장음표시 사용
511쪽
Denique , quaeritur quandoque an res quaedam aequales sint aut si-nailes aliis, aut quanto inaequales sint avi differant. ritur an Salu nus Iove sit major, vel quanto sit majora an aer Romae sit calidior aere Alar liliae ,& quanto. Id in omnibus quaestionibus generale est, quod scilicet duntaxat formentur ad cognoscendam v ccitatem aliquam: quia vero omnes veritates nihil sunt quam relationes, dicere possumus in omnibus in genere quaestionibus nihil quaeri praeter cognitionem aliquarum relationum, sive relationes sint intcr res, sive inter ideas, sive inter res &ipiarum idcari Sunt relationes multiplicis species , nempe inter turam rerum, inter ipsarum magnitudinem. inter ipsarum: partes , inter ipsarum attributa , inter ipsarum qualitates, inter ipsarum cffecta , inter ipsarum causas, &c. Sed ad duas possunt reduci, nempe ad relationes magnitudinis, dc ad relationes quatitatis; appellando relationes magnitudinιs eas Omnes quae sunt inter res consideratas ut capaces suscipiendi magis Aminus, & c teras nuncupando relationes orira ditatu. Itaque omnes quaestiones ad id tendere dici possunt ut relationes sive magnitudinis sive qualitatis deprehendantur. Prima & praecipua omnium regularum est, statum quaestionis solvemdae essie accuratissime cognoscendum, & illius terminos adeo distinctis idcis act quendos esse , ut pollini inter se comparari. dc sic relationes eorum incognitae deprchenai queant. Primo igitur claris lune percipienda est relatio incognita quae in illa quaestione quaeritur, namque si nullum suppeteret indicium certum ad agnoscendam relationem incognitam, ubi quaereretur, vel ubi comperta esset, illam frustra quaesitum iri evidens est. Secundo, cssiciendum est, quantum quidem fieri potest, ut ideae quae
respondent terminis sint distinctae, amovendo aequivocationem terminorum , clarae , terminos attentu expendendo. Namque , si illae ideae
adeo confusae sunt & obscurae , ut non possint fieri comparationes, seu collationes necessariae ad deprehendendas relationes quaesitas, quaestio nondum solvi potest. Tertio , attentissime animadvertendae sunt conditiones expressae in quaestione, si quae sint: quia alioquin status quaestionis nonnisi confusc intelligitur ; praeterquam quod conditiones ut plurimum indicant rationem solvendi quaestionem. Ita ut, ubi semel statum quaestionis &ipsius conditiones quis assequutus est, certior sit quid quaerat, bc saepcqua via ad illud comperiendum, procedere debeat.
Equidem in omninus quaestionibus conditioncs non exprimuntur; verum illae quaestiones in quibus nullae exprimuntur conditiones sunt inde ter natae, & multifariam possunt solvi , ut si quis peteret nume-xum quadratum , Triangulum , &c. nec aliud determinaret: vel, qui
illas proponit quaestiones modum illas solvendi vel ignorat, vel de industria
512쪽
dustria celat, ut alium impediat; ut si quis rogaret inveniri duas medias proportionales inter duas lineas datas, non addendo per intersectionem circuli & Parabolae, aut circuli de Ellipsis &c. Planc igitur necesse est ut indicium quo dignoscitur res quaesita. sit maxime distinctum non aequivocum , utque aliud designare non possit, alioqui dubium foret an quaestio proposita,' fuerit seluta. Parites sedulia a quaestione amovendae sunt omnes conditiones quibus posset intricati, de sine quibus integra subsistit; namque meo tis capacitatem inutiliter selent distringere. Immo status quaestionis distincte non cognoscitur, ubi conditionibus inutilibus impeditur. Si, exempli graria, quaestio his verbis proponeretur: essicere ut homo liquoribus perfusus & corona florea ornatus , non possit quietus subsistere, licet nihil videat quo possit agitari. Sciendum est an
vocabulum homo non sit metaphoricum, an vox quietis non sit aequi- Voca , an accipiatur relate ad motum localem : an vero relato ad
affectus , ut haec verba, quamvis nihil videat quo possit agitari, innuere videntur. Sciendum est an conditiones illae, per Uus tiquoribus ta e rona florea ornatin, sint essentiales. Postea statii istius ridiculae & indetermitiatae quaestionis clare cognito facile poterit solvi, dicendo, hominem este collocandum in navi juxta conditiones expressas in quaestione.
