장음표시 사용
81쪽
-as stisnpilare. o ritur aute ii re dubitatio propter duas dii usiones rationis, quarum una est secundum qui genera diuidimus in species. Alia uero est secunda quam species resoluimus in genera. semper enim uidetur illud quod est ultimus terminus diuisionis, esse primum principium & elementum in componendo. Deinde cum dicit.
Potissimus uero q--lum ex tractando est, virum est praeter materiam ausa γrst, an non. er haec separa ta,o no er utrim Mis an plares numero, CI utrum sati quidpror cunctum dico autem cunctum, cum quicqvim de materia praedicatur an nihil an orundam quidem', quo robra uera n .er quaenam eatium talia sint. Maxime uero quaerendum ester tractandum, ut est aliquid praeter materiam causa fecundumst, non. Et hoc; aratu . t na: Crutra unum aut pilara tu ero. Et utrum
est aliqvid praerer βnolon Dico uili onolon qn praedicitur Eroti materia) aut nihil, aut borum quide, breu uero non. Quirit de principiis ex parte separationis.& mouet quatuor qones,quarum prima es . Cum priminaturales politerint solum causam materi em utrualiquid aliud praeter materiam sit causa tin se , aut non. Secunda quaestio est. Supposito in aliquid pr ter niateriam sit causa, utrum illud sit separabile amateria sicut posuit Plato,aut sicut posuit Pythagoras.Tertia q6 es .Si est aliquid separabile a materia,ntrum sit unum tantum, sicut positit Anaxagoras,
aut plura numero sicut posuit Plato & ipse Aristo. tortaq5 est:Vtrum aliquid sit spraeter synolo , i. simul totum. aut nihil,aut in quibusdam sit aliquid. de in quibusdam non:& qualia sine in quibus sitiit, de qualia in quibus non. Exponit autem quid sit syn lon uel simul totum,scilicet quando praedicaturaliouid de materia. Ad citius intellectum consideran cnim est ut Plato posuit hominem de equum 5e ea iste prat licanti melle quasdam formas separatas.Per hoc autem honio pri sicatur de Socrate uel Platone,P materia sensibilis participat sormam separatam. cra.ergo uel Plato dicitur synolon uel simul totum, quia constituitur per hoc in materia participat formam separatam Etest quali quoddam praedicatum de materia. u rit emo philosophus hie
utrum quod suid est indiuidi ii, sit aliquid aliud pro
ter ipsi ina individuum,uel non:aut etiam in quibus. dam est aliud de in qui biisda non aliud.Quam quidequaestionem philosophus determinabit in septimo. indeclinidicit. Dem ynticipia, utrum n ero, serie definita strit. Et
eo inrat senibus. Ur qua insubiem, G utrum comi ibi immeTincorruptibiluim adem, an uersa. Et uirgineora ruptibilia omnia iis eorruptibilium corruptibilia. Item quod omnium difficillimum est,m niaximam ambiguitatem habet, uirum unam ct ens ut isthagorici. π Plato dic ira
non si aliut quisquam,sidentium substantia, anno sedesius quid auctum it mn es amicitiam ait ius vero
quid sin ignem etiam alius apum, Maerem. Et virupris copia uniuersalia sint, an tanquam gulam rerum. Amplius autem utrum principis numero aut ducis de terminat π qua in rationibus ris subiecto.Et utram corruptibilium υ incorruptibilium eadem, aut diuersa. Murracini bilia omnia, diaco tibilium rem tilia. Amplius aurem quod omnium d Jcillimum est, Cr plurimum habet dubitat omin, utrum unum er ens quot motam ritha
tium substantiam, tram γ salterum talis. Iubiecta,
ut Empedocles amorem Git, alius uero ignem rus aquam, alius aerem. Et virum princi sint uniu/rsalia, sit tu
Mouet quaestiones circa modum existendi miii Nou ὶ
cipiorii .Et quia ens diuidi riir per unum de ni ulta, per actum de potentiam. Primo quaerit qNomodo sint principia fili unitatem dc multitudinem. Se udo quomodo sint seciliadum aestim & potentiam, ibi: ita potestate aut actu. Circa priuilam mouet Septima. quatuor quaestiones,quarum prinia est.Vtrum prin HHq. - .cipia sint aeternii nata fui numerum, aut secundum speciem, puta quia dicimus tria esse principia natu 1 sis die Potest autem intelligi, uel quia sunt leterminata Tex imG numerum, ita, scilicetu, sola una numero formast principium nature ac sola una numero materia &priuatio. Et potest itelligi et sit determinata sua speciem, ita,scilicet w sint multa principia materialia iconueniant in speciae materialis principij i&sic de aliis. Et quia quidam philosophorum assignabant causas formales sicut Platonici quidani autem solas causas materiales, sicut antiqui naturales, addit sista q uaestio habet locum in rati Ombiis .ian cati sisse alibi lde in subiecto a. in causis materialibus. Secunda quaestio est.Vtrum corniptibilium sint ea O i. dein principia aut diuersa. Et si sint diuersa, utriun Hie ita omnia sint incorruptibilia, uel corruptibilium prin Ex irrui cipia sint corruptibilia,& i icorruptibilium incorruptibilia.Tertiaqoesi Vtrum unum N ens significet τει eo. i. ipsam substantiam rerum,de non aliquid aliud addi- No tum sit pra substantiani rerum, sicut dicebant Pytha Haec q5' gorici de Platonic uel non significent ipsam substan itiam rem sed sit aliquid alii vi subiectum unitati de Pentitati, scilicet ignis aut aer, aut aliud aliud huius- m i. a modi, ut antiqui naturales res ueriint. Hanc autem x. parii, ita. quaestionem dicit esse disicillimam&maxime dubi i lactis tabilem,quia ex ista quaestione dependet tota opi nio Platonis de Pythagor qui ponebant numeros dii, i .esse subsantiam rerum. Quartaq6 est.Vtrum prin- Decima. cipia rerum sint sicutiquaedam liniuersalia, uel sicut Haec 'ira singularia a.utriam ea quae ponunt esse principia habeant rationem principii secundum rari uena uniuersalem, uel seci indiui ui unumquodque i, eorum est aliquid di fingillare.Deinde cum dicit.
Eipotentia, an actu. Item utrum aliteran fecundum m E s s. tum , Obri enim multam dubitationem praebm ιrant. Elpotestate aut acta. Amplius utrum aliter auisecuris AN T. dum morum. Haec enodabiratio praestinimae m.
Quaerit utrum principia sint secundum potenti, Haec ias di uel secundum actum Et haec qo maxume uideriiri tinere ad principia materialia. Potest enim esse di bitatio. 'trum primum materiale principium stati Q.
quod corpus i actu, ut ignis, aut aer,ut antiqui natu modici rates posueruntiauialiquid existens in potentia tu tum, ut Plato positit Et quia motus est actus eximitis in potentia, de est quodam modo medium inter potentiam & actum, ideo adiungit aliam qoneri Vtriuia principia sint causae rerum solum secundum motum,sicut naturales posueriit sola principiam tus, uel materialia, uel efficietia,uel etiam sint principia aliter quam per motum, sicut Plato posuit pet .aquandam participationem huius sensibilia ab im-niateri bus causis Hai autum Daestiones ideo so
82쪽
mouisse dicit, quia mactam dubitationem habent,
ut patet ex discordiamitosephorum circa eas.Deinde cum dicit. Iutatriciae quaedamsbit,an non.σjisi uti unum sipa.
in eis. De humum omiuius non modo in mire ueritat in dii iis, imini neque Mire ratione dubita reficile est.
