장음표시 사용
181쪽
Modes exponit, quibus aliqua idem esse dicuntur tam per se quam per accitans.
bum, r muli eum idem, quoniam eidem acciduint .ae homoer mulli: , 7α iam alterum asteri accidi inaliaeus uero homo quoniam musicomio maccidit . utrique vero De er bure utrunque illorum. etenim bomini musico, πhomo.π musteu idem escitur eri illud assare Ommalvi Maliter non dicimtar. non enim est uerum diere, quEdemvis Minoism G mactrum: uniuersalia nanque persee eristant accidentia utro,non persisIde fingularibus simplicia
ter GuMur.idem enim videtur socrates, er Socrates musicus esse socrates enis,non de malus. piare non dicitur omnis S
erates, sicuti omnis homo quaeiam igitur uadaeuntur eadem. Eadem dicuntur, fecundum accidens quidem, ut album er ρκi siri. idt quia eum accidunt. Et homo ex musicum, cinerito, quin alterum alteri ac sit. sed ex musicio homo, quia mislid notabi cum homin accidit Et viri bM.ta hora utrunque illi. ira, Etenim homini more, Cr Iomo G mulus idem dicitur,eri his Miniano; rex cr ea uniuersaliter non septuri Non enim uerum dicere, quia omnis homo iem π musicum. Num uniuersalia sicundumse exussunt, π accidentia nosse
eundums id in singularicis simpliciter dicuntur.Idem enim
videtur Socra. musicus,er sacra. esse Nam Socra non in multis. QNpropter non omnrs Socra.dicitur,quemadmodum omnis homo.Ft hee quidem li dicuntur eatim. D;cti, di- PostqPt scit itinxit nomina,qix significit submstributiva huius sciae, hic distinguit non ilia, quae signant pa tion adinia tes eorti, a sum subta huius scis.N diuiditur in par
s, T. 's' ' prima distin it nota, quae signi cant
i iura irii. partes unius In sexta nota, sl significant partes entis: hoc ibi Potestas dr. Suda.n. letia potita est subni huius scis . est unu solii Uicamentum lion duli sum in multa 1 dicamenta. Prima diuiditur in duas. Primo distinguit nota, quae significant partes unius.In secunda nota, quae significant aliquod cosequens ad
ronem iuuiis,spritis de posterius. Nam unu esse, est
principium este ut supra dictu est,& hoc ibit Priora i uti &-dnr. F Prima diuidit in duas. In primai finita, nota,q signant primas pies unius S eius
par. i. oppositi. . multimuis. In s adistinguit nota, a significant quas lase darias partes. ibi Opposita duri Partes aut unius sunt idem, id est unu in si har & si, mile,quod est unu in qualitate:&aequale, qd est unuin quantitate.Et ecotrario partes multitudinis sunt diuersum disiimile,& insquale. Circa primi im duo facit. Primo distiguit hoc nome ide,& ea quae ei op Ponulmir.Seso distin it hoc nome siti,&dissimile oppositu eius .ibisSisiadur. De quali autem, de eius opposito,nientione hic no facit, quia in eis multiplicitas non est ita manifesta. Circa primu tria s cit. Primo distinsui t hoc nome ide.Mdo hoe nomer a. sq. diuersum.ibis uersa uero diarib Tertio hoc nomerat. i. driserens. ibi Dria uero.Nitra primu duo facit Prii bi paria. mo ponit modos eiusde pacchs, scdo eiusdE per se. ibisAlia uero G se.=Dicit ergo, u aliqua diar eadeper accidens tribus modis.Vno modo sicut duo accidentia, ut album & musicumdfir ide, quia accidui eidem subiecto. Seso mo, qn Nicatu es ide sutu, inquantum de eo di cat, utcu dr lio est musicus, qdsiridem,quia acciditimusicum hoibi. predicatu subiecto.Tertio mo diari de per accsis, ast suum dξ est iridem arenti quasi de eo prinlicatu, ut cu drui usMETAP ΠΥ SICAE 3 est homo, significaturu, homo sit Hena musico. Q lenim praedicaturde aliquo,significati iridem esse illi. Et haec ratio identitatis est, quia subiectum accidit pnedicato. Priter hos autem modos eluciem Paccidens, in quibus sumituraccidens per se te sibi ectum per se, sunt alii modi in quibus accipitur accidens cum subiecto compositi ini. Et in hoc varian-
Et tunc significatur hoc,saccidens esse idem utrique simul accepto, sicut musico homini, musicum. Alius modus significatur qiis compositum prsdicatur de ibiecto simplici, ut cudicitur,l, moest homo musicus.Tunc enimi illi .i. subiecto simplici significatur esse idem horti utrimque simul acceptu scilicet hoc qiwd dicitur homo musicus.Et similis ratio est, si accidens accipitur ut sinaplex, de si ibiectum ciun compositione, ut si dicamus, musicus est homo musicus, aut econuerso, va& homini natisco, quod est compositum, dicuntur idem per accidens homo & musicii, quando haec
duo de illo uno praedicatur,de econuerso Ex hoc autem concludit ulterius coclusionem, v in omnibus
praedictis modis praedicandi,in quibus idem peraccidens praedicati ir, non praedicatur aliquod noti cu accidens in uniuersiliter. Non enim est uerum dicere, in omnis do prahomo sit idem musico, quod sic patet. Ea enim sola di de uniuersalibus praedicantur unii tersaliter, quae . cundum se insunt eidem. Propter hoc enim modus praedicandi, qui est uniuersaliter praedicari, contie
nit cum conditione sibi ecti, quod est unitaersale, quia praedicatum per se de sit Necto praedicatur. Sed accidentia non predicantur secundum sede uniuersalibus, sed ratione singularitim .Et ideo de uniuersalibus non pradicantiir uniuersaliter.Sed de singularibus praedicantur simpliciter , quia idem iudetur
esse subiecto Socra.& Socra.mulicus, non tamen
praedicantur de singulari uniuersi liter, quia de nullo potest praedicari aliquid uniuersaliter ini non
est uniuersale. Socra. autem non est uniuersale: Nam non est in multis. Et ideo non praedicatur uniuersaliter aliquid de Socrate iitdicatur,ois Socra. sicut is
homo. Igitur quae diximus sic dicuntur eadem,scilicet per accidens,iit dictit inest. Deinde cum dicit. . .
inseda uero per se, sicuti Cr unsi. etenim Poru materis,
patet, quὀι ideritis unitusquedam esentia est aut oboris, aut cim utplurimuratur. t ita cum diit ipsum est, idem,
ut sisbur enim ipso utitur. Asia Merasecundumst quemdmodum σ ιι in. Etenim quorum materia una auiscis ut numero, eadem dicuntur AN Cr qmrum substantia QM. mare patim quia identitas unis iuda est Nicrium essendi, aut quocis utiturum utpluribus, iubiliquando duis idem eidem ies. ira ut duobus utitur eos.
Ponit modos eiusde P se,&dicit, o aliqua diar ea de fili se eis de modis, quibus dr unu per se. Oes. n. ni odi,ubus aliqua unu p se dur, reducunt ad duo,
quotu unus est G uidiar unum illa, quom materia est ima,sive accipiamus materia eade m spem, siuefm numeru, ad qd ptinet scis de tertius mod unius. Alio modo dicuntur unum, quorum sumantia estum,uel ratione continuitati quod pertinet ad primum modum, hiel propter unitatem dc indivisibilitatem rationis, quod pertinet ad quartum de quin
182쪽
tum.Vnde & his modis dieritur aliqua esse idem.Exlv c autem ulterius cocludit, ut identitas est unitas uel unio,aut ex eo ut illa,quae dictitur ide, sunt pluram esse, & tamen dicuntur idem inquantum in ali quo uno conueniunt. Aut quia sunt unum secudum
esse, sed intellectiis utitur eo ut pluribus ad hoc Ῥrelationem intelligat. Nam non potest intelligi relatio nisi inter duo extrema. Sicut cum dicitur aliquid esse idem sibiipsi.Tunc enim intellectus utitur eo quod est unum i m rem ut duobus. Nias eiusde ad seipsum relationem designare non posset. Unde Reurio ide patet,et si relatio semper requirit duo extrema ,& i huiusmodi relationibus non sunt duo extrema fin: rii. non sed Gintellectum solum, relatio identitatis
realis. non erit relatio realis, sed rationis tantum fm re aliquid dicitur idem simpliciter. Secus autem est,quisqua duo dictitur esse idem uel genere uel specie. Si enim identitatis relatio esset res aliqua priter illud,quod dicitiiridem,res etiam,quae relatio est, cust ide sibi pari roe haberet alia relatione, q sibi eetide,&se in infinitu.No est aut possibile in rebus in infinitum procedere. Sed in his,quae sunt sin intellectum nihil prohibet. Nam, cum intellestias resectatur super suum actum,intelligit se intellisere. Et
hoc ipsum potest etiam intelligere,&sic in infinitu.