Eorum qui ejusnodi quaestiones proponunt industria In eo consistit quod iis adjungant conditiones quae necessariae videntur, quamvis revera tales non sint: ut eorum quibus illas proponunt attentionem divertant versiis res inutiles ad quaestionis solutionem. Ut in irac quaestione, quae pueris ab ancillis solet proponi. Vidi, inquiunt illae , Venatores, vel potids , piscatores qui secum oferebant id quod non capiebant, quique in aquam conjiciebant, id quod capiebant. Mens idea Piscatorum, qui pisces piscamur, praeoccupata , quid sibi velit hςc qu stio capere nequit. Jam autem tota rei dissicultas
oritur ex eo quod , futilis linc quςstio clare non intelligitur, necattenditur, venatores & piseatores, aequὸ ac c teros homines in vestibus uiis animalcula quςdam quandoque quetrere , quae si inveniane
abiiciunt, sin vero, secum auferunt. Quandoque etiam qu stionibus omnes non apponuntur conditi nes necessariae ad illarum solutionem , atque hoc pacto aeque dissiciles ad minimum redduntur , ac quaestiones illae quibus inutiles adduntur conditiones, ut in hac , hominem immotum reddere, quamvis nec vinciatur nec lςdatur, seu potius , auriculari digito
cujuspiam hominis in ejusdem aute collocato , hoc situ essicere ut immobilis fiat ; ita ut e loco in quo fuerit constitutus exire nequeat, uin prilis digitum ex aure eduxerit. Id prima fronte impossibile vietur, ac revera est; possunt enim quam facile incedere etiam digito auriculari in aure posito. Ac revera in hac quaestione deest conditis. Nun
513쪽
qua, si exprimeretur, tota amoveretur disticultas. Haec est conditio , nempe eum qui digitum auri applicat , eo esse adigendum, ut columnam aliquam amplectatur , ita ut haec columna intra ipsius brachium dc aurum intercipiatur ; namque hoc pacto non poterit discedere quin primo digitum ex aure extrahat , ut se a columna expediat. Hinc igitur patet, in quaestione non additum fuisse, aliquid adhuc requiri praeter ea quae expressa fuere, ne, scilicet, mens investigans quid sit aliud hoc, tandem rem assequatur. Itaque qui ejusmo- di quaestiones solvere aggrediuntur, omnia debent postulare quaequςstioni enucleandae inservire possunt. Ejulmodi quaestiones ex albitrio fictae nugatoriae videntur , ac reis vera aliquo sensit tales sunt , quia ex earum solutione nihil novi addiscitur. Attamen a quaestionibus naturalibus , seu Physicis magnopere non disserunt. Ad utrasque solvendas eadem propemodum sunt agenda ; namque si hominum industria de malitia hasce qu stiones arbitrarias reddat solutu difficiles . effecta naturalia per se tenebris
ει difficultatibus sunt pariter involuta. Ac ejusmodi tenebrae mentis attentione, & experientiis , quibus naturae Authotem veluti interrogamus , sunt discutiendae: quemadmodum aequivocationes de circunstantiae inutiles a qu stionibus arbitrariis , mentis attentione& callidis interrogationibus tolluntur. H c ordine , serio & didacti
Quamplurimae sunt qu stiones , quae difficillimae videntur , quia
non intelliguntur , quae tamen axiomata , quae equidem aliqua indigerent explicatione , potius haberi deberent quam verae quςstiones. Etenim inter quςstiones annumerari debere non mihi videntur propositiones quaedam indubitatae , ubi earum termini distincte concipiuntur. 4Quaeritur, exempli gratia 4 ut quaestio solutu difficillima, an anima
sit immortalis , quoniam qui hanc qu stionem mox ent, aut solveres aggrediuntur, illius terminos distincte non assequuntur. Cum isti termini, anima, de immortalis varia significent, nec satis sciant quomodo illos intelligant, solvere nequeunt an anima sit immortalis; prςcise enim quia quaerunt quidve petant nesciunt, Per hanc vocem , anima, potest liuelligi substantia cogitans, v lens , sentiens , 5cc. Anima accipi potest pro motu aut circulatione sanguinis, & pro configuratione partium corporis. Denique anima
accipi potest pro sanguine ipso dc spiritibus animalibus. Pariter, per hanc Nocem, immortale, intelligitur id quod perire nequit viribus naturae ordinariis ; vel id quod immutari nequit 1 vel denique id quod nee corrumpi nec dii spari , ut vapor aut fumus , potest. Itaques vocibus istis , an ma Se immor μ' , aliqua ex his significationibus adapyctur, cum mediocri me uiciniatione , audicare facilia erit, an
