장음표시 사용
81쪽
spectatoribtis appareant, immutare coguntur , & circulum, exempli gratia, Ellipseos ad instar pingere, quis hinc, visum nostrum ci rea που jecta non picta, errare non colligat sed errores illi novis sensationibus castigantur, quae veluti judicia quaedam naturalia haberi, & judicia sensuum appellari, forte non immerito possent. Clim exempli gratia, cubum conspicamur, i ius latera sese nunquam is ita in oculos nostros projiciunt, ut in ipsorum interna parte imaginem 'ci, uis magnitudinis efficiant. inippe imago uniuscujusque lateris quae in retina live nervo optico pingitur, cubo juxta opticae leges picto, si1-vem -- milis est , unde fit ut sensitio quam in nobis excitat illa imago cubi ilatera inaequaliter nobis repraesentare deberet, quandoquidem illae incubo picto inaequales sunt. Illas tamen facies videmus aequales . sine erroris discrimine. Id autem ex judicio quodam naturali oriri, quis sorte dicere posset rFacies, scilicet, cubi maxime dissitas non dubere, in interni oculorum , nostrorum parte imagines sor mare aequalis magnitudinis ac facies quae sunt maxime propinquae. Quia verb schsus sentiunt tantum, nunquam ivero proprie loquendo judicant, constat judicium illud nihil aliud esse
praeter sensationem compositam, quae proinde nonnunquam falsa.esse :potest.
Quia tamen. id quod in nobis nihil aliud in praeter sensationem ι.
respectu Autoris Naturae qui illam in nobis excitat , Icluti quoddam ijudicium haberi potest: de sensationibus, tanquam de judiciis naturalibus, nonnunquam loquor, quia haec sormula loquendi ad id videtur
aptior, ut ratio dictorum reddatur, ut in Capite nono stib finem, in imultis aliis locis videre cit. Quamvis autem hἰ uc judicia sensus nostros multifariam . castigent r& emendent, nosque ab innumeris Vindicent erroribus , occasionem . tamen errandi nobis aliquando praebent. Si,excmpli gratia,turris cam- panariae, pone ingentem murum aut pone montem sitae, apiccm pro
picio, tum mihi, propinquus parvusque satis vitabitur. Quod si deinceps ipsum in eadem quidem distantia situm videamus, sed ita tamen rut multa terrarum jugera, multaeque domuS inter me & ipsum inter- jaceant, tum & remotior & major mihi apparebit. Quamvis utroque modo, projectio radiorum e turri emissoriim, sive imago turris quae si cin intima oculi mei parte, eadem prorsus iit. Cur apex ille nobis m ijor videatur haec causa pro surri potest , hoc scilicet judicium naturaliterserimus: nempe si tot terrae inter nos & tu im campanariam interja- ceant, certe remotior & ideo celsior esse dcbet. Oubn- si viae versa nullas terras inter oculos nostros & turrim campanariam deprehendamus, quamvis porro multas interponi, ipsamque turrim esse rc motillimam non ignoremus , qdod notatu dignum est ,
proxima tamen &brevissima, ut dixi, nobis videbitur. Et id pariter se judicio quodam menti nostrae veluti nativo , quo turrim illam non
silus sexcentis passibus dubiam judicans, illam quoquc sub hac distantia
82쪽
Ω sigura sibi pἰngit. Imaginatio enim nostra ampliorem extensionem inter objecta & oculos nostros interjectam non solet sibi repraesentare, nisi aliis obicistis interjacentibus visu sensibili perceptis,aliquid ulterius
Nec aliam ob causam, Luna in ortu silo aut in occasu longe gran- ci hedior nobis videtur, quam clim supra horizontem nostrum elevata emi- , ii ne net. Quippe propter ipsius elevationem, nulla inter ipsa & nos objecta cernimus, quorum magnitudinem dimetiri possimus, ex quorum collatione de Lunae magnitudine queamus judicare. At paulo post ipsius ortum, vel cum ad occasum vergit, inter ipsam & nos, multos videmus campos, quorum magnitudinem prope modiim cognoscentes, pro illae magnitudine. lanam remotiorem , ac proinde grandiorcm esse judi