Lucrio XII. De diuerso disserenti simili dc oppositis 5 diuerso specie
Hic ostendit quot modis di diuersum, & dicit, in diuersa diir aliqua tripliciter. Diar. n.aliqua diuerra spe, quoru spes sint plures, sicut asinus Se bos. Qitaecam uero dur diuersa numero, quia disserutfm materiam, sicut duo idiuidua unius speciei. Quaedam uero tardiuersa finitationem subael .i. ZGne declaratem subam rei Contingitinquidam esse idenumero, scilicet subiecti sed viuersarone, sicut Socrates & hoc album.Et quia plures modi diuersit iis accipi possunt, sicut o dicatur diuersum genere, ta diuersum propter continui diuisionem, ideo subiungit, ut diuersum dicitur oppositum totaliter ad idem.Cuilibet enim modo eius,quod est idem,o ponitur aliquis modus eius, quod est diuersum. Et proptertio quot modis dicituri dem,tot modis dicitur diuersum. Et tamen alii modi unius, uel eius quod est ide, possunt reduci ad istos hic tactos. Ἀ- uersitas enim generis includitur in diuersitate speciei. Diuersitas uero continuitatis i diuersitate materis, eo in partes quantitatis se habent per modii
materiae ad totum. Deinde cum dicit. Di Detitia uero dicuntur, Θcunque diuersam, cum H padstat nodo non liuidem mimere aut Deu reriere,avi proportioneum τι- diuos genus, er cotraria, Cr-cioque rectum in substantia babera. Aux. Diserti uia iurodis tur quatims diuersasint id mali. r. a. ιpudentu:errionso in m. meros perie geram ut proportione. sius piorrum Dur geritu. Et coturariasti mpae babeium sta tantusin parem. Hic distinguit quot modis diciturhoc nomedi Gieres. Assignat aut duos modos, quom primus est, ut aliquid proprie dicitur disserens metaliqua duo quae suntlaliquid idem entia, idest in aliquo uno couenientia, sunt diuersa: sitie intentant in aliquo uno i in numeriim, sicut Socra sedens a Socra.non sedente. siue conueniant in aliquo uno specie, sicut Socra.& Plato in homine: siue lixaliqtio uno genere, sicut homo & asinus inaniinali: siae i aliquo uno secundiam proportionem, sicut quantitas ct qualitas inente. Ex quo patet, Udiisetens Oeest dili er- sitim,sed non conuertitur. Na illa diuersa quae in millo conueniunt. psit proprie dici dria,qilia no diiseriit aliquo alio,sed seipli s. Disseres aut dicitur, paliquo alio differt. Scis modus est prout disterens communiter sumitur pro dii terso 3: sic dria dicitiae etiam illa, quae habent diuersum genus, S in nullo communicant. Deinde docet in quibus conueniat esse disserens fili primum modum qui est proprius.
Cum. n. Oporteat ea, quae proprie diirdria, in uno aliquo conuenire, ea uero, tuae conueniunt in spe,
nondistinguuntur nisi per acciderales drias,ut SO cra albi is uel iustus, Plato niger uel musiciis. Quae uero coueniunt in me&sunt diuersa fila spem,dit ferunt differentiis substantialibus, illa propriis inae Ordria, quae sunt eadem me &diuersa G spem: oe aut genus diuiditur in contrarias drias, non aut oe genus diuiviti irin cotrarias spes. Coloris.n.spes sunt contraris sal bu,nigri: & ditae etia,s congregatiuunt & disgregativum. Aialis aut driae quide sunt contrariae,sronale&icionale, M spes es iis, ut ho& equus &cnon sunt contrariae.Illa igitur,quae propriissime dicuntur dria, sunt quae uel runt spes c'ntrariae,sicut album & nigrum:uel sunt species unius seneris non contrariae,sed habentia contrarietate in substantia ratione contrarii disserentiarum, qu*sint de substantia specierum. Deinde cum dicit. similia dicuntur,ergiis id passesuNoe quaesura tau ηε Stidem qua diuersa passa sunt. er quorum, qualitas ovis., Ead Mintur iis Hesio passa. L plura idem pasci. AN T.
Ondit quot modis dr simile. Circa hoe aut duo facit.Na primo assignat quot modis disimile.Sclo
quot modis drdissimile. ibi Iopposite uero.ICirca Pprimum duo facit. Primo ondit quot modis dr simile. Secundo quo dicat aliquid maxime simili.ibisEt par. ,prin. fm quae alterari. Ponit aut tres modos similitudinis. inadin.ui unum in qualitate facit simile. Passio aut est affinis qualitati, eo u prscipue passio inmutatione qualitatis,q est alteratio, atteiatur.Un
& da spes qlialitatis est passio&passibilis ques,tas. Et oti similitudo non solii attendit fili conuenientia in sualitatesed fili conuenientia in passione.Q quidem potesse dupliciter, aut ex parte Passionis, aut ex parte eius, ad qd passio terminatur Sic igit tripIraliqua sunt silia.Vno modo,qapatiunt ide, sicut duo ligna, a taburunt,pfit dici stria. Alio modo ex hoc solo,' patiunt aliqua plura, simili adsitisiue patiantide, siue diuersa,sicut duo licies, quom unus sustigat,& alter incarcerat,diar similes ipatiendo. rtio mo diar stria, quom una est qualita sicut duo albi, S duo sydera in coelo habetia similem splendore aut uirtute. Deinde ciundicit. Ac sumim quoivi contrarismmatigari continguis clivisurabis aut m is propria habes, inde illis α
183쪽
N ido iis alterari rem contrarim uri, plura babet, aut in 1 proprium, hoc est O. ρο urro Diti Au, di similia. Ostendit unde aliquid maxime dicatur simile.
Quando enim sunt plures contrarietates , feci indu
quas attenditur alteratio,illud, quod secundum plii res illarum contrarietatum est aliciti simile dicitur magis proprie simile. Sicut allium quod est calidu& siccum, dicitur magis proprie simile igni, quam aucchariam. φ est calidum ti litimidum. Et idem est inter duo quorum utrunque est smile alicui tertio secundum unam qualitatem tantii in illud, quod est simile secundi im qualitatem magis sibi propriam. mssis proprie dicitur simile ei sicut aer magis proprie similis est igni quam terra. Aer enim assimila tur igni in calore, quae est qualitas sibi nropria, magis quam siccitas, in qua at similatur sibi terra. seqtienter dicit.*dissimilia dicuntur per opposita ad similia. Deinde eum dieit. opposita dumitur Ontras'oontraris,ad aliquid .
Hie distininit secudarias partes pluralitatis,quae scilicet continentur sub dinerenti&diuerso, quae fiunt partes primae. de ei rea hoc tria saett.Primo ostEdit quot modis dicuntur opposita. secundo quot modis dicuntur contraria. ibi Contrari adiciatur. Tertio quot modis dicuntur dii ieria specie, ibidDiuersa itero specie. Mirca prinisi duo facit.Primoai. dicit quot modis dicuntur opposita, quia qtiatuor modis, scilicet contradictoria, contraria, priliario de habitus,ae ad aliquid. Aliquid enim contraponitur alteri ii et opponitur aut ratione dependentiae, qua dependet ab ipso.& se sunt opposita relative. Aut ratione remotionis, quia scilicet unum remo uel alterum. Quod quidem eontingit tripliciter. Aut enim totaliter remouet nihil relinquens, εἰ se est negatio. Aut relinquit subiectum solum,&sic est priuatio. Αiit relinquit subiectum de genus. de sic est contrarium. Nam contraria non sunt solum in eo. dem subiecto sed etiam in eodem genere. Scio ibi.
