장음표시 사용
201쪽
li avi patiuntur ea , quaevi motus. v. quod enim Memodo potest moMNAMagere bonum: quod-ro illo modo eleontrario malum. Maxime autem bonum π mali sit usi. Ovipialitatem in illis, qua et ausurit, Criau maxine, pia tabem electionem. Alii lii f. Fmvero Mundum dum modos duitur quati, oboremti horuin quod immari secundum priorem. Nam prima quatitur, ino princi sub tintiae digerentia. u uero Pedam σφ-m minuris
aut non motorum aut non inpiarum mota, His autem nis
' us motorum ituratanta sint mota, er motmon disymn. a. Virtas autem cr uinum pastionum pars quaedam Ut D fmmias enim ostendunt motis o Hur, sicundum quos foci t MI pati tuo beneiavi praue, quae sunt inmota. Postibile nunque limoueri avi agere,bonum quod uero non lesede tram duum. Iome vero bonum et malum fignificatiniati in animatu, π horum maxime in babentibus pro aereu
Reducit quatuor positos modos ad duos dices, s quale dicit aliquid sere G duos inodos, inquantum alii duo de quatuor reductitur ad alios duos. Horum aute unus principalissimus est primus in vis,gm quem digerentia sibilantiae dicitur qualitas , quia per eum aliquid significatur in malum di quilificatum. Et ad hunc modum reducitur qualitas,quae est in numeris,& in mathematicis aliis sicut quaedam pars. Huiusmodi enim qualitates sunt quasi quaedam differentiis substantiales matbematicorum.Nam ipsa signiscantur per modum si ibstantiae potius si alia accidentia, ut in capitulo de quantitate dictum est.sunt autem huiusmodi qualitates
disserentit substantiariam aut non motarum aut noinquantum sunt motae ac hoc dicit, ut osten atqu eum ad propositum non disserre, utrum mathemati a sint quis substantiae per se existentes G esse, ut dicebat Plato a motu separatae, sitie sint in subsa sit mobilibus fui esse sed separatae G ronem. pri
mo enim modo essent qualitates non motorum,secundo autem motorum, sed non inquantum sunt mota.Secundus modus principalis est,ut passiones motorum inquant una mota, etiam ἡifferetit motuum dicantur qualitates. Q ae quidem dicuntur disserentia motuum, quia alterationes disserimi secundnni huiusmodi qualitates, neut calefieri & in- mmdari ει calidum At frigidum. Et ad hue modii.
. . reaiicitiir ille modus G quem uitium de uirtus di citur qualitas . Hic enim modus est quas quatilam pars illis.Virtus enim de uitium ostendunt quasdam differentias motus de aetiis G bene&male. Nam uirtus est,her quam se aliquis habet bene ad agendum de patiendum,uitium autem G u, male. Et sibntile est de aliis habitibus siue intellectualibu , ut e.ne itere scientia lue corporalibus,ut sanitas. sed tamen beti male ne & male maxime pertinet ad qualitatem in rebus iunt differε animatis, & praecipue in habentidusseroaeresimi ,i.
tia anima electionem. Et hoc ideo,quia bonum nabet ratione v finis. Ea uero,quae agunt per electionem,agunt proptersinem. Agere autem propter finem maxime copetit rebus animatis. Res enim inanimat agat uel mouentur propter finent, non tanquam cognosce-tes finem, neque tanquam se asentes adfinem, sed potius ab alio dirigutitur, qui eis iraturalem inclina
iante.Res autem irrationales animatae cognoscunquidem finem & appetunt ipsum appetitu animaluti mouet seipsalocaliter ad finem tanquam iudicia habentes de fine, sed appetitus finis, Eceorum quae
sunt propter fine ,deteriminatur eis ex naturali in .clinatio e:Propter quod sunt magis acta qua agennee in eis est iudicium liberii. Ratior istati a. de nec in eis euero,in quibus solii in est electio, cognoscunt fine &yroportionem eorum, quae sent in linent ipsum. Et ideodicut seipsa mouent ad finem, ita etiam ada'
petendum fineti ai et ea auae sinat propter finem. quo est in eis electio libera. L x e r i o xv l .
Dis ineuit relati persedi per accidem seu secundorualiud omnes modos . di de pro ortionibus multa di
G triplum ad tertiam parum, omnino madriplex Te io
triplum vis tertio partem, G totaliter multiplicarum μή Tevia
intili lucri partem,creontinens adeontentum. At Muteale para.
saciti Primo ponit modos eotu,qsunt ad alio fui se to eorunt,4 sunt ad ali rationem alterius. ibi: s Illa uero quia sua gna. Circa primu duo facit. Primo enumerat modos eoru qm se ad ali diar. Scro ipsequii de eis bi: sDnr aut prima. FPoniter
go tres modos eors,qad aliqiuid diariquorum Primus est Gnumerum&quantitatem, sicut duplum eui.
ad dimidiu,de triplum ad tertia partem sinultiplicatuLi.multiplex ad partesinuitiplicati ,i. ad submultiplex. Neotinens ad cotentii. Accipit aut cotinens pro eo,ql excedit m qualitatem. Oe.n.esecedens sin quantitatem continet in se illud, quod G.n. hoc de adhuc amplius, sicut quinq; continent in se quatuor de tricubitum cotinet in sedibi cubitu. Secundus modus est prout aliqua diar ad Simia, ali d sin actionem de passicinem, uel potetiam activam de passivam, sicut calefactivum ad talesactibilest pertinet ad ab ones nat arales, de sectivum ad se Gibile, quod ptinetia actiones artificiales, de uni-uetialiteroe actiuuia passivit. Tertius modus est misi emst mensurabile dEad mensum. Accipitur aut hic mensura di mensurabile non quantitate. hoc enim ad primum modii pertinet,in quo uminq; ad utrunq; dicitur.nam duplum dicituria clinii diu, de dimidium ad duplumaed se dum mensuratione esse de ueritatis.Veritas enim scientia mensuratura scibili. Ex eo enim stres est uellion est oratio tarauera uel salsi est, de non ecouerso. Et similiter esto sensibili 3: sensu. Et propter hoc non mutuo dicu tur mesera ad meserabile de ecouerso, sicut in aliis
modioed solumesurabile ad mensita Et si laetii imago di ad id cuius est imago, tanqua metirabile ad mensuram. Veritas mitra imaginis menstratur
202쪽
ex re,euius est inrago. Ratio autem istorum modorum haec est.Cum enim relatio quae est in rebus, comat in ordine quodam unius rei ad aliam,oportet tot modis huiusmodi relationes esse, quot modis contingit unam rem ad aliam ordinari. Ordinatur autem una res ad aliam, uel secundum esse,prout ense unius rei dependet ab alia,&sic est tertius m diis. Versecundum nimitem activam&pastiuam,
em Φ una res ab alia recipit,vel alteri consertali de se est secundus modus. Vel fm quod quantitas unius rei potest mesurari per aliam,& sic est primu modus. Q itas autem rei inquantum huciusmodi non respitat nisi subiectum in quo est. Unde fecim- dum ipsam una res non ordinatur ad aliam. nisi socundum v qualitas accipit ronem potentiae passius uel activae, prout est principium actionis uel pinionis.Ves rone quantitatis,ues alicuius ad quantitaia pertinentis, sicut draliquid albius alio, uel sicut dEsintile, ql habet unam aliquam qualitatem. Alia uero genera magis consequunturrelationem, et posisint relatione causare.Nam quando consistit in ali illi relatione ad tempus.Vbi uero, ad locum .positio autem ordinem partium importat. labitus autem relationem habentis ad habiti t.Deide esi dieit.
