장음표시 사용
431쪽
praejudicio , philautii, & affecto vacui quantum in illis erit hue acem
dant; Sensibus&imaginationi diffidant; uno verbo eorum pen Eom nium quae Libris praecedentibus dicta sunt, accurate recordentur. Propositum nobis est in hoc Libro menti omnem quam naturaliter assequi potest persectionem communicare, ei suppeditando auxilia ne cessaria, ut ipsius attentio & capacitas augeatur; eique praescribendo canones observandos ut error in investigatione veritatis, vitetur, dc ut quaecun e sciri possunt commode addiscantur. In hoe instituto, si ad suam persectionem perduceretur, quod equidem, in hocce specimine non affectamus; certe traderetur scientia unia Versalis, ac qui illo bene uti vellent vere docti dici possent, utpoth qui omnium scientiarum jecialium fundamentum essent assequuti, ac illas, prout hae universali scientia uterentur, acquirerent. Hoc enim tractatu conamur mentem ad id idoneam reddere ut de quibusiibet quaestionibus ad ipsus captum accommodatis, judicia certa dc vera ferre possit. Quemadmodum non sufficit ad persectam Geometriae cognitionem
assequendam,ut quis memoriter teneat omnes demonstrationes Euclidis, Pappi, Archimedis, Apollonij & omnium qui de Geometria scrip serunt; Ita non sufficit, ut quis peritus habeatur Philosophus, ipsum
legisse Platonem, Aristotelem, Cartesum, &c. &ipsorum sententia. circa omnes Philosophiae quaestiones didicisse.Omnium opinionum Scjudiciorum alioru hominu, sive circa Philosophiam, sive circa Geona triam, cognitio, Historia potius est quam Scientia: nam vera scientia, quae seu mentem humanam ad persectionem cujus nunc capax est,adducere potest, consistit in certa quadam capacitate solide judicandi de omnibus ipsi accommodatis. At ne temporis fiat jactura, neve judici js
praematuris quisquam antevertatur, jam rem tanti momenti aggrediamur.
Imprimis in memoriam revorandus est primus canon traditus, dc
probatus in principio primi Libri, quia fundamentum est, & primum
principium eorum omnium quae sumus infra dicturi. Plenum . sciliscet, nunquais praebere asnsum nisipropositioniis tot evidenter veru, at g Dassensior sonequeat,sinep ac usillam mIerna sensu, ctarωnu rationis objurgationibM ; hoc est, ubi assensum recusare nemo potes, quin clare cognosias, selibe rare abuti, nisi vetit enim. Quotiescunque verisimilitudinibus assentimur, in certum erroris periculum incurrimus , ac pene semper acta erramus, vel denique si non erremus, id casu sortuito contingit. Itaque perceptio confusa innumerarum verisimilitudinum circa varias res rationem nostram non reddit persectiorem, ac seu veritatis clara
perceptione ipsi persectio communicari, ipsit e satisfieri potest.
