장음표시 사용
311쪽
pertinet ad caiisan nraterialem. Dicit ergo, Psia quaedam rerum non sint si ibstantiae, scut pricipue patet in artificialibus,sed quecunque simin
cunaum naturam, initantum messe, de per natunam constitutae quantum ad fieri, sunt uerae substatiae, manifestabitur ut haec natura qua suaesiuimus est substantias in quibusda=,cin naturalibus, de non Essentia res in omni biis.Quo etiam natura non est elementum copositae est sed principium formale. Elementum uero dicitur
Pricipium id in quo aliquid diuiditur inexistest , idest intrinfir 'ς si v secunt, sit in materiam, puta elementa syllabae sunt A a. Vnde cum predictum principium non sit materiale,sed formale,non erit elementum. Et sic simul patet, & quale principium est sebstantia,&m neque est elementum, neque ex elemetiso quo
soluitur dubitatio praemissa. s. im libri metaptas rum itu.
Cum Sancti Thomae Commentariis.
' Vt eontinuentur dictis dicenda, qilaedam in seprimo dicta rememorantur, hine in in omni sensibili si, stantia inelle nisteriam , non tamen in omnibus e dem modo ostenditur.
BEss. ,,mrHIs igitur, praedicta .relligere rex. . oportet , ae e gregandos oratiosi nem imponere.
Diui Thomae aquinatis in Octauum Librum Metaphysicae Aristo.praeclarissima
Commentaria. postquam determinauit Philosophus i septimo de substantia modo logico,considerand', diffinitionem di partes diffinitionis,& alia limoi quae Grationem considerantur: in hoc libro.8.inredit de sensibilibus substantiis determinare per propria principia, applicando ea A superius inquinta si intInsta diis. logice, ad subas illas. Et diuiditur i duas partes. In prima continuat se ad Dedentia. Inscia A,sequit suam intentionem,ibi Sensibiles autem substantis
par.seq. Ous materiam habenti Circa primu tria facit. Prip s. mo a ponit in mali sua intentione. Seso repetit
qdicta sunt, ibisDictu est alit ertio ponit coirecte a- tintiationem di m ad dicenda,ibilum aut qGli suam in quideratesses a. Dicite so primo, Icum multentionem. radicta sint in septimo logicac deratione circasiatam, oportet syllogirare ex his q dicta sunt, ut applicent qfmpsideratione is radicta sunt, ad
res nites exntes. Et oportetscolligetes G. Lsummarie & recapitulatim recolligentes q dicta sunt,tponere fine copi edo tractatu de suta,cd set tra- ωdo ea q sepius tractatis desunt Deinde O dicit. xass. D aurem est, quo Est urinc θέmnc
Resumit quςdaeorum qdicta sunt, uadictum Te cnest in septimo ιν in hac scia principaliter qruntur eis de principia& elementa stitiarum. Cun .mhacs a consideret ens coe sicut proprium subiectunt qa quide diuidit p subam de noue una accidet tu, accidentium uero cognitio ex suba dependeat, ut in septimo probariim est, relinquitur ιν principalis intentio limoi sciae sit circa subas . Et quia scire unumquodq; non cotingit nisi cognitis principiis&cauus esu sequitur Pad hanc sciam stineatin' Lecticia. quirere principia & cas & elementa silvariin .Que a.dc hiriaqualiterdifferiit superius i quinto onsum et L
substantiae uero, q-- ab omni&u concell,sint, de B L s. quibus tim aurem si ratim enuntiauerunt quid 1m. concesse ciadem, quae naturalissuit Minis. Crra, apra, π cci rasimplicia corpora: vide plantae, er partes earum, αι ha, ex partes eo rei tandem coelum, etpartes cati. Sepa
terra,er aqua,σ ilasimplicia eorpora: deinde plant cerpartes eoru et aralia et partes aiulis,et ι decolla et parus ccxli.singulis uero qsas assertegestes et mathemasica
Resumit aliud superius dictorii,sinodossibus accipit suba. L primo ponit q dur subae in rerum
natura existentes, quaru qiialda oes confitentur
esse. cisba sensibiles,ut terna & aqua & alia elemuta:& ulterius, in ordinem nobilitiatis &sse tioni platae deat alia & partes eoriu& ultimo coetu a partes coeli, sicut sunt orbes & sydera stirascedite alias subas sensibiles in nobilitate. Quasdam uero subas non oes confitentur in rem natura si absistere.Sed quidam posuerunt singulariter eas elle,qui ponunt spes de mathematica separata sin esse, uoletesu, cuilibet abstractioni intellectus, mdeat abstractio inesse rem. Et qa intellectus abstrahit utia particularibus ut holemi Socrate N Platone,posueriit spes separatim per se subsistere. Quia uero intellectus abstrahit aliquas formas a materiis sensibilibus i uta curuli de cuius itellectu no est nasus sicut de rone simi, di linea & alia fimoi,quae mathematica diar, posuerunt theniatica separata. suias uero accidit ex iambussubstantias esse, quodq; id ais s. erat esse, σμinctam. lam aliter genus magisquamst is, Texio utes tum singularia Vli uero Crgenerii deae quoque copalantur. eadem nam prDesita lamia uidentur esse. Alias uero accidis ex ratio busfiniantias esse, quo AN T. quideratesse, T quod ubisitur. Adhuc alitergentis nimisit Milucer universale gulaeribus. VAuero Cr generi,uia copidantur.Namsecandum eo rationcms M ' iubiicitur. videmur esse. Ponit modos accipiendi subram r5nis acceptione,& ponit duos modos, quorum unus est, ops a di quidditas alicuius subi naturali que quide nihil aliud est et ipsiim quid est rei natis.Alio inside silva sin aliam acceptione, sin qua sesus di magis si asi spes,& uti magis q singularia, ut qitida posueriint,prout in. 3.libro in qi stionibus tracta . tum est. Et huic acceptioni subae fin qua ii Ie S ge dinus,substantia dicuntur, coniuncta est ro de ideis, quas supra dixit spes. Eade.αrone ponuntur id esse substantiae&uniuersalia. Deinde cumdicit. cum
312쪽
Alia literali hae diuinitioni op
muratum V. niam um d finitio ratiora cauem partes habetineressi: φ. Pede parte mui partes, ex quae non. σβbas, definitionis Goque esse oportet. Item etiamnis uniuersalisub tintra est nexiogean s. De latis uero er mathemtici posteriis conmana aest. etenim praetersen Messis tinturibas qui esses. eunt. Nivie uero de concessu ubitantiis tradiemus . he a esor, pissensibiles M. Aoniam Mem π qωod puderat esses. Morta , baius autem ratios finitio, propter Mede diffinumu, crdes Gam se est diffinuum.a, iam autem dis nitio ratio est,
rario autem partes habet,nec leo de parte erat con utrare, quaesiubstantis partes non: sibae diffinitioni
opussunt. Amplius etiam nee uniuersalesubstantia, neegeunus. Deitiis ueros mathematicumsterius perscruta radum est. Nam praetersen siles sub uius quidam di. at esse eas. Num autem deconfessisAbstantiis tractabifimus. Hae uero se in s. Continitat se ad praecedentia dicens quid determinarum sit,3. quid determinandum retiat. Dicit ergo. in aquod quideraresse est substantia, detio sis niticatiua eius eli dissinitio, propter hoc in praecedenti libro determinatum est de distinitio ne. Et alii a diffinitio constat ex his qliis predicantur per se rapter hoc etiam ibi determinatum ethde eo miod est secudum se. Et quia diffinitio ratio est partes habes, necessarium fuit determinare de partibus diffinitionis, qiit. s. sint partes rei dii Enitae , & quae non, N utrum eaedem sint dii initionis partes, & diffiniti. Et secundum aliani liter sv-tru partes di nitionis oporteat distiniri. Et primum melius est. Item in septimo ostensum estu, neque uniuersale nec genus est substantia. Et se toto consderatio quae accipiturde rationibus de de substanti in. .libro pertractata est. Inter has substantias uero quae in rerum natura existunt, dei deis & mathematicis posterius es h perscrutandia. qiras quidam dicunt per se singulariter subsistere praeter si ibstantias sensibiles. De hoc enim Veturm ultimis libris huius doctrinae.N sic autem imita diate oportet tractare de illis substantiis,mus oeseonfitentur esse, te sensibilibus, ut ex man i festis ad immanifesta procedatur. Sensibiles uero eun sulsantis materiam habent Estotem substantia idipsum quod subluitur. adurer quidaem materia, er aliter ratio . materiam duum diso, quae cum non
φι quidam ' potentia est. 7uod quid.abterautem erratio et forma,quod cum iis, quod quid,ratione e rasile est.
