장음표시 사용
151쪽
runs,omnia unde transmiuationis, M.t stat principium. cetera vero tam; iram finis,s bonum aliorum. ipsum erum cua iustaufa optimum ex finis aliorum utili esse. iiii auteni di fierit, num tis, an apparens botum duasan. Hae itaque erasae,
A N T . Omnes utro causae Mae s 4 qnaimor motis ea uel mani. Par. i. festvisinos Nam elemetuas abnum,ta mutiris arii fi liun .er ignis tr terra π talia eram corporum. σφ arte tot vis σsuppositionaei conclastonuint ex quo causae ant. Horum ast in bre quidem quasi si cistum umet. Ela uero vi quod quid erat esse, ut totum, compositis,ta theriis speraria uero consiliatorier omnino es .iens, omis irasunt x de principium perauulatronis aut sta M. Alia Mare ut iter bonum aliorum.Nam od cuius tota, priniu,
o salinuri uult esse. Nihil autem di fieri scire siue bonusiae apparens bonam. cause Estar bae sunt. σ tot Dcire. Hie Pililosophus reducit ori ines caucis inqt tuor niceos causiruin praedictos, dicens,* omnia.
quis dicuntur cauta , ilicidunt in praedictos qua uor
modos. Dicuturin. ielementa .i.literae,ca ita syllabarum,&n ateria artificialium dresse cauti factoriam per artem,& i s & terra de limoi omnia simplicia corpora dicuntio esse cauta corporum mixtorum. Et partes dicuntur esse causa totius. Et sippositiones F;L6ositiones pr milla, ex quibus 2ppositis syllositatur, licuntur ei e ca conclusionis, cin omnibus istis est una ris caulle, M quod dicitur causa illud ex quo fit aliquid , quod est ratio causae
materialis.sciendum est autem. φpones dicii tur esse materia conclusionis, no quidem mi u sub tali forma existunt,uel ει uirtute earlim, Sid enim
magis se habent in rone causae efficientis sed quatum ad terminos, ex quibus coponuntur. Nam exterminis praemissarum componitur concluso, sex maiori & ex minori extremitate.Interea autem,
diuibus res integratur, aliquid se habetor modum rubiecti,sicut partes & alia , ouae praedicta sunt: alia vero se habent nilquod quid erat esseF. totum, de eompositio,& species, quae pertinent ad rationem ulterutri forniae, sin quam quidditas rei completur.Scienduenim,ui quandoque una res simpliciter est alicuius materia, sicut argentum phialae .& tunc forma eorrespondens tali materiis potest dici spe s. tia isoque autem plures adinvicem adunat s sunt materia Picilius rei, quod quidem colitin it tripliciter. Qtumdoque enun adunantur secundum ordinem tantum,sicut homines in exercitui uel domus in ciuitate.& sic ero forma respondet totum quod designatur nomine exercitus,uel ciuitatis. Quandoq: autem non solum adunantur ordine, sed contactudi colliratione sicut apparet in partibus domus,&tunc respondet pro forma eompositio. Uandoqi autem super hoc additur alteratio componetium, quod contingit in mixtione, oc tunc forma est ipsa mixuo, q tame est quidam compositionis species. . Exquplibet autem trium horum si imittit quod Oest rei, ex compone & spe de toto, sicut patet si ei Asinitetur exercitus,domas,in phiala. Sic ereto habemus duos modos causae. Secundum aut alta ronεdicauia frirma e mediciis 3c consiliator&uriter OEs en ex eo. Q sunt principia motus de qui tis.Vnde iam hoe est aliud genus causae re aliam ra. tionem causuidi. Ponit aut specina innoc genere in v s I E 26 cat,ila fui eius sitiam spe a uini habet activa mensimum aut millieris caedit in materiam concepti. ' rartaueroris causandies G u, aliqua durcaae smodi initi nis&boni respectu aliorii. Illud. n. cuiusca fit aliquid,est optimum inter alias de uult esse M. habet api: tudinε ut sit alioru finis. Mia uero pops et aliquis obiicere, v no semper bonii est ii nisi cu
inq; aliqui inordinate agetes malum finem sibi couiti iant; ideo indet, in nihil ad propositiun disset edicere ui simpliciter sit bonum rei apparens boniti Vi enim agit,agit per se loquendo bonii. hod.imittendit per accidens autem υ malum , inqua
tum accidit ei quod existimat bonum esse. Nulli enim astit propter aliquid intendens malum. Sciei, dum autem est, ilicet finis stultimus i esse inqui bustiam in caus litate,tamen est prior semper. Vibde dicitur caula causarum quia est eausa causilitatis in omnibus causis. Est. n.causa causalitatis efiicietis, ut iam dieiiiiii est. Esici elix aute est causa calis dita tis & materi 2 & mrmae. Nam facit per suum motu materiam esse susceptiuam sormae, de se a inesse materiae. Et per conses uens etia finis est causa Gus ilitatis de materiae & se init. Et ideo potissim2 de monstratibnes simuntur a fine, in illis i quibus agitur alio propter finem, sicut in naturalibus,tiam talibus, artificialibus. Concludit igitur,u p icta sunteausa,& in talista secadum tot species diiungui intruci minae cum dicitinossi vim e strum tu eroqui stri multi lanm- v xxx.
Hores aurem reticunturi nisu n. retenim eausae etiam ea
n . quae ei remspetiei sunt mutiplicuer, rus uidelicet. σposterio alia. nimalia, vi sanitatis medieM,U artifex: cripst udiapason duplum re humerus: illasemper, quae continent quodcunqueparticula uim uera uti sim accidaem, eo ra m genera; statuae, aliter pol fletus, ' Hirrestatua. νω,quia acci, tituario bestio esse.Etea,quae reminent accidens ut homo causa stat .aut simpliciter animal quonia inlitus homo 15 autem animal est. Est aurem accidetiuo quoque aliud alio remotius, o propinquus . ut pura, stas. ias, Cr mulus dicantu statuae erasa, σ n solum Pob
clarus ut mo. Praeter omnes autem, q-proprie dicuntur, quaeue secuntum inuent, aliae at potensia dicuntur,
H utagentes.utedificis extruendi, edificetur,autaedificasaetificatori simili re aurem illae pisiue dicuntur de his, quorgeosae sint. ut butur Durior statuae, aut simpliciter imaginis tur huius aeris,dia aeris . davist 'materiae. er de aetantibus rive hae, erilia reminctae Ecetu riu p ad ns Dbinta .noestatuar sed taliaetium Darius. Attu bisues multitudine quidem sex una: scuntura tem duphcito. cut enim ut gulare Mutgrnus eius: dat Macetactu, aut uigensu accidentis: Mut coniunctae, ιβ Mitres .stem topiam agentei, cursu dum potentiam. Differunt
oedrae uilici ius o posteriuratura alia. uisanitatis medicus er aer tibis: d ason dupluσ numerus: σθνη petuariasura continentia. Amplius aut ut accidenseri orat re a fur alito pol tus. Cresitrestatuae actor.
152쪽
Mumia. Sunt eligeraecidentur malis remotiora cryropin Mimaeus l .lbum er morian eIstantvrstiluae o non Iorum Pol litus aut homo.praeter ola aurem π proprie Mam secundum acturas, bo quidem ut potentia dicuntur, illa inro Magentia efficationis aedificator, aut aedificam. Sia militer aut dicentur,er in quibus eae si scae dictis ut binus 'tuae vi statuae o im imaginis uteris ut aeris bulas, aut oino materia:er inacein ibissimiliter. Amplius aut Ecomptivi Cr ea er ira escentur,ut nee Pobclitus, e statue facto,sed Pobcletus tit fallari Attamen ea omnia ιnt statuare μ,ρddupliciter Ma. Aut enim ut gulare, aut genus.Et secun se, aut fecundum accidens, ut uigea saccidentis. tutea eo gera Ilinpliciter dicta. Am prius autem ut agentia. aut fecundum potentiam. Differunt autem istantum, quia agentia quid fingularia si, ulsuri mnsunt eum bisa reum unt causae , urbis medens eum Memn escente: his adfororcum hoc efficio. uero sumsecundu potentiam, nonsemper. corra uia r. n. non' laesi' G edictator.
