장음표시 사용
111쪽
e; esseti lar vir Nu iquatvi ens, quae Llolophus disputatiue
hent inluc scientia considerari, hic incipit procedere demonstratitie determinando ueritatem qoni imprilis motarum & disputatarum. Fuit autem in praecedenti libro displitatum tam de his, quae pertinent ad modum huius scientis, scilicet ad quae se extendit huius scientiae consideratio, et etiam de his, litae sub consideratione huius scientis cadunt. Et quia prius oportet cognoscere modum scientiae , u procedere in scientia ad ea consideranda de quibus est scientia, ut in .2. Lib. dictum est, ideo diuiditur hieoam in duas. Primo dicit de quibus est cosideratio huius scientiae. Secundo dicit de rebus quae subco sideratione huius sesentie cadiit in. 1 .Lib. ibit Prin- iidem &c FPrima in dii Moeriespium dicitur aliud quidemo subiectum stabilit huius scientiae: Secundo prcse eedit ad soluendum quςstiones motas in libro precedentide consideratione huius scientiae, ibiis sautem multis. Circa primum tria facit. Primo suae ponit aliquam esse scientiam cuius subiectu sit en . secundo ostenditu, ista non est aliqua particula iusti etiarum. ibi: l Haec autem &c. FTertio ostendit in haec est stientia quae prae manibus habetur,ibi: IQm
o. . Quia uero scientia non si umautem
debeti principia dic.leebet specillari subiectum, sed etiam stibiecto per se accidentia ideo dici ramo,ν est quaedam scie tia, qui speculatur ens G ut ens, sicut subiectum,&
specularet sea quae insunt enti perse=,i .entis per se accidentia. Dicit autem secundum et est ens, quia scientiae aliae,quae sent de entibus particularibus, comerant quidem de ente, cum omnia silbiecta scie tiarum sint entia, non tamen considerantem Glens, sed G q, est huiusinodi ens, sicilicet uel numerus,uel linea,vel ignis, aut aliquid huhismodi. Dicit etiam & q huic insunt per se, & non simpliciter quae huie insunt, ad significandum ui ad scientiam non pertinet considerare de his, quae per accidensistitit subiecto suo, sed Qtu de his,ouae per se insunt.Geometraenim non considerat cle triangulo utrum sit cupreus uel ligneus, sed istum cos alipsum ab-Ωlute secundum v, habet tres angulos a squales &c. Sic igitur huiusmodi scientia, cuius est ens subie ui,
insint ali Ienti, non tamen secundu stestem. Qiit enim si int per se accidentia inserioris, per accidem se habent ad superius .sicut per se accidentia hominis non sunt per se accidentia animalis. Necessitas autem huiux stientie quae speculatur ens & Orshalcidentia entis, ex hoc apparet, quia huius odi
non debent ignora remanere, cum ex eis aliorum dependeat cognitio, siciit ex tognitione communiuin dependet cognitio rerum propriarum. Haec aia , muti e Nom, quae vi parte dicutitur, eadem egri ae tranque caeterarum liniuersiliter de enteo ens est, conluctans. sed eius aliqvim pariem absimariues, quod eiurelius eculantur,ut mathematicescientiae. Hriduum muti est inparie octarum eadem. Alia re trulla mundit uni Ualiter detin inpiantum estem, iuri partem eius absiindentes aliptaim, tam qiadem hanc spiculanturis sim accidens Iurisii retiam mathemati αHic ostendit, ν ista scientia non sit aliqio pari cularium scientiata tali ratione.Nulla scientia par ticularis considerat diis uniuersale inquantum huiusmodi, sed solum aliquam partem entis diuicam ab aliis, circa quam speculantur per se accidens, sicut scientiae mathematicae aliquod ens speculatur, scilicet ens quatum.Scientia autem communis colideratumuersale ens secundum in ens: ergo non est eadem alicui scietiarum particularium. cum autem pruicipia,er supremas e fis crinar aretqGd aliticus rasurae perse necesse esteas esse. ligit
illi etiam, vi eritiam elementa quaereri itasta pri e rebar, rite se est etiam elementa emis non sicundum accidis esse,sed prout entissunt. are nobis qui enn d utentis, privetus e fas accipiendum est. moniam autem principia cr extremus querimur edus spatam,quia cur dam eas naturae secundumst esse necesses. Si ergo er entia melimem quae tu ea quaesierant princiu pia,necesse π entis elementa esse non secundum accidens inquati sunt entia. Vndeo nobisentis inquantum sera, prime e laesum accipiendae.
Hi ne ostendit, v ista scientia, quq prae manibus habetur,liabetens pro subiecto, tali ratione. Omne principium est per se principium & causa alicuius naturae: sed nos quae imiis prima rerum principia &altissimas causas, sicut in primo dictum est, ergo sunt per se causa alicuius naturae, sed non nisi eritis. Quod ex hoc patet, quia omnes philosophi elemora quaerentes secundum i si intentia quaerebat huiushiodi principia, scilicet prima de altissima, ergo in hac scientia nos quirimus principia entis inquitum est ens, ergo ens est subiectim huius scientiae, quia quaelibet scientia in quarens causas proprias sit subiecti. Ensari multu lustre de Echur ierim ad una amo
quanda nuruia: CT non μι- e , sed quedinoia oe salubre ad sanitate. quoddam eo sconstrarat, quodda eo s facis p. od iam eo, quod signum sanitatis, quoddam vero eapax rivisester medicinale, iam eticinam quoddam enim eo, quod habet medicinaem edicinale dicis ur:quoddam propterea quod nurura a mnadeamsi quoddampropterea quod opus medicina sit. Eodem modo caeteraquc re accipimus. uuer eranna ιφliciter dem dicitur ed totum ad num princ 2 se
in oportet inconsideret de omnibus, quae insuntenti per accisiis, quia sic consideraret accidentia dum enim quoniam Adstanti emia ricatit r.Faedam, -
quaesitain omnibus sciencis,cuui omnia accidentiani ampassiones substantiae . quaedam pinnium via M. tiam,aut comiptiones,autpriuationes, aut qualitates, Mese
112쪽
δportioris tiratis, deo vero&erea
turaeno nisse propor cio litates. caue etiam
te negauit Merat essae uni vocu
Posilit,quod ad eontradictionem sus
tu . mire cripsim non emo non ens est M. Ens autem minis quinin dicitur modis, Hadan inter ad virum naturam aliquam Cr non aeq3tuMe. Ses quemadmoda salubre omne is sanitatem. Me quidem adeostruatione,
M vero in actione liud quia est signum ut urina putatis, Me aurem qm illiinest Ucepti, e. Et medicinale medicina. Hoc enim habendo e inodistar medicimis illud uero fuste Me ad eam. aliud uero peractus existentium medicine. Similiterautem alia mereobis dicta.uae uero Crens nudoti uiter escitis dem,scdomne adprimum principe . Haee ensen quia substatinentia Munnariti uero quis passio nessius tintia dicuntur lia quia Maadsi stantiam, aute raeruptis nes priuationes aut qualitates, aut effectiva generativa sub iantia. os ad substantiam 5 lomon, aut quo raudum horum negationes, aut v ntiae. mare Crn Nuesse non ens disimus.
