장음표시 사용
51쪽
bie ut quolibet nisu ab eo sese expediant homines. Nec certe ipsoru ruo peram , quamquam plenum non sortiatur effectum, inutilem tami& sterilena omnino forc, existimandum est. Si erroris immuneS non evadunt, saltem inulto rarius errabunt; si omnibus malis sese non sub-diicunt, nonnulla saltem declinabunt : in hisce terris, erroris immunitatem frustra ambias, ac frustra proinde pei sectam speres beatitatem. At quia liberationem nostram ab infirmitatibus, alliduis exoptamus votis, asti duo pariter labore, in errorem depellendum nos incumbergdecet. Qti id plura φ non secus ac mens nostia, elicitatis quam vel non sperat, desiderio tamen flagrat, sic tota ed tendere debet, ut ab errore sat vacua, licci, id consequi, frustra speraret.
Porro veritatis indagationem, tantae molis esse non est arbitrandum.1 με VI. modo oculos aperias , attentum te prabeas , legesque non nullas, quas deinceps tradituri sumus, accurate observes. Illa autem judicii accuratio , vix ullius cst negotij; haudquaqhram dura est servitus, ut eam nobis inducit imaginatio nostra ; quin utilitates quae inde ad
nos rcdundant, laborem nostrum , non compensant modo , vertim
etiam longius exuperant. Quid enim lucem mentibus affundere, veritatemque aperire, si hanc cxcipias accurationem, potest 'Sed, quid Lectoribus, quos jam ad veritatis inquisitionem sponte accinctos supponere satius cli, disponendis diutius immoramur Jam igitur errorum nostrorum & causam & naturam investigemus: Caeteriam, clim methodus illa, quae quodlibet ab origine sua rcsuinit, rebus in ordinem digerendis, dilucidius cognoscendis , nec non penit ius introspiciendis, aptior caeteris videatur, illa est quam hoc in negotio amplectemur. σ. Clim mens humana non sit materialis, sive extensa, illa procul dubio
est sibilantia smplex, indivisibilis, omnisque compositionis partium
risiiι- ιου. e X pers. In ea tam ela duae facultates micta his scilicci & volu 11 u.vulgo di Diti t. stingui solent,quas hic ante omnia explicare, perae pretium est: quippe
notiones sive idear, quas sibi de hisce facultatibus hactenus efformarunt Philosophi, minus videntur, clarae atque distinctae. Cum vero ejusmodi ideae sint admodum abstra istae, nec s)b imaginationem cadant illas proprietatibus materiae adumbrare haud abs re erit: illae enim materiae proprietates imaginationem facile ferientes,notiones, hisce duobus vocabulis integritu scilicet,& vomitas) affingcri das, nobis magis distinctas & familiares emcient ; dummodo id unumaticia damus, has scilicet analogias inter spiritum & materiam, non
omnino quadrare, & in cum duntaxat usum csse comparatas, ut mens
attentior facta , quae mox dicturi sumus, facilius haut lat percipiatque. Materiae sive extensionis duae sunt proprietates , seu mavis facultates :altera est facultas recipiendi varias figuras, altera verb est mobilitas, sive facultas illa , qua moveri potest. Mens humana pariter , duabus pollet facultatibus, quarum prior, quae intellectiti dicitur, est facultas recipiendi multas idς si hoc in multa percipiendi ; posterior vero, est sa-
52쪽
eultas multas recipiendi inclinationes, seu mavis propensiones,seu multa volcndi. Primo, qua ratione prior matariae facultas cum priori spiritus facultate conveniat, explicemus. V Extensio duplicis generis figuras potest susciperc. Hae nimirum ex ternae tantiun sunt, ut rotunditas. e. g.respcctu corporis cuiustibet cerei vero inter '. singulis cerci allius corporis particulis propriae
ris erret, haud dubie valde differunt. igitur voco eam quae externa est, internam vero, quae ipsi arae necessiaria est ut cera' Usique maxime, pr ria oonfigurationis nomine inflanio. De mente humana tra non secus se habet; 'psius enim ideae duplicis pariter sunt generis; iam autem per ideas, illud omne intellimoni odmens immediate percipit. Priores igitur ideae, nobis aliqis' externum, sive extra nos positum exhibcnt: qualis cst idca quadrati, idea domus, &c. Posteriores vero, illud solum, quod menti nostrae internum est, nobis repr emant; quas sunt sensationes nostrae, dolor, voluptas