tertium uero,quod ex bis est.cuius generatio fortar, τ corare is ψ.o separabile simpliciter earum enim substantia. νum que secundum rationem,quaedabunt sipares es, Me
sensibiles autem sustentiae omnes materiam babens. Ellautemsubstantia quodsubiicitur. Aia r quidum materia. Materiam uero duo qua non irae aliquid ens actu, potesta te autem est hoc ali ad. Aliter uero ratio σμrma, quia
an diuens, rationes pirabile est. Tertioum ervi est ex his.cuius livsgEooeco rruptio, erseparabile impliciter. Naso subaru r Earce quid E separabiles ta uero nompartes diuas. In primo determinat de materia deforma, quae sent principia substantianam sensibilium. In secunda de unione earum adinvicem, Infra temni biis Dedubitatione.ἴCirca primum duo facit. Primo ostendit, quod inateria di forma sunt principia sebstantiarum sensibilium, secundo determi nat ea, quae sunt consideranda circa utrunque,ibi soportet autem non ianorare circa primum duo facit. Primo manistitat, *materia sit principium sibilantiarum sensibilii in Secundo manis stat hoc idem de Hrma, ibit auoniam autem &st quidem. Cir primum tria facit. Primo ostendie quid sit materia diuidens eam contra alias ac riptiones substantiae. Vnde dicit, quod omnes se stantiae sensibiles habent materiam.quod ideo est, quia omnes sunt in motu & motus non est sine teria. Sed taedum est, quod niateria aliter dicitue substantia,& aliter serina, & aliter compositum. Materia enim dicitur substantia non miasi res aliquid actii existens in se considerata, lea quasi inpotentia, ut sitaliquid actu, haec dicitur elle hoc aliis quid. Formaueri quae& ratio nominatu quiae x ipsa sumitur ratio speciei,dicitur substatia qu siens aliquid actu, quasi ens separabile secundet
rationem a materia, licet noli sectandum rem.
positum uero ex hisdicitur esse substantia quasilla parabile simpliciter, , idest separitim p se exiit e
re potens in rerum nati ira, & eius solius est geri ratio dc corruptio. Neque enim λrma, neque materia generatur aut rivmpitur nisi per accidens
Et licet compositimvsit separabile simpliciter, in secundum rationem alibriam,quae dicuntur substatiae, quaedam sunt separabilia, d quaedam non.For uia enim est separabilis ratione, quia potest inimigi sine materia sensibili indiuiduante, materia uero non potest intelligi fine intellectu formae, cum non apprehendatur nisi litem in potentia ad so niam . Vel potest esse sensus msubstantiaram fmronem ,i.sormam, Ua sunt rone separabilds,ut mathematicae,qda norat sermae naturales Vel he-m Q adam sunt imae separatae absq; materia existentes de Ous inserius determinabit. Sego ibi. M aurem materia quoque substantia est tu in ei ctis nanque oppostris trat mutationiburest alipvi transeutationis subilaum. ut tu siccandum laeum, quod nanebis,
rursus aeroiic secundum augmentationem, quod minet M.tum, rursus minus , t maius . G secundum alterationem, quos nune an ursus aegrum. nilueraatem erseo dum substantiam cluod nunc in generatione , rurius in corara isne.π nunc quidem auctum, ut quod crursus autem fusiectam,ut ecundum priuationem. a uero substantia est materia palam. N in omni--marationibus oppostris est aliquid, quod subiitatur mutationibus,ut puram dum locum, quod nanchie, it ameralibi.cr sicundum annuntum,quod nune quidem tantum, iterum minus aut maius. Cr Iecnaim ulterationem, quod
nuneqvide est sana itera laborat. Sith autem secundum subastantum, quod nunc quidem est in generatione, iterum meremptione: est' nunc quidem quodsini ir, T De alia
quid. Iterim autem quod statuitur liseeundum priuatione. Dicit, quod necesse est in substantii, sensibili
Posita continuitate dictorum addictaaducinia bus ponere nuteriam quasi substantiana &subiecipitPhilosophus tractare de si1bstantiis sensit,i- ctiim. In omni enim mutatione oportet esse ει-libus inquirendo principia eariunat diuiditur ita biectum commune terminis mutationis in con mTho.s Metaphy. T 3 trariis
313쪽
trariis mutationibus. sicut in mutatione se dum locum est aliquod coinime subiectuna, quod nunc
est hic,& iterum alibi. Et augmento est quod subiectum commune, quod ni inc habet latamquatitatem, & iterum minorem, quantum decrementum, ril maiorem quantum ad augmentum. Et in
alteratione est aliquod labiectum, quod nunc est sanum, de nunc insimum. Cum igitur si quaedam mutatio secundum substatiam,s generatio & corruptio. oportet esse aliquod comune subiectunt, uod subiiciatur contrariis mutationibus secunum generationem 3c comiptionem,& hoc resitis terminis, qui sunt so adi priuatio, ita scilicet et quandoque sit acturi serinam,&quandoquem subiectum priuationis illius formae. Ex hac autem Aristo.ratione apparet, et generatio de comaptio substantialis sunt principium ueniendi inc enitionem materiae primi.Si enim materia prima de se haberet aliquam λrmam propriam , per ea esset aliquid actu. Et sic,cum superinducereturalia sema, non simpliciter materia per eam esset, sed fieret hoc uel illud ens. Et sic esset generatio mquid & non simpliciter. unde omnes ponentes primum subiectum esse aliquod corpus,ut aerem&aquam, posuerimigenerationem idem ess di alterationem.Patet autem ex hac ratione qualiter accipiendus sit intellectus materiae primae luia ita se habet ad omnes serinas de priuationes, sicut se habet subie alterabile ad qualitates cotrarias.
fert,er non simplicito dis milia clamitas rimis.