crudaremundum inderem uos in multi e adnum . itinens autem ade lentum omnino intium tam me dona' em .n-ourenim commensura L see non commensaerviem autem mmerum dicuntur. continens enim ad ereuntum tantum quid est,er amnussed De M inmisatum. 3odcunque enim euenit mile est aut nonae isti. elisur ad aliquid omnia, ne nu--απνα minimmotres. Profectuitur tres modos enumeratos. Se primo prosei tur'rimum.Sec ado prosequitur Iecun dum,ibu Actiua uero de passiva. Tertio tertist,ibii Ergo ει numerum F Circa primum duo facit.Primo ponest relationes quae cosequuntur numeru absolute. Secundo ponit relationes quae consequuturunitatem abs a te, ibi HEt amplius aequale. Dicit ergo,'primus modus relationum, qui est secundu numerum distinguitur hoc modo,quia uel est se civium comparationem numeri ad numerum,uel meri ad unum. Et secundum comparationem ad
utrisque duplici teliquia uel est seu comparatione
numeri indeterminate ad numerum, aut ad unum determinate. Et hoc est quod dicit,u prima,ci ve dicuntur ad aliquid G numerum, aut dicuntur si pliciteri , Luniuersaliter uel indeterminate, aut de terminate. Et utrolibet modossad eos cnumeros. Aut ad unum .iad unitatem. Sciendum est autem, omnis mensuratio,quae est in quantitatibus con tinuis, aliquo modo derivatur a numero. Et ideo relationes, quae sunt G quantitatem continuam etiam attribuuntur numero . sciendum est etiam,
proportio numeralis diuiditur primo in duas,c ualitatis, o inaequat iratis. Inmusitatis aute sunt uae species, sexcedens,& excessum,& magis, & mi s. Inaequale autem excedens in quinque species diuiditur.Numerus enim maior quandoque respe ctu minoris est multiplex,quando,caliquotiens cotinet ipsivo, sicut sex continet duo teti&si quidem contineat iis uni bis dicit duplum, sicut duo ad unuuel quatuor ad duo.Si ter, triplum.Si quate quad.ruplum. Et sic inde Quandoque uero numerus maior continet totum numerii minorem semes,de insuper unam aliquam partem eius. Et tuc dicitur superparticularis.Et siquidem contineat totu de medium,incatur sexqui alterum, sicut tria ad duo.Si aut tertia, sexquitertius, sicut quatuor ad tristi quartam, se quiquartus, sicut quinq; ad quatuor. Et sic ide.
que numerus maior continet minorem totum s
mel, dc insider non solum unam partem, sed plures partes.Et Mdicitur sine artiens. Et si quidem cotineat duas partes di superbipartiens, sicut quinq; se habent ad tria.Si uero tres, dicit supertriparties, sicut septem se habet ad quatuor.Si autem quatuor sic est superquadriparties,& sie se habet nouem ad quinque.Et uc inde. QEandoq; uero numerus ma ior continet totum minorem pluries,de insuper alis qua parte esus, e tunc dicitur, Multiplex superpa ticularis.Et si quidem contineat ipsum bis di media partem eius, diciturduplum sexqui alterum, sicut quinq: ad duo Si autem ter& mediani partem eius. uocabitur triplum sexqui alteriam,sicut se habent septem ad duo.Si autem quater de dimidiam partem eius aer quadruplusexquialtem, sicin noue ad duo. Possent etia ex parte superparticularis limoi Pportionis spes semi,ut dicatur duplex sex uitertius.qst maior numerus hei minore bis & tertia parte eius, scut se habent septe ad trianiel duplex sexquiquar tus,sicut nouε ad quatuor de sic de aliis. csq; etianumerus maior haut nunore totist pluries, & etiaplures partes esus, & tunc Multiplex superparties.
Et stroportio me diuidi G spes multiplicitatis, di fio spes superpartietis, si dicatur duplu superbi
partiens,qn habet maior numerus totu minore bis de duas partes eius, sicut octo ad tria.Vel etia tripla su ipartim sicut undecim ad tres. Vel etia duplus tripartiens, si tundecim ad quatuor. Habet. n. tu bis, & tres partis eius. Et totidem spes sunt ex parte inequalitatis eius q excedit. Nanumerus mi
nor dE submultiplex, subpricularis, subpartie sub multiplex subparticularis, submultiplex subparties, de sic de aliis Sesedualitu prima spes Mortioni multiplicitas comiti coparatione unius numeri ad unitate. Quaelibetin. eius spes iuenit primo taliquq numero riectu unitatis. Duplii primo inuenit ibinario re*eau unitatis. Et,pportio tristi ternario
Ois mensuro l quantitate continua est alia quo ma
Quita multiplex su- serparti s
203쪽
respectu unitati se de aliis.primi autem ternum: in quibus inuenitnr aliqua proportio am speciem ipsi proportioni. Vnde in quibuscumue aliis terminis consequenter inueniatur inuenitur in eis secundum rationem primorum terminorum sicut proportio dupla primo inuenitur inter duo detinum. unde ex hoc proportio recipit rationem & nome. Dicitur enim proportio dupla proportio duorum ad unum. Et propter hoc, si etiam unus numerus respectu alterius numeri sit duplus, tamen hoc est secundum P minor numerus accipit rationem unius, ει maior ratione duorum.Sex enim se habet in dupla proportione ad tria, inquantum triast habent
ad sex ut unum ad duo. Et simile est i tripla proportione ,& in omnibus aliis speciebus multiplicitatis. Et ideo dicit, et ista relatio dupli, est per hoc r nu.
merus determinatu scilicet duo, refertur ad unui idest ad unitateni Sed hoc,*dico multiplex impor. tat relationem numeri ad unitatem, sed non alicuius determinati numeri, sed numeri in uniuersali. Si enim deteritiinatus numerus accipiatur, ut binarius uel ternarius, esset ima species multiplicitatis. ut dupla uel tripla.Sicut autem duplum se habet ad duo triplum ad tria,quae sunt numeri determina .ri,ita multiplexad multiplicitate, uia signiscat numerum indeterminatum. Aliq autem proportiones non possunt attendi secundum munerum ad imitatem,scilicet neque proportio superparticularis, neque superpartiens, neque multiplex superparticularis,neque multiplex superparties. Omnes enim hae proportionum species attenduntur secundu ' -- Ior numerus continet minorem semel, vel aliquotiens,& insuper unam uel plures partes eius.Vnitas autem partem habere non potest. & ideo nulla harum proportionum potest attendi secundum comparationem numeri ad unitatem, sed seci indum mparationem nnmeri ad numerum. Et se est duplex, uel secundum numerum dete in inatum, uel secundum numerum indeterminatum. Si autem secundunumerum determinatuitu sic est hemiolii mi , idest sexquialterum, avissubhemioliunt a. supersoquialterum. Proportio enim sexquialtera primo consistit i his terminis,scilicet ternario,& binatio, d sub ratione e in in omnibus aliis inuenitur. Vnde, udiciturhemiolum uel sexqiii alterum importat telationem determinati numeri ad determinatu numerum,strium ad duo. Quod uero dicitur superpariticulare. resertur ad subparticulare,non fini dete minatos numeros, sicut etiam multiplex refert ad unum,sed secudumnumerum indeterminatum.Primae enim species inaequalitatis superius numeratae accipiuntur secundum indeterminatos numeros, ut multiplex, perparticulare,superparties de QSpecies uero istorum accipiuntur secundum numeros determinatos, ut duplu,triplam,sexquialterum, sex qui tertium,&sic de aliis. Contingit enim aliquas quantitates continuas habere proportionem Anquicem, sed non secuntam aliquem numerum, nec determinatum,nec indeterminatum. Omnium. quantitatum continuariani est aliqua proportio, tame est proportio numeralis. Quorumlibet enim duorum numerorum est una mensura communis scilicet unitas, quae aliquotiens sumpta, quemlibet numerum redditiNonantem quarii libet quambiatum continuarum inuenitur esse una mensurata munis,sed sunt quaedam quantitates continuae incomensurabiles. Sicut diameterquadrati est incommensurabilis lateri. Et hoc ideo ,quia non est proportio eius ad latus, sicut proportio numeri adnumerum,uel numeri ad ianum. Cum er diciturin quantitatibiis,ui h est maior illa. uel se habet ad illam ut continens ia contentiun, non solum lisc ra tio non attenditur secundum aliquam determin tam speciem numeri. sed nec etiam ν sit secundum
numerum, quia Omnis numerus est alteri miramensurabilis. Omnes enim numeri habentianam com munem mensuram,scilicet unitatein.Sed continens& contentum non dicuntur secundum aliquam is mensurationem numerialem Continens enim ad coletum dr,qd est tm,de adhuc amplius. Et hoc est inderemi inatu,iitriim sit commensurabile,uel si cis 'mensurabile. Qualitas. n. qualiscunq; accipiatur,uel
est a Mitalis uel in italis Unde si non est squalis, se quitur in sit inae aiialis & continens, etiam si non sit commensiirabilis.patet igitur in omnia pratilicta dicutitur ad aliquid secundum numerum. & secudum passiones numeroriim, quae sunt commensuratio, proportio,&huiusmodi. Deinde eum dicit. Et a reae piari illainitimsecvndinatam modum.
