioncs mentis, quae respondent terminis nostris, easdem plaiah non esse in omnibus hominibus, propter varias mentis dispositiones: nos non damnabunt quotiescunque nostrat opini nes ipsis non satis probabuntur. Caeter sim haec non tam dico ut objectiones nonnullas declinem, quam ut a tactuum naturam doceam,& quid de tractatibus qui circa hanc materiam componuntur cogitandum sit. His in antecessum positis; ljam , ni fallor, dicere possum omnes affectus poste referri ad tres primarios , nempe , ad deliderium, gaudium, & tristitiam ε, ac affectus qui ad eundem primarium reseruntur, inter se praecipue differre, per varia judicia quae mens seri de bonis de malis. Possum etiam dicere, spem, metum, & indeterminarionem Lususpensionem quae inter haec duo medium occupat ; esse desideri j species : Audaciam , sortitudinem , aemulationem, S c. ad spem magis referri quam ad caeteros affectus: & pavorem, socordiam, invidiam, &c. esse metos species. Praetere1 dicere possum alacritatem, & gloriam, favorem, S
gratitudinem esse species quasdam gaudii nati ex pei ceptione boni quod deprehendimus in nobis, vel in ijs quibus unimur; sicut ritus& irrisio est species quaedam gaudi j quod in nobis excitati so et, ex perceptione mali quod accidit inimicis nostiis. Denique fastidium,
taedium , maerorem , commiserationem & indignationcm est uspecies quasdam tristitiae ortae ex perceptione alicujus r. i nobis non arridentis. Verum praeter hos affectus & plurimos alios qui s hic non recen- Noe δεν esto, qui speciatim ad aliquem ex affectibus primitivis re L Iuntur, 1. A a a
419쪽
N ' - multi adhuc alij sulit quorum coinmotio aequaliter fere constat Vel ex
affectibus desiderii & gaudij, ut sunt impudentia, ira,& vindicta ; vet' affectibus desideri j, & tristitiae; ut pudor, moeror, indignatio; Vel ex tribus affectibus primarijs simul, quum saviiij & tristitiae motiva
simul juncta occurrunt: sed quamvis hi postremi affectus careant nominibus specialibus; sunt tamen omnium maxime ordinari j: Quia dum in hisce terris degimus, nullum fere unquam bonum guttamus, quin aliquid mali i psi sit admixtum; nec ullum pene unquam patimur malum, quin ab eo liberationem & alicujus boni possessionem speremus. Quamvis autem gaudium tristitiae sit plan contrarium , illam tamen admittit; immb gaudium & tristitia simul occupant capacitatem quam mens habet volendi, uti visus boni & mali simul etiam occupant capacitatem quam mens habet percipiendi.
Omnes igitur affectus sunt species quaedam desidiari; , gaudij, &tristitiae. Ac praecipuum discrimen quod in te leti inter allectus ejus.
dona speciei, oritur ex varijs perceptionibus , aut ex varijs iudiciis quae illos assectus excitant, aut comitantur. Qui itaque in affectuum cognitione periti evadere , & illos accurate enumerare cupiunt, ne
cellarib investigare debent varia judicia quae circa bona & mala serri possunt. Quia verb errorum nostrorum causas hoc praecipue inquirimus, j idicia quae affectus antecedere & gignere solent non tam nobis sunt examinanda , quam judicia qlix illos sequuntur, quaequemcns format de rebus ubi aliquo affectu agitatur; haec enim postrema judicia errori sunt potissimum obnoxia.