AN T. A mei nutrit numeri, diu langitudines e figurae utrum separataeis sibilisse, aut in eis.Debuontubus non botrum o Mile ueritium dubitatur facia
quaestiones pertinetes ad mathematica, ineri, ei stri quidem principia rem ponunturAE mouet duas Decimum quaestiones . alumna prima est. Utrum numeri & i5 - - , -εγ &ptincta sintqivedam substam ita tis,ut Pythagorici uel Platonici posuerunt uel no, sicut posuerunt nati irales. secunda quaestio est. Si sunt ni Mantiae, utrum sint separatae a sensibilibus, ut posueriint Platonici. aut in sensibilibus, ut PythaΗΣ qtae, Mouentur autem quaestiones iste tanquam initannii disputandae insta&determinandae: quia in his non, solum disicile est ueritatem i quirere, sed etiam
facile bene dubitare de eis inueniendo, scilicet probabiles rationes dubitationis.
rex. - . plurium sumtum finis eculanda vigetura eisi . pala. Postquani Philosophus mouit q6nes, quae faciue dubitationem in ista scientia, hic incipit de eis dis utare &diuidituri tres partes. In prima disputat de q6nibin pertinentibus ad considerationem hi l ius scientiae. In seciunda deqonibus pertinentibusi ad bratias, ibi.sAmelius autem utrum sensibiles sebstantiae &c.l In tertia parte de qonibus pertinea a isti, tibi ad principia sebstantiarum bi. 3Et de princi,
lina lin.ε. piis utrum oporteat genera & elementa &c.l Circa
primum tria facit. Primo enim disputat de consideratione huius scientiae quantumaci causas, per quasitat Et de ''nstratur.Secundo quantum ad prima demonstrationis principia, ibi. At uero de principiis de- imo attonis &c. Tertio quantum ad ipsas substatias, ibi. rotaliter quae substantiarum utrum una No prima est &c. Circa primum duo facit.Primo enim relu--ὐ ira mixquisii Πζm, de qua disputare intendit,conclusa i. dens ex ipse maerationis ordine, ut primo dispuin scieruit. tandum est de illis, de qiubi primum dictum est
enumeratione qonum, umim scilicet ad unam scietiam uetes plures pertineat speculari omnia genera causam,ut sic omo disputationis ordini quaestio num motarum respondeat Smindo ibi. a1s s. sevim motis, pinnos esset pruuliarum nubie rearis eortio ceres Aes x. Vnius e sicis: quomodo erum e troiaprvi eis Pari piae Gentia, orem s
nil rationes ad suaestione, & circa hoc tria sa-cit Primo enim ponit rationem ad ostenderatam, I V s risu, considerare omnia genera causarum non perilineat ad unam scienti an secundo mouet altera γ PM. auiis,nenusupposito,u ad diuersas scientias pertineat di Ieci.
uersa genera causarum considerare, citius causae cis Pari Mel
sideratio pertinetad Philosophum prinum . Et disputat ad diuersas quaestiones partes,& hoc ibi. At uero si scientiae cautarum sunt plures &c. FTertio ex hac disputatione secunda concluditconclusionem
primarum rationum, ibi. Quapropteruideturaeterius esse scientiae dec. Q rca primum ponit duas rationes dicens,ir cum unius scientiae sit considerare contratia, si modo erit limius scientiae conlider,
re principia, cum non sint contraria λ Quae quidem ratio si sin superficiem consideretur, nullius uide tur esse mometi.Videtur enim procedere ex destructione antecedentis ac si sic argumeraretur,si principia sunt contraria sunt unius scientis ergo,si non sunt contraria non sent unius scientiae. Posset ergo Reomsa. dici st Philosophu s in his disputationibus non solii Auram. probabilibus rationibus utitur, sed etiam iterdum sophysticcis,ponens rationes, quae ab aliis iducebatur. Sed non uidetur esse rationabile,st in tanta rem Tatus Philo elius tam friuolam & parum apparetem rationem induxisset. Unde aliter dicendum est,insi quis recte considerat naturam diuerserum, quae ad eandem scientiam pertinent, quaedam per tinent ad unam scientiam secundum sui diuersit rem,quaedam uero Gq, reduciatur ad aliquod in Multa quidem igitur alia diuersa inueniuntur pertinere ad unam scientiani.fm ui reducuntur m ali quod unum, puta, ut ad unum totum, uel ad unam camuel ad uirum subiectum.Sed contraria de quaelibet opposita pertinent ad unam scientiam fmse- ipsa,eo ui unum est ratio cognoscendi alterum. Et ex hoc essicitur ista propositio probabilis, vomnia diuersa,quae sunt contraria, pertineant ad unam scientiam. Vnde sequetur, si principia sunt diuersa,&non sunt contraria, quod non pertineant ad unam scientiam.
aut bonitiaturam siquidem omne quodcutis G, er pro ptersum tribu raturam bonum σει eost, quoniam illiingratia ceteraer fiunt, erDu: Ivus autemer cuius cauo actionueuioam finis est morier uero murus omnes cum motu. minis inmobilibus non contingere
queat eprincipium esse.non autem esse contingatqvicquam se bonum. unde in mathematicis, nibit per bane edus p tu necessati iadem alio. Pare eius, ad melius, aut peius, omtuno alicuius talium, nemo mentionem faciti
Uapropter damR'illarum ut Aristippus spernebasear iis rem artibus ac ipsis etiam illiberalibus, ut insea
Amplius utem multifexistentionginiunt omnia. a AN T. ratique modo postibile est motus pniscipium se in omnibus PM 3--mbilibus. ut boni naturam si pia morim,quod bonum est,secundumsterno resiam naturumseues Tirdia, quodia causa σμntersunt cetera. Finis remm -- causa:actis uiuiti est nis. Seda omnes, e mma tu,quare in immobilibus non continget Foe emincipis n esse a vidulo gas, id 'perflebo u. Vnde σmmis rivitisu pertam ostencitar causa inop aes monstratio
83쪽
artibus illiberalibus temni aer coriaris , mPὀd metas aut deterius dui omnia: mathematicas uero nullam de bonis, aut de malis ranonem facere.
Secunda D rationem ponit, quae talis est. Diue γlarimi pertinentium ad unam scientiam, quaecunq; scientia conssiderat unum considerat & alii id,ut pa tet in contrariis, quorum diuersitas seciuidum se pertinet ad unam scientiam non per reductionem ad aliquid linum sed non quaecunque scientia consi
derat unxn causam considerat omnes
causis: ergo consideratio omnium calicarimi non pertinet ad
unam scientiam. lino rem probat per hoc, Idiuersae scientiae sunt de diuersis entibus,&miit mentia sunt,qu ibus non possunt attribili omnes causae. asprimo manifestat in causa, q:iae dicitiir inde principium motiis. non enim iridetur,ui positi est e principium motus in rebus immobilibus. Poni intiir au
tem qiisdam e ntia immobilia, & praecipue fila Platonicos ponentes numeros & si ibstaritias separatas.Unde, siqua scientia de his considerat, non p6t considerare de causa ,quae est unde principium ira tuς.Secundo manifestat idem de causa finali, quae habet rationem boni. Boni enim natura non tridetur posse inueniri in rebus immobilibus, si hoc concedatur, ut omne quod est bonum, secundum se & ,p-pter suam naturam est finis. Et hoc modo causa est inquantiim propter ipsam. & causa eius omnia iiiii di si int. I icit autem,*e si bonum si cundi in se &propter suam naniram ad exclude diuti bonum litiae, quod non dicitur de fine, sed magis de eo, quod est ad finem. Vnde que sic solum dicuntur bona in 'quantum sunt utilia ad aliud non sunt bolla fila se &
ropter suam naturam. Sicut potio amara non est
ni se bona. sed solum fui Q ordinatii rad fine sanitatis. a est sm se bona. finis aut de cuius castali
tires le terminus alicuius uilis. oes auton actiones ianr esse cu motu. Ergo ur sequi,P in rebus in bilibus non possit est e hoc principium, scilicet causa finalis,quae habet rationem boni. Et quia quae sunt per se existentia absque materia, necesse est in sint immobilia, ideo non uidetur esse possibile, i sit aliquid lautoagatho ,i. per se bonum, ut Plato pono. bat. Omnia enim immaterialia&non participata vocabat per se existentia, sicut idem hominis uocabat hominem per se quasi non participatum in materia.Vii de & per se bonum di ebat id,quod est sua bonitas non participata, scilicet primum principiuomnium. Et ad hanc rationem confirmandam inducit quoddam signum. Ex hocin. uisitis non potesse in rebus immobilibus, uidetur procedere vinscientiis mathematicis, quae abstrahunta mater a &motu nihil probatur per hanc caiisam, sicut probatur in Scietia Naturali, quae est de rebus mobilibus aliquid per rationem boni. Sicut cum assignamus causam quare homo habet manus, quia per eas melius potest exequi conceptiones rationis. In mathematicis autem nulla demonstratio fit hoc modo, in hoc modo sit,quia melius est sic esse, aut deterius si ita non esset. Puta si diceretur u angulus in semici culo est rectus, sia melius est sic sit sit acutus uel obtusus. Et posset sorte aliquis este alius ino
diis demonstrandi per causam finalem, puta si diceretur, si finis erit necesse est id quod est ad filio pri
cedere:ideo subitingit, ir nullus omnino in mathematicis facit mentionei ii alicuius talium Pertinen- itium ad bonum uel ad caiisam finalem. Propter ad
quidam sophistae, ut Aristippus, qui sitit de secta Epicti reorum, omnino neglexit demonstrationes, quae sunt per causas finales, reputans eas uileS ex hoc lin artibus illiberalibus siue mechanicis, ut in arte tectonica idest edificatotia : decoriarias Onaniurationes assignantur ex hoc stest aliquid melius uel deterius. In mathematicis uero, quae sunt nobilissi mae& certissimae scientis, nulla fit mentio de bonis o nialis. De indeciam dicit. At pilaressunt eatiorum fientis, σalia ali princia a fi s .
