장음표시 사용
251쪽
li ergo formalis ritio,& per se primo principium, quosno eli iraturalis &cierit etia formalis ratio distinguendi eam ab irtificialia de econuerso Sec. Ad homine autem, quia Sco. quem l hoc etiam sequnntur omnes Scotistae,habet primo. d. i I .qa hanc pro maxima, P quo
cunque aliquid primo constituitur inesse, per idem di stinguitur a quocunque secundum tale esse distinguitur.Similiter in quarto dist. 3.q.quarta,dicit illa est per se causa qua posita & omni alio circulari pio sequitur effectus. Ex his euidenter sequitur maior nostra, libcet non sequatur illud ad quod primum illud dictum a Scoto inducitur,ut uidelicet per siliationem distinguatur filius peribnaliter , spiritu sancto, ut patet per C preolum in. l.dist .primi& per omnes alios Thomi- ius de hoe loquentes. Minor uero rationis illius patet, tum ex dictis Anto.and. qui etiam hic dicit, P genera 'tio ex hoc est,& dicitur naturalis,quia est natura, qtrae est intrinsecum principium motus & quietis, licet nolit ullum tale principi u m esse activum,& male,ut dicetur: tum ratione, quia de ratione naturae est,ut sit principium motus naturalis,ut patet per diffinitionem naturae. ergo ex hoc primo motus, & per consequens generatio est naturalis, qa ὶ natura si enim natura est caper se primo huius utile, eo sibi competat ex fui diffinitione, sequii u, de ratione etiam huius effectus sit, o sit naturalis p se primo, quia est a natura . Causa enim propria de praecisa, respondet proprio & per se primo, effectui & econuersossit confirmatur primo per Arist. tam hic quam in principio secundi phy.ubi ponit eandem diuisionem licet non se explicite ponat omnia eius membra. Dicit enim in ea quae sunt a natura, irentia naturalia distinguuntur a non naturalibus, quia illa hahent in se naturam, non ista. Si ergo generatio non est naturalis nisi quia hibet aliquod principium ut etiatu concedis, non ait nee dicetur primo naturalis ut ditistinguitur contra Arist nisi quia nabet principium qi est natura.Confirmanir secundo quia idem ea aliquid
moueri secundum naturam, A: illum motum esse naturalem ut patet ex terminis. Sed ex hoe aliquid dicitur moueri secundum naturam quia talis motus est a natura, ergo etiam talis motus dicetur primo natur lis, quia est a natura.Patet minor huius per Arist.2.phy.
t. subi dicit hoc quod est ignem serui sursum, non esse
naturam, neque ella habere naturam,sed esse sim nat
ram quod est esse, natura. Haec ibi. Ex iis omnibus sequitur in susscientia Ant.an.bona n5 est, quia unius rei non est nisi una propria causa essendi ae distincti nis,de per conseques una sola &nraecisa ratio diuisi nis aliquorum adinvicem.Vndela ratio sancti Thomet est bona,sequitur pratio& sufficientia Anto ain. quae est diuersa ab illa sancti Tho.bona non sit. Et ex eadem probatione hoe ipsum insertur aperte per oppositaim quo probatum est eam quae a sancto Thoma datur esese propriam, ut & pueri deducere possunt, quia sicut asfirmatio est causa afurmationis, ita negatio negationis ut dicitur primo posteriorum. Spaliter inqderat secundo propos tu hoc ipsum, sufficientia inquam An. an.esse descientem, sic probatur. Illa non est per se rodistinctionis aliquoru adinvice,qua posita uel remota,
non ponitur uel remouetur talis distinctio.sed talis ei tro dillinctionis praedictoru ab An .an .a Signata: ergo non est perseratio distinctionis ipsorum. Cum ergo aliquorum sufficientia, reddat per se prinio rationem eorum, sequitur ut id, quod assumitur ab Ant. and. no
H Υ S I c AE . usi sus scientia. Maior rationis ex hoc patet expresse, quia de ratione causae per se di proprie est, ut ea posita
ponas assectus,n ea remora remoueatur. Causae enim
singulares,ideli per se & proprie simul sunt & no sunt
cum suis essectibus Quinto metaph.t. c. t multo magis,idest de ratione causae,quae non solum est per se sed α primo causa talis effectus. Minor autem se probatur. Potest esse uel saltem intelligi esse aliquod agensi proposito, cuius tamen per se cinctus erit naturalis, &aliquod agens 1 natura, cuius essectus erit arti sciatis, ergo&c.Primum probatur. Si enim perpessibile uesim possibile sol esset agens per intellectu m, quod esset si corpora caelestia essent animata anima intellectiva ut multi de mente Philosophi tenent, & etiam absolute
quibus da theologis creditur, licet falsum sit, & nihilominus sol produceret effectum in inferioribus, puta ranam eisdem mediis quibus nunc ex necessitate producit, ille talis effectus ita esset naturalis sicut &nunc,&consequenter eius generatio esset naturalis &in princicipium eius asilaum non esset agens de necessitate naturae, sed a proposito, ergo &e. Vel ide iaciat Deus su
plens uirtutem causae secundae actiuς puta caeli, quod potest, ut & tu non negabis, licet aliqui Philosophi, sed male, id non credant,producat inquam talem effectum mediante principio naturali intrinseco alio loco semianis, &misterio qualitatum activarum &paliuarum, tune talis effectus esset naturalis,&generatio eius naturalis puta generatio fructus praedicto modo in arbore,& tamen principium eius activum extrinsecum n5 esset agens de necessitate naturae, ergo ratio talis naturalitatis in generatione non est habere taliter agens sed aliqua alia magis propria,quam Sanctus Tho.& Plutosophus ut diximus assignariitPeroppositum patet secundum. Nams Deus ageret de necessitate n tum, adhucessectus eius posset esse arti sciatis,ergo sic agere non est ut sic per se prima causa & propriam aliquis essectus sit naturalis,& consequenter ω per hoc d itinguatur,ab artificiali. Probatur assumptum. quia omne effectum,quem potest artifex imperfectior producere potest & persectior tam peritia artis, quam uirtute agεdi. Cum ergo Deus etiam si ageret de necessitate naturae intellectus & voluntatis, adlluc esset artifex, ila assper intellectum,&esse etiam nobilior quocunque artisee inferiori tam quoad potetiam & efficaciam agendi quam quo ad sapientiam, ideo posset ex consequeti sacere omnem effectumarii scialem quem posset &quicunque interior artifex.Et confirmatur na per hoc, quod ageret de necessitate naturae,no sibi adimeretur
quin posset& sciret uti eisdem artificialibus instrumentis, quibus potest & scitariis inc Oducere illum effectu ergo &e.Nec infringit propositum dicere, si Deus
avret de necessitate naturae,non posset non agere mediis causis i ecundis, ut & quidam Philosophorum putant usque hodie in productione naturalium. Non ualet inquam hoc contra propositum, quia licet sorte id curreret ubi ad effectus determinatos requiruntur etiam determinatae cause per se & essentialiter ordinatae , sicut sunt essectus naturales & naturali causarum ordine procedentes, secus ubi effectus non habet causam determinatam, sicut est effectus artifici
lis, qui potest ab hoe particulari & ab alio luperiori&uniuersali artifice idem numero fieri per idem uel per aliud instrumentum ad hunc sensum quod artifex inserior non est sic cauta determinata ad hunc effectum,
252쪽
