장음표시 사용
51쪽
36 s ELECT. DISPUT. PHILOSOPHI C.
μνω. taph. cap. 3. text. I s. & alibi, D. Thoma 4. Metaph. lest 4. de utrius. D. Tba -- collicitur aperte ex Aristotele I. topic. cap. 2. & Auer-AMjj.D. roe paraphrasi . ibi aem, Vbi ait Averro es artem Topicam, seu Dialecticam, compleri & perfici duabus rebus, cognitione videlicet, & usii
ostenditur di m seu exercitio rerum cognitarum.Clarius etiam colligitur ex Aristotele
I. topic. cap. 9. & Averroe ibidem, ubi dicitur quod problemata &mmtem, praecepta quae in Dialectica traduntur, sint & ordinentur ad hoc, vieis viamur ad auxiliandum alijs artibus & scientiis,quod fieri non potest nisi per usum Dialecticae. Et cum sit eadem plane ratio totius Logice quoad hoc, idest, quoad cognitionem & usum, imὀ multo major, aperte constat liqc diuisio Logicae ex doctrina Aristotelis. hoc obiter dixerim, ne deterreatur quispiam si diuisionem hanc a quibusdam recentioribus impugnari animaduertat. Impugnari quidem po test, sed non expugnari , quippe quam tot graues philosophi, rationeas, bra. duce, defendunt. vide Storellam lib. An Logica sit scientia,obse 2. io. ubi hanc diuisionem optime tuetur. Logica docens est cognitio modi generalis sciendi, seu cognitio generalium praeceptorum Logicae. Logica utens aliud nihil est,quam usiis ipse seu exercitium Logic ς docentis. verum clamant Zabarella, Balduinus,&alij, Logicam uten--7 7 ἡ-, . tem & docentem non distingui; quod sic probant.sii distinguerentur, maxime quia docens est gratia sui, de ita est scientia, utens autem est gratia alterius,& ita non est scientia. sed hoc, inquiunt, est falsum,
quia etiam docens est gratia alterius. ergo &c. Uerum respondeo ni- hil hinc esscere aduersarios , quia quamvis utraque Logica Ordinar tur ad alias scientias,distingui tamen ad inuicem quis non videt: 'Aliud
est enim tradere praecepta Logicae, & illa scire, aliud est illa eadem scita & tradita rebus applicare, & illis uti; sicut aliud est scire praecepta Rhetoricae. aliud perorare, aliud est scire modum fabricandi aliud est
fabricare. &tamqnhςcomnia sunt in ordine ad aliud. Secundo clamant i maledicitur Logica utens, chim potius deberet dici usitata; Logica erum nunquam utitur suis instrumentis & prςceptis,sed his utuntur aliaesaetitiae. Sed tantumdem efficiunt, quia Logica optime dici potest de vi kdcvsitata. Vtens quidem, quatenus cum singulis scien inhiasias demonstrationes essiciendas vere concurrit Logica . Vnde Physicus aut Mathematicus dicitur uti pr ceptis Psysicis aut . mathematicis,quia facit demonstrationes in quibus obseruanturhu- . jusmodi prccepta, ita Logica aut Logicus dicetur uti praeceptis Logicis, quia concurrit ad efficiendas demonstrationes in quibus obseruantur praecepta Logica. QMd autem Logica vere contiarrat ad demonstrationes aliartim scientiarum efficiendas, patet manifesta induis Gone; quia nulla demonstratio fit secundum hormam syllogisticam,
nisi ab habente habicum Logicae, Be prςcepta illius, ergo nunquam
52쪽
PARS PRIMA. MAESTIO TERTIA. 37set demonstratio nisi medio habitu Logicae. sed omnis habitus, quo
medio vere elicitur & fit operatio, concurrit ad ipsam operationem efiiciendam. ergo Logica concurrit ad omnes demonstrationes veras; ergo optime dicitur utens, quia nempe concurrit ad demonstrationem faciendam,in qua semper obsiemantur praecepta Logicae Quo fit ut ad eandem demonstrationem effciendam concurrant tum Logica, tum scientia alia particularis quae subministrat materiam, tum etiam alii habitus aut facultates, ut Grammatica, Rhetorica,&c.Verbi gratia, cum fit liqc demonstratio, omne corpus narurale est mobile, omne mixtum est corpus naturale. ergo omne mixtum est mobile, ad hanc demonstrationem primo concurrit scientia particularis, idest,