Ponit duos modos, m quos potest cognosci , ut aliqua sunt opposita. quocii primus est per comparationem ad motum.Na in quolibet motu uel mu . ta one, terminus a quo , opponit termino ad que. Et ideo ex quibus est motus, & in si est motus, sunt opposta,ut patet in generationibus Nam generorio albi est ex non albo,ec ignis ex non ire.secundo modo per comparationem ad subietium. Nam illae qui non possunt inesse simul eidem suseeptibili,oportet v dinuicem opponantur, uel ipsa, uel ea quibus sunt. Non enim potest idem corpus sinulino album de Usrum, qui 3 sunt con raria. Homo
uero & asinus non possunt de eodem dici. quia habent in suis ronimiis differentias oppostas, scilicetronale de irrationale. Et similiter pallidum de album, quia pallidum componitur ex nigro, quod est' positum albo. Et notandum, ut signanter dicit ei desii sceptibili, quia quaedam non possunt alicui eidem sibiecto simul esse, non propter 'ppositionem qua habeant ac linuicem. sed quia subiectum non est susceptibile iitriusq;. sicut albedo de musca non possunt simul inesse asino, possunt aut simul inesse hol.
contraria dicuntur,rpis non possiunt simul eidE adesse, caeorum set, quae secundu se ius dicterunt. σφ plurimum Afrunt ca in eo segenere MLqueueplurima diffisunt, ain eos' repti sint. Melia quae urina diffisunt,ca eora pnt, ae sub eade polentia sum. et quora diseremia maxima aut simpliciter,aursicuti sumserar, aut suamdam speciem contraria duuntur FaenJ pQuot mi adeste etsi di , ferenti sic dum penus. Et quae plurimum silerunt eoru
quae t in eodem tenm. M aeisurimum ei lyrar eorum, quae sunt in eodem fusce ibiti. Et quo plurimum d ferunt, eorum,quae sub eadEptate.ει quorum diffis nia a aut fimpliciter, ιβecundumsenus , tbecus specis . Hic ostendit quot modis contraria diur, de circa hoc tria iacit. Quom primum est, ut es istrat modos, quibus aliqlia principaliter diar contraria, inter quos ponit unum primu i proprium,so ali ita durcontraria,quae non possunt simul adesse eide, licet differant fili genus.proprie enim cotraria sunt quae sunt unius generis. sicut si diceretur.Wgrauitas de motus circularis non sunt in eode subiecto : Alium modum ponit proprium secundum uicotraria durin aliquo conuenientia. Conueniunt. n.contraria in tribus, sin eodem penere, de in eodem subiecto,dei de potestate. Et io notificat fili ista tria, illa, cuin sunt uere contraria dicens, q, illa, quae plurimu dis- ferunt eorii quae sunt in eodem genere,diar contraria, sicut album do nigrum in genere coloris. Et ite rum illa, quae plurimum disserunt in eodem susceptibili existentia,sicut sanit de aegriim in animali. Et iterum, quae plurimum differunt in eade potestate contenta, sicut conprim & incongruum in grammatica . Potestates inronabiles ad opposita sunt. Dicit autemsplurimul ad ditam medio rei inter eontraria quae etiam conueniunt in eodegenere, subiecto,&potestate non in sunt plurimu dria.Vnde subiungiturem ronem, fin qua aliqua diit contraria, quia ceorum dria est max ima, uel simpliciter, uel in eodegenere, uel in eadem seu.Simpliciter avide sicut in motu locali extrema si int maxime distana, sic puctus orientis & occidentis,q sunt extrema diametri totius orbis. In eode glie, sicut specificae diur,q diuidui gemis.In eade spe,sicut accidentales dite cotra
De ditur D. Tho. declaratio de maxinis differenti contrariorum ecosten ditur contra Ant .and.quanta. sit ad intentionEphilosophi hic allat in multas circa hoc illius Disita es reprohantur.
Hoc in loco Ant.an.tangit S.I ho. in marginei Mauritio citatum dicens, subdit supple Philosophu, quanda tone gnatem contrario ia,u, c5trarii sunt,quora dfia est maxima, aut simpliciter, aut ει genus, ut G spem,quod exponitur sic. Simpst qui
orientis a occiditis is seri occuli termino tuetur.
184쪽
puta punctus orientis. & punctus oecidentis. Secun dum genus vero idest in eadem genere.i. duae species per duis disserentias diuisiuis generis constitutae. residum speciem autem sicut duo indiuidua per duas accidentales & contrarias disserentia diuersas. Aliter exponitur, de magis ad mentem Philosophi videtur. θdifferentia maxima fim speciem intelligatur in duabus speciebus sue differentiis contrariis. sed fim genusi in duobus generibus subalternis. Simpliciter autem in duobus generalissimis .& in quibuscunq; quom docunque maxime distantibus. Haee ille formaliter. Licet autem parum , uel nihil reserat quantum ad sen sum de veritatem, an si e proponatur expositio sancti Thomsan sicut formaliter iacet in litera propriaras ficium tamen esset boni dinoris, dum aliena refellit
ut sua praeserat, laltem eam, quam nititur opinionem res e, fideliter recitare,ne s secus se habeat non recta intentione procedere reputetur. Clariorem quirpe sensum in proposito,completioremq; doctrina vertia LTho. praeferiant secundum in iacent in litera sua, si secundum truncatam Ac ut ita dixerim deturpatam huius viri relationem. Nam diuus Tho. ubi de duo bus punctis, orientis inquam de occidentis, qlii e ele- sis motus termini sunt exemplum inducit vo spoia se verba sua, sinistra sorte interpretatione, quoquam suscipi, quas intelligeretur de quibuscunque cuiusuis
coelestis motus terminis in Oriente δὲ occidentecon-
uapostis, addidit, quae scilicet puncta sunt extrema, metri totius orbis,ut daret intelligere,q, hi duo soli termini motus, simpliciter eontrarii sunt, inrisolismpliciter sint maxime distantes. Attamen, ut dixi)parum refere, eo et, uel modicum in artibus exercitati, per puncta orientis Ac occidentis non nisi quae max, me distant, Ac motum diurnum terminant apprehen dunt. Non dicit etiam Sanctus Tho. duas species se csidum genus adinvicem contrariari, nec alicubi legitur in Phillissopho quantum viderim vel meminerim de his quae in genere substinuae sunt, licet aliquo m do verum si sed magis propris veriusq; dicuntur essec mirariae secundum genus ipse generis disserte diui-Ge, ut dicit hie sanctus o. at patet per philosophii in primo phv. pluries . Et mulio minus duo indiuidua praecipuaed; substantiae,sunt adinvicem quoquo modo contraria secundum speciem.Repugnat enim id Arist. documentis, ubi asserit ipsi substantiae nihil esse comtrarium.V e nec id attulit sanctus Tho. ut hietaso recitat, sed dixit accidentales d gerentias esse contrarias per quae differunt indiuidua eiusdem speciei. sed ac de hoe pso parum curandum puto, cum aliquo modo, licet improprie possint indiuidua, ratione suarum disserentiarum quae proprie sunt,contraria diei, scut de clicuntur differre.Sat tamen ex his patet esse solertico sderatione cauedum, ne huie viro in suis relationibus
mile praestetur fides.Sed reeurrendum primo est ad litera sancti Tho. ubi ab hoc homine vel aliis sui gens ris,impugnatur. Multotienς quippe si id semetur, tacite gnoscetur , de tenebris ad lucem factum esse transtum. His inturomissis videndum est, quae utra remque expositionem verior fitae majs ad mentem Philosophi,quamquam de de hoc parum etiam curare debuerim, quum sitam esse magis ad mentem Philosophi de si glorietur,non tamen probet.Stultum est.n.
