장음표시 사용
191쪽
bita ni elsam si vel li reo modo hine sorte admittat diuisionem, & noli his tuit umbris sancti Doctoris ni stri gloria quasi sellari confundere. i de praedicta polε.
tia obiectiva hic quicquam aliud diuum Thomam o pugnando Ant. an. maliqua vel desciete probatione tratactasset, mulio diutius & nos in illi ut reprobatione moraremur. sesquia dicta sua non ali Q rob
rauit, ideo de hic materia milii nune si persedendu est ut Nositu intentionis huius suscepti labori obserite.
Oaenditiae quam temere Antand. Doctorem . oppugnauerit gilas exponentem textum Philosophi tan
tum de potentia passiua intendere eum palam de activa locum philosephi ereponat.
qua H Mi m Π o. ceam reprobat se dicens. Nistandum, pcipium mis iudam expositor aliter exponit istam literam. t in eo in Dei tenim, epilla potetia isto modo dicta est quoddaquo est. M pr Lipium m citus, vel mutationi in eo quod mutatur, H ω beet ipsa materia. vel 1liquod prines pium formale, ad quod sequitur motus sicut ad formam grauis vel leuis sequitiir moreis sursum & deorsum. Et hoe princi pium non potest dici potentia activa, ad quam pertinet iste motus quia omne quod mouetur ab alio mouerit r. Nee aliquid mouet seipsum nisi per partes, inquan. tum una pars mouet aliam,ex octauo physicorii n. Potentia ergo, fim quod es principium in eo in quo est. non comprehenditur sub potentia a ct iux, sed sub misi sua .sed ista expositio, vel non est ad intentionem literar, vel exponit literam de potentia passiua de tune minus valet, um quia est contra mentem Philosephi, a loquitur hie de potentia acti uir de si edistinguitur hie secundus mo primo ut patebit.Tum quia supponit salsum, quod sciliret si, mi grauis non si principissactivum motus graui sed quod principium motus se- . quitur ad eam quas ad materiam.Nam ostenditur nono huius, quod grauia de lolii monentur seipsis essective.Tum quia in mouentibus seeuiusmodi sunt api-m lia, principium seu potentia activa motus est in toto, ut patet ex septimo de octauo physicorum. ius oppolitum dicit iste. Tum quia aliquod indivisibile puta
angelus potest seipsu m mouere essective,ut veri ibe logi tradunt: & tamen non h bet pariem, & partem
quorum una moueat aliam. Tum quia contradicit s-bi ipsi. Nim infra ibi Dicta vero pario dicitur quod primus modus possibilis aeripitur eorrespondein primo modo potentit,& iste modus est de postibili siue
de Dotente active simplo. ut ibidem diciti Hate illean hae autem impugnatione primo quidem iuxta suam malam eonsuetudinem ae malitiosi infidelitatis notam, male & truncate se recitat Sancti Thoalteram, quod ut ab hoc homine reseruntiar verba Sancti Tho. sensum praetendant totaliter oppositum es, quod sana de comisai litera diui Thomς exprimit aperiissime. Secundo non intelligit angelicum Doctorem nec vitem esus penetrat, visi etiam pueri sicile illum intelli-eaent. At ob hoc impugnationes inutiliter inculcat. Tertio salsa intermiscit plurima Quarto id quod saneus Thomas pro sua quidam probatione hicinducit
batione,ad idem tamen, proponti . Qu*nto denἰque proposta via diuertit de per abrupta vagatur.Et ut breuibus cuncta complectar, exposita haec sua .impugnatioq; praulicta, tot resertulit si salii Misi inutibilibus. Hnumeru penne sentctiam se perent. Nec possim existimare eam ab Antonio anes nullatenus emanasse, sed sorte interpositam ab aliquo viro admodum ignoranisi v sicut expositionem quae non Scoti est, Scoto Guereantur ascriberei sic & istas impugnationes aperiis falsitatibus plen as attribuant Antiand.quas forte nsi.
quam vidit quinimmo si viveret talia sibi suisse attributa, doleret plurimum ae confunderetur. Ne autem
verbis tantummodo ludere videar, singula luce clarius
Quantum ad primum,igitur, scilicet, I male& ad. modum ins deliter recitet sancti Doctoris verba, patet nrimo quantum ad sensum in communi dum inciapit, otadiim , ut quidam expositor aliter exponit istaliteram AcciQuod quidem est salsum, quia non aliter exponit ' & ni facias. qui de ab illo quicquid in meta- physi. expositione boni dixisti furatuς eLIdem quoq; exemplum duplex quod Ae Aristo est. inducit Aee.S cundo quantum ad verba τα sensum exprimunt .m enim dicit Sanctu Tho.ν potentia isto primo modo licta, est quoddam principitim motus vel mutationes in eo quod mutatur &ciim modum incipit exponere totum oppositum proponit dicens: Primus modus est eaν potentia dicitur principium motus vel mutationis in alio inquantum est aliud, quae verba dum in tua recitatione praetermitiis. utique conuinceris aperti si v infideri maior extiteris, de cum malitiosa intenti ne in vae tua impugnatione processeris. Inducit auia
post hae e diuus Tho. esse aliquod principium in eo qd
mutatur, se declarat eius naturam Steonditiones, ut phoet aquam per iuxta positionem oppositi proposita
facilius innotescat. quod declarare ex textu assumpserat,quia videlicet tale de quo loquitur textus, non est
id qii dicitur esse in eo quod mutatur, sed est illud quod est in apo inquantum est aliud. Voluit enim doclarare Sanctus Tho. quid est dictsi in alio inquantum aliud, ex hoc videlicet v, non in ipso quod mutatur est tale principium. Quod ut persecte cognosceretiar, coueniens fuit declarare eiusta odi natum, sit principia
illud quod in eo est quod mutaturSic igitur nedum ad propositum, sed utile fuit & necessarium, ut per assrmativa mineratio in ly.aso, inclusa,innotesceret: visimul compri henderetur ad hune modum non pertinere, principium motus quod est in eo quod mouetur
in sic, sed id tantum modo quod in alio ut sic inuenitur
Ethanc esse S. o. intenticurem, etiam pueris. Ac m-nibus qui no penitus lumine intellectus priuati sint,in
notescere potest, cum verba non possent ad id exprimendum aptiora formari quam ea quae protulit sanctus aho. Aliter prima&secunda huius expositionis sententiae inuicem contradicerent E directo. Potentia inquim ad primum modum pertinentem esse princi, pium motus & mutationis in alio inquatum est aliud,
de q, illudmet principium sit principium motus & mutat lamis in eo quod mutatur. Ex quo utique sanctus Doctor nedum impugnatione, sed derisione disti ut fuisset.Quod tamen non tetigit oppugnator, ne ibris suam confusionem de malitiam reuelaret. Constasi nem quidem, si recitasset omnia sancti Tl .verba ut
necesi alium susci si derisibilitatem illam innuere uo
192쪽
luisset. Notum enim statim tune factum esset pueris, hune hominem non apprehedisse inclem sancti Tho. in clarissima litera: ex cpio cognoscerent suas has impugnationes uere esse derisibiles, utpote in vanum & non ad propositum allatas. Malitia uero si no recitatis omnibus sancti Thinverbis, inconuenientia deduceret, quae truncatam suam fuisse relatione cibuς indicaret.