Ponit relativa, quae accipiuntur secividum unitatem,&non per comparationem numeri ad unum, uel ad numerum,de dicit *alio modo a praedictis dicuntur relative quale.simile S idem.Haec enim dicuntur secundum linitatem.Nam eadem sunt, o rumsubstantia est una. similia, quorum qualitas est una.Aequalia, quorum quantitas est una Cum auteunum sit principium muneri & mensura,patet etia, in haecdicsitur ad aliquidssecundum numerum L secundu aliquid ad genus numeri pertinens,nonhodem modo tamε haec ultima O primis.Nam primae relationes erant secudum numerum ad numerum. uel secundum numerii ad unu, hoc autem secunduunum absolute. Deinde cum dicit. Act uero σpasmusecundum in amet passi potentia , potentiarim actiones, utputi ea am n ad ea labilemoniarum si Ler rursus ea aciens ad id, quod ea line re nisu, pinsecatum ut agentia. Emon aures φωρω dum nou sunt tonsura actiones,nsquenias. nisdumis a dictos,seisiecundum motum ahiones non exsa Somni uero, quae jecundumpotentiam, etiamseca dum tempora iam Muntur ad ali adaululi Myrit,
204쪽
ciuis diuidi hoc mo, ecs seredum aliqua po-eemiani di
riit, sed vii aliis, i. 't mobilibus
conuenit agerem venit renerarum
,er a rus potenturum. ut ealifactinum ad
fael bili, potest: et sterum cui sitien3 ad ea actum.
Mutua sectum unquam egentia Em umino. quaesunts undiam mmerum, nonsum actiones,nist ι; admodum in aliis Actum est que autem secundum motum aeriones non existum istorum autem. secvnsum potentiam, Cr fecundum
rempus iam dicuntur ad ali acut faciens ad quo fit, σμ aurem ad faciendum. Sie enim pater, siliis dicitur pater bores ad menim'is illita autem passum quid est Amis uspiae. dam secundum priuatisnem petentis,uι impossibile: π -- eum uelli dicuntur,ur inuisibile. Prosequitur de secundo modo relationaim, quae sint in activis & passivis:& dicit, v huiusmodi relativa sunt relativa dupliciter. Vno modo secundum potentiam activam & pas tuam, & secundo modo iecundum actus harum potentiarum. qui sunt a re& pati, sicut calefactivum dicitur ad calefacti Mesecuiaum potentiam activam dc passiuam.nam calefactivum est,quod potest calefacere, calefactibilenem,quod potest calefieri. Calefaciens autem ad caIesactum. 3e secans ad id quod secatur dicuntur re- Iatiue fecitndum actus praedictarum potentiariam Tt differt iste modus relationum a praemissis. Quae enim sunt secundum numerii, non tunt aliquae actiones nisi se dum similitudinem, sicut multiplicare. diuiderea: huiusmodi, ut etiam in aliis dictum est, cin.r. v ubi ostendit, cymathematica abstrahunt motu de io in eis esse non possunt huiusmodi actiones,quae secundum motum sunt. Sciedum etiam estu, eorum relativorum, quae dicuntur secundum notentiam activam de passiuam. attenditur diuersitas secundum dii tersa tempora. Quaedam enim horum dicuntur relatiue secundum tempus praeteritumai
eut quod secit,ad illud quod factum est, ut pater ad filium,qa ille M erit ite genitus est, quae dissemeseeundum secisse, de passuin esse. Quae uero Antempus futurum , sicut facturus δettures faciendum. Et ad hoe genus relationum reducuntur illis resationes, quae dicunturse dum Privationem potentiae, ut impossibile de inuisibile Diei turenim Ai- quid impossibile hula ues illi, Et similiterinuisibile. Deliaecum dicitim inque igitur si Mum numerum ermientiamda. liquid die tire, euncta suntddaliis ad ocpiat ipsium, Dodest alterius uitur Num quod est sed non eo, uod aliud adilh Lmencturatae. π scibile et irae,itisilexo alladadillud dicituri nisi utrigiliis novi, M'riviso intellectu. ηδ est autem intellectus ad illud cuius intellectus Uadem enim mos 'ὁ bis dilatim esset. similiter σύ ut cur tam est uisus ac usu fur et 'uerum est boed re fedadcolorem, cui Hi vii alias talassio uero modo bis idem diceretur quod e leuiussufus Eorum igitur,quaeperstes ali e Maris edam ita leuntur. Ergo secundum numerum er holentiam dicta ad ali vicesia sint Mali quin, eo sinum, post heri dicituris iis,sta non eo φ. Maliud ad alitiaene inintinera,erkse. er intellectualemquMesiasticitares ipsum Maliqvis a tu iamne' 'Miltiadaliud.mmis Iectualiri iseat quod stus est intelli uxNon est autem adiseeuius est intellectuLBis enim idem diceretur. Eisimiliter alicuius risus est talus erranerius suilla, quamuis is uerum Medicerom ad relaia int alam testillio uero mobisdiseretur ga
prosecuitur de tertio modo relationum de dicit vin hoc differt iste tertius modus a praemissis, ut in praemissis unumquodque dicitur resatiue ex hoc,st ipsum ad aliud refertur, non ex eo valiud reseratur ad ipsi in . Duplum enim refertur ad dimidium, de econuerso:& similiter pater ad filiunt,ac econueris. Sed hoc tertio modo aliquid dicitur relative ex eo selum,u, aliquid refertur ad ipsimi ,sicut patet, sensibile de scibile uel intelli stibile dictitur relative, quia alia reseruntur ad illa. Scibile enim dicitiiraliquid,propter hoc,* habetur scientia de ipso. Et si
militer sensibile dicitur aliquid quod potest sentiri.