f. piam earum dicensim, ea mese, quae φ rituar aut quis illlarum,qui eas habent, rem,quae quaeritur aximestici Aturrosi scientis causarumsunt pilares, et altera alteri AN T. rius praticipia,quae earum est dicen da quae quaerituri AM quis PM maxιure res quaesitas est eas, sciens habentiam sinterponit aliam quaestionem, do primo propo Q uestio. nit eam, de habet duas partes. Prima enim pars q innis est, Si diuerse causae considerentiar a pliaribus scientiis, ita ut altera scientia sit alteritis causae considerat iii quaestarum debet dici scientias quae itaq-ritur λ .i. philosophia primaλVtrum scilicet illa,qui considerat causam formalem, aut quae considerat causam finalem,uelqtiae considerar aliquam aliam Secunda pars quaestionis est, si aliquae res sint, quae habeant plures causa qtiis maxime cognoscit rem illam eorum qui considerant illas causas 3 Secundo
cum dicit. contingit enim ei dem,omnes modos causarum inesse. ut sis radamur ad quidem motris, arsersaberi cui in uero caisa,
opus. Materia autem terra, lapides forma uero donitio. contingit enim eidem omnes modos causarum inesse. ut domus. Unde quidem motus , arser aedificator: cuius Maro causa, opus: σ materia tora, Cr lapides: species uo
Manifestat partem secundam qonis per hoc, luna & eadem res inii enitur, quae habet omnes mo
dos causarum, sic iit domus causa unde principium motus est ars N aedificator. Id uero cuius causa uel finis causa domus test opust, i. usus eius, qui in habitatio. Causa uero sicut materia est terra,ex qua fiunt lateres& lapides. Causa uero sicut species uel sorma, est ipsa ro domus, quam artifex praecocepta
mente in materia ponit. Tertio ibi. Ex bis itaque, quae ab antiquis determinatasunt,quaesii ea a a s s. tiarum apprianda sit apsentia oratio te uadratur virum. iamque ita Vmlandam esse. Veram qualem principalis os ima cr honorabilissima , T cui caeteras scientias tanpiam lancillas non contradicere decet, ira est ipsas finis, cx boni
igitur ex dudum determinatis, quam decet vocare scienα A re r. Eirum fas centram. Habet enim rationem quamlibet appeta Par Auri inquantum finior em principalior xi ut Miseriareus non contradicerescientias alias certum est, quae miser senitalis est. Hui Henim causisunt tera. Molo fiunt eas sumit quaestionem, scilicet quam dictarum metui; scientiarum possumus uocare sapientiam, secundu ce ab REO us de sapientia prius determinavimus in principio libri, utruscilicet illam, quς considerat causam 'semialem, uel qui considerat causam spalem , uel aliquam
84쪽
Gqtiam aliarim causarum. Et poniteonseqtienterrones ad singulas itium carum dicens G qdam uidetur deiqitalibet scientia ,i.quae est per qliacunq; cam q, appelletur nomine sapientiae. Et primo qua- ΡΠ percam finale. Dicti ina esstia. in principio libri, in ista seia filiae sapientia dr est maxime principalis & ordinatilia aliarum,quasi subditarium.Sic igitur inquantum sapientialest senior ,i. prior ordine di enitatis, si princi lior quada aut horitate ordinandi alias qiua no est i istum, aliae stieretradicant ei sed ab ea accipiant silia princinia, si cui ei seruientes,up q, illa scia . a est finis & bonit, i. d redit per cam finale sit talis, a st digna nomine sapientiae. Et hoc ideo,quia omnia alia sunt,ppter finem. unde finis est quodammodo causa omnium aliarum caiisarum. Et sic scientia,que procedit per causam finalem,est pricipalior.Cuius signum est, Ῥartes illae, ad quas pertinent fines, principantur de praecipiunt aliis artibus, sicut gubernatoria nauis activae.Vnde, si sapientia est principalis N praecepti ira respectu aliarum, maxime uidetur ut prockat per causam finalem.
drare dicimur, inuenimus quadratu ei aretrale.Cii aut ois sit perficies aeque distantiu laterum & rectorum angulorum ex duabus lineis contineatur, si rectu continent angulti, ita,u, totalis sit perficies nihil est aliud et ductus unius eam in alia, tunc inuenimus quadratum aeqtiale sit persciet 1 ictae, qn inuenimus linea Ouae sit media in proportione inter duas lineaspraedictas. Put si linea A, ad lineam a se habeat sicut linea a ad lineam c, quadratum lines Best quale simerficiei, qua continetur in C di A, ut
melcibile definita est esse. ipsi uti iusta tis fuerit. cummum multipliciter' iam scire agis quum illam spires.
emur, qui rem quisum siti sio esse cognoscat, quJun illum,1 ipsi non eg .lssorum autem ipsorum,alterum abero ma gis,ermaximillum, quiqvide' non uero illum. qui quouto, autquali, aut m, me padyatiratura aptum est. Item Gis eaeteris turrescire unum ae e eorum etiami quorum demonstrationes sunt arbitramin, eum quia est stra mus.u puta quid est tetragonymus, quod inuentis mine.'mluer es deeriem. Inguantum vero risumn eo imσ maximestibi Iudi filii ira sese antis usque erit talumiatis enim modurationemficientibus, magis quidemscire dicimur eum, puri it vi ipsio esse quid ipsa res quam in non egeaerborum e sedem alia alio ma is. o maxime is est,er taen quant λαπι quale ut aliquidsacere, aut pati manata est. Amplius autem σ in aliis sicine fingula er quorum demonstrati nes sunt, tune putamus eristere. η D scimus qui est: αι quia est teres ora: re quia meide inuentis. Similiter cutem σin aliis.
Maz. lnducit rationem de eausam est. Dictum est enim in prooemio libri,q, sapientia est pes rumcausariam,& eius, quod est maxime stibile,& quod est mamime certum. Et G hoc uidetur, , sit Isebsutis id est per causam formalem quia iter,ue δες Dciae. D. modos sidiendi,magis dicimus scire illum qui seitalim quid esse u cui tat aliquid non esse Unde & ἔ Post
rioribus Philosophus probatim demonstratio a fi malitia est potior u nestativa.Inter eos aiate,si sciuiali amrmare. unii alio maeis dicimus scire. Sed inter oes maxime dicimus scire illa, qui cognoscit ud est res. non aut qui scit quanta est, uel qitalis,deo possit sacere uel pati. Ric igiξ in eo oscedo tysam re abselute persectissimu est scire est res, qδ est scire subam rei sed etia in aliis cognoscendis puta Pprietatibus rei magis dicimus scire singula, de qbus suntdemrones, qn etiam de ipsis accidetibus
uel Morietatibus scimus qr ud est: a G qd est noni selum inuenitur in se iis, sed etia in accidentibus. Et ponit exesu de tetragonismo, ude quadratura
T ragoni sinus siue si ipscies plana.