Et observandum cst ipsam, eum supra.capita nostra eminet, quamvis . ratione certo sciamus esse. remotissimam , a nobis tamen videri quasi minima cisci & proxima. Ouia nimirum ejusmodi judicia naturalia visus, ejusdem visus porccptionibus duntaxat nituntor, & a ratione corrigi non possunt adcb ut iis ducibus saepe in errorcni incrdamus judicia libera ipsis consentanea serentes. Clim enim juilicamus ut sentimusse semper fallimur, cum c contra nunquam fallamur dum iudicamus uti concipimus. Corpus enim corpus solum docere potcst, at Deus verita tem usqucquaque docet , ut alibi demonstrabo. Falsa haec judicia non modo circa corporem distantiam & magnitudinem, quod istius quidem non est capitis, Vcrum etiam circa figuram' nos decipiunt. Solem, Verbi gratia, Lunam, caetera o corpora sphaerica remotillima, tanquam phana cssent, Sc circulorum ad instar, vide mus. Quia a nobis tantopcic distant, ut discernere non possimus , an pars illa quae e regione nostri sita cst, aliis partibus sit propinquior; unde sit ut illam aequi distantem judicemus. Eadem de cauta sthllas i omnes SI caeriticum illum colorem qui in coelo apparet a se invicem sequaliter distantia, ac veluti in fornice quodam accurate convexo collocata existimamiis. Quia mens nostra utri nae' lusitatemu on ac noscit qiiclitatem supponere 'lci, quam tamen ,nisi cui dentia convicta, nore 'debcret admittere.
Errores visi is nostri circa corporum figuras sit sius non explicamiis curiosis ad optices peritos . ableg atis. Et certe haec scientia, nihil praeter oculos fallendi rationem docci. Tora ic ipsius sNertia in eo versari trout nos in judicia nataralia,de quia bus supra intempestive iacienda, impellat. Idque tot riarionibus seri potest, ut inter omnes figuras, nulla sit quae mille modis non pollit pingi , adcb ut visi haud dubie in erro xcm labitur. Sed h.ec excutiendi tempus, non est. Haee dicta sum ciano ut oculis nostiis circa ipsas corporum figitias dissidere , assuescamus; jacra circa figuras rarius quam circa quodlibet aliud, decipiant.
83쪽
I. Ab ocula nostris nos non doceri magnitu inem assu.eeleritatem motῶs in se considerati. II. Duraιionem ad motum cognoscendum necessartam , nobis quotam esse. III. Exempla raro rum visus nostri circa motum se quietem.
JAm praecipuos & peneraliores vis is nostri errores circa extensonem
S figuras deteximus, nunc verb ejusdem vi SUS errores circa mate tiae motum emendare par est. Quod nullo fiet negotio, si ad ea quae dc extensione praemilla sunt, attendamus. Tanta enim est inter iraeeduo, convenientia atque relatio, ut si circa corporum magnitudinem erremus , circa ipsertim motum , errandi incluctabilis incumbat ne- cellitas. Sed ut omnia clare & distincte a nobis es icantur, prima fronte a m venda Venit aequivocatio, quae est in voce motus. Vox enim illa duo
vulgo significat. Primb vim illam , quae in corpore moto inesse, mo
tumque ustacere creditur : Secundi, translationem continuam corporiS
alicujus, ab alio corpore quod in quiete vile concipitur, recedentis, aut, ad illud accedentis. Quum,exempli gruia,globulum quendam motum suum alteri globulo communicasse dicimus, tum motus primo sensu sumitur. Si vero simpliciter dicimus globulum esse in maximo incitu, tum motus sumitur secundo sensu. Uno verbo iste terminus, ni tm,dcnotat simul causam& effectum quae duo tamen toto genere differunt.