Hic procedites soluendi im questiones in praecedenti libro moras de coiideratione huius scientiae,&diuiditur itres partes. Primo Gliut qu stionem, qua qu rebant utrum huius scientiae esset consile- ratio de sabstantiis it accidentibus simul, & utrum de omnibus substantiis. secundo qua quaerebatur utriam huius sicientiae esset considerare de omnibus istis. que sunt unum & multa idem & diuersiam, oppositum cotrarium. & huitisinodi ibi: ssi igitur ens& unum &e. Tertio soluit quaestionem, qua quaerebatur iitrum huius scientiae esset considerare demostrationis principia, ibi:sDicendiun est autem utri iunius de e. Circa primum tria Gest. Primo ostenditu huius scientiae est considerare tam de sebstantiis quam de accidentibus. Secundo ν principaliter de substantiis, ibi: sVbique uero proprie &ci, Tertio et de omnibus sebstantii ibi somnis autem generis. Circa primum utitur tali ratione. Quaecunque communiter unius recipiunt praedicationem, licet non uni uoce,sed analogice de his praedicetur, pertinent ad unius sesentiae considerationem: sedens hoc modo motur de omnibus entibus, er o om ' entia pertinent ad considerationem unius seseliae,qi considerat ens itinuantum estens, scilicet substantias quam accidentia. In hac autem ratione primo ponit minorem. Secundo maiore, ibi 3 emadmodum ergo salii brium oninium.
tio conclusionemabis Manifestum igitium inicit
ergo primo, ut ens siue qliod est. dicitur multipliciter. Sed sciendum quod aliquid praedicatur deduuersis multipliciter quandoque quidem secundum
rationem Oino eandem, e tunc dicitur de eis unitioee praedicari, sicut animal de equo & boue. Quado Que uero secundum rationes Oino diuerta, & tiuae dicitur de eis ςquivoce praedicari,sicut canis de sy-dere & animali. Quandoque uero secundum rationes quae partim sunt diuerse, 'c partim non diueris. Diuersae quidem fin q, diuersas habitudines important. aut G q, ad unum aliquid & idem, istae diuersae habitudines reseruntur, di illud dicitur analogice praedicari . i. proportionaliter, prout unumquodque secundum suam habitudinem ad illud unum refertur. Item stiendum ιν illud unum ad quod diuerta habitudines reseruntur in analogicis,
est unum numero,& non solum unum ratione, sicut
est unum illud quod per nomen uni cum designa
tamen dicitur aequivoce, ed per respectum ad unia, non quidem ad unum quod sit solum ratione unu, sed quod est unum sicut una qui iam natura. Et hoc patet in exemplis infra positis. Ponit enim primo
unum exenipli uia quando multa coparatur ad unii, sciit ad finem, sicut patet de hoc nomine sanatium uel salubre. Sanatiuiim enim non dicitur uniciocede dist medicin urina At animali. Nam ratio anisecundi auidicitiir de diaeta, consistit in conserua-do sanitatem. Seciundum uero ν dicitur de medici na, in faciedo sanitate. Prout uero dicitur de uritia, inquantum est signit in sanitatis. Secundum uero Udicitur de animali ratio eius est, quoniam est receptiuum uel susceptiuum sanitatis. Sic igitur omne sanatiuum uel sanum dicitur ad canitatem unam id eandem. Eadem enim est sanitas quam ani mal suscipit,urina siqnificat medicina facit, Ne diaeta conser
uat. Secuturo ponit exemplum quando multa comparantur ad unum simi ad principiti efiiciens. Aliis quid enim dicitur medicativum, qui habet arte me dicinae,sicut medkus peritus. Aliquid uero quia est bene aprum ad habendum artem medicitis, siciit ho
nes qui sunt dispositi ut de facili artem medicinae
acquirant. Ex quo contingitu, ingenio Oprio que damme cinalia operantur. Aliquid uero dicitur medicatiuum uel medicinale, quia eo opus est ad me cinam, sicut instrii menta quibus utuntur me
dicinalia dici possunt: &etia medicinae quibus m dici utuntur ad stilandum. Et similiter accipi pos sunt alia quae multipliciter dicunmti sic t& ista. Et sicut est de praedictis, ita etiam & ens mul liciter dicitur.sed tamen omne ens dicitur per respectum ad ynum primum.sed hoc primum non est finis uelesiiciens sicut in praemissis exemplis, sed subiectu. Nia. nalicuns entia uel esse, quia per se habent esse sicut substantiae quae principaliter & prius entia disecuntur. Alia uero qiua sunt passiones siue proprie tates substantiae, sicut per se accidentia liniti scitiusque substantiis. Quaedam autem dicuntur entia,Msime uia ad substantiam, sicut generationes & m tus. Alia autem entia diesitur, quia sene corruptiones substantiae. Corruptio enim est uia ad non estis scut generatio uia ad substantiam. Et quia corruptio terminatur ad priuationem,sicut generatio adsormam, conuenienter ipsa etiam priuationes is marum substantiali lim esse dictitur. Et iterum qualitates uel accidentia quaedam dicianturentia, quia sunt activa uel generatilia substantiae, uel eoru quae secundum aliquam habitudinem praedictariim ad substantiam dicuntur uel G quamcunque aliam-Item negationes eorum quae ad substantiam habitudinem lint, uel etia ipsius subae esse dicumr.Vnde dicimus Unon ens est non ens. Quod non diceretur nisi negationi aliquo modo esse competeret.
Sciendum tamen 'praedicti modi essendi ad qua
tuor possunt reduci. Nam unum eorum quod est debilissimum est tantum in ratione, scilicet negatio & priuatio quam diecimus in ratione esse,quia ratio de eis negociatur quas de quibusdam entibus, dum de eis a Timat uel negat aliquid. Secundum quid autem differat negatio & priuatio, infra dicetur. Aliud aute huic proximum in debilitate est, sectu dum ν generatio & corruptio& motiis entia dicuntur. Habentonim aliqtii admixtum de eriuatatione
113쪽
tione 3 ne sone. Mam nolux est actus imperse Lin . . dicitura ertio physicorum.Tertium autem ttat . dicitur u nihil habet de non ente admixtum, habet tamen is debile quia non per se, sed in alio, sicuti sunt qualitates quantitates, e substantiae proprietat .Quartum autem penus est quod est perstetissimum, quod scilicet habet esse in natura absque admixtione priuationis ,& habet esse firmum &solidum Uiasi per se existem siret sunt substanti . Et ad hoc si citi ad primuinta principale omnia alia rese-
. runci: r. Nam qualitates de quantitates dicimir esse, inquantum insunt subli antidi motus & generatio. nes, inquantum tendunt ad substantiam uel ad aliquid praedictorum: priuationes autem & negationes, inquantum removent aliquid trium fidictor v.
disti tur.mus ciennae est heculari: etenim bre etiam quo dammodostea re unam muri A N T. camini motam ergo falabrio oti nium una est scientia, y-- ita hoc etiam er in aliis. Non etiam Iesum circa unum dictoramnus est silenti peculari sed ad uuam dictorum naturam. Elemur ea modo quodam circa unam dicuntur.
Hic ponit maiorem pri x rationis dicens, τ est unus scientiae speculari non solum illa quae dicunturquecundum imum: idest secundum unam rationem omnino, sed etiam eorum quaedicuntur per respe etiam ad unam naturam fecitndum habitudines di uersari IEt huius ratio est propter unitatem eius ad quodisia dicuntur,sicut pate tu, de omnibuς sanatiuis cosiderat una seientia scilicet medicinat is, & 6- militer de aliis quae eodem modo dicuntiar.
2 as. Patet itaque unius G,πentia prostentia i retilari Miasve darem proprie primi, Cr ex quo caetera pendent, T proupter φιod dicatursiae M bore stitia est. ortet pro stra, ut si tarum principia, Cr cauas rei Psophus habeat. A N τώ Namsi tum igitur ae uia amas estficientis spera lari P . Dpantum entia .VM- tieropropriemini essi tu , crex ata pendent. Cr propter quod dicuntur . Ergo thoe est Mantiaδε Murum oportet principis er causis ho
Hic ponit conclusionem intentam, qui per te est manifesta. Vbique uero e cd Hic ponitul ac scie-Met id, di tia principaliter considerat de substantiis, de si dertino laret omnibus entibus consideret, tali ratione. Omnis
indu ruini scientia quae est de phiribus quae dicuntur ad unum primum, est proprie de principaliter illius primi ex o alia dependent se um esse, de propter quod
licuntur secundum nomen, de hoc ubique est ueriin Sed substantia est hocptimum inter omnia entia.
Ergo philosophus qui considerat omnia entia primo & princi aliter, debet habere in sua consideratione principia& causas si ibstantiarum,ergo percos item eius consideratio primo & principaliter de stibstantiis est.
velat Grammatica una existens omer uoces 1 utitur.
speculari in scien genere est. Omnis alaemgeneruanius est sensius unas er silentia: Mitas, .ri Migrammatica naeris , omnes speculatur voces. am est inuisem Ver σ mu mpsanta mesens , τι ast questu ubeo
de omnibus substantiis, tali ratione. Omnium eoru l
quae sunt unius generis, est unus sensus&una scien- . tia, sicut uisus est de omnibus coloribus, di gram. matica cosiderat omnes uoces. Si igitur omnia - tia sunt unius generis aliquo modo, oportet Pom-
nes species eius pertineat ad consideratione unius is cientiae quae est generalis:&species entium diuersae ipertineant ad species illius scientiae diuersas. Hoc autem dicit,quia non oportet et ima scientia confi- deret deomnibus ' ciebus unius seneris secundia
proprias rationes singularum specierum, sed secudum conueniunt in genere. Secundum a tem proprias rationes pertinent ad scientias speciales, sicut est in proposito. Nam oes substantia inquan tum sententia uel substantie pertinent ad considerationem huius scienti minquantum autem sunt tulis uel talis substantia, ut leo uel bos, pertinent ad scientias speciales. L 1 cτ o Ir.