Ad inueniendum quadratum aequale tetrago nita', oportet accipere lineam mediam in proportione inter duas lineas, ut patet in istis lineis sequentibus. Et apparet manifeste innumeris. Sex enim est medium in proportione inter nouem de quatuor. Nquem enim se habet ad sex in proportione se qui altera, & similiter sex ad quatuor. 'adratum autem senarii est. 36.Quod etiam perficitur ex ductuquaternarii in novenarium. Quater enim noua simi. 36.Et simile est in omnitibus aliis.Deinde ponte
rationem de causa mouente. cir generationem aurem, erassiones totos transma 21ss. arionem, cum ciamus motus principium Me autem asiatem in do sciε
Di Oppositum est. Qi 'alterius esesilantis uideatur, barum eausarum unamquamqueste larc bran uti circa generationes uero Crassur,ta eis orium trais 'a in Minutationem opimimur nosperfecte cognossere , quandoc gnosiisusprincipium motus. hoe autem alterum σπροφ Aux.
85쪽
Videmus. ii.ν circa generationes & actiones, &eirca omnem transmutationem maxime dicimur aliquid scire,quando cognoscimus principium motu eo ut motus nihil est aliud q actus mobil is a moTUM M uente,ut drin. 3. Physic. Praetermittit autem de camateriali, quia illa ipersectissime se habet ad hoc, et sit principium cosnoscendi non enim sit connitio per id, quod est in potentia, sed per id quod est
ad secundam qonem pertinentibus, inducit rationem ex eisde ronibus stupra positis ad prima qone, scilicet v, alterius scientiae sit considerare oes illascas, eo vindiuersis rebus diuerse causae uidetur habere principalitatem, sicut in mobilibus principiumomς, in scibilibus qequidest,finis aute in his quae
metitorii ordinatur ad finem. Hanc autem 'onem Arist. in se tur pruna quentibus expresse solliere non inuenitur. Pottsiqn iup eius Blutio ex his qiis ipse in serius in dii tersis locis determinat, colligi. De terminat enim in Q liarto, villa scientia consideratens inquantum est eris. unde N eius est considerare primas si ibstantias, non aut scientiae Naturalis, quia supra subam mobilem sunt aliae si ibstantiae.Omnis aut si a uel est ens per seipsam, si sit forma tiri, uel si sit coposita ex materia &sorma est ens per suam formam. unde inqtiantiam hic seientia est considerativa entis, considerat maxime causam formalem. Primae autem Libstantiae nocognoscuntur a nobis, ut sciamus de eb quod quid Thia , L potest aliqualiter haberi ex his, quς in.ix.determittantum& sic in eam cognitione non habet locum calici sermalis. Sed quamuis ipsae sint immobiles sin seipsas, sunt in causi motus aliorum per modum finis.& ideo ad hanc sciam, inquantum est considerativa primarum substantiarum, praecipite per
tinet considerare carisam finalem,& etiam aliqualiter causim mouentem Causam autem materialem sua seipsam nullo modo, quia materia non conumnienter ca est entis, sed alicuius determinati generis scilicet substantiae mobilis . Tales aut cause pe , tinent ad considerationem particularium sesentiam, nisi forte considerentur ab hac scientia inquantum continentur sub ente. Sic enim ad omnia suam considerat icnem extendit. His autem uisis ratio- in opp----inductas facile est soluere. Primo enim nihil Phibet diuersas causas ad hanc sciam pertinere unam existentem, licet non sint contraria, quia reduci uatur ad unum,cad ens coe, sicut dictum est. Similiter nihil prohibet, & si non quaelist et scientia consideret oes causas, quin aliqua scia possit considerare oes uel plures earum inquantum reducuntur ad aliquod unum. Sed specialiter descendendo dicenduest, ui nihil prohibet in immobilibus considerari&principium motusainem sitie bonum, in immobilibus quae sunt tamen mouetia sicut sunt priss sebae, . in his autem, quae neque mouentur, nec mouent, non est consideratio principii motus, nec finis subrone finis motus, quavis possit cosiderari finis subrone finis alicuius operationis siue motu.Sicut si ponant esse subae intelligetes n5 moueres,ut Platonici posuerunt, nihilominu s in inquantu habent intellectum de uolt intatem oportet ponere in eis finem dc bonum quod est obiectum uoluntatis. lathematica autem non mouentur, nec mouent, nec habent
uollantatem. Vnde in eis non consideratur bonum Υ s I c II isub nomine boni: & finis. Consderatur tamen in eis id, quod est bonum, scilicet est e Se quod quid est.Via Lini;
falsiim est, ut in mathematicis non sit bonur scut Pre eis ipse insta tiruxi. probat. Ad quaestionem uero secun- tra ad adam talii patet responso, quia ad laac sticliam pertinet consideratio trium causiarum, de quibus rationes inducit. Hi es inabu,ut infra in Nono dicetur. His igitur postis L E c T i o V.
Duplieia principia hic memorantur demonstrationis, & tu stantiae de quibus quaeritur num ad vitam, vel diuersas scisscto spectent.
DMMAEn pluriumsune ambigi. ιm est dico autem rex. dcmonstrat ira opiniones communes, ex quibus .
nes demon FB ut puta quod necessὶ est omne. aut affirmare, aut negare. π qiad impossibile ess,s Hese o non esse. quaecunque alie similes propo tiones fiunt. ιurum una claurum, an substantiae scientia est, an diciersas pιod si non una, utra dicenda est illa esse, quae nunc quaeritur At uero er de principiis demon' tionis virum unisu A re nfitentia est aut plurium Ainratio est. Dio autem demonu Texa. si, at tuas communes opiniones ex quibus demonstrant, vi P quoniam omne necesarium est aut cere aut negare. Tim
possibilesimul estis non esse, er quaecunpie tales proposiαtiones . virum barum una scientia er substantiae, aut alias Elfi non una est, quam oportet appellare quae nanc est quaesita. Postquam disputauit de prima quaestione, q erat Hriis Lu
de consideratione causarum. Hic intendit disputa' secuire de consideratione principiorum demonstratio-
nis, ad quam scientiam pertineant accirca hoc tr anci . Primo mouet quaestionem. secundo disputat si Laiul ad unam partem. ibi iVnius igitur esse dcci Tertio te coss.s dis putat ad aliam partem .ib;:sAt uero si alia&c. F Prumpo Dicite No primo, st dubitatio est de principiis demonstrationis, utrum considerare de his pertineat ad linam scietia, uel ad plures. Et exponit, quae sunt demonstrationis principia. Et dicit, v sunt commitnes coceptiones omnium. omnium ex quibus proincedunt omnes demonstrationes. in miantum,s.sngula principia propriarum cisnclusionium demonstratarii in habent firmitatem uirtute principiorum communium. Et exei lificat de primis principiis maxime, sicut o necesse est de lino unoquoque, aut a firmare, aut negare. Et aliud principium in q, im- Quom
possibile est ide simul esse do non esse. Est ergo haec quaestio. Vtrum haec principia & similia pertineant ad unam scientiam uel ad plures. Et si ad unam utrupertineant ad sicientiam que est considerans stibilitiam, uel ad aliam. Et si ad aliam, quam earum opor tet nominare sapientiam uel philosephiam pruna
quam nunc quscimus. Deinde cum dicit. unisu itaque ira est rationabila esse.curgeometriamam a xstigis φ.am cui incunque inroprium sit his diecularis stirapae
aequa iter Ditim cuiaustuque est, de omnibus uero no continosas i me caeterarim, ita nec illius, quae cognoscit substinnas, proprium est,ia eis cognoscere. vritis igitur esen est rationabile. cviderim magis A N T. Geometriae quam qualiscunque de his est proprium dia, res Pisa. si igitur similiter qualiscunque fit,omnium uero non continagis e nec aliarum,uan'Minarsostantius cognoscena
miretriario de Is cognoscosi obiiciti
86쪽
obiicit ad linam partem qiuaemonis, scilicet ad ostendendum Unon est unius stiei iti considerare principia omnia, supple demonstrationis & siil,stantiam. Et ponit duas rationes. qiram punia talis est. Cum oes scienti utantur predictis principiis demostrationis nulla ratio esse uidetur,qirare magis pet- tineant ad unam quam ad aliam.Nec etiam uidetur rationabile, o eorum cosideratio pertineat ad omnes scietias, quia sic sequereriir in idem tractaretur in diuersis scientiis, quod esset sit perfluum. videtur igitur linqui, ut nulla scientia consideret de principiis istis: ergo perquam rationem non pertinet ad aliquam aliarum scientiariim tradere cognitionem de huiusmodi demonstrationis principiis, per eamdem rationem non pertinet ad scientiam cilius est corviderare de substantia. Secunda roponitur ibi. a 1 s s. Dadbeemomodo emi si retia erit c indenim borrumterae etiam arres, ta cognitis. QMdsi demonstrativa de eis est, vertebit aliquod genus subiectum estiG passiones ta alis; itar emon es nitateres deomnibusenim demonDatisremes, im sibili est.' Gemitecessὶ est ex qui Utim eretro quippiam.π quor se demonstratio. esse. mire Midit e flarum, que demonstrantur. ἄγοmodo mi in ionicientia Qtu enim
minumquodque horum existit res,tπnuum Q.Vn nata rogo eis ut notis aerere aliae. si autem de bis dementisatio.