Distingi ut modos camm. Est aut distinctio caae
per si A per modos. Na distinctio per spes est pe
nes diuersas rones causandi: cio est quasi diuisio perditas essentiales spes constituentes. Diuisio aut per modos est penes diuersas habitudines Gae ad causatum. Et ideo est in his, quae habent eadem ronem causandi, sicut per se re per accidens,remotum
di propinquum. Vnde est quasi perditas accidentales G diuersificates spei Diciter v multi sunt modi carum, sed pauciores inueniuntur qsi scapi
tulatim ,Lquoda compendio comprehediitur.Per se. n.& per accidens sent duo modi, in reducuntur
ad unum capitulum, fm quod est eadem considera tio de utroq;. Et similiter est de aliis modis oppostis.Cause.n.multis modis dicuntur non tu quitum ad diuersis species causae, sed etiam quantum
ad cas conspeciales, quae. reducuntur ad unam specie causae.Dr.n. una prior,& altera posterior. Prior
autem & posterius in causis inuenitur dupliciter. Vno modo in causis diuersis numero adinvicem ordit aris, tu una est prima de remota, de alia secuda dc propinqua sicut in causis essicientibus homo venerat hominem utra propinqua 3c posterior, lautem ut ca prior & remota,& similiter pol considerari in aliis speciebus causam. Alio modo in una de eadem ca numero Gordine Gnis qui est interiae & particulare. Nam se naturaliter est prius, particulare posterius.Praetermittit autem primum modum, & accipit se du. In secundo enim modo
editae effectus ab utraq; ca existit,cpriori de posteriori, quod in primo non conuenit. Vnde dicit, v canitatis caiisa est medicus,& artifex in me caussessicientis : Attiso quidem ut ure dc prius, medicus uero ut particulare siue spale de posterius.Similiter etiam in causis formalibus dupliciter est ca sormalis, ut diapason duplum, uel lportio dupla, uel dualitas in ca Q alis ut spale go posterius. Numerus autem uel proportio numeri ad numera uel ad unum,ut ute 8c prius. Et ira 3 semper ea cj continentsingularia sulla,dicunturciae priores. Alia diuisio est cartim sit in aliquid dρ esse ea per se de per accidens.sicut. n.eausa per se diuiditur in ulla & particulare,siue in prius di posterius,ita ina causa per accidens. de non tali Ipse causae ac dentales Guntur causae per accidens, sed etiam ipsarum genera. Vt statuae factor, statuae causa eli per se, Polycletus autem per accidens inca inquantii accidit ei factorem status esse. Et sicut Polycletus est ca stativae per accidens, ita omnia uria scontinentia accidens , i. causis, per accidens, dicuntur per accidens cas, sicut homo de animal, qtiae sib se continent Polycle tsi, qui est homo de animal. Et sicut causarum per se quaedati sunt propinquae,queda remotae,ut dictum est, ita do inter causas per accides. Nam Polycletus est causa statuae magis ὁ,pinquast album de musicu. Magis. n.remotus modus irationis per accidens est, cum accidens praedicatur de accidente, qiii cum accidens praedicariit de ubiecto. Accidens enim non praedicatur de accidente, nisi quia ambo praedicanti ir de subiecto. Vnde magis remotum est ut attribuatiir imi accidenti, quod est alterius, sicut
musico quod est dificatoris, ii iam quod attribuas subiecto,qiiod est accidentis, sicin Polucteto,quod est aedificatoris. Sciendum aut est v aliquid potest
dici ci per accidens alterius dupliciter. Vno mo ex parte Ox,quia sillud,qδ accidit carair caper ac sdens,scutis albia dicas ta domus. Alio mo ex parte essectus, utas aliud dicat ca per accides alicii ius, O
accidit ei, est effect iis per se. Qδ quide pol esse
tripliciter. Vno mo, quia habet ordine necessariuad effectu, sciit remotio impedimenti habet ordine neces la tu ad effectu. Vnde remouens δhibens di mouens per accidens siue illud accidens sit contrarium ictit chola ra prohibet frigiditatem,unde
scamonea dξ insti darer accides, no M causet frigiditate, sed quia tolliti pedimentit frigiditatis, Uest es contra tu, scholaera: siue etia si non sit cotrartu, sicut coluna impedit motu lapidis.Via remoues columnam dρ per accidens mouere lapide superpositu. Alio mo 'ii accides habet ordine ad effectum, notia necessariti, nec ut in pluribus, sed ut in paucioribus, sicut luetio thesauri ad fossione in terra. Et hoc mo fortuna it casis diar cat per accide aerrio, qn nullum ordine habet nisi forte sin existima tioni, sicut si aliquis dicat se esse cum terraemotus Maeo intrate domu accidit terraemotus. Tertia distinctio est,fin q, pretorius his uel pter ola haec qi pdfiresse G se siue per se. ει accides, ita sunt caetrin potentia, qta ut apetia. i. in actu.Sicut discatio
nis caesi aedificator 1 potentia. Hoc.n. sonat habitu uel ossicium. Vel aedificans actu. Et eisde modis,ubus diuidimi campiit diuidi cara i quibus, ues quorum instant tam Potinatiuidi catum per prius x.
posterius siue particulare de uti. sicut si dicamus, Ustatuae iactor est huius statu ae N est posterius. aut statuae, qδ est unus de prius, aut imaginis Uest adhuc unus. Et strali est ca se alis huius Maut aeris,qδ est unus, aut x, est adhuc utius. Et siti pol dici in accidentibus, in effectibus per accidomam statuae factor sui est ca statuae, est etia Ggrauis uel albi uel rubet quae accidunt ex parte materiae, de no sunt ab hoc agente cata. Vlterius ponte quartam distinctionem caae quae est in simplex Sc incompositum, ut simplex est dicatur fin q, accipiturca statuae p se Rhim ut statuae factor, siue p accido .s Pol Hetus. posita Sisinu, uminq; simul accipitur,ut dicatur ea statuae Polycletii sla aeta-ctor.Est talius modus quo eat piat dici compo
m peraecidis dicitur multiplici
153쪽
plures cis commini ad unius rei constitutione, sicut plures holes ad trahendii naue, uel plures lapides ut sint tirateria domus.Sed hoc pler- misit, a miliu illorii est ea, sed pars cam His aut modis postis colligit istorii modoru nitinera dices , in isti inodi earu sunt sex & uariantur dupla,& ita eLficiunt duodecim. Hi .n modi sex sunt, aut singula-
aut genus, qd superius dixit prius N posterius. Et fili se & per accides, ad qε etia reducit genus ac
Mai ε .... Gentia. nam genus accidentis est ca per accidens. salsi quoi Et item per complexum&simplex .Hi aut sex ino. humero. di ulterius diuiduntur per potentiam & per acti lineo simi duodecim. Ideo aut oportet oesistos mo
eos per potentiam & a tum diuidi, quia potetia de auctus giversificant habitudinem c di ad effectum.
Nacaae in aetii particulares sunt simul, di tollunt cunis effectibus,s; ciit hic medicans cu hoc coualescere &hic aedificis epih aedificato non n. me ali actu aedificari.nisi sit actu a dificans. Mil Oae G po tentiam non se remouentur cu esse tibus, sicut do mus & aedificator no simul correpuntur.In quibus tam in contingit tν remota actione efficientis tot
iit suba effectu ,siciit in hi saluorum esse est in fieri. uel quorum e si non solum est essectuita fiendi, sed essendi.Vn remota illuminatione solis ab aere tollitur lumen. Dicit aure cis singillates, quia actus In missi singula tu sunt,ut in Primo huiusnabitum est. L a e v et o 1 II t.