Mem enim Δfrire uia simpliciter m erit Ostendit, ut materia non eode modo est in omnibus substantiis sensibilibus dicens , ut materiam existentem subiectum generationis Se corruptionis sequuntur aliae mutationes. Sequitur enim si sit generabile & corruptibile, ν sitalterabile,& secundiura locum mutabile.Sed ipsa,scilicet materia subiecta generationi de corruptioni, 'on sequitur ad quascunciue alias mutationes, de prare ipue ad illam, quae est loci mutatio. Non enim sequitur,si aliquid ita at materiam localemyd.per quam sit inpotentia ad ubi,u, habeat materianas generabilem de corruptibilembissubiectam generationi de cormptioni.Descit enim hoc in corporibus coelestibus, in quibus etiam est alteratio aliqualis secundum illuminationem ac obscurationem, non tamegeneratio dc comiptio. Et ideo dixitsunmt propter loci mutationem, uel duas propter talem alterationem,quae tamen no uere est motus alter tioni quia illumisiatio non est motus, sed rem,nus motus. Sic autem ει quamlibet mutationem 'rtet accipere materiam, sicut in qualibet mutatione est aliquis modus fiendi simpliciter ues finquid. aut est disseretia eius quod est fieri simpliciter, de ει quid,dicti inaestimi.Phy. M simpli
Ex disserentilι rerum a dia est sei H oliuii substan-ria ibis itarinam esse deduin hine triplaeem dis
finitionem omnium esse ostenditi
re tit illam sinas altivo otias eiam est,
postq P , inquisuit in subiis sensibilibus male fremotiriale principium, inquirit de principioso ali. Et forniali pii primo cotinuat se ad pcedetia dices usqa suham, moi otiqest ut madesii hin, cpnfitent oes,cuetia antiusii mi, natium subam reita ponerent este mam: humi
uero suba est in potentia: restat igitur de λ- , qest sensibiliu p modii actus, dicere O sit. Seso ibi.
cit Primo inuestigat differentias in rebus sensibilibus,quae formale principium demonstranti do insea Plinquaed ani corollatia concluditimis Palam i ne ex his quia actus. Circa primum duo facit .Primo in uestigat quasdam drias accidentales renim sensibilium. Scuo ondit comparationem eam ad sutales GodbisPala igitur ex his, quia si suba. ICirca primum duo facit. Primo inuestigat drias accidentales rem sensibilissi. Seso ostenditqi aliter prat lictae dita se habent ad ea quorum sunt, ibis sexu ogizo v
palam quia. Circa primu duo facit. Primo ponit moeritici opinione Democriti de Misis rerit,dices Demo rersi. Pri
eri tus similis est existimanti stres esse ditas rem F ii ,
.LMea quae ponit,uξ existimare quod oesdrit re- μrum ad tria gna rerum reducantur. Ponebat enim principia rerum materialia esse corpora indivisibilia,quae,cuna sint eiusde naturae,conuenientia sunt adinvicem, diuersitatem aut rerum constituit Ddξiam ponis igur , de ordinis. Et si ρ ponere,' corpus,quod est subm, quasi male principium umide idem existens G naturam. quamuis sitin infinita diuisum G numerusdisserte .i.diuersificatur in diuersitares ditam figurae, ponis, aut ordinis. DKa. n. spuri est far rectio de circulare: ponis aut sc sursum de deorsum,dextrorsum de sinistror- sit ordinis aut G prius de posterius. Seso ibi. Uuoluar item milre Aserentia esse. Mpura φ. - eompo'ione ditivitur muris. Rciat ἐωe pre mistura,
quotadmodum melicrarum. piadam clauo, ut arca. quaeae ligamissiusfusicis. pistam glutine, ut liberi predam pluris uobis. pis post me, ut limener superlimina reari erum eo piad modo quodam ira sint,silierum. queadam tempo ovi coetiner prand--dam loco, ut ut
314쪽
admei in nullum . Aliam ligatione, tu capitis ligatura. Alum 'ulluber. AM clauo ama. Alia vi pluribus horum. Alia politon litanare inferius Cr superius. Hae enim inpolitione altipialiter sierunt. Alis tempore, ut ea. OCT prandrum. Alia loco,ut1piritu Alia sensibilium passionibus a duritie ex mollisae, sti suadim σ raritare, is citate σ humiditate.ει beeladem borum quibUtim, alia omnibus bis σ omnino. Atafuperabadiuta. Alia drfecta.
Ostendit positionem Democriti esse insimcie-Cstidit De uidentur esse rerum differenii iocritu i-'the,quq in praedietas non reducuntur. Quaedam.n.
iussicienter differunt secundum diuersiim modum compositata v . partium materialium: in quibusdam enim
partes materiae componuntur per modum mixtionis, si ut mellicratum: in quibusdam uero, quia
ligantur aliquo uinculo, sicut emigatura capitis mulieris: in qui Mani etiam colungunti ir aliqua colla, uel uisco,siciit sit in libris in quibuslam uero adunantur partes clauo, sicut fit in arcae in quibiis tam uero fit adunatio partium pluribus praedictorum modorum. Alia uero dicteri intabitatricem sicut positione, sicut liminare superitis& liminare inserius, sus quidem differunt abinuicem,ex eo lsic ponuntur,scilicet supra uel iusta. Rugdam uero differunt tempore, ut coena,quae est conamestio serotina, de priaditim quod est comestio matutina. Alia diiserunt loco uis spiritiis, idest uenti, quom Aquilo a se teniptrione stat, Fauonius ab occidente, Austera meridie,sub lanas ab oriente. At uero differunt sensibilium passionibus, F ideli duri
. te id mollitie ερ aliis huius laodi. de qu tam in ali 'quibus horum, de quaedam his omnibus. Alia persiperabundantiam S desectum. Hoc autem addit, quia secundum antiquos philosbphos omnes huiusmodi sensibilium pasistimes ad superabimila tam de desectum reducuntur. Deinde ciun dicit. π is s. ire patet quia σrpsium est ollas dicturi menerum quoniam ita situm U. et '. ste ipsum poni gni' t et glaciem eredic densiri. yruis atri uero e se,cT his omnibus e lini tur.eo quod quaedam miscentur, quaedam tempera mur,quaeram ligantur,quriam dc antur, quae sim caeteris dis renitis utuntur scuti tua nas aut pes. are palam, qui ι π esse totiens dicitur. Limen enim
inseri Orej. quia ita ponitur. Et esse, sic ipsum poni an at. Et eo'assum que se inisti sari. morioitin utro esse: omnibur bis sonietur. Hoc quium permiseria re auatem contemperari. I uero ligari,alia ins Nari: alia aurem altis liberentiis uti sicut manus aut pes.