M ad hane mentiam spectet eonsueratio enm si ramis: iuxta quorum diiuisione, sum trur etiam philosophiae
Sivaque eiu Crunum idem, ac una natura sunt, pro υ κε ss.m quodseminem siquiitur, quemadmodum principiti, Tex. s. per cause, non: quod una ratione signi cantar tihil pua
dem reseri , etiam simitur parabimus, quiuimino ni is
proderit. Si igitur enser umid ,σ a natura: quiustastruicem conmp unti. r ut principium cr ca Ia , cd non hi una τὰ l. i. iratione ostens. Nihil aurem distri, Gefl similiter . scipi Pal. i. imus H π prae opere malis. IHic procedit ad ostendendi im ιν ad considera- tionem unius seientiae pertineat considerare huius- modi communi scilicet unum & mi illa,idem dc di uersum, di circa hoc duo facit. Primo ostendit hoc de singulis perproprias ratis s. Secundo de oti nibus simul per quasdam rationes communes. ibi: i Et philosophi est de omnibus posse speculari.l Cir ica primum duo facit. Primo ostenditu de omnibus his considerare debet philosophus. Secundo Paris. docet modum considerandi, ibi: liniare quoniam unum multipliciter dec. Cima primum duo facit. EPrimo ostendit φ ad hanc scientiam pertineat con -Isderare de uno S de speciebus unius. Secsidovia Led si ueandem scientiam pertineat considerare de omn, ibus oppositis, ibi: linioniam autem unius est oimposta considerare. Circa primum duo facit. Pri, moenim ostendit Q huius scientiae est consideraπ o . ,- de uno. Secundo Q eius si eosiderare de speciebus unius, ibi: Quare quotcunque unius.l Dicit ergo
primo, utenso unum sunt idem&una natura. Hoc
ideo dicit quia quaedam sunt idem numero quae no - - μsunt una natura, sed diuersae, sicut Socrates, & hoc album,de hoc musicum.Vnum autem & ens non diversas naturas, sed unam significant. Hoc autem Glingit dupliciter. Quaedam enim sunt unum quae cosequuntur se adinvicem conuertibiliter sicut principium & causa. Qusdam uero non solium conuertuntur ut sint idem subiecto, sed etiam sunt unum secundum rationem, sicut uestis & indumentum. Vnum autem & ens significant unam naturam secudum diuersis rationes. Multa sellite sicut principium s ετ ετ 13 τ s I c Ag
114쪽
piscipium a caula inismatis distia
cipium & eause,sed non sicut tunica & uestis,q sunt nomina penitus smonyma. Nihil tamen differt ad propositum si similiter accipiamus ea dici, sicut illa
quae simi unum&labiecto& ratione. Sed hoc erit magis prae operet .i. magis utile ad hoc quod inre dit. Intendit enim probare φ unum & ens cadunt sub eadem consideratione, & q, habent species sibi correspondentes. Quod manifestius probaretur si unum & ens essent idem re&ratione, quam si sint idem re & non ratione. Quod autem sint idem reprobat duabus rationibus,quarum prima ponit ibi
idem enim Mirabomo, π ens homo ebo . cr non 'sium aliquidsecundum dictionem repetitam, id est holmi,crimiro, rumu ito. Patet vim quod non sie parati rem, nec ingeneratione eis corruptione. Similiter Crinum, pia remnifestion est, quod additi in bis idemst gn sit quodunum Milesiis est praeterens. Memenim virus bom, G ens homo: cr homo: cr non Δηι sum alipitis Hismuis secundum repetitam dictionem φ s. est homo, e homo, σιinus homo. Palum autem, quia non' arantur necingeneratione neque incorruptione. Si
militer autem σὰ o. insire palam quia adduio in his idem ostendit:σ nihil aliudunum praeter ens. Quae talis est.Quecunque duo addita uni nullam diuersitatem asserunt, sent penitus idem: sed unum ti ens addita homines uel cuicunqtie alii nullam diuersitatem afferunt: ergo sent penitus idem. Mi nor patet. Idem enim est dictu, homo, &unus homo. Et similiter est idem di ,ens homo, uel quod est homo:&non demonstratur aliquod alterum cu secundum dictionem replicamus dicendo, estens homo,& homo,& unus homo. Quod quidem pro-Quae sunia generari & corrumpi homi ta solum nem, de id quod est homo. Quod ex hoc patet,quia
pore, stit generatio est uia adesse,& corruptio mutatio ab araxur ρος esse ad non esse. Vnde nunquam generatur homo, quin generetur ens homo : nec unquam corrim piter, & sit, e tur homo, quin corrumpatur ens homo. t autemrim simul generantur & corrumpuntur sent unum. Et scuta chim est q, ens& homo non separantur in gnatione & corruptione, similiter apparet de uno. Nam cum generatur homo, generatur unus homo: dicum corrumpitur, similiter comampitur. Vnde
manifestum essu, appositio in istis ostenditidem, per hoc ν additur uel unum uel ens non intelligitur a d addi aliqua natura sepra hominet Exqiiomanis
V is apparet, ut unum non est aliud praeterem: quiatione. γηcunque lini de eidem sent eadem, sibiinuicem simi eadcm. Patet autem ex predicta ratione, non solitu, simi unum re, sed Udifferuntiane.Na si non disserunt ratione,essent penitus synonymain sic nugatio esset cum es, ens homo uel unus ho. Scienduest enim rehocnomen Homo, imponitura quidditate siue a natura horrum s:& hoc nomen Res, impo. nitur a quidditate tantum ,hoc uero nomen Ens, imponitur ab actu essendi: de hoc nomenVnum, aboseine uel indiuisione. Est enim unum ens indiuisum.Idem aute est quod habet essentiam,&quid-ditatem per illam essentiam,&quod es in se indiuisum.Unde ista tria,res. Muniun,significant omniuno idem: sed secundum diuersas ratione Illam cula ques stantia Mim se pons Mucin. litur ita mera γαμ. Ampliatorem cuiusque sust misi me non Iectare; Avet. accidor smiliter er quod ensisquid. Par. 3. Hic ponit secundam rationem ad idem, quae talis est. Quaecunque dito praedicantiir desiibstantia alicuius rei per se & non se accidens, illa sentidem secundum rem: sed ita se habent unum & ens θ predicantur perse& non secundum accidens desiib- stantia cuiuslibet rei Substantia enim cuiuslibet rei est unum per sedc non secundum accidens. Ens e go & unum significant idem fm rem. Quod autem ens & unum pra licentur de substantia cuiusliabet rei per se &non secundum accidens, sic potest probari. Si enim pra clicare turde substantia cuilissi-bet rei per aliquod eus ei additum, de illo iterum
necesse est praedicariens, qtiui unumquodque est unum de ens. Aut ergo iterum dehoepradiclicanar
per se, aut per aliquid aliud additum.Si per aliquid aliud, iterum esset quaestio de illo addito, & sic erit procedere iisque ad infinitum. Hoc autem est impossibile: ergo necesse est stare in primo, scilicet Φkibstantia rei sit una ocens per seipsam ,& non per aliquid additum. Sciendi im est autem itiod circa hoc Aes . aliud Seniens sensit. Dixit.n.u, unum & ens non signiscant substa Austem etiam rei sed senificant aliquid additum. Et de ente quidem hoc dicebat, qilia in qualibet re quae habet esse ab alio, aliud est esse rei, desuda siue essentia eius: hoc autem nomen Ens, significat ipsum esse. Significat igitii ut uidetur)aliquid additum essentiae. De uno aut hoc dicebat,sta aestimabat ui illud unu qδ couertitur cit ente, sit ide Willud unu est principium nil meri Nnu aut qd est principium numeri necesse est significare quua nam additu si a