Vnde non dicitur relative propter aliquid, o sit ex eorum parte, P sit qualitas, uel quantitas, uel actio, uel passio, sicut i praemi sis relationibus accidebat. sed talum propter actiones aliorum, quae tamen in ipsa non terminantur. Si enim uidere esset actio uidentis perueniens ad rem uitan, sicili calefactio P uenit ad calefactibile, sicut calefactibile resertur ad calefaciens, ita uisibile referretur ad uidentem. Sed uidere de intelligere de huiusinodi actiones, uti Nono huius dicetur,manent in Ventibusae non tra seunt in res passas, unde lusibile de stibile non pati,
tur aliquid, ex hoc quod intelligitur uel uidetur. Et propter hoc non ipsi et reseruntur ad alia,sed alia ad ipsi Et simile est in omnibus aliis, in qui diis resa e aliquid dicitur propter relationem alteriuu ad ipsum, sicut dexitum Ze sinistrum in columnα Cum enim dextrum Sc sinistrum designent principia motuum in Mus animatis, columnς de alicui inanimato alaribui non possunt, nisi secudum quod animata aliquo modo se habeant ad insam, sicut columna dicitur dextra, quia homo est ei sinister. Et simile est de imagine respectu exemplaris,de denario, quo fit
pretium emptionis. In omnibus autem his totam reserendi in duobus extremis,pendet ex altero. Et ideo omnia huiusmodi quodammodo se habent ut mensurabile de mensiira Na ab eo quelibet res mensuratur,a quo ipse dependet Sciendum est autem, quamuis scientia secundum nomen uideatur reseseri ad scientem,& ad stibile, dicitur enim scietia scietis' scientia scibilis,de intellectus ad intelligentem ec intellisibile,tamen intellectus secundum D ad aliquid itur non ad hoc citius est sicut si ibiecti dicitur. sequeretii renim ui idem relatiuum bis dicere tur,c'nstat enim quoniam intellectus dicitur ad iii-telligibile icut ad obiectiimsi autem diceretur ad intelligentem a is diceretur ad aliquid. Et cum esse relativi sit ad aliud quodammodo se habere,sequeretur de idem haberet duplex esse. Et similiter de uisu patet st non dicitur ad uidente m. sed ad obiectu
quod est colorauel aliquid aliud tale. Quod dicit
propter ea,quae uidentur in nocte non per propriu colorem,ut habetur in secundo de anima. Quamuis N hoc recte posset dici,cuiuisis sit iudentis. R ferrautem uisiis ad uidentem, non inquantum est insus sed inquantum est accidens, uel potentia uide h l . in spicit aliquid extra, non autem sumemm, nisi imitantum est accidens. Et sic patetita sent moda, quibus aliqua dicuntur secundum aliquid. Deinde cum dicit. QEmnenera est rutiliasu ηι. x in muradios eorum est,p Mali sunt, quoniamgenustitissilentia vis
205쪽
virosicunta accidens Mintur. laborio aliqvi, quoniam
4M auum. si eum accita dupla,c ibo esse. illa ureo quia fra tolera seu talia ut medicina ad aliopa ε ρ ii, sua suum genus ista uitur ad aliquid esse. Amphis
quaecunia secundum habentia dicuntur ad ah id, Mequalitas,s aliati: militudo , quia ruris. Alia uero secun dum accusens, ut homo ad Miquid, quia ei accida duplum e sera cestia aliquid, et assum, sua ei accidit albuidi dupla. Ponit tres modos. quibus aliqua dicuntiir ad aliquid non secundum se, sed secundiim aliud. Quorurrimus est,quando aliqua dicunturia aliquid peto. Pter hoc ut lita genera sunt ad aliquia sicut medicina dicitur ad aliquid quia scientia est ad aliquid.Dicitu enim, γ medicina est licientia sis&aestri. Et isto modo refertur scientia per hoc quod eu accidens.S ecundus modus est, quando aliqua abstracta dicuntur ad aliquid,quia coereta habetia illa abstracta,ad aliud OK sicut squalitas de similitudo dur ad aliquid. qa simile & aequale ad aliud sunt.Aequalitas aut de similitudo G nomen no dicuntur ad aliquid. Tertius modus est, quando subiectum dicitur ad aliquid,ratione accidentis sicut homo uel album dicitur ad aliquid, quia utrique accidit duplum esse. Et
hoc modo caput dicitur ad aliquid . eo et est eam.
L a c x x o Xut II. Perfectum secundum se tribus dici inodis exponitum
qui in duos reducuntur mio inodo item periecta, tione alterius dicantur miseri declarat.
n tempus, cpiodpars ius temporis φ. Et quod 'unnm uirtuten . euodesterus, quod bene in basensem sum ad te M. iamrfctus musteus. perflarus tibicen cum Dida proprie uirtutiseciem mmmdemiant. saetiam in malis, transferentis Mintiis Olammat em persictum ,σIurem post tam qui tam etiam , roseos oppetamus, ut puratu
lorum,extra quod non saccipere tempusaliquod, quispisus temporispars. Et piae Ant secundum uirtutem ex eius quod betae,non habentia perMem adgenus. Viper fias
medicus, er perfectu fistula r. piando mundum sterae
proprie uirtutis in nullo fissum. Sis autem mi ustrentes Mmati duc missocophaniam perfectumaer latronem perficta. quoniam er concisauimuseosint latroia bonum, ''opli. tam bonum Uerum inrausperfectoquaeda. olibetenim perfectum,o με tantia omnis tunc feta, quando'unis
Postquam Philolaphus distinxit nota, quae signise ficant causas, di sub um,&partes subiectorum huius scienti hie incipit distinguerenomina, quae significant ea, qua se habent per modum passionis: tur aliquibus ternutus Ecdiuiditur in duas partes. In primassistinguit no- aliqua est uirtus e lui, q
cunda distinguit notam,qiuae pertinent ad entis desectum,ibi: sFalsum dicitiir uno modo.F Circa priamum duo facit.Primo distingiuit nomina fgnincauriaca,quae pertinent ad persectionem entis Secun- do pertinetia ad totalitatem. Persectum enim de t tum aut sentidem, aut fere idem significat, uidicis in. 3.Phy.secunda ibi.sEx aliqtio esse dicitur. Circa primum duo facit Primo distinguit hoc nomen P insitae iii
sectum. ec do distinquit quedam noni ina, quae si e
gi cant qlia dam persectiones persecti, ibis Ter- Lea. minus dr. Circa primum duo facit. Primo ponit modos, quibus aliqua dicuntur persecta tin se cudo modos. quibus aliqua dicuntur perfecta perre 'spe mad alia,ibi: Alia uero. Circa primum duo ifacit. Primo ponit modos, quibus aliquid secussi in i eo ac. se dicit persectum Secundo ostendit quomodo hos modos aliquassiversimode persecta dicuntur. ibi is secundum se dicta quidem igitur. I Dicit ergo infra i
primo,P persectum uno modo dicitur, extra q&d Periinvia non est accipere aliquam eius particulam. sicut homo dicitur periectus,quando nulla deest eis pars: ridicitur tempus persectiihi, quando non est acciti pere extra aliquid, quod sit tyis pars : sicut dr dies perfectus, quando nulla pars diei deest. Alio modo dicitur aliquid perfectum secudum ulmitem: & sic dicitur aliquid perfectum,quod non habetihuper' lema.superexcellentiam uel superabundantia
ad hoc in aliquid bene fiat ει genus illud, Ee ii militer nec deseruiinaine enim dicit iris benesthabere ut dicit in. 1 Ethi. nihil habet nec plus, nec minia
si debet habere Et sic dicit perfectus medicuo γ' fectus fistulator, quando non descit ei aliquid, qapertineat ad specimi propriae uirtutis,finquam dicitur, *hic est bonus medicus, de ille botius Gulator. Virtus enim cuiuslibet inquae bonum facilli
bentem,& opus eius bonum reuit.Secundumaute