514쪽
Nam primo, animam primo sensu acceptam, hoc est substatui Icogitante esse immortalem manifestum est, si immortale etiam primo sensu accipiatur, & pro eo quod viribus naturae ordinariis perire nequit: immo concipi nequit substantiam quampiam in nihilum posse redigi. Ad potentiam Dei extraordinariam confugiendum est ut hoc est e possibile concipiatur, Secundo anima est immortalis, si immortati accipiatur secundo sensu, pro eo quod in vaporem de fumum converti nequit; namque evidens est, id quod in partes innumeras dividi nequit, non posse corrumpi aut in vapores abire. Tertio, anima non est immortalis, immortale accipiendo tertio sensu, pro eo quod immutari nequit. Multa enim habemus arsumenta mutabilitatis & mutationum animae nostrae; clim modo dolorem, modo voluptatem sentiat , quaedam interdum velit , interdum eadem velle desinat, cum corpori nune unita ab eo possit separari, dcc. Si vox animae alio quopiam sensu accipiatur, facilὰ pariter erit judicare an sit immortalis determinando lignificationem immortalis.
Adeo ut quςstiones illae ideo tantum sint dii liciles quod disti licte non
concipiantur ,& termini, quibus exprimuntur, sint nimis qquivoci. Explicatione igitur potius quam probatione indigeat. Non desunt equidem, quorψm ingenium adeo stupidum, vel imaginatio adeo foecunda, ut tibi persuadeant animam nihil aliud esse quam coufigurationem quandam pa t una cerebri, & motum spirituum: Istiusmodi hominibus certe probari nequit immortalitas & incorruptibilitas mentis. Immo, e usu quo animam accipiunt illam esse mor-- talcm certum est. Itaque hie non est quςstio situ tu dissicilis , sed est propolitio, quae non nisi d: sticulter ab iis intellisi potest, qui easdem nobiscum non habent ideas , quique omnem conferunt operam ut eas a se eliminent, de sese sponte occςcent. Vbi igitur an anima sit immortalis , vel quidlibet aliud, qu ritur, primo amovenda est terminorum squi vocatio, & cerib tenendum
quo sensu accipiantur , ut status quςitionis distinctὰ intelligatur. At si is qui quetitionem movent illius terminos ipsi fatis non intelligant, sunt interrogandi an hoc pacto illii minari dia determinari possint: Si ex interrogationibus pateat illorum ideas a nostris discrepare , ipsis respondere inutile cli, Quid enim respondeas homini existimanti desiderium, exempli gratia , nihil aliud eisse quam motum quorundam spirituum, cogitationem nihil aliud esse pretier vestigium aut imaginem quam objecta vel spiritus in cerebro formarunt; de omnia ratiocinia hominum duntaxat consistere in vario situ aliquot corpus culorum quae in capite multifariam disponuntur φ Si ipsi respondeas animam eo sensu quo illam accipit, esse immortalem ipsum falles vel ipsi ludibrum debebis; sed si respondeas illam esse mortalem, ipsum in errore gravissimo aliquatenus confirmabis. Ipsi igitur responden-
515쪽
dendum non est, sed duntaxat eo est adigendus ut secum se recipia' tac eo pactb easdem , quas jam habemus, a solo luminis Authore accipiat ideas. Iterum hete quaestio, an bruta anima sint predita, sollitu fatis dissi- ,
ellis videtur: Attamen ubi amovetur aequivocatio , jam tum admo- idum dissicilis non videtur , ac eorum plerique qui exillimant bruta
prςdita esse anima , in eadem sunt sententia, quamvis inscii , ac ij qui s
existimant bruta carere Amma. c
Anima accipi potest pio re aliqua corporea per totum corpus dif- fissa , a qua motum & vitam accipit, vel pro re aliqua Spirituali. QB dicunt bruta carere anima, id intelligunt secundo sensu: quippe ne- imo unquam negavit aliquid corporei inesse animalibus brutis, quod i ipsorum vitae dc motus principium est, id enim nequidem de horolo- igiis negari potest. Qui contra asserunt bruta praedita elle anima, animam intelligunt primo sensu, namque pauci sunt qui credant brutis inesse animum spiritualem dc indivisibilem. Itaque Peripatetici de Cartesiani existimant bruta prςdita esse anima, hoc est principio cor- isoreo ipsorum motus et & umque etiam credunt bruta carere anima,
oc est in iis nihil esse spirituale dc indivisibile. Itaque discrimen quod inter Peripateticos Se eos qui Cartesiani