Infidelem item si isse ab hoc hole verborum sancti
Tho .relationem,patet & ex hoc aperte,quia non complete ea deducit, immo ubi sanctus Tho premissa de curatione proposita de ipso, scilicet principio motus
in eo quod mutatur,reassumit textum Aristo. exponere de potentia activa: iste quasi completa iam sit expositio elux, incipit ea quae retulit impugnare. Non auteab re hoe fecit. Perpendit enim si completam adduxisset diui Thomae expositionem in textum , statim om nes cognoscerent eius impugnationem no esse ad pro positum, ut clare nunc ipse deducam in secundo arti. Quantum igitur ad secundum, in videlicet An .and.
non intelligat diuum Thomam, & ob hoc impugna tiones inutiliter inculcet, tametsi ex dictis clarissimiliam sit, adhuc tamen aliter explicabitur,ur magis veritas elucescat,& gloria sancti Tho.illibata persistat ex omni parte. Putat hic bonus homo diuum Thomam
exponere prir sentem textum de potentia passim . dma sententia de activa textum esse interpretandu pr
tofuit de declarato postmodum quomodo in aliquisus est principium motus non in alio, sed in eo quod
mouetur: εc quod tale principium in eo quod move 'tur inuentum, non est potentia activa sed passiua, starim regreditur ad textus expositionem dicens: Polemtia igitur activa motus oportet θ st in alio ab eo quod mouetur &- subdit exempla textus. Et in fine repserit talem potentiam ad hunc primum pertinere mo dum quasi concludent conclusionem textus & dices: sic litur in te aliter loquendo, tensa dicitur uno modo principium mutationis aut motus in alio, immantum est aliud. Quis ex his non videat apertissime diuum Tho. de potentia activa hunc textum exposuisses Nullum etiam puto tantae dementiae quod existimet diuum Tho. non cognoscere inter modos potentiae, activam Meteris praeeminere . cum ad hanc
etiam Philosophus , aliis omnibus dictis modis po3 sis dedueat. Nunquid igitur existimat dum esset, δd s in hoc loco no de activa loqueretur, cum alibi in hoc capitulo mentionem de ea, ut de speciali modo non liciat,non perpendoet se & Philosophum esse diminutos,non tradendo modo potentiae activae, & etiasuperfluitatem incurrere, bis repetendo modum potEriae passiuae hic.scilicet & in secundo modo ' Non existimant talia de diuo Thomae nisi qui eum odio gratis
prosequuntur. Omnra ergo rasones quas contra diva
Thomam hic homo multiplicat, quas exponente tex tum de potentia passiua, non sunt ad propos nam, nisi ut ostendant auctorem suum fuisse habetis admodum sensus.Quantnm autem ad tertitam, quod videlicet,homo iste multa salsa proponat,tam in his impugnasonibus,quae n6 sunt ad propositum,quis etiam in aliis quae contra Sanctum Thomam hic assere, nunc induco.Primo nanque salsum est, quod dicit Sactum io.
supponere sillam,ν scilicet forma grauis non si principium activum motus grauis', sed st principium mor
tus sequitur ad eam sicut ad materiam .hoc inquam Mctum Thomam supponere non est verum.Quod patet ex diuerso capite. Et primo quidem male recitat dictu sancti Doctoris .ex quo etiam salsum sibi imponit. Noenim dicit Sanctus Tho. 0, principium motus, sed dicit ia, motus sequitur ad eam , scilicet formam grauis. Neque enim hoc. secundum q, hic homo recitat, ve rum posset esse, cum principium motus grauis stipsa forma grauis. Derisibile autem esset dicere , in idem sequatur ad seipsum. Quae tamen derisibilia ex ins delibus suis relationibus, iste homo quantum in se est imponit diuo Thomnita ut si non videretur litera sancti Thomae, sed tantum,quae quasi de ea recitat iste miser, putaretur ab omnibus ui diuus Thomas fuerit unus saluus. Det his hominibus Deus poenitentiam super ista mendacia pessima, & iniquas calumnias in tam sanctu tanque praeclarum Sanctae matris Excclesiae lumen. Uterius salsium est, in Sanctus Thomas supposuerit, qJassumpsi sed probat inuicthu, videlicet forma grauis non sit principium activum motus grauis. Et proba tio clara est in litera si autem hoc supponeret, ut hie homo sibi sitso imponit, diminutam usque doctrina tra
didisset,non probando ad declarationem textus inducta,quae eget probatione.sed sorte astute, nolitit hie dicere,u, Sanctus Thomas id probesine per hoc cogno sectetur imbecillitas eius, ne dicam iniquitas, dum illam opinionem delectatur impugnare, pro qua ratio nem factam,utpote irres agabilem, cognoscit se non
posse foulere. Vtique si potuisset vel apparenter auctolitis Arili inductρ obuiare, idipsum facere non omisisset: ut decens erat & necessarium, postquam opinionem impugnare ceperat, & salsum esse asseuerat, ql dicit Sanctum Thomam supponere. Dicit ulterius Pprobauit in nono,u, grauia & leuia a seipsis moueantur active. Et nos scimus oppositum huius in nono expresse haberi textu com .didicente Arist. In quantum
simul natum est, nihil patitur ipsum Eseipso, quo in loco debueras de hac re verba sacere, & si quas habebas
probario no afferre. Sed puto ui penitueris videns tam . aperte Philosophum potestantem oppositum. Quia iam dum sugore non potuit rationibus Mauri ius, ad columelias se conuerest,sapientesq; sic impetit opprobriosis verbis inibi in margine ut Maurus etiam quili
bet eum in mansuetudine facile superasset. Sed quid nasipientibus de his, qui soris & extra omnem postiesiviuedi modum sunt iudicaret Qualis dispositionis hie homo fuerit apud Deum & homines,sua illa & smilia
multa verba, qui scripto etiam euomuit, apertissime docent. Si nos Antoni j andriprobationes, quis hiere spodet, in sua expositione iuenerimus reprobabimus. Quae autem in quaestionibus sunt,reprobatas ex nune& ex aec stipponimus a doctoribus nostris,ut sipe dixi, sed debuisset saltem hoc in loco ostendere quomodo, id quoddicit se velle probare in Nono non repugnri Aristoteli in isto capitulo ubi dicit,Quod id, quod mouetur effective seu actiue, habet principium sui motus in alto,inquantum est aliud. Decens quoque suerat hic
declarare quomodo sibi ipsi Philosophus no repugnet hie & in octauo physieo G, dum scilicet dicit principia
motus animatorum esse in eo quod mouetur, scilicet in ipsis animatis. Hic autem dicit principium activum motus,hoc est potentiam activam ,esse in alio in' a tum est aliud. Quam non esse contradictionem iste declarat,videbitum esset expositoris. vade bene Sanctus
193쪽
ctus Trio.id deelirauit, dum dixit, In eo etiam, quod dispositio se tenens ex parte materiae, quateuns dispo mouet stipsum, esse mouens aliud , moto, quia in ti- situm sit subiectum ad ipsum moueri, habeat ratio Milibus sunt di paries &c. Et intelligitur non solum materialis principi j motus non tamen unquam dicit esse aliud moues moto sicut pars , toto, sed sicut pari diuus I ho. omne tale motus principium esse materia parte,quae scilicet primo mouetur, vel quae est ratio ipsam. Ipsa nanque materia vi diximus est principia