Alioquin cum numerus ex unitatibus costituatur, non esset numerus species quantitatis,quae est accidens substantiae superadditum. Dicebat autem in hoc unum conuertitur cum ente, non quia significat ipsam rei substantiam uel entis, sed quia signifi cat accidens quod inhaeret omni enti, sicut risibile G conuertitur clim homine. Sed in primo quide Contra non uideturdixisse recte. Esse enim rei quamuis sit Auice aliud ab eius essentia non tamen est intelligendum insit aliquod superadditum ad modum accidentis, sed quas constituitur per principia essentie. Et ideo hoc nomen ens quod immnitur ab ipso esse, siqniscat idem cum nomine quod imponituris ipsa es.sentia. De uno autem non itidetur esse uerum,u, sit Quoim, Ioidem quod conuertitur mente, liquod est primcipium numeri. Nihil enim quod est in determina togenere uidetur consequi omnia entia.Vnde ui ut cristidem quod determinatur ad speciale gemis entis,scilicet unicum conad genus quantitatis discrete,non uidetur posse cu umitiu caente uniuersali conuerti.Si enim unum est propriu& per se accidens entis,oportet v ex principiis causetur entis inquantum ens, sicut quoalibet accides
proprium ex principiis sui subiecti. Ex principiis
autem communibus entis inquantum estens, non
intelligitur causari aliquod particulariter ens s cienter. Vnde non potest esse utens aliquod deter minati seneris de speciei sit accidens omnis entis. Unum igitur quod est principium numeri, aliud est
ab eo quod cum ente conuertimLVnum enim clacum ente conuertitur,ipsum ens des nansii peraddens idiuisionis rationem, quaecum Denegatio uel priuatio
115쪽
minatio, non ponitat ira naturam enti additam. Et sie in nullo differt ab ente seeundum rem,se 3 λ- tan ratione. Nam negatio uel priuatio non est ensnaturi, sed rationis, sicut di iam est. Umimuero quod est principium numeri addit supra si ibstantia, racionem mensurae, quae est propria passio quantitatis,&primo inuenitur in unitate. Et dicitur per priuationem uel negationem diuisionis quae est secundum quantitatem eontinuam. Nam numerus ex diuisione continui causaturita ideo nummis adstientiam mathematiram pertinet, ius subiectum extra materiam esse non potest,quamuis sine materia sensibili consideretur. Hoc autem non esset, si unum quod est principium numeri secundum esse a materia sep rearetur in rebus immaterialibus existens, quasi c um ente conuersum. πι φια unus Jecier totum metuis sunt, δι ιν biu ipsum pride istucium, ius mirarerescientis est. Dico au tem, ut pura, Γ eodem, σμti erimu; buti fice modi. sciama omnia contraria ad bre princi u res utitur.co aderata sunt autem hec in elictione contrarioram.
ut de eodem. milier altis talibus. Fere autem omnia mferuntur contraria ad principium illud speculatu sunt autemer ea a nobis in relata, id strat planatione, uel tractatinae
Hic cocludit Φ philosophi est considerare departibus unius, sicut de partibus entis. 3c primo nocostendit, secundo etiam ostendit. πιν secundum di- Mersas partes entis de unius Gnidiuersae partes philosophiae, ibi. Et tot partes . Dicit ergo primo, Pex quo unum de ens laena significant, & eiusde sene cies ea: se,oportet φ tot sint species entis, quot sunt species unius te sibiinuicem respondentes. Sicut enim partes entis sunt substantia, quantitas de ualitas Acc.ita de partes unius sunt idem, squale leimile.Idem elum unum in substantia est. Aequale. unum in quantitate. Simile, unum in qualitate. Et secundum alias partes entis possent stimi aliae pamres unius, si essent nomina posita: de sicut ad unam scientiam scilicet ad philosophiam pertinet consideratio de omnibus partibus entis, ita dc de omnibus partibus unius,scilicet eodem Se simili de huius modi. Et ad hoc sprincipiuml, scilicet unum reducuntur omnia contrariassere. Et hoc addit quia in quibusdam non est ita manifestum: Sc tamen hoc esse necesse est qui cum in omnibus contrariis alterum habeat prii ratione inclusam,oportet fieri re- hictionem ad priuatiua prima, inter quae 'cipue est unu. Et iterum multitudo. quae ex uno causatur, causa est diuersitatis disserentiae de contrarietatis, ut infra dicetur. Et haec dicit esse consideratas in ecloga idest in electione Icontrarioruml, idest in tractatu quae est pars electa ad tractandum de contrariis, scilicet in. x.huius. Atipae tot H ilosophiae partes sunt pirat stantula.QU- re nece si est, ut aliqua earum prima, er alia sequens'. sunt autem obinde habentia genera, ipsum unum er en . quare etiam scientie step tuis pa. Philo bus nanque est, vi ire, qui matbematicus dicitur er haec enim habet partes, ac riis rea credam,trsecati silentia est, μισα sinpae coepi in in mathemati a. Et retpartessunt philosoplia quot Muttis. ire aliquam esse primm necesse. σ habitam ipsis. Existunt enim rectegenera ens er unum babentis iamropter o brim quuntur scunt . Estenim philosophus At mathematisus disclus. Et enim ea partes habet, et prima picta ,σμι assi nou-dia deinde in matbemimis.
Hic ostendit parte philosophiae distinaui secun
dum paries entis 3c unius.& dicit,u, tot sint partes
philosophiae a uot sunt partes substantis,de qua di
citur principaliter ens de unum, do de qua principalis est huius scientie consderatio de iii tentio.Et, qa partes si ibstantiae uini ordinatae inuicem. Nam
substantia immaterialis est prior substantia sensibisti nati iraliter, ideo necesse est inter partes philoB-phie esse quandam primam. Illa tamen,quae est de Lubstantia sensibili, est prima ordine doctrinae, quia a notioribus nobis oportet icipere disciplina: de de hac determinatur in Septimo de Octatio huius. Illauem,quae est de substantia immateriali est prior dipnitate do inretione hu: iis scientiis, de qlia traditurm.xij huius. Et tamen quaecunque sum priman cesse est v sint continua aliis partibus, quia omnes partes habet pro genere unum de ens. Via te in c6sideratione unius de entis diuersae partes huius sci εtis uniuntiar, quanauis sint de diuet is partibus sit stantiae ut se sit una scientia inquantum partes predictae sunt conse litentes si c= idest unum de ens, sicut communia substantiae. Et in hoc philosophiis est similis mathematico. Nam mathematica habet diuersas partes. de quanda principaliter sicut arithmetic. u de quandam seculiario ccut geometriam, de alia cosequenter se habent his, sicut peripectis uastrologia, de musca.