Circa vim motum corporibus indentem, ipsaque tranSserentem, gra-
villime nec sine periculo errare mihi videntur Philosophi. Specion illi termini, natura, scilicet, & qualitates impressae quorsam inventi s in t y nisi ut Doctorum illorum 4.υδονυ-ων ignorantiam , impiorumque licen-- Τ' tiam praetexant,ut facile eget probatu. Sed de illa vi corpora movente verba faciendi hic non datur locus, in ipsa enim nihil est visibilis, jam autem dc erroribus visos nunc agitur. Res igitur suo tempore siet. Motus, secundo sensu accepto hoc vocabulo, scilicet, pro transatione coiporis ab alio corpore secedentis , cst aliquid visibile , de quo hoc capite nobis agendum est. Uisum nostrum, non corporum magnitudinem in se, sed tantum relationem illam qua sibi invicem & corpori nostro respondent, nobis exhibere, capite 6. demonstrasse mihi videor. Unde colligo,nos velocitatem aut tarditatem ipserum motus accurate cognoscere non post sed duntaxat relationem sive eonvenientiam mutuam quae est inter
motus istorum corporum, & praecipuὶ inter motum illum quo corpus
nostrum moVςri solet. Quod sis probo Dissiliaco by Gorale
84쪽
Non possumus judicare de intentione motus alicujus eorporis nisi exspatio, quod illud ipsum corpus emensum est, id clarum est. Si igitur oculi nostri veram spatij consecti longitudinem nobis non ostenciunt, prosectb nec veram motos intentionem ipsi patefacere poterunt. Istud argumentum omnem vim suam desumit, ex iis quae jam de extensione dicta&demonstrata sunt.En tibi unum quod nihil habetprius unde dependeat: Illud est igitur quod dico. Lieet, clare cognostere mus longitudinem spatij consecti,non tamen inde sequeretur, nos posse
eadem ratione cognoscere intentionem molsis.
Motus intentio seu velocitas duo includit. Primb transsationem corporis ex uno loco in alium, ut Lutetia, San-Germanum. Secundo tempus quod in illa translatione insumptum est. Jam autem ut scias, an quis motu rapido, an vero lento istud itineris emensiis suerit, non sunscit si teneas accurate intercapedinem quae exstat inter Lutetiam &San-Germanum, quantum praeterea in eo itinere temporis spatium insumpserit, scicndum cst. Itineris ergo longitudinem posse cognosci non inficior: sed visu seu ali 1 quavis ratione, tempus quod in illo itinere consciendo consiImptum est , veramque durationis magnitudi-ncm posse cognosci, Pernego. Nec aliam'b cauom una hora quatuor diuturnitate sita nobis exaequare snterdum videtur , & vice versa alias quatuor horae sine sensit praterlabuntur. Quuns, verbi gratia , Voluptate persundciis, tum lingulae horae ira mentaneae sent, quia scilicet, tempus dulci quadam&impercepta celeritate emuit. Quum vero animus moerore confectus est, vel dolore quodam vehementissimo amictiis , tunc dies annorum ad instar produci videntur ; mentem enim tam operosae durationis
taedet ; durationem illam cb sentit facilius,quo ipsi attentius incumbit. At verb per gaudium sive per voluptatemianimus a semetiplis pro visus , Sc in unum voluptatis objectum defixus tardium molliter fallir. Quemadmodum enim picta tabelsa , singula seorsim in ea speculanti,
grandior videtur, aut sicut caput musc. x microscopij ope undequaque circui aspectum , maximum apparet ; sic mens , dum suae durati is partibus attentior adhaeret, ipsam longiorum experitur , & apud se sentit. Quibus positis, Deus mentem nostram durationis partibus ita potest adjungere, multas brevissimo temporis spatio sensationes in ea excitando,ut unica hora multa tacula implere videatur. Quemadmoc timenim nullae sent atomi in corporibus, nullum pariter est temporis
punctum indivisibile ; & quemadmodum minima materiae particula in infinitum divisibilis est, sic partes durationis in partes breviores,& breuissimas ad infinitum possent dividi, ut demonstratu facile est. Si igitur mens durationis sitae partibus ita attenderet , ut sensitiones in ek cxcitarenti:r, quae vestigia satis prosunda relinquerent, illa sane duratio ipsi mulab longior videretur.
Sed qui β plura horologiorum usus, durationem accurate non cog-
85쪽
nosci sitis superque probat. Si enim motus velocitas non cognἰtI prῖ duriit loliis longitudinc , cognosci nequit, hinc sequitur intentionem motus absolvitam nos 1 posse ciccurate cognosci, ii prius longitudo durationis abs alii ta non cognoscatur.