huc modum uesimar tranative Munine persecti etiain malis,dicimus enim persectum sycophatami a. calumniatorem,& perfectum latronem, quando in astitii es inullo descit ab eo qa competit eis inquantu sunt in malis urales. Nec est mirum, si in istis, quae magis sonat de- cunda msectum utimur nomine pesiectionis, quia etiam cit O sint mala, utimur incis nomine bonitatis perquam vdam similitii linem. Dicimus enim bonum iurem, . . de bonum ealumniatorem, qnia sic se habent in suis operationibus, licet malis,sicut boni in bonis. Et inal uid cicatur persectum per comparationem ad uirtutem propriam,prouenit quia iiirtus est quaedapersectio rei. Vnumqtiodq; enim tune est persecta quando nulla pars magnitudinis naturalis, quae co- petit ei secundum speciem propriae uirtutis,deficie ei Sicut autem quaelibet res natur is habet dete
minatam me suram naturalis magnitudinis G qu titatem continuam,ut dicitur in. a. de Aia, ita etiam tamaeli tres habet deteriminatan quantitatem suae uirtutis naturalis. Duus enim habet quantitatem dimensuam determinatam secundum naturam cualiqua latitudincita est enim aliqua quatitas, ultra
quam nullus equus protenditur in magnitrumne.' similiter est aliqua quantitas, quam non transcedit in paruitate.Ita etiam ex uir ue parte determina tur aliquibus terminis quantitas uirtutis equi. Nare siqua maiorin nullo equo inue
aliqua tam pania, qua nulla est tam
206쪽
mmodisicuti igitur primus modos persecti accipiebatur ex hoc st nihil rei deeratde quantitate dime- sua sibi naturaliter determinata, ita hic secundus modus accipitiir ex hoc nihil deest alicui de qualitate uirtutis sibi debite secundum naturam. Vter que autem modus persectionis attenditur secunduinteriorem persectionem. Item pili infinis μωμsest a resectata uer et mmfec dum quodhabent ne persim scunturi mare, cum rudi et wn m est, ad rara q-que transferireti nius persitati siuere qumes .eThersecte eomptum esse eum micompticinis modest sed in ultimo fit striis quod timora metanoris dicitur Muoniam ultima. Dis autem G quod cuiuspratia ultimum est. Amplius Gius est istud sus radicu turpe secta Eten secundum baberesinem Uecta. mare, quoniam sinis erat capra transferentes dicimus eras teperci, o tosim eorrumpi, piando nihil desererumpti in malos in Humo est. a ropter morasteum me. raphoramdicitur nis, ad ambo inim is autem erc
Tertium modum ponit per iespectum ad exterius dicens, v illa dicuntur tertio modo persecta quibus inest finis . . quaedam 'quae eonsecuta sunt suum finem.Si tame ille finis fueritimidiosus=, i. nus. sicut homo, quando iam consequiturbeatitu dinem. autem cosequitur finem suum in malis, mreis dicitur deficiens si perfectus,quia malum est priuatio persectionis debitae.In quo patet, P mali, quando suam pessiciunt uoluntatem non fiant seliciores, sed miseriores. Quia uero omnis finis est quoddam ultimum, ideo p quadam similitudinem transferimus,nomen perseiam, ad ea, quae perueniunt ad ultimum icet illud sit malunt Sicut dicitur aliquid perfecte perdi, uel corrumpi, quando nihil deest de corruptione uel perditione rei Et per hac metaphora, mors dicitur finis, quia est ultimii. Sed finis no selum habet, a, sit ultimum, sed etiam P sit cuius causa fit aliquid. Quod non contingit morti
uel eorruptioni. Deinde cum dicit. Huni velitur ' se perfecta aer M. D es in rarias edam pHI dum bene in illa d Minuba seri in aliquo eneremus in nec est psicquam extra secundum se dicta quum igitur post tam Gradicunti Astac idem, secundu bene senti deficiunt, nee bure Mon babent nee ex maliquidaecipiunt. Alia omnia a ques non basem 'byperbolaminumquosa nere pecu adeste rara.
ostedit quomodo alioua diuersimode se habeat ad praedictos modos persectionis, re dicitio quaedadi rursecundu se persecta.& hoc dupliciter. Alia
Quid mulier liter persecta, quia nihil omnino descit eis absolute, nec aliquam habentihmein Ieml ,Lexcedentiam, quia a nullo itidelicet penitus in nitate excedi intur,nec aliquid extra accipiunt qiura'nec indigentexteriori bonitate.Ethacinc
ditio primi principi jacilicet Dei. in quo est pers
ctissima bonitas , eui nihil deest de omnibus persectionibus in singulis generiimus inuentis. Asia dicuntur persecta in aliquo genere, ex eo ν quantum ad illud genus pertinet, nec habent hyoet lemb idest excedentiam quasi aliquid eis deficiat eorum, qilli generi debentur, nec aliquid eorum,quae ad per sectionem illius generis pertui etest extra ea, qua
si eo careant, sicut homo dicitur perfectus, quando . riam adeptus est beati nidinem .Et sicut fit haec distinctio quantum ad secundum modum persectionis suprapositum . ita potest fieri quantum ad primum, ut tangitur in principio ccesi & mundi Nam quodlibet corpus particulare est quantitas persecta secundum suum genus, quia habet tres dimensiones,quibus non sunt plures. Sed nitidus dicitur pers suniuersaliter, uia omnino nihil extra ipsum est.
Deinde cum dicit. caetera uero i sic diam ipsi, eo paed aut aligavi tale a 3 s s.faciunt, aut habent conueniunt uitari,autaliquo alio do asea, ιν minis distis tinsecta dicuntur. Alio uero iam ecundum iis aurinfaciendoal asto, εν aut tabenda. t cognsenti tali, aut in ali p. duo tiriad p primos perfecta. Mia 'Ponit modum, secundum quem aliqua dicuntur
persecta per respectum ad aliud,& dicit, ut alia dicii tur xsectatur persectassecudum ipsa d. per comparationem per aliud. ad perse qiue sunt seciuidum se perfecta. Vel exeo,u s ut est quid persectum aliquo priorum modorum,sicut medicina est persecta, quae iacit sui itatem perfectam. Aut ex eo, ν habent aliquid perse ctum, sicut homo dicitur perfectus, qui habet perse 'ctam scietiam . Aut roresentando tale persectum, sicut illa, quae habent similitudinem ad persecta, utim o dicitur persecta, quae repraesentat hominem persecte.Aut qualitercunque reserantur ad ea, quae dicuntur per se persecta prinus modis.
Lacuto X I x. Quot modis terminiri secunda quod dc ipsum,ersi. vis sitio ipsa dicatur exponit.
Termi,uis dicitur quodest cina ibit ultimum, o extra pia nihilest decipere primi ci infra quod omnia primi. Hic prosequitur de nominibus, qui significant conditiones persecti .Persectum autem, ut ex prae missis patet, est terminatum de absolutum, non d pendens ab alto,in non priuatum,sed habes ea, qui sibi secundum suum genus competunt. Et ideo primo ponit hoc nomen terminus.Secundo hoc quod dicitur, per se, ibi: Et secundum quod dicitur.Πertio hoc nomen habitu ibi: Habitus uero dicituribCirca primu tria saccit . Primo ponit rationem termini dicens, Uterminus diciturqd est ultimum cuiust tres, itast nihil de primo terminato est extra ipsum terminum,& omnia quae sunt eius, conti nentur intra ipsam. Dicit autem primi iuuia cotingit missiquod est ultimum primi, principium secundi, sicut nunc, quod est ultimum praeteriti, est principium suturi.
Perfectu quid. Infra uti Lemseq.
207쪽
Terminus. mutuor modos, quibus dicitur Primit, di- terminus. quorum primus est secundum ', in qua icitur qira - bet specie niagnitianis,finis magnitudinis, uti hatuor modis hetis nugnitudine, dicitur terminus.sicut pqnctus mundu iucitur terminus; ineae, desuperficies colporis, uel etiam lapidis habentis quantitatem.M. indus modus est similis primo, secundum P .mum extremumotus ii et actionis dicit terruinus, hoc scilicet ad
quod est motus,& non qu o. sicut terminus generationis est esse,non ant diti non esse qumuis quan. claque ambo extrema incitus dicantur terminus largomodo, scilicet a quo, & in quod, prout dicimus,
Terti Es. Ponanis motus est inter chaos terminos. Tertius incisas escit te uius citius causa sit aliquid hoc.n.