Physica, quae praebet materiam, secundo Logica, quatenus illa demonstratio est sub tali forma syllogistica, terito concurrit Grammatica , quatenus eadem demonstratio fit perorationem congruam, hoc enim nec praestat Logica, nec Physica ; absolute tamen & sinpliciter illa demonstratio erit,& dicetur esse illius scientiae particularis, tum propter materiam quam praebet illa scientia, tum propter Logicam particularem quam habent singulae scientiae,& secundum quam ad
suas demonstrationes essiciendas regulantur. Vnde dicta demonstratio simpliciter dicenda est Physica, quia quamvis Logica & Gram
matica suo modo essiciant illam, tamen quia demonstratio simpliciter specificatur secundum nos, & denominatur ex materia dc obj ecto proprio, ac modo speciali demonstrandi,& hoc totum habeatur a Physica, ideo Physica primas habet partes in illa demonstratione, de non Logica, aut Grammaticae hi enim habitus minus principaliter concu rrunt, sicut instrumenta uniuersalia, nec habent specialem concursum in singulis demonstrationibus, sed uniuersalem, idest, eodem modo concutiunt cum singulis scienti js particularibus ad suas de--nstrationes. Et ob hanc eandem rationem optime Logica dici potest etiam usitata, quatenus scilicet scientifici particulares veluti principalia agentia, circa demonstrationes utuntur habitu Logico veluti instrumento ad demonstrationes esciendas. hoc tamen ipso quod scientifici Logica viantur, ipsa vere concurrit ad demonstrationes faciendas. qua etiam ratione dicitur dirigere operationes intellectus, quatenus nimirum habitus Logicae,utinarumentum uniuersale,concurrit modo praedicto ad singulas demonstrationes & operationes intellectiis rite faciendas. unde dirigit operationes non solum quatenus docens est, sed etiam quatenus utens. In quo manifeste falluntur recentiores quidam, qui dicunt Logicam quidem facere instrumenta directiva operationum uatellectius, non tamen illis uti,& ita
non dirigere operationes intellectus. Nam intelligi non potest quomodo instrumenta sint directiva, nisi modo iam explicato. si enim
53쪽
fuit diremua, sunt respectu alicujus qui eget directione , ergo de bent ab illo assumi, ergo debet illis uti, ego aliquid faciunt & dirigunt. de ratione enim instrumenti est es ere, maxime si sit instrumentum in anima , cujusmodi est habitus uniuersalis Logicae. Hic quaeri solet, an Logica docens & utens sint duo habitus, seu duae K- δει ηι cultates realiter distinctae. Ad quam quaestionem breuiter respondeo negatiue ; unde tota illa facultas seu habitus qui dicitur Logica, respe- , remalitis. etu diuersorum potest dici docens, & utens seu usitata. Nam Logica, quatenus tradit instrumenta & princepta sciendi, de illa solum speculatur, non applicans illa ulli materiae particulari, dicitur docens, atque adeo scientia acquisita per Logicam solum docentem, est distincta ab omnibus alijs scientijs. illa vero eadem Logica seu facultas intelle .ctualis, quatenus assumitur ab aliss scienti js ad demonstrationes faciendas circa materias particulares, dicitur utens seu usitata;& ita, ut utens est, non generat scientiam distinctam a scientijs particularibus a quibus est assumpta, dc cum qui bus concurrit, concurrit enim cum illis scientijs particularibus ut instrumentum assumptum ad demonstrationes illarum scientiarum rite faciendas. unde Logica utens, non tam Logica, quam usus Logicae docentis circa materiam alienam, dici debet. His praemissis, Dico primo