Quia vero relationes aliquot durationum, siue rationes aliquot quibus tempora sibi invicem res pendent, cognosci pol sunt, sic relationes aliquot motuum, sive rationes quibus motilis sibi invicem respondent, cognosci queunt. Q aemadmodum enim, innum solarem longiorem et se Lunari cognoscere potes ; sic tormentarium globum testudine ve- Iocius serri facile comperias; adeo ut, si velocitatem motus ab lutam& in se nos non edoceant oculi nostri , illorum tamen ope intentio motus respectiva qua ratione scilicet morus hic cum illo conveniat, nobis innotescit. Quod corporis nostri conservationi sum cit. Nos visi nostro circa corporum motum decipi multoties quidem agnoscinuis, nec raro ou e nobis moveri videntur, quiescunt, & vice versa quae videntur quiescere, moveri tamen saepius contingit. Quum, verbi gratia , navi velociter & aequabiliter vectae insideo, terrae & ur-
bes recedere mihi videntur, illae scilicet moveri videntur, dum navis quiescit. Pariter , homo quispiam super Planeta Martis constitutus , solein,
terram, caeterosque Planetas cum stellis fixis, intra 2 .aut 23. horas,quo temporis spatio Mars circa axem suum movetur, circulum suum agere,
visu suo judicaret. Terra tamen sol, stellaeque circa hunc phanetam non feruntur , adco ut homo ille quiescentia moveri crederet; ipseque dii in
moveretur, quiescere sibi videretur.
Cur homo navi insidens ab errore oculorum suorum facilius sese expediret, diim altar in planeta Martis constitutus false opinioni sitae praefracte adhaereret, hic non explico. Nemo est qui hujusce rei causim per se non agnoscat.Sed ut causa illa facili Ms innotescat. Huic exemplo attendendum cst; Fingamus hominem in navi sumno sopitum, dere pente experge fieri, quid si expergefactus, nihil praeter summum alicujus navis malum ad se accedentem videret certe si nec vela turgida, nec nautas operi instantes nec ullam aut in se aut in navi in qua sedet, agitationem succussionemve deprehenderet, utra ex duabus navibus moveretur dubius ambigeret ;& hujusce rei compeἔiendae causa oculos
suos, ipsamque rationein Lustra consulem.
86쪽
vERITATE. Lia ΕR I. TC A P V Τ IX.
Idem argumentum tractatur. I. Errores visils no ri circa motum generaliter demonstrantur. II. Cognosendam esse obiectorum uisanitam, prius quam .d Vsorum motils velocitate judicium fae. III. Rationea quibus distantia cognosci possum examinantur.
O Mnes errores, in quos visus noster circa motum nos injicit hoc exemplo, veluti argumento generali, dumonstrari possunt.
A , sit oeulus spectatorῖ , C vero obiectum quod ab A satis dissitum sippono. Hoc posito illud est quod dico, quamvis objectum in C positum immotum maneat, illud tamen ita potest conspici ut ad D recedere,& etiam ad B accedere videatur, quamvis objectum ad D recedat ita tamen videri potest, ut immotum in C,& etiam ad B accedere censeatur. Et vice versa, quamvis ad B accedat, ita tamen potest videri, ut in C immotum mancre , necnon etiam ad D tendere credatur. Quamvis objectum a litera C usque ad literam Ε, vel H, vel G, vel Κprogressum fuerit, illud tamen a C, usque ad F,vel usque ad I, tantum promovisse credere possumus. Et e contra quamvis objectum a C,usque ad F, aut usque ad I motum fuerit, illud tamen usque ad E, aut H, vel ad G,aut K,motum existimari potest , Quod si objectum moveatur peclineam a spectatoris oculo aequaliter distantem , hoc est per circunferentiam cujus spectator sit centrum quamvis objectum a C in P moveatur, a B tamen ad O duntaxat illud moveri quis posset credere, ut e contra quamvis ex B ad O , tantum moveatur , ita tamen conspici
87쪽
laticines; sic igitur I quor perspi-
Si ultra objectum C, aliud objectum Μ, verbi gratia, . reperiatur
quod quamvrs verses N, moveatur, immotum tamen existimetur: licet objectum C immotum maneat, vel sinem multb tardius moveatur versus F, quam M. versus N ό versus Y moveri videbitur,& vice versa sit, &c. Has omnes propositiones, si ultimam quae dissicultate caret excipias, hoc uno nos scilicet de distantia objectorum tuid non posse judicare, demonstrari, liquid b patet , si enim de distantia certum judicium serre nequimus, hinc liquet nos non posse tenere, an C Versus D promessum fuerit, an vero ad B acccsserit, & sic . de caeteris. Ut autem comperiamus , an judicia , quae circa objectorum distantiam ferimus, sint certa, qtia ratione ad ejusmodi judicia procedamus, animadvertendum est ; si ad illa, ratione ineerta procedunus, certe judicia errore Vacua esse non poterimi. Jam autem variis rationibus ad