od nam elementum proprie sit ει 'sto in veribus fle
naci rabbiit ae demonstrationibus elementa sumun tur Qima nant item dc quae ex transatione elemen
ta dicantur. de quid commune ει omnibus quae esse
' c. ' i' stenti indivisibili in ali decism. Quocis eleumenta, ex φιλιι componitur in , o inPae ultima iduuar: ita uero non amplisu in altar uocesab ipsisse eiectu resu. sed G si diuidarietur. partisse tamen eo m
M. similiter etiam corpori elementi dira es, radice resulti an φω corpora duntur, uti vero non amplioin alis specis digerentia eo ML er eu more plura bui rem di sis, bee et menti ai t. similiter aut figura. tionum quoque clementa dicuntur: ae si piaster ti onstraemum. Prime enim demonstrationes, pis in pluribus de monstratin is insint, hae clementa demonstrationam discuntur. μι autem tornmi, extribus per unum metam
Dduunt disclites, in quae druidunturcorma ultima, CT illanam Aialpeaigeretiacorma: erme una, siue ura talia,
e gementa dicuntur. Similiter uero σ φ- saviam 'citaveri. sh dicuntur clementa, errator opis .miemonstratio 7. M . Nam primae demonstrationes inpluribus demonstrationi sex lentes,ribe demonstratiotrum elimenta dicunturitant ausum tiara nilogismi primi pis sarum medium ex tribus
coe.l Circa primum duo facit. Primo ostenditqsio lelementum Hrie dicatur. Seso quo dicatur transumptiue ibLs Et transferetes elementum .F rarum nit ergo primo quandam elementi descriptionem, ex qua colligi pol, irquatuor sunt de rone elemes. Quorum primum est, ut sit ea sicut ex quo: per qd Pater,' elemctu ponit in gneca materialis.Scem lest,ut sit principium ex quo aliquid fiat primo : cu-
pruna. n. est ex quo fit statua, non inest elemet iiiii,
quia habet alio alia materia ex qua fit. Tertium
est, P sit inexistens sitie intrinsecunii perqd differt
elementu ab ot eo, ex quo si aliquid siciit ex traim seimie,suae sit priuatio. aut contrarium, siue mare ria contrarietati te priuationi subiecta,ri est materia trasens.Vt cu dicimus,st his inlisicus fit ex holenon musico,uel musicum ex iro musico elemEla m is i. Oportet manere in his quom sunt elementa.Qita
tu est,m habeat aliquam spem', q non diuidat in di' ii uxor Iuersis spes: per qd dissere elementita materia pri. st r . lma A nulla spem habet: Se etia ab Oibus materiis,qin diuersas spes resolui pht. sicut anguis& limoi. Propter hoc dicit,ui eleinentu est ex quo aliqd c ponit, quantu ad priinu: prinio, urum ad stam: In existente, quantu ad tertiit Andiuisibile spe in aliam ita, quantu ad quarta. Hanc auidissonent manifestat in quatitor, in quibus utimur nomine elei ne 'ti. Dicimus. n.ipsas literas esse elemeta uocis,qa ex
eis Oix uox coponit primo.Qdex hoc patet Moes voces in litetas resoluunt, sicut in ultima. Memn.ultimii in resolutione, oportet esse primu i coboneeiters aut no resoluunt ulterius in alias uoces spe diuersas.Sed si aliquo mo diuidatis,parti lpinquas fit diuisio, erunt eoso est , unius spei,sictit Esparticulae aquaesiuit aqua. Diuiditur aut literasiti a Plationis, prout litera longa di habere duo a breuis uero unu Nec in partes, in quas sic diui ..tia dunt literae,sunt diuersae G spem uocis. no est alite ita de syllabar na eius partes sunt diuersae G spem. aliusm.sonus est G loem, que iacit uocalis & eoim isonans, ex quibus sylluba eoponitur. Scim exemptu ponit in corporibus naturalibus . inqtubias etiaquHadicimus elementa quo M.Illam dicuntur corpora esse elemeta, i q ultimo resoluurit oia cor pora mixtae Scycosequens eastini, ex uS primo coponunt hinoi cor Ipsaaut corpora, si elemetadnr,n5 diuidunt in Mia corpa spe dAa,sed in partes similes, sicut silibet pars aquae est aqua. Et uci inq; insueriit tale corpus esse unit,taqloia resbluunt, de ipsum no resoluit in alia, dixeriit unu esse clementum.Quidam uero aqua, quida asit aere, quida aut igne. ui ueroposuerunt plura talia corya, dixeriit etiam eise elementa plura ciendu est,mcum in dis
finitione elemeti ponat, u, no diuidit in diuersa fins m. no est intelligendu de partibus inquas ali diuidit diuisione quantitatis:sic.n limii esset elemetu, M qlibet pars ligni est lignit, scit de diuisione, qfit Lm alteratione, siciit corporamixta resoluunt in simplicia. Tertiu exemptu ponit in demonstrationibus & in sus etia utimur nomine elemeti, sicut
es liber elemetorum Euclidis. Et dicit, mino sinitidi ypinquo dictis dicuntur elemEla, qssunt diagra lutcla desci. num geometralissi element Et
154쪽
finitio nub latenus masextae pri
non Blum hoc potest diei in geometri sed uniuerciliterin omnibus demostrationibus.Illae enim demonstrationes,qiue existunt in tribus terminis tantum, dicuntur esse alioriam elementa. Nam ex his componuntur aliae demonstrationes. oc in ea resoluuntur. Vod sic patet. Secunda enim demonstra. tio accipit pro principio conclusionem primae de-msistrationis, inter cuius terminos intelligitur medium,quod fuit primae demonstrationis principiti. Et sic secunda demonstratio erit ex quatuor terminis prima ex tribus tantum,tertia uero ex quinque, quarta ex sex.& sic quaelibetdemonstratio unu terminum addit. In quo mani mini est demostrationes primas in postremis includit,ut si sit hic dem5- stratio primo.omne a est A:omne C est 2:emo Omne C est A.hoc includetur in hac, omne e est A: omne Dest mergo omne n est x. Et ulterius ista in alia, quae concludit, omne a est A, ut quasi uideat ires ad hanc ultimam conclusionem unus syllogismus
ex pluribus syllogismis compositus plura media
habens, ut dicatur sciomne a est A:& omne c est 3:& omne P est C:& omne x esto: ergo omne E est A. P in ra igitur demostratio, quae habebat unum medium di solum tres terminos, est sinapi ex & non re-λluitur in aliam demonstrationem,sed omnes aliae
res luuntur in ipsam. Et ideo syllogismi primi, qui
sunt ex terminis tribus per unum medium, elemc- radicuntur. Deinde cum diciti
sed non expugnat .Postquam.n.ipse Ant .an.verbum Philosophi indivisibili spes illa spem exposuit pro indivisibili rone in partes alterius n5ni per quod, inquit, distinguitur elementum , toto heterogene statim labio i : Ex quibus colligitur qd ista rω elementi proprie competit materiae primae, ut patet discurrenti per singulas particulas. Vnde male dieit quidam expositor, ut materia prima dicit esse ex pa te ab hac rone elementi, ex hoc quod es o elementia est induit sibile spe Et iurei ut dicit quia materia Gest in sphnon est proprie elementum. Sed hoc non valet,quia aequivocat delaε.Nonai.loquitur hic Philolaphus de spe, quae es esse gnis. Sic.n.materia non est in
si cives in spe, nis perreductionem, sed uelis spem
pro sudati rone di sormali. Et hoc m6 materia psma est indiuisibilis, a eius aevi non est resolubiusin principi seu in partes rationis. Uterius patet, qd G es menti non conuenit primo quatuor corporibus v eius et ei Mess, qa illa corpora, puta igni aqua, aer &c. utiq; sunt r ubilia I materia & forma, i inint alterius Gnis , t patet. r. yδε Hibi frequenter, & statim in fra dicerer, ibi Sin .sit & corporii dicunt Emeta M. aantiqui. Philosophus asit nominat ea non clementasmpli,sed vocata clementaSi .dicebatur ab anim qui ponebant illa quatuor eorpora, ves via,ves quaeda e rerum principia prima, nee esse uri ius resolubisaia alia prioraMMille contra diuum Thoan ma gine per Maurisum ex nomine citarum. Sed si quis puro rejiciat intuitu verba S. o. prothius coperiet ipsum auecurum esse Arist.t inem,& ab ea Antiand. ylurimum deviare. Extorta siquidem est huius viri in Quac textum ex ,α coatra resiam Aristiani
sonem,&ob hoc in oIbus veritati repugnans.Extoria quidem, quia nunti Arist.in aliquo suorum librorum, Philoso- dum spei nomen inducit, ronem intendit. Sed vel sormam,ut patet ubi csq; deforma loquitur: vel si t6ρε, r', sed ser- non in nisi habentis naturam completam & perseos
