장음표시 사용
241쪽
cap. L. in principio, implicat aliquid esse secundu essentiam suam duo rum praealcamentorum,quia habent rationes incompossibiles ; absolutum enim dicitur ad se, relatiuum ad aliud, ergo impossibile est unionem esse modum substantialem,& simul dicere essentialiter relationem ad maretiam formam. Sed, inquies, accidens non potest ingredi constitutionem substanti unio ingreditur,ergo unio non est accidens. Respondeo concessames: negando mi. vnio enim non est de essentia compositi substantialis , sed tantum via & conditio ad constituendum compostum: unde sic licet argumentari. via & conditio ad constituenaum compositum requisita,non est de essentia compositi'; sed unio est hujusmodi; ergo &c. major clara est; neque enim via est de essentia termini, alioqui idem seipsius causa foret, &non tantum conssitio, sed principium intrinsece constitutivum esset. minor probatur, quoties proxima aliqua causa ita completa est, ut ei respondeat integer effectus secundum omnem suam rationem , perfectionem, ac formalitatem ab illa procedentem, frustra additur alia causa, imo neque addi potest, aut si quid addi potest, disposito Aconditio tantum est , atque materia cum focina est causa intrinseca eaque adaequata res pedita sita esse his, compositi videlicet substantialis ; Nam corpus naturale quicquid habet princpij , sue activi, silue passivi, ex effectibus enim essentiam & naturam inuestigant Philosophi j id omne est E materia & forma, & non ib unione, ergo unio non concurrit ad constituendum compositum in aliquo genere cauta intrinsecae, sed est tantum conditio; eo fere modo, quo propinquitas, in aduersariorum sententia, est tantum conditio requisita, adhoc ut agens in passum agere possit; quia, ut ivitat Vasquesius prima secundae, disput. 33. cap. L. num. s. per accidens tantum cum effectu comparatur,non autem perse, de tanquam principium effectus; cum esse
diui nullain tribuat speciem aut perfectionem, cum ab ipsi effective non procedat effectus, sed tantum perulam impedimentum distantiae remoueatur. Neque hinc sequilurid quod nobis obhcit Hurtadus disput. 6. Phys sect. 3. abstrae unione coiistinii posse corpus naturale: Hoc inquamnon sequitur, quia sicut impossibile'est voluntatem natiua sua virtute, & ab intrinseco, objectam aliquod appetere, aut ejus
appetitionem continuare, absque cognitione, quς tamen Vt cum Doctore Subtili, in L. distinct. 1 1.3 dico igitur, num. I9. & sequentib. &D. Thoma prima secundae, quaest. V. art. I. stippono,est tantum conditio applicans voluntati obiectium tanquam materiam circa quam, ita eodem modo quamvis unio sit tantum conditio requisita ad con stituendum compositu m, sine ea tamen esse non poterit idem com-
positum; multa enim saepe requiruntur ad alicujus positionem, quae tamen non sunt ejus pars, sed tantum aliquid ad ejus constitutionem Q iij
242쪽
marequisitum ; sic institutio humana vocabulorum non est pars intrinsece componens orationem, quamvis oratio,vt aliquid signifieare possit, ab institutione pendeat nec enim quicquam significaret, nisi ad hoc esset instituta. Confirmatur responsio, quia ad veram unius numero hominis resurrectionem, non est necessarium ut sit eadem nu mero unio, ut cum Angelico Doctore in 4. distinct. quaest. I. d cet ex aduersarijs Suaresus 3 pari. tom. 2. disput. 44. quia ut idem Suaresius ait, principia Piae simpliciter constituunt unum hominem, sint materia & forma, ideo simpliciter est idem numero homo, etiam si unio sit diuersa numero : unde si Christus alia numero unione humanitatem sibi uniret, esset eadem numero persona constituta ergo vnio non est de conceptu intrinseco rei compositae, in forma sic proponi potest haec confirmatio; Vnio eadem numero non est de formali
conceptu ejusdem numero naturae aut personae, ergo nec unio in communi est de formali deessentiali conceptu naturae in communi , nam
eadem est proportio rei singularis adsta singultila principia, quae est