illa judicia nos accingimus, quae nobis excutiendae sunt. Prima, quae & univcrsalior & saepe tutior ratio est, quI distantiam 'objectoruin pollimus dignoscere , est angulus quem sormant radi j cxoculis nostris emissi, cujus anguli caput sive apex , est objectum ipsium; hoc. est, objectum cst piinctum in quo radij angulum emcientes, concurrunt. Clim angulus ille maximus est, objectum etiam proximum videmus , clim Vero angulus minimus est, tum etiam videmus objectum maxime distitum. Mens igitur nostra de objectorum proximitate aut distantia judicat, prout situs oculo tum nostroram, variis anguli istius mutationibus immutatur. Quemadmodum enim caecus, duos baculos rectos quorum longitudinem nequidem cognosceret, prae manibus tenens, Gcometria tamen quadam naturali, distantiam alicujus eoi poris,
illud scilicet corpus duobus baculis suis attingens, juxta dispositionem & distantiam manuum suarum, aliquatenus saltem dignoscere posset; ita mens de objecti cujuspiam distantia judicat ex oculorum suorum dispositione ; quae dispositio diversia est, secundum magnitudinem aut parvitatem anguli cujus ope objectum illud videt, hoc est, secundum objecti propinquitatem & distantiam.
Hoc facili experimento quivis rem poterit clare percipere. De extremo filo suspendatur annulus,ita ut ipinis interna capacitas nobis non sit adversa , vel terrae in trudatur baculus, dum alium bacu Ium in extremo recurvum prae manibus gestabis 3 Postea verb tribus veI quatuor , pallibus ab annulo, aut a baculo in terram infixo secede; alterum oculum manu tua occludes, altera verb manu annulum trajicere vel baculum baculo quem in manu gestas ad altitudinem oculi aut circiter, . transversum ferire conator Quod primo facillimum existimasti id centies tentatum te non tamen potuisse assequi miraberis. Quod si baculo . deposito annulum digito transVersum agere velis , rem quamvis Pro- ximus, non sine dissicultatc poteris cmcere. Sed clim dixi, annulum esse trajiciendum, bacisumque seriendum,
88쪽
facillinis, & facilior quidem altero oculo clausi, quam si utrumque
aperires; hoc pacto enim ictus, facilius dirigeretur. Cur autem annullam illum, altero duntaxat oculo aperto , vix potes trajicere , haec est causa, nimirum altero oculo Hause, Angulus de quo supra, nobis non innotescit. Ut enim anguli magnitudinum cognoscas , non siifficit cognoscere magnitudinem basis illius anguli, Mmagnitudinem alterius ex illis duobus angulis quem efficit alterum latus in basi; quod ex praecedenti cxpertine: to clarum est sed praeterea necesse est eognoscere alterum angulum, quem ciscit alterum latus in bas, aut longitudinem alterius ex lateribus. Quod accurate dignosci nequit, nisi alterum ocillum aperias. Quocirca mens Geometria sua naturali, ni distantiam annuli cognoscat, uti nequit. Dispssitio igitur ociatorum, quae comitatur angulum radiorum via alium, qui in objecto occurrunt & secantur, ratio melior est &universalior qua mens ad dijudicandam rerum distantiam utatur. Si igit
angulas ille manifestb non immutatur quum objectum pauid dissium est, sive ad nos accedat, sive a nobis recedat ex hoc ipse inferre poteris 'hanc rationem dijudicandae objectorum distantiae , vitiosam dc
falsam esse. Hunc autem angulum non mediocriter mutari, quum objectum ab oculis nostris uno pede distans ad quatuor pedes transfertur nemo non videt, at vero si a quatuor pedibus ad octo pedes transferatur, tum mutatio non erit ades manifesta ; ssi ab octo pedibus ad duodecim, minus; si a mille pedibus ad centum pedum millia, tum pene impercepta set mutatio ; mutatio denique illa, si ulterius , vel in spatia usque imaginaria itansseratur objectum , impercepta prorsus set. Adeo ut si spatium memorabile inter A Sc C intercedat, mens hac ratione, an osje- . ctum sit propinquum literae B, an vero literae D, cognitura non sit. Hanc ob causam, Sol Sc Luna nubibus involvi iasi bis videntur, quamvis ab iis, infinitis propemodum distent sp. aliis ; eodem adducti praejudicio , singula astra aequi distantia cometasque stabiles, & si1b snem