sub gne,il proprie s s est. Vbi man septimo, ves alibi citur. quidditatem spem vocat, etiam non nic si proprie spesin, quidditatem proprie habere docet, ut dicit etiam Ioctavo, di in solo etiam me subae. Velle aut a proprietate& usu significationis nominis sapientibus approbato,sinet sine declinare, i rium illorem est,qui voluntate , non sapientia reguntur in tradenda doctrina,ves exponenius authoribus es quod nee usus doctorum habeat hoc, ut .s.spti nome pro r6ne stimarer, nisi sorte in scholis eo ii, qui contemptis sapientum eulo' sit propria sibi fingunt dictamina, patet de ea etiam, de qua nunc verba iacimus materia. Dum.n.qusrunt doctores atm egregit Philosophi de materi an eademst vel diuersa in eoelo & in eorruptibilibus, n5 specietvruntur, sed ronis vocabulo. Quaerent.n.an inferioru& superiorum materia eiusdε diuersisse stronis, non alit an eiusdem si sp5 siue diuersae. Contra expressam etiam Phi intentionem esse praedictam Antian.expositionem,non solum ex praedicta sensus extorsione in uincitur, sed etia ex processu eiusdε Philosophi. Posita nanq; dissone elementi, declaratisq; accuratius singu lis particulis suis,supponit Plis exempla, di non ut addiscentes addiscant tantummodo,sed potius ut per illorum Gem elemento nomenclaturam quibus & prae dicta disto tapetit, probet eandem dissenem nullam pati calumniam. inaia. n. Oibus sapientibus, gram maticis inquam, logicis,geometricis , atq; physicis,il lai vocantur elementa, quibus ut sie competit pras ι-ta descriptio, patet eam elemesi esse propriam r5nem. Declarat autem ms,seorsum singulis hisce rebus quae elementa vocari per sapiεtes ut diximus asscinat, oes descriptionis huius particulas conuenire. Et ubi elemεracorporum inducit,expresse asserit eis quoq; particulam illam diffinitionis eompetere, indiuisibili quam, spe in alias spes ut ipse quoq; Anmn.exponit, qss utiq; salsum esset si spe, ibi semeretur pro rone, cum etia in merum, diuersarum ranum, imo realitatum partibus, materia inquam formaq; constet, ac in haec cui ita dixerim diuidatur comptu VH ergo Arist.doctrina hac, vana est, ae lalstati obnoxia, vel aequivoce hie&paulo ante utitur sρεi nomine, quod puto nee isti concederent. Eoa . id salsum esse conelaente constat derisibile foret volenti dissestionis alicuius particul1 declarare, sub alio eam sensu in declaratione εν ponere si sumpserit diis nitio.Iam. n.non illa, sed aliud O exponeret. Ves certe iste salsa multa necessieest intermi- scotta veritat Eoppugnat Etenim particula qua Aric huius etia testimonioλx ipposito asserit simplicibus eo tere. Et ob hoe recte si ita ab antiquis elementa vocata, hic dum SDo rem impugnat, negat pdiciis Orporibus couenire,& ob hoc iters negat pdicta corpora esse atq; vocari debere sinus elemcta,mine rem singula in plures AEnes dilatant,ut seὶ dire in ossius repugnet Aristo. Vnde patet ex his tertium proposui, am inquam, ndi Thoma huius viri calumniam,veritati ino7bus repugnate, nisi Arist vera docuissequis neget, & se ab Oibu,sapientibiis derideri cupiat. Nec motas loquendi Arist. dii quasi ab aliis ipsa corpora simplicia esse vocaraesemet a P p β-
155쪽
dictae inlittit ealumsae In aliquo suffragatur Quinimo
ex aut horitate vidiximus antiquoru doctrinae proprie non tepugnate, imitio sibi qtiam plurimum accomodata,confirmat magis propositum,quam infirmet. Congruum uero extitit ubi designificatione huius nominis agebatur, huius etiam nominis inuentores primos indueere:& ex his,alibi reiectis aliis,quae salis circa elementorum naturam rerumq; principia opinabantur, tantii modo vera hie elementi denominati γε se accipere ac declarare insinuauit . Vbi aut non designificatione nominu sermo est, nec declarare intendit qualitet praedictis corporibus elementi m competat, iam non quasi antiquorum verbis illa uocat elemcta, sed sua assertione sub elemeti vocabulo ea Dponit, ac de eisdem *pissime disputat. Hoc patet. r. Phrito.G.
η & secundo coeli.tex aeom. 9.&w.secundo quoq; de gnatione tex.c .r in quibus locis probat elemtata adinvicem esse contraria. Quarto etiam metheor rum texata primi, quatuor causas elementorum indu
cit,calidum inquam & frigidum, humidum & siccum,
di praesupponens otium esse notissimum quae sint elementa,ea ibi aliter nominare negligit. Secundo quoq; coeli.tic. I 9. 8c tertio coeli. 5m.s i. di inde, & secundo de generatiote 2 4 probat elementa esse gnabili Inoodem etiam processu tertii ccxli , probat non esset munum elementum, nec esse infinita, & quod ex nullo
priori generentur, sed ex se inuicem etiam ei εta in libro de Proprietatibus elementotum capitula primo quatuor esse corpora limplicia docet, unicuiq; propria distribuens, quae Heinuicem distinguuntur. In his &12is multis lias Arist ipsa simplicia compora simpliciter & absolute vocat elemeta, quod qui, dein vituperabile foret, si non eis elementi m conue niret. In qua etiam re id aduerte dum est,quod ea praedictat conditiones ac propriet tes, pluralitas inquam, contrarietas, generabilitas& eorruptibilitas,causam; habere ealidum de stigidum, humidum Se siccum, materiae primae ex omni parte repugnent, patet necessario non ei elementi etiam rationem competere. Non.
essent illa eorpora elementa, nec pluta essent substantiarum elementa, sed unum tin ipsa materia. Et mirum certe essehu, cum in pridictis elementi totiens secerit Philol lius mentioliem, nunquam materie memini Lset, si materia esset elementum. Cum igitur semper sub statutarum corruptibilium elementa, siderit de vorauerit quatuor simplicia corpora omnibus notissima, patet u de nNare praedicta simplicia corpora esse menta, & dicere materiam primam esse clementum, summa su illi contrariatur. Ex his omnibus patet elemctum qui
inu Mn' dem ad genus eaus, materialis pertinere, ut etiam S. Tho. ex intentione philosophi in principio expositionis dicit. non autem esse materiam primam ut Antimissi leuiter putauit. Et de his uti
DEFENSIO m. Hoc in loco An n. impugnat diuum Thomarii
yponendo dubisi inh e uerba Sed hie est unum dubiu,quo. litera sit diuisibilis, ut Aritannuit. Et dicitura quod1 expostore, inlitera in prolatione est diuisibilis secundum tempora, quatenus litera longa habet duo tempora,breuis vero unum, de hoc modo particuli, a quas litera diuideretur, essem unius rariolus spectitet.Sed contra,' quia si in grammaticos 7ι diuisio in tempora, siue habere duo tempora ues uno,no competit literis,sed syllabae.Non enim dicitur utralitera longa, alia breuis, inquantum litera est cil si sic. hoe est inquantum litera per se facit syllabam&a εtum,com t autem sylla per se. Tum quia esto' ita esset, a uenon esset ad mentem philosophi, quia tempus cum sit mensura extrinseca prolationis literaeves syllabi, nec liteta nee syllaba potest diuidi intempora, ut in particulas habentes rationem elementi. Naelementum est in existente. Dicendum ergo aliter inlitera est simplicitet indivisibilis in alias voces, nec habet quo adhoe rationem elementi. Sciendum tamen in ahqn bene arguitor Ac ostenditur veritas alicuius, nosolum expositione potabilis. sed etiam i possibilis.L Epham.Impossibile est hominem non esse risibilem, sed illo posito, adhue esset verum quod homo esset ronalis,quia homo non esset non tonalis per non esse risibi lam sed magis serte econuerso. Hunc modum loquedi seruat hie Aristotcidicens, ui etsi literae dividantur, supple ponendo impossibile, illae particulae literarum essent conformes unius rationis specisce.quod no potaesei de syllaba sicut patet.Hxe ille tarmaliter. Sed hine omnibus explesse notu fieri potest , quod vir iste non simplici oculo unctum Doctorem potui intueri: quandoquidem S. Doctoris doctrinam duin parte exponit, putati pii gnare. Ne autem pro ea parte,quam impugnat, sua intentio calumniam patereri si non omnia verba tincti Tl .recitat, ex quibus statim talem impugnationem esse vanissimam innotesceret: sed qusdam affert tantummodo, quae pro suae in pu gnationis aliquali apparentia videantur iacere. Et hic etiam truncate producit ac nisae. Male etiam determinat,&peius suam determinationem declarat. Primupatet.Nam his verbis quae ab impugnante in medium Sama a viseruntur,prmittit S. o. literam Philosophi expo- finitioni ianendo,u, liter non resoluuntur in alias voces specie
diuersis, sed si aliquo modo dividantur, particulae, in quas si diuisio erunt contarmes, id est unius speciei, Briit particulae aqui Iunt aqua. Et subdit .Diuiditur autem litera sm tempora &c. Ex his manifeste patet quod S.I o. vult ostendere iuxta intentionem de verba textus Arist.quod liters sunt elementa syllabissie auia non sunt resolubilo in alias voces, quae scilicet sint partes diuersarum ronum ipsus literae:& intendit de partibus integralibus literae,ut est vox articulata vel pars vocis articulat g. Quod uero lubdit literam etiam Mut& vocem articulatam diuidi in tempora, non intendit quod diuidatur in ea sicut in partes integrato praedicto modo,quo immediate negauerat eam ha re partes,ut aqua in partes aquae, quod in sibi imponit Antian.& se utiq; sibi esset imponendum, si sic inepte detruncate locutus suisset, quo modo allegat eum iste bonus homo sed int edit& expresse dicit, quod diuiditur in ei aliquo modo .m modo, quo cum temporibus habet eompositionem. Vnde diuiditur in ea, sicuis abiectum in accidentia, penes etiam accides extrinsecum,& non sibi primo conueniens, ut bene induta Ant.and. quas decuret atq; cons et S.I hiruintiatilanm,dum eum impugnare cupit. Cum. n. litera aliquo modo diuidatur in tempora,quomodocunq; sibi competatulis diuisio intrinsece,videlicet vel extrins ce, primminam vel non primo,ne occisone huius diauisionis te quis credat literam non esse elemetum,
sed potius id competere partibus siue rebus in quas sic
156쪽
distiditur 1ddidἰt plutosophus quod si litera diuiditur,
mitere aliquo modo, ut exponit S.I o. mnre particui eius erunt eonsermo, eiusdem speciei. Nam tem pus longum & breue non sent diuersariim ronum tempora, & consequenter nec litera longa & thera breuis.
