장음표시 사용
461쪽
De legibus obse undis in meritatis investigatione.
EXplicatis rationibus & medijs quibus mens attentior & amisplior, ac proinde persectior, fieri, hoc est, majorem perspicacitatem acquirere possi, jam veniendum est ad leges neeess rio observandas in omnium quaestionum solutione. Hic diu satis immorabor, & rem multis exemplis illustrare eonabor, ut legum illarum neeessitas melius cognoscatur, & ad eas in praxin redigendas mens facilius assuescat. Illarum enim praxis earumdem cognitione dissicilior est. Caeterum hIe nihil extraordinarij quod mentem perstringat ese pectandum est: qnin ut istae leges prodesse possint, oportet eas essα simplices & naturatis, paucas numero, intellectu facillimas, & a se invicem pendentes. Uno verb5 mentem nostram duntaxat veluti mansi ducere debent ae attentionem moderari, illam verb non dissipare & diversam agere. Ex experientia enim satis constat Logi eam Aristotelis admodum utilem non esse, quia mentem nimis occupat , illamque ab attentione ad res quas examinat abducit. Qui igitur sotis delectantur mysterijs&figmentis extraordinarijs indolem istam risdiculam aliquantisper abdicent, & attendant pro virili, an leges infra tradendae sussiciant ad eonservandam semper evidentiam in me tis pereeptionibus, & ad retegendas veritates abditissimas. Dummodb iniquis non praevertantur judicijs circa hasin regulas ob ipsarum simplicitatem & facilitatem , confido ipsos, usu quem de illis faciendum mox indieabimus, esse agnituros, principia elarissima& simplicissima esse omnium foeeundissima, & res extraordinarias, ae dimeties tantam non semper asserte utilitatem, quantam vana nostra euriositas nobis inducere solet Harum omnium legum principium est; st M DUe inviam rem
462쪽
pio pendet haec generalis lex, circa studiorum nostrorum materiam, nos, scilicet, non debere ratiocinari ni de rebin quarum triau h l. n. in claras, ac per consequentiam necessariam , semper incipiendum esse a rebus fimpi ci simu ct facillimo, o lys diutissime immor dum esset, antequam vehiamin ad inquisitio rem rerum maximie complexarum ct di ilium.
Leges circa rationem qua procedere debemus ad sol vendas quaestiones pendent etiam ab hoc eodem principio; & prima illarum Iegum est. Statum quo nis solvenda esse distituti sime comipiendum , praeterea ideae terminorum satis distinctae esse debent ut possint comparari. & relationes quaesitae cognosci possint. At ubi relationes rerum inter se cognosci nequeunt, eas Immediate comparando ; secunda lex est: aliquo mentu conamine unam aut plures ideas medias esse iubemendas, quibus utiposmus ut mensura communa ada rnosendas earum ore relationes qua sunt interres illas. Accurate studendum est ut ideae illae sint clarae & distinctae, prout relationes accuratiores, d plures numero deprehendere conamur. Quum vero quaestiones dissiciles sunt & Iongum requirunt examen; tertia lex est; A materia agitanda ea omnia esse amovenda quorum examen non es necessarium ad retegendam verιtatem quae lium. Etenim capacitas mentis inutiliter non est dividenda, & omnis ipsius acies &vis collocanda est duntaxat circa res ex quibus lumen percipere potest. Quae possunt eliminari, ea sunt omnia quae ad quaestionem non pertinent, &, quibus eliminatis, quaestio integra subsistit. Ubi quaestio intra paucos terminos sic inclusa fuit, quarta regula
est. Hateriam meditationis esse dividendam per partes, insique partes APD- ιιm esse tractandas juxta ordinem naturalem , ιncipiendo a sisticioribus , hoc es, ab iis qua pauciores includunt relationes, nec ad metu complexas unquam tranf- rediendum, quin pliciores prius distincte cognitae, O familiares reddita fue
Ubi haec meditatione familiaria, & nobis veluti solennia iacta
sunt, quinta regula est. Horam omnium ideas esse contrahendas, ct in imaginat e dissonendas, vel in charta scribendas, Me o ut mentis capacitatem amplius non impleant. Quamvis haec regula semper utilis sit, omninb tamen necessaria est duntaxat in quaestionibus diffcillimis,quaeque magnam mentis capacitatem exigunt, quia illa capacitas non potest extenvi nisi contrahendo ideas. Istius & sequentium Regularum usus non cognoscitur accurate nisi in Algebra. Ubi ideae omnium necessari, considerandorum, clarae, familiares, contractae, in imaginatione omdine digestae, vel in charta expressae sunt; sexta regula est. Omnis esse comparanda, seu conferenda juxta combmationum leges, alternatim inter Iem Uuens, aut solo mentu intuitἡ, aut mota maginamnis conjuncto cum vissimentis, aut calculo calamι conjunm cum attentione mentu ct ιmaginatumis.