cursus siti pene immotos, imaginamur. Ipsis etiam cometas post aliquot menses penitus dissipari, arbitramur, quia nempe a nobis , per lineam rectam Sc oculorum nostrorum respectu directam, recedunt; atque hoc pacto in ingentia illa spatia,unde non redeunt,nis post multos ani vis vel etiani post multa saecula sese recipiunt, ic oculis nostris subducunt. secunda ratio qua mens utitur,ut cognoscat osjectorum distantiam, consistit in oculorum dispositione diversa, ab ea quam sepra exposui.
Ut secunda illa ratio explanari possit id cognitum velim ; nimirum; Figura oculi, juxta diversam objectorum distantiam , diversa quoque necessarib debet esse. Quum enim homo quispiam objectum sibi proximum videt, oculi ipsus longiores esse debent, quam quum objectu in remotius est 3 ut enim radi j istius objecti in nervum opticum coincidant, quod quidem, ut fiat viso, necesse est ; sane distantia inter nervum opticum dc custa uni, majoc cile debet.
89쪽
Si e idem crystallinus convexior fieret, quum obiectum propin-quum eli; id perinde esset ac si oculus extenderetur; sed crystallinu in facit, mutare posse convexitatem suam, credibile non est; praeter quam quod, o calum ex teddi sive produci, experimento Imnifesto patet. Anatomia cnim docemur quosdam esse musculos , qui oculum circundant, istosque misculos oculum prementes sentimus , clim aliquid cominus spectamus.
Sed quo pacto id fiat tenere hic nil opus est, satis eli, si sciamus oculi .
dispositionem immutari sive a musculis illum circundantibus prematur, sive nervuli correspondentes ligamentis illis crystallinum inter alios oculi humores suspensum tenent, remittantur, ad . augendam crystallini convexitatem , vel intendautur ad ipsam mi
Mutatio enim, qualisclinque tandem illa sit, eb tantum fit, ut radiri objectorum in nervum Opticum recta coincidant. Jam autem fue objectum quoddam quingentis aut sexcentis pallibus ,.sive decies mille leucis a nobis distet, cum eadem prorsiis oculorum dispositione a nobis prospicitur , nulla in mustulis oculum circundantibus aut nervis qui ligamentis cilianisu crystal Iini correspbndent,memorabili immutatione. facta; radiique objectorum in retinam sive in nervum opticum accurarii lime coincidunt. Mens igitur objecta dcccm aut etiam centum millibus leucarum di ilita, quingentis aut sexcentis tantum rati bus distare judicat, cima scilicet de istorum objectorum distantia, ex sola illa ocul rum dispositione, dc oua loquutus sum, judicium fert. Hanc tamen rationem, mentem, in judiciis suis adjuvare certum est..cum objectum est propinquum. Si, exempli gratia, obiectum semipede dii in taxat distet, ipsius distantia in , dispositione musculorum oculos nostros ut longiores fiant, prementium, facile discernimus; atque haec dispositio non sine dolore aliquo comparatur. Si idem objectum duobus pedibus distet, distantiam illam adhuc discernimias, quila dispositio
quamvis non amplius dolorem , sensum tamen quendam in mente dii nit. At si obiectum illud aliquot pedibus . id huc amoveatur, dispositio musculorum mentem nostram aclcb debiliter afficit, ut judicio nostro circa distantiam objecti, quicquam opitulari desinat. Anahar igitur illae rationes cognoscendae objector una distantiae quas jam enarravimus, prorsus inutiles sunt , clim objectum illud sexcentis aut circiter pastibus distate, nec etiam quamvis objectum propius admo- catur, tutae haberi possunt: Tertia ratio consistit in magnitudine imaginis, quae in interna oculi nostri parte pingitur, quae objecta nobis repraesentat; imaginem ist. in . . minui, recedente objecto, nemo est qui diffiteatur. Sed ovo objectum . quod situm suum et lat remotius est , eo magis, imagi0is di minutio . impercoma cst. Cum enim Obicctunt quodpiam ab oculis nostiis tarn sati distat, Di sexcentis, Verbi gratia, passibus, aut alio quovis spatio
simili pro objecti ipsius md Iazudine , Objectum. Illud , inquam , non.