Et ideo sicut aquam esse indivisibile non impedit,quin aqua sit elementum,quia est diuisialis in panes eiusdem ronis, eo ambae partes conueniunt in ratione
aquaerita ex diuisione literae in t pa n6 impeditur quin ipsa sit elementum, quia tam breue ii longumtem pus in rane temporis Gueniunt.Nee expositio h S. o. qua addit ly aliquo modo, est voluntaria aut n5 de in tentione philolophiamo ex intentione literie necessatio elicita. m. n. Aristabsolute dixerit literas non diuidi in partes φε diuinas, si proposuisset postea sub conditione eam posse diuidi, te intelligeret de diuiso ne ab tute Ac eo modo, quo iam negauerat eas pol disii di videretur dubitare de eo quod iam determinauerat, quas posset salsum esse. Ergo et edendum esse, suadet contextus litere,ut non de diuisone illa ita de alia quaesia quocunque modo posset accidere intendat philosophus. Item, quis dixis v stera diuidatur in tempora, sicut in particulas habentes ronem elemen-GEcce enim v, hoe homo ves peruertit vel non intelligit Thoammo ex hoc quod illae particulis non possunt habere rationem elementi,eo ν non si in illas remitio ut in paries diueriarum rationum,inseri Phil . sephus & diuus αν non instin tur, quin litera sitelemtium, etiam si in tales particulas diuidatur aliquo modo. Falsum etia est quod assumit, dum dicit quod altera per hoe quod est indivisibilis, simpliciter in aliis voces non habet r5nem clementi.Contra hoc. 'sicus itur.Haec panicula complet diffinitionem elementi,& Bera permitosophum est elementum, ergo ex ea maliis habet litera quod sit elementum. Et confirmatur, quia materiam primam dixisti supra contra S. mo. esse clementum, eo ch sbi competat haec particula, ergo pari mne,& M aliud clementu, & se in si ra. si tamen intendit,litera ex praedicta conditionesila,non habet complete rationem elamem, more
quirantur aliqpaniculae in 'issinitione positae, verum quidem dicis,acet non bene id exsecet, nec ad proposeum loquatur.Neq;.n' ex dictis liquitur, nee audiucenda conseri, nec suae impugnationi in aliquo sauet, quia pm hune sensiim verem, idem concederet S. o. D nihilominui id disipedium, honorem suum exponit, dum facit aliquis ex verbis sitis se simpliciter se inepte ec prolatis posset aestimare,quod intentio sua solet,ves Quod litera non sit elementum,vel esse simpliciter inclissibile in partes diuersariam rationum,n5 sit neces' sario concurrens ad rationem elementi, ex quom si milis posset sicile a sapientibus derideri, cum utrunque Disium si & contra Philosephum. Sam etiam quod erat videndum, quod male determinet,& male declaret suam determinationem, peius etiam jeclarationem confirmet, ex his patet. Et primo quidem cum ex impoli quatenus impore est,nulla veritas sequi possit,nulla etiam per illud,ut se poterit declarati, cum ess declaratio per aliquam argumentationis spe necessario satiri salsis squidem & etiam impossibilibus sequi uera possunt, dis non piatenus salsa sent,sed vi aliquid vemtatis inchadunt,&illiust in virtute alias non cognosci
vitiata S si legendum,ut Mauritius in marginibus notauit, qui t fi non notare iub typo alterius lite quasi possent ambo manere, sed intelligibilem steram corrigere debuisset. Si inquam illo modo legatur, Mut etiaipse recitauit,ut dicat quia homo nemo etiam non Gnatis per non esse risbile, patet manifeste hoc salsum esse, vel non ad propositum esus quod immediate assit mit,posito. 0, ho non sit risibilis.In bona autem consequentis oppositum consequentis insere oppositumantis.Sequitur ergo se aliterato non est risisilis, erno nec rationalis.N5ne etiam datur deminratio posteriori lde haec pueris nota sun ad ergo quod ad hae propositum confirmandum adductum est, si sit ad , positum esus quod praemisit, ut intendat homine non esse ronalem per non esse risibilem, quia.cnon esse rationale non sequitur ex non risibili,pariter sillum est,& incongrue applicandum per mobum probationis, quia lant penitus idem sms enses. Probare autem ira per idem,insipientis est. i autem intendit,ut verba in-nuunt,a esse non innale non est per esse non risibiletaquam per causam sed potius econuertavertim quidem est,sed non ad propositum, ut ante diximus. N: enim assumptium illud salsum, de causalitate quicquam innuit, sed simpliciter dicit posse hominem me tonaF, etiam si non esset risibili,.sed & hoc assumptum si sim causalitatem intestigi debeat,non est etiam ad propositum esus, pro quo assumptum est, quia nullo modo per hoc declaratur Nia illa salsa & iupra impugnata,videlicetv aliqua veritas possit ex positione alleuitas impossibilis ostendi. Quid. n. ostendit ves manifestit de veritate huius, homo est Gnalis,hoe. θ homo non sit risibilis luel in esse non risibile non sit causa huius, o est esse non rationalel Potius veritati illi ne cognoscatur id plurimum eonseri. Sed esto tu, sit regula vera, si de verum quod induxit exemplum, adhuc non est ad propositum.Nam dicit regula, ex impossibili posse veritatemostendi.Et exemplum non dicit,ex impossibili veritatem sequi,puta ex hoeu, homo non est risibitis,quod homo sit rationalis.Quo autem potest exempliscari. v veritas ex impossibili declaretur vel quocunque modo ostendatur, si exemplsi nil dicat de hoc quod est veritatem illam sequi aliquo modo ex illo im--iabilit omnis enim manifestatio ex aliquo est per modum sequelae, secundum aliquam speciem argumεtisonis,ut diximus. Patet igitur ν hic homo multa salsa induxit & adduxit.ut veritatem vesca impugnaret. Hi ne culm tra ustretitu appeslara etiam elimenti s ---σpaerari exoletu, adplura utile'. mare erpi liner via in istimenti. suitur.Unde curatu .quemaxime uriurisi sint inmenta esse. quoniam
157쪽
Duini eas er iniatis omnibis, avi plurimir. Et Mam Crmictum principia irrubii sim inenti. re P. οma ergouocatagenera sunt uniuersalia er indivisibilia, una enim est eorum ratio elementa gereradiclli aliqui. Et magud ferensiam , quoniam vivuersale mau getius: ramem diis otitia tiust, e gemis id stqvitur ,sid agemis, non omium di iura. Omnium autem commune est elim umcidulisset, I d prinum est euique. Ostendit quomodo elementum dieatur trasiti titiue dicens,quod ex hae praemissa ratione & signiticatione elementi transtulerunt quidam hoc nomε elementum ad significadum aliauid , quod est unia,& paruumac ad multa utile. Ex noc enim ui elemε- tum est indivisibile in diuelsas species, acceperunt v sit unum. Ex eo uero ui est primum, o sit simplex.
Ex eo uero, ex elementis alia componuntur, acceperunt quoa sit utile ad multa. Vnde hanc ratione elementi constituerunt,ut elementum dicerent oeillud qδ est paruum in quantitate de simelex . quasi ex alii; non compositi ina, de indiuiti bile in diuersa.