lchesin, sive quendam ipsius existendi modum, infra sumus demonstra-M, Rpppli vimus nudisicatioris mentis. Nec dissiteor mentis inci: - .tioncs sive propensiones cadem
rua dici posse ipsius mentis 'cum enim volunt,
Hinatio sive protensio sit certa quaedam montis schesis, sine mentis mois: cmadprimo dici possici; non secus ac motus co orum qui ait aliud est praeter quandam eorundem corporum seli did nosset uacii di nodum eruin stu
53쪽
gutas 3c configurationes, sive illa sit, qua mens varias recipit ideas &modificationes, mere passiva sit, nullamque prorsus includat actionem; hanc autem mentis facultatem, seu capacitatem haec omnia recipiendi,
Unde legitime concludas intellectum solum percipere, quia scit. Q. lus objectorum ideas recipit; jam autem, objectum quoddam percipere,&ideam. quae illud objectum repraesentat, excipere menti res est Mna, eademque. Praeterea, intellectus quoque est, qui menti modificationes percipit; nihil aliud enim per liuellectum designo, praeter facultatem illam mentis passivam, qua mens ipsa varias excipit modificationes; iam autem illo existendi modo affici, qui dolor dicitur . & dolorem irsum percipere, menti perinde est; dolore enim non assicitur, nisi quatenus dolorem percipit. Unde colligere pronum est, intellectum objecta absentia,ut ita loquar, imaginari, praesentia vero sentire, ac proinde, lenses & imaginationem, nihil aliua esse, ut infra fusius explicabimus, prς- ter intcllectum, Objeista per organa sensuum, percipientem. Quia autem dolor,sive aliud quodlibet id genus, sensuum interventu percipitur, id revera ab ipsis selisibus percipi. vulgus hominum dicere let, quid per istud vocabulum sensis, intellisat, non satis sibi constans; existimat scilicet homini quana m esti: fa statem a mente disti hetam,
qua vel mens ipsa, vel corpus, sentire valeat, organa enim sensuum , res una nobiscum percipere autumat. Corpus, si hominibus ejiusmodi fidem adhibeas , tantopere confert sensatiouibus nostris, ut mens ab ipso se is parata,quicquam sentire non amplius possit. Sed quis iton videat, hane
opinionem; pr concepto cuidam judicio originem suam debere ' quia nempe, dum nicversamur, nihil unquam sine sensuum organis semimus. ut fusius infra patebit. Ut vulgatis loquendi formulis aliquid indulgeamus, sensus ipsos sentire in posterum dicemus. Attamen senseo vocabulo , nihil aliud intelligimus, praeter passivam illam mentis facultatem, de qua modo verba
fecimus,hoc est intellectum,aliquid,occasione eorum,quae circa corporis organa versantur, ex naturae instituto,percipientem,ut alibi videbitur. Altera analogia, quae inter utramque, animae scit. de materiae facul- νtatem, deprehenditur, haec est ; quemadmodum enim materia figura
mutata, ipsa tamen non mutatur, cera v. g. rotunda, non minus est cera,
quam cera quadrata. Ita mens Ob diversas quas excipit ideas, non immutatur , sive enim v. g. mens ideam, quadrati, sive ideam rotundi alicujus corporis recipiat, nec propter quadratum, nec propter rotundum. ullam memorabilem immutationem patitur. Prae*erea, quemadmodum materia, jam tum non leviter imis urari censenda est, cum scit ipsa configurationem particulis cerae congruam deperdit, ut configurationem igni & fumo accommodatam recipiat, vel brevisis, cum cera in ignem vel in fumum convertitur: sic mens non leviter mutari, putanda est, cum in ipsa muxatis modificationibus, dolor voluptati succediti uade non obseure liquet, ideas dil sensationes
54쪽