ponitur pluralitas: negationem quo P e, Cr prmatis. m unius est 'eculari. propterea quod utrocis ado uiti specidatur id, cuius est negatio iut primatio ue quae pluiter duuar, Gd non inest illi lue alicuitenerii A se
quidem uni digerentia est,praetre illus,piod in neratione.-- ratio tranque absentia illius est,in priuatione uero er subis quaedam natura fit e qua priuatio scitur. moniam autem unius est oppositast eculari, crotop AF r. ponatur pluralitas, cr negationem er priuationem unctus Para. Peculari: qui a utram; rest ecitatur unum, cuius negati aut priuatio. Haec autem quaesimpliciter Mitur, Tria non inest illi ut alicui generi Huic igitur ivli di sirentia adest praeterquὀd est in nua inre. Irus enim absintia negatio est. In priauam ne uero fis brecta praedam sis iratura, de qua dicitur
Hic ostendit, et considerare de oppositis perisnet ad seientiam stam,&circa hoc duo facit. Primo Infra . ostendit,u, eius est considerare de negatione de priuationeiacundo de contrariis.ibi:3Sed uni doc. ita est ergo, ut, cum ad unam scientiam pertineat comsiderare opposita, sicut ad medicinam considerare sanum Et sinam, de ad grammaticam congruum de
incongruum: uni autem opponitur multitudo: --
cesse est. φ illius scientiae sit specillari negationem dc priuationem, ius est speculari unum de multitudinem
116쪽
dinem. Propter quod sumiisque est considerare uniam, scilicet ex utroque dependet unius consideratio de cuius ratione est negatio Npriuatio. Nam sicut dictum est, unum estens non diuisum: diuisio autem ad multitudinem pertinet, quae uni opponitur.Vnde cuius est considerare unum ,eius eu considerare negationem uel prii rationem.Negatio autem est duplex,quaedam sin plex, per qua
absolute diciturquod hoc no inest illi. Alia est negatio in genere, perquam aliquid non absolute negatur,tia insta metas alicuius generis . sicut caecum dicitur non simpliciter, quod non habet uisui sta infra genus animalis quod natum est habere uisum.&haec adest disserentia huic quod dico unum preteriquod est in negatione idest per qua distat a negatione: quia negatio dicit tantum absentiam alicuius, scilicet quod remouet, sine hoc iam i quod determinet sub Pectum.Vnde absoluta nega-
non ente, quod est nati tum habere astimationem, quam de ente, quod μια- L natum habere & non habet. Non uidens enim potest dici tam chimera quam lapis quam etiam lib. Sed in priuatione est quaedam natura uel se stantia determinata, de qua dicitur priliatio. non enim omne non uidens potest dici caecum , sed tum quod est natum habere uisi uri. Et sic, cum ne- satio quae in ratione unius includitur, sit negatio in subiecto, alias non ens, unum dici posset: patet, quod unum differt a negatione simplicitero: ma se trahit se ad naturam priuationis, ut insta.x. hii Quam neo aus habetur. Medum est autem quod quamuis ionem ma unum importet priuationem implicitam, non ta --γ men aedicendum quod i meortet priuationem. multitudirus,quia cum priuatio sit posterior naturaliter eo cuius est priuatio, s iteretur quod unuesset poste ius naturaliter multitudine. Ire quod multitudo poneretur in distinitione unius. Nam
priuatio diuiniti non potest nisi per suum opposi
eum, ut quid est caecitas, priuatio uisus. Vnde eum in nitione mi illitudinis ponatur unum. Nam multitudo est ag regatio unitatum, secluitur Q sit circulus in distinitionibus. Et ideo dicedum * unuin reat priuationem diuisionis, non quidem divisionis quae est secundum quantitatem, nam ista diuisio determinatur ad unum particulare genus entis,& no posset cadere in dissinitione unitis. Sed tinum quod eum ente conuertitur importat priuationem diuisionis formalis quaesit peropposita, cuius prima radix est oppositio asti attonis& nestationis.Nam illa diuiduntur adinvicem qui ita se habentiquod hoc non est illud. Primo igiturmni intelligitur iplum ens, & ex consequenti non cns,
α pconsequens diuisio, & p eos ues unu ql diuisione priuati& p coseques multitudo i cuius rone cadit mulso, sicuti rone unius idiuisio uulsaliqua diuisi mo Nicto rone multitudinis habere no possint nisi prius cuilibetdiuisoru ro unius attribuat. nais. Vniciam pli restris nituerataire etiam praedillis e positi, Grersinn, Miliae, er hisqvila, er quacmique
alia,quae aut re Mneia dicuntur, aut secundumsuures em, er unitatem rivolare,di sieti e est. exquis diu urum Merari G contrarietas. contraris in
aut sicunctim pluralitatem crum , est dactae cogntsem scientiae quorum unum quidem contrarietas est. Di perentiana risue quaedam conn arietas est,er illisentia suersitas.
Hic ostendit et philosophi est considerare contraria. Vni enim multitudo ophonitur, ut dictum est.Opposita autem est unius scientiae considerare. Cum igitur ista scientia consideret unum & idexquatae & simile, necesse est ιν consideret oppo sita his,scilicet multum, alterum siue diuersum, dissimile de inaequale, & quaecunque alia reducuntur ad illa, siue etiam ad unum de pluralitatem.Et inter ista una est contrarietas. Na contrarietas est quodam differentia, eorum scilicet quae maxime differimi in eodem genere: differentia uero est quaedaalteritas siue diuersitas,utilo.huius habet: igitur τὸ Ei,. contrarietas pertinet ad cosideratione huius scis.
oeci unum multipliseris catina H quoque mulijliciter quum dicentur. unius tamen est cuncta cognosse. N. non enim' multiplicuer,iio Murius sitast nequestriu
dum unum,neque ad unum rationes relucuntur, tune altearnu:cuor autem ad primum cuncta reducuntur di ut a quot
cumpie unum dulare ad primum unum. Dil ter de eodem,m diuerso,ereontrariis dicendum se habere. mim erd uidendo quoti sortiti dicuntur, sic attribuendum est ad primum in oriuoluepredicamento quomodo ad illud diciatur. praedam, eo quod habent illud: quaedam, eo quὀdfamin quaedam cundum alior huiuscemodimodos escentur. mare quoniam unum multiplicuerescitur,Crbo quia iam multipluiter dicentur. Attamen unius omnia cerno. 're.Non enim Dpliciter alterius. arest nee fecundum unum,nec ad unum rationes referuntur u ne cruris .mo triam uero ad primum omnia referunturrint quaecunque una dumta prima m unum, similiter escendum est Tiae dwmo diuerso e contramvsse haere. Ergo divisionem uties duit stetia se reducendum est ad primum in singuiupradicatis seo ad illud dicitur. Hoc.n.habendo illud taxeroficiendo Hurialia uerosecundum alios dicetur modos. iHic tradit modum,quo Ptis de his debet deter . minare,& dicit, i , cu ota 1 dicta derivent ab uno,&unu multipliciter dicat, et oia ista necesse est multipliciter dies, ide& diuersum &alia limoi. Sed in quamuis multipliciter dicant oia, in q significant per quodlibet norii nominu est coenoscere unius sciae,sphis. Non.n.sequit, uis aliud drmul- d si a. tipliciter νυ hoc sit alterius sciae uel dii tersae.Di tum vitiet
uersa. n.sigiuncata sines; Orsfin unu .i.m una scimitiam ronem, uni uoce, nec rone diuersa reseruntur ad
unum,sicut est in analogicis: tune sequii,v sit alter uxi diuerset sciae de his cosiderare, net ad minus unius per accidens. sicut caeleste sydus, qε est canis, considerat astrologus. Nilis aut cane marinu& terrestreaisc aut oia reserunt ad unu principimSicutin.q significans p hoc nome unu, licet sint diuersi reducuntiat in in unu primum significatum: sitrest dicendum de his contrarium,&hmos. Et ideo circa unumquodque istorum Phs duo debet facere,uidelicet primo diuidere quot moclis dicitu numquodque.Et haec diuisio cos: auu ter assignatur insunoquoque pridicato a.i unoquoq; istorii nominii de pluribus praedicatorum, ad quod pii
nau dicat, sicut qd est primu signis tu huius n'- αῖ Met4,hy. G minis
117쪽
minis idem uel dii tersitim,& quomodo ad illud omnia alia reserantur, aliquid quidem inquatitum ha bet illud,siqii id autem inqtiatum sacit illud, uel se .cundum alios hirilismodi modos. Mamilitionita quod in dubitationibus dictum est, inregi tam de his, qua desus tantia rationem habere. De agu
palam eri', quia in obest ibus dilium est, quis umi estis bi, er se sit tintia sermonem basem. hoc autem erat
Inducit conclusionem ex omnibus praecedentibus, scilicet *hiiliis scientii est ratiocinari de his communibus &de substantia: & hoc suit imu qu situminter quaestiones in tertio disputatas.
Quod 'irmam philosopliti mes deret onmia eontraria eum eo assideret est de unum & contra quorum specillatio ad nullum scientiam particularem attinere, probat.
Eτ phila ophi est dromnibus mse specillari. st enim ηδpbdis ,hi quis erit,pii considerabis idem socrates,
σε socrates sidens aut si unim uni contrariam aut est eontrarium aut quoties dicitur simili re de eaeteris. quoque Maulcemodi. cum irrcpu unius prout unius, er entis
prout entis , bae per se pactiones M, er non prout numeri, cur linee, aut ignit ut quὀd illius scientie est, quid β gnoscere, er cecidentia eis:er non in hoc errant, quidelis eo lucrant, tunduam non Philosio 'antes , sed quonia Aia stantia, de Oa nihil iunt.prior est. Nam quemadmodumer numeri prout numerus est proprie passiones sunt,utim paritas paritas commensuratio aeq alitas, excessus defectu erbo tum absolutis, tum mutuo relatis in uni numeris, A. miluos do. π immobili, π mobili, O leuita graui supra propria sunt,ita crenti prout ens est crudam propria sunt,m haec sunt de quibus ueritatem considerare Philosopli est.