Hae autem ratione elementi constituta, pertran. seniptionem contingebat eis ut duos modos elementorum adinvenirent quorum primus est,ut ea quae sunt maximae uniuersalia, dicerent elementa. ω - Vniuersale enim est unum secundum rationem , de P iς ne est sim pleκ qiua eius dis initio non componitur ex
diuersis eu in multis,& sic est ad multa utile.sueti si non ν in omnibus,sicut unum & ens:sive jn pluribus si
eut alia genera.Per eandem uero rationem coiitin.
gebat eis secundo, a, punctum & unitatem dicerent esse principia uel elementa, quia utrimque eorum est unu ii simplex de ad multa utile. Sed in hoca uera ratione elementi defecerunt,quia uniuersalia nostine materia, ex quibus com 'Onutur particularia, sed praedicanteonini substantiam. Similiter ac pumctus non est materia linearum non enim linea ex puctis componitur. Hac autem transiimptiua elementi ratione constituta, patet solutio cuiusdam qonis in tertio libro disputati.scilicet quid sit magis et mentum,utrui enus uel species, de utrum geluisse magis quam disserentia. Patet enim consequi di genera magis sunt elementa, quia genera magis sunt uniuersalia 3e indivisibilia. Non enim est ratio e tum de disinestio,quam oporteat componi ex genere& differentia, sed diffinitiones proprie dantur de speciebus. Et si aliquod genus dissinitur, non dis snitur inquantum est genus,sed inquantiim est sperie re ideo species diuiditur in diuersa. Et propter
stoc non habet rationem elementi. Genus autemno diuiditur in diuersa.de ideo dixerunt genera esse elementa magis quam species. Alia transsatio habet una enini est eorum ratio idest indivisibili quia nera,etsi non habeant disgnitione, ininen id O signiscatur per nomen genetis,est quaretam conceptio intellectus simplex, qtue ratio vici potest.Et sicut genus est magis Elementum quam species, quia est sim plicius, ita etiam magis quam disserentia, li-eet ipsa simplet siliquia genus est uniue salius. Qδε ex hoc patet, quia cuicunque inest differentia, ines genus,cum per se disserentiae nontranscendant m nus,non tamen oportet*ad omne id sequatur diseserentia citi convellit genus.vltimo autem dicitia, omnibus pridictis modis elementi hoc est conamine, eseprimum in unoquoque, sicut dictum est.
Quinque modos naturae exponit, eos 3 in Uniun redii 'i, quo ipsa forma oc sit aluia totius Natura cst vapellata.
neratio ut si s producta uoce dicat.ν. Alio uereo quo primo ino lent egeneratur quodgignituri tremundeprimi motas in uno ι- eorum, quae natura toto modo quod i suo est nasci autem duuntur, liscum pie incrementum rati babent, antendo Cr cona endo, orabascendo, ti embriones. Dis N auum com siemtia; iacta. bis enim nihil alius rarer iactam nec spei esse. in connascentibiis uero est quiddam una in ambobus idem. propteris,quod si contingant facit utconnsantur, σ una secundum e timuitionem Cr cpiamitatem, nosecunda pia. IDat si .ltE natura dicitur, ex quoprimo inordinato exostente. Cr immobilio potenti/,aut est ut fit alii; ideo rem,c natura seu statuae, M' E; aeneo in es notura Litur.ligneorim vera Istru . militerautem er de careris.ex biserum unum odque est, prima materiasal . e enim modo, er eorum piae nam sunt, elementa dicunt. naturam, i dam ignem, Padum terram, qui amarem. quidam apiari , quidam aliquid Gad tale escentes, crquidam aliqua horum, quidam uero baec omnia. Alio tummodo natura dicitur substantia eorum, qua natura sunt. staeut qui disimi naturam esse primam compositionem. duci sicut Empedocles dicit, quod millius entium natura esl, sed etistio μ' r.er mistorum permiratio est. natura uero ab hominibus nominatur Q re er quecunque naturas. ni.aut fusi iam existenti x quo aptum est fieri,auisse,nontam Oimus naturam habries speciem. π formam non barant. Natura igitur, quod ex ambobus bis est ut Halia, π potes eo Nctura vero dicitur uno quidem modo nastentium generat inin si quis porrigens dicat . um uero modo, quoretreaera turmimum teneratum inexistente. Amplius demoru primus ιη quolibet natura entiam ,π est in eo inquantum id extitit. Nasci uero dicuntur' cunque augmentum babent per est rum se tangMo,er fines, Taliquid esse epte,ut embryo Differt autem connabomia a tactu. His enim ni bis aeter tactum diuersi. esse necessee'In maluero apte ex lentibus est aliquid unum idem in ambobus, quod facit pro tactu simulque R. T unum esse fecunda vim quantitatem G contia mutatemfdn secundum qualitatem. Amplius autem M.tura dicitur ex quo mimo aut est,aut fit aliqvientiam nator cum informellit inmutabiliam propria potestate, ut patuae π uasiorum errara, aes natura dicitur, cr ligneorii signum 'nilirer cutem in abir ex bis enim unumquodque salvata prima materia. Hoee modo cre lentium naturaelamenta scant natu ram,asi ignem, alli terram, id aquam, His aerem dij alipidabo et eductes, ali quaedam horuni H j omnia ea. Amplius alio modo ducitur natina, existemium naturasus tantis,ut sereres naturam primam egi compultionem, in Empedocles erit, qu)d natura nullius est entium, sed solo mixtio Cr permutatis permixtoram natura in bomis bus nominatur. mapropter Cr quo is natura funi, e fiunt, iam emente ex quo a 4 natasiant fieri, uiares'. non disimus natur m babere di non habent speciem σf., prunt. Ergo natura quidem quodexureris eo uani iaer eorum partes.
Hie disinguit hoc nomen natura estius quidem consideratio licet non uideatur ad Primum Philosophum, sed magis ad naturalem pertinere,ideo tamen hic hoc nomen natura distinguitur, quia natara Iec dum siti nummi acceptionem de omnisi antra
ei se iuui dum conatani uni aequatum.
gniscatum Cur de ni eura philosophos m
158쪽
substantiadi itur, ut patebit. Et pereonsequens ea eius substantiam dissens.Etideo dieitio habet aurdit in eosideratione philosophi primi, sicut & sub - gmentiam sperdiuersumi siue per alterum, qitas es prae quid.
stantia uniuersaeis.Circa hoe autem duo facit. Pri- catim hoc augm entum fit perappositionem alicii 'modistinguit diue sis modos.quibus natura dies- ius alterius,uel dii ierit. Sed appositio augmentum tutasecundo reducit omnes ad unum primum.ibit faciens potest intelligi dupliciter. Vnom os tan-
nsta sta dictis igitur. F Grea primum duo serit. Primo cendo idest per soli uti contactum. Alio modo pere sese ponit quinque modos prineipales. secundo ponit hociquod est simul F id est aliqua duo si iniit prod
duos alios adiunctos duobus ultimis.ibis Natura cuntur adinvicem coaptata, siciit brachi uni&ner autem prima materia. tDicit ergo primo, o natu- uus & qaliquid esse apte ides v aliquid adaptetur radicitur uno modo generatio generatorum, uel ad alterum iam pr existens, sicut capilli capitiin de ut alia litera habet melius. Nascentiti m. Non enim tes gingiuis. Loco aute huius alia litera habet me- omnia generata nascentia dici possiunt , sed solum lius connasci de adnasci. In hac autem generatio. in uiuentibus, sicut in plantis, siue in animalibus, & ne uiuentium non solum fit appositio per tactii,sed Par. . in partibus eorum. Non autem generatio rerum etiam per quandam coaptationem siue connascennon uiuentium potest diei natura proprie loquen tiam,ut patet in embryonibus, qui non solum tando secundum communem usum uocabuli, sed solii xuntur in matrice,sed etiam alligantur in principio generatio uiuentitum, ut dicarer natura ipsi natiui- suae generationis. ostendit autem quid inter duotas uel ipsa nascentia quod i seni nomen sonare ui praevicta disserat dicens, uisconflatio .i.colligatio detur ut si quis porrigens dicat naturam Litera sue connascetia,ut alia litera habet. Afferti tactu, ista corrupta est. od ex alia transsatione patet, quia intactu non est necessarium aliquid esse pra quae sic habetIut siquis producens dicat psilon.b ter tangentia, quod ea faciat ununa. In colligatis authysis enim quod apud grecos naturam significati tem sue coaptatis siue connatis uel adnatis opor- si pro generatione uiuentium accipiatur,haiat pia tet esse quid unum in ambobus squod pro tactu . i. mum. productum, si uero pro principio, sicut