장음표시 사용
171쪽
Hic philosephus reducit omnes modos ad unu alii; Itotum'.ΗωdMERGstem basearavi. .maidenter pr nium,&circa hoc duo facit. Primo poni redii- utique non dicemus militer um tralismunque partes iactionem prudictam.seeundo super modos positos po Meiniamenti nopropter continuitatem sid sit ut at Lin aristuratis . ponit alium modum iunitatis , ibis Ami lius au - elamentum sit, ta Dciem habeatatiqvim, iam unum.Qcta. iari si tem&c. icit ergo priino,u, ex hoc patet, illa,ci propter er quae circuli maxime Mialimnum , quia tota G Psunt penitus indivisibilia. maxime dicuntur linum: per sicta est quia ad huc modium omnes alii modi reducuntur, Addit alium modum a supradictis, sui no sumi- quia uniuersaliter hoc est uertim, ιν quaecunquenis tur ex ratione inditiisionis scut pradicti, sed nia habent diuisionem, secu idiim hoc dicuntiir imum, gis ex ratione diuisionis,& dicit, v quandoque ali- inquantum diuisionem non habent. Sicut quo non quadicuntur unum propter solam continuitatem, diuiduntur in eo quod est homo, dicunt unum in quandoque uero non nisi sit aliquod totum N per- homine,sciit socra. S Plato. Et quae non diuidun- fectum,quod quidem continsit quando habet alitur in ratione animalis,dicuntur unum in animali. quam unam speciem, non quidem sicut subiectum Et cur non diuidiantur in magnitudine uel mensu- homogenei inadicitur unima specie quod pertinetra, sicuntur unum secundum magnitudine sicut co adseci indi immodum positum prius sed secundum Sufiicientia tinita. Et ex hoc potest accipietiam numerus&di- species in quadam totalitate consistit requirens
tigi incato- uersitas modorum unius suprapositorum,quia imit ceterminati im ordinem partium, sicut patet ἐno
mu aut est indivisibile sim Ir, aut uidiuisibile linquid. dicimiis linum aliquid, ut artificiatimi,quado uide si allide sinptr,sic est ultimus modus quies princi mus partes calciamenti qiualitercunque composipalis. Si autem est indivisibile fili quid, aut secun- tas, nisi sorte secundum H, accipitur unum pro condum quantitatem tantum, aut stam naturam. Si tintio, sed tunc jicimus este unu omnes partes cal- secundum qiiantitatem sic est primus modiis.Sim diamenti quando sic sunt compostae, sit calcia-iulturam, aut quantum ad si ibiectum, aut quantum mentum&habeat aliquam unani speciem, scilicet ad diuisionem quae se tenet ex parte hormae. Si qua- calciameti. Et ex hoc patet,in linea circularis est matum ad subiectum uel quatum ad subiectumr lae, xime una.quia non solum ha et continuitate, sicuti. N ce est fecitndus moduς. Vel quantum ad stibiectu linea recta, sed etiam habet totalitatem N p se iri is mi rationis,& sic est tertius modus. It diuisibilitas au- ctionem,quod non habet linea recta. Persectum est l. i. resis 'tem so m.' lux es idiuisibilitas rationis, idest din enim de totum, cui nihil deest,quod quidem contin m. finitionis, citqliarti in modum. Ex his alitem mo pit lineae circulari. Non enim potest sibi fieri addidis ulterius at iqui alii modi deritiantur. Plurima au tio sicut fit linee rectae. Deinde cum dicit.
tem sunt, quae dictatur unum, ex eo uisaciunt unum, Vni autem esse . principium est alicui numero esse . prima a ass. sicut pluris homines dicuntur unum ex hoc ultra enim mensura princi me '.quonaques rimo cognosci πειhunt navem. Et etiam dicuntur aliqua unum, ex eo bee prinis itisque generis mensura. Principium itaquesci unum patiuntur, sciat multi homines sunt unus bilis eirea unumquodque i sum unum. non est autem idem in populus,ex eo qiuod ab uno Rege reguntur. Quae- eunelugeneribus unum c d bis quidem , resis, hic uero uocauda uero aicuntur tinum ex eo u habet aliquid una, se,arumvis gravitatis autem aliud,π' motus alas Vbique sicut multi possessores unius aeri, sunt unum in do otem, ipsum unum,aut quantitate. utforma in t ile.u minio eius. udam etiam dicuntur unum ex hoe luis igitur,quod fecundum quantum, G prout quantum inii Q unt aliquid unum sicut multi homines albi dicu- visibile est,quod quid m omnino, er sine fitione est, dicit rtur unum quia qiailibet eortim albus est. sed respe- unitas: quod uero omnino er post ionem habens, punctumctu omnium illorum modorum secundariorum, quod autem fecundum unum ineri quod uero fecundum duo. fimo diei intur unum illa. quae sunt unum secundu superficies quod autem omnino, er in tria secuntum quantu
si iam substanti. am. de quibus sit pri dictu est in quin diuisibile eo ur.er econuerso in Lo quidem Musibili, -- :que modis suprapositis.Vna nanque si abstantia est, perficies est: quod uero in unum inea:quod autem nequaqua aut ratione eontinuitatis, sciat in primo modo: secundum luantitatem diuisibile est, punctum ex unitas est. - aut propter speciem subiecti:, sciit in secundo mo , quae quide mepositione. stas, quoduero habet po*ionem, . do, de etiam in tertio, prout unitas generis aliquid itinctum. habet simile cum unitate speciei: aut etiam ppro- univero esse estprincipium alicui numero esse. Prima nautae.sicut i quarto & in quinto nasi. Et ut adhuc ex his que mentur principium. Nam quo primo cognoscimus, hoc Tinae.1 i.
modis aliqua dicant unu patet' oppositu. Aliqua est prima mensura cuiuslibetgeneris. Principium ergo ina Par. 3.M.stini numero plura, uel numeratur ut pli ira, quia gnoscibilis circa quodlibet, unum. Non idem autem in omnia non sunt continua, ii et quia non habent speciem bus generibus u m. Hoequi timetum est die Lillis autem
unam, uel quia non conueniunt in una ratione. vocatis,auit consonans .grauitatis autem auem ,π in motu
Deinde cu dicit. atas ubique vero uirum aut quantitate aut specie, lassitu bis Ium est quid .ut quod et dicimus eoi inuitate unu esse, Irisecundam quantum uidem igitur,er inquantum quotu, modo quantum er eonuntium sit: est autem ut non ad alia Hii e:quod quid momnino er Repositione, dicitur antis quid totum fit Me autem st non habeant foemam unam. non tras. a d autem omnino ex positionem habens, pomi menim dicemus militer unum, eum uidermius yartes calcea. Quod autem fecundum unum, linea. m autem fecundum menti quomodocu que compositur, propter cotinuitatem, sita duo perficies.omnino uero Cr tripliciter duasibile secto p ita,ut calceamentum sit aequa seum formam habeat une dum quantitatem,corpus.Facta autem conuersone, aliter vin. ire mamine linearum,circuli linea una est, quonia quide diuisibilis perficies,unice autem linea,nullatenus di tota ery rfecta β. sibile fecundum quantitatem punctus er unitis. Hoc dou AN T. Amplius an .e' Hemtit u cunq; unum e ritu itale non babens postri munitas. Via uero babos P- . . e muccisis 4a ιῶσι sinu aestat ut nono a
172쪽
ponit quandam proprietatem consequentem unum & dicit: ν ratio unius est in hoc, ut sit principium alicuius numeri. od ex hoc patet,quia unii
est prima mensura numeri, quo omnis numerus mesitratur: mensura autem habet rationem principis, quia permensi iram res menstratae cognoscuntur,
res autem cognoscuntur per sua propria principia. Et ex hoc patet,* unum est principium noti, uel cognoscibilis circa quodlibet, & est in omnibus principituri cognoscendi. Hoc tamen unum, quod est principium cognoscendi, non est idem in omnibus generibus. In genere enim cosonantiarum est unii, quod est diesis,quod est minimum in consenantiis. Dies is enim est semitonium minus.Diuiditur enim tonus in duo semitonia inaequalia quorum unus dicitur dieiis.In vocibus autem unum primum & minimum est litera uocalis, aut consonans, & magis
vitatibus siue ponderibus est aliquid mini naum, qd est mesura, scilicet uncia, uel aliquid aliud huiusino
di. Et in motibus est una prima mensiara, quae mensurat alios motus, scilicet motus simplicis simus &uelocissimus,sic t est motus diurnus. In omnibus tamen istis hoc est com mune ui illud, quod est prima mensura, est indivisibile secundum quatitatem, uel secundiam speciem . aliod igitur est in genere quantitatis unum de primum,oportetu, sit indiuisibile & secundum quantitatem. Si autem sit omnino indivisibile & secundum quantitatem & non habeat positionem, dicitur unitas. Puctus uero est id, quod est omnino indivisibile secundum quantitatem,& tamen habet positionem.Linea uero est O est diuisibile secundum unam dimensionem tantusi perficies uero secundum duas. Corpus autem est omnibus modis dii ii sibile secundiun quantitatem, scilicet secundum tres dimensiones. Et hae descriptiones conuertuntur.Nam omne quod duabus disti. 'ς0si nibus diuiditur est superficies, 3t sie de aliiqeo Q .i ' Sciendum est autem messe mesuram est propria ratio unius Belidum V est principium numeri.Hoc autem non est idem cum uno quod conuertitur cuente, ut in Quarto dictum est. Ro n.illius unius insita indiuisione consistit huiusnodi autem unius inmensuratione.sed tamen haec ratio mensurae, licet primo conueniat uni quod est principium numeri, tamen per quandam similitudine derivatur ad unii Lea. a. in aliis generibus,ut in.io.huius Philosophus ostendet. Et secundum hoc ratio mensurae inuenitur in
quolibet genere.Haec autem ratio mensurae consequitur rationem indiuisionis,sicut habitum est. Et ideo unum non omnino aequivoce dicitur de eo qgconuertitur cum ente,& de eo quod est principium numeri, sed secundum prius & posterius. Deinde cum dicit.