quare totum moueatur,in qua parte vi se, pars illa mo motus passivum, sed remotum. Proximum autem mauens non est,licet sit in toto, cui quidem competit esse teriale principium motus est aliqua forma,ut diximus primum, idest adsquatum subiectum motus, sed non de grauitate & leuitate. Aliud dictum adhuc salis hie nisi ratione partis. Et hoc sufficit ad saluandum hie & homo in impugnatione ista duo Thomae imponit,da ibi Philosophum , quod scilicet Sin alio sit motiua de dicit u in mouentibus se cuiusmodi sunt alitia, prin- activa potentia, quia pars mouens no est in parte mo cipham sue potentia activa motus est in toto,ut patet a,quae etiam est ratio toti quod moueatur, & nihil septimo, & octauo physi. cuius oppositum inquit minus totum seipso moueatur active, quia in eo pars iste, scilicet sanctus Iaio. dicit. Falsum est&expressesta, quae est principium motus eius activum. Si autem falsum u Sanctus Tho. dicat oppositum huius. Immo Proictam sententiam Sancti Thomu, videlicet,quod hoe iplum asserit hic, allegans de iple Philosophum in ad formam grauissequitur motus deorsum, iste credit octauo P hy. ubi expresse de proprie id probatur. Post esse intelligendam de forma substantiali: tune non in quam enim Sanctus Tho. hic asseruit inueniri in rebus tedigit sanctum Tho. Ipse enim loquitur de forma era quoddam principium in eo, quod mouetur, excludit Mis,ut graue est, de de forma leuis vi leue. Et tales sor. ilhid ab hoc primo potentiae modo posito a Philos anae fiunt grauitas ct leuitas, quae sunt formae accidenta pho dicent,6d huiusmodi principium non potest di- se . Hanc enim sententiam ponit etiam diuus Tho. m de potentia activa, ad quam pertinet motus ille. oeci magis explicat in secundo physicorum,in principio, enim quod mouetur ab ilio mouetur: neque aliquid dicens: In corporibus grauibus & leuibus est princi- mouet seipsum nisi per partes, inquantu una pars eius pium formale sui motus.Sed huiusmodi principi u mouet aliam, ut probatur in octauo Physico. Haec ille. male non potest dici potentia activa, ad quam pertiis Quis autem ex his verba nisi totaliter hallucinans deret iste motus, sed comprehenditur sub potentia passi passionibus actus,quae non sinunt cernere verum,undua.Grauitas enim in terra, non est principium ut mo- eliceretu, Sanctus Thomas dicat, non solum secundu reat, sed magis ut moueatur.Hic ille. Sed nee ipsa sub- verba, sed nec secundum minimam apparentiam sen
santialis forma grauis est activum principium motus sus,quod in mouentibus se, cuiusmodi sunt animalia, ut quod. Vnde & Sanct us Tho. ubi supra post prtallo principium siue potentia activa motus non sit in to Eata verba, hoc ipsum immediate subiungens mani se . tot nonne directe totum oppositum e primuntue Mat dicens: Si talia accidentia consequuntur forma ba ista sancti Doctoris i in hoc enim, quod dicit, Ni substantialem ita dolocus, & per consequens moueri hil mouet seipsum nisi per pines inquantum una pars ad locum: non tamen ita, quod forma naturalis simo eius mouet aliam ) duo exprimit. Primum nega tor, sed motor est generans, quod dat talem formam tiuum, uidelicet,st nihil mouet seipsum per hoc quod ad quam talis motus consequituraq e ille. Patet igitur in eo est aliquod principium quod non est pars: qua-υ nee forma substantialis grauis est principium mo- lia principia sunt praedicta dispositiones materiales, tus eius activum,&cosequenter u nec graue, seipsum grauitas inquam & leuitas, & huiusmodi. Neq; enim . mouere potest active, nec hic homo unquam opposi- praedictae formae accidentales sunt panes eius qd motii bene probabit.Vlterius in hoc eode passu Antiand. uetur. Aliud affirmat ilium st,scilicet in mouentibus se aliud imponit diuo Doctori, quod nec dicit, nec etia oportet inueniri duas partes, quaru una si moueris reverum est, hoc inauam, ν principium motus siue ipse alia mota.vt probatur inquit in. 8.physi. Hoc enim in 'tus sequatur ad forma grauis ut ad materiam. Hoc animatis quibuscunque probat ibi philosophus inu enim non dicit Saliomas, nec ex dictis eius elici po- niri,quem sequitur ibi S.I l .illam probationem ex- est,immo oppositum, eum tale principium hie appetu planans. Vltimum denique salsum Ze satis opprobrio Disormam,de ex opposito diuidat materia,dic ei: in sum quod sancti Thomae non vereriar salso impono quoddam principium motus vel mutationis in eo ql re est,u, contradicat sibi ipsi. Vtique miser secum mutatur, ipsa,scilicet materia, vel aliquod principium imbecillitatem tui capitis de sensum lusi obtusum, quo Dimale ad quod consecuit motus. Ecce quod hoc eius mentem in clarissima literanon apprehendisti. Principium formale distin 'it contra materiam . Et In hoc enim saltem debuisti aduertere P secundum tale principium formale dicit sub exemplo esse sor- intentionem sancti Thomae primus modus potentiaernam grauis in graui,& formam leuis in levi. Sicutim non nisi potentiam activam Ibnat,& secundus passi- exemplificat stam aliter:Sicut ad formam grauis vel le uam.Cum aperte ubi tu allegas dicat de ipse possibili uis sequitur moliri sursum vel deorsum alace θ non is v primus modus postibilis quo aliquid dicitur potens est, ui tale principium motus vel etiam motus ipse se, atauae respondet primo modo potentiae, secundum quatur ad eam, formam grauis quasi ad materia. N5 quam dicitur aliquid potens agere dupliciter, scilicet debuit igitur homo iste tale salsum, de talem ineptum vel per stapsum, vel mediante alio,& hanc dicit esse pomodum loquendi sancto Tho imponere. Nam licet tensam activamssit secundum modum possibilis dicit secti dum doctrinam eius aliquod principium passi usi correspondere secundo modo potentiae, quam de loco motus sit ipsa materia, de omne principium passivum proprio ubi modos potentiae supra distinxit, dixit esse motus habeat uniuersaliter rationem principii mate- potentiam passiuam.Si enim in primo modo non sui Mnalis, cum pati ut sic, materiae primo comperat de con set locutus de potentia activa, cum nulli bi tribuat ilia sequenter per eius rationis aliqualem participatiora alliam modum .vel de ea in alio distincto modo de per Omnibus estis, quibuscunque competit, de ob hoc eiu se loquatur, utique ut minita sapiens diminutii siussis
194쪽
ti modicae eonsiderationis,ut illum modum potentiae praetermitteret:& etiam non intueretur in dictis Arist. qui est persectissimus inter omnes potentiae modos, utpote ad quem omnes alios modos reducat Aristoteles in fine capituli.&quem omnes alii expositores
viderunt:& iterum quem paulo post ipse quoq; in primo modo eontineri assirmat. Quis nam talia de sancto Tho. ad quem tota ecclesia omnisd; Philosophorum ac theologorum cetus,ut illuminetur recurrit, loqui vel etiam cogitare possit, nisis, qui ei minus assi- euut 'En ecce quot salsa homo iste salso imposilit d chori gloriosissim in Quantum autem ad quartum, qr in principio propositum est,u, uidelicet id contra Sanctum Thomam sine probatione inducat, quod Sactus Thomas pro se assumit, hoc inquam ex dictis iam patet.Nam Sanctus Thomas in litera sua hoc asserit, aliqua scilicet mouentia ex hoc active seipsa mouere, uam eis sunt duae partes, quarum una mouetur de altera
mouet, didicit id esse probatum per Aristotele min. 8.physi. ubi tex. com. 18.& inde,probat Philosophus, animata sola sunt talia.Hie autem homo in sua improbatione hoc ipsum inducit sermaliter contra Sancta Thomam, quasi diuus Tho.oppositum sentiret eius, quod apertissime asseuerat. - neque ea iam si diuus Thoaeneret primum modum potentiae passiiud potε-tiam tantummodo continere, concluderet aliquid, id
quod hie homo inseri contra Sanctum Tho. Quia stant lige duo simul φ videlicet primus modus potentiae,de passim potentia tantummodo faciat mention Ede ea inquam,quae in eo est quod mouetur:& tamen 6 Iueniatur etiam principium motus activum, in aliquo
quod seipsum mouere probat Philosophus in .8. Physi.