co- loco tactus faciat ea simul sapia esse=, i. coaptata maniter utimur, , t primum.y.breue.Possiet eo uel ligata siue smul nasci. Intelligendum est autem men per hanc literam intelligi m hoc nomen natu- v id, quod facit ea unum tacit esse unum secundum ra de generatione uiuentium dicatur tin quandam quantitatem & continuitaten ,& non secundu qii PorTectionem,idest extensionem. Ex hoc autem in litatem, quia ligamentum non alterat ligata a suis ipsa'natiuitas primo natura dicta est, secutus est mo dispositionibus. Ex hoc autem apparet, quia quod dus secundus ut.sgenerationis principium, ex quo nastitur semper est coniunctum ei ex quo nastitur, aliquid generatur, siue ex quo illiij, quod natatur ideo natura nunquam dicit principium exti insem, generatur primo,sicut ex intrinseco principio, di- sed secundum omnes suas acceptiones dicit princiacatur natura.Et psimilitu inenatiuitatis ad alios pium intrinsecum. Ex hac autem tertia rationen motus ulteriuu processit huiu, nominis significa- turae sequitur quarta.Si enim principium motus retio ut natura tertio modo dieatur ij, unde est prin riim naturalium natura dicitur, principium autem cipium motus in quolibet entium secundum natu motus rerum naturalium quibusdam uidebaturesiram,dummodo sit in eo inquantum huiusmodi, de se materia, consequens fuit ut materia natura dice- non peraccidens, sicut in medico, qui infirmatur, retur, quae quidem est principium rei, & quantum inest principium sanationis,cam medicinae, non ta ad esse Ac uantum ad fieri. Ipsa etiam absque omnimen inquantum est infirmus, sed inquantum medi forma coli deratur, nec a seipsa mouet, sed ab alio. s. sanaturautem noniquantum est medicus, sed δε ideo dicit in natura dicitur ex quo aliquod entiuinquantum infirmiis.&sie principium motus non Primo est ist. Mideo dicit, quia materia enestin eo inquantum mouetur. Et haec est diffinitio sendi εἰ sendi est principium. Ex quo dico existenmme. 3. naturae posita in. .Physicorum Et quiade naste, te inordinato idest absque forma. Vnde alia literatibus mentionem fecit ostendit qiud sit proprie na habet s Cum informe sit F In quibuslam enim ipse ses,ut habet alia litera, loco cuius haec litera impro- ordo habet pro λrma, sicut in exercitu & ciuitaprie habet generari. Difieri enim generatio in ut ita te. Ex quo dicosimmutabili ex sua potestateF dest
Musa generatione inanim omni, quia inanim Rmoueri non potest per sitam potestatem, sed istum generarii non ut coniunctum siue unitum g dum potestate sei superioris agentis. Nam mateneranti, ut ignis ab igne,&aqua ab aqua. In uiuet, ria non mouet seipsim ad formam, sed mouetur ibus autem ut generatio per quandam unionem ad superiori exteriori agere.Sicut si diceremus aes magenerationis principium. Et quia additio quanti ad teri ni statuae ac irasorum aereorum, de ligna ligne quantiam facit augmentum, ideo in generationem mill si huisi rodi uas naturalia corpora essent. Sibuentium uidetiir esse quoddam augmentum, sicut militer est in omnibus aliis quae ex materia sunt uel est cum ex arbore naseitur fructus, aut solium. Et sunt. Vnus insque enim eorum fit ex amat ideo dicitio nata dicuntur quaecunquelaugmentu ria,ea siluata. Dispositiones autem formae non sal, habent , i. quoddam augmentum cum generatio- uantur in generatione. una enim sorina introduc, tiis principio. Dissert authoe augmentum a specie tur altera abiecta.Et propter hoc formae uideban- motus, qua augmentum dies tur, qua mouentur ia ςsse quibusdam accidentia, de sola materia su i nata. Nam in augmento aliquid austetur in seipso santiab natura,utdicitur. z.Phy. Et hocideo, quia Texαλ perhoe, id, quod additur, transit insebstantiam similiter existimabant formam de materiam in re eius,cui additur, sicut nutrimentum in substantiam bu naturalibus,sicut in rebus artificiali bus,inqui- nutriti id aure,quod nascitur apponitur ei, ex quo bus formae sunt accidentia , dc sela materia si
vinitur ramunm: femin&A , -es,m nransii 'tin santia. dei modo naturales dixerunt elemen
159쪽
M ET APD esse inaret iiii existentium secuti luna nati ira, iret
aquam,uel aerem, uel ignem aut terram,qi in nul
lus et ementum nati iralium posuit solam, sed aliqui non naturale .ut in primo libro est habitum. Quidam autem posuerunt aliqua eorum esse elementa& maturam rerum, scut parmenides. auidam uerooia quatuor, sicut Empedocles. Quidam uero aliquid aliud, celat Heraclitus uaporem. Q tua uero
motus reriam naturalium magis eausatur ex forma
quini ex materia. ideo superuenit quintus modus
quo ipsa sortio dicitur natura Et sic alio modo natura dicitur sipsa stibilantia , idest forma terum existenti lim secundum naturam. sicut naturam rerum
dixerunt esse ipsam compositionem mixtorum, a. pit Empedo.dixit. q, non est aliquid entium abi lutum, sed Qtummodo commutatio seu relaxatioues commixtio permixtorum, secundum alia trans iationem, natura apud linies dicitur. Dfir enim qui sunt permixtionis diuersae, naturam diuersam habere. Ad ponendum autem formam esse naturam hac ratione inducebantur, quia luscunque sunt& si ut naturaliter non dicuntur habere naturam, existente materia ex qua nata sunt fieri uel esse, nisi habeat speciem propriam, e formam perquam speciem consequantii videriar autem nomen sipeciei poni
pro se a substantiali. 3c forma pro spura quaera sequitur speciem,& est smum speciei. Si igitur serma est natura . nec aliquid potest dici habere naturam nisi quando habet formam,illud ergo quod copostum est ex materia & a s dicii esse nati ira
idest secundum naturam, ut animalia & partes eo
rum, sicut caro & os & huiusmodi. Deinde cu dicit.
a esse prῖci tiς adstruere nititur,quod principium positum rium tantu indisfinitione nitum, prout natura accipitur
suis: hac tertio modo, intelligendum sit & interpretandum
de principio pastius isti. Et hiel ieet non nominet sanctum thomam expresse, nee etiam Mauritius in margine, quia sorte fugit illum id s.Tho. sentent Iis repu- .pnare, tamen quia in libro septimo super captiuo.11.
impugnans illud s. o.expresse ibidem nominati diactum, asserit contra s. o. se hoc in loco quod assere probasse, & hie dieit huiu, oppositiam quosdam ten te, ut manifest si si q, intellistit de sancto Thoma, ideo non excedit limitet propositi mei defensonem propriam ad id asterre.Sic ergo hoc in loco dicit Ant. an. sed aduertendum,quod principium motus, quod di- estur natura. quo dicitur motus naturalis distinctiis
contra violentum, accipitur non pro principio amio,
ut quidam dicunt, sed pro principio passivo,quod probatur primo sic.Quia naturalis mutatio est, quam p sum mutatur, sicut apnim natum est mutari a quocunque agente. Vnde. 8.Phy. Philosophus assignas causam,quare elementa naturaliter moueantur ad sua loca,
ut a grauia serium At liuia deorsum, dicit quod causauius est,quia se apta nita sent moueri . Sed nunquapassum est se aptu natum propter psicipium atata inexistens s bi, sed propter principium passivum, quo
Ee naturaliter inclinatur, ergo ista naturalitas est ex ite principii passivi naturaliter inclinati. Probatur ecundo.Natura prout est principitan motus ti muta
principium motus di quietis eius in quo est. Sed natu. rarespectu principis passivi est principium intrinsere, de n6 ratione principii activi, ergo ista naturiatas ae
cipienda est ex parte principii passivi & non acticia linor probatur exa. Physico. ubi dicitur quod accidit infirmo, qui mutatur ad sanitatem quod sit medicus, vel habeat artem quae est principium activum sanitatis,quia tunc sanaretur inquantum medicus, quod in salsum. Acculit enim infrmo qui sanatur esse medico. Pr terea tertio hoc idem patet ex diffinitione naturae, quia natura est principium motus & quietis eius in quo
est primo & per se, ex. 1.Physi. Sed impostibile est qis
principium motus sit in moto primo & perie, quia . iquod moves & motum concurrat in eodem, accidit, quod patet quia possunt separari, ergo natura sic accepta non diciturale principio activo, ergo de passilio.