inentis, figuris & configurationibus materiae, non male adumbrari. Multae, praeter has quas Observavimus, sunt adhuc similitudines, inister Durra & configurationes materiae, ideasque & modificationes mentis. Materia enim mentis nostrae imago non absurde dici posset. Rem et rius dico . . Non paucae, scilicet, in materia proprietates, ab ipsis mentis proprietatibus, non procul dissitae, deprehenduntur. Tametsi, natura spiritus , ab ipsiu&materiae natura, ut insta patebit, toto genere differt. Ex si1pra dictis autem, id alta mente repostum maneat, per intellectui nnihil aliud hic intclligi, praeter facultatem illam qua mens percipit,
hoc ei, recipit, non modo varias ideas, verum etiam innumeras lisqu-tio;res; ad eundem modum, materia quibusti belluris externis, bc figurationibus internis sit scipiendis idonea est. Posterior materiae facultas ea est qua materia multis excipiendis ni tib , apta est 3 Posterior vero mentis facultas, ea est qua multas onas- nones sive propensiones recipere potest. Jam harumce duarum facultatum instituatur comparatio. Omnium materiae motuum, quemadmodum omnium mentis inclinationum eadem est causa universalis, nempe ipsius Autor Naturae; jam autem , ut omnes motus secundum lineam rcctam naturi sua ducuntur,misi a causis externis & peculiaribus determinati in lineas circula res, ipsarum interventu agantur i, sic, omnes quas a Deo accepimus inclinationes, rectae quidem sunt, & ad bonum verumque unice tenduerent,nis ipsius naturae impulsiis, a causa quadam peregrina: in malos fines dcfleisteretur: haec verb causa peregrina , eadem est quae omnia, quibus assicimur, mala invexit, inclinationesque nostras labefactavit. Quod ut nobis liquido pateat, istud primo cognitum velim. Magnum
scilicet est discrimen, inter imprellionem aut motum, quo Auror naturae materiam assicit, & imprellionem aut motum , quo mentem in
desinenter movetia Materia cnim,tota est altionis expers, nulla pollet virtut ei, qu1 motum suum, vel sistere , Vel determinare , vel hue aut illuc deflectere possit. Ipsius motus ut jam dictam est secundum lineam rectam se moer agitur, quod si quid hanc determinationem mutet , ii, ne a m circularem, quam maximam potest, hoc est ad lineam rectam propius accedentem describit. Deus enim motus abrip inditi, determinationem dirigit. Res vero secu& se habet de volun Caic; agit enim ex seipsa aliquatenus, & inclinationem sive ii rellionem a Deo acce piam, varie determinandi , virtute praedita est. Quamquam illius im- prellionis ita domina non est , u eam pollit sistere, cam lainen ad nutum detcrminare, Sc hoc pacto, omnem quae in inclinationibus grassatur, αξίαν, omnesque miserias alliduas &ineluctabiles peccati pedi si sequas, afferre potest: hoc igitur VO L u N TAT I s Vocabulo, ta re taminima seu nutum defigito, quo ad bonum indetermittatum o umrersiis, ferimur: voce verb Li 3 Ε RTAT I s, nihil aliud intelligo, praeter vim illam, qua
Incias impressionem illam versus objecta nobis arridentia diducere po-
55쪽
test, atque hoc pacto essicere, ut inclinationes nostrae naturales versus bonum universale, Deum intelligo, qui selus est bonum generale, quia selus in secuncta bona postidet, vago quodam & non determinato motu antea tendentes, singulari cuipiam objecto defixae adhaereant. Unde nullo negotio comperi aia inclinationes naturales, voluntarias
quidem esse, sed non tamencste liberas, libertate illa indifferentiae, quae in eo consiliit, quod po Ilim velle aut nolle , inclinationibus natura libus reluctari , diversum quid , ab eo circa quod feruntur, velle.
Qi iam vis enim voluntario & libcro erga bonum, teneamur amore, quia nempe sola voluntas, amamus , & voluntatem unquam cogi pugnat. Boiium tamen non amamus libere, libertate indifferentiae, quia .penes
voluntatem non cli, beatitatem non optare.