semper esse solicitum, quid sivsq; vel exponendo uel sinpliciterpr*nuntian sitientio loquat iussit eo
maxime, ama;or est sola auctoritas s. o.apud vere sapientes,quim sit quodcunque dictum viri huius
vel sibi similium. Ne tamen vel quoquo modo appareant hi homines etiam verbis praeualere, aliqua circa
hoc dicam. st primo quidem sciedum 9, Philosophus
in hoc textu assignauit duos modos contrariorum.Primum improprium.alium proprium, ut etia dicit Antonius and Qitibus modis positis de declaratis,fiibiunxit Philosophus illa verba, videlicet: Et quorum disserentia maxima, aut smpliciter aut Iecudum genus auis eundum speciem. Qus verba Sanctus Thoma exponens dicit: Subiungis uniuersalem rationem Fin qua aliqua dicuntur contraria dcci Hoe idem dicit Anro. and.licet postmodum in exponendo praedicta verba seu praedictam generalem eontrariorum rationem, di
scordet sancto Thoma vi praemisimus. Sed sua illa expositio non solum non est magis ad mentem Philosophi quam expositio sincti Thomae.sed etiam nullo modo est ad mentem Philosophi, nec est bona.'imum ex hoc persuadetur,mpropositis ab Aristatu bus modis contrariorum, uno improprio, altero proprio, non est probabile esse ad mentem eius I, rario generalis quae subinfertur, includat modum impro prium.Sicut enim patet in pnecedentibus, Ac etiam iniequentibus in hoc praecipue libro quinto,in quo multitiplicium terminorum explicare suscepit modos,s Maliquando vel per accidens vel improprium alicuius militiplicis modum ponit, nunquam eius deinceps meminit dum modos colligit,uel eorum proprietates in ducit. Hoc maxime patet in capitulo de uno,& in caitulo de ente. Non ergo credendum est Philosophoiciacere sine necessitate, quod alibi semper facere recusauit,dc non sine ratione, quippe cum impropria, di ea quae per accidens sunt,tangi quidem debeant, ut per horum exclusionem propriorum eognitio sicilior de persectior habeatur, sed nequaquam sunt prosequμει, nec circa ea est immorandum, eum secludantur ab arte.In ratione igitur illa tenerali, non magis, sed
minus uidetur ad mentem Philosophi debere improprium illum modum includi. Quod quidem non facit Sanctus omas, sed Antaintasum illa dicit simpliaciter dissore ex mente Philosophi quae secundum generalissima differunti cum tamen se differre, nonnisi improprie disserrest, eo uitalia non in subiecto eonueniant aut in genere. Secundum etiam ν videlicet nedum non magis,sed nec ullo modo fit Antan.expositio illa ad mentem Philosophi, ex hoc patet, con uaria improprie, non possunt dici simpliciter commoria, si ly simpliciter, secundum excellentiam expona
tur quas maxime sint contraria.nla. n.maxime dicunt contraria, cui maxime competunt oti contrariorum,
ut siriconditiones. Hoe autem in his,quae impropria contraria sun on inuenitur.Ex hocinaluaedam ἔρον priam induunt rationem contrariorum, o vel eis ali
qua contrariis debita coditio desit, vel quas habent non nisi persecte participant.Quodsi simplieiter c5trari non maxime,sed absolute sorsan interpretetur, hoe est sine quavis determinatione tune idipsum eis quae improprie contraria sunt, minime conuenire, gis est manuestum. Quod enim absolute de non sit, aliqua determinatione uere cuiquam tribuitur,tam id
illi ex hoc proprie conuenire necesse est. Et quia cui si
Ipserie conuenit am non sine determinatione de illo asseuerat.Exemptu. Proprie conuenit Socratio in
185쪽
sina propter Idipsum leti te simplicher assinnamuti ximuς sequitur ιν debeat etiam competere contra- Non sequi mortuus est vel pictus, s ne aliqua additi riis secundum maxima distatia litus. Et cum Arist. hie determinatione homo dieitur, sed semper improprie- enumeret illa contraria quibus competit praedicta γtatem denominationis designans condulo applicatur. neralis ratio, quod patet, quia pernotam disium is Igitur cum ea quae inter generalissima esitrarietas est, dat itelligere diuisione in membra, dum dicit; Aut smimpropria sit,eo ui se opposita, ut diximus. nee gene - pliciter,aut fim genus ut sis speciem. Divisio autem re conueniant nees biecto paret,n5 simpliciter eon- ii debita sit,ut dee t Philistophum, diuisio transcella varietate hane esse dicendam .Quod tu Am. ncin sua di non debeat, sequitur θ omnes modos contrariora singulari expositioneas firmat, no autem ς.Tho. Sed ii proprie dictorum enumeret. Ergo Ac modus ille q at-la dicit simpliciter ioe est ru maxime Ae absolute eonia tenditur ut dixinius sin maxima distantiam situs contraria,quς maxima inter se stuali distantia seiungsit uti numerandus est. Qs duisci Diuus Tho.non asit Anti Quod enim talia proprie contrarientur patet, tu quia anJ.patet in expo S. o. ad imitam textum Philos non continentur sub modo improprio a Pliilosopho phi quadrat. Expo uero Antanabillo eli aliena,&per constituto,quod ex hoc habent, quia non opposite se cos eques no est bona. ni de praesenti defensione satis. respiciunt solum iuxta iuperabundantiae difficis ite di caetera uero coturam dictuitur, φ timeo PM talia a Rss.stinctionem,quq si sola & praecisa sit inter aliqua oppo habent.quaedam rapit is p tua tali nstionis ratio,solam etiam improprie contrarietatis tri quodae a. ut pulticia tarum utu agentia, ιpatio I it lationem. Addit enim horum oppositio distantia tis,aut abiectione avisumpti uisus habitus ut pruiniis n. mam sit ualem.Tum quia respectu eiusdem subie- nes Dithori Ac talum. cti,pL. a cali vel uniuers adinvicem comparamur. I Aliaucro contraria ditavi ur, bo quidem tuis babis' A NY.sunt eiusdem generis termini, ut patet,& consequenter alia talu fusit ione alia existendoaut actura aut pus a Pu Mad eandem scientiam pertin t ais naturale,quae demo talum, ilia agentia, alia patientia, aut ex sones, socco tu ut se, habet determinare.Tum quia motui haeeteria priones thisitsu, ut attem talum.
minorum opposito, propriam tribuit contrarietatis Et ostendit qualiter aliqua secundario modo di- oppostionem.Est enim motus motui proprie extem cuntur contraria, propter.hoc, quod habent habitu minorum contrarietate contrarius, ergo de ipsi termi dinem ad ea, qui principaliter sunt contraria, scit, ni no improerie contrarii fiant, quippe cum allic pro- cet quia uel habent contraria in aetii, sicut lenis deprietatem tribuat contrarietatis.Neo .mid alteri pos- aqua dicunt contraria , quia alterum est calidum resent quod ipsi non haberent, immoti magis habent alterum frigidum uel quia sunt susceptibilia contra eum propter quod unoquodque tale de illud magii. riorum in potetia,sicut sanatiuum 5 aegrotativum. Maxime autem talibus competere retrarietatis tonsi Vel quia sunt ua uel passiua contrariorum inro liquo modo uersi est aliquo alio modo saltum. Cum tentia, ut calesamium de ins idativum, lefarii-
.nArontraria proprie dicta habeat coditiones quatuor bile de ii rigulabile.Vel quia suntcontrariotu aete- hic a Philosopho propositaue videlico,Vmaxime di- tia & patietia in acui, sicut calefaciens de infrigi latistent, sub eodem genere, respecui eiusdem subiecti, Ae calefactu & impintu. Vel quia sunt expulsiones,s-
sint eius de scis, inter ea,quae coieabunt in Oibus his eo ue abiectiones, siue acceptiora cotrari inii, uel etiaditionibus,si una earum persectius participetur duo. habitus aut eriliationes eom. Napriuatio albi op-bus cotrariis ii ab aliis, magis illa duo dicentur rone ed posita est priuationi nigri, sicuthabitus habitui. Patrariorum participare q cster a. ditio autem illa,quo tet ergo v tangit triplicem habitudinem circa conest distantia maxima,pot duobus modis intelligi,vel.L. traria. Unaqii est subiecti in actu, uel inpotentia. res distatiam si ualem, cui primo εἰ maxime nome di- Alia, qtiae est activi de passivi in aeui de potentia Terstantiae conuenit ex impositione, alio mo fri distantia tia quae est generationis de corruptionis uel secun- persectionis, olom t si positivoru sub eodegenere. Cil dum se, uel quantum ad eorum terminos, qui sunt ergo hie Arist.quaerat designiscat Onominu dedistin habitus de priuatio.Tertium ponit ibi. tu, situm atteditur,ut diximus, si nominis impos cum autem unum σ enr multi quiser diisne'neces est, u a s s.
tio Mundatur,magis proprie distantiae rone habeat si Mesura quoque, quaeculi secundum briduivitur, 'ita dictantia fim per sectioni,illa, quae caeteris paribus di- turipi re Cr idem, di in .cν contrarium visi dum stantiam maximastuale obtinebunt, simpli inierin in quodque praedicamementum d Uum'.