Cum igitur sola evidenti 1 iuxta primum nostrum canonem certiores fiamus nos non errare, hinc concludere est, nos imprimis ad id attendete debere ut hanc in perceptionibus nostris constavimus eri-
432쪽
dentiam, quae de omnibus rationi nostrae accommodatis solidὲ judicare,N omnes veritates, quarum sumus capaces, assequi possimus. Quae hanc evidentiam gignere & conservare possunt duplicis sunt generis. Alia sunt in nobis, aut a nobis aliquatenus pendent, alia a nobis non pendent. Nam quemadmodum ut objecta visibilia distincthvideamus, necesse est nos pollere vis si perspicaci, illumque attente in
his objectis defigere; quae duo in nobis sunt &ὲ nobis aliquatentia pendent; sic necesse est recto pollere ingenio, illudque stren appellere ad penitus inspiciendas veritates intelligibiles: quae duo etiam in nob4s sunt, Sc a nobis aliquatensis pendent. Sed,non secus ac oculi opus habent luce ad videndit,istud verb lumen pendet a causis alienis;sic mens eget ideis admoncipiendu,quae ideae,ut alibi probatu est,non pendet a nobis,sed a caus1 aliena illas producem-te.Si igitur ideae rerum menti nostrae non adessent,quotiescunq;illa habere optamus, & si Deus, qui mundum illuminat, illas nos latere vel- Iet,huic desectui mederi, ac quicquam cognoscere nequaquam possemus : quemadmodum quicquam videre impossibile est cui lumen deest. Vertim non est qubd hoc metuamus, quippe praesentia idearum menti nostrae elim sit naturalis& a generali & immutabili Dei voluntate pendeat, nobis nunquam deest ad res rationi naturaliter subjectas
percipiendum. Nam Sol qui illuminat mentes, haud similis est Soli illuminanti eorpora : eclipsin nunquam patitur, ac omnia penetrat sine ulla luminis sui disgregatione. Cum igitur ideae rerum nobis perpetub adsint, etiam ubi iIlas attente non consideramus, quid aliud nobis superest ad conservandam evidentiam in omnibus perceptionibus nostris, nisi ut quaeramus me dia quibus mens attentior & capacior fiat: quemadmodum ut objecta
visibilia nobis adstantia distinctἡ cernantur, nihil aliud necesse nobis est quam ut visu perspicaci polleamus, illaque attente consideremus. Sed, quia objecta quae consderamus,plures saepe habent relationes, quam ut illas omnes unico mentis appulsu percipere valeamus; indigemus adhuc nonnullis legibus quibus instituamur ad omnes difficultates ita diluendas, ut adjuti auxiliis, quibus mens fiat attentior &capacior, omnes relationes rei quam examinamus evidentissime percia pere possimuS.
Hunc igitur Sextum Librum in duas dividemus partes. In prima agetur de auxilijs quibus mens uti potest ut sat attentior & capacion In secunda canones trademus quos illa sequi debet in investigatione
Vesitatum, ad fornianda jadicia solida dc extra erroris aleam posita.
433쪽
Attentionem esse necessariam ad confirmandam evidentiam hi cognitionibus nostris. Modificationes mentis illam reddere
attentam, sed ipsius capacitarem percipiendi plus aequo
A Principio hujusce operis ostensum est , Intellectum duntaxat
percipere ac a parte intellecisis, simplices perceptiones, judicia,& ratiocinia , in eo solo inter se differre, quod judicia, & ratiocinia sunt perceptiones multb complexiores simplicibus perceptionibus;
quia non modo plurimas res repraesentant, verum etiam relationes plurimarum rerum inter se. Nam simplices perceptiones res solas menti repraesentant: sed judicia relationes quae inter res intercedunt exhibent: sed ratiocinia relationes repraesentant quae inter relationes rerum sunt; si modb sint simplicia ratiocinia; at si sint ratiocinia composita, repraesentant relationes relationum, seu relationes complexas quae sunt inter relationes rerum , & sic ad infinitum. Prout enim relationes multiplicantur , ratiocinia quae menti repraesentant
hasce relationes fiunt magis complexa. Sed judicia, ratiocinia simia plicia,& ratiocinia complexa, nihil sunt praeter meras perceptiones a parte intellecisis, quia intellectus duntaxat percipit; ut jam dictum est. Clim judicia & ratiocinia , parte intellectsis nihil sint praeter meras perceptiones, intellectum in errorem nunquam labi manifestum est; 'cum error in perceptionibus non reperiatur, immb non sit intelligibilis. Nam, sicut jam multoties dictum est, error duntaxat consistit in praecipiti voluntatis assenso, quae falso quodam lumine decipitur, &cum libertate, quantum potest, uti debeat, in veritatis specie secure acquiescit. Nihilominus, quia saepe intellectus ideas rerum confusas & imperfectas habet, hinc fit ut sit causa errorum nostrorum , quae occasionalis dici potest. Quemadmodum enim visus corporeus saepe nos injicit in error m , quia objecta externa confuse & imperfecte nobis repraesentat; confuse, scilicet, ubi nimis dista sunt, vel ubi lumen deficit r& imperfecte quoniam illa duntaxat rerum latera repraesentat quae nobis objiciuntur. Ita intellectus cum saepe perceptionem rerum duntaxat confusam & imperfectam habeat, quia ipsi satis non sunt Praesentes, Hoc omnes partes illarum percipit. causa est cur voluntas in Di ilirco by Corale
434쪽
m ingentem incidat errorum numerum, facilius nim rum cedendo hisce perceptionibus obscuris, & impersectis. Necesse igitur est quaerere rationes quibus impediatur quominus perccptiones sint contusae , & iversectae. Et quia nulla alia ratione clariotes & distinctiores fieri possunt quam attentione, ut apud quemlibet constat; quaerendae sunt rationes quibus utentes attentiores evadamus. Hoc pacto evidentiam in ratiocinijs nostris conservabimus,& uno intuitu connexionem necessariam inter omnes partes ratiocianiorum nostrorum etiam maxime prolixorum, deprehendemus.