Non.n.valet consequentia. Inuenitur talis potesta actiaua &αergo pertinet ad hunc primum modum, ut hic intendit arguere, quicquid sit de antecedente&consequente. Sicut enim patenter ostendimus tam cons quens quim antecedens licet non ad intention 6 Antianaehie asserit S. o.Illum enim primum modum node potentia passiua, sed de activa exponit, in quo etiaomnem activam potestam includit. Si autem id quod dicit Amoandassumat contra primum dictum sancti inquo ait v primo modo potentia est principium motus di mutationis in alii, inquatum est aliud fiam ex hoc non Sa ho.tantum,sed etiam Aristo.impugnaret qui hoc idem assimat in textu.Sed supra res sum est, concordantia adducta praedictae repugnantiae ap'rentis, non tantum contra Philosophum & Sanctum T . sed etia contra Antan. Philosophum exponenterdi ex hoe debuisset&ipse esti repugnatiae Occurrere: quod non fecit,& male. In hoc etiam defecit, quia tale primam sententiam S. oecontra quam hoc quod di -ctum est sorte inducit,debuisset recitare,quod etiam sacere praetermisit, ut supra patuit. Ultimum quod superest , ε dum contra praepostam impugnationem est,s, hic homo propolita via digreditur & per abrupta graditur, viri vero undiq; deui et Proponit enim contra Sanctum Tli angelos seipsos mouere, qui tamen partibus carent. Sed a proposito longe vagitur,c si Aricvtpote Philosophus purus, de itidem puram tradens
Psilosophiam , de motu illo angelorum nullibi faciat
mentionem, nec consequenter de potentia ad talem motum activa siue pastiua .Neque enim nouit angelos illo modo moueri quo theologi tradunt. Neque uno-
auget de hoc in physicis memor esse sed neque in metaphysica, in qua Pbysicae Ae non ut theologus loqui
tur. Vnde nec aliquis alius theologus debuit hic inserere ea,quae propria theologorum sunt,& fidei sola reuelatione noscutur.Hoc enim proprium illorum est,quibus ad suum propositum inserendum desunt rationes naturales cogentes, vel his etiam,qui apud theologicqsacultatis expertes, volunt se theologos & veros is eo logos iactitare. In hoc etiam, , hic homo aiffert de angelorum motu, malitia simul& ignorantia c5siderari potest. Malitia quidem in modo dicendi. Nam sic loquitur contra Sanctum Thomppugnator quisquis ille suerit: Aliquod indivisibile puta angelus, potest seipsummouere effective,ut veri theologi tradunt. quasi velit iuuenibus legentibus, suspitionem de opinionem ingerere quod Sanctus Thomas contra quem hoc inducit
atque sequaces idipsum non teneant, angelas inquam mouere seipsos:& consequenter eosdem veros non esse
theologos. Cum tame nullus sit Doctor i ecclesia Dai, sui tam perfecte veritatem illam declaret ac pendaticut facit Doctor Angelicus in prima parte, in primo scientiarum, in quolibetis, & in pluribus aliis locis suae doctrinae,a quo & isti quicquid boni dixerunt mutuati sunt: & in quo ab eo deuiarunt, in salsitates varias sunt prolapsi. Ignorantia vero eorum ex hoe eo de passe su multiplex aperitur. Primo quidem, quia, si intendutde motu angelorum hic loqui, ut eius principi si non dicant esse activam potentiam, per quam teiplia acti moueat, sed seipsos moueant per se primo, iam ex immediate praecedente ratione,qua iuxta.Philosophi placitum ea, quae sic se active mouent partem habent de partem,aperte seipsos salsitatis contradictionis accusant.Nam Arisad id probatio in. 8.phy.inducta in hoesundatur,u, ubi non est distinctis partium,si aliquid seipsum active moueret,iam idem esset de secundum idε agens de patiens,& cosequenter in actu si mul de in potentia. Et propter hoc postmodum insiti, Deum esse omnino immobilem, quia videlicet omnino indiuisi. bilis est,ac summe simplex. Et pari modo inferri idem potest,& de angelis inquatum de ipsi simplices in egentia sunt, si in eis non est etiam compositio essentiaec si potentia,ut isti tenentcontradictionem igitur claudit quod hic assumit, angelos,inquam, sic esse simplices, in non habeant partes in se,quarum una sit mouens ,3c altera mota,& nihilominus eosdem seipsos active mou re. de ratio sua de angelis repugnet pnpositae,in qua ex in letione Philosophi dixit omne mouens seipsum, partes habere, cum de animalibus det exemplum quod dedit &Philosophus eum id docuit: cuius ratio etiam angelos apprehendit, cum di ad Deum ascendat vi diximus. Falsum est etiam angelos mouere seipsos essective, localiter,proprie.Cum probet Arist. 6.phy. ne sic mobile, esse corpus. Angelos autem non esse in magnitudine, sed immateriales esse substantias demonstrat tam in. 8. Phy.quamin. IMMetaphy.ex motu sempiterno,quo quantum in se est in desectibiliter mouet caelestia corpora. Falsum est etiam secundii veros theolagos, si veros theolagos hic inducere debeam ut salsa rotundam eorum qui se denominantes veros theologos salsa disseminant, salsum inquam est angitos in ctiue localiter se mouere motu uni uoce dicto cum motu physico, propter eadem Philotaphi rationem in. 6. phyli. Neque enim Philosophiae veritas, theola' veritati repugnat. Multae etiam sunt motus physici pro
195쪽
Alia litera habet. Haec asst ab
altero iquatum ait Pati abalio dupliciter.
cessitas transeundi per edium,aneoni poni bilitas ex mutatis esse,indiuisibilitas eorundem mutatorum esse, indivisibilitati instantis nostri temporis corresp6dens:& multa alia,ex quibus conuincitur motum illum cum isto non nisi aequi uoce conuenire. Fal. im est etiam & iveris theologis reprobatum, non iueniri in angelis e5 positionε ex sua ipsa essentia, ac sui motus activo principio. Nam probant veri theologi, tentiam voluntatis angelieae distinctam esse realiter ab eorum essentia:& esse accidens eius de secunda species qualitatis, quae naturalis potentia vocatur, & similiter intellectus cum quibus potentiis compositionem quandam facit essentia, sicut eum accidente subiectum. Et sortior est lixe compositio, cum sit accidens eandem essentia necessario consequens,& oius propria passio. Voluntas autem in angelis non distinguitur realiter ab eorum motiva potentia:sicii; saluatur Ze angelos posse moue re localiter non solum alia,sed etiam seipsos,cum in eis duo snt,unum mouens quo, ipsa inquam potentia,qus licet non sit pars, est tamen motiva potentia:&ipsemet angelus es mouens, utqs. et est in angelo aliud quo mouetur,scilicet ipsa essentia, de angelus ipse mouetur
ut quod,qui licet ab essentia no proprie realiter distinissuatur,)istinguitur tamen formasterile ideo potest dici u, ipse quidem mouetur, sed ratione essentiae: & est id quod movet sed mediante potentia. Et se angelut, quitenus simplex est & indivisibilis, iuscunque etia a
se causabilis motus est expers. Mouetur autem &ω- ipsum mouet, quatenus quandam ut diximus voliantatis quae motivum principium in eo est:cum essentia eo positionem admittit. Sicut etiam I nobis appetitus est
principium motus localis actiunm. Sed time est illud in nobis motus principiu quasi passivum in membris: quod quidem veri theologi vocant habilitatem, qua
angeli non egent cum corporea non sint..ualis autem
sit ille a ngelorum motus, non est praesentis facultatis exponere. Patet is tur ex his omnibus virum illum,admodum inconsiderate hoe in loco diuum Thomam impetiisse verbis.Per omnia benedictus I us. Amen. medam uero ab altero,aul prout esuri est: standum
suam prostero quod patitur,aliquid patitur. panisque fiatur,siquidi; isti quemn possibile est, di tui iluim lepati : quod re uero a secundum in iras pastionem, ista stram. s. Masurio im iunium os . Namsicundum quam patios patitur Gand pie quidem' st quodcunque molli poli bile dicimus eorrens uti. a nem; re uero nomundo minustasionem, si sis unum excelletitiorem. Dicit,u, quoda ah o modo dicitur potestas principium motus uel inutationis ab altero inquantum est aliu&Ethaee ipotentia pussiua, secundumqtia patiens aliquid patitur. Sicut enim omne agens &mouenMaliud a se mouet.&m alii id a se agit, ita otii
ne patiens ab alio patiturirc omne nrotum, 'io mouetur. Illud enim principium, per si tu d alicui copetit ut moueatur uel patiatur ab allio, ductar potentia passiva. Posse autem pati ab alio dicit ur dupliciter.Aliquando ciuidem,quicquid sit illud,quod
aliquid rotest pati, dicimus ipsum esse possibile ad
illud patiendum, sitie sit bonum, siue malum. Aliquando uero non dicitur aliquid potes ex eo, προ
test pati aliquod malum, sed ex hoc st potest pati alici excellentii Si cui,si aliquis potest uinci, non
aditivari, dicimus eum potentem. Et hoc ideo, quia posse pati aliquem desectum quandoque attribuitur impotentiae,& posse non pati idem, attribuitur potentiae,ut infra dicetur. Alia tameu litera habet inta ita. Aliquando autem non fecitndum omnem passionem, sed utique in contrariumlini od quidem sie debet intelligi. Improprie enim dicitur pati, quicquid recipit aliqua persectione ab aliquo, sicut in telligere dicitur quoddam nati.Proprie autem patidicitiirquod recipit aliquid cum sui transimulatio. ne ab eo quod est ei nati trale.Vnde de talis passio dicitur esse abiiciens a substantia. Hoc autem non potest fieri nisi per aliquod contrarium Vnde, litando aliquid patitur, secundum quod est contrarium suae iraturae uel conditioni propriae pati dicitur. SOcundum quod etiam aegritudines passiones dicuntur. Qfi uero aliquis recipit id, id in ei conueniens secun im sitam naturam,niagis dicitur persci Upati. Tertium modum ponit ibi. ti. Tertium modum ponit xxssItem praeius, si od bene, quin iam efficiatior, aut Ilapium
electionem. aliquamis eium cos, qui solum arrisularunt, aut dixerunt,non autem bene, nec utpro 'ofuerunt, non dico
posse disere, aut ambularcsimiliter quoque de pati. Amplius alia bene hoe perficienda aut fecundum proo AN T. Iuntatem iis electionem. ζam quandoquefolum progredito rar.