Si nulla ex omnibus relationibus quae resultant ex istis omnibus comparationibus, ea sit quae investigatur; veram ex orumbin sv xeL
463쪽
rioni lam easunt amovendae qua inutilisse ut ad qu sitamsflutionem; alia verδώ- miliares reddendae, contrahendae, se in imaginatione ordine di nendae, aut in charta exprimendae; timum comparanda Iuxta leges combinati ambo vide dum an relatio composita sua vi nititur,fit aliqua ex omnibM relatismbin compositis qua res,ltant ex novis vi compararionitia.
Si nulla ex istis relationibus repertis includat quaestionis soluti nem; ex ommbm im relationibus eummanda sunt inutiles; atiae fumit aressu reddendae, Et hoc pacto pergendo veritas aut relatio quae disquiritur quantumvis complexa comperietur: dummodb mentis capacitatem sussicienter extendere valeamus, contrahendo ideas, & in omnibus istis operationibus ad terminum nobis attingendum semper attendamus. Nam perpetuus quaestionis intuitus omnibus mentis progressonibus debet praeesse, quia qub tendamus scis operae pretium est. Imprimis eavendum est ne falso quodam splendore aut verisimi- Iitudine contenti decipiamur, ae comparationes ad veritatem de qua agitur comperiendam necessariae toties sum iterandae, quousque assensum nostrum cohibere non possimus, quin arcanis excipiamur
objurgationibus a Magistro intus respondente quaestionibus nostris, hoe est, labori, meritis applicationi, & cordis desiderijs. Tune verbueritate illa uti poterimus, ut principio certo ad progressus in sciemtijs edendos. Leges supra tradi ae necessariae non sunt ad omnes in genere quγstiones; ubi enim quaestiones sunt facillimae, prima sumit; in quibusdam alijs, prima & secunda duntaxat necestariae sunt. Uno verbo. cum his lepibus utendum sit, donee veritas quaesita, fuerit comperta, eb plures sunt ad praxin adhibendae qub quaestiones sunt dissiciliores. Istarum legum numerus non est magnus. omnes a se invicem pertileiit. Naturales sunt; & ijs ita assuetore possumus, ut sine magno negotio. prout casus postulabit, adhiberi queant. Uno verbo mentis attentionem possunt ita regere ut non dissipetur. Sed per se tam exigui momenti videntur, ut operae pretium facturus sim eas
commendandi gratii, si ostendam philosephos in plurimos ineidisse errones ridiculos, quia ne vel duas primas quamquam Deiliores diutiliores, observaverunt. Et illis utendo Cartesium tuentes illas M secundas veritates, quae in ipsius scriptis videri possunt, rei risis. Diqiliros by Cooste
464쪽
De lege generiai versuur circa materiam studiorum nostrorum. Philo opus Scholasticos illam non obe are, quod multorum in P sca errorum causa est.