Et philo labi est de omnibus poststmdari. Nam , si non se ophi rites qui inu stigat sti Socrates er Socra.
Ostiens , aut st unum uni contrarium, aut quid est controrium, ut qupties dicitur, imiliter aurem π de tali amaritim ergo unius hi Iuantum est unum ,π entis impiantum estem, eaedem mundum se passiones iret,scd non inquantum numeri, aut lineae, aut ignis, palam via illiussicientiae cr Fidest in eis cognoscere Cr eorum accidentia. Et iam non peccat
numeri cr in ramum numeri propris p sionessunt,ut imo paritas σ paritas. er mensuratio, alitas,excedentia, eraefecto ra ea Desicundum sie Ur a uicem insunt nume
Hulmiliter autem er soli ,π mobili σ immobili,er levi,c graui sunt alia propriasis entis in Iaantum estens νae. tam propria, Trasum, de passus est Ailosophi perscrutari
Hic ollendit per rationes communes,P de omnibus uictis Philosophus debet considerare .le primo ostendit propositum, secundo conclusionem inducit intentam, ibi: fauod quidem igitur &c.l Circa primum duo facit. Primo ostendit propositum, seciuido ex dictis inseri quoddam corolla tu, ibi:s Et propter hoc Z. c.lostendit autem primum tribus rationibus,secunda ibi lSignum autem dcc.Ftertia ibi: s Amplius aute&c. FPrinia ratio talis est. Omnes dubitationes. quae pol sunt moueri, sunt in aliqua dentia soluendat: sed de praedictis commit-nibus mouentii r quaedam qiixlliones, sicut de eodem de de diuerso mouetur illa quaestio, utrum sit
idem Socrates, ocrates sedens :&de contrarii inouetur ista quaestio, utrum unum sit contrarium
uni,de quot modi s dicituriergo oportet, quod i aliqua scientia illa solitantiar, litae consideret de eode& contrario de aliis praedictis. Et u hoc pertineat ad Philosopha S ad nullum alium sic probat. I iiivest considerare primas passiones entiς cuius est c5sderare ens secundum quod est ens : sed pridi omnia simi per se accidentia entis de unius secundum v, hii ius nodi. Sic t enim nutiae rus inquantum huiusmodi habet proprias passiones, ut sit peremi, aequale, commesia ratiam εἰ huiusmodi, qitorii quodam insunt alicui numero absolute. ut par de impar rq iusdam uni per comparationem ad alterum, ut aequale:& etiam substantia habet proprias pastiones, ut firmum , idest corpuς, 5e alia huiusmodi. Simi liter Ie ens inquantum ens .habet quaedam propria, qtiae sunt communia praedicia, ergo consideratio eorum pertinet ad philosophum. Et ideo tradentes philosophiam non peccauerunt de his tractando tanquam siron philosophantes idest tanquam ista non pertineant ad considerationeni philos phiae, sed quia de his tractantes de substatia nihil audiunt, quasi substantis omnino obliviscantur, cum tamen ipsa sit primum inter illa de quibus Philosophus debet consilerare. sinum autem est.γMdis litiae ophistae ea inderi φω-dem quam Philosophursubeunt figuram. ρ'istica enimn parens forum sumentia est sereri ore se omlictus es.
ant .ens uero eommune omnibus est. di tant autem de
fert. Lalectica aurem est tentatius, deoibus Diplosophia est cognitiva sophistica uero apparens,existens uero minime. signum autem. Dialictici nanque CT sopbistae eamdem s. duunt figuram μορμο, quia sol ista appa.rens est sophia, cr dia itide omnibus distulant: omnis bas autem commune ens est. Dillvitant autem cria bis meet quia sophista sunt ea comm ia. Nam circa idema
nus uersatur Cr ρ'istica σ Mailectica eum philosin M. sed disertis hae quidem modo potestatis, ab illa ueroci M prohaerest id st electicine. Est autem dialectua tentatius,
de quibus philesipis oscisns: sophi quid mulsa, ens
Hic ponit secundam rationem ad idem ostendendum, quae est per signum, que talis est. Dialectici de sophisti induunt figuram eandem Philosopho, quas similitii dinem cum eo habentes: sed dialectici ει sophistae disipiitant de praedictis: ergo lephilosophi est ea considerare. Ad manifestationem autem primae ostendit quomodo dialectica desophistica cum philosephia habeant similitudinetii, de in quo differunt ab ea. nueniunt autem in hociquod dialectici est considerare de omnibus. Hoc
autem esse non posset nisi consideraret omnia secundu ui in aliquo uno conueniunt: quia unius sciae unum subiectum est, de imius artis una est ter circa qua operat.Cu igii oes res non couenianini silente, manifestum est Q dialecticae materia est ens.
Sophistae in prium pse rere est. h
118쪽
philoλphiae. Nam sophistica est iii,M-- - apparens sapientia, non existens. Quod aute Sophista. -Π' apparentiam alicuius rei oportetu, aliqua similitudinem eum illa habeat. Et ideo oportet Φeadem consideret Philosophus, Dialecticus,&phista. Piiserunt aut abinuicem. Philosophus qui- cema ectico ει potestate. Nam maioris uir.
ditis est consideratio philosephi et consideratiocialectici. s.n. de prsdietis coibus procedit demonstrative. Et ideo eius est habere sciam de pr victis, & est cognoscitiuus eorum P certitudine. Nam certa cognitio siue scia est effectius demonstrationis. Dialecticus aut circa ola praedicta procedit ex Arbabilibus,unde m facit seiam, sed otia dam opinione. Et hoc ideo est,qa ens est duplex, ronis & ens natum. Ens aut ronis dξ proprie de illis intentionibus, quas m aduenit in rebus cotideratis,sicut intentio generis, spei & similium, q. . 'pi' non maluintur in rerum natura, sed conis 'ratio iem ronis consequuntur. Ethnab cens nis, est proprie sut m logicae. Hmoi aut inteliones intelligibiles entibus naturae aequiparatur, eo goia entia naae b eosideratione ronis cadiat. Et ideo si in logicae adola se extedit, de qiribus ensnaturae sincatur. Vnde concludit,u, situm logicae
squiparatur sebio philo phiae, quod est ens nature.Philosophiis igitur ex principiis ipsius procedit ad , andu ea, q simi considerada circa limoi coia
accidentia entis. Dialecticus aut pcedit ad ea G- deranda ex intentionibus rotas, a sunt extranea a nariara rerumgt io dLu, dialectica est tentativa, quia tentare ip tu est ex principiis extraneis πι-
cedere.A sephista uero differt plu losophus per D si ,1. electione uel uoluptate.i.desiderio uiri. Ad aliud. n. ordinat uita suam de actione philose' 'η .H quide ad sciendii ueritatem,
sophista uero ad hoeu, uideatur si ire quavis nesciat.Licet aut dicatur, , Philosophia est sesa, non
rienti n pol considerarim' est docens,& meli utens. cim quidem mest docens habet considerationem de istis interionibus instituξs modii, quo per eas procedi possit ad conclusiones in singulis scientiis ibabiliter ostendendas ,& hoedei monstraliue facit,&sin hoc est sicia.Vtes uero est m mmo adiuncto utitur ad concludendum aliud probabiliter in singulis scietiis, di sie recedit a moco lciae.Et umiliterdicendum est de sophistica, ria prout est docens tradito necessarias &demo atrativas rones modu arguendi apparenter. scimuero P est utens, deficit a processii uerae argumen
rationis.Sed in parte logice si di demonstrativa solum doctrina pertinetia logica, usus uero ad phi-
Iolophiam &ad alias particillares scias quae sunt ce rebus natat . Et hoc ideo, quia usus dem5strativae consistit in utendo principiis rem, de quibus Dedemonstratio, o ad scias reales pertinet no utedo intentionibus logicis. Et sic apparet ui quaedapartes logicae habet ipsam sciam &doctrinam Nusum, sicut dialectica tentativa & sophistica, asit doctrina & nosti musicut demonstrativa. T s I98
Item eoum ram abera Gordistatio pristis est,ta
euncta ad ras G no ens er unum,er pluralitatem reducti tur: ut ita status quidem uni uest. motus uero pluralitatis. Amplius contrariorian alia e mentatio princito, Cremnia reserantur aiens σadnonens, er adunum crud
ιralitatem:M flatus unius, π motus pluralitatis. Hic ponit tertia ronem,' talis est. aecunque reducuntur in unu 3cens deuet cosideraria prio, cuius est considerare unu & ens: sed ola cotraria reducunt ad unu & ens: erso oia cottaria sunt de
consideratione philosophi, cuius est considerare
unum&ens. in aut ola contraria reducantur ad
unum de ens, Cnenditquide primo quatum ad ens hoc modo. Inter duo contraria, q a philosephis principia ponuntur, ut in Primo hanitu est, sp unu quide est alteri correlatilium & ei coordinatu est, ut priuatio.Qd ex hoc patet, quia sp alterum contrarioru est i perfectu respectu alterius, & sic qu dapsectionis priuatione alterius i portat.Privatio aut est 'da negatio, ut dictu est supra de sic est noens. Et sic patet v oia cotraria reducunt in ens &no ens .Sirr etia ondit, ut reducunt in unu & nutatitudine pqddam exeptu. Status.n siue quies red est i unitate.Illud.n.qescere di, Guno mo se het nucdc prius,ut i. 6. Phy.traditi Motus aut ad multitudine ptinet, sia qδ mouet dii tersimode se het nunc de prius,qε multitudine i portat. Deinde ibi.