est ultinuun linteatanis, ficut tarminus secundo modo dictu est ictimii motus uel operationis. Quar tus motas cst secundum ιγ substantia re qumestes.sentia te damnitio significans ut quid est res,dicitur
term inus est enim terminus cognitionis. Incipit
i in cognitio rei ab aliquibus signis exterioribus quibus peruenitur ad cognoscendam rei diffinitionem: quo cum peruentum fuerit, habetur persectavo itio de re.V et dicit terminus cognitionis din Dis illo finiti quia instaipsam continentur ea, per quae scica termin' turres. Si autem una differetia uel addatur uel se .gni .. trahatur, iam no erit eadem distinitio. Si autem estrita, inus cognitionis , oportetu, sit rei terna imis, cognitiai,. quia cognitio fit per assimilationem coguescentis
- of remi non omnis principiam. . . Concludit comparationem termini ad princi- ritim dicen quod quotiens dicitur principium,toties dicitur terminus, & adhuc amplius: quia omne principium est terminus, sed non terminus omnis, est principium . Id enim ad quod motus est, termi Ninest,&nullo modo principium est. Illud uero quo est motus est principium , dc terminus, ut ex praedictis patet. secundum φιod multipliciterdicitur.W3omo D' ισ
Misecundum quia stetit, autIecundum quod O. Eanari qmnino pomnem significant σιω-. Hic determinat de per se, Scirca hoe tria facit Primo determinat de hoc, quod dicitus secundum D, quod est communius qu in secundum s secun do concludit modos eius, quod dicitur secundum se,ibi: sQuare secundum se.l Tertio, a utruitque dictorum modorum secundum aliquent modum si, Lectu gnificat dispositione eteriminat lenomine dispo- Ur i sitiois, ibi: dispositio. Circa primu ponit quatuor modos eius quod dicitur secundi m quorum pri . um Φαmus est, prouisspecies hi forma, & sui bitantia rei F Pilio. idest essentia est id secundum quod aliquid esse diiscitur: sicut secundum Platonicos, per se bonum , i. idea ni est illud, secundum quod aliquid bonii dicitur.Secundus modus est,prout subiectum,in quo Seo primo aliquid natum est fieri, dicitur secundum sicut color primo fit in superficie,&ideo dicitur, 'corpus est coloratura secundum superficiem, Hic autem modus differt a praedicto, quia praedictiis Wtinet ad formam, de hie pertinet ad materiam. Ter- Tm-rius modus est, prout uniuersaliter Quaelibet causa dicitur Vnde totiens diciturem ιν quotiens&,causa. Idem enim est quaerere secundum ruenili& cuius causa uenit:similiter secundum in paratos
ratur, aut syllogizatum est, At qua causa iacti sunt syllogismi. reus modus est prout secundum gnificat positionem 'e locum, sicut dicitiir, iste ne in iecundum hunc lidest iuxta hi inc:& illesuadit secundum huc cidest iuxta hunc, qomnia significant positionem & loeum. Et hoc manifestius in graecordiomate apparet. Deinde cum dicit. me condumst in dester uesica rnerespect s unoque modost ad se. Hi zoderat esse cuiliber. Moriar,er quod erat esse calliam. Alio uero quaecunquo in .Qdquid est iniurata Macallias, fecundumstantina U.in ratione enim,animal inest. Callias enim, quoddam is
tu superficieralbasecundumse et homosecundi se uiuens. anima nanque pars quaedam homiris est in qua primi um uiuererit.Item cuius non est aliqua alia e fc bominis Mail multa causae sunt Asai ibipes. attamenIecundiamst, bonis ista .um qitare quaesoliprovisorii lint. ire quod
cryare sic δεαρ diei multipliciterest nece R. o. sicundumst quos id ratese unicuique,tis c. σquo quiderate secutiam Aliouero quaecunquein eo quod quid ' e svit, ut animal callias fecundumst . nam in ratione insaia Aial enim podia est catas. Amplius dat instini Moostru estprimo ineius alvu MIuperfuissesboea. duris r uiuum fecundiam Iesem. Anima nanqueparse quaedam hominis, in quanim est sum mere. Ampli curvis non ualia causa. inuenim murisiunt cais aninis bipes audinose ni obomo est mo. Amplia quae
Qincludit ex praedictis quatuor modos dicendi per se,uel seeundum se. quorum primus est, quado 2-- diffinitio significans quid est esse tutiuscuius ue di--.citur ei inesse secundum se, sicut Callias quod quid erat esse Callimi adest & essentia rei ara seiubentu, unum inest secundum se alteri. Non autem
ibium tota dissicitio dicit u de disinitio secinitan
208쪽
secundum se,sicut Callias est animal secundum se. Animal enim inest in ratione Calli . Nam Callias est quoddam animal, & poneret in eius dissinitione, si Digularia dissitationem habere possent. Et hi duo
modi sib uno comprehenduntur. Nam eadem ratione, di nitio & pars diffinitionis persede uno quoque praedicantur. Est enim hic primus modus per se, qui ponitur in libro posteriorii Sc respondet primo modo eius quod dicitur secundum quod saperius posito. Secundas modus est, quando aliud ostenditur esse in aliquo, sicut in primo subiecto, cuinest ei per se. Quodquidem con insitdupliciter, quia uel primumdubiectum accidentis est ipsum totum subiectum de quo praedicatur.Sicut superficies dicitur colorata uel alba secundum seipsum. Primuerim subiectum coloris est superficies ,& ideo cor . pus dicitur coloratum ratione sit perficiei. Vel etiaaliqua pars eius,sicut homo dicitur uiuens secunduse, uia aliqua pars eius est primum subiectum uitae scilicet anima.Et hic est secundus modus dicendi pse in posterioribus positus, quando scilicet subiectum ponitur in dissinitione praedicati . Subiectum
enim primum,& eroprium, , nitur in diuinitione
accidentis proprii. Tertius modus est prout secundum se esse dicitur illud, cuius non est aliqua alia cau sicut omnes propositiones inaediais,qui scilicet per aliquod mmum non probantus. Nam medium demonstrationibus propter quid est causa ui praedicatum insit subiecto.Vnde licet ita habeat multas causas, sicut animal & bipes, quae sunt causae so males eius, tamen huius propositionis , homo est homo, cum sit immediata, nihil est causa. de propter hoc homo est homo secundum se . Et
ad hunc modum reducitur quartus modus dicendi per se in posterioribus positus, quando effectu
praedicatur de causa: ut cum dicitur . interfectus interiit propter intellectionem, uel infrigidatum instiguit uel res imit propter refrigerium. ar' tus modus est. prout illa licuntur secundi uia se inesse alicui, quΣ ei stati quantum Bli insunt. Quod dicit ad differentiam priorum modorum, in q us non dicebatur secundum se inesse ex eo quod est Bli inesse. amuis etiam ibi aliquid soli inesse,ut dis finitio distinitio.Ηic autem secundum se dicitur ratione selitudinis. Nam hoc quod dico se dum se, fgnificat aliquid separati im sicut dicitur homo secundum se esse, quando solus est . Et ad hunc reducitur tertius modus i posterioribus positu quartus modus dicendi secundumst, qui positionem
Dispositionis disinitione proposta. ipsius modos tres
poni habitus autem duos priuationi denique ori, habere autem quatuor ex nit modos.
Quia uno modo secund. am06positionem significat, ideo consequenter Ph ilosophus prosequitur
de nomine dispositionis:&i onit rationem communem huius nominis dispositio, dicens, in dispositioni hil est aliud quim ordo patetium in habente
partes.POnit autem modos auibus icitur disposi -tio, qui sunt tres. Quorum primus cst secundum ordinem partium in loco. Et se disposiC o,siue situs est quoddam pinsicamentum. Secundus modus est, prout ordo partium attenditur secundum po 'tentiam siue uirtutem.&sic dispositio ponita' rinprima specie qualitatis. Dicitur enim aliquid hoc modo ine dispositum, ut puta secundum sanitatem uel aegritudinem, ex eo ui partes eius habent ordinei uirilite actio uel passiuae Tertius modus est, ut ordo partium attenditur secundum speciem & tiguram totius,de sic dispositio siue situs ponitur differentia in genere quantitatis. Diciturui quantitas alia est habens positionem,ut linea, superficies, γpus de locus: alia no habens, ut numerus dc tempus.