Logicam non esse artem proprie dictam. est contraph a d istis, primam flantantiam. Dico artem proprie dictam, quia si artis nomen 1.Peam sumatur pro omni habitu intellectus, tam speculativo quam praetico , ut illud sumpsit Aristoteles i. topici cap. r. M alibi saepe, non est negandum Logicam esse artem; sicut neque negandum est esse artem, prout artis nomine significatur omnis habitus prςceptiuus pr ter prudentiam, siue relinquat opus post se, siue non, siue transeat in externam materiam, siue non. qua ratione nomine artis ustis est Aristoteles I. mag. Mor. cap. vltimo, ubi diuidit operationes in factionem.&aetio rem, & dicit prudentiam versari circa actionem. ergo relinquitur in ejus sententia omnes alias operationes quae non sunt prudentia, esse factiones, & circa has artem versarL- 1 Prob. tur conclusio; quia ars proprie & stricte simpla s. Ethic:
- , - , Θ Lap. 4. est habituScum Vera ratione tactivus, seu rem ratio rerumfa-αψ. ctibilium aut raciendarum. ad quod requiritur ut esus operatio ut
transiens in materiam externam, & relinquat aliquod opus post se, idem enim est esse habitum coem vera ratione effectivum,ac esse habitum cujus operatio sit transiens in materiam externam, & relinquens
opus post se. sed Logica non est hujus nodi habitus. ergo Logica non est ars proprie & stricte sumpta. Minor clarissima est, nec ab ullo nega. ri potest. Majorprobatur, quoad illam partem quae asserit artem proprie dictam essenabitum cum vera ratione factivum seu effectivum,
54쪽
PARs PRIMA. M AESTIO TERTIA. 33
ex philosopho 6. Et hic. cap. 4. ubi expresse illam tradit, Zoniam, in.
quit, neque ulla ars est quae nonsit habitus cum ratione essestiuus , neque myu, ejusemodi habitus qui non sit ars , licitur eis m ars habitus cum ratione et era essectium idem sit. Ouod ad illam etiam partem quae asserit habitum cum vera ratione essectivum transire in materiam externam, probatur manifeste-2. Physic. text. i. & Σ. ubi naturam ab arte in eo distinguit, quod natura sit principium motus in eo in quo est, ars vemessiciat aliquid extra artificem.& si contingat aliquem per artem efficere in semetipso aliquid, ut medicum, verbi gratia, seipsum Mare, ait hoc esse accidentarium arti, quae debet
transire in materiam ab artifice separatam.Vnde 9.etiam Metaph. p.3. Omnes artes facili escientiae,potentiaesunt; principia enim trunmutatiua in alio , promt aliud est. & i. mag. Mor. cap. 33.
Factilium, inint,praeterfacturam, sinissuperest alius, sicut domistrativae finis, praeter facturam, domus est.
Confirmatur. ars proprie dicta versatur circa ea quae possunt ali- Eiu e. ν ter & aliter se habere, teste philosopho 6. Ethic. cap. 4. sed Logica non versatur circa hujusmodi; ex tali enim operatione sequitur necessario tale ens rationis, & tale ens rationis ostendit necessario talem operationem bonam vel malam, neque in nostra est potestate fingere quaelibet entia rationis quacumque ratione, neque tali modo exercere operationem. ergo Logica non est ars proprie dicta. Ex hac confirmatione habes quid re ondendum sit ad locum Aristotelis 6. Ethici cap. 4. quo quidam recentiores Vti solent ut probent Logicam esse artem; quia nimirum ars ex Philosopho ibi, est circa ea quorum principium est in nobis, quae possunt bene & malefieri. Logica autem circa hujusmodi, inquiunt, versatur. ergo est ars. Respondendum enim insaliam esse minorem, si ea, quorum principium est in nobis, sumantur proprie , haec enim debent esse t lia, ut non solum fiant a nobis , & a voluntate nostra pendeat vesant vel non fiant, sed debent etiam pendere in hoc, ut bene vel male fiant, itavi nostra voluntas det illis talem vel talem speciem & eL sentiam,quod non conuenit rebus Logicis . vide Philippum Fabrum