tes aut Gentes,non bene uero, aut non ut maluerunt: non iis uter
rimurrisse dicere uadere. similiter autemta in patis es Dicit in alia potestas dicitur,quae eit principium ianciendi aliquid non quocunque modo, sed sene, ic in vo
aut secundumlpraeuoluntatem ,i. secundum uilio- lunt arma
modisponit. Quando enim aliqui pro rediuntur
uel loquuntur,sed non iae, aut non secundum qis uolunt,dicuntur non posse loqui aut progredi. Et
similiter est in pati. I Dicitur enim aliquid possie pa loquent ii illud quod bene potest pati. Sicili dicuntur aliqua bent ligna combustibilia, quia desacili comburuntur, Nincombustibilia, quae non possunt de facili combit - α Quartum modum ponit ibi. irius pia
item uitaque habitasseesdum quos impassibilia omnino loqui aut aut immutabilia stra, aut non facile addeterias moueaudin, Rinbulare potentiae dicunturhunguntur nans et eonteruntur.etfectu tar.er omnino eorrumpuntur, in propter posse,sed propter
nonposse in aliquo defeere. impassibilis uero a talibus sunt,quae propter potentiam G posse, π aliquatenas sebaiar er par patiuntur. Amplius quicunque habitus,secundum quos inpassibilia AN omnino Cr immutabili aut non facile in peius mobilia pote
stas dicuntur . Franguntum autem erconteruntur, cura in
tur σ omnino e inpuntur, non per pororiam, sed per ei in is polentiam ex alicuius drfectionem in sibilia uero taliam, si dii ictu
quae uix σpaulatiin patiunturnopse potentiam .cπpose Di, Du se ali ' modo babero tam dii Dicit, Uetiam iretestates dicuntur omnes hab, i με, diuitus siue sortos uel dispositiones, quibus aliqua dicta me iuuiantur uel redduntur omnino impasisibilia, uel in m tiae omnes
bilia, aut non de facili mobilia in peius. uod enim ia
in petiis mutentur, sicut frangantur, uel curi im lm uel conterantur,uel qtialitercunq; corrupantur
non inest corporibus per aliquam potentiam, sed tinastis per impotentiam de desectum alicuius principij, quod corrumpenti resistere non potest Nunquam enim corrumpitur aliquid nessi propter uicto triam corriimpentis supra ipsum. Od quid c
tingite debilitate proprie uirtutis. Illis uer quae
196쪽
non possimi tale desectus pati,autemsuix aut pati tet aut illi ad G est poli ad aliquid patiendum ,ha latim Fidest tarde uel modicu patiuntur, accidit eis bere in se quanda di sinem, quae sit causa & print propter potentiam,& in eo ut habent s aliquo mo- cipium talis pastionis. & illud pricipium uocat podo posse idest eum quadam persectione,ut non se retia passii M. Principiti aut pakionis potest inesse perentur a contrariis. Et per hunc modum dicitur alicui passibili dupliciter. Vnomsis hoc Ῥhetali in praedicamεtis. Uduriim uel senatiuum significat quid, s ut homo est possibilis pati infrinitate ippotentiam naniralem non patiendi a corrumpen- pter abi indantiam alicuius inordinati humoris intibus. Molle autem&aegrotativum impotentiam. ipso. Alio uero modo est aliquid potens pati per Deinde eum dicit. ho quod priuatur aliquo quod posset repugnarenas r. cam autem 'tentiam mos Aean , potens quoqueum palitoni sic t si homo dicatur potens infirmari quidem modoscetur, qu motus, Manu' tutationis in. propter subtractionem sortitudinis de iiirtutis ira H um babet et ei sta vim muni. quis estinatura , aut turalis. Et haec duo oportet esse in quolibet potenm esurimis. Alioue ypiueu tua latera poten- te pati. Nu quam enim aliquid pateretur, nisi esset tum babet. in eo subiecti ini, quod esset receptiuunt dispositio. Dicta uino tot stare tot iras , Cr ρ sibile dicetur riso ni uel seritur,quae per passionem induci ur nisi
Alia litora ςsset debilitas uirilitis in patiente ad resistendum Pol iis Eleium statinam pose bile quo Mam in diuel . in tantum actioni agentis Hi enim duo modi principii patiurar.n est Durl m. Alio ueram, Muira ab eo assumi sta. di possitiat reduci in unum. quia potest priliatio si- bant tu . gnificari ut habitiis. Et sic equetur,u, priuari stha Ponit modos pos ibilis correspondentes prirdi bere priliationem.Et ita uterii te modus erit in alie ibi; ctis modis potestatis,primo autem modo potesta - quid habendo. Quod autem priuatio possit sigili 'α- respondent duo modi possibilis. Secundum po- ncari, ut habitus,& ut aliquid habitum ex hoc conius isse, testatem enim actitiam aliquid dicitur potens age- tingi quod ens aequiti e dicitur. Et secundum redupliciter.Vno modo,quia ipse perieipsum agit unum modum & priuatio de negatio dicitur ens, immediate. Alio modo quia agit mediante altero, ut habitum est in principio quarti. Et sic sequitur eui potentiam fiam communicat, sicutRex agit o P etiam ne3atio de priuatio possiant significari, ut Pallivum.Dicit ergo, quod, cum potentia tot mo- habitus. Et ideo possumus uniuersaliter dicere, P, dis dicatur possibile etiamst potens pilitibus mo- aliquid positiale sit pati propter hoc quod habet a dis dicitur.Uno quidem modo, quod habet princi- insequendam habitum de quoddam princietum ' pium activum mutationis in seipsolsicut stativum passionis,cum etiam priuari sit habete aliquid, si uel simpli usi idest id quod secit aliud stare, dicitur contingae priuationem habere.
s. esse potens ad stadii aliquid aliud diuersem ab eo. Alisautem trado, opum cpita non bibet raramim , Alio uero nisi qn ipse nosmediate operat, sed aliud tum Myrincipum in altero,aut prout inersi eo m a. i het ab eo tale potestate ut posti timediate aetere. Aliola non baiandoipsi a potestitem aut principium ini v Alio uerossi indes quodcum ire transistum aer. Ibremma alio inquantum est aliud.ωrruptiis .ms flue in mellair , horretium babeat rare pod corrii pia Tertium modum ponit hic, de respondet qua tur, Murti r hostibile esse corruim . aliter non comm tur, to modo potentir, secundum ν potentia diceba-i pimpolii bile esse η eisu em habet quanti risiposition tur inesse alicui, quod non potest corrumpi, uel in causam, S mirici Mn bini remossemnis punios enim peius mutari. Dicit ergo.u, alio modo dicitur pospra ma/7M dbabet, quandoque opterea quod riuatur sibile uel potens, inquantum non habet potestate tale industrege. o sit mutilababilis quodam modo est uel principitim aliquod ad hoc 'comimpatur. Etl omnianopterea odb Mnt,m Pl)ali erunt uvis hoc dico ab alio inqtiatum est aliud, quia seeundare autem Aisor mens quaret terra τι babethais hoc aliquid diciturpotens de uirtuosum, quod ab bitum quodam, prisciri et Ustibile est.erno P exteriori uinci non potest ut corrumpatur. habet burus priuatio spolii bili est tua embam. Dembri omnia ut eos soli contingant briferi,duel ori . . Aliosi habet utari in quolibetsecunt non fieri, Meos bene etenim inanimatis etiam talumesal P Illae in peius luela melius. Etenim comptibile. Fuitiis murest, uti binnentis. aliquam enim po ses arebram me corrumpi: aut utic ire non eorrumpsisteratis . aiunt,aliquam minime, non beneIMans μυ. Nume aut piandiri potion hae ,σeo. Am in remea omnia aut exsola decuere fieri, ι talismitimiser principiam. Ampiando patimi itur non fieri ut bene. Nam in inanimatis est talis sinestas ut per habere alis uidetur aliquando permitiari, tale gri in organis. Aliam enim seu rapofanarebra alia nastas pristio est habitus alisu, modo in basendo, dimis flest non benesonans. niantis; erunt at tu Ens uero dissum uiuoce. areis Quartum modum ponit, qui respondet tertio habendo iurii onerialis amo prisci um. possibile: G modo potentiae,secundum quem dicebatur potenhaendobmai priuasonem, fleontingis bab repriuatiorem. tia ad bene agendum uel patiendu. Dicit ergo G secundo ponit secundum modum responden- predictos modos, qui pertinent ad agendii uel parem secundo modo potentis,idest potentiae passi- tiendii, pol dici alio potes uel ex eo Qtu, stali uae dicens, malio modo a praedicto di itur Ribi - accidit fieri uel non fieri,uel ex eo * accidit etiam te siue potens quod potest mutari in aliquid, qui ea bene fieri. Sicut etiam dicitur potens agere, quia sit:d sit illud,scilicet siue possit mutari in peius siue potest bene desaciliter agere,uel quia potest age- in melius. Et secundum hoc, aliquid dicitur comi. re simpliciter. Et similiter potens pati de corrumptibile, quialpotest comi pi, od est in peius pi, quia de facili hocpati potest. Et iste modus re
mutari:uel non cor ptibile, quia potest non cose testatis etiam inuenit in rebus inanimalislut in ot
tingit duplici Ler. Ouo priuatio sit habitus, inde Alexadria. Priuatici t significari ut habi
Haec logi ea est ratio. a x s M
197쪽
potis age re uel pari dupliciter. intravi. impotrii quid.