Ostendit etiam *hoe nomen dispositio, ordinem significetisignificat enim positionem, sicuti a nominis impolitio demonstrande ratione autem po sitionis est ordo.
equum et testudueras .est india effictio. Da er ba
bentis uestem o uestistas is nudius habitur.Itane ita sbabitum,Dod non e fingis haere manifestum est in infinitum enim progredereturs habiti esse babitam basere. Alio modo babitus icitur diffositios uiatim quam bene uel muli disti turdissis tum avis eundumst aula aliud ut anitur indam babitus est dispostrio etenim talis est.uem basia turdicitur,stpartiola talis Urionis'. marepartiumpisque uirtus quidam babitus est. Habitur uero dicitur uno qvitim modo loquam actio quadam babentis σ babit altisquidam, aut motas.Nam quano e quid facit,illuduerasce' actio hi termedia. mira inter habentem indunt tum, babium indumentum intermestis est bilius. Et patim e ina non conuenit habe.
re babitum ris infinitum enim uasistribui furis babere habitum. Alio uero modo bai us M, Usio dicitur reundum pura betae σmati ni re strum ,π' auisseeundum
scant adactuculsuritissest basisus puri eri positio est talis Ammiastasi Meptium dicitur,s est pars dili Utionis
talis.Q aprorepari uirtus babitus est quidam.
Hic pro ut turde nomine habitus. de primo distinguit ipsum nomen' habitus. Secundo quaedam nomina,quaehabentpropinquam considerationem ad hoc nomen, ibi spassio dicitur. Ponit ergo primo duos modo sumus hoc nomen dicitur. Quorum primus est aliquid medium inter habentem de habitum.Habere enimicet nonsit actio, significat tamen per modum actionis. Et ideo inter sisenes& habitum intelligiturhabitus esse medius, de quasi actio quaedam, sit calefactiointelligi mr esse media interealefactum de calefaciens, siue illud mediuaccipiatur ut actus, sicut quando Defactio accipi tur active:siue ut motus, sicut qualido calesamo accipitur passive . Quando enim hoc facit de illud sit, est media factio. In graeco habetur pini sis, quod δε-ctionem significat. Et siquidem aeterius proceda.
bus modis. Primus. Secundu Ter ius. η E sv.
209쪽
tur ab agente In patiens,in medium fictio, activa.
suae est actus facientis. Si uero procedatura facto in Aesenteni sic est medium factio passiua, quae est motus facti. Ita etiam inter homine: n habentem itestem & uestem habitam, est medius habitus quia si' consideretur procedendo ab homine ad ueste erit ut actio,prout significacite i hoc quod dicitur habere. si uero econtrerso erit at passio motus prout ii
ust at quo miscatur in hoc qu&d dicitur haberi. QSamuis asita horis is habitu intelligaur esse merius inter hominem ruitve ea ulli uestem,mquantu in habet eam, tamen manifestum irium est in non continstit inter ipsum habitum N haben-
essenii li a tem esse aliud medium quasi adhuc sit alius habitus' ' medius inter habetem, di ipsum medium habitum ' Sic enitia procederetur in infinitum, si dicatur uico uenit habere habitum thabiti.liaest rei habitae Homo cnim habet irem habita, idest uestem. Sed illa habitum rei habitae no habet homo, alio modo ha. bitu. Sicut holitos iens facit factum factione media, sed ipsam mediam factionem non sicit aliqua alia sectione media. Et propter hoc etiam relationes, quibus subiectum rosertor ad aliud, non reserutur ad shbiectu aliqua alia relatione media, nec etiaud oppositiain,sicut paternitas, neq; ad patrem, ne, quq adtilium resertur aliqua alia telatione media.& si aliquae relationes mediae dicantur,sunt rationis
tantum.& non rei. Habitus autem sic acceptus est tunum praedicamentum.Secundo modo dicitur habitus dispositio seciuidum qi iam aliquid disponitur bene 3e male,sicut nitate aliquid disponitur bene,
inritudine mala. Vtroque autem, scilicet aegritudi ne 5 sanitate aliquid disponitur bene uel niale dii pliciteriscilicet aut secundum se aiit per respectum
ad aliud. Sicut canum est quod est bene dispositum
secundum se: robustiun autem, quod est bene dispositum ad aliquid agendum. Et ideo sanitas est hini rus qitidam,quia eii talis dispositio qualis dicta est.. Et non Gihm habitus dicitur dispontio totius, sed etiam dispositio partis. quae est pars dispositionis totius, sicuti bonae disiu sitiones partium animalis, sunt partes bonae habitudinis in toto animali, Ee uir res etiam partium animae, si int quida hahit sicut temperantia cocupiscibilis di sorti xii Dira, stibilis.& prudentia rationalis.
Nd libo prosequitur de illis linx consequiitur ad habi- in tum, & primo de his, quae se habent ad ipsum per asine, modum oppositionis.Secundo te eo quod sis habet ad ipsuui Ar modum effectus. de habere,quod ab habitu denominaturii bis Habere multipliciter licitur. Habit iii autem opponitur aliquid scilicet pase L f so, sicut imperfectum persecto. Privatio autemo'
sione. Me o de priuatione. ibi priuatio dicitur, ' rasis,fili
Poniter primo quatuor modos, quibus passior modi sunt dicitur. Vnomodo dicitur qualitas, seculum quam atu .
fit alteratio sicut album & nigrum di huiusmodi. E haec es Wrtia species qualitatis.Probat in enim esti bylio. γ in sola tertia i ,ecie qualitatis potes
rise alteratio.Sςcundiis modus est,fecundum xy ha
iusnodi actiones qualitatis,oc alterationis, mi sui secundum eas, dicuntur passiones. Ec sic parito est unum praedicantentii in , ut caleseri de infrigidario: huiusnodi. Tertio incido dici uitur passiones, non ui quaelibut alterationes sed quae sunt nocive & ad irra bitta tum terminataeide quae si inti amentabiles iniet iles non ς im dicitiir aliquid pati secundum hi me ni dum, quod sanatur, sed quod infirmatur, uel etiam culci in alte aliquod nocumentum accidit. ἰ bsee ra 'tionabit iter.Pati iis enim peractionem agentis si
bi cotrarii trahitura sua dispositione naturali in dis sitionem similem agente.de ideo magis proprie dicitur pati, cu subtrahitiis aliquid de eo, quod sibi congrueba di dum agitur in ipso contraria dispositio, tu iti quando fit econtrario. tunc enim ni agi,
dicitur perfici. Et quia illa. quae sunt modica,qua inulla reptitantur, ideo Quarto modo dic autur uitari utiliones,non quaeci inque noctuae alteratioties, itaqhabent magnitudinem nocti menti sicut in 'ς ca lamitates,& magnae triti itiae. Quia etiam exceden
letitia fit nociva, cum quandocunqtie propter c 'cessum leti tir alicui molimi sint rc infinitati, de ii niliter sit perabundantia prosperitatis in ii 'cumen eum uertitur his, qui ea bene uti nesciunt, i duo uialitera habeti Magnitudines lamentationum & exultationum passionec dicuntur. Cui concordat alialitera quae dicit.Maenitudines dolorum N pr ipc
rorum.Sciendum est alitem squia haectriM scilicet
dispositio, habitus, & Pssio non significant Mnu, praedicamenti nisi secundum unum modum si nisi
cationis,ut ex o habitis patet ideo non posivi e cacum aliis partibus entis,scilicet quantitate, qualita te & ad aliquid.In illis enim ueloci uel plures modi ad genera praedicam ti, significata per illa nomina perti bant.
priuatio citur uno modo. si non trauerat alipiu eorum, quae aptas iubaseri rilanisti sint ii sit natura aprum ba re. ut planti disitur oculis mi uiri. Alio modo, sic uni aut ipsum remui eius aptum haberi sit non babeatit puis, asi
irreacus homo uisurni t in ta aliter talpa: bro Mic Meundum penus,ille uero fecundum se. Iumst.ώm aption respUnda stuprum habere non habeat. caecitas naque priuatis quaedam est.erius autem non secundum omuem aetatemfid in pia aptare' habere non babet. similiarest in quo G secadum quod, G ad quod, ex quemadmodum natura a russit. non babe t. Item uiolenta cuti. ciue ablatio niuam dicitur.