Dico secundo, Logicam, ut est ens, si proprie loquamur, non de- XH. bere dici scientiam distinctam ab illis scient ijs particularibus, quae il- -πουν prima. Iam assumunt ad suas demonstrationes rite faciendas. Probatur conclusio. Primo, illa scientia est distincta quae perprb- XIII. pria principia,& per proprias demonstrationes distinctam generat ' cognitionem. sed Logica utens non generat hoc modo distinctam cognitionem ab illa quae generatur per scientias particulares, sed ad
illam eandem efficiendam ut instrumentum uniuersale concurrit. γDiuit ipso by Cooste
55쪽
i. α go non est distincta scientia. Secundo, scientia distincta debet habete
propria principia I. post. text. I9. sed Logica utens non demonstrat per propria principia, sed per aliena, idest per principia scientiarum cum quibus concurrit ad faciendas earum demonstrationes. r. fia 'go , Vsuβ sim exercitium scientiae vel artis, non est ipsa scientia aut ars, ut.supra diximus. sed Logica utens est usus Logicae docentis. ergo non est scientia distincta , sicut orare & fabricare, non est Rhetorica aut Architectonicae Ill M autem aduertendum est, quod quando diximus Logicam, Vt utens est, non procedere ex proprijs principijs, ita intelligi debere, non quia probet per principia quaedam communia si ulis scient ijs, quale est illud principium, de quolibet est verum asserere vel negare ; sed quia non procedit aut probat per principia distincta ab illis, ex quibus scientiae particulares quae utuntur Logica suasProbant conclusiones. vnde Logica, quando concurrit cum Physica, probat per principia Physica , quando concurrit cum Theologia, probat per principia Theologica. & hac ratione dicitur procedere per principia communia, idest non propria, sed aliena. XIV. Dico tertio Logica, ut docens est, ceaeque absolute de antono-o,ub βιῶ mastice Logica dicitur, est vere & proprie scientia X V. Probatur primo ex philosopho loco supra citato, ubi docet, ut vi
I t dimus, omnem habitum intellectivum quo verum simpliciter negan do vel afirmando dicimus, esse vel arrem, vel scientiam, vel prudentiam, &c. sed Logica est habitus intellei hiuus, quo verum simpliciter
negando vel assirmando dicimus. ergo Logica est unus ex illis habitibus, non ars, nec prudentia, &c. ergo superest ut sit scientia. Probatur secundo ratione. illa est silentia proprie dicta, quae generat cognitionem rei per causam propter quam res est,&c. seὸ in Logica habetur hujusmodi cognitio. ergo Logica est proprie scientia major est Philosophi I. poli. text. I. & ab omnibus concessa. minor probatur inductione, per demonstrationes Logicas In quibus generatur hujusmodi cognitio rei per causam, ut patet in sis demonstrationibus 1, omnis stilo sinus constans ex primis, veris, prioribus, notioribus, Bc causis conclusionis, generat scientiam atqui omnis demonstratio est hujusmodi syllogismus. ergo omnis Qemonstratio generat scientiam. Item. omnis dispositio syllogistica habens utcumque praemissim uniuersalem affrmativam, necessariδα euidenter concludit sine ulla exceptione. sed Barbara, idest dispositio in Barbara, est hujusmodi. ergo Barbara evidenter & necessari ὀ concludit. In quibus omnibus & similibus demonstrationibus, generatur silentia rei per causam, &c. sicut in quacumque scientia sue speculatim siue practica.
56쪽
Dices. scientia debet probare ex propriis principi j s. sed Logica
non habet propria principia. ergo non habet veras demonstratio. nes. ergo non est scientia.