rassitate naturae,ianram a cooperante ipsi partim lari te in ipso quod quid est uocator differetia, eo rulam S determinato artifici, te se agere de necessitate ab omni alio primo ditarre facit. Sed Aristan eodemnatum non esset ratio ta, aliquis essectus non esset arti textu, dicit generationem illam esse naturalem,que est ficialis.Sedio tu dicetur pin tali casu, ab agente ex natura,quod est dictu,cuius principium est natura, proximo tractectus diceretur artificialis, non remo quod etiam tu ipsi ueritate coactus exponendo sate-to qualis et dis, o in suis naturasti conditiona ris. Factionem autem, quae scilicet terminatur ad in libus insus assimilatur caussis proximis non remotis. ctus artis ciales dicit esse illam,qest ab arte,&per hoe od etiam videtur, quia multi effectus sunt contin ' est alia a naturali,ut innuitur in textu, in ly,ali ut de tagentes ex conditione causarum proximarum, qui sunt etiam asseris exponendo.Ipsum aut 4 fieri praeter haec, contingentes, quamuis Deus quo etiam sunt ut apri ex hoc est, τὸ casu est uel fortuna,ut nobiscum acidi maeausa contingens. Seu res ndetur nec id quod se consentis,ergo generatio naturalis distinguitur ab
adducitur quicquam ualet,nec est simile quod in pro- anisciali per hoc pipsa est primo ὲ natura, & illa abbatione assertur pro simili.Primum patet. Nam causa arte uti principio suo proprio decide per sua haec pri prima magis inquit quam secunda. Si ergo in causa pri cipia utraque distinguitur a per se uano. Et sic patet inma est conditio secundum quam oporteat sequi effe- susicientia Sancti Tho. est expressa sententia Philoso-ctum naturalem per te, sagere de necesiitate naturnin phi. Sufficientia uero Ant. an. est ab intentione Aristo. causa autem proxima est conditio secundum qua esse hic totaliter aliena. Quo ad quariu soluenda est obiectus debeat esse non naturali magis sequetur ipse esse ctio eius immo contra illum est retorquenda sic. Sicutctus impetum causae primae, utpote sortioris, quam se- enim effectuum uni sermium debent esse uniformes decunda causae eonditionem. Secundum etiam pater,c unius generis causae,ita dii semium effectuum, disso non esse siti quod adducitur de c6tingesta rerum. NI mes etia causae sunt, eo G causae suis effectibus sint μDeus etiam cooperatur caulae proxime ad contingen- portionatae.Cu ergo esse naturale, artificiale, & cA, mammo tota & prima radix cotingentiae rerum est sint rationes in effectibus ualde difformes, in ratione diuina uoluntas ut&S. Doctor probat in primo. di .i L modorum ipsorum effectuum, sequitur eorum de- Non cooperaretur autem ad artificialitatem si haberet beant rationes proprie assignari distormes, ergo no n-la se conditione in agendo, quq artificialitati repugna- tinentes ad causam activam tantum, uel passiuam tam tet, quod esset si ageret de necessitate naturae, ει haec tum,sed ad utranque,non tamen ut sit, sed ut eis com- esset conditio ex qua primo haberet effectus eius natu petit conditio naturale uel artis.Neque enim omnis naralitatem,ut tu ponis. Fortet huc dicetur, P cum sit tura habet rationem causae activae, cum & materia n
impossibile Deum agere de necessitate naturae,& smi tura dicatur, tam eis ab hac sola, generatio ipsa non diliter solem agere per intellectum, nimirum si ex utro' cas aut si naturali sed quando ultra hoc, est in eo qlque sequantur impossibilia. Sed haec euaso nulla est generatur,aliquid principium generationis uel activuruia si illa esset praecisa ac prima causa, in quocunque ut semen, aut aliquid loco seminis in generatione ani-ue per possibile siue perimpossibile poneretur, ne- matorum,uel passivumui sunt naturales disipositioneseessario deberet ab ea sequi ille enecius,ut quia animal quibus materia disponitur ad expulsionem formae cor rationale est praecisa At prima causa hominis uel etiam rumpendae, de introductionem generandae, quae ideo risibilis,in quocunque poneretur,etiamsi poneretur P habent rationem principii passivi, quia se tenent ex impossibile in asino, setiuerei necessario asinus esset parte materiae, utpote quibus materia redditur idonea homo & risii bilis. In talibus enim tueritur de ius scit ne ad formae introducendae susceptionem. Sicut patet incessitas consequentiae quamuis tam antecedens, quam omni generatione inanimatorii, siue sint corpora mix-eonsequens sint impossibilia. Cum ergo in profosito ta sue simplicia, scet ut sunt instrumenta generantis, id non cultat,quia utyrobauimus tat per c sum,P ca possint aliquo modo dici principia activa, ted ut qui-st agens non de necessitate naturae, dc effectus sit natu bus. Cum ergo Antoran. in sua susscientia, essectibus ratis, de in causa non sit agens non de necestitate, dein diGrmibus causis dissermes non assignauerit, sed uost effectus artificialis: ergo ille non sunt per se de pro- luerit. omnes in uno genere causae conuenire ingene prie ae primo cauis talium euectuum.Non ergo per id re,in qua causae efiicientis patet 2 tam ueritatem odius rationes, data ab Anto. an. horum euectuum distin pugnando quὶm salsitatem determinando defecerit. monis sufficientia bona est Licet autem potentia ra- Item motivum pridictum est desectivum etiam, quotionalis a non rationali in hoc etiam diuerat ui se ad modii arguedi. Res enim naturales non solum quo da agit de necessitate naturae dc non prima, ut habet ad suas essentias de existentias habent quatuor caulas, etiam , Philo pho.9.huius.t.c.io.non tamen haec est sed etiam inquantum naturales sunt. De causa enim prima ratio distinctionis earum, ut ab ea sumi debeat activa apud te etiam, non est dubium. De causa uero sufficientia causatum,quae exprim ad 'ropria ratione materiali de ser mali patet per Philosophum in.taph sumenda est.sed illa potius, q hic ex Philosopho a san diuidente naturam in haec.Res autem dicitur natura dio Thoma inducta est, ut probauimus. Illius enim pri in habendo naturam. De causa etiam finali patet, tummum principium est ratio,i ius uero natura. Quantu quia eundem effectum respicit snis,quem de es sciens, ad tertium patet manifeste sui scientiam datam a San- cum hoc no agat nisi ex intentione finis,seu ut m tumcto Thoma non solum esse conismem literae uel ad ad finem, tum etiam quia finis ac larma coincidunt.
253쪽
phy. . n. .Metaph ad ovis, tum uerit quia quodlibet praedicamentiana an quo potest esse genenatura omnis agit propter sin .et. phy.Res etiam ar- ratio simpliciter, uel secundum quid, per se, ire trisculis procedit ex quatuor causis, immo ibi omnes accidens. Hoc enim quod dixit aliquid,uel signineat causae eindentius apparent.Cuius gratia semper Arist. hoc, idest substantiam,aut quatum aut quale ut cum praedicta genera causarum declirare intendit, in- quando, uel aliquod aliud praedicamentum. Et hu- ducit exempla in artificialibus, quia in his praedicta Ou ius diuisionis ratio est,quia in omni generatione fit suum distinctio & natura,clarius innotescit, immo ad aliquid actu,quod prius eratin potentia. Nihil autesensum. lotiuum igitur exclusiuum pluralitatis cau- retest dici depotentia in actum procedere,nisi petarum ad hoc est esse generationem naturalem uel aliquod ens aciu,quod est agens, a quo fit gener artificialem, uel in hoe dis lingui eas ab inuicem, si no tio,potentia uero pertinet ad materiam,ex qua ali- sit diminutum, sed sit lassiciens, debet procedere per quid generatur, actus uero ad id, quod generatur,
exclusionem multitudinis omnium causarum, quae ad Deinde cum dicit. talem naturalitatem uel artificialitatim per se necess, Generationes uero rarurales quidem Fc coram i,pra' a s s s. rio, de quaelibet in suo gradu ex aequo concurrunt, Zep genreatio extratura est. suffieientem aliarum Omnium exclusionem, unitatem Elgerurationes raturales gratam besint,qum m ' A N τ.cius essectivae eoncluderestu ad unitatem eius talem ratio extratura est. Par. .