alia dicentur cotraria fri Philosophum hic, ubi nomi Scis quoniam euu υ unum multi rester ocuntur , sequi AK r. na iuxta proprietatem fgnificationis aliedit. Si uero est necesse G aliaqMecuti se id ea dici intur. Q PM Mattendatur disi antia periectionis vιl entitatis hoe idem, σ diuersum, ex contrarum, est diuersm secundum rodest n5 posse simul inueniri in eode subiecto, sed Mamq-mque catuor ra. incise expulere,cii qualitates activae Acci viis; perse, Et ostendit qua de causa praedicta dicuntur mulctiori modo contrariari dicentur album de nigruicalia tipliciter. Qilia erum unum dcens dicuntur multi 'da dc frigidu,Se talia proprie contraria,si contraposita pliciter, oportet v ea, quae φcuntur secundum ea, orientis de occidentis puncta. Iuxta autem primu nam multipliciter dicantur, sicut idem de diuersum, quae dii maxime contrarietatis de no iuxta ει dixit STho. consequuntur unum & multa, de contrarium, quod laba puncta esse simpliciterit .maxime distin a,& hoe sub diuerso continetur. Et ita oportet, Udiuersu conformiter ut diximus intctioni Philosophi hoc in diuidatur findecem pradicamenta sicut eris deunti. libro.Teritu aut quod propo i,uidclicet expositio Diuo ero Dei edicuntur piscunque eum eiusdemsis Antian.no sit bona, se declaratur. Cinmes illa expres- teneris,nonfinisubalurna, er quae is tu in eodeso, upirupraposita verba Philosephi sit generalis ad om pnt, num habetu π φιμ-φinsaba contrarietasZHHLMes modos contrariorum propriae disias, ramo & ad contraria quoque svirrsa specu inrue sunt ot mira, aur
186쪽
int emisia omnia,auis primum. Et quorumcun insinatigeneris pecu rationes diuerse,iu homoer equus indiruta dira genere, Cr rationes eorum durersae. M p cunque in Ga
Hic ostendit quot modis dicantur aliqua diue se specie,& ponit quinque modos, quorum primus est,qtiando aliqua sunt in codem genere dc no fiunt subalterna, sicut scientia & albedo sub qualitate licet non contra se dividanti ir oppositis differentiis. Secundus est quando sunt in eodem genere, & diuidunttir contra inuicem per aliquam disserentiam, sue differentiae sint contrariae, siue non, ut bipes &quadrupes.Tertius modus est, quando sita si ibiecta habent contrarietatem, utpote quq diuiduntur pdifferentias contraria siue ipsa sint contraria, ut album de nigrum, qiuae diuiduntur per congregativu& dis gatiuum, siue non, ut homo & asinus , quae diuiduciir per rationale & irrationale traria n. oportet esse diuersa specie uel oi uel illa,q princi . paliterdictitur esse contraria. Quartus modus est, quando sunt diuersae species ultimae, eaedem , specialissimae in aliquo genere,ut homo & equus. M
ms enim proprie dicuntur iecie differre, quae solii specie di nerunt,quam quq specie& genere. intus modiis est, quando aliqua accidentia sunt in eodem silbiecto, de tamen dii tersit adinvice, stimpossibile est plura accidentia unius speciei in eculem subiecto esse. Eadem uero specie ai cun
turper oppositiam ad praedicta.
Lac Tro XIII. Nodi quidam prioris & posterioris distinguuntiir tripliciter, quo ad fieri, iam ad cognosci, & quo ad Eine i
ad via im reducuntur. quo aliqua secundum .conse mentiam priora aliis dic intur.
yente, quod propinquius sprincipis cludam determionato,aut sis iter er iratura,via ad aliquid, t ubi, aut ab aliquibus.
A N T. Priora ta posteriora dis rur isdam piidem tan mTea α ι . ex sente aliquo primo cr principio in singula genere, quod PM. M propinquius principio aliquo determinato, aut Impliciter crnatur ut ad alii si , aut a subcaut ab aliqictus. Postquam distinxit nomina, quae significant partes unius, hic distinguit nomina significantia ordinem, scilicet prius &posterius.Unum enita quen tam ordinem importat eoo uni esse est principiu- citi esse,ut supra dictu est.Et circa hoc duo Acit.Primo Or.seq. assignat rationem communem prioris se posterio huius lin. G.secundo distinguit diuerses modos prioris de posterioris G communem rationem, ibi: IUt hocs et ' ψερ quidem secundum locum.lDicit ergo, primo et sibi, non io gnificatio prioris dehendet a significatione princine. pii. Nam principium in unoquoque genere est id, quod est primam in generea rict autem dicitur,qd
est propinquius alicui determinato principio. Huiusmodi autem ordo principii,& eius,quod est principio propinqitu potest attendi multi, iciter. Aut enim aliquid est principium & primum simpliciter secundum naturam, sicut pater est principium filii. Aut est principium ad aliquid , i per ordinem ad
aliquid extrinlecuin sicut dicitur id, quod est finis posterius cile prius quantum ad aliquid , uel quantum ad cogaritionem, uel peri ectione ia, uel dignitate, uel aliquo tali in odo. Vel etiam dicitur aliquid esse principiti de prius quantum ad ubi . Aut etiana
aliquibus Sitis modis. Deinde cum dicit. DEFENSIO IL
Arsuitur Mailritili , quod sne ratione carpit D. Angelicuin cuius nec calciamenta dignus est soluere.
H oc inlom non Anto.an. sed Mauritius tarpit QDsii scipi et bis in margine diuum Thomam dicens .in argumentum sumi contra eundem angelicum do hi 'a riae ctorem. Non dicit autem ex quibus uerbis vel Philo re ex rone
sophi vel diui Tho. nec contra quod eiu placitum. Si principit. autem loqui velit prout censeri potest, de eo ui diuus o.in theologia docet,nullo mo in diuinis dari diri ritatem nisi secundum rationem & modum nostrum intelligendi,& hoc propter diuiuam simplicitatem cuius tamen contrarium isti tenent ponentes ibi prior tatem ει originem ex natura rei n5p5t ex verbis hic positis ex sancto Thoasquid elici,contra eiusde praedictam positionem, si bene verba sua capiantur: sed potius peroppositum, efficacissimum mei 'iumesitra horum virorum opinionem ex verbis Arist.hinc sumi potest, atenus ab infideli etiam introducantur ad fidem si voluerint,prout ex naturali lumine ad lumen fidei fit
ascensus.Primum ex hoc patet.Quia alia non seni ve
ba sancti Thoein hoc principio expositionis.ex quibus hic homo propter imbecillitatem sui ingenii habeat occasionem insest di diuum Tho. nisi sorte hoe quod dicit hic, o sim Philosophum signiscatio prioris dependet ex significationem principis. Quasi ex hoc sumant maiorem sui argumenti hane inquam : Ubicunque est ratio principi,ibi est ratio prioris & posterioris. Ratio autem principii conuenit personae diuinae in ordine ad alia, ergo&αSed maior illa salsa est, nec ex dictis sa cti Mio.habetur, quia sim eum etiam hic nomen prin opii est quid communius u nomen prioriς. Γt ex hoc aequitur, ut signiscario prioris depedeat a sqniscarione principq, sicut signiscatio inserioris asstniscasone superionsumu, superius in ratione formali inferioris claudatur. Immo,s ex ratione principii uesint in dictis personis proprietatem inducere, non solum inseretur prioritas originis, sed absoluta & realis.Est enim pater simpliciter & ab lute licet non fim absollata principium filii& realiter.Consequens tamen nec ipsi concederent, tametsi ex ratione principij suam erroneam opinionem firmare conentur. Si aut est aliud verbum hie ex quo habeant ves in ista mi vel in alia arguere cotta S. Docto.asserant in medi si expressa. Et nos tine alia similiter responsone resellemus eoru argumenta,quae ut in pluribus parui sunt momenti. Secundum etiam
quod supra proposai sie ostenditur.NI Philosophus hie coem rationem prioris assignans, dicit id esse prius qa est principio propinquius. Ex hoe aut smissi omn-damento,euidentissima cosurgit velitas, ibi inqua nul-
187쪽
lam esse proprietatis rationem ubi non suerit ad principium ulla propinquitas. Nome autem p mpinqui sicut de nomen vicini, non potest in diuinis uni re nonae attribui resipectu alterius, eo ui talia nomina absoluta distinctionem supponant.Neque enim dicimus silium patri, vel spiritum sanctum viriq; propinquit aut econuolo, quia cum proprie talia nomina distinctionem secundum quantitatem de distantiam quantitatiuam importent ad diuina translata. non nisi in quantitate virtutis essenii alisq; persectionis distantiam designabunt inter personas. Quod quidem ab orthodoxa sde alienum est Et de praesenti defensione satis. Ut puta secundum locum, eo pis propinquiora
sunt alicia loco natura determinato, medio videlicet, aut ultimo, aut ad quodcunque. Quod uero remotius est, posterius. vlboepudem secundum lacum inexisten, opimi uius, aut ratura alicui determinato loco ut medio ,'aut ultimo, aut Hul euenit. mod uero remotius, posterius.