Respondeo negando minorem, ut patet in dictis demonstratio. nibus; omnia enim illa principia, causae, & definitiones, ex quibus factae sunt illae demonstiationes, sunt Logicae, ab ipsemet Logica inuenta & tradita. Sed Obijcies pristi ex Arisb L. Metaph. text. . absurdum est quaerere scientiam & modum sciendi. sed per modum sciendi intaligitur Logica. ergo Logica non est scientia. Confirmatur ex eodem Aristorele, qui6. Metaph. & alibi saepe, tres tantum facit scientias, proprie dictas speculati s saltem, Pnysicam, Mathematicam,& Metaphysicam, nec Logicam illis adnu
Confirmatur secundo ex eodem , qui I. Metaph. cap. I. & aliis locis explicans quae sint scientiae speculativae, quae practicae, Logicam nec inter has nec inter illas numerauit, sed dixit Logicam et se instrumentum & organum omnium scientiarum, ut constat ex Diogene Laertio in vita Aristotelis. Respondeo, Aristotelem eo loco loqui de auditoribus veritatis in communi, males scilicet esse debeant, & quae methodi & modi procedendi in singulis scienti js addiscendis tradi debeant auditori-Dus,& ait proprios modos procedendi in scienti js primo omnium esse auditoribus tradendos antequam scientias addiscant; absurdum enim est quaerere scientiam, verbi gratia, Mathematicam, & simul
I rere modum procedendi in illa prius enim oportet scire m um dc methodum procedendi in scientia deinde quaerere dc addiscere scientiam. unde per modum sciendi non intelligit Logicam, sed methodum procedendi in omnibus scienti js ; singulae enim scientiae sui iam suppono ab omnibus concessum in habent proprios modos procedendi, qui in ingressu scientiarum tradi solent, ne auditores simul quaerant scientiam & modum sciendi Secundo, esto, per modum sciendi intelligatur Logica. id tamen nihil probat non enim dixit Aristoteles modum sciendi, idest Logicam, non esse scientiam, sed dixit absurdum esse quaerere simul scientiam & modum sciendi; idest, modus sciendi, qui est Logica, prius debet addisci, Mante alias scientias,& non simul cum illis. Ad primam confirmationem respondeo primo, argumentum esse ab authoritate negativa. & consequenter parum Vrgere. Secun do , dico Philosophum eo loco enumerare tantum scientias quae ita sunt speculatiuae , ut intrinsece & natura sua non sint instrumenta ordinata ad omnes alias scientias perfecte acquirendas , uno Verbo,
57쪽
enumerare scientias quae tantum sunt speculatiuae , & non instrumenta uniuersalia. Logica autem, quamvis sit, ut sequenti quesione docemus, scientia speculativa, est tamen vere aliarum scientiarum instrumentum, ad illas perfecte acquirendas, ut infra dicemus, perfecte necessaria Ad secundam confirmationem eodem modo respondendum est, Philosophum nempe eo loco enumerare tantum scientias quae non sint uniuertile instrumentum ad onulas alias scientias perfecte acqui rendas, cujusmodi est Logica . Obij cies seeundo cum Paulo Vallio. Scire est rem per causim cognoscere. sed in Logica non sent res. ergo&c.
Respondeo, per rem intelligi scibile, idest, id quod scitur, sue realiter sit extra animam, siue non. Deinde dico, vel per rem intelligiturres extra animam; &hoc non est necessarium ad scientiam, ut patet de operationibus intellectus & voluntatis. vel per rem intelligitur aliquid reale, aliquando existens realiter siue in anima, siue extra; S neque hoc est necessarium ad scientiam, ut patet de priuatione, de
infinito, de vacuo, de quibus omnibus est scientia in Physicis. immo hoc patet etiam in fictilijs, de quibus habetur demonstratio aut scientia per dissensum, idest, quod non sint, & nihil sint &c. ergo de ente
rationis potest haberi scientia multo magis, non aratum per dissen- sum, sed etiam per assensum; quia quamvis formaliter ens rationis sit objective tantum in intellectu, non est tamen mere fictilium,con- notat enim intrinsece positiuum, determinatum,& certum fundamentum ad quod sequitur.
Obij cies tertio. Logica versatur circa ea quae a nobis fieri possunt, idest circa secundas intentiones. sed quae fiunt a nobis sunt conti gentia, contingentia autem non sunt proprie scibilia. ergo Logica agens de hujusmodi contingentibus non est scientia. Respondeo , ex dictis constare quomodo scientia st de ijs quae a nobis neri possunt. facile etiam constat ex dictis de contingentibus in uniuersali, sicut in Physicis de corruptibilibus in uniuersali, posse etiaesse scientiam, quia corruptibilia & contingentia in uniuersali considerata, sunt necessaria, Bd aeternae veritatis. unde non nunus sint ne.