oportebit alii; md igitur esses ieritiam, cr hie quid pus ener, in aera ignitates eort . Nanque es omnibus 'ecmon strat senem est imm Ebile. Necesse enim ex aliquod
demonstrationem: pure ac eidues numaenasaliqvid monstratorum moenis D. monstrario dignuMibur utuntur.
Quae talis est. Modus, de quibus est cognitio inscientiis est duplex. Unus modus secundum vile unoquoque cogno itur quid est. Alius modus mu cognitio per aemonstrationem aequiritur. Pri mo autem modo non pertinet ad aliquam scientia ere eo itionem de principiis demonstrationis,quiatalis coenitio principio ivn praeses ponititur ante omnes scientias. Quod enita linumquodque horiura sit enslex nuc noli inius a statim a principio cognoscimus quid siqniscent l, e principia, per quorum cognitionem statim ipsa principia co-n oscuntur. Et, quia talis cognitio principiorum inest bis statim a natura, concludit. 'omnes mior: cietie, quaesiintdeqilibusdam aliis cogniti nibus, uti turp ictis principiis tanquam natu Taliter tintis.Similiter autem probatur,u p ictorum principiorum cognitio non traditur in aliqua cientia ver demonstrationem, quia, si esset aliqua demonstratio de eis oporteret tria tune principiaeqnsderari, scilicet genus sibiectum, passiones, redignitates. Et ad huius manifestationem si Mir, laim ossibile ea de omnibuq esse demsistrationem. Iaduc non erum demonstrantur subiecta sed desii biectis pastiones.De sebiectis uero oportet praecognoscere an est est,tit dicitur in. t.Poste. Et hoc ideo, quia necesse est demostrationem esse ex aliquitius, sicut ex principiis, quae sint dignitates, & circa aliquod, quod est sit bie im&esi quorum, quae sent. . passiones. Ex hoc autem statim manifestima est ex
tur,quia oporteret quod haberent aliquas dignit res priores,quod est impossibile. Unde praetermisso hoc modo procedendi tan aliam mana sesto,pro ce φt ex parte sit biecti. Cum enim una scientia se unius generis sit biecti, oporteretis illa scientia,quae
demoliraret dignitates, haberet linum sebm. Et sic oporteret, in olum sciarum demonstratii iam esset unum genus subna, ouia onines scis demonstrativae utuntur lvuusmodi dignitatibus. Deinde cu dicit. Aiumst altera, piae tisi illa erilla,quae de bu,ntra x K. ear princi lior, Cr prior est ut ersaliter enim,Cr ma ximeprimina omniumAgnitates Ani erct non esiphilas phi, cuiuis alterius erit de ei fuerum: fisum spe dari. At utra talia quaesubstantis, σν de his,quae earum AN T. principatior er prior est uniuersaliter enim maxime omanium principia sunt dignitatis. Et si non est philosophi, mineris acterius determinare ueri utem Cr fustiatem sobiicit ad aliam partem. Si enina dicatur, ut alia taentia sit, quae est de huiusmodi principiis, & alia, quae est de situstantia, remanebit ubitatio quaei sarum sit 'rincipalior& prior.Ex una enim parte dignitates lunt maexime uniuersales,& principia omnium , que traditiatur in quibuscunque scientiis. Et secundit hoc uidetur', scientia, quae est de huiusnodi principiis sit principalissima. Ex alia uero parte, cum sebstantia sit primum & principale ens,manifestum est,u, Prima Philosophia est scientia substatis. Et si non est eadem sitientia si ibstantiae, de dignita tum, non erit de fuit dicere cuius alterius sit co Gerare ueritatem dc salsitatem circa dignitates,si
non est primi philosephi qui considerat silbstantia. Hancautem quastionem determinat Philom-phusin. fi liis,&dicit,quod ad Philosophum po- tius pertinet consideratio dignitatum, itaquantum ad ipsempertinet consideratio entis incommuni,
ad quod per se pertinent huiusnodi principia pri'ma, ut maxime apparet in eo quod est maxime primm priucipium, stilicet et impostibile est ide esse
de noti esse. Vnde omnes scientiae particulares utit
turhuiusmodi principiis sicut utuntur ipso ente, Utamen principaliter cosiderat Philosephus Primus. Et per hoc soluitur ratio prima. Secunda autem in soluitur per hy,U Philosophiis non considerat hu-hisinodi principia tanquam faciens ea scire ditante do uel absolute demostrando, sed solum elenchice, .i contradicendo disputatiue negantibus ea, ut in arto dicetur. L x c et i o VI.