Mum t. inrero glademquo materia Mim specie ueso, quo u ratio ura. Genere autem, quorum eadem predicationis figura. Secudum attaniam uero, quaec quin babet, ut ad 2 semper aut posteriora sicμωuwrpreeedentis. sapatu quaecunque numero, a uis quoque unum suntquaecunque vero ρecie, non etiam numero. sed genere e dia unum sunt quaecunque etiam 'ecie . quaecunque autemgenere, non emnia species Mundum aratostau's cumque uero ara kgia unum,noa o zentre.
Amsius aximasiasteundum numerum si tunam, alia fecundum speciem,alia secandum gemu, alia secundum analogium. Numero quidem,quorum materia una. Specie, quorum ratio estura. Semre,quorum eadem seu praedustioni .secundum proportionem,quaecunq; se habent ut aliud ad aliud. Semper itaque posteriora, raecedentia sequvintur. Ut quaecu que numero, specie unum sed quaecunque ecie, no omnia numero.Sedgenere omnia unum quaecunque eripecie . quaecunque uerogenere, non omnia specie.sed proportione, er quo
cunque unum proportione, non omnla genere.
Ponit alia diuisione unius, q est magis logica dicens,l qda sunt unu numero, qda spe, lita gne, Oa analogia. Numero Oem sunt unii, quom materia est una. Materia enim sed in ip sat sub dimensionibus signatis est principium indiuiduationis formae. Et sp hoc ex materianabet singulare u sit unu nu mero ab aliis diuisum. Spe auidur unii, quom una est ratio ,i.diffinitio Nam nihil proprie dissinitur nisi species cum omnis diffinitio ex genere de diise rentia costet. Et si aliquod genus distinitur,hoc est inquatiim est species.Vnum uero genere sunt, quae conueniunt in figura spr dicationisL idest quae habent unum modum praedicandi. Alius enim est modus , quo praedicatur substantia,&quo praedicatur qualitas,uel actio,sed omnes substantiae habent una modi pridicandi, rnquantum praedicantur non ut in subiecto existentes Proportione uero iiel analogia sunt unum quincunque in hoc conueniunt, Uhoc se habet ad illud sicut aliud ad aliud. Et hoc quide pol accipi duobus modis, uel in eo ut aliqua duo hasent diuersas habitudines ad unu, sicut canatiuude urinadictum habitudinem significat signi sanitatis, de medicina uero, quia significat habitudinenamus resipectu eiusdem Vel in eo inest eadem pro'
portio duom ad diuersia,sicut tranquillitatis ad mare, & serenitatis ad aere. Traquillitas.n.est quies maris, & serenitas aeris. In istis autem is unius, semper posterius seqiutur ad praecedens, & non couertitur.Quaecunq; enim sunt unum numero, sunt
specie unum, Mnon conuertitur, & idem patet iaaliis. Deinde cum diciti
co Ant. n. euadere cupit argumetu tra se.
Essentialis euhic ordo inferioris ad superius
Desenditur D. o doctrina de principio indiuidu rionis hic allata. & Seotistarum de haecceitate positio cum suis fundam is prorsus eliditur.
Hoc in loco impugnat Antiand.sanctum Docto
rem in margine etiam ex nomine notatum,&pariter omnes Thomistas, circa materiam de Materiam principio indiuiduationis, sic dicens: Notandum, in ex esse princi hoc loco ubi dicitur quod illa sunt unum numero quo- P a mrum materia est una , sumunt quidam argumentum P materia,quae est altera pars compositi,est causa indiuiduationis. Sed contra istam opinionem arguitur, quia si materia est causa indiuiduationis, ubi erit eadem materia, ibi erit idem individuum.Sed eadem est materia in generato&coma mergo generatum & corruptuerit idem individuum,quod est euidenter salsum. C5srmatur. Si primo ex aqua generetur ignis, de secundo ex igne generetur aqua, patet cy aqua primo corru pia de aqua secundo generata habent eandem materia& sunt eiusdem species,ergo aqua prius corrupta de s.cudo generata esset eadem numero, quod est salsum, quia tunc per naturam corrupta posseat redire eadem
173쪽
numero. ima. Quod est eausa Indiuiduasonis est nim, ut etia ipsa verba exponem ibidem allisis. o. causa distinctionis. Sed materia non est causa distin . Si quo ergo modo dicendum estinato iam de formavictionis. quia actus dii inquit ex septimo metaphy.ma opponi relative,hoe non est nisi in ratione actus & m
teria autem non es actis .erito&e. Prarierea. Materia tentiς,& secundum relationem rationis tantum, eo P
est deessentia speciei, ut probat Septimo, 3 octauo utrunque per unum esse quod est totius compositi exit ius .sed quod est de essentia speciei non est eausa in. stat. Relatici xutem realis no potest esse nisi inter disti diuiduationis. quia tue species esset indiuidua & haee, cta sm esse, di interea etiam in quorum quolibet est aliergo materia non erit eausa indiuiduationi . Con- quid praeter id quod dicitur relative , ut dicit Sas .in sim tur . quia semper eontractivum est extra ratim prima parte. q. 28.ar. Lex intentione Augustini in septinem eius, quodecim rahituri sed materia est de ratim modetri. Secundum hoc ergo patetu, verbum Pli lone speciei. ergo species sue natura specifica non po- sophi ex Topicis inductum , non eli ad propositum. est per materiam c&rahi ad hasceeitatem, siue indiui Praedicta enim regula cum sit formaliter intelligenda, duationem.Nee auctoritas hie post ac ait.Nam lixe veritatem non habet nisi de oppositis quatenus opposqui uoce capitur materia. Ad cuius euidet iam notan . sita sunt.Cum ergo materia non opponatur formae r dum, ν materia & forma opponuntur relative ex seia latiue nisi secundum relationem rationis, ut diximus,cundo Physs. to e. 16. Ac quot modis dicitur unum op non sequit ex regula illa in si forma multiplicetur rea positorum tot modis dicitur & reliquum ex primo to ster, m etiam materia realiter multiplex sit,sed si fiscit picorum.cap.I. Forma autem quantum ad Praesens spe P multiplieentur liusdem materiae re pectus rationis ctat, accipitur dupliciter scilicet pro forma parti , qu ad diuerias forma . Vnde de tacto una materia habet
est altera pars eompositi,& pro forma totius, quae est diuerso respectus potestatis ad diuerias formai ad ipsa quidditas. Similiter materia eorrespondenter diei quat est in potetia. Et praeterea auctoritas Philosophitur dupliciter quia qurdam est materia, quae opponi- ex to eis non inducitur ad propositum eius , de quo tur formae partis.