Ostendit qualiter praedictae disserentiae se habet
ad ea, mioriim sunt, Sc circa hoc duo facit. Primo
ostendit, q iod in his differentiis consistit esse eois rum,quorum sunt differentiae constitutivae. Secun, do concludit, quod ad cognoscendum principia essendi,oportet reducere differetias in aliqua priparie sim genera, ibis sumenda igitur sunt. F Dicit ergo primo, i, quia praedictae differentiae sunt constitu-tiato con- tiliae rerum, de quibus sirpradictum est,manifestustiuuut re ipsiim esse praedictarum rerum, totiens diciturdia Πῖ quot sunt disterentiae. Dii Ferentia enim complet di initionem lignificantem esse rei. Limen enim est huiusmodi. quia ita ponitur. Et ipsum sic poni
estine ipsius, idest propria eius ratio. Et similitet esse crystalli, est ipsum Aster i spissari. Et ex omnis, obus praedictis dissere esse quarundam rerum. Hoc quidem in eo ui commiscentur, alia quidem in eo quod comple intur, & alia aliis disserentiis utuntur sicut manus de pes, de aliae hi illismodi parte . dhabent proprias dii serentias G quod ordinant ad
determinatas operationes. Deinde cum dicit. Accipiendasti rgenera differenturum.bce enim pris exss. cim ex lentiae eruiu.M quae in magis π minus, aut densioez raro, ceteris taliburoncta etenim bo, redundantia
et defectu antiquod si id itura aut leuitate, tulerita ted rinia recto creumo. bis uero esse erit misceri, ompo autem modo non esse sumenda autem sunt genera A perentiarum. HonD AN r.
spisso σ raro, e dius talibus. Arma uanque superabundastia ex defectussum. si quidem aut figura ut lenitate, auta peritate. aut recto, a circulo. His aure esse erit misceri, oppostre uero non esse.
Concludit, quod ex quo indisserentiis consistit
esse rerum, de sic intendenda est earum cognitio, utile est semere genera differentiariam, reducem
do scilicet posteriores differentias generis in primas,quia differentiae hiliusnodi communes de δ-priae erunt principia esse totius generis, ut patet In Hem nin differentiis quae se it secundum magis de minus, de secundum rarum de spissum, de alia huiusinodi. nam ratum de densem, de similia reduci intur ad magnurn dc paruum. Omnia enim haec signifi cant superi dantiam de defecti ini. Et similiter siquid pertinet ad figurariim, aut asperitatem de lenitatem,omnia reducuntur ad redita in de cur uum, quae sunt primae disserentiae adfinitam pertinentes. Et similiter oportet, ut aliqua reducantur ad esse mixtum uel non esse mixtiam, quia quaedam sunt,qtiorum esse est in eo quod miscetur, non esse uero corii: in eo P opposito modo se habent.
Deinde cum dicit. Manifestum igitur ex bis est, quia sis stantia causa est, , is xl unumquodque sis, in bis quaerendum e l. quaenam ut Drusingula sint causa est. substantia itaque nihil horum est,neaque combinatum.attamen proportionale in unoquoque. Et Tex. .
quemadmodum insubstantiis, quod de materia praedicatur,
ipsi. actus est, Tin aliis definitionibus maxime. u putas limen oportebit definire, lignum, aut lapidem ste positum dis Vidς digrescemusCer domum, lateres, dat ligna Apostri an esuri π si00ρ Auς
eurus causa inqvibusdam est sι ueroglaciem, aquam congelarim, aut sic densata consonantia uero ea acuti s graias mixtio tali eodem autem modo, T in ceteris.
Patim itaque ex bis, bd substantia causa essendi unu- λ Mquodque quod ex his est, querendum que ea causa esens para.
horum unumquodque. Stastalia quidem igitur nihil rum nee combinatum,uttamen proportionale in quolibet. Et uti
substantus id quod de materia praescatur est actus ipse, em 7 Te .c.ε. abis diffinitionibus maxime. Vt silmen inferius oportead Uiuri, ligna aut lapidem ira Utu dicemur. Et domum, lateres ex ligna sis a Aut adhuc σcuius eausa in quibusdam e l. si uero erastallam, quam congelatam aut hispiasuram. Da in symphonia, aut acuti et grauis iamixtis talis. Eodem quo e meso er in alas.
Ostendit quomodo pr dictae disserentiae se ha DA, EA iabeant ad substantias, de dicit ex praedictis lain ma- ne serim nisellum est,quod in praedictis miserentiis est quae gem atrendiura, quaesit causam alis essendi cui uni t x xerim
315쪽
191 N ET APer substatia formalis uel quo uidest est causaei
iuslibet essendi,ut in septii no mani semi fulti Pri dicte elum dii serentis significant formam,&ω. quidest praedictarum rerum.Nulla autem diiserentiarimi pr dictarum est substantia, neque alio id substantis amne, quasi pertinens ad genus subitantiae.Sed eadem proportio inuenitur in eis, quae est in substantia sicut enim in genere substantiae, dis. serentia, quae praedicatur de genere, & aduenit ei ad constitutionem speciei, comparatur ad ipsum ut actus & sori δε ita etiam in iliis distinitionibus. Non enim est intelligendum,st disserentia sit
forma,aut nus sit materia,ctim senus & dii feretiae praedicentur de specie, materia autem & λ
ma non pridicentur di eomposito, sed hoc dicitur,quia genus sumitur ab eo quod est materiale in re, disserentia uero ab eo quod est formale. Si cutilenus hominis est animal, quia significatali. quid habens naturam sensitivam, quae quidem materialiter se habet ad naturam intellectivam, a qua sumitur rationale, qus est differentia hominis, rationale uero significat aliquid habens naturam i tellectiliam:& inde est v gentis habet differentias Capitulo potestate,& genus & deserentia proportionat de differen tur materii di formae,ut Porphyrius diciti Et pro- i pter hoc etiam hic dicitur aetiisἷ,ialifferentia, praedicaturide materi abado de genere.& similiter est in aliis generibus. Si quis enim uelit limendisfinire, dicet ' est lapis uel lignum taliter positum: in qua diffinitione lapis uel lignum est ut m teria, positio uero ut serma. Et similiter indisi initione domi is,lapides & ligna sunt materia, εἰ talis
modus compositionis est ut sonia Et etiam ultorius in quibusdam additur finis, a quo necessitas formae deipedet Et similiter in dissinitione crystalli,aqua est sicut materia.c elatio uero ut forma. Et in dissim ione symphoniae acutum & graue ut materiae,& modus commixtionis, ut forma. & ita est in omnibus aliis. Deinde clim diciti pass. iraque ex bisest, quod actis assar alimus
a quiddiliori . Corolliria concludit ergo ex praedictis duo corollaria. niuiuin. quorum primum est quod diuersarum niateriarudiuersi sunt actius & formae. In quibusdam enim est actus compositio, in quibus iam commixtio, aut aliquid dictorum. Deinde cum dicit.