essectum eius deducere. Debuit ergo tua obiectio ex Manifestat', haec tria inueniantur in tribus mo. Gei exclusione multitudinis, causatum motivum sumens dis generatiotus,&circa hoc duo facit. Primo maα se procedere S dicere: Aut iste expositor intendit alsi. nisellat propositum. Secundo inducit conclusione gnare hane sufficientiam penes causam esse tiuam ge- principaliter intentam, ibis Quare sicut dicitur Fnerationis uel penes causam passiuam,vs scilicet ma Circa primum tria facit. Primo oli edit hoc in gene-terialis est uel penes sinalem, uel penes sormalem: si pe ratione naturali, secundost in generatione qua fit nes activam,ergo non penes illud, quod est in re, quia G artem, ibi sGenerationes uero aliae.F Tcrtio in causa activa est causa extrinseca: si penes passiliam,ese generationibus quae fiunt a casu,ibisSi uero a Q. Fgo nec artificiale distinguetur penes hoc, quod est esse Circa primum quatuor Aest.Primo manifestat quae ab arte, quia hoe est principiti extra rem, palsiuum asit generationes sint naturales dicens, i istae genera- motus principium est in re.si penes formalem, tune li- tiones sunt naturales, quartim principium est nam-cet ars sit forma exemplaris,non tamen est in re,& eau r non autem ars, aut siquis intellectus, sicut cum salitas exemplaris magis se tenet ex parte activi princi- generatur ignis, aut planta, aut animal ex uirtute napi; quam formalis, cum ut sic non informet, sed iis sol turali rebus indita. ,ad quam respiciens agens agit.Si penes finalem, et B ES s. so,cum etiam sit extrinseca, tam secundum esse quam reqvippiam raros, quae nancrusori. ipsum autem alipuis secundum intentionem quia se est in agente quod est homo aut planta, aut quicquam aliud ilium. quc momo extrinsecum, sequiuru, non est principium quod est dicimus substantus es min recum ergo tua obiectio non sic processerit ulmo Hoeavi ex quo iis,quam disimus materium.Hoc autea I riuum illud requirebat,patet o tam quo ad materiam quo quae ratura aliqvi bini Hoc autem aliquidia ho- quim quoad arguendi modum uana siderit. Est adhuc nis,uel vius, taliud aliquid taliamque maxime dicimus in hac oppugnatione Ant .an attendendum aliud sal- substantias esse. sum, quod assumit contra sanctum Thomam, uideli- Exemplificat in generationibus naturalibus triacet di principium motus positum in dis linitione natu praemissa dicens, sti generatione naturali, hoc quiret,non est principium activum sed passivum. Et di- dem est, ex quibus fit quod generatur, quod dicitur cit se hoe probasse in quinto.L et aut ibi nulla a Mau- nrateria.Hoc autem a quo generatur aliquid eorum ritio uel Ant.an.de sancto Thomauci Thomistis men- quae sunt secundum naturam, quod dicitur agens. tio fiat,& ob hoc iuxta intentionem suscepti operis mi Hoc uero est aliquid,scilicet quod generatur, tir holii tacendum foret. Horum tamen uerboriam quae hie mo,aut planta, aut aliquid talium,quae maximesdici Teκα ponuntur occassione, quibus nedum expressum est id mus esse substantiasF, idest sicis antias particulares esse contra Sanctum Thomam, uerum ei iam idipsum eo sitas de quibus magis est manifesti iniri sint contra eum asseritur esse probatum, propriam desen- substatiae,ut supra habitum est. Materia autem desionem edidi loco suo. Ad quam defensionem quae in forma, quae est principium actionis in agente; non ordine quarta est nune remitto. Et ideo circa praesen- sunt substantiae nisi inquantum sunt principia substatem defensionem tanta sint dicta. tiae compositae.Inter autem haec tria,duo se habenta a s s. Omnia vero quae fiunt,crabuliqω,π ex aliquo,ae alia ut generationis principia,scilicet materia & agens,
quis flatu.Aliquid uero duoscundum quodque praeduamen tertium autem se habet ut generationis terminus,iarum aut enim boe,aut quati m. tquale,dutuM. compositum quod generatur. Et quia natura elige AN T. Omnia uero,Pessint,ab aliquo fiant, erex liquo, tali nerationis principium,tam materia, quam sorma,p r.z. quid. Hoc autem aliquid duo secundum quambbet categoria. quae est principium generationis in agente, dicitur Avieni boc utiliantum, aut quale,aut quando. natura,u patet. 2.phy.Compositum aut generatu, T Rmuisiit Ponit secundam diuisionem, quae lumitur penes dicitur esse a nati ira uel secundum naturam. tibia uti. ea,quae ad generationem reqtiiruntur. Omnia enim cuncta uero,quae aut natura, aut arte fiunt, habent matria. quae fiunt iunt ab aliquo agente,dc ex aliquo, sicut teriam . positate enim est esse, cr non esse eorum unumquod a ex materia, & iterum fiunt aliquid, quod est termi- quare autem cuique materia. nus generationis. Et, quia supra dixerat quod hoc Omnia uero quae fiunt alli narura aut rete, babent mare A M Y
aliquid proprie est in substantiis, ideo hic docet g rim. stibili enim esse er non esse eorum quotabet. Hocu pM., taliua esse sumendum, ut per aliquid intelligatur um est iii ino quoque materia. Probat
254쪽
inueniaturin omni generatione, non solum in naturalim etiam in artisciali.De aliis enim duobus in minifestuminens,in omnia quae fiunt uel secudum naturam uel secundum artem, habent male , iam ex qua fiutiomne enim quod peneratur uel rartem uel per naturam, est possibile esse & noesse Cum enim generatio sit de non esse in esse mu
id med inui 'quo' est in pol εtia ad essedi non esse
esset possiquod est in linoquoque in potentia ad essedo no es c, est
V a.Q Hamo' in eadem,ta odie tessere fine intate. De bus semigitur posterius perscriuidum Determinat de his.qus generantur per artem,&duo facit. Primo distinguit generatione quae est secundum artem ab aliis generationibus, quae sunt secundum naturam. Secundo ostendit quomodo fiat generatio ab arte, ibis Ab arte uero fiunt.=Vicit ergo primo, ut generationes, qua fiunt aliae a naturalibus dictitiir factiones. Quamuis enim nomine factionis, quae in graeco dicitur praxis, pos imus uti in rebus naturalibus, sicut cudici naus ut calidum & ens actu, facit aetii esse tale: magis tamen proprie utimur in his, qiue fiunt per intellectum,in quibus intellectus agentis ita idominium super illud quod facit,ut possit sic uel aliter Licere, quod in rebus naturalibus non contingit, immo agunt ad aliquem essectum, determinxto modo ab aliquo sit periori praestito eis. Huius modi autem factiones uel fiunt ab arte, uel a pote M' uela mente. Potestas autem hic uidetur pro uiolentia sumi. uedam enim in his, quae non natura fiunt, constituuntur ex sela uirtute agentis, in quibus non multum requiritur ars aliqua, uelati quas ordinatus processiis intellectus, quod maxime contingit in corporibus trahedis uel proiicio dis, aut expellendis. Cum autem ordo intellectus ad edictum requiritur, quandoque quidem hoc contingit per arte, quandoque uero per solum it tellectuni,h. ibitu artis nondum persecto. Sicuti .m aliquis argumentatur per artem aliquis uero sine arte ut idiota itaetiam aliquod opus artis aliquis perariem, aliquis sine arte facere potest in huiiiDmodi per artem factilibus. Harum autem generationum quae fiunt,uel ari uel potestate, uel mei
te:quaedam fiunta casu & i sortuna, quando scilicet aliquod agens per intellectum intendit finem aliquem per suam actionem, S prouenit aliquis finis praeter inretionem agentis sicut cum aliouisi, a quo fit generatio, sicut is agen inredit se consticare in ex hoc sequitur sanitas, ut La fm specie, qui scilice est eiusde postea dicetur. Et hoc similiter contingit in artifici bus,sicut in s s a natura. Virtus enim, quae eit insperi te ut infra dicetucasimilatur arti. Sicut enim ars per determinata media peruenit ad formam, quam intedit, ita & uirtus formativa, quae est inspermate. Sicutautem contingit effectu qui fit per artem etiam praeter intentionem artis,m intellectus fieriin tunc dicitura casu accidere. ita etia & in illis, scilicet in rebus naturalibus eadefiunt& ex spermate & si spe ate.Qtiae quidem
eum fiunt ex spermate, fiunt a natura, cum autem
sine spernute, fiunt a casu. Et de his perscrutadum
enim in potentia ad formas per quas res habent essein ad priuationes per quas habent
Ostendit quomodo predicta tria se habent ad
naturam φcens,u uniuerialiterquodlibet praedictoriim trium quodammodo est natura. Nam principium ex quo est generatio naturalis, scillicet m teri dicitur natura. Et propter hoc generationes simplicium corporu dacuntur naturales,licet principium activum generationis eorum sit extrinsecum, quod uidetur esse contra rationem naturae,
quia natura est principium intrinsecum, in qua est naturalis aptitudo ad talem sormam. N ab hoc pricipi' tales generationes dicimtur naturale .Et ite rum illud se ivlum quod fit generatio, scilicet sorma generati dicitur esse natura,sicut plata, aut animal. Generatio enim natui alis est, quae est ad naturam,sicut dealbatio,quae est ad albedinem. Et iterum principium, te est natura dicta rin specie, que speciei cum natura generati , sed tamen est in alio secundum numerum. Homo enim generat homi- . nem, nec tamen genitum&generassentidemn mero,sed Becie tantia Et propter hoc diciturin Temeo. 'pi yii 2 mima, dc finis generationis incidunt in idem numero. Agens autem incidit cum eis in idespecie,sed non in idem ma mero. Materia uero neque in idem specie, neque in idem numero. Alia litera habet quod principium, a quo est secundum speciem dimnatura,aut colamiis, quia uidelicet non semper generans & genitum fiant eiusde speciei, ibi semper habent kiquam conformitatem,
scut cum equus generiat mulum. Et ultimo con cludit, δd illa,quae generantur per naturam, sic generantur sicut expositum est. Deinde dicit., ι,, re' i rogenerationes sciuur lectiones.omnes duπιαχι. rem ess ct i a uabara suta testate ab intellectu. Hamin aiae simi etiam aeuumnt, G a'rima, peris dealsis bis pie atrat amat. pu metu σi .raa
construandam est. est sterius in hoc e sena capitulo. Haec autem uerba hie posita, duplicem habent dubitationem. Prima quia cum cuiuslibet rei naturalis sitdeterminatus modus generationis, non uidentur esse eadequq generanturo spermate,dc perputrefactione. Quod Aueriin. 8.phsesentire uidetur dicens , ν noesse idem animal in specie quod generatur ex spermate, & quod generatur ex putrefactione. Avicenna autem econtrario sentit, v omnia q τs erant ex semine, eadem specie possimi generari
255쪽
rari sine semine per putrefactionem, uel per aliquem modum commixtionis terrenae materiae.
