장음표시 사용
561쪽
TI RAEFATio. In qua quid de variis judiciis quae circa lia I. bros qua priuiudicia impugnant ferri se lem, sentiendum sit
ostenditum pag. IPrima Explicatio ad Caput primi Libri. Deus emcis quicquid realis est in motibus mentis, ct in determinationibus horum motuum, nec tamen es authorpeccati. pag.'Urit quicquid realis es in motibus concapiscentia, nec tamen es Author concupiscentia nostra. p. II
Secunda Illustratio ad Caput primum primi Libri. In quo dixi: Voluntatem non posse determinare diverse impressonem quam habet versus bonum, nisi imperando intelleiaui, ut birepraesinus aliquod objectu ec e. p. I' Illustratio ad tertium Caput. In quo dixi: Mirando non esse nos seria fidei evidenter no videre, cism ne ipsorum quidem habeamus ideaου. p. a.
Illustiatio ad haec verba Capitis quinti. Qi ita positis, dicendum est Adismum ad amorem Dei ct ad ea Pa erant Ocii sui voluptatibus praemenientibus inductum non fu i quia euoliis quam de bono suo habebat, o Mudium quoiseri menserisciebatur , quod eneces ariosequebam contem μηδε-- felici iis sua ,susscere: poteram ut offcio suo aia
562쪽
νeret, utque ageret majori cum merita, quam fi voluptatibantiaoenientibus veluti determinatu fuisset. t. et i Illustratio ad Caput quintum: Ubi dico, Desectationem pravenientem esse gratiam Iesu Chri-
Blustratio ad ea quae dixi initio Decimi Capitis rabri primi,. 5e sexto secundi libri de Methodo. isensiam corporum probatu esse admodam dise cilem. cogitandum sit de Argumentis quae pro illorum exiliem' tia afferri solent r. a IIllustratio ad Quintum Caput secundILibrL DememoriaWhabitibus 'iritualibus. Illustratio ad Caput septimum secundi Libria
Summa argumentorum o explicationum a me tria torum eis pes .
eatum originale. Cum resonsionib- ad objectiones qua mihi visesunt validistima. p. 3, objectiones adversus argumenta: M explicationes peccati originalis. Illustiatio ad tertium Caput Tertiae partis Meundi Libri . A, quo de vi imaginationis auctorum ae praecipiae de Teri iam agebam. Illustratio super natura idearum. In qua explano quomodo omnia in Deo videantur, veritases etiam O leges aeterna. l. 6s AAersus ea qua dicta sint, nempe, Deum solum nos illaminare omniaque is ibo videri. . p. go, Illustrato
563쪽
Illustratio ad Capite septimum secundae partis Τertit Libri in quo probo.
Nos non habere claram ideam natura nee modificationum mentis '
nos . p. Illustratis ad Caput octavum secundae partis TortirLibri.
aliis Ninguantur. Illustratio ad conclusionem Τrium priorum Librorum. Medicos o quos vocant Directores nobis esse omnino necessarios. Se
Illustratio ad Tertium Caput Quinti Libri. orem diorere a voluptate o gaudio. Iog Illustratio ad Caput Tertium secundae partis sexti Libri. De eos citca v se AEdis a Unia. Illustratio ad ea quae dIcola Capite quarto secundae par tis methodi, N: alibi.
565쪽
E XPLICATION E SAD LIBROS PRAECEDENTES.
In qua quid de variis sudiciis quae circa libros qui prae)ussicia impugnant ferri solent , sentiendum fit ostenditur.