cessariae hae propositiones & principia; primus modus primae figurae concludit uniuersalem assirmativam per necessariam consequentiam Ffecundus modus primae figuret concludit uniuersalem negativam pς necessariam consequentiam ; syllogismus demonstrativus Pnerat scientiam ; syllogismus topicus opinionem, &c. quam ista principia, & istae propositiones, animal rationale est risibile; corpus mixtum est coloratum, est corruptibile, &c. Obij cies vltinio. Logica est ianua per quam ad reliquas scientias
58쪽
ingredimur, eisque omnibus modum sciendi praescribit; ergo cum inter reliquas scientias aliae sint speculatiuae aliae practicae , ipsaque omnes diligat, debuit vel non esse scientia, vel simul esse specul, tiua & prabicae sed non est simul speculativa & practica. ergo re linquitur ut non sit scientia. Respondeo , non esse necesse ut id quod quomodocunque est principium directivum aliorum , habeat in se formaliter naturam eorum quibus praescribit modum operandi. nam prudentia praesertiabit modum operandi omnibus virtutibus iuxta leges honestatis, Miamen non habet propterea in se earum naturam. Vnde ex hoc capite praecise Logica non est scientia nec speculativa nec pia stica, imo nec scientia ; sed ex alijs capitibus, & propter alias rationes, partim supra explicatas, partim sequenti quaestione explicandas. Ex dictis colligitur Logicam esse partem Philosophiae , ut bene XVII. explicant Simplicius in praedicamenta , D. Boetius in Porphyrium in Prologo, & alij veteres, & constat manifeste ex Aristotele I. To- Lmispita cap. I 2. ubi tria facit genera problematum, naturalia, moralia, α rationalia, seu Logicalia; & ait Topico vel Dialectico de omni- bus his esse agendum secundum opinionem, idest, ut habeat assensum opinatiuum de illis ; Philosepho autem de his etiam omnibus
esse agendum, sed secundum veritatem, ut nempe habeat de illis assensim verum 8: necessarium per causam. sed nullus alius Philosophus per se potest de quaestionibus Logicis demonstratiue , & secundum veritatem agere, nisi solus Logicus, quia esset transcendere de genere iis gemis. ergo Logicus agens de illis secundum veritatem, est Philotiphus; ergo Logica est Philosophia. Nec refert eandem rem non posse esse instrumentum & partem alicujus, dcconsequenter Logicam, cum sit instrumenrum Philosophiae , non posse esse ejus partem. non enim refert i est enim id aperte falsum quia, ut optime notauit D. Boetius initio secundae editionis in Por- αιῶ phyrium, manus fabri est pars fabri & simul etiam instrumentum, imo est instrumentum instrumentorum, ex Aristotele 3. de anima , cap. 8. Galeno primo de usu partium, cap. x. & falsum ergo est idem non posse esse simul instrumentum & partem. Nec etiam refert facultatem quae praeparat instrumenta alteri facultati non esse partem illius, ut patere videtur in fraeni factoria, quae fraena facit pro arte militari, Logicam autem facere instrumenta Philosophiae , & 'consequenter non esse partem illius, non, inquam, refert; falsa enim est major, si illa facultas quae praeparat instrumenta alijs scienti js,si. mul etiam utatur illis iam factis, ut secit Logica, ut diximus. Deinde dico: argumentum tantum probare facultatem quae praeparat instrumensa pro alia scientia, non esse illam scientiam pro qua iacit
59쪽
instrumenta, & ita fraenisectoriam non esse equestrem; non tamen probare ex facultate quae facit instrumenta , & ex illis pro quibus Deit instrumenta non fieri quoddam totum; hoc enim vere exstariani factoria, equestri, & alijs artibus fit , cum fiat una ars in genere, omnes artes uib se complectens. eodem ergo modo Logica, quam-ri, non sit aliqua ex illis scienti js quibus inseruit , vere tamen ex
ipsa Logica, & Physca , alijsque scien vis quibus inseruit Logica,
constatur una totalis Philosopnia, quae dicitur humanarum diuinarumque rerum scientia.
Prima senten Logicam esse fientiam pra Mez
Logicas cientia I eculativa, ver practica.
PO s i et o quod Logica sit scientia, disputandum nobis remanet sitne speculativa vel practica. qua in re omittenda in primis a nobis est Ludovici Viuis 8. lib. de ciuiti Dei, cap. 4. impudentia, ubi reprehendit Dialecticos quod in hac quaestione explicanda immorentur.
Prima sententia est eorum qui volunt Logicam esse scientiam pra- isticam. ita Mathisius cap. I. suae Logicae, EcΚius quaest. 4. prooemiali, Mursia hoc loco, Con imbricenses quaest. 4. prooemiali, Antonius Rubius, Gabriel Uasqueet, & ex parte Suarius in Metaphysica, alij-que recentiores communiter.