Sententia Arist uidetur esse media inter has duas opiniones, o scilicet aliqua possitiat & sine semine
enerari de ex semine, non tamen omnia, ut instaicet Sicut nec in artificialibus omnia possunt fieri per artem & sine arte, sed quidam fiunt per arte tantum, ut domus Animalia enim persecta uidentur non posse generari nisi est semine. Aialia ueroi persecta q siint uicina plantis, uidentur posse ge ne rari di ex semine & sine semine. Sicut platae prodii curatur aliquando sine semine per actionem solis in terra ad hoc bene disi sita. & tamen plantae sic producti producunt semina, ex quibus plantae similes in specie generantur.Et hoc rationabiliter accidit. auia quanto ali liud persectius esst, tanto plura ad eius completionem requiruntur. &propter hoc ad plantas 5: ad animalia imperfecta sufficit ad agendum sola uirtus coelestis. In animalibus uero persectis requiritur cum uirtute coelesti etiauirtus seminis.Vnde dicitur in secundo phy vhomo generat hon nem &sol. Secunda dubitatio est quia uidentur antinalia generata sine semine ex putrefactione,non fieri a casu, sed ex determi nato agente ,scilicet ex uirtute coelesti, quae in geratione eorum supplet uicem uirtutis generative, quae est in semine. Et hoc etiam uult Comentatori n. xi huius. Sed sciendum est nihil prohibet ali. quam gnatione esse per se, cum refertur ad unam causam, quae tamen est y accides, de casialis cum refertur in aliam causam.Sicut in ipso exuplo Philosophi patet. Cum enim sanitas ex confricatione sequitur praeter intentionem confricantis, ipsa quidem lanatio si referatur ad natura, que est γporis regit tua non est per accides, sed ser se intenta. Si uero reseratur aci intellectum constitantis, erit per accidens & casiaesis. Similiter etiam matio animalis ex putrefactione gnati,si reseratur ad causas particulares, hic inserius agetes, inueniti ires le per accidens de casia alis. Non enim calor, qui causat putredinem, intendit naturali appetitu generationem huius uel illius animali quae ex putrefactione sequitur, sicut uirtus, quae est in semine intendit priauctione talis speciei Sed si reseriatur ad uirilitem coelestem,quq est uuiuersalis regitiua uirtus gnationi im de corruptionum in istis inferioribus,non est per accides, sed per se intent , quia de eius in tetione est, ut educantur in actu omnes formae quae sunt in potentia nuteriae. Et sic recte assimilauit hic Aris .ea quae fiunt arte, his qui fiunt a natura .Deinde cum dicit. Abore autem filo, cum m forma hian forma tem dico ipsum quid erat esse missim timer primani sub
stantiam. Etenim contrariora φκdammodo eadem orama est . prirationis tramque substantia, opposita sub tintia.
ut unitas initudinis .inuis enim absentia ostensi aera m Osanitas utro est ratio quae inamina cr inscientia est. Ab arte uera i , Drumcumitu diecus esi inaruma.
specum darem Lo,quin lirati e cui libet, crIustantiam primam. Etenim contrariori modo quodam ea
Dies. Privationis enim fio lamia pisso laniis eli vpUti suturas infirmatis. urbis enim absentia ostenduis infirmitas. sanitas autem is in anima,ratio is in sciretis.
Ostendit modum guoni Huae est ab arte de pricipue quantum ad principium effecti uulua e prin lite pucipio .n materiali iam supra dixerat cum locutus ipem i, suerat de gnone naturali.Circa hoc autε duo facit. Primo ostedit quid sit principium activum in ge-neratione, qui eii per arte.Secudo ostedit quomodo ab hoc principio generatio procedat, ibi Fit itaq; sinitas. Dicit ergo primo, tr illa fiunt ab arte,quorum species saetitia est in alii inci per specie autem exponit quod ideratesse citius libet rei factae per artem, ut quodquideratesse domus,quaim,do fit domus. sEt hoc etia nominat primam si ib.
stantiam fidest primam sormam. Et hoc ideo,qaasorina,q est in ala nostra, medit somia, a est in ina in artificialibus. in naturalibus aut eccitrario. Haecaute forina, i est in ala disi tria forma, a est in m a.
Nam contrariorum sormae in materia timidii ier.' sae de contrariean anima autem est quodammodo L. - una species contrarior ra. Et hoc ideo, qui aso mae in materia sunt propter esse rerum formatu, si x autem in anima uini sectandunt modi'mo sunt cerim gnoscibilem de intelligibilem: esse autem unius co riae non ratraria tollitur per esse alterius, sed cognitio unius tm in ne oppositi non tollitur per cognitione alterius, sed Π magis iuuatur.Vnde formae opposito tu in ala non sunt oppositae. uinimmos subitati a. Fideli quod- quide ratesse priuationis, est eadem cum substantiaopeosti, sicut eadem est ratio in anima sanitatis de iii itatis. Per absentiam enim ianitatis,c gnoscitur infirmitas. sanitas autem,quae est in anima, est quaedam ratio, perquam cognoscitur sani, tas de infirmitas, dc consilit lin scientia, F idest incognitione utriusque. Deinde cima dicit. Fitissimus nim ita intelligeri . cuin Mesanitas sti,neae sp est si finitas erit, brefert, ut ita 'ualitatem. ι; Must hoc caliditatem er ita semper intelligi adnee recta sat in illud, quod ipse poto ultimum Iacere. Devi de motus, qui iam haee', sectio ad sinitatem appellatur. ire
quodammodo ex finitate talem decidit fieri, er domum ex domo, iis sine materia,eum quae habet materiam. Ars enim med Mi er ad scans est forma sanitatis, π domus. d eo oremsubstantiam absque materia, quodqui erate se. Fit itaque unitas inreu rere ita , quoniam De sanitur, nec me sol anitas erit 1M existere vita regularitatem. Sed liboe.calorem. Et iras per intelligit donee utique ad ducat in Me quod ipse ualet uliimum Iacere. Deinde iam ab Me motus fisio uocatur ad sanandum. ire accidat modo quodam exsanitate sanitatem fieri .er domum,ex domo ne iniim exetrateria, materiam habentem Medicinalis enim est credi si cution ς α catoriaspecies unitatis domus. Dico aut Abstantiam ς nuςri
sine materia quod uideratesse. Ostedit quomodo ad hoc principio procedatur ad sanitatem, de circa hoc duo facit. Primo ostedit quomodo sanitas,quae est in anima , sit principium sanationis.Secundo suomodo diuersum e accipitur principitim in actione artis, ibi Genera. tionum uero de motuum. F Dicit ergo quod cum sanitas, quae est in anima, sit principium sanitatis, quae fit per arte, ita fit sanitas in materia aliquo intelligere quod sanitas est hoc, scillicet uel regulu
itas uel adaequatio calidi, frigidi,humidi, Se si .
Et ideo necesse est, si cinitas debet contingere hoc existat, scilicet regularitas uel aequalitas humorum. Et si regularitas uel molitas debeat esse, oportet et sit calor, per quem humores reducanarii r
256쪽
73 S EP T rtur adaequalitate. Et ita sp, ededo i posteriori ad prius,itelliget illud V est factiuu caloris, & qtest radii usi illius donec reducatur ad aliqδ ultimis, ω ipse statim posset facere, sicut hoc quod est dare tale potione. Et demum motus incipies ab illo dilatim pol facere, nominatur factio ordinata ad s-ndum. Patet ergo, G sicut in naturalibus ex homine generatur homo,ita in artificialibus accidit quodammodo ex sanitate fieri sanitate,& ex domo domum,sex ea, quae emine materia in anima existens,illa,quae habet materiam. ArMn. medi
cinalis,qtiae est principiti sinationis, nihil est aliud usi es sanitatis, quae est in anima. Et ars dificativa est si es domus in anima. Et ista spes siue substantia sine materia, est qua dixit supra quodquiderat- esse rei artificiatae. Deinde cum dicit.
aEs s. Getieratiotrum autem, Cr motuss haec quidem Arellecti haec uero eisiectio uociam .q quidem princisipio σμ=nia intellectio, quae ut ab aliis no ipstus intelisionis, Osee. elis. Similisera tem Gin caeteris mediis an Vpαγει est. duo aut m ut trudi comita Iret, oportet a tiquoi quid igitur est adaequaristae autem eruis calefiet: e aut quid
est hoequium hoc aut Epot state in , hoc uero tam in soV.Faciens igitur,er unde comi scendinicius incipit, labarte forma ea in unitas. Generatio mucroci motuum, haec quidem intelligeturar. 1 . vocatu illa verofacto. Similiter autem crinaliis intemediis unumquodque'. Dico autem si conualiscit, oportet
equari mittitur est adaequari hoc Hoc autem eris cale
factum fueris. Hoc vero quidenhoes Existitorem em testate, hoc autem iam in ipso. Faciens trape, eruntii Diuersimo Aoumotus anadi, siquidem ab arte te cres est is mala.