23s s. in eo ram, qui Uniunt, hiqvidem, dicunt, pude domui quod lapitis uteres , lutis, potentia domum diacant ateria enim haec ort.qui uero, vas constraraticium reman er corporum vivet δι ad rudiale addetite rum diacirau.qui porro boam componunt , tertiam, σ quae ex
Hobstatutum videtur etenim ea quidem, quae ex digia risiis rasit peciei ctus esse quae uero rat bis,quae ins in
nrateriae magis. Lis er quas Anfimas approbat de initim saeterum ut utriusquesunt. iapula, quid est Ieremtos
quies in mestit adure aeris: materia quidem aer, actus ueroo sub tintia s. qiadest tranquillius s nuris planitissmsuru'm quidemseu muria, inare. actus uri optimus.
Propter quod diffinientium, hi utilem dicent GPus Auri
e ubstantiam.videtur enim que quidem per dissem uias ranos cui, eructus elle. e nero est in ex flentibus a. teria magis. similiter temer quos Arelatas approbauis terminos. simuletum utritisquesunt. ut quid os ita quies in aeris rasitatu..er quidem mseria mi et sub puntia qui s. quides tranquillisos ni ris equitas: subiccta quidem ut materia rure eius autem σμrma, α puto.
Sectu diuin ponit. Et est quod, cum in diuinitio S restiane unum comparatur ad aliud,ut actus ad materia, um.
quidam distinientes res per materiam tantum in rusticienter diffiniunt. Sicut diffinientes domum percementum & lapides de ligna, quae siluat mat ria domus, quia talis diffo non notiscat domu in actu,sed in potentia. Mi uero dictit, ut domus est c pertura pecuniarii de corporum,diciuat forma domus sed non materiam. Qui uero dicut utrumque,diuiniunt compositam stastantiam. Et ideo eoriundistinitio eli persecta ratio. Ratio uero, quae sumitur ex differentiis, pertinet ad formam. uero ex partibus intrinsecis,pertinet ad mam claudit interiam.Et similes his disi initionibus sunt ille quas sciormam Architas approbat. Sicut & quod significat dispo- Mm litiones aeris, quando est sine uento, est quies in multo aere.non enim si modicum de aere i aliquo uale incluso quiescat,dicitur serenitas. In hac autediffinitione, aer est ut materia, de quies ut forma. Similiter cum dicitur, tranquillitas est planicies
maris, mare est materia in planicies ut forma. Materia autem in his diuinitionibus est subiectum
forma uero est actus.In dissitatione autem domus materia sunt partes, actus autem soma totius. Deinde cum dicit.
Nun eda itaque ex dictis est, quaenam sensibilissu lan a a s s.fia,er quomodo β.etenim bee quidem ut materia, hac a Te 'tem ullisma, quoniam actus erata uera,ex bis.
Patim itaque ex dissis, quaestium silis substantia, ct A N T.
l pilogat quae de forma dicta simi. Et est planu
De semis quatuor dicuntur, qiii Forma non est tota quidditas ex nominis significat ione Formam item aliquid esse pretier partes materiae, nee tamen secundum esse separatam, uerum in generabile di incorruptibilem, sermas item demum esse similes num tis & in quo exponitur.
portet autem non ivxorara, quodaliquando latet, a usi. xtrum nomen eo obam si Mantum Drusices, actumer Ibriam. ut puta domus utrum estβ-gnum communis,quod opermentum ess ex lupumu, ex uis teribus 'positis:anam ser 'mae,quod est operamentumer lineuintrum Aialuus in longitudini η quoddualitu er
imal trum omis in corporean anima. c enim ,su
stantia exactas alicuius r s. Oportet autem n ignorare quia aliquando utet, utra
316쪽
tudine, aut quia dasuas.Et animal;trum amma in corporaculata. Haec nanque sub latura σactus corporust et .
sermo de Postquamiqitisiuit Philosophus principia sub-G- - stantiae sensibilis,ostendens quod Qbstantia sensibilis componitur ex materia & sorma, nuc de principio materiali & formali determinare intendit, inquirendo ea,qtiae sunt consideranda circa utruaque. Et diuiditur in duas partes. In erima inquirit ea quae sunt cosideranda circa principium so MIe.In secunda ea.quae sunt consideranda circaprincipium materiale.ibi de materiali autem substantia. Et, quia Plato,praecipue principium formale tetigit io determinai de principio formali secti dum ea,quae Plato posuit.Ponit autem Plato, mas rem esse species S: numeros.unde prima pars Quatuor diuiditur in duas partes. In prima det emi inarde x ribux . principio is ali per comparationem ad 'ecies e in Secunda per comparatione adnumeros. ibispa ' Iam autem Ponebat autem Plato quatuor de sommis per comparationem ad species . quorum Primum est,* nomina specierum significent tantum
formam .non autem formam cum materia.se n.