Ut istae inveniantur rationes; alte est imbibendum id quod jam alibi a nobis dictum est ; nempe mentem non aequalem rebus omnibus quas percipit praebere attentionem. Ijs enim quae ipsam afficiunt, mo-
discant, & penetrant longe magis attendit quam ijs quae ipsi quidem adsunt, sed ipsam non tangunt, nec ad ipsam pertinent. Uno verbo proprijs suis modificationibus longe magis occupatur, quam simpliciubus objectorum ideis, quae ideae aliquid sunt ab ipsa diversum. Hanc ob causam nonnisi cum fastidio & negligentia ideas abstractas
intellectos puri consideramus: ad res quas imaginamur, praecipue si imaginatione piaediti simus sorti, ac alta in cerebro formentur vestigia, animum longe magis appellimus. Denique hanc ob causam, in qualitatum sensbilium consideratione toti detinemur, dum id eis puris mentis, quandiu aliquid jucundi, aut molesti sentimus, ne vel minimam attentionem praebere possumus. Namque, dolor, Voluptas,&aliae sensationes, eum nihil aliud sint quam modificationes mentis, feri nequit quin eas percipiamus , & quin mentis nostrae capacitas ijs occupetur, cum omnes sensationes nostrae nihil aliud sint quam perceptiones.
Res veth secus se habet de id eis puris mentis: possunt enim menti
nostrae intime uniri, nec tamen a nobis ullo modo considerari. Licet enim Deus nobis quina intime uniatur, &in eo reperiantur eorum omnium quae videmus ideae 1, illae tamen ideae quanquam nobis praesentes, nos latent, ubi motus spirituum illarum vestigia non excitant; vel ubi voluntas nostra mentem his non applicat; hoc est, ubi non sormat actus quibus repraesentatio illarum idearum ab Authore naturae alligatur. Haec sunt sundamentum eorum quae sumus infra dicturi circa auxilia quae mentem nostram possunt praebere attentiorem. Itaque haec auxilia in ipsa mentis natura erunt fundata ; speramus itaque illa inutilia Scchimerica non sutura, ut plurima alia , quae mentem magis intricant quam juvant. Ut ut sit, quem optamus non sortiantur usum, haud tamen erit inutile quae de ijs infra dicturi sumus legere; quia ex his natura mentis melius cognoscetur. Modificationes mentis ex tribus oriuntur caussax sensibus,t maginatione, & affectibus. Nemo non expertus est voluptates, doloIes. ec omnes in genere sensationes tantillum vehementes; imaginationes
435쪽
vividas, & violentos affectus mentem tantopere Occupare, ut arier tionis incapax sit, quandiu his omnibus nimis aflicitur; quia tum tota
ipsius pereipiendi faeultas his impletur. Sed etiam si istae modificationes essent leviores hane tamen mentis capacitatem aliquatenus fabiem distraherent, adeo ut se totam rerum abstractarum conliderati ni applicate non posset. Hinc igitur conclusionem hanc, notatu maxime dignam , clicimus Ei s omnes, scilicet, qui veritatis in velligationi serio incumbere v Iunt, sedulo vitare debere, quantum id fieri potest, omnes sensationes nimis vividas, ut ingentem strepitum, lumen vividius, voluptatem, dolorem, &c. imaginationis puritati perpetud ipsis studendum est,. ac impediendum quominuSin cerebro formentur vestigia pinsunda quae mentem perpetuo lacellunt&dilli pant. Denique, sistere imprimis debent affectuum motos, qui in corpore & in mente tam altas dunt imprestiones ut mens ad aliud cogitare non valeat. Nam, etsi purae veritatis ideae, nobis perpetuo praesentes adsint, illas tamen considerare nequimus, ubi capacitas cogitandi hisce modificationibus.