OUUM liber quipiam in lucem prodit , quis circa ipsius
fatum consuli debeat ignoratur. Astra cnim ipsius nativitati non praesint, ipsorum influxus nulla in illum pollent vi, dc audaciores etiam Astrologi quicquam de varia illius fortuna futura praedicere non audent. Cum vcritas non sit hujusce mundi, corpora coelestia nihil in ipsam valent, cumque natura sua sit omnino spiritualis, diversae mate- Iiae configurationes de combituitiones, ad ipsam vel stabiliendam , vel destruendam nihil conferre possunt. Praeterea hominum judicia circa Ies easdem ita diversa sunt, ut qui feliccm aut infelicem alicujus libri sortem ominari satageret, temeritatem,imprudentiam in praesagiendo ulterius vix posset ferre. Ita ut qui in authorum albo accenseri vult, variis etiam caeterorum hominum judiciis Sc arbitriis sese permitatere videatur. At vero inter authores, ij praesertim qui ad profliganda praejudicia sese comparant, condemnationem suam in dubium revocare non debent ; ipsorum lucubrationes plerisque hominibus nimis adversantur,unde fit ut si inimicorum suorum astectibus sese surripiant, incolumitatem suam victrici veritatis vi qua tegebantur acceptam rς- ferre debeant. Id vitium omnibus hominibus commune est, qubd nempe ad judicia ferenda sint nimis praecipites.Omnes enim crrori sunt obnoxij,jam au rem erroreScorum non aliunde manant quam ex hoc ipso vitio. Potab'mnia judicia prς cipitata praejudiciis sunt c5Qrmia:Authores itaq;qui impugnandis praeconceptis opinionibus occupantur non possunt qui damnentur ab iis omnibus, qui solas .veteres opiniones consulunt,
566쪽
di P R F A T I o. taliquam leges ex quibus de cunctis judicium ferre semper debent Plerique enim Lectores & judicum dc partium adversarii in personam respectu illiorum Authorum eodem tempore ferunt. Illoriim sunt judices, nemo est qui possit ire inficias; sunt etiam illorum partes adverse; quia Authotes isti ipsos in praejudiciorum suortina in quae jus praescriptionis sibi vindicaverunt, & quibus a multis annis per quam familiariter usi sunt, possessione lacessunt. Fateor equidem plurimum aequitatis,sinceritatis, & judicii in non nullis Lectoribus repcriri, nonnunquam extare judices aequi fatis amantes, ut opiniones Vulgi tanquam regulas Vcritatis infallibiles non habeant. Multi sunt qui apud se ipsos descendentes veritatem inre nam, ad cujus amussim cuncta sunt cxigenda consulant Sed pauci sunt qui illam ubique consulant. Nulli vero illam veritatem internam caconsulunt attentione 5 fidelitate, quae ad vera de cunctis de semper forenda judicia requiruntur. Licet igitur quis supponeret opus aliquod esse omnis erroris aut defccthis immune, quod sine vanitate nemo de
se sperare potest, haud credam tamen quemquam reperiri possc qui in illo opere omnia approbaret; praecipiac si .iit id opus i psius praejudiciis adversaretur. Qui cnim fieri potest ut judex perpetuis injuriis irritatus de laces latus, reo a aequum de ipso in omnibus possit ferre judicium'aut qui fieri potest ut in rationes quae paradoxa inepta aut paralogismi ridiculi ipsi videntur examinandas totis incumbat viribus 'Sed quamvis in aliquo Libro multa reperiantur quae arrident, si