Haec illae formaliter. Crea hane impugnationem duo saciam principaliteri primo enim probabo esse dei tentione philosophi,quod principium motus, quod&hie & in secundo Phy.ponitur esse natura, quae & per ipsum diis nitur, dicitur communiter de pricipiqacti-- & pasiiuo & etiam deser mali, ut induit in ration εactivi vel passivi principii. Secundo respondebo argurrietis Aman.hic adductis ad oppositu nostrae conclusionis. Quantum ad primum probatur pro postrum primo sic. Philosophus secundoPhyseo. in principio Natura involens concludere diffinitionem naturae,sie arguit: Id est natura per quod in eo*habetur ab aliquo distingui tithid, ut naturale non naturalibus. Sed naturam iis ot euilia distinguuntur non naturalibus per hoc 'habent tarmate. in se principium motus, ergo natura est principium motus in eo in quo est &e. Super hae autem Philos phi ratione habita expresse in praedicto loco, sic arguo ad intentum:Eo modo accipitur principium motus in hac conclusione,& per cons ens in dis finitione natura quo modosiumitur in illis praemissis, xliter ratio Philosophi peccaret per sallaciam ςqui uocationis. Sed in praemisiis principium motus sumitur communiter ad principium activum, passivum, atque formale: emo principium motus positum in diffinitione naturae esteoe ad omnia haec,& se non dicitur tantum de principio pasiluo, ut iste dicit. Minor autem patet expresse ex verbis Arist.in loco allegat quia declarans quo naturalia, non naturalibus distinguantur per habere in se principium motus, dicit, v alia naturalia habent in se principium motus secundum locum,quaedam leta
dum augmentum,quaedam uero secundum alteras nem.Sed omnia haec sint principia motus activa,e
go de principio activo intendit, tam etsi in his etiam includatur aliquod principium patavum Quod enim principium motus naturalis secundum locum, quod est in aliquo naturali quod movet seipsum sit activum, --
patet per Arisa. Phy.ticos 18. de motu animatorutri
qui ideo naturalis in & non arti sciatis, quia habet i tu motus in se principium per se,& tale principium est
a pars mouens. In omni enim taliquod se seipsummouet, oportet este duas partes, unam m ouentem dc alteram motam .Pars autem quae dicitur & est moues, est consequenter principium activum. Mouens enim
ut sic, agit. Quod etia principium motus augmentishactivum patet, quia est potentia animae vegetatius idicitur potentia augmentativa. Omnis autem pote
tia ama vinetiuis est activa, ut ab omnibus phil
160쪽
quinta ad probandum ν mater concurrat active ad prolis generationε.Quod etiam motus alterationis sit, principio motus activo intrinseco, patet de aliquo, quia alteratio per calorem, Bd absolute cum .s.caliduquodcuoque calefacit,3c ut calor etiam est instrumenti maninis mouentis ad generationem & nutritione,
est ab ipso calore,ut a principio activo cum instrumε- tum agentis ut sic, ad genus etiam activae cauis pertineat,ergo &αQuod autem calor sit instrumentum animae praedicto modo, est expresse sententia philosoplii secundo de anima.tex.com. i.Sequitur ergo Pprincipium motus positum in dis finitione naturae, nodicitur tin de principio passido. Seso ad idE. Id quod Micatur' de materia &de sorma no es principia passuum ini,quia eum agens agat inquantum est actu, est autem actu performam, sequitur u formast ages.. vi quo:&hoc modo reducitur ad principium acti uuli sed principium positum in dissinitione naturae, dicituri essentialiter de materia &Brma. od patet qa Philosephus.1.Phy.a.tic. . usq; ad duodecimum diuidit naturam in materiam & formam,ergo &αTertio idem itet ex modo, quo semper philosophus consueuite minite causam Ascientem.In secundo αPhysi. primo quoque ae. anetaphy.ubi distinctionem ea sarum declarat,&ubicunque de causa es sciente quai cunque ratione alibi verba facit, semper eam vocatri unde principium motus. Ex quo sequitur, Vest pro- prium huius cauta voeabulum secundum intentionεμ Arist.Non ergo alteri causae,qualis est causa materia-
lis seu pissiua,&praecipue ei quae essesenti maxime
opponitur, potest ad esus intentionem interpretari esse intelligendum conuenire tale vocabulum, vel aliacam fgnificare quam causam efficientem . Confirmatur, o quia,eum ex hoc,q, semper nominat causam finalem, id cuius gratia, nullus tilem modum dicendi auderet interpretari secundum intentionem iPhilosophi de quavis alia causa. Etex hoc quod nominat in cirri sese malem speciem & rationem, nullus talem denomin tionem alteri causae tribueret invia Musaei similiter per hoc, quod semper eausam materialem vocat, id ex
quo aliquid primo fit eum insit, nullus assimaret taledictum quamcunque aliam causam apud Philosophii signiscare, ita parisbesmiter deducitur,quod ex hoc νsemper principilam essectivum alibi ubiq; denominat per hoc quod dico:Vnde principium motus, non po-
test aliquis nisi contra Philosophi intentionem, eius pridictum textum secti di phy.in principio ubi diciti
Naturalia hoedistinguir non naturalibus , quia illat hibent in se principium motus,acium ista,&idem postum in diffinitione naturae interpretari de alio primcipion activo. Et fieri sequi .quod fi tum non intelligitur tantum de principio passivo dissestio illa
naturae,sed etiam quod de eo nuno modo interpretandum sit, quod qualiterhibeat intelligi, paulo post dicetur.Quarto ad idem arguo ad hominem.Motu gra
illam & leuium ideo sunt naturales, quia in Faui est prauitas,& in leui inlevitas, tanquam nes a in tria si a talis motus. Sed in eapitulo de potestate ubi sanctum Thomam oppugnans, & inculcans nonnullassallitates, dicis inter alias & hane si ad intentionem sancti Thomaeloquerio quae modo militat contra te,
videlicet quod formae grauium de leuiumipsa, scilicet inuitas de leuitas frut pisicipia acti ras a sim tuum. Ergo principium motus a quo asquid dicitunaturale est activum.Tale autem principiu, quo motus dicitur naturalis,est natura,ergo &catem quinto. In septima super tex. c. 29. dicis virtutem sermativam
in semine esse magis accidens seminis quὶm substantialem eius formam,di eandem dicis esse virtutem activam. Cum igitur sit principium generationis natura lis.& si in eo quod generatur, quia in semine, ex quo
secundum te generatur animatum Ponis enim matrε concurrere active ad generationem, cuius semen est materia istus, sequitur,s, principium activum cst na natura. Immo & Aristo.8. huius.tex.c6m.t et . dicit sperma esse causam mouentem, ergo & virtus qua m
uet , ergo idem quod supra. Ex his liquido patet propositum, quod videlicet principium in diis nitione naturae potitum, non habet solum intelligi de passivo,
ut Aut anastruere nitebatur. Antequam autem argu Responsio
menta eius ad hoc inducta dissoluam,declarandum est nc unum dubium, quod est tale.Quia ex quarta ratione inducta, videtur concludi non tum mi principiti positum in diffinitione naturs,non si tantum p incipium passivum,sed etiam D nullo modost principi si
passivum.Cuius tamen contrarium tenet Saho.8c in LPhyδε m. Meta.capitulo de potestate, ubi dicit exponens primum modum potentis,quod in quoddam principium motus & mutationis in eo in quo est, Gnon spectat ad potentiam activam sed passivam:&exemplificat de grauitate& leuitate, ex quibus eum snt in his quae mouentur sursum vel deorsum, ales motus dicuntur naturales. Cuius oppositum tenere se
dicit ibi Ant.an.videlicet quod illae qualitates Q sint principia passiva sed activa. Et spondet se id probatu. nam esse in nono Metam Ad hoc respondetura rimo, quod motivum rationis quartae, unde dubiu hoeotitur,habet intelligi ubi se Arist. non declarat, quod scilicet aliquod vocabulum vel dictum,ubiq; , se positum pro uno significato tanquam pro proprio, non debeat communius & ut ad phira se extendens accipi in aliquo alio loco.In secundo autem physicorum, licet naturam vocet prcipium motus, quod alibi ubique ccipit proprin io essectivo, dat tamen intHagere quod debrat ibi communius intelligi,dum ipsam naturam diuisit in formam atq; materiam.Et se ex intentione speciali habetur hie, quod tale principium motus se extendit ad principium activum&passiusi, timetsi alibi strictius eo semper vocabulo uti ei pla merit. Secudo respondetur,u lyprincipium motus, in Ta dissinitione proprie non summar, nisi pro principio motus activo.Sed quia non potest esse principio motus in eo in quo est perse&no secundum acesces, nisi sit ibi determinatum mobile per determinatas diis spositiones, tale principium activum determinate, de per se respicientes, neve enim esset per se principiti motus sne his, sed potius per accidens, eo quod non magis hoc mobile respiceret quὶm aliud ideo talesiam subiectum, & etiam dispositiones per
concurrunt ad talem motum. Iacet ergo proprie natura si principium motus acti viam, ut dixi us, aliquo tam modo ac per ordinem ad hoc principium cui debeturptimo rationaturae,illa etiam, quae ad talem motum per seconcurrunt possum dicinatura. Et confirmatur ista responso per Aiat quia Phy. te. c. a. dicit se am essemagis naturam qu m materiam, ad qua iam reduc ratur omnes materialis dispositones. Et