dicuntur intercedit in eo non versetur qudd priores credant brutis esse animas , alii vero non e sed duntaxat in eo quM priores credaut animalia posse sentire dolorem aut voluptatem , Videre colores , audire sonos Se omnes in genere habere sensationes de passiones quas babemus: Cartesiani vero contrarium existiment. Cartesiani distin- 'guunt voces sensus aut sensationis , ut ab iis etquivocationem am veant. Nam, dicunt, exempli gratia, ubi ad ignem propius accedimus , partes ligni in manum irrumpere ; illius fibras commovere, 'hanc commotionem ad cerebrum usque communicari, spiritus ani- imales qui in eo continentur ad id determinari, ut in partes externas 'corporis diffundantur modo apt5 ad ignem vitandum. Hςc omnia 'aut similia, animalibus competere possc dc actu competere fatentur, quia sunt proprietates corporis. Pr teret Cartesiani dicunt commotionem fibratum cerebri homicnibus esse conjunctam cum sensu caloris , de cursum spirituum an malium versus cor & Verius viscera comitem habere affectum odii, seu aversationis at negant hosce scnsationes hosque effectus animae ἰbrutis competere. Contra Peripatetici asserunt bruta hunc calorem letquc ac nos sentire; illa qque ac nos aversatione dimoveri a rebus sibi molestis; ac illa omnium in genere sensationum & affectuum c pacta esse, quibus nos. Bruta ullum dolorem ullamve voluptatem se lire, aut rem ullam amare de odisse non existimant Cartesiani , quia nihil non materiale admittunt in brutis, nec existimant sensationes de
affectus ess) proprietates niateriae quicquid esse supponatur. Nonnulli
516쪽
contra Peripatetici, materiam lensus & affectus existimam est e capacem, ubi, inquiunt, fuit subtilitata, bruta posse sentire ope spirituum animalium , hoc est ope materiae subtilissimae de tenuissimae , immo animam ipsam es le capacem sentiri de affectus duntaxat quia huic nia
Itaque ut quςstio, an bruta prςdita sint anima, silvatur, mens , sensibus est adducenda, de quam attentissime heri potest, consideranda est idea quam habemus de materia. Tum si concipiamus materiam
hoc vel illo modo figuratam; ut quadratam, romutam, ovatam, esse dolorem , voluptatem , calorem, colorem, odorem, senum &c. asse rere poterimus animam brutorum quantumlibet materialem seniatiendi capacem esse. Si verb id non concipiamus, asserendum non est , id enim duntaxat asserendum est quod concipitur. Pariter si concipiamus materiam valde asitatam sirsum, deorsum , secundum lineam circularem , spiralem, parabolicam , ellipticam, &cesse amorem , odium , gaudium , tristitiam , &c. dicere poterimus bruta iisdem , quibus nos , affectibus moveri: si non videamus , non est dicendum , nisi quidlibet inscii deblaterare velimus. At vero me posse asserere confido neminem unquam este crediturum ullum motum materiae posse esse amorem aut gaudium , dummodo ad rem serio attendat. Itaque ut haec solvatur questio, an bruta sentiant, ab ea dunt,xat amovenda est qquivocatio , ut ii fecere quos Cartesianos dicere amant: Namque hoc pacto ad quaestionem adeo simplicem recigetur, ut mediocri attentione solvi posui. Equidem D. Augustinus , iuxta vulgare praejudicium supponens bruta esse prςdita anima saltem ipsum illud serib examinasse, aut in
dubium vocasse non legi γ dc agnoscens contradictorium esse ut anima aut lubstantia cogitans, sentiens , cupiens,&c. sit materialis, credidit
animam brutorum reapse esse spiritualem & indivisibilem. Omnem 'animam, hoc est, quicquid sentit , imaginatur, timet, cupit, &c. necessario esse spirituale evidentissime probavit: sed non animadverti ι;. ipsi ullam fuisse rationem qua assereret bruta esse praedita anima. Id probare sollisitus non fuit, quia tum temporis id a nemine in dubium
1evocatum tuisse vetismile est
Quia vero nunc extant viri qui a prςjudiciis suis sese expedire e
nantur, & idcxcb Omnes opiniones quae ratiociniis claris de evidemtibus non nituntur in dubium vocant, jam nunc dubitatur an bruta babeant animam eadem ac nos sentiendi capacem, sed multi etiam extant pr judiciorum vindices, qui bruta , non secus ac nos sentire, velle, cogitare, ac etiam ratiocinari, licet modo imperfectiori, defendant. Canes, inquiunt, Dominos seos agnoscunt, amant, verbera ab ipsis
Patienter ferunt, quia iudicant sibi utile esse Dominos non deserere; rite Oa vero homines tanto prosequuntur odio , ut nequidem iss- Diqitigeo by C.