Quia tamen mens sine asse id, sensatione , aut alia quavis modificatione speciali subsistere nequit; necellitati cedendum est, imb eae his ipsis modi fieationibus auxilia nobis comparare debemus, quibus attentiores fiamus. Sed magna industria, & eautione.opus est in us distorum auxiliorum. Diligenter examinandum est quatenus ijs indigeamus, nee ijs utendum nisi urgente necellitate.
momodo urendum fit assectibus infensus ad conservam
dam mentis attamionem. A Ffectus quorum usus nobis necessarius est ut excitemur ad veritatis inquisitionem, ij sunt quorum ope eam vim, eumque animum comparamus, quo laborem superare valeamus quem in attentione praebenda experiri solemus. Inter illos assectus alij sunt boni, alij verb mali;honi, quale est desiderium inveniendae veritatisis acqu irendi sat luminis ut possimus nos ipsos regere, proximo utilitarem aliquam asserendi, & alij similes. Μali verb seu periculosi; ue desiderium famam sibi eonciliandi, proprijs rebus & commodis suisaonsulendi, supra aequales sese extollendii, & nonnulli praeter hos alij affectus pejores de quibus hie loqui necessarium non est. Inita in quo vel ur miscio uata, Ium IM, contingit ut
436쪽
Ribus 1 ratione maκime alienis , vividius ad veritatis investigationem feramur, & ab illis iucundius solatium accipiamus in laboribus ad
id exantiandis, quam affectibus maxime legitimis & rationi consentaneis. Vanitas , exempli gratia, nos longe vehementius stimulat quὶm veritatis amor ; ac quotidie videas homines studio perpetim incumbentes, quandiu alios reperiunt quibus communicare possiit quae didicerunt, ab illo verb penitus desistentes statim atque nemo est qui eos audire velit. Visus consilius gloriolae cujusdam qua circundantur, dum suas venditant opiniones, animum ipsorum sustentat & suffulcit in stud ijs etiam maxime sterilibus & fastidiosis. At si
cassi fortuito, vel proprijs negoti js id postulantibus, ab illo assentitorum grege discedere cNantur, ipsorum aestus continub deferbesicit; studia etiam solidisinna fastidium ipsis creant ; ac denique taedio& moerore consecti cuncta deserunt. Vanitas prius pigritiam naturalem vicerat, jam verb pigritia veritatis amorem superat ; namque vanitas pigritiae nonnunquam resilit, at pigritia de veritatis amore pene semper triumphat.
Clim tamen gloriae cupido ad bonum finem possit referri, quia ad gloriam Dei ,& proximi utilitatem fama nostra uti possumus ; quibusdam forsan hoc affecto in nonnullis occasionibus, veluti auxilio
ad reddendam mentem attentam uti nefas non est. Sed sedulb cavendum est ne illo utamur , nisi, duntaxat, ubi affectus rationi consentanei, de quibus jam dictum est; non sufficiunt, etenim ad id os- fcio nostro tenemur ut rebus arduis ac fastidiosis incumbamus. Jam autem dixi illo affectu utendum non esse, nisi quando alij legitimi non sufficiunt; prinib, quia hic affectus conscientiae perquam n Nius est. Secund5, quia in mala studia , quibus plus inest splend Tis, quam utilitatis & veritatis nos sensim injicit. Denique, quia ille allectus moderatu valde dissicilis est, ab ipso saepe deluderemur,
ae dum mentem nostram illuminare illius ope crederemus, concupi Deentiam , quae non mod5 cor corrumpit, sed menti tenebras nunquam dissipandas assundit, forsan corroboraremus. Animadvertendum enim est assectum illum augeri, corroborari,& sensim in corde hominis stabiliri; ac, ubi violentior est, tantum abest ut mentem sublevet in veritatis investigatione, ouui potius il- Iam mirum in modum occaecet, ac res pro votis se habere falsb ipsi persuadeat.