&lixe est materia. qu es principium intendit auctoritas ex secundo Phy. Nam in secundo essentiale rei. constituens eum forma unum ens per se. Phy. non loquitur de materia in communi sed de m nt quaedam est materia, quae opponitur formae totius teriaci est pars eo positi, de condiuiditur formae partis, di ipsi quidditati, & per conseqtiens est extra quiddita vi patet ex supradictis,& ex ipsis verbis literς.Vnde notem rei formaliter se hare est materia quae est differen- potest ex hae induci adiuncta regula topicali, in quottia siue proprietat indiuidualis. quae est eausa propria modis dicitur materia in communi smint tionem haecceitatis & indiuiduationis, quae potest denominari illorum,tot etia dicatur forma, & econuersis. Et si per hae cestas. Cil ergo dicit Philosophia , a, illa sunt v nsi hoc, ω forma incommuni analogo dicitur dupliciter, numero, quorum materia est una, loquitur de materia scilicet de forma totius & de forma panis, debeat etianon primo modo, sed secundo mcido dicta, quν con . eorrespondenter duobus modis dici materia.Sed si qdmue x proprie voeatur malesa, quatenus constitii t inseratur, hoe tantummodo est, ut quotiens dicere , rem in esse ultimo subiicibili & materiali. nsi autem in tur materii, quae est altera pars compositi, totiens diceesse sermali, quia ut dictum est,non pertinet formali- retur de forma partis sibi correspon)ens, quod quidd, ter adsormilem quiddit item rei. Et ista expositio con quomodo aliqualiter uerificetur, paulo ante dictum sonat litem Philosophi subdit enim, in illa sunt unum est. Sed esto etiam perimpossibile, 0, utraque forma ad specie, quorum ratio est una alatio quidem sumituro aliquam materiam relatione etiam reali reseras Scop- quid ditate quae dicitur forma respectu esse indiuidua - ponatur, adhue ex regula illa topica non potest inferri ILHaee ille formaliter. Licet autem non sit meae inten- duplex materia. Veritatem enim habet illa regula, ubitionis hie quaestionem de principio indiuiduationis di ex parte utriusque oppositi est eadem ratio multipli scutere ad plenum cId enim p Capreolu. Sonein.Caer. cationis,ut dicit Doctor sanctus secunda sectidae.q.ua. aliosq; complures Gomistis familiae principes glo- art.Lad primum. Vnde uni virtuti opponuntur duoriosae iam admodum factum est. Quantum H requiret vitia, ut patet per eum ibi, & per Philosophum in pri- verba praepositae impugnationis, eidem ex aduerso re- mo topicorum. Et hoc io, quia non est eadem ro mul- pugnando de hae materia multa dicam, ex quibus im- tiplicationis virtutis,q est vitiorum, cum bonu ex una pugnationem hane, aduersariorumq; opinionem vana integra canti, malum autem ex singulis delectibus eo
esse cessabit. Et primo quidem Ipugnabitur praedictus surgat,ut dicit Diony. in quarto cap.de duno. Sic etiaprocessus aduersarii instabili edo sivum' principium in- in proposito cum non sit eadem ratio multiplicationis ciuiduationis. eundo solitentur supra inducta argu- materis,quae est formae, nimirum, si multiplicata sommenta contra Sanctum Thomam atque omistas. ma non multiplicetur materia. Eadem enim materia,
Quoad primum igitur, eum dicit primo mat etiam quae formae partis respondet ut subiectum diutinis sunt itu di formam relative opponi, salsum est,si proprie loqua mala,sermae totius respondet ut pars. Nee debet huiei ieeta mur de relativis.Vnum enim oppositorum non pers- semiae respondere materia, quam informat, quia se .lta. ' citur sermaliter per aliud, seu non ordinatur ad aliud ma totius non est forma insermans, ut ei debeat mates ut ad suam persinionem.oppositum enim ut sic sepa- ria, quam insurmet, respondere. Dicit enim totam i tatur ab opposito&excludit illud.Nee Arist. Secundo sim essentiam ex materia di forma compostam. Vsphys. intendit simpliciter & proprie materiam esse eo- de, si aliquid informaret, etiam ipsa materia, quae estriam quae sunt ad aliquid, sed quid per hoe intedat de- eius pars isormaret aliquid, quod est impossibile. DG clarat subdens: In alia enim specie sit materia. Et hoe nominatur quidem forma, non ab informando,sed abest dicere ui secundum hoe habet aliquo modo mo- una conditione sem quae est esse principium quo, udum relativorum, quia uidelicet milibet sormae deter- cet alio modo sit principium quo, sotina partis es s minatur propria materia Hoc autem non est simplici- ma totius Forma quide partis est principium quo par-
r marinam aut formata ponere ia se re relatiuR qali, di ipsiu ut eatis di sotinae totius, do etiam ipsius suppositi.
174쪽
suppositi. Forma vero totius est pr7clpium quo tota. le.i.quo toto Ze quo solo res est talis speciei. puta homanae , de quo est hie homo quo ad essentiata, di se- eludendo secundum intellectum omnia quae no sunt de illius hominis essentia. Vlterius praedicto suo sundamento concesso, & iterum v, tot modis dicatur materia quot & forma, non sequitur θ sicut est quaedam
sotma totius, ita debeat ei correspondere materia to tius quae fit haeccestas,immo ex processii isto sequitur totum oppositum eorumquς ipsi de haeeeeitate opinantur. Dicunt enim in haeccestas non est aliquid insermatum seu habens se per modum in mali. quia eam ponunt esse modum intrinsecum natura . Modus autem rei magis se tenet ex parte informantis qu iminformati. Vnde etiam omnis modus rei communis quadam denominatione vocatur quartas, non quiddut quastas est speciale praedicamentum, sed secunduanalogam qualitatis ratum .Dicunt etiam in haecceitas est differentia indiuidualis . patet autem in disserentia ut se, magis se tenet ex parte informantis et isormari.Vlterius dicunt, θ est realitas quest e6 parata ad materiam , cuius est modus, ut realitat sermalis ad mat Halem. Formale autem ut sie habet rationem informatis & non informati, ut patet ex terminis, & maxime
ut comparatur, ad materiam ut ad realitatem partia Iem . Arguentes etiam contra nos, asserunt auctoritatem Philosophi u, actus diuidit&separat, Nob hoc
inserunt in cum materia non sit actus sed pura poten- vi, non potest esse prinopium indiuiduatilanis, quia ta
e principium est principium csstinctionis Aeci ut in s
cundo argumento eorum recitato patet. ortet iri 'eur, si a gumentum ilhul putant concludere, ut de in uiduationis a se eonfictum principium asserant esse
acium. Alias ipsum eorum argumentum eosdem immeret suos auctores. Cum ergo esse modum,disser Getam, principium formale, respectu materiae,& uniuer aliter habere rationem insermant lx de non insimati, ac etiam esse actum, stit eonditiones repugnantes materiae At constionibus eius, secundum ea quae 2 PHIosopho & aliis sapientibus de maxime Peripatescit ce ipsa materia nobis tradita sunt, paret Oh Gestas secundum istorum viam non debet aliquom codiciniateriadi proprie loquamur, de aliquid et se materiam: vel si improprie, saltem ad similitumnem proprie dictae materiae vel aliquarum conditionum ei uncum tamen hoc non accidat, totum postumeropter oppositas conditione .ut diauxi mus.Nec est verum quod dicit in ideo videlicit vo a- inesse vi imo Q Uicibili Ad materiali.Probo enim hoe non faciat, materia quae est pars compositi, tum primo quia materia quae est pars compositi est lundamentum natum secundum commentatorem & veritatem, om&hic materia quae pars huius indiuidui, est fundamentum huius naturae: eNo primum subiectum & vltim si Iubiicibile,tum quia in via resolutionis materia est vi rima, ergo in compositione prima ergo primum subiem' dc ultimum subiicibile. Patet antecedens, quia Arist.prim Pnys.in s. probans materiam partem consiti esse in generabilem & incorruptibilem, dicit cylicorrumperetur, in hoc abiret ultimum &c. quod noeuet verum, nisi esset ultimum in resolutione, tum uaa s&modus& similia non habent ratione mi.