Alia literamoltu . Tot sunt modi im testae quot
pol sonare, qu a non bene sonat. Deinde cudicit. Impotentia ino potentis pruiatio est, cr quaedam tala principis viatio, piali dori usaut omnino i ab eo.qui natura aptus est habere su π com natura aptus sit iam babe. re. non enim similiter dicem inposii bis pepuerum genera
Nicr uirum ea bum. Impotentia aurem est pruiatio potentis σ tali principii sublatio quaedam quatisdiata est inus omnino. ut i apto nato, aut quando aptam natum est tam habere. Non enim mi. tuer dicuntur imposi e senerare pucram, G uir , creunuchum.
Ostendit quot modis dicitur impotentia,&circa hoe duo iacit. Primo distinguit noe nomen impotentia . Secundo hoc nomen ini possibile, ibi: Impossibilia uero . F Circa primum duo facit. Primo enim ollendit communem rationem huius nominis impotentia. Secundo ostenditquot mo. dis dicatur, ibi: 3Aniplius aut E. Dicit ergo primost impotentia est pilitatio potentiae. Ad rationem autem priuationis duo requiruntur:quoriim primu est remotio habitus oppositi. Id auteni,quo Oopo . nitur impotentiae, est potentia. nde cum potentia sit quodam principium, impotentia erit sublatio quidam talis principii ,sualis dicta est esse poneta. Secundum quod requiritur, etiam, cp priliatio proprie dicta sit circi deternat natum subiectum & determinatum tepus. Improprie autem sumitur abseque determinatione subiecti, & temporis. Non.n. cum proprie dicitur: nisi quod est aptum natum habere uisum,& quado est natum habere uisum. Impotentia autem sic dicta dicit remotionem porcntiae saut olim , i.uniuersaliter, ut scilicet inanis re motio potentis impotentia dicatur, siue sit altum natum habere, siue noni aut dicitur remotio in eo od est aptiuia natum habere quando inque, aut solum tunc. auando aptum natum est habere. Non enim sinii literaccipitur impotentia, cum dicimus puerum non posse generare, cum Iliriim de eunuchum simul. Puer enim dicitur impotens generare, quia subiectum est aptum M generandum, non tamen pro illo tempore.Vir aurem eunuchus dicitur impotens ad genςradum quia pro illo tepore esset quidem aptus,non tamen potest, quia caret principiis activis generationis. Vn hic magis siluatur ra 'tio priuationis. Mulus autem uel lapis dicituri metens ad senerandum, quia non potest, nec etiam irahet aptitudinem in subiecto existent . Dcia, O in dicit tum utrique potentis est impote uia oppo M, erri ,
Rura molius, eret,quae bene moma est. Amplius autem fecundo mirati utram ue estis
totia προ r. ri se solum mobili, et ei piae bene mota
Dat intelligere impotentiae modos per 'ppositum ad modos potentis. Sicut enim potentia est duplex, scilicet activa & passiuae& iterium utralie,aut ad agendum de patiendum simpliciter, aut ad bene agendum de patiendum, ita secundum utranque potentiam est impotentia opposita. Et isolum mobili do bene mobili idest potetiae activae, quae admouendum simpliciter,uel bene mouendum: & potentia passiuae, qua est ad moueri simpliciter, uel νς moueri. Deinde cum dicit.
dicuntur,quaedam alio modo .utipq e, T impos .im, postibile quatim, cuius conrra nrogam uerum est MLι.niametrum commensurabilim esse m sibile est, quoniam falsum baisscemodi est,c cuiuscontrarium non silum utrum
sed cessarium quo re est,ut incomrnsurabilis' coriens bile initur non suum fui oscinerellario etiam falsum e Lincuntur,alia alio modo ιι possiste cr impossibiti. lvo'. bile quidem, cuius coirarium ti necessitate est uerum. ut dia. metrum commensurabilem esse impositibile, quias sum tule, cuius contrarium non Iesum uomi, sed π nece be,non commenserabile esse. Ergo commςημrabile no solum falsi staemnetessitate sessum. Ostedit quot modis dieitur ut pol sibile: & circa hoc duo facit .Primo distinguit modos i possibilis. Secludo reducit illos modos ad unum, bi: sQuae uero secundum. Circa prinium tria facit. Prinio dicit π uno modo dicuntur aliqua imposilbilia, ecudum sthabent impotentiam praedictam,quae op nitur potentiae. Et huiusnodi modus in quatuor diuiditur,siciit & impotentia, ideo cu dicit Alio mo do. Ponit alium modum, quo dicuntur 'iqua impossibilia. non propter priuationem alicuius potentiae , sed propter repugnantiam termino in inpropositionibus.Cu.n posse dicat in ordine ad esse sicut ens dicitur non ibium quod est in rerum natura, sed secundum compositionem prop'stionis, prout est in ea uerum uel salsum ita possibile re impossibile dicitur non solum propter potentiam uel impotentiam rei:sed propter ueritatem 5 fessitate compositionis uel diuisonis i propolitionibus. Vnimpossibile dicitur,cuius contrarium est uerum de necestitate, ut diametrum quadrati esse commensurabilem eius lateri, est impossibile, quia hoc tale est falsiim, cuius contrarium non solum est uerum, sed etiam necessarium, quod quidem est non com 'mensurabile esse. Et hoc eue commesurabile est salsum de necessitate, hoc est impore. Tertio ibi. ipsium uero possibile huis contrarium, cum non suneis cessarium , contrarii Alsumese vi sed re hominem ρορ Diler Anen enim necessario nonsi falsum est. postibile itaque mo qui ora minio gnificat, ut dictum est, quod non nec ario fassum est: alio uero Uum utrum egi: alio autem contingens utrum esse. contrarium Mero huis postibile, quando non nece be est contra rium sipum esse . ut sed re hominem possibile, non enim ex necessuare non sitire Ialpum. Ergo possibile est uno modo sicut dictum est, quod non ex necessitates stare essitat. Alio modo uermese, alio continaetis is
Manifestat quid sit possibile oppositum impos
mili secundo modo dicto. Impossibile enim opponitur possibili secundo modo dicto, scutdictu est. Dicit ergo,quod possibile contrarium huic secundo impossibili est, contrarium non est de neces rate cui salsum, sicut sedere hominem est possibile, quia non sedere, quod est eius oppositum, non est de necessitate salsum. Ex quo patet, in ille in sus possibilis in tres modos dii iiditur. Dicitur ei uno modo possibile quod salsum est, sed non eo ne cessitate: sicut holem sedere dii no sedet, quia eius oppositu ost uetu ex neccssitaterilio mo dr im
198쪽
Dimnitici Potentiae*pria. Dimilitio
possibile quod est uerum, sed non denacessitate, quia eius oppositum non est falsum de necesivitate, sic Socratem sedere dum sedet. Tertio modo dicitur possibile, quia licet non sit uerum, tamen contini t in nroximo uerum esse. Deinde cum dicitaracta 'orta aurε, quae ingeometris potentia duitur. How'Arpos,i lia non mundum potentiam. Seonium metaphoram autem pis in geometria scitur polentia. Haec quidem igitur possibilia non fecundum retia. Ostendit quomodo potentia sumatur metaphorice, re dicit u in geometria dicitur potentia secundum metaphoram. Potentia enim lineae in seometria dicitur quadratum lineae per hac similitudine. quia sicut ex eo in est in potentia fit illud quod est iactu, ita ex ductu alicuius lineae in seipsam,resultat
quadratum ipsius. Sicut si diceremus, 'ternarius potest in notiennaritim, quia nouennarius consur. t ex ductu ternarii in seipsum. Nam ter tria sunt noue. Sicut mitem impos ibile secundo modo acceptum non dicitur secunditin aliquam impotentiam
ita de modi nossibilis ultimo positi non dicuntur sediti dum aliquam potentiam , sed secundit in simili tudinem uel secundum modum peri de salsi. Deinde cum dicit.