,batus ν D. rei specificae ad sua principia communiat Petes,haec relatio unionis,di. -T stinguiturne n emine cogi tante a rebus unitis 3 Respondeo distingui, ita noster Subtilis Doctor in s. distimst. i. quaest. I. & probatur quis V, - quantitas unitur materiet accidentaliter per unionem distinistam abac-M 'π δ si cidente & materia, ergo a pari idem dicendum de forma & ma stria. Confirmatur, quia optimum signum distinctionis inter duo nemine cogitante, est, si unum possit existere sine alio ; at materia & forma uniendae, possunt existere sint unione, ergo unio distinguitur nemine cogitante a materia & for .Neque lit c reposeiat Aristot. S. Metapli. text. 1 f. aherentii ut materia M.forma facii sit unum per se,non requiri copulam intermediam ab ipsἰ distin - , quia una est potentia, at tera actus; quod idem repetit x,de anima, rq in . Hoc inquam Ar
et g si V non repugnat,qui aut optiis notat Angelicus Doctor i. parti quam 7 6.art. 6. M L. Conua gentes eap. I. n t tantum uniculum quia instrumentale seu corpus medhinn, H, tanquam selutim, ipsa materia& forma uniantura ei mosiquo molebat cophron, contra qMinibi agit Aristotelas hMusmodi vioculum rehciem, asserensque materiam & formainuniri immediate: non tamen sine unione; quia particula exclusua mn xcludit concomitintiani ; quare sicut qui diceret Petrus ambiat seipso,non exinidere ambulatium , sed omma prς-ter Utan; ita qui eum Philosopho dicere . mgeria unitur semia, non excluderet unionem, sed omnia praeteri Fum. Neque etiam sequitur
Uri is r ς ex hae nostra doctrina quod obijcit jetanus a paritate nempQ ra tionis sequi, unionem inter naturam humanam iri HodcveIbiam
diuinum, esse relationem distinctam quod tamen dici nequit; quia inde sequitur unionem Uerbi Diuini tactam faendum relationem
243쪽
v Α- SECUNDA, R UAESTIO RUARTA. 33 quod erat error Nestorij damnatus in quinta synodo, canone 4O. Hoc enim non sequitur; quia error Nestorij erat de unione tantum accidentaria, per relationem accidentariam, exclusa substantiali coniunctione; at nos cum Scoto non ponimus istam tantum unionem accidentariam ; neque negamus vltimum & adaequatum terminum hujus productionis esse substantialem & absolutum ; sed dicimus antequam consurgat ille terminus, produsi in humanitate relationem quandam unionis veluti terminum proximum;quod est ipsissima do Aina D. Thomae Praeceptoris Cajetani, quaest. a. tertis partis,art. 7.& quaest. 16. art. 6. ad secundum, & art. I. ejusdem, questionis ad
Quaeres an materia & forma Vniantur unica tantum unione, Ran vero requiratur duplex Respondeo requiri duplicem , unam Oamilitur Dri in materia , alteram in forma. Probatur responsio quia vere &realiter formaliterque non solum materia unitur formae, sed etiam forma materiae. Ergo si ponitur unio in uno extremo debet etiam poni in altero. Confirmatur quod conuenit duobus eodem modo se habentibus , si uni est intrinsecum , debet etiam esse intrinsecum alteri ; sed ita se habet denominatio uniti, ergo &c. Et sane si per unam unionem susscienter de adaequare uniri possunt
materia & forma, tollentur omnia relativa mutua, neque unquam assignari poterit ratio cur pater & filius non referantur unica relatione , quae sit subjective in uno dc termisiatiue in alio. Quod autem contra hoc obi j citur a Suario , & a Complutensibus , quod omnis unio sit duorum unio, & quod consequenter una lassiciat; faeilem habet selutionem ; omnis enim unio inadaequale est duorum uiuo , non vero adaequate. Neque dicas unicam tantum esse inter Verbum Diuinum & naturam humanam : hoc enim falsim est ; duplex enim est una realis in narura humana , altera rationis in verbo ad naturam humanam , per quam verbum formaliter unitur naturae humanae: neque hinc sequitur stissicere unam realem, alteram rationis inter materiam di formam; sicut enim non sussicit, una relatio realis inter causam creatam de effectum. & tamen sufficit inter mutan primam oc effectum ; ita eodem modo hic non lassicit.