dum, *sorma est aliquid praeter partes materiae. Tertium est mest ingenerabilis & incorruptibilis. Quartum est.*sornas sunt separatae a sensibilibus. Vnde prinia pars diuiditur in quatuor secundum G Arist.de quatuor mctis inquirit. Secunda pars incipit.ibis Non uidetur Tertia ibi. Necessarium itaque S. e. Quarto ibisSi autem sunt cormptibi-lsilium. Circa primu manest. Primo mouet qonem dicens,quod necessariuni est scire quod apud An nomi aliquos dubium est,Vmim nomen speciei signim
ne spei ta cet substantiam compositam, aut formam tantum L i5ςςxu siue aliquid,quod est loco actus.Vt hoc nomen doin, ' communiter materiam & formam, puta quod domus significet regii mentueonstitutum ex cemento de lapidibus ordinatum ut decet Nam tegumentum est siciat forma, metum & lapides ut materia. Aut praedictu nomen signiscet tantum actum & speciem, scilicet tegumetum. Similiter, utrum hoc nomen linea significet dualitatem & longitudinem, aut dualitatem tan-rim Hoc autem idem dicit, quia Platonici pose
riant numeros esse formas magnitudinum. Dicebant enim quod punctus nihil aliud est quam unitas positionem habens, ita quod hositio si quasi
materiale,unitas ut formale.Et similiter re atiqilia dualitas erat forma lineae, ita quod linea nihil aliud est quam dualitas in loniitudine. mi aerit ergo Philosophus, utrum hoc nomen linea sisei ficet dualitatem tantum, quasi forma,aut dualitate in longitudine, sicut formam in materia.Et similiter, utrum hoc nomen animal significet animam in corpore, quaslibrinam in materia, aut animam tantum, quae est Q a corporis organici. ε Erit aut utiquein utrique imae ut Muratione
ouod ined ostendit quid sequatur siquis diuit, uM nomiuiniciis i. na specierum utroque modo se habent insignificaqiratur ex do,ut scilicet quandoque significent semam tan
tuni quandoque autem formam in materia: de est Glutione quod de utroque in iitraque significatione animal Platonica. accipietur non univoce,quasi una ratione dictum sed analogice,sicutest in illis, quae habent nomen 'unum,propter hoc quod reseruntur ad unum.Nomen enim speciei non dicetur de composito, nisi secundum ordinem ad hoc quod dicitur secundusormam tantiam,sicut Platonici posuerunt. Pone bant enim quod homo, qui est compositus ex materia& forma,dicitur perparticipationem hominis ideati qui est se a tantum. Dabo ad aliud quum aliquid constrant, ad questis nem aviems. bstantiae en Mumbitet ni quod erat v d eo esseso me er actui est an utramque tr anima esse iam tradicti
ostendit philosophus adquid tendit praedicta quaestio dicens quod, si nomen speciei significet
substantiam compositam, aut significet sirmam tantumdioc facit disterentiam quantum ad ali 'dsed ad qua tionem substantiae sensibilis nulla diuerentiam facit. Manifestum enim est, quod lubsta tia sensibilis composita est ex materia & sorma. Ad quid autem diuerat,utrum sic uel sic se habent cons uenter manifestat. Manifestum est enim ipsi aliqua res est, quae sit forma tantum & actus,qs
quideratesta existit et , idest quodquiderate
eius,idem erat cum ea,sicut idem est anima Ze animae ellebi anima est quidditas animae. si uero ali. quid est compositum ex materia & sorma, no erit
idem in ipso quod quiderates e & res ipsa,sicut noide est homini esse,& homo. Nis Mite homo diacatur anima tantum, secundum illos,qui dicunt,onomii ra specierum significant formam tantum.Et
sic patet,qiiod aliqua res est, cui idem est quos quideratesse suum, scilicet quae non est composiuta ex materia & forma, sed forma tantum. Et hu- eratine idEius ratio est, quia quodquideratesse est id,quod si- est cum eo gnificat diffinitio. Disinitio autem significat naturam speciei Si autem aliqua res est , quae sit composita ex materia & sorma, 'rretquod in illa re materia &sit aliquid pister naturam species. Cum enim ma- rma.
teria sit indiuiduationis principium, oportet, Pin quolibet composito ex materia & Arma sine principia indiduantia, qui sunt praeter natura speciei. Vnde huiusmodi res non tantum est quidditas sua,sed aliquid praeter hoc. Siqua uero res est, quae sit forma tantum, non habet ali sua principia indiuiduantia priter naturam finiet, cum ipsi sorma per se existens per seipsam indiuiduetur. Et
ideo ipsa res nihil aliud in quam quod quid est ese
esse situm. Sic igitur patet, quoci si nomen spe ciei significet sermam tantum, iussi bet rei idem est quodquideratesse,& esse suum lauthomo erit
quod quidetassessium,&equus,&omnia huius- modi. Si autem nomina speciei significant compositum ex materia & rma, tunc non idem erit i
317쪽
himum. compositio erum mistis non est ex hu, quorru est compositio,vi missio. militer nec aliorum v ni uara limen po Paene, non ex lumine positio ,sed viris istud ex illa.nec homo est ipsen an alet bipes sed aliquavi e seoportet,suod praeter baece' baee nrateria sura. sed me elementum,nec ex elementissed sub stantia, quod materiam auferetesiis t. si iraq*eboeinlusessecus. 9,π cfututinutii psam substantiam utique non dicerent.
9 Non uidetur iraque quaerensibusOllaba ex elementis e sis se G compositione nec domus ateres o eo inhio. Et ' γ' De recte. Non enim e positio Cr mixtis ex his est, Alia iii rea qμorum est comm itio σ mixtio . Similiter autem nee nee aliors aliorum nihil. M imen positione, non ex limine post lased unum mguboeexilla. Neque itaque est homoanimal ,εipes, Alia xiς ii sed siquido 1rtet esse, quod prater cestoboc materia. liora'cuic , mPr ex elemensis, sed substanis
quam. tia , quod avstrentes materiam ficunt. D ergo boco.