sorte quaedam ctiam ingrata occurrant, tum Lector coriun quae primo allubuerunt immemor ad ea duntaxat quae displicuerunt animum advertere solet. Innumerae sunt causae quibus ad ea quae minus placent damnanda 1 et . in impellimur; ac ratio hisce causis tum plane assentitur;errorem enim impugnat e & veritati patrocinari arbitrantur qui sua defendunt piaejudicia, eosque damnant qui istis praejudiciis adversantur. AEquiores itaque iudices librorum qiu praejud, cia impugnant, de illis libris) ut plurimum quaedam serunt iudicia generalia ipsis non valde farentia.Forsan dicent aliquid boni esse in ejus cemodi ope , Authoremque in illo in quasdam praejudicatas opiniones merito invehi; At illum damnare,temeritatis auc in quibusdam insimulare non dubitabunt, ipsum in his aut illis locis res aequo strictius urgere judicum instar graviter & imperiose pronuntiantes. Quandiu en ira Author in eas instargit opiniones quibus lector non est praeoccupatus , quicquid dicit audior ille ad rati cmis normam satis equidem eaten is cXacium videtur. Scd idem res hi ini modum ferre i inpervidebitur, cum praejudicia quibus lector moi dicus adhaerescit aggre
567쪽
p R F A T I O. 3Cum autem praejudicia diversoriam hominum eadem semper non sint, si varia judicia quae de rebus iisdem feruntur quis accurate colligeret, is juxta varia istaec judicia, nihil boni de simul nihil mali esse in ejusimodi libris saepilume deprehenderet. Nihil esset boni quia nullum cst praejudicium quod quis non probet: Nihil etiam csset mali, nullum cnim quoque est praeiudicium quod quis non respuat. Judicia igitur illa quae de his libris formari solent ad aequitatem ita, si Deo placcr, accedunt ut si quis iis ad opus emendandum uti vellet, omnia necessa rio delere deberet,ne quid damnatum in eo superesset, aut omnia illibata relinquere ne quid ab eo detraheret, quod probaretur. Adeo ut miseri Authoris sors deflenda videatur, qui dum neminem ossvndit, tot variis adversus se de pro se formatis implicatur judiciis. Ac nisi a. pud se firmum ac tenacem propositi manere, immo pervicacem habς-ri decernat; in perpetuas involvet se contradictiones, totque divcrsas suscipiet formas quot in toto populo diversa sunt capita. Tot capita,
Interea tamen tempore cuncta in lucem edeAte, unusquisque pro . meritis habetur, de veritas quae prima fronte spectrum quoddam ii di-κulum videtur, sese paulatim sentiendam praebet. Homines, octi lis semel apertis, ipsam attente considerant , ipsiusque pulchritu dinis agnitae desiderio tenentur. Ac fieri potest, ut qui Authorem damnat circa opinionem quandam quam ipse non probat, incidat costi fortuito in hominem qui eandem illam opinionem cui adversatur,
probet, quiq; vice versa damnet alias opiniones quas ille ut indubitatas tenet. Uterque secundum mentem suam loquitur,ac uterq;sibi invicem α5 tradicit Proprias tum rationes cum rationibus ab altero allatis con fert, S expendit. Deinde lites moventur, mens attentius applicariir,
haeret ambigua , nec tam praeceps est ad judicandum de iis quae non fuerunt examinata ; quod ii quis a sententia desistat, SI agnoscat A thoris sententiam fuisse opinione rectiorem , tum in pectore excitatur secreta quae dana propensio, qua quae de illo prius male fuerunt cogitata, de pronunciata in laudes saepe convertuntur. Non est itaque quddqui se veritatis vindicem strenuum gerit, licet plerosque offendat, aut iis saltem risum moveat, desperet fore ut veritas quam defendit de ii minum praeoccupatio: e victoriam aliquando reportatura sit. Istud Gium intercedit discriminis inter bonos 5 malos Libros, inter eos qui mentem illuminant de eos qui sensibus Jc imaginationi arridet,quod hi
prima fronte videantur lepidi 5 jucudissimi quidem,sed tempore veluti saccescant; illi nescio quid duitS asperi prae se ferant, quod primis men rem terret, eique negotium faccisit. Sed mens iis, tempore, degustatis,
568쪽
attente pellactis S praeponderatis assuefiat; tempus enim ut pIuri
naum de reriim pretio iudicat.