P Rima istarum Iegum, quae versatur circa materiam studiorum nostrorum , docemur nos non debere ratiocinari ni si de rebus quarum ideas claras habem , vel ratiocinia nostra niti debere ideis et xis. Hinc concludendum est , ut ordine studia nostra instituamus, incipiendum esse a rebus simplicissimis& capti, lacillimis, immb iis diu insistendum esse antequam pergatur ad investigationem rexum Maxime complexarum & dissicilium- , Hujusce generalis legis necessias apud omnes in confesso esse debet; quis enim nina videt eum in tenebris versari, qui in ratiocinijs suis nititur ideis obscuris& principijs ineertis Sed sorsan mirum videbitur, sit afferam eam ru1nquam pene observari, & plerasque seientias quae adhuc falsis quibusdam doctis superbiae Occationem praebent, niti duntaxat idola, aut nimis confusis, aut generalioribus, quam ut ad veritaris indagationem utiles esse possint. Aristoteles, inter Philo phos istius commatis taede 'mceps, quia istius Philosophiae, quam tanto colunt studio, patiar est, nunquam pene ratiocinatur nisi juxta ideas confusas quas sensuum ope percipimus. & juxta alias ideas vagas, generales, & indeterminatas , quae nihil speciale menti repraesentant. Namque termini isti Philosopho solennes duntaxat idonei sunt ad exprimendas eonfuse sensibus & imaginationi sensationes consuas quas de rebus sensibilibus habemus; Miermonem, seu orationem conficiunt adeo vagam & indeterminatam ut ea nihil possit distincte exprimi. Omnia pene ipsius seripta, ac praecipue ori libri Physices, quorum tot sunt varij Commentatores, quot sunt Philosophiae Magistri, nihil sunt quam meta Logica . Ita in magna verborum est copia, sensus verb parum. Ille tamen author non est diffusus, sed illam callet artem ut concise sermone nihiItamen proferat praeter verba & v es. In alijs suis operibus ad ebs equenter non utitur terminis Vagis & generalibus; attamen iis utitur qui solas sensuum confusas ideas excitant. Per has ideas in problematibus suis de alibi resolvere sit agit duobus vel bis innumeras quaestiones, de quibus demonstrari potest eas non posse soIvi.' i Vemn, ut halaacilius in da tur, ret Idandum est eorum MAE
465쪽
alibi a me dicta suerunt, omnes scilicet terminos qui ideas sensibiles
duntaxat excitant, esse aequivocos, sed, quod notatu dignum est, ae quivocos ex errore & ignorantia, ac ideo innumerorum errorum causam esse.
Ista vox, Arus, est aequivoea, significat animal quoddam , & constellationem; sed circa illam rard hallucinamur. Quis enim nisi Astro- Iogiae spiritu emotus aliquam imaginetur relationem inter haec duo hoc eodem nomine designata ; & credat eos qui sub signo arietis medicinas semunt illas evomituros esse, quia aries est animal quod ruminatur vel remandit. Terminos, quibus ideae sensibiles exprimuntur, quod attinet, nemo serὲ est qui illorum aequivocationem deprehendat. Aristoteles & Antiqui de illa nequidem cogitarunt. Qui in ipsorum operibus legent istius rei veritatem nullo negotio comperient, dummodb qua in re versetur istorum terminorum aequivocatio distincte teneant. Philo phos enim circa id diversum prorsus ab eo quod credendum est, credidisse manifestb patebit. Exempli gratia, quum Philosophi dicunt ignem esse calidum,hembam viridem, saccharum dulce, &c. puerorum & plebis ad instar existimant ignem in se continere id quod sentiunt dum calefiunt : herbam esse indutam coloribus quos in ea se videre arbitrantur: saccharum dulcedinem includere quam edendo sentiunt; &sic de caeteris quae videmus aut sentimus. Ipse rum scripta I senti res extra omne dubium est. De qualitatibus sensibilibus ut de sensationibus loquuntur; calorem pro motu aceipiunt, & hoc pacto, propter terminorum aequivocationem, confundunt modificationes corporum cum modificationibus spirituum. Duntaxat, ex quo floruit Cartesus, hisce quaestionibus confusis Mindeterminatis, an ignis sit calidus φ an herba sit viridis φ an saccharum sit dulce ' &c. respondetur distinguendo aequivocationem terminorum sensibilium quibus illae quaestiones exprimuntur. Si per calorem, colorem, saporem, intelligas talem vel talem motum partium