Num omnium substantinum Vita si sei εtia, vel 3 in ista scientia contempletiir substantia, & ei s se accid
Postquam disputauit duasqones pertinentes ad ebstiterationem suius scientiae, hic disipiitat tertia, qii est de insideratione si ibstantianam &accide-tium. Et diuidit in partes dii sinu circa hoc duas tis ire semqones displitat. Secunda incipiti ibi:lAmpli iis aure motae 1 te utrum sensibiles sebstantiae &e. Circa primum tria facit.Primo movet Onem liae est,utrum omnium fissistantiarum se una scientia, aut plures sesentiae sui considerent diiuersas substantias. Secunda ibi. avss. si igitur nemina huAb bee silentia rei pomerides AN T. s M orymn Quo sub uni ponen dueascias
87쪽
dum quod una scientia sit de omnibus sebstantiis,
quia si non esset una de omnibus stibstantiis, non posset assignari, ut uidetur,euius sebstantiae sit con siderativa naec scientia, eo quod stibi antia , inquitum sebstantis,est principaliter ens. Vnde no uidetur u magis pertineat aa considerationem princia palis scientiae una sibilantia alia. Tertia bi. xtas. Vinum te intuori , est rasotiabile. etenim tiaviritin .m monstratura rota, o bis accidentibus omanium sub- msdmonstrativi, ω persecirca aliquo subiectumae ius rara tuus, uti rex communitar opimoru&u circa iraque
' Haemgenus' se accidentia eius est thetidiri cre aemAure. opinis nou .circa enim quod est uirus, Cringitibus rus, si butum vi exbis una. AN T. Vnam momnium non est raris tabili. Etenim demona rari 'ubia de omnibus eritiatqueperstaret sentibus. Siqia dem emonstratilia omnis cire. Hi p. s. iam theculatur persi accideratis exeommanibus opimii u. Et circa
uera igitur genis accidemia persi eius m est' uri ex
bile ponere unam esse scientiam omnium substantiarum. Sequetur enim v in et una scientia demonstrativa de omnibus per se accidentibus. Et hoe ideo, quia omnis scientia demonstrativa aliquoruaccidentiuin,speculatur per se accidentia circa aliquod fissilectum. & hoc ex ali tubus conceptioni bus communibus. Mia igitur scientia denaonstra titia non speculatur accidentia nisi circa sit biectum aliquod, inquitur ut ad eandem scietiam pertineat considerare aliquod genus subiectum, ad quam rtinet considerare per se accidentia illius generis,& econuerib, dummodo demonstratio fiat ex eisdem principiis sed quandoque contingitu, demo strare, quia ita est, per aliqua principia, pertinet ad aliquam scientiam de demostrare principia, ex quibus demonstrabatur,quia ita est, pertinet ad unam entiam. Quandoque quidem ad eandem, quandoque uero ad aliam. Ad eandem quidem sit geometriademonstrat, in triangulus habet tres angulos aequales duobus rectis,pet hoc ' an us exterior trianguli est aequalis duobus interioribus sibi oppositis, quod tantum demonstrare pertinet ad geometriam. Ad aliam uero scientiam sicut musicus probat intonus non diuiditur in duo semitonia aequalia, pernoc l proportio sexqui octaua cum se saperparticularis non potest diuidi in duo aequalia. Sed hoc probate non pertinet ad muscum, sed ad
arithmeticum. Sic ergo patetiuisitandoque accidit diuersitas in scientiis propter diuersitatem erincipiorum, dum una scientia demonstrat principia alterius scientiae per quidam altiora principia. sed supposita identitate principiorum non potest esse diuersitas in scientiis, dummodo sint evi accis dentia& idem genus si ibiectum, quasi una scientia eonsideret sibin & eadem accidentia. de sequitim scia, quae considerat subam, cosideret etiam accidentia, ita in si sint plures sciς considerantes subas. erimi considerantes accidentia. Si uero una ea a sola sit quae consideret silvas, una sola erit qui considerabit accidentia. Hoc autem est impossibit
quia sic sequeretur non esse nisi unam scientiam, cunulla scientia sit quae non dentonstret accidentia de aliquo subiecto.non ergo ad unam scientiam pertinet considerare omnes substantias. Haec autem questio determinatur in muto huius, ubi osteditur,u ad primam scientiam,ad quam pertinet con siderare de ente inquantum est ens,pertinet conmderare de substantia inquantum est substantia& se
considerat omnes substantias secundum cominu nem rationem substantiae, de per cosequens ad eam pertinet considerare communia accidentia substantiae. Particularia uero accidentia quarundam si statiarum pertinet cosiderare ad particulares sci Ditas,quae sitne de particularibus sit bstantiis, sicut ad scientiam naturalem pertinet considerare accidentia substantiae mobilis. Verumtamen insibstantiis est etiam ordo. nam primae substantiae sunt substat tiae immateriales. unde& earii consideratio pertinet proprie ad philosophum primum.Sicut s non Teo. e. essent aliae substantiae priores substantiis mobilibus corporalibus, sinentia naturalis esset philosophia prim , ut dicitur infra in Sexto. Deinde O dicit. Item utrum emas antias brum spectilatio etiam circa accitula ei, dico aut ,urpura st Italum piaedam fibstantia est, ac lineae, er plina um eius scientia est,
Hacognsere,et que circa uiuam; uosque genus acciducit, cipabas mathematicae demonstrant, an alteritas
Amplius aurem vimis eirca substantiam festim themas circa ipsas cr ace uia. Dico autem ut I solidum aedam substantia est, cr linea σsuperficim virum ei μὰ em're seadem cognoscere, crucumiacirca Mum ς ο κ genus, de quilin mathematicae ostendunt, aut au
Ponest aliam quaestionem de consideratione si stantii &accidentis, de circa hoc etiam tria facit.primo mouet quaestionem quae est. Vinimconsideratio huius scientiae si solum circa substantiam, aut etiam circa ea, quet aecidunt substantiis. Puta si di eamus quod line superficies & solida sint quaedam substantiae, ut quidam posuerunt, quaeritur utrum eiusdem scientiae si considerare ista, & per se accidentia horum, quae demonstrantur in scientiis mathematicis,aut sterius. secundo ibi. si erum cissem, demonstra tua quodam eruet φη H.
Nam, stetissem, Moratura φ da est, σq- 9r. A lanitie est . Non uidetur eisi quod quia s M.f. et strati obiicit ad unam partem si enim eiusdem scientiae est considerare accidentia de substantias, cum scientia, quae considerat accidentia sit demonstrativa ac dentium, sequitur in scientia quae conta rat substantiam, sit deuionstrativa substantiarum,
. Sic ergo non erit eiusdemscientiae substa tias considerare de accidentia. Tertio ibi. a. a.
in stacterius, quae erit, quest e latur cis με an a L
88쪽
ANT. si eruersae, De speculor asta lavi ς - demu Hoectimreddere est iratie disticile.. Obiicit in contrariunt,qilia si dii tersementiae conderant si ibstantiam eu accusem, non erit assignare
tiam,quia talis scientia considerabit utrimque cita tamen hoc uideaturail omnes scientias pertinerer quia omnis scientia considerat per se accidentia circa subiectum,ut dictum est. Hanc aut eviqiiaestione determinat Philosbphus in Quarto huius dicens, ad eam scientiam, ad qi iam pertinet de substantiadeent pertinet etiam considerare de per se acciden tibus fissistantiq&entis. Non tamen sequiturquod eodem modo consideret utrunque, scilicet demonstrando substantiam,sicut demonsti ut accidens,sed finiendo substantiam & demonstrando accidens inesse uel non inesse, ut pleni us habeturin fine N
Num praeter se biles substatim reperiatur aliquae aliae a sens lita, separatae: -it item illos qui inter speeiet de --ntia taeta ipsa senubilibus munematiis existimaum
est praeter istis etiam aliasse utrum unim. plura submnturum e sunt. ut bi. Gut foraras et auadra, oreaque nrasbematicaratu iustientiarese Te .r. M am utrem sensibiles substantiae stila ejus PM.1. Οιdiundae, aut raeter eas alia. Et virum una genus ut plinarent sub laliarumsunt, ut Menteu' meso' itueramedia, ea quae mathematico dicunt esse scissus.
Postquam disputauit Philosephus quaestiones pertinentes ad eonsiderationem huius scientiae.hie disputat quistiones pertinentes ad ipsis substatias,la maea. de quibus principaliter considerat ista sitientia. Et
a. circa hoc tria facit. Primo mouet quaesti ones.Seci indo ostendit unde accipi possintrones ad unam pari se ibi: Quomodo ergo dicimus &αF Tertio obii- otia partem contrariam.ibi: Multis autem modisi habentibus dissicultatem &αICirca primum m Q prima uel duas quastiones, quarum prima est. Vtrii minimiuersitate rerum solae Bbstantiae sensibiles inu niantur,sic taliqui antiqui naturales dixerunt, aut etiam inueniantur quaedam aliae substantiae praeter sensibiles, sicut posuerunt Platonies.sectanda quaestio est,siinpositoq, sint aliquae sebstantiae praeter sensibiles. Utrum illae sebstantiae sint unius peneris, aut magis sint plura genera harum substantiarum. Vtrunque enim opinionem recipit. Quidam enim
posuerunt praeter iubsutias sensibiles esse solas species separatas,idest per se hominem immaterialem, di per se equum, & sic de aliis speciebus. Alii uero posuerunt quasdam alias intermedias substantias inter species & sensibilia scilicet mathematica, de suibus dicebant esse mathematicas scientias. Et huius ratio est, quia ponebant duplicem abstractionem rerum, puta abstractionem intellectus, quid, citur abstrahere uno modo uiuuersale i particulari, iuxta quam abstractionem ponebant species separa, tu per se sebsistentes. Alio modo sorinas quasdam a materia sensibili, in quarum sicilicet dissinitione nonponitur materiasensibilis, sicut circulus abstra-
hit ab me. Iiixta qtiam ponebant mathematica ab stracta, qui dicebant media inter species & sensibilia, quia conueniunt cum utrisque. Cum speciebus quidem inquantum sunt separata a niateria sensibili, cum sensibilibus autem inquantum inueniuntur plura ex eis in una specie, sicut plures circuli de plures lineae. Deinde cum diciti momodo igitur duimus fori areaifas .ersubstantia, ' η' per seipsas esse insuperi bus frem burdictum est. Quomodo erro di imur specus Musas, eT A amias fecundum se, o molin Finsas de fisus ita sis, e I '
Ostendit quomodo ad unam partem argumentari possit,&dicit quod hoc di m est sin primis
sermonibusFidest in primo libro,quomodo species ponantur causiae rerum sensibilium, & subitantiae quaedam per se si ibsistentes.Vnde ex his,quae ibi dicta sunt m recitatione opinionis PIatonis, accipi possunt rationes ad partem astirmativam. D inde cum dicit.