QAe aurem dicuntur secundum polentiam, omnia ad mmo unam dicuntur.bee autem est principium transmutationis in Euro prout alterum est cetera ni p. postibilia dicu. tur quaedam eo quod eorum, aliquid alem tentium babet: quaedam o quod nem habens. quaedam,eo qu)dcte babent. iamili re etiam imposilbilia. mire propria primae potentiae definitio nrofecto erit,principium transi latiuum in altero prout alterum est. me uero secundam potentiam omnia dicuntur ad prima in m π ea est principium mutationis in alio inquatum aliud. Alia nanque dicuntur possibilia raee quidem eorum in babendo ali p. id aliud talem potentiam, illa uero in non babenis do ilia inste habendo Similiter autem π impossibilia. QDare propria dis nitis primae potentiae eris incipium permutationis in alio in piantum aliud.
Reducit omnes modos possibilis, & impossibilis ad umim primum, & dicit, quod possibilia, quae dicuntur secundum potentiam, omnia diciatur per resipectum ad unam primam potentiam piae est prima potentia activa, de qua supra dictum est, quod est principium mutationis in alio inquantum est aliud. Nam omnia alia postibilia dicuntur per respe uim ad istam potentiam. Aliquid enim dicitur; ssibile per hoe . quod aliquid aliud habet potentiam activam in ipsum, secundum qubddicitur possibile secundum notentiam passiuam. Quaedam uero dicuntur possibilia in non habendo aliquid aliud
talem potentiam in ipsa,sciit qur dicuntur poten tiam, quia non possunt corrumpi ab exterioribus agetibus. Quaedam uero potentia sin schabedo bidest in hoc*habent potentiam, ut bene, aut sae liter agant uel patiantur. Et sicut omnia postibilia, aedicuntur secundum aliquam potentiam, reducuntur ad unam primam potentiam, ita omnia impossibilia,quae dicuntur secundum aliquam impotentiam, reducuntur ad unam primam impotentiam, Quae est opposita primae potentiae. Patet i i tur quod propriadiffinitio potentiae primo modo
di est principium permutationis in alio inquantimi est stud, quod in ratio potentiae activae. . NTV. r
Quot nam si ipsit m qu tum ouae nam sint species eius, quae sint perseti per accidens quama exponit
OVa tum dicitur, quod in ea, quae insunt, dua bile, n s s s. Dilum utrunque, autInsulam unum quid , Tex t Rquia aptum est esse. mantum uero dicitur quodest diuisibile in ea quae insunt,
quorum utrunque aut textu unum aliquid, hoc aliquid
aptum natum est cy. Quoniam ens non Blum dii iiditur in potetiam& actum sed etiam in decem praedicamenta, postquam Philosephus distinxit hoc nomen roteptia, hie incipit distinguere nomina,quae significant predicamenta,&primo nomen quantitatis. Secundo nomen qualitati s,ibi. Qime autem: Tertio distinguit in os ad alio, ibi: Adalizddiicit Alia uero Dicamenta plerinittit qa sunt determinata ad ali se genus rem naturalita ut patet praecipue de agere do pati,ide ubi & quando. Circa primum tria se ninus iisti. Primo ponit ronem quantitatis dicens, τ quan ' cois quantitum dicitur quod est diuisibile in ea,quq insunt.Qs seu qualuit quidem dicitur ad disseretiadiuisiolus mixtorum.
Nam corpus mixtum re luitur in elementa, qua non sunt actu in mixto,sed uirilite latum. Unde noestibi latum diuisio quantitatis, sed oportet adsit aliqua alteratio, perquam mixtum resoluitur in elementa . Et itertim ad sit Putrunq; aut singulum
est natum esse unu aliquid. hoc est bi quid demonstratum. Et hoc dicit ad remouendum dii iusionem in partes essentiales, quae sunt materia & forma.Na: neutrum eorum aptum natum est esse unum aliud per se. Secundo ibi. Μ ludo trisur quantum quidst numerabilis est: magnia ludo veros menserabilis. Dicitur aurem multitudo quid , ' μ'
qui potenti sui bilis est in non eontinua: magnitudo uero, quae in continua. Magnitudinisautem, quae quidem ad unum continua est longis&:quae uero ad duo,iati ado: quae autem ad tris Uu stas est. Hora autem multitudo quidem fini a numerus Longitudo uero linea, Ilitudo autem, perficies, Profunditas uero orpus est. ni refudo ergo quanta aliquid, ueri numerabilis Μι urgnitudo sis erit mensurabilis. Dicitur autem multitudoqui. par.a.d m, Mindiuisibile testate in non conlimia. Magnitudo Mialiteradatem quodin continua. Mensura uero. alia in unum continἄ hex u gni-lonotus imalia in duo alitu inri alia in tria pro ditate. Horum aut pluralitas quidem'ita ut merasse longitudo in artiritus si perficiei Cr profundum, corpus. cottiana ita
Ponit species quantitatis, inter quas prime sunt . . Ita
duae,scilicet multitudo siue plurali tas,&magniti ido qsue mensura. Vtrunque autem eorum habet rationem quanti, inquantum multitudo numerabilis Duε diri e magnitudo est mensurabilis. Meseratio enim spes quanti proprie pertinet ad quantitatem. Diffinitur autem multitudo sic Multitudo est, quod est diuisibile secundum potentiam in partes non continuas. M gnitudo autem quod est diuisibile in partes conti- quid. nuas L qiai de contingit tryliciter & fui hoc sunt a res spestres spes magnitudinis. a si sit diuisibile siti unam gnitudi dimensionem in partes continuas, erit longitu ' do.Si aut ita dilaς latitudo. lautin tres, ipsendida . Ulterius aut qn pluralitas uel musitudo est finita, dinumerus.Lonet udo autem finita dr linea Latia .IMetaphy. M a ludo
199쪽
tudo finita, eo utisi enim esset multitudo ins anon esset numerus , qui aquod infinitum est, nume. rati non potest. similiter, si esset longitudo infinitan n esset linea. Linea enim est longitudo menserabilis.Et propter hoc in rone lineae ponitur, cy eius extremitates sunt duo puncta.simile est de sit perficie&corpore. Tertio ibi.
333, it malu per se grati aquae. Acmitior, aliasiecindi cecidens. i. ruta linea quum qiratuum porse est,n Ilium uero secundum accident. AN T. Ampli Maium alia dumitvrsecundumstqvinta, sep id decimn ut linea criantum aliqui sciundumse oon erasecundum accideris.
Distinguit modos quantitatis,& circa hoe tria sati iiii, ' est. Prinio distinguit quantum in id quod est quantii per se,sicut linea:& in id quod est quantum per a
Qua m n Distinguit quantum per se,quod quidem duplex se duriu- est. Qitedam enim sigil ineantur per modum substa
tis & subiecti sicut linea, uel superficies, uel muneras. dlibet enim istorum sit bstatialiter est qu, diuisionem
do enim non potest diuidi, & per cosequens nec secundum intelligitur indiuiduari nisi perii biectum. Et ii se
est, quod in loquantitatis genere aliqua signincatur ut subiecta alia ut passiones. Tertio ibi. iubari
Eomn autem, quaesectodum accide dicuntur qua is, cleriori in Goddam ita dieitur apreMum est, quod mora , π assii quanti v antum est eo quod Qtis, inlisit quam in quaeda quae ut motui σ tmpus . er haec etiam irant a quaedam T di a scutitur, eoquMilla sui bili asinu, cpisrum haec Dummines .duo autem ii quod mouetur,sidq; ο motior A ac si . etenim q-niam illud sis itin est,er motis est quivi tem trus autem, propter illam. secutissim accideres iuro dictari quatituatum alis di AN T.