Libris equidem ad everrenda praejudicia scriptis plus opus est tem poris ad cum quem sperant Authorcs ferendum fructum , quξ in aliis libris, quippe qui per vias nondum tritas ducant. Cum enim spes Mopinio quas de authoribus istoriim librorum concipiunt nonnulli, eos ut plurimum falli, i, pauci sunt qui illos legant, pauciores adhuc qui illos probent; omnes pene ipsos damnant, legerint necnc. Et quam
vis exploratum habeatur vias maxime tritas co non duccre quo ten dere propositum est, attamen terror quem itinera nulli s vestigiis trita incutiunt efficit ut plerique illam non audeant insistere viam. Oculos non dignantur sursum ut recta incedant attollere ; Praeeuntes caeco impetu sicquuntur; societas recreationi &solatio est; ac dum ita
aliorum vestigia premunt ad id quod agunt non satis attendunt; quo tendant nesciunt, ac saepe itineris sibi propositi obliviscuntur. Homines ad id sunt constituti, ut societatem inter se ineant: sed ut illa foveatur societas non sufficit ipsos eodem uti idiomate , ipsos
praeter ea eadem loqui, S eadem sentire necesse est. Vitam juxt, . opinionem instituant oportet, quemadmodum actiones ex alieno d, mant exemplo. Omnia commode, jucunde &tutd ad corporis no- uri bonum Fortunaeque stabilimentum cogitamus, dum in aliorum sententias descendimus, ac nos per habitum cxternum impressioncmque sensibilem imaginationis eorum qui loquuntur persuaderi si nimus..ed ingens labor est exantiandus , fortunaque in certum adducitur discrimen. dum quis internae veritati duntaxat auscultare , omnia que sensuum praejudicia, o nancique opiniones , sine examine praeconceptas, cane pejus & angue fugcre dc cernit.
Omnes itaque Authorcs librorum qui praejudiciis bellum denunciant toto crrant caelo si hoc consilio sese commendare pertendunt
si ipsorum lucubrationes scopum attigerint, pauci equidem inter Di ctos ipsorum operibus luculenta peihi bcbunt testimonia post obitum, sed per v tae curriculum certe nihil aliud sperare debent, praeter con temptum plerorumque; immd ab iis etiam qui sapi entiis mi S mod ratissimi audiunt calumniis δc maledicentiis proscindentur. Ac revera ror tamquc validis limis pellimur rationibus ad apcn dum ut ii quibuscum degimus agere solent, ut saepe non iniuriali liabeantiir morosi de qui aliorum exemplo sese Co formare re sint , dc quia vulgus non satis distinguit inter agere, M cogitare, hinc fit ut iniquo ferat animo, quoidam qui esse in praejudicia insurgant. Nempe autumant Plerique, ut observentur
569쪽
P R . C F A T I O. ssocietatis civilis leges, non susticere si quis sese externo opinioni de
ritibus receptis conformet; Asserunt praeterea illum csse temera rium qui ad trutinam expendit opiniones vulgares , illum char tatis vinculum rumpere qui veritalcm consulit : quia secietates civi les non tam veritate quam opinione & consuetudine connectuntur. Aristoteles in Academiis seu Universitatibus viget , ibique nota mae velitatis adinstar habetur; tanqtiam laudatur, ipsius effata negare haeresis est Philosophica ; uno v crbo sub Genij naturae titulo colitur: dum tamcn ipsius Physicae peritissimi nullius rei rationem reddere possunt, immb fortiὶ nil quicquam certi tenent.