cum uero multiplicem dissicultatem babeant,non minus nass. est inconuenietis scere quidem esse quas am naturas praeter ,eas,quae in coelahunturis uero easdem,quas πρUM sponere, nil quod ela quidem sempiterna, e uero crerupti M. IM.uralem nanque hominem ex itialem equum, ersantra.
rem aiunt, er Mil aliud simili. quid illis facientes, pia seu quid m esse &οι ,sed formaestaris bominibus: nee enim illi aliud faciebant nisi homine empiternos,eillisornras, os, uilia sempiterna.
Multis utem modis babentibus dis laestatem, milla ina A N T. subfodum dicere quidem alias aliquas esse naturas stra. Pa 3- terra oua in caela sunt, has autem easdem dicere stabili, hus,mst a bine quidem sempiterna, laureo care vitali Nam perse hominem dicunt bominem esse erequum σώ- nitatem, aliud autem nihil simile facientes deos esse e e .cintibus, G humo pectetesse. Nihil enim aliud fere.
runt quam homines sempiumos, nubisterioniurasti
Obiicit ad partem negativa de primo ad osten Linta.dendum v, non sunt λecies separatae a sensibilibus. Secundo ad ostendeta st non sunt mathematica separata.ibi s Amplius autem siquis praeter spes Sc. sSupra autem in Primo libro iniistas rationes possit contra ponentes species.& ideo illis ronibus prae- termistis poni t quandam rationem,quae uidetur es- κε ficacissima, de dicit, v cum positio ponentium spe- sma Muracies separatas multas habendissicultates, illudqt i a Plat nunc dicetur non continet minorem abserditatem aliquo aliorum,scilicet γ aliquis dicat quasdam esse naturas praeter naturas sensibile quae stila coelo con Te e. s. tinentur. Nam coelum est terminus corporiim sens, bilium,ut in Primo de Coelo & insido probatur.P nentes autem species, non ponebant eas esse infra coelum , nec extra, ut dicitur in Tertio physico. Et
ideo conuenienter dicit, quod ponebant quasdamnaturas praetereo quaestuat in coelo. Dicebant au- 'tem contrarias naturas esse easdem fecitdum spem& rationem,& in istis sensibilibus, quinimmo aicebat illas naturas esse spes horusensibiliu puta 'hoseparatus est humanitas hominis huius sensibilis, de 'ho sensibilis est ho participatione illius holis Hac in driam ponebant inter ea, quia illae naturae immateriales sunt sempitem , isti uero sensibiles sunt Tho.s Metaphy. E 3
89쪽
corruptibiles. Etu ponerent illas naniras easdem istis patet per hoci &sicut in istis sensibilibus inuenitur homo.eqtius,& sanitas, ita in illis naturis p nebatshomine per se .i.sine materia sensibili. & similiter eqitu S: sanitatem. 3t nihil aliud ponebat in substantiis separatis nisi ui erant militer insensibili bus. Qitae quidem positio uidetur esse similis positioni ponentium deos esse hii. na speciei,que suit positio Epicureoriuri, uta ullius dicit i lib. de Natura deorum. Si ut enim qui ponebant deos humane speciei nihil aliud secerunt quam ponere homines sempiternos secundum si iam naturam, ita de illi,
qui ponebant species nihil aliud faciunt qudm p
nunt res sensibiles sempiternas ut equum, bovem. 8: similia. Est autem ualde absurdum, quod id, quod secundum suam naturam est cor ptibile,sit eiusdespeciei elim eo, quod per suam naturam est ineo runtibile.quin potius corruptibile de incorruptibile disserunt me, ut infra dicetur in. t o.huius. Potest tamen continetere ut id,quod secundum suam natura est corruptibile uirtute diuina perpetuo conseruetur inesse. Deinde cum dicit.
Item stiliis prae reformas,ta tis dubitationes babibit. patet et enim quod Dei ter, ex li neae praeter etiam ipsas sensibiles erunt,traliorum generum fingula. mire cum astrologia una earum sit, erit σcoeatum aliouos p reter sen bile certum, Cr sol, cr lana, Creaetera limiliter quae in caelo sura . At quomodo ere indendum est talibus nam immobile, non est ration bile esse. mobile autem, er omnino est impossibile. Similiter de quibus pes estiua tractas, σque in mathematicis barrioam . et baee enim im 3ssibile est praetersensibilia esse propter
similes eo as, st enim sin bilia sunt, media σfensus, patet
quia animalia etiam erunt eorum mediorum, T quidem cororuptibilium.
Amplius autem quis praeteri Her er I Ubilia intera
media ponat, multas habebit dubitationes. Palam enim quia similiter lineae praeter ipsus siensibiles erunt, er unumquod que aliorum generum. Igiturquoniam astrologia una boum
est ril quoddam earum praeter sensibile caelum π soler Iana cr alia Dilure coelestia. Et quomodo bis credere oporatet Neque enim immobile rationabile esse, mobile vero ima
pinsite dimnino. simit ter autem er de quibus perspectiam tractat, Cr in matbematicis bomonis. Etenim Melan Ume esse ρraeter siensibilia propter easdem catis r. Namstsumsessibilia intermedi σsensus. Palam Crmanifestum quia π animalia erant intermedia, ex ipsorum, erincorruptisdiam.
duabus scientiis mathematicis. Primo quidem in astroloma, que est una scietiarum mathematicam, cuius subieetima est coelum de coelestia corpora. sequetur ergo G praedicta st sit aliud coelum praeter coelum sensibile, de sinii liter alius sol, de alia luna,&similiter de aliis corporibus coelestibus. Sed hoc est incredibile, quia illud aliud coelum aut est mobile, aut immobile: si est i mobile,hoc uidetur esse irrationabile,cum uideamus naturale esse coelo P sei per moueatur.Vnde de astrologus aliquid considerat circa motum coeli. Dicere itero Q coelum sit se paratum,de sit mobile est ininossibile eo q, nihil separatum a materia potest esse mobile. Deinde ostedit idem esse inconueniens in aliis scientiis mathematicis, scilicet in Perspectiva, quae considerat lineam visualem, esin harmonica ideli musca, quae considerat proportiones sonorum audibilium. Impossibile est autem haec elle intermedia inter species Si sensibilia, quia si ista sensibilia sint inre media, ilicet soni & uisibilia seqtietur etiam quod sensus sitiat intermedij.Et ciun sensus non sint nisi in animali, sequetur Φ etiam animalia sint intermedia inter species de corruptibilia,quod est omnino
absurduin. Dubito ris autem aliquis, circa quae entia oportet bat scientias quaerere. st enim in hoc differreisolum ageometria, Gratista, quod e crudem eorum est, quaesentimus, iacit vero non sin ilium est patet quod praeter medicinam erit aliqua scientis,erpraeter quamcunque alia monteri sum medicinam,cr bane medicinam: at quomodo possibile est
eten m etiam falabria quaedam essent,praetersensibilia, ipsum alubre. Disitabit autem aliquis erelaea quae existentium querere oportet has scientias. Nam stin Me differt Geomeis tria id stara mensuranditerramβimodaesta dest ab rite diα uidendi terram solam, uiabo quidem borum est quaesienutimus,illa uero non sensibilium, palum uero er praeter Medicinam,cτ alia erit scientia: Cr praeter unamquamque aliarumanter inam medicinalem,tr hanc medicinalim Sed quo
modo hoe possibiles Etenim salubria quaedam utique erunt praeter se sibilia,cr etiam fanum.