insensibilium, ignis quidem est calidus, herba viridis, saccharum dulce. At si per calorem & caeteras qualitates intelligas id quod suntio prope ignem, id quod video dum video herbam', &c. certe ignis non est calidus, nee herba viridis, &c. nam calor quem sentimus cic colores quos videmus sunt in sola mente, ut primo Libro probatum suit. Clim autem homines existiment id quod sentiunt idem esse ac id quod est in objecto, credunt se meritb judicare de qualitatibus objectoium per
sensationes, quas eorum occasione habent. Itaque vix ullum hac de
re proferunt verbum quod aliquid falsi non includat, & quicquid dicunt obscurum & confusum est, ob causas sequentes. i. Quia omnes homines easdem de iisdem objectis non habent sςnsationes, inambiaecidero homo diversis temporibus, vel quum eadem
objecta in diversis corporis partibus sentiti inod hu ic dulce; illi ama
466쪽
rum vIdebitur. Quod huic frigidum, alteri calidam erit: Quod homini frigenti calidum videtur, eidem homini calefacto fiigidum videtur , vel ubi id sentit in diversis corporis partibus. Aqua alter1mana videri potest calida, altera verb frigida, vel si aqua admoveatur alicui parti cordi proximae. Sal linguae salsum videtur, vulneri Vero acre & acutum. Saccharum linguae dulce est, aloe amarissimum Sed caeteris sensibus nihil dulce aut amarum est. Itaque quum dicimus rem aliquam esse frigidam, dulcem, amaram, id nihil certi signi
a. Quia diversa objecta eandem possunt excitare sensationem gypsum , panis, nix, faccharum, sal, &c. eandem excitant coloris sensationem; Illorum tamen albor diversus est, si de ijs aliter judicemus quam per sensus. Itaque dum dicimus farinam esse albam, nihil distincti dicimus. . Quia qualitates corporum quae excitant in nobis sensationes plane diversas, eaedem ferme sunt; Illae contra quae easdem pene in nobis emciunt sensationes, saepe perquam diversae sunt. Qualitates dulcedinis & amaritudinis in objectis vix sunt diversae, quamvis sensationes amaritudinis: & dulcedinis essentialiter disserant. Motus qui gignunt dolorem & titillationem , tantum dissecunt secundum mssis & minus: licet sensationes titillationis & doloris essentialiter disserant. Contra vero asperitas fructsis non videtur gustui tam diversa ab amaritudine quam dulcedo, haec tamen qualitas ab amaritudine omnium maxime dissert ; nam necesse est fructum asperum ob immaturitatem, ingentem subire mutationum numerum, antequam sit amarus, amaritudine, quae ex putredine, aut ex nimia maturitate procedat. Clim fructus maturi sunt, dulces; at ubi aequo sunt maturiores amari videntur. Amaritudo igitur & dulcedo fructuum non
disserunt inter se nisi secundum magis&minus. Et hanc ob causam nonnullis dulces videntur, dum alijs amari; imm b non desunt quibus aloe videatur dulce instar mellis. De omnibus ideis sensibilibus res non secus se habet, Termini dulcis, amari, falsi, acris, acidi, &c. rubri, viridis, flavi.&c. hujus aut illius saporis, odoris, coloris,&c. sunt igitur aequivoci, nec ullam in mente excitant ideam claram & distinctam. Attamen Philosophi Scholastici, & vulgus hominum de omnibus qualitatibus sensibilibus corporum non judicant nisi per sensa- .etiones quas de illis recipiunt.