244쪽
In quo consistat ratio idea es ad quam
ID AE A , si vocem speistemus, significat speciem seu formam rei, &accommodari solet exemplari, tam iiitrinseco quam extrinseco: Nos illam hoc loco sumimus prout intrinseco accommodatur, &a Theologis definitur ex diuo Augustino lib. ix. de ciuitate Dei cap. LI. esse id quod esse,stus imitatur ex intentione agentis determinantis sibi finem, de qua definitione vide D. Thomam quaest. 3. de veritate art. primo, di alios. hoc postro,acriter disputatur ab authoribus quid sit illud , siue quaenam si illa forma,ad quam respiciens agens operatur: utrum nempe sit conceptus obiectivus vel formalis. . Prima sententia est conceptum formalem esse idaeam. est Suani 11. Metaph. Rubij α. Phys tract. 6. & aliorum.
alia uis. Secunda lententia est esse conceptum obiectivum. ita fere omnesareuisyὰ ω V. Veteres Scotu in a. dist. 33. quaest. unica Rapinaeus in Nucleo di ut. sententia, M.ti, Philos disput. 32. quaest. 9.oc Scocistae omnes. D. Thomas Quaest. v. veritate art. 3. & 1. parte quaest. IS.& In I. dist. Σ8. de antiqui fere aliarum interion omnes Thomissae. Occain I. dist. 23. quaest. 1. Gabriel ibidem M. s. art. 2. & reliqui Nominales, Durandus fiase in I. dist. 36. quaest. 3. Alensis & alij., quos ex recentioribus sequuntur,Conimbricenses r. Phyc cap. 7. quaest. s. art. α. Vasquea, Baraneanus,&alij, cum quibus
III. Dicendum est ideam consistere in conceptu obj ectivo,non autem c. ηι is pret subjectivo & formali ,- in . t. ιιi e Probatur primo ex Aristotele 7.Metaph. textu 13. ubi ait sanitatem eiuν. in mente Causare sanitatem in corpore infirmi, sed finitas in mente V.ιari. ρfima nota est solum conceptus formalis, ut putant aduersarij, ergo M C ' rus Minor probatur. Nam illa sanitas accipitur ab Aristotele,quae est prima in intentione, ultima in executione, ut textum legenti manifeste patet, sed conceptus ipse formalis,neque est primus in intention neque ultimus in executione. Secundo illa talitas accipitur ab Aristo'
tele quae habet fimilitudinem cum sanitate reali, per se, sed conceptus formalis non habet per se similitudinem nisi quatenus est imago rei producendae, unde si per impossibile posset ipsa resapplicari; intellec-
245쪽
PARS sECψNDA. R AEsTIO Qv INTA iimportat Etymologia nominis idaea, & quo dicimus exemplar esse iaformam quam intuetur is qui operatur,proprie autem loquendo dicimus intueri objectum, non autem intueri ipsum intuitum, nisi valde improprie, ergo magis proprie conuenit objecto esse illud quod artifex intuetur, quam conueniat cognitioni, siue coceptui formali, ergo ratio idaeae magis proprie conuenit conceptu orie lituo, quam formali; Quod autem non dicamur intueri ipsum intuitum vel cognitio nem no stram, patet quia non possumus intueri cognitionem nostram nisi per aliam cognitionem reflexam λ Atqui dum ex arte operamur
per idaeam non experimur nos semper reflectere nos supra cognitionem nostram,ergo cum ex arte operamur per idaeam, cognitio nostra non est idaea quam intuemur. Probatur tertio concluso ex proportione inter idaeam internam, mia.& externam, exemplisenim externum quod intuetur operans non est
ipsa visio rei, quam operans imitatur, sed est res quam imitatur, de reL picit ; ergo similiter exemplar internum, non est cognitio rei, sed res ipsa quam respicimus per cognitionem. Confirmatur quia verivmile est haec nomina, exemplar,&idaea fuisse instituta ad lignificanda exemplaria externa,quae fiant nobis notiora,quam interna, unde proprietas significationis nominis idaeae,debet maxime spectari penes Analogiam ad exemplar externum. pro cujus rei majori intelligentia, aduertendum est nomen idaeae derivatum esse ab ε idi , quod significat, respicio, ita ut ex vi vocabuli, idaea videatur significare aliquid quod respicimus, aut intuemur. Et ex his patet idaeam ex communi modo loquendi dicere conceptum objectivum, non formalem.