Mus enim psep mi id claus est actus. Vade& c
' in nono huius,& duodecimo di est v, potentia in unodi eodem est prior actu etiam tempore, & hoc in pro 'cedentibus de potentia ad actum, & smiliter modus praesupponit ens cuius est moduς. Haecceitas autem ple est actus & modus quidam, ut supra deductum est, ergo non est ultimum subiicibile, sed potius hoe habet id quod est essentialiter potentia.i. materia, ergo &c. Hoc ipsum etiam, haecceitatem inquantum non effamateriam nec posse proprie aut absolute dici materis, ex alia horum opinione facile deducituri nunt enim eam & in angelis, quibus tamen materiam excludant necesse est, si boni Peripatetici At boni Theologi censeri volunt, nisi sorte alterius esse generis haecceitatem in eis ammenti de tunc diminutam doctrinam tradur, dum hanc haecceitatum distinctionem nulli bi aperi sit, de dum de haecceitate communiter iisquentes, eam ducunt esse materiam. Sed neque negabunt Hucceitat εin angelis quoque rationem actualis distinctiui habere respectu essentiae angelorum, Ac etiam contractivi Caergo potentiale ab actuali, de contractivum ab eo inrcontrahitur, realiter de non tantum formaliter distinguantur, alias idem realiter esset simul actuale & potetiale, contractivum atq; Gtractum respectu suiipsius, uae implicant contradictionem, sequitur in in angelist duarum harum realitatum in essentia intrinseta co- positio,& suppositum in eis distingueretur realiter ab eorum natura,cum indiuiduatiuum spectet ad suppocstum,de sie non essent sebstantiae simplices contra Phi. Iosophum octauo hui . . i6.de 9huius.& r i. Sic testur ex praedictis omnibus patet,ν ex processu illo asuersa ij non sequitur ν haecceitas respondeat ipsi sor mae totius.Sed si aliquid induci ex eo deberet, id tantummodo sequeretur,u, tali sormae correspondeat aliquod materiale . Ex hoe autem Istrae, sequatur hoc materiale, ipsa haeccestas,in fallacia consequentis, dii superiori concluditur in serius unum ex pluribus as firmando. Si autem non per modum illationis,sed y I ria ὶ seipsis reputata magna auctoritate,tale materia e trundens dicunt hueeeitatem de indiuiduationis principium, erfluus certe ille eorum extitit dis dius atm processus, At nil suae esseres fictioni.Sie enim potuisset de in principio ex voluntate tantum proponere, P haecceitas est principisi indiuiduationis ad modum materiae correspondentis sermρ totius. Nos aut εdicimus in sermae totius, puta humanitati vel sortes tati aliquid respondet quas materiale, chomo vel Socrates. Sed huius materialis atque compositi emis, simul ac sumae totius, quaerimus suae indiuiduationis de contractionis principium. Et tale quantum ad incommuni abilitatem dicimus esse materiam,quantum vero ad numeralem distinctionem ponimus quantitatem,quantum vero ad completam indiuidui ratione quae utrunque claudit, utrunque etiam simul principium eius ponimus,materia inquam quantitate signotam. Quod quidem probare aliter nune non intedo, nisi quantum uerba pumissae impugnationis requi runt, ut simul probem materiam esse ise principium ac non haec talem. o aliis autem sortis,imis&inuictis is asonibus,ad saepe nominatos i homi steae schmis sapientes remitto. Arguitur igitur contra illum processum,P materia quae sirmae partis sit sceptiua est de non haeccellas,sit indiuiduationis principium, at primo sie. Prius natura comparantur adinvicem partesquim totam,quod ex partibusnsultat, inparetur ad
175쪽
μὰ es , ε aliivltoriam Minam ad s. sum,sub alia totius rone. Item materia primiquς secundum te potest per Dei
non initi Ipse enim partes sunt priores suo toto. Prius ergo na- potentiam separata a se a conseruari in esse, si iuxta diuiniatio tura res det isma partis materiae,quae est altera pars quod tu tenes esse possibile, separetur . non esset hac, siti, usorma totius, materiae totius sicunq; sit illa, nee posset eam Deus sic separatam facere esse hanc Acetia illi 4 dicunt haecceitatem. Quaerimus ergo in illo indiuiduam cum non possit alicui dare,quod sibi repude Ente x priori an materia prima de eius forma partis sint sire- gnat. Repugnatast tali mi separatς ex naturasea, Ptaintia. vel non: siste,cum adhuenosi materia totius de haee si sorma vel totius vel partis ut patet. Ex ratione' aut Eeeitas 3e secundum te, asqua erunt indiuiduata & non separationis repugnat ei in habeat formam totius. Er- per haecceitatem,sc sie non competit ei per se esse prin go de repugnabit ei h cceitas quae secundum pro Gripium indiuiduationis, immoeompositum iam latha sum tuum,exigit formam totius cui respondeata si au-hebit pro sua indiuiduatione requitium. videlicet par tem sit materia sic separata, de non sit haec. non erit di tes suas iam indiuiduatas, unde non indigebit haereH- stincta , quacunque non separata.Vniuersalia enim notate. Si autem dicas Q, in illo priori partes non sunt hae sunt praeter singularia,& sie materia illa secundum tua ac indiuiduatet seu singulares.estra primo.Vse vidistin casum possibilem per Dei potentia realiter separata, ruitur 3 sneulari, in it illectu tannimmo est. Sed partes erit eadem ei quae non esset per Dei potentiam separa' visunt in illo priori pie sunt uses ut distinctae ingula ta,quod implicat contradi Aionem. Tertio principas 'ri, ergo visunt in illo priori natura, sunt in intellectu ter arguitur contra illam tuam deductionem. Sicut se tantum,ac nullo modo ad extra,quod est salsum. Prio habet individuum ad indiuiduatione, ita hoc ad haec-xitas enim nulla, licet sit relatio rationis, non tamε est cestatem, ergo secundum permutatam proportionem prioritas rationis, sed naturae de rei de . Secundo, quia scut se habet hoc ad individuum, ita haeceritas ad in-ssie,ergo non maps sunt materia Se forma debita So diuiduationem, de econtra. sed indiuiduum est idem crati,quam Platoni. Nam utrique communiter eonue realiter de sermaliter quod hoc, de hoe est idem reali
nil habere materiam de se am, quin immo nulli es- ter Ac formaliter o individuum i idem enim est dicere sent debitae illae partes. Nam partes non singulares no is aliquid indiuiduetur, do ouod satin diuiduum, delsint debitae ac proprie singulari dee. Tertio quia sor- sat hoc, ergo de haecceitas eli idem sermaliter v inda ana ut sie est comunicabilis phiribu ergo si i illo priori uiduatio, c econtra.Non ergo de haecceitas est princi non est limitata ad hanc materiam, erit communis, de pium idiuiduationis, ut tu dicis in illa tua deductione. non magis compars huius quam supposuimus mate- Nihil enim est principium sutipsius militer . Ex his riae,quam alterius ql est salsum, quia etia i illo priori omnibus potest esse manifestum, , expositio Ant. an. ita est materia debita socrati, v non debita Platoni, in praedictum textum Philosophi, est contra veritatem ita dicatur de illa forma, eum per haec duo Socrates εἰ non consonans,immo repugnans litem Ac intenta a Platone distinguatur essentialiter. Alias anima so- ni Philotaphi. Cotta veritatem quidem, quia illam sua ratis, non magis esset anima Socratis si Platonis ac ὸ materiam quam vocat haecceitatem, probatum est n5 conuerso, de sic dicetur de materia Socratis, quae om- egerrincipium indiuiduationis, de consequenter nonnia sunt salsissima. Quarto quia generatio singularis possunt aliqua dici unum numero per hoc u talisma Nonnis ad singularia terminatur. sed generatio termi teria in eis sit una, ut iste homo exponit. Neque enim natur ad materiam se formam etiam in illo priori,na- aliquid inuenitur quod respondeat formae tolliis quasi tura, quia prius generationem singularem itelligimus sbi adaequatum materiale, nisi ipsum eompositum,cutem iniri adhoe m forma sit in materia, si ad compo ius indiuiduationis primum principium quaeritur. yam. Ad priora. n. prius terminatur id quodpmoda Gira intentionem etiam Philosophi est dicta eius uae significatur. Quoa autem resultat ex aliquo est ρο- oppositio, eo ui Philosophus nunquam in aliquo suae sterius illo, ut etia ipsum nomen resultationis insinuati doctrinae libro vel passu aliam nominauit vel innuit da Vnde eum totum Accompositum resultet ex unione rimateriam nisi eam quae partis est,ut infra in r*27 de Drtium ut pate equitur ut sit posterius tali unione. F.desensionibus etiam ossedetur, quς etiam vocatur siegeneratio singularis quae per modum cuiusdam prima materia ab eo in. r. i. c. 3. ad quIvltimo fit re viae significatur,prius terminabitur ad illam unionem selutio composti materialis ex primo Phy.circa sin&sNularem, do consequenter non nisi singularium vntia Cuius naturam inquisiuit primo Physi .ponens ea una dilium.Cum ergo adhue ibino si haeceritas eo θ ad- de tribus principiis rerum naturalium, de similiter octahuc non sit ibi sorma totius, qui correspondere est de uo metaph. de alibi pluries. Innuit etiam Philosophonatura & essentia haereeitatis secundum te,sequitur m sumi quandoq; materiam pro subiecto materiali, qus. Decceitas non sit indiuiduationis principium. Immo si in prisenti capitulo distitutit in proximam de ultimam, quicquam esset, ab his natura prioribus indiuiduatio. dc idem repetit in octauo. Hanc quippe materiam in
Mem acciperet.Patet ergo Omatinae primo competit hoc. .i. c. . vocat subiectum. Est enim subiectum exbMe indiuiduationis principium, eui primo competit senae,sicut aes est materia ac subiectu statuae. Vel etia. esse haec, quia incommunicabilis alteri, eum sit primsi subiectum reisutionis sicut aqua liquabilium In aqua receptiuum Acin nullo altero receptibile. Semodo prin enim omni aequabilia resoluuntur. No consonans etiacipaliter ad idem ex eodem processu arguitur sic. Per immo totaliter repugnans literae est ista tua expositio, re haecceitas est per se primo, seu mimiliter quidam quia ubi Aricin hoc cap.posuit unitatem materiae, esse materia totius iapondens per se primo Grmae totius. iam unitatis rem , .vel pluralitate pluralitatis, de in tali
Vbicunque ergo non inuenietur ratio mae totius, materia cognouit inuenire diuerstate, illam diuersi consequenter non inuenietur haecceitas. Sed in anima temes presiit, ut decet quemlibet sapientem, omne separata non est sema totius cum si essentialiter lam inquam ainbiguitatem&aequivocationem in vocabuma parris,ergo non erit lue,ergo nec erunt numero di iis latentem, ente omnia distinplere de aperire, iuxta
iiiii ab inuicem animae seperatae, quod est ullam. regulam topicato, Pomae mimplex prius est distinguenda
176쪽
guen him quam di Tniendum. D stinxit enim de materia proxima & vltima, ubi materiam Mam vocauit subiectum in.te. .poisit principiu unitatis, & pari
modo distinxit eam in. Or. hum s. sub nomine materiae ubi eam posuit principium pluralitatis. Si ergo in
proposito ubi ea dicit unum numero quorum male ita es una, voluisset huelligere de aliqua alia materia
ab ea de qua determinauit in physicis, Ad rebus praedictis locis in metaphysica, proculdubio distinctionem hane solerti studio aperuisset, ne sua verba indistincte
prolata occasio erroris essem, de tam sortis occasio, ut etiam toto orbe celeberrimi ingenia. sicut Comm E. Albertus magnus, diuus Thomas, aliique innumerabiles doctores per eorundem verborum aequivocatio
nem, si se esset in isti di eum decipi potuissent. Non est ergo consenum literae nec Aristaea pietiae, ut de . iamateria intelligat quam de illa quam sapietes eu hrist.