Isti Philosophi de qualitatibus sensibilibus per sensationes quas in ipsis excitant, non modb judicant; immb de rebus ipsis judicia serunt pro judici js quae sormaverunt circa qualitates sentibiles. Ex eo enim quod sensationes recipiunt essentialiter diversas ex quibusdam qualitatibus; judicant dari generationem novarum formarum, quae producunt imaginarias illas disserentias qualitatum; frumentum Videtur flavum, durum, &c. farina verb alba, mollis, &c. atque inde
467쪽
eoncludi in t ex oculorum & manuum testimonio haec corpora essentia Iiter differre; dummodo non cogitent ad modum quo frumentui Di sarinam convertitur. Attamen farina nihil aliud est quam seu ..
mentum tritum & molitum ; sicut ignis nihil aliud est, quam lignit divisum& agitatum; sicut cinis nihil aliud est quam crastior portio ligni divisi, sed non agitati; sicut vitrum nihil aliud est quam cinis,
cujus singulae partes fuerunt politae & paulum rotundatae, attritione ignis ope sic de alijs corporum transmutationibus.
Hinc igitur patet, terminos & ideas sensibiles prorshs inutiles effoad disti necte proponendas & clarE selvendas quaestiones, hoc est , ad
veritatem retegendam; Attamen nullae sunt quaestiones quantumvix ,
intricatae terminis aequivocis sensuum, quas Aristoteles & plerique Philosophi solvere non satagant in Libris su is, licet distinctionibus sitispra traditis non utantur; quia illi termini aequivoci sunt ex errore dc ignorantia.
Si ij, exempli grati1, qui per totam vitam incubuerunt lectioni antiquorum Philosophorum & Medicorum , illorum itiae opiniones Segenium hauserunt, interrogentur; an aqua sit humida, an ignis sit hccus, an vinum sit calidum, an sanguis piscium sit frigidus, . an aqua vino sit crudior , an aurum argento vivo sit persectius,. an plantae rebestiae praeditae sint anima, & ipsis innumerae aliae quaestiones inde
terminatae proponantur; ad cas imprudenter respondebunt, consulistis duntaxat imprelsonibus quas objecta illa insensiis ediderunt, aut ijs quae ex lectione memoriae mandaverunt. Hoste terminos aequi- voci S cs : non animadvertent. Mirabuntur si quis eos definire velit;
ac irascentur si quis eos praecipitantiae insimulet & admoneat ipsos, sensibus decipi. Ipsis non desunt distinctiones ad confundenda ea quae fiant evidentissima, sed in hisce quaestionibus, in quibus aequivocationem tollere tanti est momenti, nihil vident distinguendum. Si animadvertamus plerasque quaestiones Philosophorum dc Medi- eorum includere terminos aequivocos ijs similes de quibus stipra, constabit Doctos istos, qui terminos quibus utuntur definire non potuerunt, nihil etiam selidi, in ingentibus quae composuerunt voluminibus, dicere potuisse; & hoe sufficit ut omnes pene veterum opiniones evertantur. De Cartesiores secus se habet, omnia optimε distinxit, nullam quaestionem per ideas sensibiles sol vit; ae si illum attente legamus videbimus praecipuos naturae essectus ab ipso clar. & evidenter explicari per selas ideas distinctas extensionis, figurae & moisis. Aliud genus terminorum aequivocorum, quo uti solent Philosophi compIectitur omnes illos terminos generat Logicae, quibus Omnia, sine ulla rerum ipsarum cognitione, facile explicari possunt, Aristoteles eorum maximum admisit usum; his terminis ipsus Libriis tent, ac multi solam sapiunt Logicam. Omnia proponit & sol-egrta ijs terminis genaris,si , a ,2ot Παλωκυ ν
468쪽
. 'm,qι litarum, causae per se, causaeper accusens Ipsius Sectatores vix
postant credere istis terminis nihil significari, nec quemquam dccti rem seri, ubi eos audivit dicentes ignem dis luere metalla, quia habet facultatem dissolvendi, & hominem non concoquere cibos, quia habet stochachum debilem , vel quia facultas mustiis non benetius obit functiones. Attamen qui his duntaxat utuntur terminis & ideis generalibus d res explicandas, erroribus non sunt aequὸ obnoxij, ac ii qui uistuntur duntaxat terminis qui nihil aliud in mente excitant quam confusas sensuum ideas. SchoIastici Philosophi errori tam obi Ox0 non sunt quam quidam Medici qui de omnibus decidunt, vel ba sua dogmatum instar propinant, & nonnullis eXperientijs, quarum ratio nes ignorant, freti, systemata stabiliunt; sed Scholauici terminis