emitur 'ut dictum m ιμ- qirantum est, crassum P-r ν- per sequanizesiquid ciuit M. alia ut morus er tempus. Etenim haec quanta quaeda diemi r π c3ti m cpauim suu divisibilia quorum sumbae pactiiones. Dico ιχ non quod mauetur, sed quo motum est. Namperes quantum illud. crnis us est quantia. Tempus uero ii sumsilicet motum. Distinguit modos quantitatis pacetis: dcponit Quantum duos modis quatitatis pacciis. quoruimus est im
in aliqua inr quata P acciis ex hoc solo,in sunt accidentia alicuius quanti,sicut albu de musicu y I
sint accidetia alicuius subit,seu quantu.Alio modiar aliqua quanta per accias non rone subtacin quo sunt sed ex eo is diuiduntur fin quantitate additu -
sionem alicuius quatitatis, sicut motus & ips, q cquaeda quata de cotinua ea,et ea, quoru sunt,sunt diuisibilia & ipsa diuidi intur ad diuisione eotii Tps
eum. quia in distinitione cuiuslibet ponitur quantatas Nam linea est quantitas continua secundum lo. itudine diuisibilis, finita:& siriter est de aliis. Qumam uero per se pertinent ad genus quantitatis, &Mnificantur per modum habitus uel passionis i iis sebstantiae, scilicet lineae, quae est substantialiter montitas , uel aliarum similitum quantitarum,scue multum de paucum significantur ut passiones nu- meri: de productum de breue, ut passiones lineae: delatu de strictum, ut passiones superficiei: 3: prsm dum de humile siue altum, ut palsiones cor ris: de smiliter graue de leue, secundum opinionem illorum, qui dicebant multitutudinem superscierii uelatomorum esse causam grauitatis in corporibus: paucitatem uero eorundem, causam leuitatis. Sed recundum ueritatem graue de leue non pertinent ad - - quantitatem,sed ad qualitatem, ut insta ponet.Et similiter est de aliis talibus. aedam etiam sunt,quae coitercuiust bet qualitatis cotinui passiones sunt, sicut magnum N partium, maius 3e minus, siue haec dicantur secundum se .i.absblute,siue dicantur Iad inuicem, sicut aliquid dicitur magnum de paruum e L, A resipective, sicut in praedicamentis habetur. Ista aut nomina. ae signiscat passiones quantitatis per se secundum transferuntii retiam ad alia quam ad quantite Dimodian citur enim albedo magna&pania, de allativi mo- .n. est diuisibile de continuu rp motu,motus aut pymagnitudinem non quidem magnitudine eius
qε mouei,sed υ magnitudinE eius i quo alio mo
uetur.Ex eo .n.l illa magnitudo est quata, de motiis est qiuantus. Et hoc, motus est quatus, sequitis, esse quantit.Vnde haec noselu per acci si titates dici piit,sed magis p posterius, inquantu mi antitatis diuisione ab aliquo priori sortiunL Sciet aestaut,* s in camentis posuit is squalitate Pse,cu hic ponat ipm quantitate per accias, O mi dis xit spes quanti talis G diuersas rones menseret. Alia.n.rone mesurae hel ips,ql est mesura extrisera& magnitudo,q est meserati inseca. Etio ponit ibi titii mutatia es uiuantitatis. Hic aut siderat spes ran tradictisa
titatis quantu ad ipm esse quatitatis. Eti6 ill n olint esse quantitatis nis ex alio, non ponit hie sis es
quantitatis sed quantitates Paccis ut motu dc ips. T. i. Motus aut non habet alia rone mensiim g ips de ma
gnitudo. Et io nec hic nec ibi ponit quatitatis spes. Locus aut ponitur in spes quantitatis, non hic, quia hetalia rone mensurae,sed no aliud esse quantitatis. L s c Tr o Mur.
Qualitatis quatuor modi exponuntur,& ad duos redi
200쪽
liqvibo vis attrarat bipes,equus pia per: cr cir ω quati Pia dum figura, civis agonio siest sine anandis p diffisDuiaste dum a Muripiatitare existenim Vnoc demissa, mo&haec Dpiali rus statuis. Hic cistinguit modosqralitatis,&estea hoc duo facit.Primo ponit qiiatuor modosqitalitatissido reducit eos ad duos, ibi i Fere itero secundum duos modos4Dicit ergo primo,quod unus modus qualitatis est secundum *quesitas dicitur Idisserentia substant Li.disserentia, per qiram aliquid ab altero substantialiter differt, quae intrat in diffinitionem subsitantiae.Et propter hoc dicitur, Udifferentia praediratur in quale quid. Vis quaeratur,quale animal est homo3respodemus Ubi pes. de quale animal equuserespondemus Q quadrupes: & qualis figura est circulus respondemus m agonion, id est si, ne angulo, ac fi ipsi disserentia substantiae qualitas fit. o igitur modo ipsa disserentia substantiae qiralitas dicitur. Hunc autem modum qualitatis Arist. in praedicamentis pretermisit, quia non continetur sub praedicamento qualitatis, de quo ibi agebat. Hic autem agit de signifieationibus buiuisciminis qualitas. Secundo ponit ibi AD. M imissilis,er nisi hemma teli in ieri pialis qui eo olbirer ad -- μιν hi purum imitaris si preficis V Ioti m M vi sunt, quouer pianti ara quoties piami quotus. er omino Missust ita, rarier capiantista eristus stantia nania c.
ndum ui immobilia & mathematica dicunt qualia. lathematica enim abstrahunt a motu, ut in sexto huius dicetur Mathematica enim sunt numeriae magnitudines di in utris iue utimur nomine qualis. Dicimus enim se cies esse quales , anquantum sunt quadratae mel triangulares.Et similiter numeri dicuntur quales, i uantum sunt compositi. Dicuntur autem numeri compositi, qui communicant in aliquo numero mensurante eos, stetit senarius ni merus & nouennarius mensurantur ternario, &no solum ad unitatem comparationem habent, si eadmensuram communem. Numeri autem ilicom
rosis,uel primi in sua proportione dicuntur, quos non mensurat altius numeruς communis, nisi solatinitas.Dicunture iam numeri quales ad similitudinem sit perficiei s&soli dii. i. corporis. Secundum quidem imitationem supiniciei,inquantum num rus ducitur in numerum, uel eundem uel alium. ud
cum dicitur bis tria uel ter λα Et hoc est quoddicitiquotiens quanti Nam desimamr quasi una dimensio in hoc quod diciturima quasi uero secunda dimensi oc quod dicitur bis tria uel etiaster tria. Ad imitationem uero solidi quado est duplex ductus, uel eiusdem numeri in seipium,uel diue --nim numeroruini unum,ut cimescitur ter tria ter,
diciti uotiens quot quanti. 1 Sic enim consideralitur innumero quasi tres dimensiones admodum solidi. In hac autem numerorum ordinatione aliud c sideratur per modum substantis sicut hoc quod dico tria, uel quicunque numerus qui in alium ducitur. Aliquid ueto permodum quantitatis, sicut ipse ductus unius numeri in alterum, uel in seipsuin, ut cum dico bis tria binarius significatur per modiiqiiantitatis mensurantis, ternarius uero per modiisnbstantiae. Id ergo, sexistit instinantia numeri praeter ipsim quantitatem, quae est numeri substantia dicitur qualitas eius. ut hoe quod significariir phoe quod dicitur bis uel ter. Alia litera habet i finquantitaremi de tune Libstantia numeri dicitur ipse numerus simpliciter Platus, utili dico tria, titas autem secundum quam attenditur eius quasi 'tas, dicitur ipsa multiplicatio numeri in numerum. Et huic concordat litera sequens, qtiae dicit,4su
statia cuiuslibet numeri est id quod semel dicitur.Sicut substantia senarii est quod dicitur semel sex. noquod dicitur bis tria, uel ter duo, sed hoc pertinet
ad eius qualitatem. Dicere enim numerum esse superficialem uel Atidum siue quadratum, siue cubi , tum significat eum esse qualem. Hic autem modus qualitatis est quarta species in praedicamentis posita. Tertio ponit ibi.
Itemquo me astantiae , m eminisseisinu. aas Lutealiditas,σprigiditas. almo π nigredinauinas erisi M, er quae quin ilia .uci. - - - ων inerara mora Us mutatu. Amplua quaeramque a insonteam praemaetitiae arensabstantiarum calor cr frigidi ias, o do CT tugredo, τυ par. i. Musezli sitas , er quaecunque talia in p Manturristari corpora permutantiam. Dicit, riam qualitates dicuntur passiones sub stantiarum mobilium,secundum quo corpora per alterationem mutantur,utealidum, frigidum,ac humsmodi. Et hie modus plinet ad tertia spem qua litatis in Nicamentis positam. artu ponitibL
Dicit . q, qualitas siue quale es quarto motin maliquid disponitur per uirtutem de uitium,uel suali' Quare secate lique her bonum de malum, sicut per scientia spe ui&ignorantiam,sinitatE & gritudinem,&hinoi Et qualitatis ihaec est prima species qualitatis in praedicamentis P t posita. Praetermittit autem inter hos modos secundam qualitatis speciem, quia magis comprehendi termittant. tur sub potentia, cum non significetur nisi ut principium passioni resistens, sed propter modum de qnominam poniturin praedicamentis inter species qualitatis.Secundum autem modum essen, magis eontinetur sub potentia, sicut & supra positit. Deinde clim dicit. ιυριαμ dum ιιοι modos diripostis ipsi piale, assM