517쪽
rum patiantur blandimenta. Omnia bruta suos catulos diligunt , &aves quae in extremis ramis nidulantur, ex hoc satis arguunt, se timere ne i quibusdam animalibus vorentur; hosce ramos debiliores
judicant quain ut inimicos suos ferre possint, & satis robustos ut ipsis
clim pullis δc nid=s sustineant. Imino ipsae araneae de vilia insectaqlia dam pricbent intelligentiae specimina Quis enim non miretur animalis illius indultriam, quod licet cecum, suis tamen lanqueis irretire potest alia animalia oculata de alata, quibus satis est audaciae ad adorienda animalia insentis molis Verum equidem ea omnes actiones bestiarum arguere intelligentiam, quicquid enim ordine constructum esst id denotat. Ipsum horologium id indicat. Illius rotae casu fortuito non potuere componi& adornari, & illius motus ab intelligentia determinari & dirigi necessario debuerunt. Semen ordine inverso terrae committitur, radices quae extra terram tendebant, per se terrae infodiuntur , de germen quod versus terram fuerat primo conversum , etiam deflectitur ut e terra emergat: Id sanc arguit intelligentiam. Haec planta in divellis spaciis nodos format ut corroboretur, semen suum pellicula, qua conservetur , tegit, aculeis quibus sese tutari possit circumitat: Id arguit
intelligentiam. Denique quicquid in plantis fieri videmus, arguit
intelligentiam ς que ac in animalibus. Omnes veri Cartesiani id concedunt. Sed omites veri Cartesiani distinguunt, & quantum pollunt, terminorum ς qui Vocationem tollunt. Motus brutorum de plantarum intelligentiam quidem arguunt,
sed haec intelligentia nequaquam est a materia a brutis distii Aa et , non secus ac intelligentia quae rotas horologii disponit , di itincta est ab ipso horologio. Etenim illa intelligentia , infinite sapiens de potens elle videtur, immo eadem quae nos in utero matrum formavit, quaeque nobis incrementum cui, omnibus mentis Sc Voluntatis viribus , ne cubitum quidem addere possumus, dat. Itaque in brutis nec intelligentia nec anima est , ut vulg5 intelligitur. Edunt sine voluptate, clamant sine dolore , crescunt nec norunt se ccescere; nihil cupiunt, nihil timent, nihil cognoscunt te si agant modo qui intelligentiam arguat, id inde oritur quod cum illa creaverit Deus. ut ea conservet, eorum idcirco corpus ita consormavit ut mechanice& sine timore, vitent quicquid ipsis interitum afferre potest. Alio- qii in dicendum foret plus esse intelligentiae in brutorum minimo, vel etiam in uno semine quam in hominum ingeniosissimo. Constat enim in animalculo Ze in semine plures elle diversas partes , dc plures morus ordini conformes produci, quam mens nostra potestas sequi. a veris homines omnibus confundendis assueverunt, Z mentem in ipsorum corporibus omnes pene motus de mutationes quae
ipsis obveniunt producere arbitrantur. Voci, falso a fingunt ideam productiicis dc conservatricis corporis. Ita quoniam existi
518쪽
mant mentem in ipsis producere quicquid necesse est ad vitae coni servationem, quamvis mens nequidem sciat quomodo corpus qtrodanimat sit conformatum ; jud:cant animam necessariis brutis inesse debere ad producendos in iis omnes motus 5c mut: t ones quae ipsis contingunt, quia illi motus & mutationes satis umiles sunt iis quae
in nobis fieri solent. Nam bruta generantur, nutriuntur, corrCborantur non secus ac corpus nostriani; bibunt, edunt, dormiunt ut
nos; quia quoad corpus penitus similes sumus brutis, & omne discrumen quod inter illa & nos intercedit in eo consistit quod animam habemus, illa vero non. Verum anima quam habemus corpus
nostrum non informat, alimenta nostra non concoquit , motum Ac calorem sanguini nostro non communicat : Sentit, Vult, ratiocinatur. Animat corpus quatenus sensationes & affectus habet quae ad illud referuntur : In membra nostra nequaquam diffunditur ut ipsis sensum oc vitam communicet, nam corpus nostrum nihil eorum suscipere potest, quae in mente nostra sunt: Hinc igitur pater praecipuam causam propter quam pluraeque quaestioncs solvi nequeunt , in eo consistere quod variae quidem vocis significationes non disting uantur.