Distinguit modos diuersos, quibus dicitur aliquod prius & posterius. Et quia prius Se posterius dicii tur in ordinem ad principium aliquod principium autem est, ut supra dictum est, quod est primum inesse aut in fieri,aut in cognitione: ideo pars is a diuiditur in partes tres. In prima dicit quomodo diacitur aliquid esse prius secundum motum At quantitatem .nam ordo in motu, sequitur ordine in quan
titate. Per prius enim Ze posterius in mapnitudine. est prius de posterius in motu ut dicitur in . .Physi. Secudo ostendit,quomodo aliquid dicit prius alte ro i cognitione ibi: l Alia uero modo.ITertio mi modo dicit aliquid altero priuς in essendo, idesim naturam, ibi: I Alia uero G naturam. Circa primu duo facit. Primo os edit quomodo aliquid sit prius de posterius fili quantitatem in rebus c5 inuis.s cudo quomodo in rebus discietis, ibi: Alia fili ordidinem. Et circa primu ponit tres modos. Primus modus attendit i moidinem in loco, sicut aliquid dicitur esse prius m locum in hoc, Q est ypinquius
alicui loco deternumto, siue ille locus determinatus accipiatur ut medium in aliqua magnitudine, siue ut extremum. Potest enim in ordine locali accipi ut principium centrum mundi ad quod seruntur grauia. ut sic ordinemus elementa, licentes terram esse primum,aquam secundum dcc. Et potest etiam acciei ut principium etiam ipsem caelum, ut si dieamus ignem esse primum,aerem secundum, Ac sic d inceps. Propinquitas autem ad principium in loco, quicquid sit illud. potest esse dupliciter. Uno modo secundum ordinem naturalem, sicut aqua propinquior est medio naturaliterq aer, aer uero propinquior extremo, caelo. Alio modo i sicut euenit i. secundum ui ordinantur aliqua in loco a cassi, uel actuacunque causa praeter naturam, sicut in lapidibus
superpositis Ivicem in aceruo, suppremus est prior uno ordine & alio est priori fimus. Et sicut id quod est propinquius principio, est prius, ita *lint remotius a principio, est posteriuς.
edam secundum tempus.aliqua enim, eo quM remo tiora a nunc unt: ut de eis,quae facta sunt. quae enim in Traias erurit prioresunt his, φι eapud Megiam factssiunt, quo niam remotius 1 nune distant. aliqua uero eo pria propinoquiora ita nune funt: ut de furinis . prius enisuestura, quM apud Nemeam futurum est. 7 quod a d De hor. pro
Alia secundum tere r. I equidem enim eo quia rem noram o natae .ut infinis. Priora nanque troica mediis, quia remotiora ab ipso nane. Alia ast ora ini nunc in Iuturis.Prius enim Nemea Othion, quia propinquitis nunc: σψμ nune ut principio G primo in suos. Secundus modus attenditur secundum ordinem temporis, quem ponit dicens, ut alia dicuntur primra se dum tempus,de diuersimode. damnaq; dictitur priora,eo ui sunt remotiora a praesenti nuc, ut accidit si factis F, i .in praeteritis. Bella enim troiana priora bellis mediis de perscis,quibus Xerses rex Persarum 5e Medorum Graeciam expia .auit, quia remotiora sunt a praesenti nunc. maedam uero di .cuntur priora, quia sunt amniora uel propinquiora ipsi nuci scut dicitur in prius est Menelaus Pyrrho quia propinquius aliou nunc praesenti, respectu cuius utrunque erat futurum. Videtur autem haec Iliatera falsi esse,quia iitriinque erat praeteritum tempore Arist.quando haec sunt scriptae In Graeco autehabetur, ς prius est Nemea Pythion, quae quidem erant duae nudinae uel duo festa, quorum unum erat propinquius illi nunc. quo hic scripta sunt, cum thmen utrunque esset suturum. Patet autem V in hoc utimur ipso nunc, ut principio de primo in tempore, auia per propinquitatem uel remotionem respectu eius Alcimus aliquid esse prius uel posterius. Ethoe necessarium est dicere secundu ponentes aeternitatem temporis. Non enim potest accipi hac postione facta, aliquod principium i tempore nisi ab aliquo nune, quod est medium praeteriti & futuri, ut ex utraque parte tempus in inanitum procedat.
Defenditur rationabilis causa, qua D. S. putauit literam philosephi misse corruptam, quam nulla apparenti ratione veritatis Antonius Andreas tauare conatur.
Me ita Nemea soli: quia propinquius Num.Etipusotia ut principio ex primo ust sunt. Alia uero litera babet.
DIcit hic iactus Doctor,ν litera illa, quae habet
prius enim Menelaus Pyrro, corrupta est rivi quia tempore Afira,etsonae illae non erant sinurae,sed praeteritae: de ideo inter ea on erat ordo mo ritatis ex maiori appropinquatione ad prisens nunc, ut litera Philosophi dicit pro qua hoc exemplum inducitur:tum et i m ex textu Graeco, ad quem in dubiis transsatae doctrinae Arist in linguam latinam debemus recurrere,qui aliud exemplum inducit. Sed Ant .and. vi in omnibus se quantum potest, immo vero non potest, Diuo Tho. opponat, dicit,u, potest illa liter saluari,si Menelaus de Pyrnu acciperemur pro duobus h minibus suturis, quorum unus esset propinquior prinsenti nune quὶmasius. Sed huiusmodi falsae literae defensonem hanc esse nullam ostenditur ex duobus. Primo. Quia exempla non nisi ob manifestationem indocuntur.vnde non debuit Arist. de personis incognitis cuiusmodi sunt omnes contingenter saturae, ad aliquid manifestandum hic exempla dare. Non igitur posset litera illa interpraetari nisi de semigeratissimis duobus illis hominibus, iter quos prioritatis ordo omnibus notus erat, quatenus per hic notissima exempla ratio etiam prioritatis illius innotesceret. Et tamen exempli illi repugnarent litetae, ut apbat Sactus Tho. ergo
Alia. l .het Hoc autem eo P pr pinquius mulie attinfuturis. Alia literasea corru pie Prius enim Menelatis
188쪽
ergo non sunt mola Arist.Et si estera ponis talia GDpla,corrupta est,cundo si suam insulsam hane saluationem litem sileri aliquam hie homo cupiebat apparentiam veritatis proendere, debuerat non uni tan tum rationi Sancti Doctoris in oppositum factae satisfacere . sed ambabus. Non soluit autem rationem ex textu Graeco inductam Cum enim Graeca litera textus Mis .m-naturalis auctori fuerit, omnium aliorum cuiuscunque idiomatis textum origo sit&exemplar,
ipsa potius si dissonet a latina, saluari meruit quθm latina ipsa, graecam aspernado.Nee hoc obseruat iste, nee luit: unde manifestum est,u, ad pauca respexit. Sed de hoc satis. stam motum. quodenim pore quiris primo movente est, sestruthirer uim etenim quoi timeri oesimplici re principium est. Melam sicundum potortiam. quod enim excessit potentia ,er fortis est, prius est.rale uero est,cinus elemonem Minerum, T cpi posterius eu
Dor necesseest, ita ut non mouente illo,non moueatur,er m uuente moueatur.electio m principium est.
Alia secundum motum Pro mur enim primo mouen tisprius. Ut eruiro. Principium autem,er id quoddamst liciter est. Aia secundum potestatem. Excedens enim potestiu priui est, π p. odest potentius. Tali uero est, cuia si cundum praeoosi ratem stipa est necesse alierum,erposterius
a non mouente illo non mutiitur,ta mouente meae m.
ετ est praeuoluntas principium. Tertius modus est secundum ordinem in motu, . di hoc primo ponit quantum ad naturalia dicens, Paliqua dicuntur esse priora secundu ordinem inmotu. Illud enim,quod est propinquius primo mouen ti,est prius,sicut puer eu prius uiro, quia est propin Q Irar primo, scilicet generanti. Et hoc etiam prius dicitur per propinquitatem ad aliquod pricipium. Id enim, scilicet mouens de generas est principium qu amodo,non qualitercunq; , sicut in loco accipiebat, sed simpliciter διει naturam. Secundo po rut hunc ordinem motus etiam in rebus uoluntariis dicens, quaedam priora dici satur secundum poteatatem, sicuti homines,qui sunt in potestatibus constituti Ille enim qui excedit potestate, mi est poterior, dicitur esse prior. Et hie est ordo dignitatis. Patet autem,u, hic ordo etiam est secutidum motu, quia potentius & potestate excedens est ecundum cuius praeuolutatem i. propositum, necesse est sequi aliquid, quod est eo posteriuς in mouendo, ita scilicet v, non mouente illo potentiori uel priori,
non moueatur posterius demouente moueatur.Si
cui se habet princeps in ciuitate. Nam ex eius imperio mouentur alii ad exequendum impera eo u
m non imperante,non mouentur. Et patet, hoc
etiam prius dicitur propter propinquitatem ad ali, quod principium. Nam spretioluntas , idest propositum imperantis, hic accipitur ut principium, cui propinquiores sunt,& per consequens pΠores, per quos propositum & imperiit principiis ad subditos desertur. Deinde ciundicit., ass. QMda fecundum ordinem. bee verosunt,qvire puct aliquo uno determinato p roportionaliter Astant.ut is triu p millima μμ , piisecundum 'Iocum ouinet priorest eo, teraruma ultimι μηu π paranete, quamnete, illis enis, tripudii ductor. bis vero media principium V beet ac bocmo, pristra dicatur. Nissem indum ordinem, cressunt quaecundinia cisi durum determinatum distant secundum rationem, utpo sta λ ω ri
Ponit modum secundum ordine in rebus discretis dicens,ia, alia dicuntur priora secundum ordine, cui inuenitur in aliquibus rebus tantum mo quodam ordine associatis sibi, non per continuitatem, ut in precedentibus accidebat. Huiusmodi autem sunt.qu e distant ab aliquo uno determinato secundum aliquam rationem determinatam, ut parasta' ta,tricostata.Parastata est prius tricostata.Parastata dicitur ille qui stat iuxta aliquem pura Regemaria costata autem est ille, qui stat tertius ab eo. Vnde alia litera habet. Praestans, tertio stante prius est.FPatet autem, P alia ratio distantiae est distare ut secundum,uel tertiti. Et similiter paranitae sunt priores nitis.In chordis enim Hypatς dicuntur,que sunt
graues,nitae uero acuis dicuntur,mediocres autem uocantur meis. Paranitae autem dicuntur quae sunt iuxta nitas mesis propinquiores. Patet etiam. hic
dicitur etiam esse aliquid prius p propinquitatem ad aliquod principium. Sed differenter in utroque praedictorum exemplorum: quia in ill s, scilicet parastata& tricostata accipitur principium id, quod est uerum initium & extremum, scilicet ille, qui est
summus inter alios uel uertex aliorum,ut Rex uel
aliquis aliis talis. Sed in chordis accipitur ut principium, medium, de media chorda quae dicitur mesa, cui propinquiores dicuntur parantiae, de per hoc priores dicuntur nitis. Ista ergo dicuntur priora Phunc modum. scilicet per ordinem quantitatis uel continus uel disi istae.Secundo ibi.