primam vocant, & quam Aristatic etiam innuit in ea quam proposuit duplicem contineri. Nam dum dicit c liquam esse materiam proxima,aliquam ultimam, n5 excludit immo includit eam, quae maxime ultim est. Cuius tamen non posuit exemplum distinctum quia, cum non nisi per analogiam ad formam sit intelligi hili at illam declarauit, eum materiam illam expressit,in quam sit apparens resolutio.Cognoscimus enim ex hoe in illa verissima ac prima omnium materia sit, in quam omnium ultimata fit etiam rosoluti ossit hane dixit esse numeralis principium unitatis. Nee est versi
etiam sua haec expositio cosonet litem Philosophi, ex hoc ut ipse Philosophus subiungit, ea esse unum specie, quoriam est rouna. Immodistinantia ex his etiaverbis deducitur,di magna litem eii expositione sancti Thomae conuenientia, tum quia conditiones in aeriae,quae est principium unitatis numeralis, 3: corre
spondet rationi illi &quidditati, quae est principium nitatis specisci,sunt duae qur hie a Philosopho assisnantur. Prima ν habeat rationem subiecti. Secunda quod in eam sat resolutio. Sed istae conditiones non
conueniunt, immo repugnant haeeceitati,ergo &cauetiam quias illa specie uno sunt, quotum ro una est, oportet ut si quid habeat maiorem unitatem, id consequatur per aliquid, quod est praeter rationem speciei. an septimo autem metaphy.docet Philosophus tantsi Partes materiae esse praeter rationem speciei. Et in i quatur de materia, quae est pars composit, & non de haecceitate ,patet, quia exemplificat de his carnibus &his ossibus, in quo exemplo innuitur etiam forma ipsi indiuiduata rei sensibilis, ergo secundum eum non
nisi per aliquod horum individuum erit primo hoc.
Inter materiam autem Se formam, primo materiaec
mit incommunicabilitas &consequenter indiuiduarionis principium esse. m etiam, quia si sorinale, hoc'rationem speciei compleat est specificae unita tis principium, oportet v, materiale si unitatis etiam numeralis principium, eo u, haec unitas materialis sitici ex materiae partibus consurgens, sicut illa formalis est, de exspeciei pars , eonstituta. Cui ergo primo
competet materialitatis ratio, eidem primo etiam n cesse est competat esse talis unitatis numeralis,& cori
sequenter indiuiduationis principium . Esseacia patet huius deductionis, tum ex ratione eius quod dicitur primo. Id enim primo dicitur alicui conuenire, cui P e conuenit, de per ipsum omnibus aliis. Tum meptis
Maeresciri regium declaratibus iacile innotescitaui
tasi aliquid alicui competat ratione Immateriastatis ut esse intellectilium,ei maxime competet intellectualis persectio, quod primum erit inter immaterialia,Sesic de similibus.Patet igitur propositum primum cilicet expositionem sancti Thomae esse colonam lite Philosephi. Processu m autem aduersa ij pl enum inein conuenientiae ili ab intent ne Philosophi omni ex parte alienum. Quantum ad secundum principale, se perest rationibuς inductis reseondere. Licet enim a
Capreolo & ab aliis Thomistissimili doctoribus usque adeo dissolutae, atque ut ita dixerim Plabinctatae sint, ut pene nullus apud doctos remanserit dubita di locus: dewterea ipse merito debuisset siletio quasi
eas cont&iens praeterire, ut tamen propositum meum
obstruem,omnes videlim salsitatest agere quae aduersarius in sanctu Tho.& Thomistas asseri in sua illa e positione,breuibus etia lime argumenta refellam. Ad primum ergo dicedum, plicet ingenito Ad corrupto, sit eadem essentia materiae, non tamen sequitur ut itast individuum, quia ipsum individuum non solucontinet indiuiduationis principium, sed est ipsum totum
compositum. Vbi ergo nolant omnes paries exes,
non est simpliciter idem totum . Nec est ita etia principium se aliter. ubi est aliud principium, nec idem totale, quia noeadem qualitas, nec eadem se a sub stantialis. Ad cons rimationem patet per idem. Ad se cundum negatur maior quia indiuiduaso in sui rati ne non includit solam distinctione, sed etiam incύic bilitatem.Vnde non oportet v, id, quod est principiti indiuiduationis quatum ad incomunicabilem,st eiusdem principi um quatum ad distinctionem, aut e conuerso. Materia igitur fim sese est principium indiu
duationis quantum ad incommunicabilitatem, noquantum ad distin monem, & quantitatis E conuerso. Quantum vero ad completam ronem indiuidui,nee quantitas sola, nee materia sola indiuiduationis principium est, sed materia siub quantitate. Vnde apparet, Parguens non penetrauit mentem sancti Thomae, quem impugnat. Nec tamen adhue concessa maiore, aucti ritas inducta ad minoris probatione contra nos mili
taret. Loquitur enim Philosophu, ibi no de distinctione secundum numerum vise, sedentis in actu ut sic.