Emia uero, subam feri cum concedum ex contrariis emptatam esse.omnes et nim principia aiunt esse contrau
dum finem er infinitum: quidam amicitia er contentione. Entia uero σsubstantiam confrentis fere omnes exc5troiis componi. Omnes enim prines la contraria dicunt.
Hi nampie impar er parieti uero calidum σfrigidum, ali mirum cr semitum, amorem er odium. Ostendit alio mo , Ucotraria reducunt ad en ua principia de principiata sunt unius cosiderationis. Principia autentiu inquantii limoi confitetur i esse cotraria. oesai. diculentia de subas entiuex cociariis coponi,ut in.i .Phy.dictu est, S: primo huius.Et quis in hoc coueniant, ut entiu principia snt cotraria, differunt in grum ad contraria q p. t. id a. poni par 3e apar, sicut Pythagorici.
Et alii calore & Diau sicut Parmenides.Quida fine siue te insiste infestu finitu de iiiiiiiii,sicutivi Pythagoras.Na eari de impari initu de infinituattribuebat, ut in primo I itu est. Alii cocordia
dc discordia,si rEmpe.Patet ergo ocotrariare dueunt i cosderatione entis. Deice ulterius ibi.
celara pro omnia uidentur reducta ad unum, erpluralitatem. Accipiati. renis reductio ancti principia uero, er omnis er prae Maliisun haec laquam ingenera eadus. Omnia vero alia redacta uidentur ad unum σWardalitatim. suinarur ergo iri resumo a nobis. Principis uero er omnia qMe de aliis, ad in erensia in genera
Dicitim sicut m contraria reducunt ad ens, ita lisit reduci ad imu de multitudine. . apparet.
Na iparitas aliquid unitatis habet yp indiuisione. paritas aut ad natura multitudinis plinet is in
diuisionem. Sic autfinis siue terminus ad unitatem pertinet, quae est terminus omnis resblutionis 'insnitum autem pertinet ad multitudine quae in infinitum augetur.Concordia etiam unita
119쪽
I DM ET APti, est manifeste, scordia uero multitia linis. Calor autem ad unitatem pertinet inquantum habet unire homogenea Frigus autem ad multitudinem inquantum taetea separare. Nec solum ista contraria reducuntur sic in unum & multitudinem,sed etia alia. sed ista reductio siue introductio ad unurit s. nat & multitudinem accipiatur siue sumatur, idest sipponatur nunc a nobis, quia longum esset per molita. singilla contraria hoc discutere. Deinde ostendit
Bono Arist. consequenter in omnesa contraria reducuntur ad ut umisia de ens. Costat enim v, omnia tam principia
aliis ,idest principiata inducuti in unum Eo ens tanquam in genera, non P sint ue regenera, sed ratione suae communitatis quandam similitudinem generum habent. Si igitur contraria omnia sunt principia uel ex principiis, oportet φ ad unum de ens reducantur. Sic igitur patet, quod dupliciter ostendit contraria reauci ad ens, primo per naturam priuationis, secundo per hocv contraria sunt principia.Quod uero reducatur ad unum ostendit per exemplum, Zc per quandam
reductionem Finaliter autem osten)itu, reduca tur ad unum Sc ens in aliantuin sunt ne B ass. Manifesto irac ire ex bis etiam est, μόd Muus scietuis est eris prerat res est secidari. euncta etenim auteontraria, .ut ex contrariis r principii uero e trarioram, tinim C pluralis Ice autem uniusferentis, uesic dram unum limrur lae non sic fori ,σ ueriso Iehabet. Et PIaxit unum multipliciter dicatur , ad rimum tamen eaetera rediacentur: π eontrariasmiliter. Ae propterea erstens, aut unum non est unici Ualtam idem in omnibus, aussimuratum luti sortassis non est haec nihilominus Hunum, illa
I' Palam igitur ex bis, quia unius est ientis ent se
tum est res h eculari Omnia nanque aut ex contrariis, aut contraria. Principia uero contrariorum in ner plurali taritπea unius scientia, esecundum unum dicuntur, siue non, MIorsan habet ueritas. Attamen σβ multipliciter dicitur unum, ad principium omnia escentur, σ eontraria similiter. Et propur e si non ens er unum uniuersaliter idem in omnibus, aut separabile, M M an non est .sed equidem ad unum, illat uero ad ea quae consequentersunt.
Hic ostendit conuersum, si ilicet cy ista scientia considerat ens, quia cosderat pridi Aa tali ratio
ne. Oia entia reducuntur ad contraria ua uel sunt contraria, uel sunt ex contrariis, contraria uero reducuntur ad uniuia de multitudinem, quia unum de multitudo sunt principia contrariorum. unum
autem 5e multitudo sunt unius scientit,scilicet philosophiae:ergo de eius est considerare ens secundu estens. Sciendum est tamen, a, praedicta omnia in unius scientiae considerationem cadunt siue dicantlsecundum unumIidest univoce, siue non, sicut fortasse uerum est. Sed tamen quamuis unum dicatur multipliciter,omnia tamen alia, idest omnes significationes, reducuntur ad unam primam signiscationem. Et similiter est etiam de contraria satur diciantur multipliciter, sed omnes signia ficationes ad unam primam reducuntur. Et propter hoc si etiam unum de ens non est unum uni uersale quasi genus existens, scut supra ponebatur, sue dicamus o uniuersale sit unum in ossius
G opimonem nostrana, siue V sit aliquid separa . tum a rebus fui opinionem Platonis, sicut λαά- Π Υ s I E aod sis non est uerum: tamen diciantur sin prius de pes
sterius, sicut de aliae significationes reseruntur ad unum primum ,de aliae se habent consequenter re spectu illius primi. Utitur tamen adverbio dubita-di, quasi nunc supponens quae inserius probabun- . tur. Sciendum tamen est,st hoc, quod dixit,omnia Non inuentia contraria esse uel ex contrariis, non posuit entia intini ira suam opinionem, sed accepit quasi opinione philosophorum antiquorum: entia enim immobilia nec sunt contrari nec ex contrariis.Unde nec Plato circa sensibiles substantias immobiles posuit contrarietatem.Fecit enim unitatem ex partesbrinae,contrarietatem ex parte materiae. Antiqui
uero philotiphi soli immodo substantias sensist
les posuerunt, in quibus necesse est contrarietate esse secundum V mobiles silui. Deinde cu dicit. Et propterea non est geometrae, quid contrarium. ἡ perficium,aut unum ut ens ut idem, aut eruersiam sit se cultri,nisi resupposito. Et propter hoc non est Geometriae ste lari quid con. AN T. ftrarium, aut persectum, aut unum,durens. ut vim, avis. Par. versum,nisi ex conditione.