Equidem aliquando contingit ut distinistio adhibeatur, sed pistumque tam perperam & praepostero admittuntur distinctiones, ut non modo his terminorum aequivocatio non tollatur, sed etiam fiant obscuriores quam antea. Exempli gratia , ubi quaeritur, an corpus vivat, quomodo Vivat, quo pacto anima rationalis illud animet, an spiritus animales, sanguis & alii humores vivant, an dentes , capilli, ungues sint animati, &c. Diilingui solent illae voces
uere de virimari, inter viVere & animari anima rationali, vel anima
sensitiva, vel anima vegetativa. Sed liqc distinctio statum qu stionis confundit, namque hae Voces indigent etiam explicatione; & sorsan duae postremae anima vegetativa, anima sensitiva sunt inexplkabiles di inintelligibiles eo saltem modo quo vulgo accipiuntur. At si ideam claram & distinctam voci, vita, alligare velimus, dicere postumus vitam mentis esse cognitionem veritatis & amorem boni, vel potius cognitionem esse ipsius vitam ; vitam vero corporis conlistere in circulatione sanguinis & in justo humorum temperamento , seu potius vitam corporis esse motum ipsus partium. aptum ad conservationem. Tunc ideis voci vitae alligatis, claris hoc pacto factis , patebit. I. Mentem non posse vitam suam communicare corpori, quippe quae non possit efiicere ut corpus cogitet. 2. Illam non posse corpori communicare vitam qua seipsum nutriat, crescat , &c. cum ipsa nequidem sciat quid agendum iit ad conc quendos cibos. 3. Non posse efficere ut corpus sentiat, cimi corpus sentiendi non iit capax , &c. Denique possitiit nullo negotio solvi ceIurae inmes quaestiones quae cirea hanc rem moveri possunt, . m
519쪽
modo termini quibus enunciantur , ideas claras excitent ; nec silviqueunt, si ideae terminorum quibus exprimuntur sint confusae de obscurae. Attamen semper omnino necesse non est ideas habere quibus res, Eujus relationes examinare volumus , perfectὰ reprςsentetur; sussicit saepe ii illius habeamus cognitionem imperfectain aut inchoatam, quia cepe accurata non requiritur relationum istius rei cognitio. Rem explico. Sunt veritates aut relationes duplicis generis; aliae accurate
cognoscuntur , aliae vero imperfecte duntaxat. Relatio quae est inter hoc vel illud quadratum, & hoc vel illud triangulum accurate cognoscitur, sed impersectὰ tantum cognoscitur relatio quae est inter Lutetiam & Aureliam: Notum est triangulum esse aequale triangulo, aut illius esse duplum aut triplum, &c. Sed notum est duntaxat
Lutetiam esse majorem Aurelia, accurate vero non cognoscitur quanto lit major.
Praeteret inter cognitiones impersectis, imiumeri cognitionum gradus sunt; immo omnes illae cognitiones non sunt ininetia nisi relate ad cognitiones perfectiores. Exempli gratia, perseeu n Pi xς Ρa- tum est Lutetiam esse majorem Foto seu Platea Regalit & haec cognia, G, in impet secta nisi relaia ad cognitionem accuratam: secum cela plaudum quam accurate notum esset quanto Lutetia maior hae platea εαν D. quam includit. Ita sunt quaestiones multiplicis generis. a. Quaedam sint in quiabus quςritur cognitio perseo omnium relationum accuratarum quas duo aut plura habent inter se. a. Qisdam sunt in quibus quςritur cognitio perfecta alicujus r lationis accuratae quae est inter duo aut plura. .