Tot salsis&imaginarijs inventionibus, quae subegregio veritatum recens retectarum nomine, nobis propinantur, non scateret orbis terrarum, nisi homines ardenti flagrarent desiderita haberi auctores , & inventores. Firma enim & obstinata persuasio qua nonnul-Ii laboraverunt, se invenisse, exempli gratia , motum perpetuum, S modum aequandi circuli cum quadrato, & duplicandi cubum Pe Geometriae vulgatis, ex eo opinor, orta est , se aliquid effe-
437쪽
ctum dedisse, quod caeteri inutiliter tentassent , videri vehementri
Longe istitur satius est sese excitare ad affectus eb utiliores ad veritatis investigationem , quhd vehementiores sint, & eirca illos in dum excedere vix ullum sit periculum; qualia sunt desideria bene utendi ingenio nostro; nosmet expediendi a praejudici js & erroribus; at acquirendi luminis ad nos in statu in quo versamur recte regendos; & alij similes assectus, quibus ad studia inutiIia, & judicia prae
Praelibat1 semel voluptate quae ex recto mentis v su percipitur, aeutilitate quae ex illo redit probe cognita; abdicatis violentis assectibus, & voluptatibus sensibilibus quae, dum illis imprudenter nos permittimus, rationi tyrannice dominantur, cum fastidio rejectis;. aliis opus non est assectibus quam ijs, de quibus mox dictum est, ut a tenti fiamus ad res meditandax Verum plerique homines ab illo stato longe abhorrent. Praeter sensibilia nihil delicate sapiunt. Ipsorum imaginatio numero propὲ infinito vestigiorum profundorum,quae salsas tantum excitant ideas, corrupta est : Omnibus enim quae sub sensus & imaginationem cadunt toti addicti sunt. ac juxta impressionem quam ex ijs, hoc est, relate ad se, recipiunt, de ijs semper judicant. Superbia , intemperantia , varia negotia quibus intricantur, sollicita res suas stabiliendi desideria , in hominibus hujus saeculi tam frequentia , veritatis lumen ab ipsis arcent, non secus ac pietatis sensum sussocant; quia his pravis affectibus a Deo, qui solus potest illuminare & regere , sejunguntur. Quippe unionem nostram cum sensibilibus augere non postumus; quin unionem nostram cum veritatibus iiitelligibilibus minuamus; clim eodem tempore non possimus uniri rebus aded diversis & oppositis.
Qui igitur imaginationem habent puram & eastam; hoc est , quorum cerebrum vestigijs profundis, quae rebus sensibilibus applicent , resertum non est, cum Deo facile uniri possunt, ad verita
tem ipses alloquentem attendere : Affectus legitimi, & rationi consentanei ipss sufficiunt. Mundani verb , quique pluribus rebus arctius uniun;ur, & quorum imaginatio falsis, & obscuris conspurcata est id eis, quas objecta sensibilia in ipsis excitaverunt, ij, inquam, non possunt veritati incumbere, nisi arsecto aliquo sustineantur fatis vehementi ad deprimendum corporis pondus quod ipss imminet, ad sormanda in cerebro vestigia quae possint spirituum animalium cursum divertere. Quia verb quilibet affectus per se duntaxat confundit ideas, ijs uti non debent, nisi uti necessitas postulat; & singuli: homines sese explorare debent, ut affectus suos debilitati suae ac
Rationes , quibus in nobismet ipsis affectus quos optamus pos Dissiliam b, Corale
438쪽
mus excitare facili negotio inveniri queunt. Nec pardm ad Id eonfert unionis corporis & mentis cognitio, libris praecedentibus tradiata' namque uno verbo, sufficit nos cogitare attente ad objecta quae juxta institutionem naturae apta sunt ad excitandos affectus. Hoc