adeo generalibus utuntur ut non magnum ipsis ingruat errandi peri
Ignis calefacit, siccat, obdurat, emollit quia praeditus est facultate producendi haec effecta. Senna pumat qualitate purgativa. atque etiam panis nutrit facultate nutritiva; ist. e propolitiones extra erroris periculum sunt positae. Qualitas est, id quod effici ueres tali nomine designetur : Id certe Aristoteli negari nequit. Ejus modi loquendi formulae, equidem non sunt falsis, sed revera nihil significant. Istae ideae vagae & indeterminatae in errorem non injiciunt, sed veritati retegendae inutiles sunt. Licet enim sciam esse in igne formam substantialem conjunctam eum innumeris facultatibus similibus facultati calefaciendi, dilatandi, liquefaciendi aurum, argentum & omnia metalla, illuminandi, urendi, eoquendi, si tamen haec dissicultas selvenda mihi propone-xetur, an, Lilicet, ignis possit indurare lutum , an vero possit emol- Iire ceram: ideae formarum substantialium & facultatum producendi calorem , rarefactionem, fluiditatem, &c. nihil possent conferre ad solvendam dissicultatem propositam; clam nulla sit connexio inter ideas duritiei in luto & mollitiei in cera, & ideas formae substantialis 6c qualitatum producendi rarefactionem, fluiditatem, &c. De omnibus ideis generalibus res perinde est ; Itaque ad solvenda in quamlibet quaeitionem prorsiis sunt inutiles. . At verbsi sciam ignem nihil aIiud esse quam lignum, cujus partes in perpetua versantur agitatione, & hac sola agitatione in nobis excitari sensationem caloris: Item, si sciam mollitiem lini consist re duntaxat in commistione quadam terrae Δ aquae; chira idcae istae non sint confusae de generales, sed distinctae & particulares. haud difficili negotio judicabo calorem ignis debere indurare lutum ; quia facile est intelligere, corpus quodpiam posse movere aliud corpus, si hoc agitatum in illud incidat Cum calor quem prope ignem stan-GIssentimus, pallium invisibilium quae in manus impingunt inota
469쪽
producatur; certe si lutum ipnis calori admoveatur; judicare facile est partes aqueas terrae ad minas, ut pote tenuiores ac proinde corpusculorum ex igne prosilientium impulsione partibus crassis terrae citius agitatas, debere exhalari Sc terram siccam ac duram relinquere. Pari-tcr evidenter patebit ignem non posse indurare ceram, dummodbsciam parteς ex qui constat, esse ramosas &ejusdςm propemoduni quantitatis seu molis & crassitudinis. Itaque idear speciales ad veritatis investigationem utiles sunt e cum e contra ideae vagae & indeterminatae ad id nihil pollini conserre, inamb in errorem sensim conji
Nam Philosephi terminos generales & ideas vagas quae his res pondeant adhibere contenti non sunt: Volunt praeterea hisce terminis significari quaedam entia specialia. Existimant quandam dari substantiam a materi1 diversam , quae si forma materiae; & innumera exigua entia distincta realiter a materia & a forma ; Et toti- .dem supponere solent, quot diversas habent corporum sensationes,& quot ab istis corporibus diversa in ipsis produci effecta arbitrantur. Cui libet tamen attento manifestum est, omnia haec parva entia ab igne, exempli gratia, distincta, quaeque in eo contineri supponuntur, ad producendum calorem, lumen , duritiem, fluiditatem ,&c. esse mera imaginationis a ratione deficientis figmenta. Ratio enim nullam habet ideas speciales quibus haec entia ipsi repraesententur. Si ei Philo phis roges quaenam entitas sit illa facultas illuminandi in igne, hoc solum respondebunt, scilicet, ensese per quod ignis capax est producendi lumen. Adeo ut idea quam habent de illa illuminandi facultate, diversa non sit ab idei generali causae Mideae confuse effectus quem vident. Quum igitur illa entia generalia admittunt, nullam eorum quae dicunt habent ideam claram. Itaque ea proserunt quae nec ab ipsis, nec ab ullo possunt intelligi.