Et plerique studiosi postquam Philosophiae cursu incinensi sunt quid
, suis Magistiis didicerint coram viris cordatis non audciat proferre. Id ni fallor, quid de eiusmodi studiis consendum, attento cuilibet clarum satis dabit ; Nam certe doctrina illa, quam qui rationis partes amplecti vult abdicarc debet, non videtur doctrina admodum solida r Attamen qui id in se susciperet negotii
ut ostenderet falsitatem rationum quibus agendi ratio adeo insolens freta sit, temeritatis haud dubio insimularetur. Ac is certe de iis male mereretur quibus ejusinodi agendi ratio emolumento est, quia vulgus ab illo errore vindicaret. Nonne manifestum est procedendum esse a rebus notis ad eas
addiscendas quae nobis ignotae sunt. Certh is Gallum irrideret
qui ipsi traderet Grammaticam versibus Germanicis conscriptam ut Germanicam linguam disceret. Versus tamen Latini Dcspau-terii pucris traduntur ut linguam Latinam edoceantur. Versius omnimodo obscuri traduntur pueris qui res omnium facillimas vix possunt capere. Ratio & cxpetientia adversus hunc morem ma nifesto pugnant, pueri mulcim consumunt temporis ad linguain Latinam perperam satis discendam. Qui tamen hunc morem audet culpare temerarius audit Sinensis si nostrum hunc morem fando acciperet risum certe tenere non posset, dum tamen in illo terrae
loco quem incolimus sapientissimi oc doctissimi vix possunt quin
illum probent. Si opiniones aded falsae 3c crassae , ritusque tam absurdi, quorum tamen tantum est momentum , innumeros nanciscantur propugnatores , qui fieri posset ut assensus daretur rationibus quae impugnant praejudicia nacrae speculationis ' Attentio levissima suis. cit ut percipiamus, institutionem qua pueri solent Insor mari, mul tis laborare vitiis, id tamen quantumvis clarum a multis non agi Da 3
570쪽
ciuir. opinio SI consuetudo rationem dc cxperientiam vincunt.
Quis igitur possct sibi persuadere Libros in quibus multa profligantur praeiudicia non damnandos csse in multis, ab iis etiam qui habentur crudit illimi de sapientissi iiii 3 Animadvertendum cit cos apud homines haberi peritissimos de erudit illi mos qui plures legerunt libros tum .bonoS, tum malos, qui menroiia felici, imaginatione viva & vasta prae caeteris praediti sunt. Illi autem homines de rebus ut plurimum praecipites judicant nullo admisso examine. Memoriam conlulunt, ac in ea pro-
tuuis legem aut praejudicium reperiunt ex quo deinde raptim decidunt. Cimi caeteris se anteponant ad ea quae lcgunt parum attendunt. Unde sit ut non raro contingat foeminas, S pueros falsitatem quorundam praejudiciorum confutatorum agno cant, quia non audent judicare nisi rem prius expenderint, dc quantam possimi attentionem praebent iis quae legunt i Docti vero contra opinionibus suis mordicus adhaerescunt , quia opiniones aliorum examinare nore dignantur , si iis quae prius cogitavcrunt
Qui vero pompam mundanam sectantur ac apud Magnates vivunt, a tot rebus dependent ut sese colligere , eamque praebere attentionem quae ncccssaria est ad discernendum vcrum a verisi mili vix possitit. Sunt tamen quaedam praejudicia quibus non valde adhaerent ; Qui cnim mundo omnino addictus cst, nec veto nec veris initi adliae rescit. Cum humilitas, ut de honestas δά mo-dcstia , Litem specie tenus, sint virtutes omnibus spectatissimae,& Omnino necessariae ad fovendam inter hominos ingenti supercilio & ambitionc tumentcs societatem, hinc fit ut homines mum dani pro virtute , de laude habeant, nihil asseverare nihilque indubitatum credere. Hic mos apud homines hujus saeculi semper invaluit ac in posterum invalescet, quo omnia habent problcm tica ac de veritatibus etiam Sanctissimis libcre & audacter loquuntur, ne praejudiciis occaecati videantur. Cum cnim illi homines de quibus sermo est de fortuna sua duntaxat sint solliciti, nullus affectus commodior rationiquc concinnior ipsis videtur quam qui more apud optimates recepto nititur. Cum itaque Authores qui adversus praejudicia pugnant , mundanorum sit perbiae de segnitiae aliquatentis palpum faciant , ab iis aequo excipiuntur animo : At vero si quid fuagant- assevcrare ut certum,
veritatemque Religionis de Ethicae Chriltianae adversus Antago Dissiligod Corali