At vero, & id sedulo animadvertendum est, mens nostra, si illam quidem specteS, quatenus versus bonum in genere impellitur , versus bonum aliquod syeciale, motum suum determinare nequit, nisi cognito prius illo bono. Voluntas scilicet, ut cum vulgo loquar, est faculta S caeca quae circa res nullas ferri potest, nisi prius ab intellectu, sibi oblatae fuerint. Adeo ut voluntas , imprellionem, qua Versus bonum νῖδε ita , S inclinationes suas naturales non pollit varie determinare, s libari. nisi prius intellectui, ut sibi quoddam objectum speciale, repraesentet,
Vis ea igitur qua voluntas inclinationes suas determinare valet, vim ferendi intellectium, versus objecta sibi arridentia, necessarib includit. Rem uno exemplo sensibus objiciam. Dignitatem quamlibet, veluti bonum quod sperare potest, animo suo emngat aliquis; continuo ipsus
voluntas illud bonum , eo ipso quod bonum est, vult ; imprestio scit
qua mcns indesinenter versus bonum in determinatum & universale movetur, ipsain versias halic dignitatem fert. Clim autem illa dignitas non sit universale bonum, nec a mente quae nunquam clare perspicit, id quod actu non est, tanquam universale bonum, clara & distincta perceptione judicetur, imprcilio qua versus bonum natura ferimur, ab isto motu singulari, non omnino siliitur; menti adhuc superest motus, quo ulterius progrediatur; amor quo versus illam dignitatem sertur, cum nec necessarius nec invictus sit, liber est. Hinc autem oritur, illa libertas, quod, cum hanc dignitatem omne bonum amabile, in se complecti, pro compcrto non haberi, judicium & amorem sivim, suspensum cohibere potest. Deinde vel b, ut in tertio Libro id sumus cxpolituri, quandoquidem mens humana , cum ente universeti in quo residet omne bonum , arctillime conjuncta sit, hujus unionis ope, alia cogitare, ac proinde alia bona amare poterit. Denique mens humana ita comparat a est, ut singula bona pollit inter se conferre, collata ratione ordinis S praeitantiae amare, ac ca denique, ad illud bonum reserre, quod in se tanquam in scaturigine, caetera bona complectitur, quodque Inum, nostram amandi facultarc m replere valens, unice pariter dig-mun , qui amori nostro circumscribat limites. Cognitio Diqilirco by Gorale
56쪽
Cognitio veri, ab ipso boni amore non valde diversa se habet ratione. Imprellione quadam naturali, veritatis cogn tione , non secuuac boni possessione gaudemus ε, neutra enim harum impressionum et invicta, nisi evidentia, ac persecta & adaequata objecti cognitio accedat; adeo ut, libertate nostia, non minus fruamur, in fallis nostris judiciis, quam in incompositis amoris nostri motibus, ut Capitu 1equenti sumus ostensuri.
L Te udiciis ratiociniis. I I. IZse a voluntate penilere. III. QEstmodo respectu i orum , quirique debeat uta libertate
sua. I V. Duo proponuntur canones generales, quibus er o rem c peccatum vitari possist. γ. In canones istos animad- versiones quaedam necesnae adduntur.
EX iis quae Capite praecedenti dicta sunt, colligere est I. Intellesim in I. nunquam judicare, sed duntaxat res percipere; iive judicia Sc ra- Det iocinia , quatenus in intellectu sunt , nihil aliud esse praeter puras ct ' με perceptiones. 2. Voluntatem solam revera judicare , iis quae tibi ab intellectu objiciuntur sponte & placide acquiescendo , ipsamque proinde se iam in errorem nos injicere. Sed haec fusiori indigent expli-
Hoc igitur primum statuo ; in intellei tu videlicet, sinapit m per
ceptionem, judicium,& ratiocinium, in eo duntaxat diis erre, i. qcio. irem silmplicem , fine ulla relatione , simplici etiam apprehentio: ae, percipiat. 2. quod idem iiii cllectus, relationes quae sunt inter res plu- rimas, iudiciis p rspiciat. 