Mouero modo, quod regnitione prius, tanquam aEss. plateterpris. Ησrum autem aliter ea, quae fecundum ratio nemisi Me quae fecundum flensium. secundum enim rati ne iniuersalia pristasecundum uero siensi Ingularia. Alio vero modo quod cognitione est prius, ut linpliciter prius. Ilorum maliter que secundum rationem, Crq secundum sensum. Nam secundum rationem uniuersalia
prior cundum autem sensum singularia. Ostendit quomodo aliquia dicitur prius altero in cognitione.Illud autem prius est cognitione, qδetiam prius est simpliciter non se dum quid, sicut erat in loco: nam res per sua principia cognoscitur. Sed,cum cc itio sit duplex, scilicet intellectus uel rationis Sesens aliter dicimus aliqua priora secundum ration in aliter secundum sensum. Ponit autem tres modos, secundum quos aliquid est prius ratione siue cognitione intellectiva. quom primus est secundum ν uniuersalia sunt priora singulari bus dicet in cognitione sensitiva accidit econuer . Ibi enim sin illaria sunt priora.Ratio enim est uniuersalium, se sus autem singularium. Vnde sensis sum is
non cognoscit uniuersalia nisi per accidens, inqua bus modictum cognoscit singularia de quibus uniuersalia italcantur. Cognoscit enim hominem inquantum cognoscit Socratem,qui est homo. Montrario autem intellectus cognoscit Socrate inquarum cognoscithoiem. Seper autem qlest perse est prius eo qu dest per accidens. Secundum modum ponit ibi.
Usecundum rationem deridensio Oprius. ut musto v vs mine musico. non enim erit ratio tota HAM parte. MN ets
189쪽
HImoido ratorem decideratois prius, ιιι multa re, mu'o homine. Non est Dum rario toti reparte,Cr non contingit ma cum est non ratistente Eupro mullio. Dicit, P secundum rationem prius es laccidens quam totum ,idest quam compositum ex subiectodi accidente,& musicus homo cognosci non potest sine ratione huius partis, quod eis musicum. Eodem modoqiuaecunque alia simplicia sunt priora secui dum ratiouem compositis, cum in sensii sit reo uerso.Nam sensiti primo composta offeruntur.Tertium modum ponit ibi.
a xx s. Iim priores Autitur passiores priora , ut rectitudo Iea iure illa enim Meepos passioso verosiuperfui eiquodam igitur ita priora posteriora dicuntur. A N T. Amplius priora Guntur priorum passiones. ut restitudo PM laeuitate, Hoc enim liner somniumst passim ictu ueros peruscaei. Aia quidemstedicunturmora π posteriora.
Dicit, ii priora dicuntur etiam nucundum rationem,passiones, sicut rectitudo habetur prior laeniserate. Rectitudo enim est per se passio lineae laenitas autem superficiei, linea uero naturaliter est prior superficie. Secundum autem sensum prior est j perficies linea, Se passiones copositorum passionibus simplicium. Haec igitur dicuntur priora per hunc modum, scilicet per ordinem cognoscem.' Deinde cum dicit.
a asia QMdari vero fecundum natura mersi stantiam, suacunque contingunt absque aliis esse a uero sine ita minime: qua suillone usus est Plato cum aurem ipsum 4 multiplici. terscatur,primo PMem subiectum est prius, propter quod substantia prior. Deinde aliter quae fecundum potentiam, quae ferundum actumquaedam enim secundum potentia mi
rasinu.quaedam verosecundum actum uelutifecundumpo.
tentiam quidem idia quam tota, o partisti quavn totumer materia, quam is tinti secundum actumue posterior. Flutis etenim secundum actum erit. . A N T. Alia uerosiexundam naturam cr secundum Altinium.
P r.M quaecunque contingit esse sine alus, ex alia non filae idis .m diu otu usus est Plato. Et quoniam esse matripliciter dicitur, primam quidem subseditam prius.propter qui si
eantia prius. Devideature quaesunt potestate σperfecti M. Nam alia potestate priora, alia perfectione: ulse nudum potestatem quidem imiisetis, toto: ct pars, toto: ermateri quamsastantia. Secundoperisectionem uero, a serias. Na d ara, flectan m actum erunt.
Ponit modos, qitibus dicitur aliquid prius Gordinem in eisendo,& circa hoe duo facit.Primo ponit tres modos, quibus dicitur aliquid esse prius inru.M. essendo.Secundo reducit eos ad unum, ibi 3 Modo itaq; quoda. Dicit ergo primo,Vqtiaeda dicuntur
esse priora, Irm naturam & substati an F,i.ima naturale ordinem in essendo. Et hoc tripliciter. Primo rone coitatis aut dependentiae:tin quod priora dicuntur,quae possunt esse sine aliis, &illa no possunt esse sine eis. Et hoc est prius, a quo non conriertit esset,
pqst di consequentia,ut dicitur in praedicanactis. Etthac. tui. ' diuisione , i.isto modo prioris & posterioris cotra eritori. alios diuisio usus est Plato. Voluit enim st propter hoc nniuersalia essent priora in essendo ' silvularia& superficies quam corpora,& lineae quam superficies,dc numerus quain omnia alia.Secundus modus
attenditur G orgine stubstantiae ad accidens. inua
enim ens multipliciter dicit,& non m i voce, oportet, stomnes fgnificationes emis reducantur ad 34o unam primam, in quam dicitur ens, quod est subiectum aliorum entiu per se existetis. et propter hoc primum subiectum dicitur esse prius: unde substat tia prius est accidente. Tertius modus atteditur findiuisionem entis in actum & potenti Na uno modo dicitur aliquid esse prius tm potentiam,&alio modo G acti inm fm potentiam quidem dimidium
rei est prius re ipsa, & quaelibet pars toto, de mare ias quam substantiab, i. qnam so a. Haec enim omnia sic comparantur ad ea, respectu qtiorum sic diacuntur priora, ut potentia ad actum, secundum actum itero dicuntur praedicta esse posteriora . Nam praedicta non esticiuntur in actu nisi per dissoluti nem. Resoluto enim toto in partes , incipitat partes esse in actu. Deinde cum dicit.
Mammodo igitur omnia quotique prius, er posterius Osi. dicuntur, fecundum haec dicuntur. Quaedam enimfecundum generationem comingit absque abis esse, ut totum partibus. quaedam uerosecundum corruptionem, ut pars toto. militer
cvndum e ducuntur. Alia nanquesecundumgenerationem Pacro.
quae sine aliis esse contingit,ut torum partibus. Alia secuinta
corruptionem, ut pars tot instartiter autem alia.