Obij cies primo. idaea est resilia . ad cuius imitationem res produ- IV. citur, sed nihil producitur ad imitationem sui ipsius, ergo &c. Minor.s.luunt-αιωνοῦ probatur quia imitatio dicit distinctionem imitantis, imitati, & rei imitationem factae, est enim axioma Philosophicum duas res in xliqua conuenientes sese imitari,& eandem rem, potius sibi identificari,quam seipsam imitari.
Respodeo sitacere dissanctionem rationis specificae ab indiuiduali. vel indiuidualis ab indiuiduali, imo ejusdem rei in uno statua se ipsa in alio statu posita, id est ejusdem rei in stam intentionali, a seipsi in ,
O bij cies secundo idaea est vera & realis causa rei quae fit per causam,
ergo non potest esse ipsamet quae postea fit ut antea erat prae concepta , Antecedens conceditur communiter,consequentia probatur, quia
unum &idem non potest esse causa sui ipsiusmihil autem gignit seipsum, ex D. Aug. r. de Trinit, cap. I. Respodeo concesso antecedente negandam esse consequentiam Duiligod by Corale
246쪽
ad probationem, dico non posse unum & idem esse causam sui ipsius, in genere cauis escientis stricte & proprie , posse tamen esse ingenere causae idaealis, & posse etiam in genere causae sinalis, quia ad hocvtaliquid sit causa in genere causae essicientis proprie supponitur esse secundum sirum esse reale,.Ad hoc autem, ut aliquid sit causa in alijs duobus generibus, suscit ut sit secundum aliquod esse cognitum, cui
ut sic, non repugnat causare seipsum secundum suum esse reale, praesertim cum ej us causalitas consistat in cognosci, vel obijci,vel in motione qua mouentur agens , secundum illud esse cognitum rei fiendae vel habendae. Statuunt aliqui differentiam inter causam exempla rem, & finalem, quoad hoc, quod finis ut apprehensus,non distin guatura seipso secundum eme reale; causa autem exemplaris debeat esse aliquid distinctum a re facienda , quia exemplar seu idaea est id ad cujus imitati' nem fit aliquid, nihil autem fit ad imitationem sui ipsus. Res
pondeo tamen illud dissertinen nullum esse, & nullan intercedere differentiam, necessario inter idaeam & rem idaeatam, proindeque unum& idem posse fieri ad imitationem sui ipsus, secundum aliua, & aliud
esse; fieri quidem secundum esse reale, ad imitationem vero sui secundum esse cognitum , cum nimirum res extra correspondet omni ex
parte sibi ipsi ut praefuit in intellectu, &sic una,&eadem res propo nitur imitanda, & est simul facienda; imitanda quidem secundum esse cognitum,facienda secundum esse reale. Obiicies teni ὀ si idaea consisterct in conceptu objemuo, vel consisteret in conceptu objectivo praecise , vel in conceptu objectivo,prout connotat cognitionem, neutrum videtur dici potie,ergo &c. Respondeo consistere in conceptu objectivo prout comotat cognitionem. Neque dicas idaeam non posse esse rem ipsam faciendam, quatenus cognita est, propterea quod munus idaeae sit dirigere actionem agentis, quoad sipecificationem , hoc autem munus non posse conuenire objecto cognito, sed cognitioni ejus. Ne inquam hoc dicas , esto enim idaea dirigat actionem agentis, falsum est munus illud non posse competere objecto cognito; Quemadmodu enim finis ςognitus mouet ais agendum, ita res chPita dirigit agens illudque ὸeterminat ad operandum, nec in hoc ullam video dissicultatem,prinsertim in sententia Aristotelis qui clarissime nostram sentetiam docet, tum alibi saepe, tum 7. Meth. & Iz.ejusdem , ubi habet quidquid siue naturaliter, siue per artem st, fieri ab uni voci ; At in arte hoc uni vocum non poteri aliud esse quam idaea; non potest autem esse idaea, nisi idaea ut conceptus objectilius, nam hie solus est univocus cum re producenda, non conceptus formalis in sententia aduersariorum, qui cum sit accidens, &alueris speciei: imo& diuersi status, cum sit spiritualis . non poterit in sententia ipserum uni uoce