3. Denique, quod relationes , quae sunt inter ipsas rerum relationes, ratiociniis dignoscat; adco ur omnes Intellectus Operationes mera sint perci pristves. Cum verbi gratia , bis duo, vel . percipimus . tum simplex fit pirc ceptio, cum vero judicamus, bis duo esse . aut bis duo non csse in hoc negotio agit intellectus ' id unum certe, percipit nimirum relationem paritatis , quae intercedit inter bis duo,& 4. Sc relationem imparit. atis, qu e intercedit inter bis r. 52 s. Dicisimit igitur liuellecisis, nihil aliud cst, piaeter precep roncita relat: H, ghae in cr istis res pili IIn.D res deprchen immi sed r. trioamam cit perceptio relationis, quae non inter duas plurimasve res reperitur ; co casu enim esset judicium, sed est percist o viramim, quae inter dras plurimasse relapiones, duarum vel plari. II. tram rerum. deprehenditur. Ita, cum sc concludo. . minorem faciant quantitatem: quam 6. scd bis r. sunt ψ. ergo bis z. minore ira faciunt quantitatem quam 6. non GIum percipio, relationem imparitatis , quar est inter
bis a. & 6. t c enim se ex esset jacticium, sed hic praeterea percipio
57쪽
relatIonem imparitatis, qu Mest ini r iluis relat cones, nempe inter reis latione in quana bis 2. hab diu ad 4. 8c relationem qu e est intcr 4. quod verit1M eli ratiocinium. Perceptio igitur,unica est intcssectus sunctio , voluntas vero sola judicat & ratiocinatui, iis quae ab intellectu ipsi Merun ur, voltriatarie ut dictum est, assciatiendo. Intereat. Imen, ubi res quas apprehendimus, evidentillimae sunt, tum assensus noster non amplius liber videtur ; unde cis facile adducimur, ut credamus intellectum judicare, non vero voluntatem. Sed ut erroris nostri convincamur ε, animadvertendum est, res nobIs
uideri evidentistimas, postquam intellectus eas usquequaque,& juxta lingulas relationes ex quibus judicium ferre queat, ex pendit, non verbprius; unde fit ut voluntas, cujus natura non patitur, ut quicquam sine cognitione appetat, in intellectum agere amplius nequeat, hoc est nihil
nox t circa objectum ab ipse exigere potest , quia lingulis partibus, ad rem de qua agitur, ab ipsis dithullis, nihil ulterius cognoscendum desideratur : in iis igitur qui ab intellectu, proposita sunt, conquiescere, nec illum amplius compcllare & sollicitare, necessario tenetur voluntas. Hic autem plenus astensiis , proprie dicitur judicium & ratiocinium. Itaque, elim judicium illud, circa res omnium evidentillimas, non sit Iiberum, libertate in disterentiae , in voluntarium ctiam nobis videtur. Sed quandiu , in rebus , quae a nobis examini subjiciuntur, aliquid subobsci iri superest, aut quandiu, aliquid circa qaaestionem agitatam, ut in rebus difficilibus,&quasi multifori albus, plerumque contingit, comperiendum dcsideratur , tum ab assensu supersedere licet, voluntasque intellectui, ut rem ad examen denuo revocet, imperare potest, unde fit ut judicia, quae circa res ejuscemodi terimus, voluntaria cise
Plerique tamen Philo phi existimant, ea etiam judicia, quae circa
res obscuras facimus, non esse voluntaria, illamqtie actionem qua mensassentitur Veritati, quamque assensus nomine designant, esse actionem intellectus contendunt; hanc scilicet distinguentus, ab illa actione qua mens cum bono conseiuit, quam voluntati tribuunt, quamque consevsius
nomine indigitant. Scd ipse rum lc distinctionis erroris, haec ultcausa.
Ita scilicet sumus assecti, ut saepius veritates, extra omnem dubita tionis aleam, positas Videamus , Quocirca voluntas, ut mox explicuimus, in consensu, quo hasce veritates amplectitur, non est indifferens. Sed res secus se habet de bonis nullum enim bonum est circa cujus amorem aut sugam, niens incerta non pendeat. An imi nostri motus, & nobis innata ad voluptates corporeas propensio, suppeditant nobis causas, confusas quidem, sed efficaces tamen propter naturae nostrae corruptionem , quibus languescimus, & ipsum Deum, amore quodam indifferenti pro Icquimur. Itaque indifferentiae &. libertatis nostrae dum Deum
amamus , manifesta convincimur experienti L
58쪽
timum evidentillii mae praebemus, non pariter elucet. Et hinc continub ipsum non esse voluntarium concludimus. Quasi sola indisserentia, voluntarias efficeret actiones; nonne beati in caelis, Deum amore neces.sario , & a quo nulla dimoveri possunt causa, per quam voluntario tamen complectuntur. Nulla sine ratio, assensum quem huic propositioni bis r. sunt . praebeo, cohibere potest,adeo ut illum necessario, sed
voluntarie tamen praebere tenear.