Nam illis verbis probauit q, ex duobus quorum Virituque in actu sit non potest unii per se consurgere. Actus enim inquit separat. Licet enim se idem, tale quid essem actu, Ac esse unum numero, distinguuntur tamen
ratione sermali. Alia quippe ratio formalis est ipsius unitatis numeralis vise,&alia tua primo aliquid est actu ens.Primi enim ratio propria materia est, eo in rε primo constituat inesse incommunicabili.seeundi vero forma, eo v esse existentiae quo unumquodq; actu est formae ipsius sit proprius de formalis essectus.ver ba quippe tanti Philosophi, non nisi formaliter inter pretanda de penetranda sunt. Non aliud etiam ex inducta concluditur auctoritate, nis*sorma,distinctionis formalis principium si quod eoncedimus. Sed mat ria etia sub quantitate distinctionis numeralis primum est materiale principium. Vnde 3e sanctus Thoan prima parte. q. arti. . asserit materiam per sormam, desomam itidem per materiam terminari, sed in diue se principii genere, per materiam videlicet sol ammaterialiter, materiam vero per sermam sermaliter. Sed contra eos argumentum in eo sensu concludit. quo corra nos inaniter at ut . Manifestum est enim Ad arguo
177쪽
stibi id phus loquitur de forma partis qua primo
compositum estem actu ut etiam sitetur aduersarius Deum illiim exponens. Nullo ergo modo potest per illam auctoritatem inducere materiam non esse indi-uidnationis principium. eo vactus,t.forma separet,
nisi ex hoe etiam me ludatur m forma erit indiuiduitionis principium. Non ergo h Gestas,cum ipsa secundum eos non sit forma parti Cum ergo isti concedat
maiorem argumenti atque minorem de conclusio as.s a tuad ducta sis conclusioni directe repugnet
patetillud esse nuictissimum eontra eos, nos autem nullatenus taneere qui maiorem negamus. Ad tertium
dicendum m m ateria tripliciter sumitur, uno modo incommuni,& ut stat sub ordine ad formam in communi.&vt subiectum sermς huius, non quidem vili reforma,sed communiter ut forma est. Et se est de ratiore species, quo modo non est indiuiduationis principium. Alio modo sumitur in particulari, ut tae, qui x sub hac forma Ze se non est be ratione speciei, sed est propria hute vel illi &e.quo etiam modo non est primum principium indiuidoationis, immo ipsa indiuiduatur per sermam aertiomodo sumitur secundum se per seclusionem cuiuscunque actus ut purum ens inpotentia ut primum subiectum &e.& hoe modo non a st de ratione speciei, & se non est particularis, non uniuersa is non indiuidua, sed indiuiduationis principium uuantum ad Icommunicabilitatem, qu a primo contrahis formam ne si in altera materia, Sse eam
indiuiduat & se forma indiuiduata, indiuiduat ipsam
materiam & facit eam particularem &c.quas intentiones seeundas ante non habebat, quia ut secundum se aeripiebatur, eognoscibilis non erat eum non possit - sci,nisi per analogiam ad formam, quae tunc si cludebat. & ideo tune intentiones serendae predicti quae modum eognostendi consequuntur, ei attribui non poterant .Ex indiuiduata autem larma de materia
resultat ipsum totale compositum individuum. Et senaturae ordine primum de Gntale indiuiduationis prinosum est ipsa materia prima eo modo quo declara-Wm Hst Et per l, eadem sit pro consimatione sapientibus satisfactum. Patet ergo ex his omnibus quantae fuerint peruia vanitatis,quaecunque vir iste contra Sanetium Thomam in praedicta oppugnatione attulit ex
AEn T. Palam autem σφι multa oppostra Mentire uni vim Par. r. ila non ratistendo concinita. Alta in habendo materiam sui
sibilem feramdum sprere m. aut primam aut iatorum. Alia in habendo rationes Nini,quod quid reat elliscentes. Ex modis unius accepit modos multorum dedicit vinulta dicuntur p r Oppositum ad unum. Et ideo quot modis dicitur unum,tot modis dicuntur multa, quia quotiens dicitur unum oppositorum, totiens dicitur de reliquum. Vnde aliqua dicuntur multa propter hoc ut non sunt continua. est
Per oppositum ad primum modum unius. Alia disecuntur multa propter hoc ut materiam habent distulam secundum speciem, siue intelligamus de inrateria primata. proxima, aut de finali siue ultima, in
proximae materia dicuntiir multa. ninuin de oleumri per diuisionem uero materiae remotae. uinum de lapis.Etsi materia accipiatur tam pro materia nature
quam pro materia rationis, scilicet pro genere qa habet similitudinem materiae, hic modus multatu dinis sumitur per opposirum ad secundum de tertia modum unius. Alia uero dicuntur multa quae habet rationes,quod quid est esse dicentes,plures.Ethoe sumi tur per oppositum adqliartum modii. Quod autem opponitur quinto modo, nondum habet rationetii pluralitatis nisi secundum quid de in pote
tia. Non enim ex hoc maliquid est diuisibile, prinpter hoc est multa nisi in potentia.
I. E C TIo I x. Dini silens in per se& per a cidens, entis deinde per
accides tres modos e ponit hine ponit tres entis per se diuisiones unam entis in decem praedicamenta, alteram entis in animam, reliquam entis, in actu, dirotentia.
Hic I hiloisphiis distiquit quot modis dicitens. de circa hoc tria facit. Primo distinguit ens in ens pse de per accidens. Secundo distinguit modos entis per accidens.ibisseeundum accidens quidem 3 c. Tertio modos entis per se ibi secundum seuero. FDicit ergo ui ens dicitur quodlam fecitndum se, liquoddam secundum accidenti sciendum tamen estu, illa diuisio entis non est eadem cimi illa diuisione qua diuiditur ens in substantiam de accidens. Quod ex hoc patet quia ipse postmodum, ens se naum se diuidit in decem praedicamenta, quorum nouem sunt de gsse acci letis. Ens igitur diiuditur in siiliam de accidens, secundum absilutam entis considerationem . sicut ipsa albedo in se considerata dicitur accidens, Ac homo sit bstantia. Sed ens G accidens prout hic siimitur, oportet accipi per comparationem accidentis ad substantiam. auae quidem comparatio significati ir hoc uerbo Est, cum dicitur, homo est albus. Vnde hoc totum homo est albus, estens per accidens. Vnde patetu, dii iisio entis secundum se se secundum accidens, attenditur se dum
in aliquid pr dicatur de aliquo per se uel peraces
dens.Diuisio uero entis in si ibstantiam Sc accidens attenditur se dum hoc ν aliquid in natura sua est uel Lbstantia uel accidens. Deinde cum dicit.
est alia rica qua dividitur in sub
hominem, aut assim musicum, Hretinuasi , hoepti m quoniam ambo eidem auidum.illud uero Furiam emi accis dit. Hoc a mustaeum hominem, quoniam huic musto accidit ita etiam seisin album esse,quoniam cui accidit g. ge Mursic dian areidos esse distimur, uadicuntur aut quo iam eidem en ambo insunt, aut illienti in .se
178쪽
tem Gratre vi nugum efflam , φῶ decidis edificatori ipsa mese signiferi . milhil enim di teor est smulum esse ut mullio aedificatorem. Hoc enim Esse est,
gnificat accidere Me bule. sie autem cr in ductis, ciliando boaminem musteum dicimus multam hominem, aut album mullium aut bum album.Floe quidem, quia amboeidem accidiant: illud uero, quia emi accidit Me: aliud autem muscum hominem,quia tale musicion accidi .sie autem dicitur Crata
εα esse, a maccidum est. Que quidem igitur fecu dum accidens esse dicuntur, ' dicuntur aut eos eidem entiat bo insunt, aut quisenti illud inest, aut quia ipsin sciatas equo ipsium praedicatur. Ostendit quot modis dicitur ens per accidens,&dicit, tribus: quorum unus est, quando accidens prarescatur de accidente, ut es dicitiir iustiis est muricus. Secundus, cum accides pdicatur de subiecto, ut cum dicitur homo est musicus Tertius, cum si biectum praedicaturde accidente, ut cum dicitur musicus est homo. Et, quia superius lain manifestauit suomodo causa per accidens differt a causa rs io nunc cosequenter per camp accias manis i fatens per accidens. Et dicit, op sciit assignantes causim per accidens dicimus in musicus iat ficat, eo P muscum accidit aedificatori, uel econtra, coiistat m
l*hoc esse ho F idest musicii aedificare nihil aliud iiicat quam thoe accidere huic sita est etiam in ictis modis entis per accidens, quando dicimus
hominem esse musicum, accidens praedicando de subiecto: uel musicum esse hominem, praedicando sit hiecti unde accidente: uel album esse musicum, uel econi terso, scilicet musicum esse album, praedicado accidens de accidente.In omnibus enim his Esse, ni
hil aliud significat quam accidere: Hoc quidem KL
quando accidens de accidente pridicatur, significat p ambo accidentia accidunt eidem subiecto. Illud uero, F scilicetcum accidens pr dicatur de se Diecto dicitur esse, Ruia entit . i. subiecto accidit ac ridens. Sed musicum esse hominem dicimus, squia huic, scilicet praedicato accidit musiciim, quod ponitur in sit biecto. Et est quasi similis ratio praedicani di,cum subieetii praedicatur de accidente, de accidens de accidente.Sicut enim sithm praedicatur de accidete ea rone quia praedicatur sit biectum de eo, cui accidit accides in sebiecto positu, ita acciis prPdicatur de accidere quia m catur de subiecto acci dentis.Et propter hoc sicutdt musicu est h6,similiter dicitur musicum esse album, quia scilicet illud,
cui accidit esse musicu,scilicet subiectum, est albii. Patet igitur, v ea,quae dicuntur esse fili accidens dicuntur triplici ratione, aut eossambo, scilicet subiectum de praedicatim inlunt eidem, sicut cum accidens praealcatiir de accidente, aut quia illud scialicet praedicatum ut musicum, sinest enti .i.subie .cto,quod dicitur esse musicum,& hoc est cum accidens pridieaturde subiecto auisquia illiid. scilicet subiectum in praedicato positum, est illud, mi inest accidens,de quo accidente illud, scilicet subiectum
praedicatur. Et hoc est scilicet cum subiectum praedicatur de accidente, ut cum dicimus musicum est homo. Deinde cum dicit. Perse vero esse scunt rimcunque gnificant nectes. Υ Ο rimis Duras.quotier enim dicuntur oties ipsum esse flans vi dxdister cant caergo eora,Papraedicatur. .eda iptum pue signisone M. Mant quaeia piala,quaedam piantu,q-da ad aliquid,quaeda
o ut mo conualescit: er homo ambulans uel incedens est, aut homo ambulat uel incedit. Hii Ister in aliis quoque. Secundum se mero esse dicuntur, quaecunque significant β. purasyredi tionis.QFotiens enim dicitur, totiens esse signi
j ut os iam ergopraedicatorum, alia quid est significant,
alia quale,alia quantum, alia ad aliquid,alia facere alia pati, alia uti, alia quando: horum unicuique id me pellanificat.