conuenire cuiuideato substantiali; nisi velint dicere uni uocationem
247쪽
consistere in repraesentativo, &repraesentabili, quae est nimis impropria, se enim ramus ViridiS Vniuoce conueniret cum vino v nati. Dices Aristoteles 7. Metaphystext. 23. videtur assirmare ideam dc
Respondeo hoc falsum esse ut patet ex dictis, imo potius contrarium indicare, quia vocat idUm quod quid erat esse, nempe ipsam essentiam idarati conceptus autem formabis, seu ars non est essentia rei: Tantum igitur assirmat artem esse conditionem, iste qua non id a causaret. dc per illam objective id am esse in intellectu. Obij cies quarto,Deus habet id as creaturarum quas potest escere, sed tales laetae non sunt ipsς creaturet objective in mente Dei, sed aliquid formaliter existens in Deo, ergo etiam in nobis idea erit aliquid formaliter existens in intellectit, hoc autem non potest esse, nisi cognitio aliqua, ergo idqa in nobis consistit in cognitione. Respondeo vario modo ad hoc argumentum responderi posse,in primis enim responderi potest ex D. Thoma id aS diuinas non consi- D. τι--.stere formaliter in cognitione Dei,sed in objecto cognitionis diuinae, videlicet in essentia diuina, quam ait habere rationem idqae quatenus est reprςsentativa creaturarum;&suo modo determinatiua, & directiva intellectus diuini ad operandum, cum ipsa sit participabilis de imitabilis aliquo modo a cre ituris, quς continentur in Deo eminenter, & quia haec essentia comparari potest ad diuersas creaturas dicuntur in Deo esse plures idaeς non quidem realiter distinctae, sed ratione distinguibiles , non est ergo secundum hanc responsionem eodem modo philosophandum de idaeis creatis, ac diuinis: cum praesertim
Deus per essentiam suam omnia intueatur, nec cognitionem a rebus
extra te, ut nos accipiat, & sit absolute & perfecte constitutus in acta primo ad operandum independenter a creaturis. Responderi potest lecundo probabilius & verius cum Scoto & Scotistis etiam in Deo id as diuinas consistere in concepta objectivo, neque hinc ullum se qui absurdum: Quod enim obi j citur a quibusdam, proprietates idae rum in Deo a B. Augustino enumeratas , ut quod videlicet sine illis nemo sapiens, & beatus esset possit; Quod neque oriantur,neque intereant ; quod sint aeternae; quod veret sint, &c. Non posse competere creaturis cognitis; & consequenter id as in Deo non esse crearetras cognitas, facile soluitur,negando videlicet illas proprietates non conuenire creaturis cognitis, nam etiam sine creaturis cognitis praesertim, ut con notantibus Ac terminantibus cognitionem diuinam, nomo potest esse sapiens omni ex parte, nec etiam beatus saltem beatitudine accidentali, & extensiua : Item creaturae cognitae sunt aeternae, quia, Vt ait Occam, sunt aeternaliter, immortaliter, immutabiliter intellectae. Item verae simi, hoc est vere intelliguntur tem
248쪽
neque oriuntur , neque intereunt, quia creaturae neque de no
uo' incipiunt , neque postea desinunt intelligi a Deo , sed
semper de immutabiliter intelliguntur ad differentiam idaearum no strarum, ρος nunc oriuntur, nunc desinunt, quia incipiunt &desi nunt a nobis intelligi; vel dicendo,Vt alibi dicemus, S. August. eo loco improprie loqui, & accipere nomen ideae, prout idem est ac causa exemplaris extrinseca,quae tamen distiguitur si proprie loquamur abidaea.Neque dicas secundo sacrilegum esse asserere Deum ullo modo dependere a creaturis, q uia omnis artifex dependet ab idaeis in ope
rando, ergo idaeae non Ilint creaturae cognitae. Respondeo concessa
majore, negando sequelam minoris, ad probationem dico artificem infinitum non indigere idaeis in operando,illas tamen praehabere,non
ex indigentia; sed ex maxima persectione, quia nimirum repugnat illi operari aliquid ad extra, nisi cognoscat illud, & illud rationabiliter producat. Sed, inquies, idaea est aliquid reale in Deo, & forma realis in ipso, sed creatura secundum illud esse cognitum &objectivum,