Sed vero , ut consensuS quo voluntas Veritatem, a consensu quo eadem, bonitatem amplectitur, facilius dignoscatur ; discrimen quod inter vcritatem bonitatem, his Vocibus, sensu vulgari, & cum re- Iatione ad nos acceptis , intercedat, sedulbstabiliendum est. Illud autem discit men, in eo positum est, quod bonitas nos respiciat & assiciat, veritas vero nusquam. Veritas nihil aliud est praetcr quandam, convenientiam inter duas vel pluAmas rcs bonitas vero in ea mi vcnientia consistit, qua rGIIobis congruunt. Unde fit ut unica sit adito voluntatis respectu veri, approbatio scilicet, sive assensius, cum analogia inten res quaslibet,repraesentatur. Duae verissent ejusdem voluntatis actiones respectu boni, quarum prior cst , conseia sus ille quo rem nobis convenire, agnoscit, & approbat, posterior vero est amor siti motus versus illam rcm 3 quae actiones, etsi vulgo confundantur, longhtamen differunt. Quis enim rei assensium simpliciter praebere , & rem ab intel Iectu proponiam persequi, perinde esse cxistimet y Saepenumero certe contingit, ut rebus quaS timemus & fugimus as tiamur sed veritatis
Quibus aequ&judici j lance perpensis nemo non facile comperiet, voluntatem semper assentiri, non rebus quidem nisi ipsi arrideant, sed hul esui.
saltem rerum repraesentationi. Et jure merito quadem. Cum enim rcsita evidentes sunt, ut nihil evidentius , niillaque amplius in iis analogia seu conveniuntia ab intellectit cognoscenda desideretur, cur non acquiesceret voluntas ' Illa igitur intellectus opera circa hanc rem non amplius indigens, sese exagitare & macerare desinit, & sine ullo erroris periculo aut suspicione, tranquilla tutaque acquiescit. Ceterum praecipue animadvertendum cst,eum in quo versimur itatum non nili imperse ctam nobis concedere rerum cognitionem ue adeo ut illa libertas indifferentiae, qua assensum nostrum sustinemus , nobis plene ne- cessaria sit. Quae necessitas ut a nobis agnoscatur, attendendum est nos in Vc- . . rem & bonum, naturali quodam motu propendere. Cum autem v
Iunias, non feratur nisi in rcs ab intellectu aliquantum cognitas, in id lcerte . necessario ferri debet, quod vero & bono simile est ; sed quia quicquid vero & bono simile csi non rei a tale est , non du- - bium. quin in perpetuos pene errores incideret, si non libera esset,& in. quolibet vero dc bono simile, necessario & ineluctabili ferietur impetu. Unde ipsius errores summo conditori quo esse situm acce- '
59쪽
I II. Libertate ig tur ii Deo donati stimus, ut missa verisimilitudἰne , in
sola veritate acCuiescentes , crrorem poenamqne ipsit m premcntem claudo, vitemus. Nostrum, nempe est, animum indesinenternu, ausi. intendere, ad assidinim reli lira examen, donec iis a capite ad calcenarandum ιν- expensis & enucleatis, nihil ulterius comperiendum , desideretur. Veri- rem. talem enim ab evidentia separatam, vix unquam reperias. Jam autem
-- videnti. i in eo consistit, ut singulas partes & relationes quibus de objecto quopiam judicari tuto pollit, clare & distincte percipias.l f Si iubertate nostra quantuin pus in utimi r , ea rite quidem utemur ; hoc est si nulli unquam rei, nisi internis rationis nostrae objurgationibus moniti & .id acti, assentiamur. Qtii fallis veritatis speciebus & indiciis fidem incautus adhibet, vel reluctante Deo sese mancipat Qui verb tacitis rationis admonitionibus , quibus dum assensum denegamus, ad assensiim tamen incitamur, candiis e subscribit , is voci veritatis aeternar, nos intus com Pellanti auscultat. Jam igitur super his adsunt tibi duo canones , in scientiis speculativis & in ipsis moralibus per quam necessari j, ctim omnis humanae scientiae .ndamentum, haberi meritb possint.1 v. Prior, qui ad scientias, hic est. M assiorsum plinum unquam praebeaF, nisi
si b propositionibus adeo eviderer veris, ut istum sine har. rvo quodam cruciatu , lac,