, iis ' Ostedit quomodo diuersimode accipitur pti
in actiori oniseus artis.& dicit m in generati bus iiiii. nm'&motibus artificialibus est aliqua actio, quae uocatur intelligetia,&aliquaquq uqcatur factio. Ipsam.excogitatio artificis uocatur intelligentia,
quae incipit in hoc principio, qui est species rei ficdae per artem. Et haec operatio protendit ut supra dictiun est usq: ad illud quod est ultimum in intentione, di primum inopere. Et io illa actio quae incipit ab ultimo, ad quod intellisentia terminatur,
uocatur factio, quae est motus iam in exteriorem materiam .Ersicut diximus de actione artis respei formae,quae est ultimus fias generationis arti. fcialis,similiter est de omnibus aliis intermediis. Sicut ad hoc, ut coualescat oportet quod adaequetur humores.Hoc igituripsum quod est admirari, i in unum de intermediis, quod eli propinquissimusanitati. Et sicut medicus ad hoc qd faceret sanitatem incipiebat i considerando quid est sinitas, ita ad hoc quod faciat adaequationem, oportet 'asciat quid est adaequatio, uidelicet ut adaeqtiatio est hoc cilicet debita proportio humoru in respectit ad naturam humanam. Hoc autem erit si corpus fuerit calefactum, quando scilicet quis i firmatur propter desectum caloris. Et iterii oportet Usciat quodquidest hoc, scilicet calefieri, mcut si dicatur ut calefieri est immutati a medicina calida. Etshoc scilicet dare medicinam calidam existit statim in potestate medici, & instam in ipso, idest potestate eius, ut talem medicinam det. Sic igitur patet,*principium faciens sinitatem, unde incipit motus ad sinandum, empecies, quae
est inanesina, uel ipsius sinitatis, uel aliorum intermediorum, per quae acquiritur sinitas. Et hoc dico i cuiatio fiat ab arte. Si autem fiat alio modo, non erit principium cinitatis species, quae est i anima hoc enim est proprium i operationibus altis. Deinde cum dicit. si casu, aberio est aciendi principiam G.φd a E s s. ab arte facit oculi briasm cr in medendo principiti a ralefaciendo'. e aurem facit fricatione.caloritaque incorpore, aut pars anitatis, aut sequitur eum aliquid tale, quod est pars sanitatis, aut plura autem ultimum faciem, erquod ita pars est unitatis er domus,s aliorum,ut lapides. si uero 1 casa,ab e quod quidem faciendi estprincipia Asrifacieti ab arte. ut quia in mederi forsan da calefacti tyris rat. x s.cipium roc autem fuit Iracatione. calor itaque in coarpore, ι pars est anitatu, ast sequitur eum aspis tale quod est pars sanitatis, aut perplura. Hoc autem ultimum faciens. Et quod est ita uest sanitatis,ut domus,lapides, Manifestat quomodo fiunt gnones casuales, de V pr
dicit, quod quando sanatio fit a casu, tunc principium sanitatis fit ab hoc, quod est pricipium facie iualiter stodi finitatem apud eum qui iacit cinitatem stom- nemur. dum artem. Sed hoc est intelligendum de principio factioius,qiiod est ultimum in intelligendo, deprimum in exequendo. Sicut in medicando principium sinitatis aliquando sors si a calefactione. Et hinc etiam incipi t sinatio, quando aliquis a casu sinatur, quia calorem aliquis excitat constic tione praeter intentionem confricantis.Calor it ue in corpore excitatus periricationem uel me-icationem, aut est pars finitatis, quasi intras seb- stantiam Gitatis, sicut cum ipsa alteratio cales ctionis ad sanitatem lassicit, aut sequitur ad calore aliquid quod est pars finitatis. Sicut clim per calorem fit sanitas phoe quod calor ditatuit aliquos
humores compactos, quorum dis lutio est iam constituens sinitatem. Aut etiam hoc potest esse per plura media, sicut cum calor consumit hum res supers uos impedientes aliquos meatus in corpore, quibus consumptis fit debitus motus spirituum ad aliquas determinatas partes corporis.
hoc ultimum est iam faciens sanitatem de quod est ital ,scilicet quod est proximum sanitatis radibuum lest aliqua per simitatisF,idest intrans in con stitutionem sanitatis. Et similiter est in aliis artificialibus. Nam partes domus sunt lapide quorum compo iam est aliquid domus. Deinde in dicit. QBire Gema incisum dicitur, impossibiti estferi striis hilyrrexistat .Q3Migilopa sexnecessitate ex stet et. Teca..
materia nanque parsutis etiam tacer fit. Sed utrum eo rum etiam est,quae in ratione utroque quisem modo dicimus multos circulos quidnam set, er materiam dicentes, quod
aes, er formam, quod talis figura, σ boc est genus in quo primo senilis. aeneus autem circulus habet in ipsa rari
Qua refcut dicitur, impossibile assum essest ni bilyr uet. existit.m quidem igitur pars ex necessitate exsistata. Te a Materia nanque possit enim cr* boetae igitur ere par. 4rum quae in ratione.Vtroque autem modo dicimus crem circulos quidsunt,er materium dicentes,quia es: π Dciem,
quia figura tulis. Et hoc est genus in quodprimum ponitur .
Aere itaque circulus habet inratione materiam.
Concludit conclusionem principaliter intenta,&cir hoc duo facit. Primo inducit conciusione
257쪽
Naturaliati artificialia habent
interam. Recundo renisuet quandam dubitationem. ibi I Ex quo uero ut materia sit. FDicit ergo
primo, ex quo omne quod generatur, enera. tur ex niateria,& iterum generatur a suo similiampos ibile est aliquid esse factu,nisi aliquid praeexistat,sicut dicitur coiter. Cois enim philosophorunaturalium sententia erat, ut ex nihilo nihil fit. Palam est autem,st id quod praemissit, oportet uisit
pars rei generat .Costat enim P materia quae pri
existit est pars generati. Quod ex hoc probari potest,qilia materia est in generato,ic ipsa fit generatum dum in aetiim educitur. Nec solii in pars quae est materia prtexistit,sed sicut e dictis patet, etiapraeexistit quae est in ratione,scilicet forma. Haec enim duo scilicet materia &sorma sunt partes generati. Vtroque enim modo possumus assignare
quid sint circuli rei uel circuli multi, secudum alialiteram, idest particulares & distincti, & dicentes materiam quae est aes, & 3dicentes speciem, , idest
sormam,qua est talis figura. Et recte dicit multos circulos particulares. Nam circulus secundum speciem & formam est unus tantum. Multiplicatur autem de indiuiduatur per materiam. Et haec scilicet figura est genus: in quod primo collocatur circulus aereus. Et ita patet ex dictis V circulus aereus in sua distinitione habet materiam. Quod autem species geniti praeeristat, stipra ostensum est in naturalibus, & in artificialibus generationibus. Deinde cum dicit.