non est quid reale, ergo creatura cognita non est idaea. Respondeo distinguendo majorem,scilicet idaeam esse formam, aut veluti mam realem in Deo, videlicet ratione connotati, si ponatur conceptus objectivus creatura, qui quidem non est idaea in Deo, nisi quatenus connotat cognitionem diuinam quae realis est, non autem praecise ratione siti. vnile ad minorem dico creaturam secundum esse co- ' Pitum, esse realem ratione connotati, videlicet cognitionis diuinae, quam connotat dc terminat, quod sufficit ut dicatur idaea esse forma realis.Dices si res producenda est exemplar seipsius, Deus non necessariis dependet a se ipso in ortando, sed a Gratura. sed hoc est abstardum, ergo M. Major probatur,quia agens pendet ab exemplari, sed
exemplar est creatura, ergo Deus pendet a creatura. Respondeo non esse abserdum Deum dependere , creatura extrinlece dc terminatiue, nam potius talis dependentia se tenet exparte effectus, quam ex parte causae, atque adeo creatura potius dicetur a seipsi pendere quam a creatura creator. Hinc non satis mirari possiam Franciscum Suatium
in hoc argumento vim facere, cum ipse fateatur idaeam diuinam esse cognitionem creaturarum &sic; si enim non est absurdum .illa esse idaeam, quid quaeso absurdi erit, si dicamus creaturam ut coritam esse id in. Deinde, licet Deus sit independens in sua actione, hoc tamen non arguit ipsim posse facere compositum, exempli gratia, sine materia& forma ; sed tantum&materiam & formam producere
osse, ex quibus compositum fiat, ergo I pari licet sit independens,
oc non arguit ipsem posse operari arteficiose, sine re ipsa creanda sibi objective proposita, sed tanium ipsum non aliunde, quam a seipso talis rei cognitionem mendicare. Vrgebis quod completur ad
249쪽
eausandum pendet ab alio in causari, sed agens artesiciale completur ab exemplari, ergo ab exemplari pendet. Respondeo eodem modo pendere quo completur; si intrinsece, intrinsece pendere; si extrinse-ce, & terminatiue, extrinsece: Deus autem completur ab idaea termia natiue, quae pendentia non dicit imperfectionem, cum fundetur iaperfectione, id est in libertate, nam ideo Deus terminatur ab idaea ad operandum, quia liber est in suis operationibus. Dices idaea est ratio cognoscendi objectium, at creatura cognita non est ratio cognoscendi, imo potius est obj ectum cognitum, ergo creatura cognita non est
Respondeo eum Doctore Subtili negando majorem, nec enim ponitur ab Augustino id a ratio cognoscendi objectum, sed ratio secundum quam aliquid est formabile ad extra. Quod si alicubi reperiatur idaeam esse rationem cognoscendi, id sic debet intelligi, quasi
sit ratio terminandi cognitionem, non mouendi ad cognitionem, quia nimirum est terminus cognitionis, non vero ratio per quam aliquid cognoscitur. Hoc ex eo confirmatur, quia essentia diuina, vel sib ratione causae, vel sub ratione speculi, vel sub alia ratione cognita, . est ratio sussciens cognoscendi creaturas. videri potest Meurissus lib. I. rerum Metaph. quaest. I . Ex dictis patet quomodo intelligenda sit desinitio idaeae, quam exss. August.&Thoma, referunt communiter recentiores, qua dicituri data esse id quod effectias imitatur ex intelione agentis determinantis sibii finem. Patet etiam quomodo intelligi debeat illa alia, qua defini-tut esse, id ad quod respiciens artifex operatur. haec de ratione idaeae. Qui io nune superest ad quam caulam reduci debet: verum bre
Dicendum est idaeam pertinere ad causam escientem.est sententia V
Seoti in t. distincti x. quaest. 1.&ibid. distine . 36.ait. l. B. Bonaventu- .r. 3- -- rae, Alexandri, Alens, Hemaei, dc aliorum veterum, contra Argentinam in 1. distinch. 41. art. i. Cajeti de alios volentea pertinere ad causam formalem extrinsecam; contra etiam alios recentiores volemtes pertinere ad causam finalem.