pacto affectus nobis necessarios in corde nostro pene semper signere possumus. At verb si illos pene semper possumus excitare, illos pariter non possumus extinguere , & mederi malis quae in imaginatio. ne produxerunt. Ijs igitur moderate est utendum. Imprimis cavendum est ne de rebus juxta assectum judicemus, sed duntaxat claro veritatis vim, quod observato dissicillimum est, ne dicam impostibile, quum assectus sunt tantillum vividi. Assectus
ad id tantum conferre debet ut attentionem excitet ; Vertim ideas
sibi proprias menti semper objicit, & voluntatem ad id vividὲ impellit ut de rebus per istas ideas, quibus movetur, judicet, potius quam
per ideas puras &abstractas veritatis, quibus non movetur. Adebui ejudicia saepe formemus quae cum assectu finiunt, quia , scilicet, non visu claro veritatis immutabilis, sed tantum ope circulationis sanguinis sormata suere. Verum equidem est esse homines admodum pertinaces in suis eris roribus , & eorum errorum plerosque per totam vitam praefracte r tinere. Sed errores illi ab alijs oriuntur causis quam ab assectibus; vel pendent ab assectibus quibusdam constantibus , ex consormatio- Ne corporis, eX pleonexia, aut ex alia quavis diu subsistente causa oriundis. Pleonexia , exempli gratia, cum semper duret, affectum producit nunquam interiturum , & judicia in quae affectus hic nos injicit , satis sunt durabilia. Caeterae verb hominum opiniones ex as-fectibus specialibus pendentes, aeque inconstantes sunt ae serment tio humorum. Mox hoc, mox illo modo loquuntur, ac saepe sermones cogitationibus congruunt. Sicut a falso bono ad aliud salsum bonum, assectos motum sequentes, eursitant, & illud fastidiunt ubi motus cessat; pariter a falso systemate ad aliud falsum systema s xuntur. Opinionem falsam alacriter amplectuntur, ubi affectus illam reddit verisimilem ; at illam assectu extincto deserunt : affectuum ope quaelibet bona degustant, nee tamen quicquam boni reperiunt; per eosdem assectus omnes vident veritates nec tamen quicquam Veri retegunt ; quamvis affectus momento quicquid gustant idius supremum videatur bonum, & quicquid vident indubitata appa
Secundum auxilium quod menti ad attentionem disponendae inseruire valet a sensibus oritur. Sensationes sunt propriae mentis modificationes; ideae verb purae mentis sunt diversum quid. Sensationes igitur attentionem nostram longh vividitio excitant quam idem
439쪽
ritates quae ipsam non assiciunt, si exprimantur per res sensibilet quae ipsam assiciunt. Hanc ob causam Geometrae per lineas sensibiles exprimunt pro portiones quae sunt inter magnitudines quas habent considerandas. Lineas illa chartae inscribendo, ideas quae ipsis iespondent menti veluti instilpulit, eas sibi magis familiares reddunt, quia eas e dem tempore lentiunt & concipiunt. Hoc etiam pacto multa fatis dissicilia possunt doceri pueri, veritatum abstractarum, ob teneria tudinem fibrarum ipsorum cerebri, alias incapaces. Oculis nihil vident praeter colores, tabulas pietas, imagines, sed mente contemplantur ideas istis objectis sensibilibus respondentes. Imprimis attendendum est ne objecta quae considerare vel alijs consideranda praebere volumus tot rebus sensibilibus obruantur, ut mens circa haec magis occupetur quam circa ipsam veritatem; in hoe enim saepissime, & gravissimὲ peccatur. Quotidie videas Oratores ijs quae sensos assiciunt ita addictos, &nientem suam modo tam sensibili aperientes, ut veritas vanorum falsae ipsorum eloquentiae omnamentorum pene suffocetur. Unde fit ut Auditores periodorum numero, & figurarum motibus longe vividius affecti, quam rationibus, sese persuaderi sinant, nescii quo pacto & qua de re persu
Videndum est igitur ut Meutionis sensibilitas ita temperetur, ut ea mens duntaxat attentior fiat. veritate nihil est pulchrius, & frustra quis illam coloribus sensibilibus quibus nihil inest solidi, quique