Judicia quae assectus praecedunt & gignunt pene semper salsa sunt
in aliqua re: quia pene semper nituntur perceptionibus mentis quatenus considerat objecta relath ad se ipsam; non vero prout sunt in se. Sed judicia quae sequuntur assectus, sunt falsa omnibus modis. Nam judicia quae a solis formantur affectibus , duntaxat nituntur perceptionibus quas mens habet de objectis relate ad seipsam, vel potuis relate ad commotionem suam
In judici js quae praecedunt affectus ; verum & falsum simul conjunguntur: ubi ver b mens agitatur, & juxta affectus inspirationei vjudicat, verum evanescit , salsumque conservatur, unde eb plureS falsae eliciuntur conclusiones quo affectus vehementior est. Omnes affectus sese excusant: menti indesinenter repraesentant objectum quo agitatur, modo aptissmo ad conservandam & augendam ipsius agitationem. Judicium seu perceptio unde oritur affe-' ctus cum ipso crescit, dea nectus eb magis augetur qud judicium unde natus est magis corroboratur. Falsa judicia, & auectus mutuae sua conservationi perpetuo consulunt. Si itaque cor nunquam desineret spiri us suppeditare idoneos ad fovenda vestigia cerebri, &ad s vendam di tribui Ionem eorundem spirituum, quae duo necessaria sunt ad c servandum sensum& commotionem mentis quae eum aD Dis tred by Cι , os l
420쪽
. Rctibus eonjungi solent; assectus perpetub augerentur, erroresque Nostr OS nunquam cognosceremus. Sed cum omnes assectus pendeanta sanguinis fermentatione &circulatione , cor verbnon possit semper administia re spiritus aptos ad illarum conservationem, necesse est ut affectus desinant, ubi spiritus minuuntur sanguisque refrigescit. Quamvis admodum facile sit judicia quae ab allectibus ferri solent cognoscere, illa tamen cognitio non est negligenda. Ejusmodi cura inter caeteras maxime digna est viris qui veritatem investigant, cor Poris jugum excutere conantur, &de rebus juxta veras earum ideas judicare volunt. Istam autem cognitionem bifariam possumus assequi: Vel ratione pura, vel senso interno quem de nobis habemus, ubi aliquo agitamur affectu. Exempli gratia, propria experientja nobis constat nos ad id serri ut de ijs quos non amamus male judicemus ; ita ut i tam, si fas sit ita loqui, odi j nostri malignitatem in objectum exosum aspergamus. Pura etiam ratione cranoscimus, clam nihil ponsimus odist nisi id quodniatum est, neceste esse,quq odium conservari pollit, ut mens sibi repi a sentet objectum secundum partem pellimam. Etenim sussicit nos supponere omnes affectus sese excusare, imaginationemque, ac deinde mentem inflectere modo apto ad conservandam agitationem suam , ut concludamus ad quaenam judicia, affectuum inspiratione, serenda impellamur.
Qui pollent imaginatione sorti & vivida, Ghsibusque sunt maxime addicti, & aisectuum motibus saepe percelluntur, haec optim Ecognoscunt utpote qui sint conscij, eorum quae in ipsis aguntur, ac de ijs saepe elegantius & penitius loquuntur, quam ij qui majori
Tollent ratione quam imaginatione. Arbitrandum enim non est eos qui philautiae strophas maxima retegunt industria, quique intimos cordis recessus maxima dexteritate rimantur & aperiunt, semper esse omnium peritissimos. Id equidem saeph arguit, ipsos esse ingenio vivaci, imaginatione egregia, & caeteris maligniores. At vero qui non consulta conscientia, seu senssi interno, ratione sola utuntur ad disquitendam affect ira naturam , quidque produce re possint, quamvis non sint ita perspicaces, caeteros tamen judicio antecellunt, ac errori miniis obnoxij sunt. Nam judicant de
rebus ut in se sunt. Vident quid ij qui aliquo affectu perculii sunt
factitare valeant, prout magis vcl minus agitanti'. Nec de ijs quae alii facerent vel non sacerent in iisdem occasionibus temerarie judicant, per ea quae ipsi faceren , u in his versarentur occasionibus; quia norunt omnes somines i jsdem aequaliter non assici, nec commotionibus in oluntariis aequaliter agitari. Itaque consulendae non sunt sensationes quas auectus in nobis excitant , sed consulenda est ratio , ut perite loqui nos limus de judici' quae comitanturaik ius; ne, dum naturam ais ctuum in genere patefacere intendi mus , nosmetipsos cognoscendos praebeamus.