Concludat, u omnes modi prioris N posterioris Reurit possi int reduci ad hos ultimos modos, praecipue ad primu Put prius dicitur quod potest esse sine alii , i utili n& no econuersis. Quaeda.n post uni esse sine aliis G nissatione i generatiouem, pquemadmodum totum est prius totum e partibus: quia, quando iam totum generiatum est,
partes non sunt in actu,sed in potentia. Quaeda ue- i h es . lro contingit esse sine aliis G corruptionem, siciit posteri in
pars sine toto, quando est iam totum curruptum& tuis partu
distatutu in partes. Et similiter etia alii modi piiqia bus cahi vis de posterioris ad hunc modum reduci miti Con- stat enim,u, priora non dehendeta posterioribus, si teconuerso. Vnde omnia priora aliquo mo piit esse sine posterioribus, & non emnuetio.
proprie & improprie ratio ac modi C ponuntur, lim ad unam reduculitur.
Otentia dicitur,quaedam quid principium mores ιιι a1s transmutationis in altero Myrout alterios Medi Te 37. fcatiua potentia est, quae non inest in ad caeliosedarimesia culli potentia ineris tamen m eo,quisanat .sed prout sanatur. edam igitur Gnoprincipis transenulatis
nis aut motus dicit inpotentia in altero ut prout alterum GPotestas disituratia quidem principium motus, uia muta. ANGtionis tu diuerD inquantum suersum, ut e canua esto, Te quae nomen σex tisaed sicaro. Sedos medicinalis est malentia,ere strui anulosi non inquantum anatum est go totalare nincipi permutationis, aut motus dicitur maiestas in .erso Mili tuum diuersum.
Postquam dii hinxit nomina significantia partes uitius, nictucipit distinguere nomina significantia partes entis,& primo G ut ens diluiditur per acti ini& potentiam. Secundo prout diuiditur ens in decem praedicamenta, ibi: i Quantum uero, dici Lea siet.
tur quod est diuisibile. F Circa primum distin
guit hoc nomen potentia uel potestas. Nomen au
tem actus pretiermittit, quia eius significationem ses ficiei aer explicare non poterat,nis prius iratura somnum METAPHTSI cia Ell
190쪽
sortirarum esset maniuesta, quod faciet in octauo de nono.Vnde statim in nono unalii determinat de potetia N actu. Dii iiditur ergo pars ista in partes duas in prima ostendit quot modis dicitur Potentia. In secunda reducit omnes ad unum primum bi: idiis uero lecundum potentiam. Circa primi uia du-cit.Primo distinguit hoc nomen potentia Secundo hoc nomen impotentia, ibi: si inpotentia autem.FCirca primum Juo ficit Primo ponit modos mγtetiae.Secundo modos pol sibilis, ibi: Dicta uero potestate.FPonit ergo in prima parte quatuor modos potetiae uel poteriatis. Quorum primus est,ui potelia dicitur principium motus & mutationis in alio inquatuni est alvid. Est enim quoddam principium morus uel mutationis in eo,', mutatur, ipsa scilicet materia:uel aliquod principium se ale , ad qΤconsequitur motus , sicut ad formam grauis uel le- iis sequitur motus sursum aut deorsum. Sed huiusmodi principium non potest dici de potentia activa, ad quam pertinet motus ille. Omne enim quod mouetur,ab alio mouetur. Neq; aliquid mouet se ipsum nisi per partes,inquantum una pars eius mouet aliam, ut probatur in. 8.Phy.Potentia igiturae-cundurn q, est principium motus in eo i quo est, nocomprehenditur sit, potentia activa, sed magis si ibrassiua Grauitas.nin terra non est principiu ut moueat,sed magis ut moueati Potentia i factiva mo
tus oportet in sit in alio ab eo qs mouet, sicut adificativa potestas no est in aedificato, sed magis in aedificante. Ars autem medicinalis, quamuis sit potemtia activa,quia per eam medicus cura contingit tamen Q sit in aliquo sanato, non inquantuni est sanatum, sed per accidens, inquantum accidit eidem esse me licum de sanatum. Sic igitur uniuersiliter loquendo, potestas dicitur uno modo principiti mu rationis aut motus in alio, inquantum est aliud. S
Defenditur diuisio entis in actuin rc potentianians' hie inignata dc Motistarii in obiecti ira potentis hic ab
riten ere eontra Thomam inducta validissimis eliditur Milumenti
- - in loco Antiandam pugnat primam textushq partitionem , Sancto noma propositam,qua Adicitu, Arist. in isto capitulo distinguens nota, quae significs partes emis, duo facit. Primo facit, o dictu est,fim v, ens diu litur per potentiam & actum.Secundo prout diuiditur ens in decem prxdicamenta. Dicit ergo Ant .an.u, ista assignatio no videturpropria, quia potentia,quae est disserentia entis, est potetia obieeuua, ut dictu inquit suit supra. qua potentia,nulti sit mentio in praesenti capitulo. Similiter de actu si bi opposito & sibi codiuiso nihil hie agitur. Et subdit. Posset dici,u, illa potertia e qua hie agitur,non sit illa potentia, quae proprie est disserentia entis,ut dictitest supra capitulo deente, tamen largo modo di serte secundum aliam diuisiondentis,ista potentia posset dici disserentia entis,quatenus omne ens vel est in potentia de qua hic agitur,vel non. Et se non est iacienda m gna vis in proposito, dummodo intentio Philo
sephi & litem habeatur.Hae ille lamaster. Vbi & in margine dicit Mauritius. Obiicit contra diuisitonem. Moaediuiuat consequenter eum. sed sicut ia oppugnando sanctum Thoata & dum est Itur eum vel se potius Ant. an auxia suas opiniones saluare, veritate pe uertit,ac aperie seipsum extortae expositionis accusat.
Haec omnia simul ex hoc patent, quia dicitens supra diuisum non in actum Re potentiam de qua hie a tui; sed in aliam potentiam quam vocat obiectivam, & in actum sibi correspondente diuidi. Patet enim v, si supra Aris .in capitulo de eme non diuisisset ens in actu de potentiam ,de qua hic agit suisset ibi diminutus, no
assignando omnes modos entis,aut om nes eius pastes
non propalando. Ls .n.potentia, de qua hic agit,magisens & magis digna note entis,cu sim aliquos suos modos magnam importet persect; onem, sicut Fri moda potentiae activae,&porctiae naturali , quam illa sua potentia obiectiva, quae formal ter dicit non ens. Sed &potentia passiva si sumatur de per se ' ut contra actu diuisa, perfectius ens disit quesn illa chim era. Et utiq; argumentum, quod supra contra se fecit, u videlicetens in obiectivam illam potentiam diuidi non possit, quae est is aliter non ens, cocludit. Et solutio, erram inducit de risibilis est, him dicit diuisionem quandam superioris aut communioris inueniri, sis quam diuisum non de omnibus suis membris diuidentibus prindicatur. Et exempla quae ad liae erroneam doctrinam declarandam inducit, ostendunt illum nee vocem P 'priam intelligere. Dicit enim θ si diuidatur homo iaverum de victum, patet Φ pictus hominis praedicationem non suscipit.Sed aduertat obsecro bonus iste homo ad vocem suam, de attendat ad sonum diuisonem exprimentem. Sic enita exprimitur diuisio cuiuscunq; superioris saltem sim vocis communitatem. Vt dicatur verbi causa, Animalium aliud est rationale, aliud irrationale:& similiter aliud est pictum aliud verum. Si ergo vere se fiat diuisio, manifestum est etiam ex sono verborum 2, membra de diuisio praedicantur indesinire vel particulariter,&scita sunt verae: Aliquod animal est pictum,& atquod verum &αdc consequenter
conuersae etiam praealcationes verae erunt. Non en
terminus distractivus impedit in conueritone smplici consequentiae firmitatem, eum consequentia illa ser- malis sit,& a propositionum sumpta. Cnm autem dicit hominem non praedicari depicto vel o uerso, utique quidem verum est ipsum e diuisum uerrem hominem non vere praedicari de picto.Sed hominem secundum communitatem uocis vel analogiae
diuisum praedicari de condiuisis mes, is sm analogiae
vel uocis communitatem, non in salsum , immo v insimum, ut patet ex communi hominum colloquio circa tali Non reci etiam Salio talitatione illa erronea contra omnium vere sapientum dogmata,&honori Arist ,lurimum detrahente. Nunquid hi volunt di uam Doctorem caeli fulmillimum luminare, suis etiatenebris inuoluere Nouit Mauritius Sanctum Tho. illas horrere chimeras. Quomodo ergo saluat per illas, resequenter eum propter duplicem, qua ipse nega inpotentiam & actum entis diuisionem l Vni eam diuus o. q Pprie de non largo modo sumatrer, diuisionε ponit entis in actum de potentia, quae sunt partes eo tis de differentiae eius: quam supra proposuit in eapitu lode me,& in nono explicabit apertius. Et ciuus me, brum, pinctiam inquam hic diuidit in varios modos. Tuas ergo pro te recondas hac mulas, tu dubita in scholis nais, ens diuidi in actu, ut diximus,&hic expli