Ex quo uera tan uam n uteria diritur,eum
illudsedississimos. ut statua, non lapis, sella M.
homo autem eon Iescens, nonduitur illus, ex quo. caul tuero est,quiasm contingit ex prurationem finem,quod dicimis mi erumMputio bonis et aegrotus'sanus. magis tamen dustur ex muratione feri,ueluti ex aegroto antu, iam ex mine. quare sanus aegrotus quidem non dicitur,
ita homo er homo a LQn rum vero priuatio incerti Crinnomi uta est int in aere cuiuscunque figurae, aut in lateriabiu er lignis domus, ex his non dicentur fieri, sicuti illis ex aegroto. Mare,scut nec ubi ex quo, hoc no dicitur illud, nee statua lenti sed derivariae dicitur lignes,non lignum, T aenta non aecer lapidea. π non lapis, er domus lateri. tia, sed non lateres. Cum neque tanquam ex ligno' status, aut ex lateribus domustaquis accurate inlexerit pro e MDpliciter dicet oropterea quod oporteat fieri, mutato ex quosed non permanente. propter hoc igitur sic dicitur. Ex quo uero,ut materia fit, quaedam dicuntur quislo ut non illiam illi usinos. ut statua non lapis sed lapidea. Η mo autem conualescens non dicitur laud ex quo.cdu a uero quia 'ex priuatrone er subiecto quod dicimus materiam: ul π m,Cr Iaborans 'sinus. Magis tamen dicimus fieri ex priuatione ut ex laborante unusquHex homine Propter quod laborans quidem qui sanar non dicitur . sis mom homo funus. agorum uero priuatio n5 manifestu er imnominabilis vi in aere figurae cuiuslibet, aut in lateribus σlignis domus, ex bis uidetur fieri ut illis ex laborante. Pro. pro quod Mut me ibi ex quo bre, illud non dicitur:nec bis farra lignumsed praedicatur lignea, non lignum, er creanon es apideasci non lapis ut domus lateruia ea non taurares. Voniam neque quod ex ligno 'stat , aut ex lateriabus domus , si sua dein pexeris, non ut iis est pliciter dicet.Qm oportet permutationem feri ex quo,sed pera manente.Propter 'iidem igitur iudicitur.
Remouet quandam dubitationem. Illud enim ex quo aliquid fit ut ex materia, quandoque praedicatur non in abstracto, sed denominative. Qi
dam enim dicuntur non esse sillud F idest materia sed illiust nodi. Sicut statua non dicitur lapis, sed
lapidea. Sed homo conualescens ino dicitur illud ex quo i. non recipit praedicationem eius ex quo fieri dicitur.Fit enim conualescens ex iii o. Nec dicituro conualescens sit infirmus. Huiusmodi autem causa est, quia dupliciter dicitur aliquid fieri ex aliquo, scilicet ex priuatione, & ex subiectoqadicitur materia, sicut dicitur ν homo fit sanus, &τ laborans fit sanus. Dicitur autem magis aliquid heri ex priuatione quam ex subiecto, sicut magis dicitur Stiquis seri, sanus ex laborante, quum ex
homine.Sed hoc fieri hoc magis dicimus in subi cto u in priuatione. Magis enim dicimus proprie
Phomo sit sanus, aliam Ulaborans. Et ideo ille qin sanus, non dicitur laborans, sed magis dicitur homo,de econuerso homo dicitur sanus. Sic ergo
id quod fit,praedicatur de subiecto, non autem de priuatione.Sed in qui biisdam priuatio est non manifesta&innominata , sicut priuatio cuiuscunque figurae in aere,non habet nomen, nec etiam priua
tio domus in lateribus & in lignis. Et ideo utimur materra, pro materia& priuatione simul. Et pro pter hoc sicut illic dicimus V canus fit ex laborante ita hic dicimus o statua ni ex aere, & domus ex lapidibus de lignis. Et propter hoc etiam sicut ibi id ex quo fit aliquid, sicut ex priuatione non praedicatur de subiecto, quia non dicimus ut sanus sit laborans, ita nec hic dicimus ut statua sit ligni ini, sed praedicatur abstractum in concreto, dicendo inoest lignunt, sed lignea, nec x se aerea, nec lanis, sed lapidea. Et similiter domus non est lateres ita lateritia. Quia si quis diligenter inspiciat nec fit statua
ex ligno, nec domus ex lateribus simpliciter i quendo, sed per aliquam permutationem. Fiunt
enim ista ex tuis sicut ex aliquo permutato, Sc non sicut ex permanente. Aes enim in figuratum non manet dum si statua, nec lateres icompositi, dum
fit domus. Et propter hoc in praedictis sita dicit, idest talis fit praedicatio.
Ex his, quae praemisia sui it ostendit formam non generar hied compositi in illinc ideas n6sere nectitarias,tiei ut generantia se ii ut exemplaria argui
CVm quum ero aliquo quod' me autem dico
unde generationis principium est: ex aliquo, se autem hoc non priuatio materia, iam enim determinatum est, quemdmodum hoc dicimus: CT quod', De autem est aut,baera ius circulus, aut quodcunque caetero rum euenit iocine esubiectum faciti umes, ita neque
sybaeram nis fecundum accidos quia aenea si baeras haema
est illam autem non facit hoc aliquid enim facere, ex omniumsubuecto roe facere est. Dico aulem quod rifacererat
dum in est ipsium rotundum, avillil era facere sed aliquid aliud,ut puta formam bane in alio. Si enim facit, ex es uoulio profecto faciti e enim supponebatur , ut puta facere aeneamlyberam.boe autem ira, ex eo, quod aes, hoc focis iues s aera est si igitur er hoc ipsim cit, patet quod militer acies er tenerationes in infinitum pro cedent. Nani fictum quo est, uὀd neque species',aut quodcunque nominare opinet'mani, insensi Dis,nus fg
258쪽
inuis ab aerte, aut a mitiara ut poteritia. ANY. Q Fluam uero abaliquo'quodsi Hoe autem duo u iram. deprincipium petierati uest. Et aliquo, fis autem non priuati oboedia materia iam enim diffinitum est quando edismus.Et quod'. e aut sphera, se circulus quod preeuenit aliorum. emadmodum necsubuctum
facit aes , nee spheram nisi secundum accidens, quia aenea Dera est, tam facit.nam e a vi facere, ex totaliutersubiecto Foe facere est.Dico autem, iura es rotundum facere,est non rotundum, avi θberam facere, si alterum aliqui aut speciem hanc in alio. Nam Dacit,ex aliquo facuatis. Hoc enim subiiciebatur u facere aeream ille maluaulem ira, quia ex boc quod est aes νω facit quod est Φbria. Si igitur σ boe facilio palam quia 'tauer secret, eribunigenerationes in infimum Pila mergo quo recipecies, ς- 7. Mi , nee quodcunque oportet uocare insensititi formam. Nee eius est generatio, nec quo uiderates hiae. Hoc enim est,quod in alio is auris arae,aut a natura, aut a potestate.
Praemisit viperius Philosephus quedam de geoi nerationibus reru, quasi necessaria ad suum pro-l positum ostendendum, scilicet ad ostendendum,l uicaiisae generationis rerum non sunt ponede spe cies separati. Ex quibus duo sentiam manifestata per praemissasscilicet stomnis generatio est ex aliqua materia,& unuquodque quod generatur,aeneratur a suo simili.Nunc autem intendit ostedere propositum ex his, quae sepra inuestigata sunt, de diuiditur in partes tres. In prima ostendit quid sit illud quod generatur, In secunda ostendit, ut cas merationis non est species separata, ibisVtrum igitur est quaeda. FIn tertia determinat qua damq se iς1 possentes te dubia circa praedeterminata, ibis Dimici. s. Dilabit autem aliquis. FCirca primum duo facit. es... Primo ostendit uiso a non generatur nisi per ae-caa. cidens, secundo ostendit op compositum generatur, ibis Aeream uero sphaerani PDicit ergo primos, ea qui sunt ostensi supra uera sunt. QDru unuc si,u, omne quod fit, fit ab aliquo, & hoc est agens uel generans, aquo est principium generationis. Et ita est,u, omne qa generatur, generatur ex aliquo,ut in ligatur id ex quo est generatio, non priuatio,sed materia.Dictum est enim superius, staliter fit aliqdex materia, &aliter ex priuatione. Et tertium est v, i omni generatione oportet esse aliquid quod fit.Et hoc est uel sphqra,vel circulus, uel quodcunque aliori Ex istis silppositis debet esse manifestum, quod sicut agens generando non sacit materiam, uel subiectum generationis, quae est aes, ita etiam snon iacit formam, P scilicet hoc ipsum quod est sphaera nisi sorte per accidens.F rit enim aeream sphaeram quod est compositunul Et quia aerea sphaera est sphaera, ideo per accidens facit si tram. Viam autem agens non faciatm teriam,p se est manifestum, eo P materia praeminit factioni unde non oportuit eum iubare in m teria non fieret. Sedde formis poterat esse dubium Psorma noni uenitur nisi in termino actionis. Et ideo oportuit eum probare t forma non fieret nisi per accidens. Et hoc ideo est, quia se aenon proprie habent esse, sed magis sunt quibus ali' qua habent esse. Vnde si fieri est uia inestinata
tum per se fiunt,quae per mas habent esse. r-
autem incipiunt me, eo modo quo stat in illis