3. Quaedam uine in quibus Mettitur cognitio perfecta alicujus r lationis ad accuratam accedentis, quae est inter duo vel plura. . quibus duntaxat quetritur cognitio relationis satis vagae & indeterminatae. - est l. ad solvendas quistiones primi generis 3e ad pe iam cognostendas omnes relationes accuratas magnitudinis & qualitatis quae sunt inter duo vel plura ., illarum retum habendas esse ideas distinctas , quibus persectὸ rep sententur, & res illas esse inter se conferendas . omnibus modis po ilibus et Exempli gratia , possunt serui omnes Metriones quae ad id tendunt ut deprehendamur
aceruatae relationes quae sivit inter 1. & 8. ubi L. & g. acturate nota possunt wnferri simul omnibus modis necessariis ad cran scendas eorum relationes magnitudinis aut qualitatis. Innotescere potest numerum 8. quadruplo majorem esse numero eos esse numeros paris. & 8. dc 2. non numeros quadratos.
M Clarum est , - λlvendas Metaeones secundi generis, & ad ad-
520쪽
euraia cognoscendam aliquam relationem magnitudinis aut qualitatis quae sit viter duo vel plura , necesse esse de lassicere distinctὸ cognoscere facises, vel respectus , secundam quos debent conferri ad deprehendendain relationemίquaesitam. Exempli gratia , ad selvetidas aliquot ex quaestionibus quae ad id te uduiu ut deprehendantur. aliquot relationes accuratae inter de Isi, ut & iis esse numeros pares de numeros quadratos , sulficit accurate cognosce te & is bifaciam abique scactione dividi posse, & utrumque elle produetuita n meri per seipsum multiplicati , dc inutile est examinare quaenain sit vera ipsorum quantitas. Evidens enim est , ut agnoscantur accuratae relationes qualitatis quae sunt inter res , susticere habere ideam maxime dii lini tam ipsarum qualitatis , missa ipsarum quantitate ; non .secus ac ut cognoscatitur quantitatis relationes accuratae suilicere accurate cognoicere ipsa iam quantitatem , neglecta ipsarum quali
3. Clarum est , ad solvendas quastiones tertii generis,& cognosce dam aliquam relationem ad accuratam satis accedentem , quae sit inter duo vel plura, susticere si te tum illarum facies aut latera propemoduincognoscantur, secundum quae debent comparari, ad deprehendendan relationem verae proximam quae quaeritur, sive magnitudinis sit,sive qualitatis. Exempli gratia, post im evidenter scite Radicem numeri 8. .esse majorem numero z. quia possum propemoddin scire veram magnitudinem Radicis numeri 8. sed non possum cognoscere quanto praecise Ra dix 8. major sit quam 1. quia non possum accurate cognoscere veram
magnitudinem Radicis 3. Denique evidens ei h , ad solvendas quaestiones quarti generis, &agnoscendas relationes vagas de indeterminatas sititicere res cognoscere quantum opus est ut illae inter se conserantur ad detegendas
relationes quaesitas. Adeb ut necelle semper non sit ad solvendas quaslibet quaestiones , habere ideas maximὰ distinctas terminorum quibus exprimuntur , hoc est persecte cognoscere res quae illis terminis siqnificantur. Sed eb accuratids cognosci debent , qub relationes d rehendendae sunt accuratiores & numero plures. Namque vcmodb dictum est, in quaestionibus impersectis, sufficit habete ideas imperfectas rerum quas consideramus; ut illae quaestiones s juxta id quod continent perfecti solvanti ir. Immb optime polletu Alvi quaestiones, quamvis non habeatur idea distincta terminorum quibus exprimuntur. 'Namque, ubi quaer huc an ignis possit liquefacere sal, obdurare ii tum , & innumera alia similia , illae quaestiones omnino intelliguntur,& mssunt optime solvi, licὰt nulla habeatur idea distincta ignis, salis, luti &c. Quoniam qui has movent quaestiones, eas ideb tantum movent , ut sciant, an aliquo experimentis sensibili constet , ignem haec essecta edidi ite : Quapropter j a cognitiones a sentibus ortas, ipsis Poet