per unicum tantum temporis momentum fucum facere queunt, pulchriorem reddere pertenderet. Forte ipsi aliquid mollitiei conciliaretur , sed de ipsius vi multum detraheretur. Illa tanto splendore circumdari non debet, ut mens ornamentis attentior sit quam ipsi
veritati. Alioqui de illa res se haberet ut de hominibus istis qui
tanta auri, & margaritarum copia onusti sunt, ut ipsi ornamentis suis inferiores evadant. Veritas induenda est ad exemplum Magistratuum Venetorum, qui simplicem togam, cum galerico striato stare tenentur, in eum duntaxat finem ut ab hominum vulgo diastinguantur 3c veneratione, non ob vestis ornamenta, sed ob dignutatis majestatem, excipiantur. Denique, cavendum est ne veritas tot jucundis rebus stipetur ut mens, di path attentione illam dignos Cere nequeat, ac ne alij cuipiam rei honores ipsi debiti deserantur ε, ut saepe evenit Principibus qui digitosci nequeunt inter innumeros aulicos quibus stipantur, quique ijsdem circumfulgent ornamentis ac ipsi Principes. ν 'Verum ut insignius asseratur exempIum. Dico, veritatem alijs
esse exponendam, ut ipsa ses s expositit. Cum homines, a primi Pa .rentis peccato, visa essent debiliori, qutiniit utiliatem in se possent
440쪽
narii ram nostram induendo, ut oculos nostros in se converteret, nos
illuminaret, & sese nobis amabilc m praeberet. Illius igitur exemplo, veritates quas aut ipsi capere, aut alios docere volumus, realiqua sensibili possumus induere, ad mentem, quae sensibilia amatis uaeque facile non devincitur nisi ijsqude selisibus adblandiuntur, de gendam. Sapientia aeterna sese reddidit sensibilem , non verbis l- gentem; sese leddidit sensibilem , non ut in sensibilibus aequiesceremus, vertim ut ad intelligibilia extolleremur ; sensibilem se reddidit ut in persona sua damnaret, & veluti morti addiceret omnia sensibilia. Itaque in cognitione veritatis uti debemus aliqua sensibilitata
quae tamen cum nimio fulgore conjuncta. non sit, quaeque in sensibi- Iibus nos nimis non detineat; sed quae visum mentis in contemplatione veritatum mere intelligibilium possit sustinere; uti debemus aliqua re sensibili, qnam pollimus dispellere, anni hilare, ae lubentes
immolare contemplationi veritatis versus quam res illa sensibilis nos deduxit. Sapientia aeterna extra nos sese modo sensibili obtulit, non ut nos detineret extra nos; sed ut nos intra nosmet ipses revo- earct, utque ill)m interne possimus considerare modo intelligibili.
Pariter in veritatis investigatione aliquae re sensibili ut L debemus, quae fulgore suo nos extra nos non detineat; sed quae ad id nos adigat ut intra nosmet ipsos secedamus, & attenti fiamus , quaeque nos uniat veritati aeternae, quae sola mentis nostrae domina est, illamque, super re qualibet, illuminare potest. Rudenter admodum procedendum est in optione & in uia avxiliorum quae hauriri possitnt ex sensibus & affectibus, ut attenti ni ad veritatem assuetamus; qui, affectus & sensus nostri aequo viis vidius nos tangunt, & capacitatem mantis ita implent, ut saepe, dum res in seipsis retexisse arbitratur , nihil videat praeter sensatumnes suas. At vero res sectis se habet de auxilijs quae hauriri possunt ex
Maginatione. Illa auxilia mentem reddunt attentam, nec ipsius capacitatem inutiliter dissipant, atque hoc pacto ad percipienda clare M istincte objecta mirum in modum conserunt, adch ut ea adhibere pe- semper utile sit. Verum id exemplis illustremus.
Nun corpus moveri . duabus vel a pluribus causia diver-
De usu imaginationis ad consim iam mentis attentionem de utilitate Geometri