secunda illa talis est. Si in illis generibus,de quibus sunt scientiae mathematicae , inuenitur triplex gradus reriim,csensibilia, specie di intermedia, cudeoibus spebus de Oibus sensibilibus uideati irine similis ratio,videtur sequi quod inter quaelibet sensibilia de suas spes simi aliqua media . unde remanet dubitatio ad quae rerum senera se extendant sciemtiae mathematicae. si enim scientia mathematica,
puta Geometriadisserta Maesia, quς est scientia demensuris sensibilibus, in hoc serum quod geo-
sia est de mensuris sensibilibus, geometria uero de intermediis non sensibilibus, pari ratione printer omnes scientias, quae sunt de sensibilibus,eriine obiicit contra ponentes mathematica media in ter species 3d sensibilia, de primo cotra illos,qiii ponebant mathematica media, de a sensibilibus separata. Secundo contra illos, qui ponebant mathematica sed in sensibilibus esse.ibissunt autem de aliquiqdicunt dec. Circa primum duo facit. Primo
ponit rones contra prima opinione. cudo obiicitie ii . pro eae ibisAt uero nee sensibilium deci Contra pri secundum y dicta cruaedam sciae mathematicaedemum obiicit tribus ut is, quarum prinia est, ir sicut intermediis, puta si scientia medicinalis est de qui- scientia qliadam mathematica est circa lineam, ita busdam sensibilibus, erit quaedam alia scientia pre etiam sunt quaedam mathematicae scietis circa alia ter scientiam medicinalem, de preter unamquam . subiecta. Si igitur sunt quaedam lineae praeter lineas que similem scietiam, crux erit media inter medici- sensibiles,de quibus geometra tractat, pari ratione natem, quae est de sensibilibus, de medicinalem qui in omnibus aliis generibus, de quibus aliae scientiae est de s ciebus Sed hoc est impossibile, ocu me-
mathematicae trzant, erunt quaedam prater sensi: dici ut circa stilubrisIte a sanatiua, si me
90쪽
dicinaestinedia,sequitur etiam sanathra sint media prater sensiuilia sinatiua &praeter autosanum, is est per se sanum, quod est species sani separati, O manifeste fallunt. Relinquitur ergo,q, istae scientiae themati ynosint cir aliqua, quae sunt media inter sensibisadi species separatas. Sintia ore tireb verum est, .ias Geo Drusensibilium,
Teletiam uiam ponit,per quam destruitur quo M
pod praedi positio sisnebat, ui scilicet esset
liqua scientia circa sensibiles mamtudines,&sic si inueniretur alia scia circa mammidines, ex hoc imberetur tessent magnitudines mediae. Vnde diri hoc non est ueri u geo laesia sit scientia senobiluim magnitii dinum auia sensibiles magnitudi- sunt corruptibiles. sequeretur ergo,ili Te insta esseide magnitudinibus comiptibilibus.led sciauidetur corrumpi eorruptis rebus de quibus est socrate enim non sedente iam non erit uera opinio, qua opinabamur eum sedere. Sequereturergo
motasia uel geosophia,ut alii libri habentico mpatur corruptis magnitudinibus sensibilibus, quod est contra rationem scientiae, quae est necessaria &i orruptibilis. Posset tamen haec ratio ad oppos-tim induci: ut dicaturu, per hanc rationem inten- t probare, is nullae mentiae sunt de sensibilibus.Et ita oportet in omnes taentiae uel sint de rebus modii uel sint de speciebus. Deinde cum dicit. At neque sensibilium magnitudimini, reque circa boeeα- astrologia esste . nectimnsen biles lineae ratis fos, quales Geometriadisit : nil enim se imitam, stare tam dis
est lotia ratisinserit:nes mictu Grilem ram 'iubaret. At uero me sensibitam eris minitudinum: nee en eamiam bri Astralatia. Nee enim sensibiles limae sinat s .ipiales dicis Geometra Gil enim rectum siensibilium,
Obiicit pro praedicta positione in hunc modi mi. De ratione scientis est,m siluerorum. Hoc autem non esset nisi esset de rebus prout sentio portet igitur res, de q-us fiunt scientiae, tales esse quales traduntur in scientiis. sed sensibiles linee non sunt tales,quales dicit geometra. Et hoc probat per hoc, 'Geometria probat, ut circulus tangit regulamFidest rectam lineam solum in puncto ut patet in Tertio Euclidis Moe autem non inuenitur uerum in circulo de linea insensibilibus. Et hac ratione usus suit
Prothagoras desiniens certitudines scietiarum c tra geometras. Similiter etiam motus & reuolutiones coelestes non sunt tales quales astrologus tradit. Videturenim naturς repugnare, Ponantur motus corporum coelestium per eccetricos , dc epi'
ciclos, Scalios diuerses motus,quos in eoelo deseribunt astrologi.similiter etiam nec quantitates corporiim coele situ si uitiale sicut discribunt eas astrologi. Vtunthir enim astris ut punctis, cum tamen sint corpora magnitudinem habentia. Vnde uidetur quod nec Geometria sit de sensibilibus nia-gnitudinibiis, nec Arologia de coelo sensibili. Relinquitur igitur risint de aliquibus aliis mediis. Deinde cum dicit. Summem civium scentes esse videm bee, piae moram, er sensi lium media dicuntur, non tamen a sensibili, bus separata ,si in eis quos quae imp sibilia sequuntur,omma quidem enumerare langi sermonisesset: suffcu autem
tant autem er aliqui , qui dicunt esse quidem inorem diu bri insta species er 'si uua , non extra sen. sibilia, sed in bis. Q us accidentia imposii Mia omnia quidem pluris est orati s pertransire .fustaeuenirier tau lias eo lari. Obiicit contra aliam positionem, de primo ponit intentum. Sectindo indiicit rationes ad propositum. ibi: sNon enim in talibus occ., Dicit ergo primo, ut quidam ponunt esse quasdam naturas medias inter species de sensibilia 5: tamen non dicunt ea esse separata a sensibilibus. sed quod sunt in ipsis sensibilibus. Sicut patet de opinione illorum, qui posuerunt dimensiones quas iam per se existente Aquae penetrant omnia corpora sensibilia, quas quidni dicunt esse locum corporiun sensibilium, ut dicitur in. Physicae, de ibidem improbatur. V de hic dicit, qiuod prosequi omnia impossibilia, quae sectuuntur ad hanc positionem maioris est nes est. Sed nunc aliqua breuiter tangere susscit.Dem de cum dicit. Non enim de bis solum, ut ita se babeant , rationaliti est,sid patet, quod etiam formas contingeret insen bilibus eiusdem enim rationis utraque haec sunt. Non enimi testibus remm est ba-φρύω stapa Iam quia era ecies cotiust in sensibilibasse.Eusem enim rationis utraque ea sunt. Inducit quatuor rationes contra praedictam positionem, quarum prima talis est. Eiusdem rationis uidetur essem praeter sensibilia ponantur species de mathematica media, quia utrimque ponitur propter abstractionem intellectiis: si igitur ponuntur mathematica esse in sensibilibus, congruum es in non solum ita se habeant in eis, sed etiam quod mecies ipsς sint insensibilibus,quod est contra opinionem ponentium species . Ponunt enim eas esse separatas:&non esse alicubi Secundam rationem ponitibi. Item duosoliti in eodem Ioco necesse esset esse. Amplius auremduosoli in eodem nece et esse. , Quae talis est. Si mathematica sentalia a sensibitilibus,3c tamen sunt in eis, cum corpus sitquoddam mathematicum, sequitur P corpus mathematicum simul est in eodem cum corpore sensibili ergosduo .lida a.duo corpora erunt in eodemio , quod est impossibile non Blum de duobus corporibus sensibilibusata etiam de corpore sensibili de mathematico , quia utrunqile habet dimensiones, ra ne quarum duo corpora prohibentur essetneo dem loco. Tertiam rationem ponit ibi.