sactis,quae per sermas esse habent.Et quod forma non fiat,sic probat.Facere enim hoc aliquid,elis, cere hoc ex aliquo subiecto, quod est stotaliter, I id est uniuersaliter in omni generatione.Facere.n. hoc quod est qs rotundum, non est facere hoc ipsum squod est rotundum, scilicet rotunditatem, aut hoc ipsum quod est faceressphaeram, i scilicet formam sphaerae, sed est facere aliquid alterum, Iscilicet speciem, non qualitercunque ssed in alio, Italicet in materia,quod est facere compositum. Quod sic patet. Si enim agens facit aliquid, poma me oportetit faciat ex aliquo alio sicut ex materia. se n5Hoc enim superius subiiciebatur=. scilicet V onis rari a bat. nis generatio ex materia fit, propter probatione superius inductam.Sicut agens dicitur sacere sphaeram aeream. Et hoc ideo, quia facit hoc quod est sphaera aerea, ex hoc quod est aesSi igitur etiam i uim formam faciat, palam erit Q iaciet ea simili. ter, scilicet ex aliqua materia. Et ita sicut sphaera aerea erit composita ex materia & forma, sic & sorma spheri aereae erit posita ex materia & sorma. Et redibit eade quaestio de forma sormae, & sic in infinitum. Et ita generatones procedent ininta nitum , quia omne generatum habet materiam deformam. Palam igitur estu, non fit species rei ge neratae,ne aliquid aliud quodcunque sit, qε oporteat uocare formam in rebus sensibilibus, sicut ordo & compositio de figura quae in aliquibus tenet locum formae,maximae in artificialibus. Et qilia generatio est eius quod fit, palam est quod nec generatio est formae,sed compositi.Nec iterum qiiod-nuideratesse rei generatae, generatur, nisi per accidens. Sed sorma dc quodquideratesse, sest quod fit in alio, idest in materiam, non per se. Et dico quod si,uel ab arte uel a natura uel potestate=, i. a quocunque agente per uiolentiam. Dicit autem Lin. r. quodquideratesse non fieri , quamuis sit idem rei factae.Supra M.ostensium est unamquamque re esse idem cum suo quodquiderates se. Sed tame quod quideratesse, est quod per se pertinet ad sipeciem. Unde ab eo excluduntur conditiones idiuiduales, quae per accides sunt speciei Species autem de alia uniuersilia non generantur nisi per accidens,sina gularibus generatis.Sciendum tamenu, licet in litera dicatur Φ forma fit in materia,non tame pro 'prie G.Forma. lprieno fit, sed copositu. Si eetia drsorma essem materiailicet formano sit,sed ma ira 3tcopositu performam. Iraetiam proprius modus quotiuid- loquetuli est,ut dicamus compositum generari ex materia in talem tarmam. Formae enim propriς ii Phori j. non fiunt,sed educuntur de potentia materiae, in- nerant gauantum materia quae est inpotentia ad mam stac idem: tactu subforrna,quod est facere compositum. Deinde cum dicit. Aenea uerosi heraesescis: facit nas ex aeria 'crae sεss. in cal.Mne forem facis. σθω est vi indoeitae aut sphaeraeesse.Eliu uero, quod eriphaerae estiolasgaos, ex aliquo aliqui rei oportebis nanque, tu labemper esse quod'. er schoe quidem Me, illud uero, e. dico autem. quod equidem muriam Euduera forma.Si itaque spharaestria r quae a medio aequalis est huius eqvidem e Linquo eris quo facit, illiciorem assio.tοι-- , quodμ eum ψ.urpura ipsa aenea sybera. Mani lumi xr Me
259쪽
si o; ιγs fit,net tota Ast et ella oc quide hoc illias uero hoc. Iunt praeursingularumgenerationes σμb tivitas nihil Ami uero phaeram essemu. Facit enim in re ethphae utilis,neque eruturique praeter Mesubstant scundum ra. Nam in bocritus eci facit O oboelphaera aerea. Ostendito ex quo formae non generantur sed Hoc autems; creesse. Eius quod eost haere esse; - composita, st non oportet ponere species separamasi generario, ex aliquo uti eis. καrt Menim dis tas esse causas generationis in istis inferioribus. itera iam Me essestivo cpiod'.er esse equim hoc, De Sesedum est aut,*Platonici ponebat spes elleras parius e Dico autem s De quidem materiam illud acro gnoris dupliciter. Vno mo p modii gnantis 3 alio Stigitur est sphaera ex medio figura equalis, huius De qui- modo per modum exemplaris. Primo ergo ostendera est in quo erit quodscit, boe autem in illo, hoc autem dit,u, spes separati non sunt causet,gnonis per moomne quo factum et Idit aereas aera. Patim igitur ex dictis dum generantis.Secundo, ut non per modum execpida quod quidem ut species, aut uisubstantia dicitur,non '. plaris bis In quibusdam uero palam. Dicit ergos nodas autem secundum bane dicta, fit. Et quod vi omni se prinio,* conliderandum est utrum sit aliqua se Grato materia inestio est hoe quidem hoc ,σhoe hoc massis praeter huiusnodi singulariab, scilicet φOstendit,l composita hant dices, v generans sit quaedam 'tara a materia separata praeter has sacit esse sphaeram aeneam. Facit enim eam ex aere sphaeras,qive fiunt in materiae Aut etiam sit aliqua quod est materia sicut ex principio generationis, domus uniuersalis sine materia, praeter lapides,ex re ex siphaera,quae est formae & generationis termi- quibus constituuntur iste domus particulares. sonus I acit enims Hac sipeciem, si dest figuram sphε- uet autem qonem in artificialibus propter naturae in hoc Fidest in hac materia,inquatum, transi resia, quorum spes Plato separatas posuit a ma- Uea n mutat hoc aes in sphaeram. Et hoc est sphaera aerea, teria ut intelligatur esse quaesitum, utrum sit l,
salicet forma sphaerae in aerae. Sed hocF scilicet fi- mo uniuersalis pler carnes & ossa,ex quibus partim sura sphaerae s est esse sphaerae , idest quodquid est culares homines constituuntur. Ad sollitionem au ri titio diphaere. Eius autem quod est esse sphaerae,FLipsus tem huius quaestionis hic primo praemittit, in si sit sensibilia. quodquHest formae,non est oino generatio, quia aliqua substatia hoe modo facta, nullo modo erit si esset eius generatio de oporteret Q esset ex ali- hoc aliquid, sed signifieabitrantum quale quid. V quo sicut ex materia. Omne enim quod fit opor- non est determinatum. Socrates enim significattet esse diuisibile, ita scilicet et eiusinoe sit hoc hoc aliquid de determinatum, homo uero signifi- idest una pars sit hoc, s& hoc iit hoc ,i.alia pars sit eat quale quid,quia significat formam communa ioci Et hoc exponiticu, una pars eius se materia, te indeterminatam, quia significat absque deter ει alia pars eius sit species.Si igitur quid est sphae- minatione huius uel illius.Vnde si sit homo priterrae quantum ad ipsam sermani est .st figura ae- Socratem & Platonem & alios huiusmodi, non taqualis ex medio, lidestu, sit quaedam figura solida men erit hoc aliquid nee determinatum. sed nosu cuius medio ad extremitates oestino ductae sint videmus m in generationibus, semperillud quod aequales, oportet sui huius , scilicet sphqrs eneae facit & generat Iex hoc,l idest ex tali materia, est i hoc quidem,lscilicet materia sti quo erat idqd. tale hoc, idest hoc determinatum, habens detergiacit generans; scilicet forma,de hoc sit in illo sci- minatam s ciem. Oportet enim sicut generatum licet sorma, squae ,sin figura ex medio aequalis, est hoc aliquid,ita&penerans esse hoc aliquid, cu ' & hoc scilicet omne fidest totum quod, in ira generans sit simile genito, ut supra probatum est. est , scilicet aenea sphaera. Palam igitur est ex dictis, Etst genitum sit hoc aliquid, ex hoc patet,quia qd si si omne quod fit oportet esse dii usibile, ia idqa generatur est compositum sed hoc esset,scilicetis ut species,aiitquod elisut substantia, Fidest ut compositum, quandosest hoc . idest determis quodquideratesse, non fit.sedi synod Iulest λ- tum, est ut Callias, aut crates, sicut cum dicitur positum quod dicitur & denominatur a tali sor- haee sphaera aenea. Sed homo & aiat non significae ina,vel quidditate uel quodquidest, fit. Et iterum hae materiam, ex qua est generatio,sicut nec sphaemanifestum est stomni generatio inest materia,de ra aenea uniuersaliter dictae si ergo compositums, cuiustibet generati hoc est hoc, s& hoc est hocF generatur,& no generatur nisi ex hac materi perseest una pars est nia,S: alia formae Dei de cii dicit. quam est hoc aliquid, oportet * id quod genera-Vtrum igitur est aliquasphaera praeter has, domus prae tur sit hoc aliquid Et cum generatum sit simile petertiteres Annee facturas set unquam,stua esset quod neranti oportet etiam, , generans sit hoc alim. quos ed quoniam tale significat: hoc aut σ terminatum no Et ita non sit species uniuersalis, siue materia.Ma . est Odfuit,eπgenerat obcetati et cumgetinatum est, est nisestuna est ergo ex dictis,*si sunt aliquae spes hoc tuti.totu B boccallusinia Soc.est, sicutili araenea, praeter singularia nihil sunt utiles ad generationes haec, mouero, π ammat sicutis aera aenea messem di substantias rerum,sicut consueti sunt quidam di x Patet ergo quod formarum cause, quemadmodum vitam ceres specierum causab iaul hoc ponat species. dicere Hormassaliquasunt praeter singula risista Haec enim erat una causa, quare Platonici species rus,σμου bilin uni. nec furit Inerbas μυρίαρ. ponebant,ut essent causa generationis in rebus.Si Vtrum igitur siae predamsi baera praeterbis ut do. igitur species separatae non possunt esse causa se. reis preter lateres at nanquamsa laesi si is, non erat nerationis, manifestum erit, ut non erunt species caliquisses quia domi istare signfrat hoc autem G ter quaedam substantiae secundum se existetes. Scien-mnasum non est, stafacis σgiat hoc, tali c. Et qa Cum est autem, omnes,qui non consideraueruersiarus, est in tale. Hoc avita hoc.caltas auter Soci hoc, quod Philoso ius supra ossedit, se aeno pii bilium est quemadmodasiphaera creaboc. Homo Miser animal sum, passi sunt difficultatem circa lactionem se nee et M
260쪽
ta, sis d. xii re,omne formas esse excreatiorae. Nam po-pόiems. nebant sermas seri, de non poterant ponere ut fiem Amae rent ex materia citna,materia non sit pars formae. educuntur. unde sequebaturui serent ex nihilo.& per consequens ut crearentur. Eminario autem quidam poni erui propter hanc difficilitatem, formas praeexistere in materia actu, quod est ponere latitatione serinarum, sicut posuit Anaxag. Sententia autem Aristotelis, qui ponitis as non fieri,sed compositum, utrunq; excludit. Neque enim oportet dicere,*formae sint causatae ab aliquo extrinseco agente,neque ui fuerint semper actu in materia, sed inpotentia tanti tria. Et φ in generatione compositi sint ediictae de potetia in actu. Deinde cum dicit.