Priuaris dicitur. ιηo quis modo si non babet aliqui apto A rum n torum baberi, σὴ non hunatum habere, ut oculis ase a. r. priuari dicitur an s. Alio uerosia 1m natum habere, aut r ipso, ut gems, non hilet .vialiter homo caecar us priuari dicitur,cT talpa hoc quidem secundum genus, illud uerose
codumst. Amplausturum natum, Cr quanda aprum tum est bubo cr non habet. caecitas enim priuatioquctim
210쪽
uationis exrarie apti ludis sunt q tuor
quia priliatio includit in sita ratione negationem,&aptitudinem subiecti,ideo primo distinguit modos priuationis ex parte aptitudinis. Secunjo ex parte negationi Libi Et quotiens. F Et circa primum nil suatuor modos. Primus modus est, secudiim Paptitudo consideratur ex parte rei priuatae,non ex parte si ibiecti.Dicitur enim hoc modo priuatio, qii ab aliquo non habetur id, quod natum est haberi, Ii cet hoc quod ipse caret non sit natum habere sicut planta dicitur priuata oculis,quia oculi nati sunt haDeri, licet nona planta In his uero quae a nullo nata sunt haberi, non potest dici aliquid priuan.sicut oculus uisu penetrante per corpora opaca. Secundus modus attenditur secundum aptitudinem subiecti. Hoc enim modo dicitur priuari hoc selum, quod natum est illud habere,aut secundum se, aut secundum genus suum secundum se, sicut homo care iis dicitur priuari uisii quini natus est habere se dum se. Talpa autem dicitur priuari inita, non quia ipsa secundum se sit nata habere uisum,sed quia genus eius ei Iicetanimal, natum est habere uisum. Multa enim sunt a quibus aliquid non impeditur ratione generis, sed ratione differentiis.sicut homo non impeditur,quin habeat alas rone generis, sed ratione differintlaeaertius modus attenditur ex parte circura'
tiarum. Vnde hoc modo dicitur aliquid priuari aliqtio, si non habet ipsim habitum cum natum sit
liabere. Sicut caecitas ,quae est quaedampriuatio,&tamen animal non dicitur caecum secundum omne ditatem,sed solum, si non habet uisum in illa aetate, in qua natum est habere. unde canis non dicitur caecus ante nonum diem. Et sicut est de hac circunstantia qirando, ita est de de aliis circunstantiis, scilicet sin quo ut in loco. sicut nox dicitur ptiliatio lucis in loco ubi nata est ei se lux, non in cauernis,ad quas lumen solis peruenire non potest.sEt secundu F.l Sicut homo non dicitur edentulus, si non habet detes in manu, sed si non habet se dum illam partem, secudum quam natus est habere. Et ad suod F sicut homo non dicitur paruus, uel deficientis staturae, si non est magnus respectu montis,uel respectu cuiuscunque alterius rei, ad cuius comparationem non est natus habere magnitudinem. & sic homo non dicitur tardus esse motu si non currat ita uelociter sicut lepuS,uel uentus,uel ignorans, si non intelligit sicut Deus. Qirarius modus est secundu quod ablatio citiust bet rei per iliolentiam, dicitur priuatio. Violentum enim est contra impetum naturalem,ut habitum est supra. Et ita ablatio peruioletitiam estre, eius, quod quis rutus eli habere. Deiade cum dicit. Et quotierrugiitiones Indulsimili legatione ines Atesdicviitur,totisset tam priuationes dicentur.Iti epuli ratisque dicitur, mihi inmibabeat e vilitatem, aptum exi ambere. Diui ibiti uero, quod babeat omnino colorener inde cim. eri es, eo quod non babeat omnino pradu,σφι tibilis.Item parum qiadri Glaucis dirimus elisiam exosmaroeduum est. quod exile stim Hηεetatem, tam non facili non beneruti secabilem Iesum quodnon secetur,meiam eo quod nonfuiti, nee bene. I , cian omnino non habeat. caecus nan dicitur non in oculus sed autriusque oeulini ucaret. ire nono, A.
Et quot fabras A priuatis partituti negasoner dicuntur otiens ex priuationes dic tur. Nam inaequali no bere aeqvilitatem aptum qiadem natum dicitur. Inuisibile is ro,cr eo quod non habere omnino colorem, T re Pod turpia terita fine pede, non habere omnino mes, σα eo quos turpes. Amplius cr eo quod parum babeat,ut non ignitum. hoc auram est turpiter aliquo modo habere. Amplius non μή cili, aut non bene, ut insecabile, non solum quia non secatur, sed quia non facile, aut quia non bene. Amplius non habere omnis caecusenim non dicitur monoctilus es qui in ambo. bas non habet usum. Propter quod non omnis homo bonur,
t malus, uti liuisistini lus se est mesium. Distinguit modos priuationis ex parte negatio- - s-nis . Graeci enim utuntiir hac praepositione A in uationis ex compositionibus ad designandas negationes &pri parte negauationes, sicut nos utimur hac praepositione In. Di si in Litergo, P qi totiens dicuntur negationes designa si Muφη
tae ab hac praepositione A posita in principio dictionis per compositionem,totiens dicuntur etiam priuationes. Dicitur enim inaequale uno modo, quod non habet squalitatem,si aptum natum est habere:& inuisibile,* no habet colorem, ge sine pede quod non habet pedes. Secundo modo dicuntur huiusmodi negationes non per hoc, quod est omnino non habere sed per hoc quod est praue uel turpiter habere, sicurdi non habere colore, quia habet malum colorem ii et turpem:& non habere pedes, quia habet prauos uel turpes.Tertio modo significatur aliquid priuatiue uel negative ex hoc, quod est parum habere siciitdiciturin graeco Apymini.non ignitu ubi est modi in de istiae. At hic modus quodammodo con unctur sub scia,quia parum habere est qu2dammodo praue turpiter habere.aliarto modo dicituraliquid priuatiue uel negatiue, ex eo quod noest facile uel non bene, sicut aliquid dicitur insecabile, non selum quia non secatur. sed quia non facile. aut non bene. Quinto modo dicituraliquid negatiue uel priuatiue, ex eo q)estoino no habere. Vnde monoculus non dicitur caecu sed ille, qui in ambobus oculis caret uisu. ex hoc inducit quoddam co rollarium, scilicetu inter bonum &malum, iusti unde iniustum, est aliquid medium Non enim ex quo cunque desectu bonitatis eiscitur aliquis malus, sicut st0ici dicebant ponentes omnia peccata esse paria.Sed quando multu auimite recedit, Nin contrarium habitum inducitur. Vnde in secundo Ethialicitur, ex eo Phomo recedit parum a medio uirtutis, non uituperatur,
Habere multipliciter dicitur. Vno modo, eo quast εrs s.cua suam naturam, aut Lam inclinationem agat. Θ Texas. re dicitur quod febris hominem habet, π tyrannici aratra et induti uellem. Alio modo in quo quid tanquam si e tu erasim ei habes stitues mam π ramus egritudinem. Alio modo,ut continense quae contenta sint. in quo nanque contem quiddam e taberiorescitur. Quar habere humida es transar urberabomines, er nauem nautas. sic π totum partes babet. Item quodprobibet aliqui secumlammminclinarionem moueri, aut agere, habere dicit. Me φ Uer columnae posita onera. er ut poetae Athlantem facian corium babere, tanquam nisi se teneret, urum Aperter ram a quidam Pissi Nomm tradunt Iroe autem modo ercontinens dicitur quae continet habere, tanquamst ira πικνbemnium suam inclinarisam ' umquodque. In aliquo etiam