Nil il enim refert homo contialiscens est aut homo conuale. sit: uel bremo uadens est autferans. uel hominem uadere escire similiter autem ex in ulus.
Distinguit modum entis per se ,& circa hoc tria sicit.Primo distinguit ens, quod est extra anima pdecem praedicamenta,quod est enspersectium. Secundo ponit alium modum entis, secundum ui est tantum in mente ibisAmplius autem& esse significat. Tertio diuidit ens per potentiam & actum:&ens sic diuisum est communius quiniens perfectu Nam eras in potentia, est ens secimdum quid tantudi imperfectum. ibis Amplius esse siqnificat & ens. Dicit ergo primo stilla dicuntur esse secundum se quaecunque si anificant figuras praedicationis Sesensum est enim φ ens non potest hoc modo contrahi ad aliquid determinatum, sicut genus contrahi tur ad species per differentias. Na differentia, cum non participet genus, est extra essentiam generis. nihil autem posset esse extra essentiam entis, quod per additionem ad ens aliquam speciem entis comstituat. nam quod est extra ens, nihil est, & disserentia esse non potest. Vnde in tertio huius probauit Philosophus, quod ens, genus esse non ' test. Vnde oportet, q, ens contrahatur ad diuersa genera secundum diuersiim modum praedicandi,
qui consequitur diuersum modum essendi , quia AEquotiens ens dicitur. idest quot modis aliquid praedicatur, totiens esse significatur, iidest tot modis significatur aliquid esse. Et propter hoc ea, in quae diuiditur ens primo, dicuntur esse praedicamenta,quia distingui intur secundum diuerium m dum praedicandi. ia igitur eo mim, quae pnedicantur, quaedam signi cant quid F idest substantiam, quaedam quale,qusdam quarum,Se sic de aliis,oportet P unicuique modo praedicandi, esse significetide,ut cum dicitur homin est animal, esse significat sebstantiam. in autem dicitur homo est albus,signiscat qualitatem.& sic de aliis. sciendum enim estu, praedicatum ad subtemina tripliciter se potest habere. Uno modo cum est id quod est subiectum. ut cum dico, craeest animal. Nam Socra. est id, qlest animal. Et hoc praedicatum dicitur significare substantiam primam, quae est substatia particulariride qua oia praedicaturo sco modo ut praedicatum sumatur secundum 'inest subiecto quod quidem praedicatum, uel inest ei per se Se absolute ut cons quens naateriam, & sic est quantit. as: uel ut cons suens formam,& sic est qualitas: uel inest ei no absolute, sed in respectu ad aliud & sie est ad aliquid. Tertio modo ut praedicatum sumatur ab eo quod est extra subiectum de hoc dupliciter Uno modo ut sit omnino extra subiectram, quod quidem si no sit mensura subiecti pra: licitur per modum habitan,
ut cum dicitiar, Socra.est ealciariis uel uestitiis.Si autem si mensiira eius, cum mesura extrinseca sit uel impus, uel locus, sumit praedicamentiam uel ex parte
dos essendidistinctoaves, actuat
re dciraliter, vel formaliter ut habes rem
179쪽
parte tempori,S: sic est quando: vel ex loco.& sie erit ubi,iton Gliderato ordine partim in loco, qtio siderato erit situs. Alio mo ut id i quo sumit mcamentum secundum aliquid sit in subiecto,de quo praedicatur Et si quidem secundum principium, sic praedicatur ut agere. Nam actionis principi ruit in subiecto est.Si uero secundum terminum sic praedicabitur ut in pati. Nam passio in si abiectum patiens terminatur. Quia item Uam pridicatur in quibus manifeste non apponitur hoc uerbum est ne credatur villae praedicationes non pertineant ad praedicationem entis ut eum dicitur homo ambulat,ideo consequenter hoc renaouetdices θ in omnibus huiusinodi pra&licationibus significatur aliquid esse. Verbum enim quodlibet resolititi irin hoc uerbum est in participium.Nihil enim diiseri dicere homo conii alescens est,& homo conualescit, & sic de aliis Unde patetu, quot modis praedicatio fit, tot in Gna Au L dis ens dicitur.Nec est uerum P Auic.dicit P Aia aduer dicata, que sunt in generibus accidentis, principali-h A- ter signiscant substatim.&per posterius accides sicut hoc quod dico album & muscum Nam album ut in prini itientis dicitur, solam qualitatem significat. Hoc autem nomen album sit,ificat subiectu ex consequenti, inquantum significat albedinem pmodum accidentis.Vnde oportet.u, ex consequenti includat in sui ratione subiectum. Na accidentis esse est inesse.Albedo enim&si significet accidens, non tamen per modum accidenti sed per modum substantiae. Vnde nullo modo consigniscat subiectum Si enim principaliter significaret subiectum, tunc praedicata accidentalia non ponerentur a Phialoispho subente secundum se, sed sib entesm accidens Nam hoc totum,' est homo albus,in ens secundum accidens, ut dictum est. Deinde cum dici
foratione,piam in negatione. inpias, quini Derutra n lacus est, τι iam inum Me quoniam socrates nonal 'o iam umin.Qgia autem diameter non 'incommostrassis. φιοniam falsum est. Amplias autem erestentiscata ueram,ia esse, poc non uinum,mfas . Similiter in assimatione σnegatio.
meois pri est socrates musicus quia boe aerian: aut quod Gest Socrates albia,quia aeram est. Hoe autem non est, D eurbo en rabila quid falsu mPonit alium modum entis secundum quod esse, compositionem propositionis, quatiis: i, is facit intellectus componens de diuidens. Vnde di- in eis, inani est,quod esse significat ueritatem rei. Vel sicut aliam & ens trinatio melius habet sui esse significat quia ali Ueatra ani- dictum est nerum. Vnde ueritas propositionis pintest dici ueritas rei per causam. Nam ex eo LP res est uel non est oratio uera, uel falsa est. Cum enim dicimus ali quid esse. signiscamus propositionem este ueram. Et cu dicimus non esse, signiscamns noesse ueram,&hoc siue in affirmando, siue in negando. In amrmando quidem, sicut dicimus ut Socra tes est albus, quia hoc uerum est. In negando uero utSocra. non est albus, quia hoc est uerum,scilicet ipsum esse non album. Ei similiter dicimus, ut non est diameter incommensurabilis lateri quadrati, ahoe est salsum,scilicet non esse ipsum non commens bilem. Sciendum est autem et iste secundus mo
dus comparatur ad primum, sicut essectus ad cau- Veri trili liam. Ex hoc enim v, aliquid in rerutri liatura est, bo icctus pomquitur ueritas de salsitas in propositione, quam in tellectus significat per hoc uerbum Est , prout in eonita uerbalis copula.Sed quia aliquid, quod est in se no i nieli ciuiens, intellectus considerat ut quoddam ens, sicut nori specula
negationem di huiusmodi,ideo quandoque dicitur .este de aliquo hoc secundo modo δε non primo .DIcitur enim,u, caecitas est secundo modo, ex eo ui uera est propositio,qua dicitur aliqquid esse caecu, tamen dicitur et sit primo modo uera. N. ' caecitas no habet aliquod esse in rebus sed magis est priuatio alicuius este. Accidit autem unicuique rei Paliquid de ipsa uere assi etur intellectu uel u ce. Nam res non refertur ad scientiam, sed econuer .Esse uero quod in sui natura unaquaeque res habet, est substantiale. Et ideo, cum dicitur Socrates est,si ille est, primo modo accipiatur, est de praeci cato substantiali.Nam ens est superius ad unumqJque entium,sicut animal ad hominem. Si autem ac cipiatur secundo modo,est de praedicato acciden 'tali.Deinde eum dicit. Item ipsi esse, G ipsumens, e mesamem m, 'dista sint, potentia disi priue significat quoddam actu. vidensete. nim dicinis esse, se quod tentia, ut dicitur, ridet, eram ipsen quoqu/ficiens Dibutio' quod potest uri iemi π quod iam uriturae etiam quiescens. tum illud ,cutiam inviquirruum quod qui here potest.s iter autem insultantus
etenim Mercurium in lapide scintiu esse, Cr lineae medieta tem, ac tricticum, quod nondum maturum est . quando utroposibile er quanis non aliis determinandum s.