s. ipsius esse, ersumntia haec ipsam utique substantiam
Prosequiuir secundum praedictorum, scilicetvsorma sit aliquid praeter partes materiae dicens, lPlatonicis mouentibus illam quaestionem, non uidetur, quod sellaba sit ex elementis & ex compositione,'quasi compositio, quae est forma sylladae, sit pars materialis syllabae, sicut elemeta uel literi. Neque uidetur, eis quod domus sit cementum de compositio,quasi domus constituatur ex his quasi ex partibus materiae. Etin hoc recte dicunt.quia si forma esset una de partibus materie, dependeret exmateria. Et hoc videmus esse festiui quia copositio I mixtio, quae sunt formalia principia, non
constituunturex his,quae componuntur aut miscetur, sicut nec aliquod aliud formale constituitur . ex sua materi sed econmerso. Subliminare enim Constituitur ex compositione quae est forma eius, di non econuerib. Ergo. si ponati tru animal & bi. pes sint materia hominis, homo non erit animalta bipes, sed erit aliquid aliud praeter hoc. ecerit
elementum neque ex clementis, sed erit tantum forma,iit dicunt Platona ci,qui auferunt materiama diffinitionibus. Sed contra hanc positionem uidetur esse dicendum,quod si id,quod eli formatatum praeter materiam,est substantia&principium essendi non poterunt dicere ui hoc particulare sit illa substalitia separata, scilicetu homo sensibilis
sit compositus ex materia &so a. homo autem sit forma tantum. Deinde cum dicit. 3 g s s. Necesse autem est,aut sempiternam hane esse ut corra ptibilem absque eo, quod corrumpatur, er factam eseabseque eo, quod fiat. Ostensam augem es et declaratim in aliis, MIormam nullus facis,ηes generatur, sed efficitur hoc: iis aurem,quod ex bis. Nealbariam itaque bane duisi serenam esse, aut corarar. . mptibilem fine corrumpi, aut i iam esse sine fieri.Monstratum uatem est Cr declaratum in aliis, quia1peciem nullas facit iugenre resed efficilistae: fit autem quindex his. Fornis sen Prosequitur tertium pridietorum,scilicet quod sibilia iob- tinae secundum Platonicos sunt sempiternae &t, ' in or 'ptibiles.Vnde concludit ex dictis quod nerabilia r est formam aut este senapit ema, ut Pla- eorruptibi tonici posueru*tponentes ideas quas dicebat sortia tantum mas rerum esse sempitemas, aut necesse elisi
mam essecorruptibilem per accidens, sine hoe in per accidis corrumpatur per se. Et similiter facta per accides sine hoc quod fiat per se. conceditur secundum iciei itiani Aristo.qiii non posuit sormas separatas,sed in nrateria existentes. Quod autem mi ma non possint corrumpi per se, nec generari, ex quo latrunque praedictorum dependet, monstrat Lissi 'consequenter per hoc qiiod superiuς probatum T est quod nullus facit forma, neque forma gener tur neque enicitiir per se, sed per se efficitur& g neratur hoc particulare. Et ratio est, quia omne quod fit,iit ex materia. Vnde hoc particulare cum sit compositi ina ex materia 3 forma, fit & gcneratur ex his scilicet principiis materialibus & indiuiduantibus Supra autem ditii inaestu, forma non Le)-7- est elementum, neque ex elementis. nde sequi T tur quod sorina nectit nec generatur per se. Deinde cum dicit si uero corruptibilium substantiae sunt separatae, no dum ut manifestum , attamen quid quorumdam non
Si autem sunt corruptibilium substantiae separabiles, AN T.
Prosequitur quartum praedictorum, scilicet a 'Plato ponebat formas separatas a materia.&ci i' pi ca hoc tria facit. Primo ostendit 'i,id sit dubium posuit ieri circa hanc positionem. licens quod non estimani ratas. sesium si substantiae, idest tarmae rerum cominpii biliti sint separabiles,ut Platonici possumit.Scuo. P Ira, ut ea, quae non possunt praeter particularia es,
Attamen quia Dormidam non e lingit,palam. me. AN T.
c qui non possibile est praeter ipsa alia esse, vi domum par.6.
Ossedit quid manifestu esse uidetur circa hoc,
di dicit manifestum esse, quod quorundam corruptibilium formas non contingit separari, sq: aecuque , scilicet non possibile est est e praeter mate xias sitas, sicut donatas aut uas, quia soriaradomus aut i iis non pol esse sine ippria materia . Tertio.
Fortassis neesubstantiae utitheetna, nee aliorum quic st Ess.
quam quaecunque non natura tonsistunt. naturam etenim Tex. s.
sol mprofecto quis pones eam, quae incorruptibilibus est, subflamiam. Forsan quum nee substantie sunt, nec alipeatis Me, 6 r.
mc aliquid aliorum, quaecunque non natura constitutasunt. Tςη ς PNaturam enim solam utique quisponet eorum qκα in cor
ruptibilibushubstantiam. Excludit obuiationem dicens, Uformae artis-cialium forsan non sunt substantiae, nec ipse Iunialiquid per se,unde separari non potiunt. Et similiter nullum aliorum artificialium, quς non sunt secundum naturam,quia solum materia in rebus artificialibus ponitur esse substantia,fomlae autem artificiales accidentia sunt. Formae item naturales Formas arsunt degenere substantie. Et propter hoc Plato tificiales non posuit formas artificiales esse separatas a ma ''teria,sed Qtum formas substantiales. rosilit ser mare dubitatio, qua Antisthenici, G epacto rit indocti dubitabant, babet aliquidie stris, iasioluatur, ' - 'quod non est ipsum quid est definii e cdelinitionem enim Iongum esse ferinovi sita quale quid est, contingit etiam docere. quemadmodum argentum quid est, non. quod duum qua-
Iulonum. vltrinens minae, est piuem, cuius contingi d factionem
318쪽
AN T. p r. 8.meax e pugnatio optiPlato. deformara legatione.
Quatuor modis iammas Platonis Maii-lauit numer primo i
bitis inesse qua is t. ex quibus aurerratie primis, nomalueo de alipo In licui ratiotimitiva. σπ ortu hoc pii ierint materium illud ueroformam esse. in re dabitatiosis Antili tura criti indocta dubiti. mi , ridet tempus quoddam quid non si unquid stest finire. mimim Dum rationem esse longam. Sed piati sed est colligit scere. Sicut a genium n5:wa via q se stan m. Mare sub tintiae est pillam cuius coruurgit ese terminum γ' rationem, puta composis siues nudus eris Levitia ualus. Prinorum autem ea qui bustae, non est: Mi demessius idae aliquo significes rario dii initiva, σπωιι hoc quidemia Materiam esse, cladve
Ostenditquid manifeste sit contra postionem Platonis dicens, st si quis ponat elle sermo separatas,ut Platonici posuerunt, dubitatio, quam Antisthenici dubitauerunt,licet uiderentur indocti, habebit locum contra Platonicos. Dicebant enim in non est aliquid disinire diffinititione significante quidditatem rei. Quia, cuni quidditas rei sit simplex, non coniuenienter signiscareir per oratione copositam ex multis.uidemus enim v sterminust
idest diffinitio, qiuae assignatur rei, est oratio lon ex multis composita, unde non simittat uidin, sedi maleqilia , i. i simile est aliquid. Sicut saliquis dieat.*ditanitio argenti non significat ardentum, sed significat tale quale est plumbum,ites liannum.Vnde ad seluendum istam dubitatione oportet dicere,v substantia, quae distinitur,sive sit intellectualis, siue sit sensibilis, oportet a sit composita. Ea uero, exsibus primo componitur, cum sint
simplici non continistrisiniri. Dictum est enim supra, ν ratio distini ira adiunuit aliquid alteri,
quorum unum est ut serma, aliua ut materia. Nam enus semitur a materia, de disserentia a forma,ut ictum est supra. unde, si species rerum essent tantum forma,ut Platonici posuerunt, non contingeret disinire. Deinde cum dicit. Manifestum auum boeetia aliquo modos Diuiae minerisunt, Lernon ς admodum pudum Aemit initin. m. Nam G ti nisis numerus msani est. diuisibilis etrem, tr in indiuim lactio enim infinitae rationes. m. merus uero taliquid si Palam vium c PMqset aliqualiter mineris. M. tialesunt, o non ut φάsam se inritam. Nam dinia nitio numerπιφι uim diui uitis, quia enim in india bita.
non enim infinitae rationes, nor eras autem tale.