90쪽
mediocriter potest recedere, nulla tamen in illius objecti Imagine sensibili immutatione facta . ut demonstratu facile est. Tertia igitur illa
ratio, eodem quo priores , laborat vitio. Praeterea observandum est mentem , objecta illa remotiora non judicare, quorum imago picta in retina, minor est. Quum, exempli gratia, hominem & arborem, & utrumque centum pastibus a me dissitum, aut plures in coelo stellas adspicio , hominem arbore, stellasque minores , majoribus esse remotiores , statim non judico quamquam hominis & stellii larum imagines in rctina pictae, minores sint imaginibus arboi is & stellariim majorum. Insuper objecti magnitudo cognos.cenda est, ut ipsius distantia aliquatenus saltem cognoscatur. Quia autem compertum mihi est, domum homine majorem esse , licet imago domus, hominis imagine major sit, domum tamen homine id eb propinquiorem esse, non judico. De stillis res pariter se habet. Illas oculi nostri in eadem distantia smsitas nobis exhibent et nonnullas tamethaliis longe remotiores esse, per quam verosiimile cst. Clim igitur innumera sint objecta, quorum magnitudinem non cognosti mus, innumera pariter esse, quorum distantia nos latet, credere pasi est. De objecti alicujus distantia, ex vi qua in oculos nostros agit, etiam indicamus 3 objectum enim remotum, objecto propinquo Ionge debilius agit ; necnon ex distinctione & perspicuitate cum qua imago objecti pingitur in oculo, cum enim objectum disti tum est, tum oculus ut illud videat, latius patere debet, unde fit ut radi j in ocillum consus is coincidant. Hanc ob causam objecta subobscura, uit minus distincte a nobis conspecta, dissita videntur , cum e contra, corpora lucida , &distinete a nobis visa, propinqua videantur. Hisce posterioribus rationibus . cci tum circa objectorum distantiam , stabiliri non posse judicium , liquido patet , quocirca iis non immoror ad ultimam, quae imaginationem magis aQjuvat, & qua mens obiecta. disti a facilius j
Scuta igi rur & praecipita ratio, in eo posita est , quod objemim - Νεφνan. Ium, S a caeteris semotum, menti non exhibeat oculus; quin sui gula objecta , quae inter nos, & obiectum illud circa quod praecipue versa--iis tur , interjacent, ipsi conspicua praebet. dieamin. Quiura verbi gratia, turrim campanariam satis dissitam prospicio, eodem oculi jactii, multas terras multasque domus interjectas, ut plurimum video. Quia autem de illarum terrarum illorumque aedisci rum distantia judico, turrim campanariam his remotiorem anima linvertens , protinus & remotiorem, & ampliorem, & celsiorem , quam
si sola appareret, ipsam judico. Imago tamen quam turris illa in interna oculi parte e Grmat, sive terrae & aedificia intersint, sive non, ejusdcs semper est magnitudinis , dummodo ut sipponimus, illam ex eodem loco vel saltem aeque distanti re si iciamus. Corporum igitur in agniti Ddinem , ex ipserum distantia dijudicamus ἔ ac proinde corpora blaternos & objecta visus nostri interposita, imaginationem nostram in ju- Di illa d by rali