Inducit quoddam corollariu ex pdictis dice a Geometris no est speculari de prsilietis, quae sunt accidentia entis inquantu est ens, scilicet quid est contrarium, aut quid est perfectu ,&huiusmodi. Sed si consideret, hoc erilsex conditionetidest ex suppone, quas supponen s ab aliquo priori Pho,a quo simul quantu est necessarium ad sua materia. Et hoc qδ dρ de Geometria, similiter est intellisu dii in qualibet alia particulari stia. Dei de cii dicit. mod igitur uniusscientiae est res prout ens est,er quae η sei prout enti insuntoculari, messe lum est: σο non solum substantiarum, uerum etiam eorum, quaesis tantus insunt eadem imulativa est: e illarum, quae dicta sunt, Cre mori eristriori, ex genere cribriin toto CT par
te caeteris, huiuscemodi. A N TQ sm quidem igitur unius fictiliae est res inquantum res speculari, π quae insunt ei inquantum ens, manifestum. Et quia non solum sub Iani rum, sed accidentium eadem est
re Cr,ecie, er toto parte, Crtalibus aliis. Colligitquae sunt supra ostenta dicens, manife- bstiani esse. u ad unam scientiam pertinet considerare ens Gjest ens, de ea quae pse illi insent. Et per hoc patet, in illa scia non solum est cosidera- itiua subarum, sed etiam accidentiu m,cu de utri'; lens praedicetur. Et est cosiderativa eo ,quae di sunt, eiusde de diuers, similis de dissimilis, qualis,& in qualis, negationis 5c priuationis, de contrariorum,quae supra diximus esse perseentis accidentia. Et non solum est considerativa istorum, de ro ' .
quibus ostesum est sigillatim propriis rationibus, mitti libri. quae cadunt in consideratione huius scientiae, sed etiam considerat de priori de M steriori,genere &spe, toto S parte, de aliis limoi pari ratione, qiua
haec etiam sunt accidentia entis inquatum est cm. Lxcetro V.
Eam lue dis litit quaestionem , i de primorum primo piorum demonstrationis tractatione agebatur in tertio.
Dicendo autem est, virum unius, an aberiushienatiae idae bifice quae in mathematibus dignitaresnoa
120쪽
dicendum vim rutram Mitis, vi durersementis demearu in miabematicis Mindubia er με tantia. Hie soluit aliam quaestionem in Tertio motam, scilicet utrum ad istam scientiam pertineat considerare prima principia demsistrationis. Et dividi tur induo. Primo ostendit, ut eius est consderare uniuersaliter de omnibus his principii s, sectindo specialiter deprimo eorum.ibisCongruit autem &c4 Circa primum tria facit. Primo mo uel quaestionem,qus est, Vtrum unius scientiae sit considerare de substantia, & de principiis, quae in scientiis mathematicis uocantur dignitates , aut est alterius, & alterius scientiae considerare. Appropiat autem ista principia magis mathematicis scientiis , quia certiores demonstrati nes habent,& manifestius ictis principiis per se notis utuntur, omnes suas demonstrationes ad haec principia resoluentes.
Patet uti- quia mur est, ex eius, quae Philisophi est,
Palum autem,pι lauti ins-σ eiur, piae tot Hilos hquae de his perfriuatio. Secundo soluit qui quidem Blutio est, qui a una scientia intendit de utrisque praedictis:&hsc est philosophia, quq prae manibus nabetur.
Ommius enimentibita insintsed non ali generis p ratim ab alas. er omes quidem Muritur, qvia ciuis, preMeratissuri, ni Pom autem genus, rex Aledunus tu tire, tenus eis satis est.hoc autem est initor illud creat intigomu, de p. o demoti brationes asserunt. neci pateat, ὀdprem entiastat, eis hsunt hoc nan eis coon es illius de buseidatios, cuius est deeruia Mensscriti cere. Omnibus enim utit exstentibus,sed generi Hatia separatim ab aliis:σ Muritur omnes, entis in nium est os. Vmnquodque enim gemis iens: inquantum utroia turdiripiantum eis insociens. Hoe auum est quase tum continet genus δε - semonstrationesserunt. Mare, quoniam manifestum est, qu)d inquantum sunt emia insunt omnibus, hoc enim essest commune de ense inquarum estras cognoscentis inde eis Uste latio.
Tertio probat solutionem propositam, circa hoc duo iacit.Primo probat propositum, fecitdo conclusionem principalem induci abis boniami itur &c. FProbat autem solutionem propositam cupliciter. Primo per rationem. Secundo persignum. ibisVnde nullus doc.ΙRatio talis est. Qii-cunque insunt omnibus entibus,& non solum alicui generi entium separatim ab aliis,haec pertinet ad conside rationem Philosophi:sed praedicta principia sunt huiust nodi: erso pertinent ad conside- . rationem philosophi. Minorem sic, at.Illa,qui bus utuntur omnes scienti ,sunt entis inquantum
huiusmodiissed prima principia sunt huiusmodi:er
so pertinent ad ens inquantum est e .Rationem autem,quare Omnes scientiae eis utuntur sic assisnat, quia unumquodque genus subiectum alicinius scientiae recipit praedicationem entis.Vti intur autem principiis praedictis scientiae particulares non secundum suam communitatem, prout se e
tendunt ad omnia entia, sed quantum sinicit eis.
hoc secundum continentiam genetis, quod inscientia subiicitur,de quo ipsa sciensia demonstrationes inerti Sicut ipsa philosophia naturalis uti tur eis secundum ui se extendunt ad entia mobilia,& non ulterius. Deinde cum dicit. νPropter quod nemo eorum qui particulariter consido , a s s. rant,emiatur aliquid de bissae Parenus uera lue non,tia
cere nec enimgeometra,nec arubmeticus.
Vnde nullus partuulariter intendentium nititur Δ N T. . re aliquid eis luera aut non, neq; Geometra,nes Arub Par
Probat quod diκerat per signi im,&primo indu rar tabcit probationem. Secundo excludit quorundam errorem.ibi sSed quoniam est adhuc. F Dicit ergo primo, ut nullus intendens primo tradere scientia alicuius particularis entis, conatus est aliquid dicere de primis principiis, utrum sint uera aut
nomnec geometra, aut arithmeticus, qui tamen
istis principiis plurimum utuntur,ut supra dictum est.Vnde patet quod consideratio dictoriim principioru ad hane sciam pertinet. Deinde cii dicit.
sed naturatam quidem merito hoc Iacientes. soli nano quo putabant. crde tota natura, er derare conlucrare. cum autem inquis adhue Aperirer naturali sit cratura nanque unum quoddam emissenus est illius uniuersalis, excirca primam substantiam scutitiai, profecto fueru de his
etiam conlueratio di autem Naturalisiapiemia quedam, sed nonprim. Nili 'suorum quidam meritobrefacientes.sesinan AN T. que putantur de tora natura insentire π de ente. sed PM.f. quoniam est adhuepissis aliquidsuperior.Vnum enimuli. quodgenus est natura entis ipsius uniuersalis, ex circasu
stantiam primam tbeor cantis, in ciuantis debis erit poscrutatio. Est autem Dilia. EUsapientia quaeda μγ casta non prima. Excludit errorem quorundam,& circa hoc duo facit Primo excludit errorem eorum, qui de Pra' dictis se intromittebant,cum ad eos non perti demrent. Secundo eorum, qui de eis alio modo uole' hant tractare quam de eis sit tractadiuta. ibi Qui cunque autem utuntur&c. I Dicit ergo primo, Pquamuis nulla scientiarum particularium de prae dictis principiis se intromittere debeat, quidam tamen naturalium de his se intromiserunt. Et hoc non sine ratione. Antiqui enim non opinabantur aliquam substantiam esse praeter subsumtiam cor poream mobilem, de qua physicus tractat. Et ideo creditum est, quoci soli determinent de tota natura , dc per confinitens de ente. Et ita
etiam de primis principiis quae sunt simul conside
randa cum ente. loc autem selsum est, quia adhuc est quaedam scia superior naturali. ipsa.n.natura,Lres naturalis habens in se principium motus in seipsa est unum aliquod genus entis uniuerstas. Non enim omne ens est huiusmodi, cum probatum sitin.8.phys. esse aliquod ens immobile. Hoc autem 'ens immobile superius est & nobilius ente mobili, de quo considerat naturalis. Et quia ad illam scientiam pertinet consideratio entis communis, ad quam pertinet consideratio entis primi, ideo adnam scientiam quam ad naturalem pertinet consideratio entis communis, de eius etiam erit cor
siderare huiusmodi pricipia comunia. Philosophi-yl .s Metapny. G 3 ca