Amplius esse signiscas erens hoc quid potestate du o
bili, illud uero actu Hom enim dictorum terminorumR I dicimus, σquod potestateUdicibile termino riι ,σ quod actu Et scire simili eritπ potis Miscientia .er utens. Et Fescens ercia iam ins quies.σpotens pascereaimilateΥ au tem Crin substantiis. Et enim Mercurium in lapide dicimus esse, σ medietatem lineae π Irumentum nonson persectum QA Moueropciens er quando non nabis determina' -- Alia diuisio
Ponit distinctionem entis per actum & pytradi vis P tiam, dicens,'iens de esse significant iquid diei bile uel effabile in potenti uel dicibile in actu. In omnibus enim praedictis terminis, qua significant decem praedicamenta, aliquid dicitur i assii, de aliquid
in potentia.Et ex hoc accidit, ut uni auodq; p dicamentum per actum de potentiam aluiditur. Et sicut in rebus, quae extra animam sunt,diciturali in actu & aliquid in potentia, ita in taus anium& priliationibus, quae sunt res ronis tantum. Dici.
tur enim aliquis scire, quia potest uti scietia,& qui utitur smiliter quiescens,quia iam inest ei quiescore,& quia potest quiescere. Et non tum hoc est in accidentibus, sed etiam in substantiis. l Etenim Mercurium a. imaginem Mercurii dicimus esse in lapide in potentia m edium lineae dicitur esse in linea in potentia.Quaelibet enim pars continui est pototi aliter in toto. Linea uero iter substantias ponitur secundum opinionem ponetium mathematica esse substantias, quam nondum reprbauerat. Frumentuetiam quando nondum est persectum, sicut quas do est in herba dicitur esse in potentia,quando ii
ro aliquid sit in potentia,&quauso nondum cst in ipotentia , determinata in iustis,sin Nono huius.
180쪽
Substantiae quatuor modos exponi eosque in duos re-
Hic osterulit quot modis dieitur substantia & eirca hoc dilo secit Primo ponit diu sos inodos substantiae. Secundo reducit omnes ad duos. ibi sAccidit itaque I Cirea primum ponit quati or modos, quorum Primus est secundum m sibilantiae particulares dicuntur substatiae, sicut simplicia corpora ut terra de ignis di aqua& huiusmodi. Et uniuersiliter omnia corpora, etiam si no sint simplicia, siciit mixta similium partium,ut lapis sanguis, caro, & hii iusmodi. Et iterum animaliaque conmini ex hui ismodi corporibus sensibilibus, Se partes eorum, ut manus di pede & huiusmodi,33t daemonia. idest idola, quae in templis posita colebantur prodiis. Vel daemonia dicit quaedam animalia rationabilia secunduo uia ὁ - Platonicos,quae Apuleus sic dissitur. D mones simi
ii sediti animalia corpore aerea. mente rationalia, animo Apuleini passiua,tupore aetem. Haec enim omnia praedicta
dicuntur substanti quia non dicuntur de alio subiecto sed alia dictitur de his. Et haec est descrip io primae subinantiae in I 'raedicamentis. Secundiura modum nonit ibi. 22ss. Mo uero modo quode De Rerit eau existentia, tali. Aue inexistens quae no se to de si iecto ut aia animali. AN T. Alis uero m5φιοι fueri causa existendi inexistens in
Wr.3. talibus non die tur desisiecto, ut anima in animali.
Dicit in alio modo dicitur substantia quae est causa essendi praedictis substantiis quae non dicunturde subiecto, non quidem extrinseca scut emelenq, ea intrinseca eis, ut forma. sicut dicitur anima substantia animalis. Deinde eum dicit. it m piscis ire parfictilis ui te stnt in t ur, definien tes, tr φMM ipud significantes qui bis peremptisotum periumitur.utμperficie,corpus, ut φddam cisii .er linea. superuscies. y uniuersaliter, ni murid turpabustam talis es eo etenim perempto nil il esse ' omnia terminare. Amplius Decimque partitiae existentes sol in tali sus inminantes .et calup H nilu.ntes, bus destruetis de-erviturtotum:ut perficie eorpus, ut quidam dicimo Thisperseus linea. Et t taliter numeras uidetar quibusdam esse talis. Nam destructo node P. er terminare omnia. supple ul - Ponit tertium modum secundum opinione Pla- detur eis tonicorum de Pythagoricorum dicens, a quaecunq;
Opiniis P . particulae sunt in predictis substantiis, qliae sent ter, eamm.8c signiscant hoc aliquid fecitdum opiam ut i 4 nione eorum . in quibus destructis dest uinir tota. 1ubstantia Aic itur etiam substantis. Riciit si perficie destructar uim destruitur coro iv. ut cuida dicunt de destrii 'alinea destria itur superficies.Patet et in q, si inerscies est terminus corporis, se linea terminus superficiei. Et
tm dictorum positionem. linea est pars si ciet, superficies pars corporis. Ponebant enim corpora coponi ex sup ciebus Si sepsicles ex lineis. : lineas ex punctis Unde sequebatur. in punmim sit substantia lineae. de linea sit perficiei, Se sie de aliis. Numerus autem secundum hac positionem uidetur esse iub
stantia totaliter olum rerum,quia remoto numero
nihil remanet in rebus:quod initia non est unum nihil est. Et similiter quae non sunt plura, non sunt.
Numerus etiam inuenitur terminare omnia, eo LP omnia mensi irantur per numeriim. I ste au tem mo .dus non est tueriis. Nam hoc quod communiter in Reybatio uenitur in omnibu', de sine quo res esse non potest, praedictata
non oportet ut sit sebstantia rei. sed potest esse ali- opini*nsi. qua proprietas consequens rei substantiam uel principium si ibstantiae Prouenit etiam eis error iecialiter quantum ad unu dc numerii eo no distinguebant iter unum quod conuertiti ir cum ente, dc unsio est principium numeri.Quartu modii ponit ibi.
Item quod quid erat esse. us ratio, d Dum est, ex huc a s stauitu usque substantia dicitatri Amplius quod pus erat esse cuius ratis est dis nitio, G A M r.
cfuastantia uidetur uniuscuiusque. Par.
Dicit car etiam quidditas rei. qtiam significat dis initio dicitur si ibstantia liniuscuiuisae. Haec autem uidditas site rei essentia, cuiuς distinitio est ratio,iffert forma quam dixit esse substantiam in secundi i modo sciat differt humanitas ab anima Na sorma est pars essentiae uel quid litatis rei, Ipsa autem quid litas uel essentia rei includit omnia essentialia principia. Et ideo genus Si species dictitur esse se
stantia eorum, de quibus praedicantur, hoc ultimo modo. Nam genus desinecies non significant tantula a.sed totam rei essentiam. Deinde cum dicit. Accidit irritur duobu motis μbstantiam disi, ipsimia η s timοῦ finem quod non dicitur de alio et id quos eu quod quid
Reducit dictos modos sube ad duos dicens,u, ex si 'ictis modis cosiderari mr insuta duobus in isd7 quom unus est sinci subadpid, qdii' imo stibiicituri, ' nibus, ita ν de alio no fidice . sicut subaprimae Et hoc est, δ est hoc aliquid, quasi p se sebsistens. e quod est separabile. quia est ab Oibus distinctum Z. ni coicabile multis.Et ouantum ad hec tria in tribuη dissere suba particularis ab uti. Primo quidem quia differt tu sita particularis non praedicatur de ali duo inserici stantia paseri, sicut uris. Seso qilia substaria iuris rosubsistit nisi rone singularis q P se subsistit.Tertio cuia subaulis est in multiq.n5 aut singularis, sed est ab olans sepa vi intelliga
o, si umio; di esse illud V aliquid est. Sed forma re ma Arma
fert ad materia nil facit esse in actu , nuidditas aut ut omnit resere ad suopositu, quod senat ut habens ale es Aic sentia.Vfisi ib uno coprehendunt se a 3t spes .i. sub essentia rei. Tert si a Ri modsi Flermittit. qa salsiq est uel qui i reducibilis est ad sori .nuae hel G- ne termini.Materia ueri , ii substantia dr.praetermitti .quia non est sita in Ai.Inestiditur est in orimon .mita silva narticulae,s n5 haber in sit sibilantia
4sitii iiiidua in rebus materialibus . nisi ex m.. a Metaphy. L Lac TI.