3 a S s. Pt quibus tim etenim etiam mansectum est, quodgen ratis talaril,quale Hgeneratur:no a tamen idem,nec unutinammeum in iraturabbis: monensu hominem generat,mst quid praeter naturam fatat e Iai u lum.σhaec quoque lindura . quod enim is coee λσa ino ne a nominatum propinquissimam genus. fuerint alambo fortassis iit mulus. are paret,quod non oportet tapram exemplar forarum ponere. in his etenim niaxime quaereretur:bae en in niaxime ut stantie sunt .sedgeneranssuffcrens est, vi faciat, Cr cinis sit Justi est in muria rauero iam rari forma in his carnibus,crossibita, callias, ersocrates. diuersa quidem in re niateriam tersa eterum idem autem lecte : inducii Ailis nanqueforma e l. A N T. qui Udam uir ratim qmgeneranstuli pridem est, par. 4. φ legilati π. Nec isi idem nec unum numerosed unum 5 E:nt in GVcumo minqtie Mimgenerat,ns quespraeterna
aurum fatuit e s mulum. Et hoc quoq: Dille. coeat si pepiam cra numnon est tu minatumproximum genus.Suta Iem ambo Iorsan velut mulus. Qistrepalam sonos . . oportit qua exemplam pemprobare Mariare.n. hue quia erentur. Nani sub lotiae maxime hae . sed Userens estia. sc ra'sfacere,eπsi ei causam esse in materi t. Omnis uenissi u apirii series in his carnibus crimis cassiar er socruaborum ha diuos quidem propter muriam. Diuersa nanque. tur de vero aec . lne d Menisspecies.
teriam in ii :i Ostendit, ut species separatae non possunt esse uid i ii ix eausa generationis per modii exemplaris dicen Diuirunt dubium utrum generans fit T sinii legenerato, tamen in quibusdam pili est a glians sit quoddam tale, luale est generatum, non quidem idem numero, sed idem si cie, ut patet iuraturalibus. Homo enim generat hominem, sinam diter equus equum, de unaqiuro; res naturalis aliasmilem in specie sibi. nisi accidat aliquid praeterrituram:sicut eliciun equus generiat mulum. Et dioe gener initurasta generatio preter natura, quia eli P t ilo muli si intentionem naturae particulari MVirtus n.formariti iuri V est in sperniate maris, naturaliter estor liquomodo. Mataut producat olim simile ei, a quo spernia est Hecisum,sed de secundaria intentione est, xyqu Psecta similiti ido induci non potes inducatur qua. lacunque pol similis. Et, quia in gnone muli spe mae lino pol inducere spem equi i materia, L qa non est,pportionata ad suscipietam spem aequi, inducit spem propinqua.Vndextia in gnone tintili est aluiuo modo generans simile generato,inai. aliquod proximam genus, quod non est no- . . .x, a, minatum e equo Masinin sub illo genere con. tinetelia mulus. Vndem illud genus pol dieiis
illi id , imu genus sit iumetu, terimus dicere, τ licet equus non generet equit, sed multa, iumetutu generat iumentia.Patet igitur, in ola gnata cosequuntur spei similitudine ex uirtute mantis. Mare pala est V no oportet ponere aliqua spem sepa irata. auasi exemplar rebus gnatis, ex cuius imagi generatione res gnatε spei similitudine cosequatur,ut Plato ite naturalinici ponebant Maxime.n limoi exemplaria requirerentur in ictis subiis naturalibus,quae sunt maxime subae respectu artificialium. Sufficiens autem
est in praedictis silans ad faciendum similitudine speciei,& est sussicietis 3 ponere causam spei in materiat, i. illudqii facit hoc guatum cosequit, i itemspeni non sit Aes extra materiam, sed spes inniateria. Ois aut spes, quae est in materiab. Lin his carnibus de in his ossibus, est aliquod singulare, ut Callias& Socra. Et ista etiam spes causans similis . tudinem spei in mando, est diuersia spe gnatii numerum Odiuersam materiam. Cuius diuersitas est principium diuersitatiς idiuiduom in eadesipe. Diuersa itaq; est materia, i qua est forma hoisssiantis & hois gnati. Sed utraq: soritia est ide Gipem.Nam ipsa spes et lindiuidua , i.non diuersificatur in generante de generato. Relinquitur ergo, on oportet ponere aliqua spem prer singula ria, i sit ca spei in generatis, ut Platonici ponebat.
Cur infit,qui secundum artem contingunt quaedan ab arte di natura fiant quaeda uero ab arte tantum exponitur, Formam deinde non solum substantiat Enon generari sed neque aecideiualem, i ea composiatum.nianifestatur.
fiunt, uis nitas:quaedam aut minimFort dom*s. Dubilabis autem aliquis quare aliasium arte cra casu,ut aestu, alia non,ut domus.
Postquam ostendit Pris,in spes separati no stant causi generationis in istiis inferioribus thic manifestat quaedam, qua pollent ei te dubia circa praedeterminata Et diuiditur in partes tres, sin ut tria dubia sunt quae manifestate intendit.Sesa parsicipit ibi lyala uero ex dictis. F Tertia ibii Non solum aut de sub .lcirca primum duo facit. Primo po nil dnbitationet Moseluit ea,ibisCa uero &z. oritur aut prima dubitatio ex eo, id sepradixe ra xl ,qu principii sanitatis est spes, q esti aia tuc sanitas iit ab arte, qnii ero sanitas non est ab hoc principio, sed a calefactione tua, tunc fit sanitas ac sii sicut cu accidit sanitas ex costicatione. Hoc aut non taccidere inoibus,qfiunt ab arte.Oonii avnunquam sit ab aliquo principio, nisi is domnsi aia.& sic spiri ab arte, non a casu. Et i5 est dubitatio, quare ' sint qtaq; a de ab arte, inq; ea casia,ut sanitas, uero niusta futtin abat
te,denianua casu, ut dolinis. Deinde cum dicit. iescat eroes ta horumquidem ntiteri quae princimor rationis est cum faciem M. πfactum aliquid rara, qua ab artesuN,i ua est 4liqua pars reiis eda tulis, uasiti an eatur quaedam. er bidui, quaeda, possibiliso, quaedai Nossibilis. multa nansmissa quisemas ipse uer Hnon .u puta finare. orumcunque uaque talis materia a it lapides,impo esse moueri ni ab alio, sic tamacerti est π ignis propterea iam non erum ab Mim, qui balatorem, Paeti erunt. Obis enim Dum,