De errore periculosissimo Philosophia Veterum.
Non modo Philosophi ea dicunt quae non intelligunt, dum effecta naturae per quaedam entia explicant,quoium nullam habendideam specialem; Vertim etiam principium tradunt ex quo consequentiae falitisimae& periculosissimae directe deduci possunt. Si enim, juxta illorum opinionem, supponamus esse in corporibus quasdamentitates dillinctas a materia; clim illarum entitatum
nullam trabealnus distinctam ideam, facile judicar: possumus illas
470쪽
esse veras & praecipuas causas effectuum, quos videmus. Immi, haec est vulgaris Philosophorum opinio : non alio animo existimant es e formas substantiales , qualitates reales , & alias similes entitates , quam ut explicent hos naturae effectus. Si postea attente consideremus ideam quam habemus de causa, aut de potentia agendi, haud dubie illa idea nobis repraesentabit aliquid Divinum. Nam idea potentiae summae est idea summi Numinis, & idea potentiae inferioris est idea Divinitatis inserioris , sed verae tamen Divinitatis, saltem juxta Paganorum mentem, dummodo sit idea potentiae, aut causae verae. Aliquid igitur Divini admittitur in omnibus corporibus qua nos ambiunt, dum admittuntur formae, facultates , qualitates, virtutes & entia realia idonea ad producendos quosdam essectus vi naturae suae: atque hoc pacto plerique, Veneratione qua colunt Philosophiam Ethnicorum, in ipsorum opiniones sensim revertuntur.
Illi equidem fide sustinentur, sed si cor Christianum sit, forsan merito dicere possumus, mentem esse Paganam. Praeterea, credere difficile est veras potentias & entitates quae in rnos agere, nos aliquo dolore punire, aut aliqua voluptate remunerari pos uiat, nec amore, nec timore dignas esse. At vero cum a-hoe ravus mor& timor sint vera adoratio, qui hasce admittunt potentias, ab νυ
ijs adorandis dissicile arceri queunt. Quicquid in nos ut causa vera& realis agere potest, necessarid est supra nos , juxta D. Augustinum& secundum rectam rationem 3 Iam autem juxta eundcm Augustinum& eandem rationem, id lege immutabili statutum est ut ictam inseriora superioribus serviant. Has ob causas ille Doctor agnos p eit corpus non posse aetere in mentem, & nihil esse posse suora men ' Ρ tem praeter Deum. PIn Sacra Scriptura , ubi Deus Israelitis probat, se ab illis adorari, hoc est, amari & itineri debere ; praecipuas hujusce mandati ratio- Divines deducit ex potentia sua, qua illos punire & remunerari potest: Beneficia, quae in ipsos contulit, mala inflicta, & quae adhuc infligere potest ipsis repraesentat. Illos vetat adorare Ethnicorum mos, quia nulla in ipsos pollent authoritate & potentia, nec quicquam Austust daboni aut mali ipsis possunt asserre. Sibi soli vult honorem tribui, quia ille solus est vera causa boni & mali, nec ullum in ipsorum
urbe evenit, quod, juxta Prophetam, ipse non efiiciat: nam causae . naturales non sunt verae causae mali quod nobis creare videntur; Et
cum Deus solus agat in ipsis , ille solus in ipsis timendus est Mamandus, Soli Deo honor Ogloria.
Denique ista notio , id timendum & amandum esse quod est vera causa boni & mali adeo naturalis & legitima videtur, ut exui nequeat. Si itaque falsa haec Philosophorum opinio quam profligare conamur, supponatur; scilicet corpora quibus circumdamur ellevera a causas voluptatum & malorum quae sentimus; ratio Religi