Probarur conclusio primo ab Aristotele qui siepissime illam reducit ad causim esciente praesertim q. Metaphys text. 3ci. & 11. ejus- dem text. I 8. & xy. & I. de partibus cap. I. secundo de generatione
aninialium cap. L IM primo de partibus, de .Metaph. docet idaeam inartifice se habere, sicut se habet forma in naturalitata, forma autem in naturalibus duo ficit, primum est quod exerceat causalitatem formalem respecta compositi, secundam est quod exerceat causalitaten cientem respectu multorum esse um, qui ab ipsa procedunt,
250쪽
s ELECT. DISPUT. PHILOSOPHI C.
ergo idaea respectu effectuum debet pertinere ad causam acien
Λωkaamias . Probatur secundo, quia omne illud quod tanquam id unde est
principium motus determinat agens ad agendum, reducitur ad cauum effetentem; sed idaea hoc modo determinat agens, ergo dcc. major est clara, minor probatur, quia idaea secundum omnium sententiam determinat agens ad operandum, sed non determinat, nec ut forma, nec ut finis, ergo determinat tanquam id unde motus. Quod vero non determinet ut forma patet, quia idaea inquantum idaea con stituit agens in actu prinab, sicuti forma naturalis constituit ages naturale, verbi gratia, forma ignis Isi tamen habet j ignem, ergo ratione effectus pertinet ad causamessicientem, ut supra argumentati sumus. Quod autem neque reducamr ad causam finalem, patet, quia idaea inquantum id ga non est id cujus gratia non enim artifex operatur, ut acquirat idaeam, quam iam habet: Quamvis ergo idaea sit forma, &consequen ter sit etiam finis operis,inquantum terminat actione .m- quantum tamen idaea, non est nisi essiciens. VI. . Dices si quisquaerat, verbi gratia, ab aliquo cur Socratis statuast
pallida, non bene illi respondetur, quia pictor illam fecit pallidassi; .
' tamen respondetur si dicatur, quia Socrates,cujus illa erat ima go, erat pallidus,ergo responsio per causam essicientem non est bona,& tamen bona est per causam idaealem, ergo idaea non est esciens, sed genus aliud causae. Respondeo primam responsionem non esse bonam, de secundam esse, M utramque esse per causam escieat ,Nam in esciente plura
lape requiruntur; aliud enim est quod operatur, aliud quod dete minat,&dirigit, aliud quod ad uuat instrumentum&c. Et saepe res ponsio per unum tantum non sussicit, quamvis per aliud fassiciat, eo sero modo, quo, si aliquis scriptor egregius male scribat, quia non habet bonum calamum; si quaerarur quare male scripserit, & aliquis resepondeat, quia nesciebat scribere, Disum asseret; si autem dicat quia
deerat calamus, optime dicet; & tamen utraque responsio est per cin iam eficientem. Idem accidit in casu nostro, anifex enim operatur ut
determinatus per idaeam, & ideo secit imaginem Petri pallidam . quia Petrus erat pallidus: ex quo patet quod idaea sit etiam principium
Dices causalitas idaeae consistit in quadam imitatione passiua, idest,
in esse imitabili ergo est diuersa a causalitate essicientis. Respondeo negando antecedens; esse enim imitabile potius est ratio causandi in idaea, quam causalitas, & haec ratio est communis etiam causis ossicientibus naturalibus ; omnis enim esse dii debet ali by Cooste