Secunda sententia est, Logicam esse scientiam speculativam. Ita Scotus quo. prologi, num .3. Antonius Andraeas 6. Metaph. quaest. 3. Philippus Faber, & c teri Scotistae omnes; ut mirum sit Conimbricenses asserere Scotum cum tota sua schola in re idem opinari quod ij qui dicunt Logicam esse practicam. Eadem est sententia Thomistarum, Capreoli, apud quem pro eadem sententia citatur D. Thomas, Soncinatis, Soli, Petroni j, Collegij Complutensis,& aliorum. ad se-lutionem difficultatis Praemitto, ad piaxis proprie dictae rationem quatuor esse necessa. tia. primum est, ut sit actio alterius facultatis ab intellectu; quia omnis actio mentis, cum sit cognitio, si secundum se spectetur est theoria, quq praxi opponit . idcirco Logica theoretica dicitur a Scotistis,quia non dirigit illam actione quae proprie praxis nominatur. secundum est, ut illa actio libera si, quemadmodum docet Philosophus 6. Et hic. cap. 2. his verbis, προξεως μο αρχη η προωρεMς , hoc est,
fraxis principium est electio. electio autem a principio libero proficiscitur, q uo fit ut actiones animet vegetantis aut sentientis improprie ar
60쪽
pellentur praxes. terimm . ut praxis sit posterior ordine naturae actione intelleistus, quia id quod dirigitur posterius est eo quod dirigit. sed praxis semper dirigitur ab aliquo habitu intellectus,sive sit ars, siue
prudentia,sive scientia,quia Voluntas nunquam fertur in incognitum. denique necesse est ut praxis dirigatur, non tantum quoad exercitium actus. sed etiam quoad specificationem ejusdem.nam actionis intellectus & sensuum exteriorum, a prudentia diriguntur, dc a voluntate imperantur, sed non ut mens hoc vel illo modo intelligat strum objectum, aut oculus hoc vel illo modo videat, ac proinde voluntas non praecipit quoad specificationem. at vero praxis proprie sumpta dirigitur utroque modo. nam prudentia dc Philosophia moralis ita dirigunt actionem voluntatis, ut praest ibant illi hoc ita esse faciendum,noc loco, hoc tempore, aliasque adhibent circunstantias. atque hoc est dirigere quoad specificationem actius, dc per consequens voluntatis actio est vere praxis, non actio intellectus, ut belle docent scotus quaest. 4. prologi, Antonius Andreas I. Metaph. quaest. L. Philippus Faber ad qu st. citatam prologi, Rhada, dc csteri Scotistae Omnes, D. ph nissabis.
lus quaest. 2. prologi, Solus quaest. 4. prooemiali Logicae,& alij ex
Thomistis; Avicennai Metaph. Eustratius i. Ethic. ubi definit eva- s.cio rim habitum secundum electionem, Magister Masius quaest. Io. lech. I. prooemialis Logicae, & alij. probaturque a Scoto manifeste ex Philosopho 3. de anima, cap. io. ubi ait intellectum extensiue fieri practiti rem exinimant eum, quia nimirum in te non habet praxini, sed solum prout exten- ditur ad operationes alterius facultatis dirigendas. Fonseca, alij que re- ratu. centiores post ipsum, negant axioma hoc , intellectus .extensione fit practicus, apud Aristotclem loco citato haberi. verum, Ut recte aduer- eme m ι,-tit Masius loco citato, vehementer errant. & vero mirabile est Fonse-cam voluisse negare apud Aristotelem reperiri quod communiter
tam Arabes quam Latini s ut aduertit idem Manus in Aristoteli tribuunt. sed probemus apud Aristotelem habeti .postquam Philosophus diuisisset intellectum in praeticum & speculatiuum, inquit, principium intellectus practici, esse appetitum; sic enim habet, Cibus est v
petitio , ab eo agendi principium ducit mens, quae in actione cernitur. αquo loco sic argumentor. principium mentis practicae est appetitus. ergo mens practica includit appetitum, tanquam ipsus principium intellectus itaque perextensionem ad appetitum fit practicus. Negare ergo non potest Fonseca apud Aristotelem reperiri praedictum axioma.hinc possumus accuratam praxis definitionem hoc pacto tradere; Praxis est operatio alterius facultatis ab intellectu, libera, postent intellectione , apta conformis feri recto rationis iudicio. noc prae- Praxu.