si I, auri mμrmure, no i possis denegare hoc est, nisi clare intelligas, te li- ἐννο iam . bcstate tua per pelam usurum, ipliusque libertatis imperium aequo la- pereatum. tius producturum esse, si assens ina tuum denegares. Posterior, qui in moralibus usu venit, hic est. M ab alti m boni amore. me confictilia ΝPhirudive pessu abstinere, illud bonum ne amato absolute OUnde sequitur Deum se lum,amandum csse, absolute & sine ullo respectu, quandoquidem ipse solus est, a cujus amore, sine ejusnodi conscienti. E cruciatu abstinere non pollimus; evi 'enter scit . intelligeremus, nos inique agere, si Deum ratione aut revelatione semel cogni
Sed hic animadvertendum est, nos a natura ita esse comparatos, ut rebus quae nobis videntur verosimillimae, vix ac ne vix fidem denegare possimus, piget nos reluctari, adeo ut nisi caute attendamus, assensu nostro erroris periculum nobis impendeat ; raib enim admodum contingis ut veritas cum verisimi itudine pigne consentiat. Atque hanc ob causam i TFisce canonibus disertis verbis monui, nunquam assentiendum esse, nisi evidentissme videas, te perperam uti libertate tua, nisi assentiari S. Quamvis autem assensum nostrum, verisimilitudini non facile denegemus, si tamen serio praecaveamus, an revera cui dens assentiendi nccestitas i ii cumbat: contrarium proculdubio comperiemus. Si enim
verisimilitudo sinium impressionibus nixa est, verisimilitudinem sane falso sic diyami tum ab assense non sine magno negotio temerabis; ed unde tam proclivis assensiis y ex aliquo kil. motu aut assectu generali ; quo in res sensibiles, ut infra patebit, propendemus. a Sed Dissiligod by Gorale
60쪽
Sed si verisimilitudo, ex aliqua cum vero conformitate oritur, ut cognitiones verisimiles, Verre esse solent, certo quodam sensu acceptae ;tum si quis in semetipsum oculos convertat, in duo inclinare se, deprehendet. Primo enim in alatinium , deinde in iterandum examen; nunquam tamen ita persuadebitur , ut sine malitiae conscientia, non possit astensiim suum cohibere. Istae nitem duae inclinationes, quas verisimilium respectu in nobis experimur, sunt per quam legitimae. Possumus enim Jc debemus, allian sum nostrum praebere rebus verisimilibus, quatenus scilicet, imaginem veritatis referunt ille tamen assensi S non debet este plenus, ut in ca - , non e scriptum est; prilis enim obiectum undequaque dispiciendum est, ut naturam ipsius penitus introspicientes , vcrum a falso dignoscere,&tunc plene, si id exigit evidentia , assentiri queamu . In id igitur allidue incumbendum est, ut verum a falso,nosmet ipsi S, ut dixi, discutiendo, internoscere, ast uescamus. Haec enim negligentia causa est cur duabus rebus tantopere div criis, codem tunc modo assicimur. Vix enim crcdibile est, quanti sit momenti, libertate sua bene
uti, assensum & amorem cohibendo, donec vera autoris natura cmcacillima, quam mox rationis obmurmurationum , & conscientiae sollicitudinum nomine, designavi, exaudiatur.
In hoc recto libertatis usu , constri ut a sunt omnia entium spiritualium , tum Angelorum , tum hominum ossicia ; adeo ut si, vanitatis& mendacii imperio sese subducciates , libellate sua apposite utuntur,.
omnem, quam ipsorum fert natura persectionem sperare non immerito postin . Dummodo interea intellectum sium otiosum lacere non sinant, perpetuo exerceant, ad novas co nitiones cxc tent, ipsiusque capacitalcm, ast duis 8c legitimis meditationibus, adaugeant. Ut enim mens perfectionem asscquatur iecte uti libertate, . densi in
stium perpetuo cohibendo , non sim cit 3 illotum hominum instar, qui absolutam ignorantiam, pei petuanaque animi suspentionem ambitiose venditant. N cc etiam omnibus est assentiendum ut alij non pauci, quos, dum omnia cognoscere satagunt, quicquam ignorare pudet. Sed intellectu ita utendum est , frequcntibus meditationibus , ut s aepius rebus ab ipse propositis, tuto assciat iri pollit, voluntas. .
L E stonsiones ad Objectiones quas m. IL In ea qua dicta sunt;
observaιio,es. Non pauci, equidem, ut subodorari pronum est, prioris nostri ea- nonis praxim in iuuo ferent animo. . Illi potissimum scioli, quos, eum rerum omnium scientiam sibi arrogant, nihil tamen non latet, B 2Dissilired by Corale