Postquam determinauit de formis Lin q, comparantur ad ideas introductas a Platon nunc d terminat de sortius per eomparationem adnumeros.Plato enim poninat sormas & substantias re-- , reducendo per modum cuiusdam assimilationis formas ad numeros. Et diuiditur i quatuor, iecitndom u quatuor modis assimilat formas ruinmeris.Dicit ergo primo ut manifestum est,insinumeri aliquo modo sint substantiae rerum & forme, sic fiant, sicut ex praemissis accipi potest, non a tem sunt numeri unitatum sicut Platonici di t.
Dicitur autem ninnerias unitatum, numerus si plex & abselutus . Numerus autem applicatus ad res, dicitur numerus rerum, sicut quatuor ca
nes ii et quatuor homines. quo quidem modo se
stantis rerum, quas signis edi sinitiones, pos V V s πῖ sunt dici numeri. Est enim distinitio diuisibilis in
duo,quorum unum se habet ut forma, aliudve niateri ut superius dictum est. Et iterum est in indiuisibilia diuisibilis. Dillisio enim distinitionis oportet, ν per aliqua indivisibilia terniinetur. nsi enim disini titiones procedunt in infinitum. Puta, si disi finitio honunis diuidatur in animal & rationale, disinitio animalis in animatum do sensibile, no δ' cedet hoc in infinituin, cum non sit procedere in infinitunt in causis materialibus & formalibus, ut in Secundo probatum est. Et sic dissitationis diuissio non assi nudaturdi uisoni qii antitatis cotinuae,
quς est in infinitum, seddiuisioni numeri, qui est diuisibilis in indivisibilia.
Et quemadmodum de numero Mato , avi addito aliquo, ex seu nurnerin est,non est a plius idem numerus, sidiuersus, etiamsi minimi feratur,vi addar ta me deusnuio, nec Quin erat es, o u amplias Marisaei Pomaddito. Et quemadmodum nec an mero ablato allis, avia diso, ex quibM est numeras, non actuc idem numeros est alter, piamuis minimum austratur aut addatur Ic ne esse finitio, nec quo uiderasese, nec actae erit ablato aliquo
Ponit secundam assimilationem substantie, quas iseat diuinitio, ad numeros. Et dicit,uin ali εο addatur uel subtrahatur alicui numero, etiamsi sit minimum,non erat idem numerus secundum ciem. Minimum enim innumeris est unitas, d si datur in tentario, surgit quaternarius, quae eualia species muneri, si uero abstrahatur ab eode, remanet binarius, qui est etiam alia species num ria thoc ideo, quia illa ultima disserentia dat spoclem numero. Ei similiter est in dissinitioni dein quodquiderarese, quod signiscat distinitio.vquoci inque minimo addito uel ablato, est alia dit finitio,& alia nativa speciei. e enim substatia an, mala sensibilis tantum, est disinitio animalis,cui si radas & rationale, constititis speciem hominis, si autem subtrahas sensibile,constituis specie plant quia etiam ultima disserentia dat speciem.
Et nanter oportet alipita esse quoumu, quod nunc non habent di quo ι u, si is est an enim non est
quocongeries avist est, uendum est ui a illud sit, Haedunum ex miatisfacit.Cr definitio una est militer diae iachanescere babento Me merito accolitauissem enim ruationis, s substantia est, ut unum : non ut quidam divit ut unita quaedam ex stos utpotadeductus et rura quae dum aquaeque. Et numerum oportet es aliquidquo unus,quodn-ia babent dicere quo unus,siquidem est a M. Rutenim non estsed Maceriua uisiquidem est uendum quod vidensecutis unam ex mactu .Eidi finitio una est. Similare autem neque hanc basentes .σ mer accidis . Eusem morationis er substantia unum ita, sed non ut scant quidam ni Musas φ edam exsera, imam sedentiliaria σnatura quaedam.
Ponit tertiam Himilationem, & dicit, v mmcrus est id quod est unum. Est enim per se unum numerus,inquantiun ultima inutas dat numero ciem & unitatem, sicut etiam in rebus compositis ex matem dcssima,pso amestaliquid unum, S unitatem di speciem sortitur. Et propterhoc Itaquentes de unitate numeri, ac si numerus non
austi AN T. Parao Sicut in numeris ira ac ἔ disiniti nibus ali qua etiamininimo addito uel subtracto spis
319쪽
N E T A P set unus per seipsum, non possunt dicere quo est
unus, si est unus.Cum enim componatur ex multis si xm - unitatibiis, aut non est unus simplli, sed unitatevἶ ἡ Α, tiris aggregat tur in eo per modum coaceruationis, qta unitare non simpliciter unitin, de per consequens nee ex se hi sint ens in aliqua specie constiti iunt, Si sic numerus nota non ab est aliqua 'Es entisi aut si numerus est unus sima plicitetide non per seipsum, dicendum est quid facit eum unum ex multis unitatibus. quod non estas are. Et similiter diuinitio est una p seipsam, desae non habent aliquid assignare per quod fiatumini. Et hoc rationabiliter accidit, Mia per eandemrationem substantia, quam si iii at distini. tio, est ita unum sicut & nummis,scilicet per se, ex hoe quod una pars eius est ut rina alterius, de noest una, ut indivisibile, sicut unitas ac punctum, sicut quidam dixerunt, sed quia unaquaeque earum est una forma & natura quaedam.coo
vltinia unito se a numerii est.
Ηος in loci Anto. an. mpugnat sanctum Tho.
quantum ad hoc et dicit ultimam unitate esse tot mam numeri dans illi speciem & unitatemper se,quae Omnia hic asserit sanctus Thoede mente Philoli, phi Dicit ergo sici Anto. an.Sed occurrit unu buim a qua unitate numerus sit quid unu form liter. Dicitur autem,quodam expositore quod numerus est unus ab ultima unitare, ita omnes aliae, sunt partes materiales, ta autem ultima est formalis& complethia omnium Garu m,ut sicut dissinitio est una ab ultima differ ita , sic numerus sit unus ab ulti Ina unitate. Sed eotra hociquia quinto huius casaee. toro dicitur quod in quibuscunque postio non iWit Isserct iam in substanti imel in figura, ibi dicitur omni &non totum. Exemplificat autem in liquidis&numeris, ergo si prima unitas fiat ultima ac e conuers nulla fiet disterentia in iubstantia numeri,qd esset impossibile fim te, quoniam ultima unitate mutata, cum sit per te specisca de formalis fieret alia fornaa, .eti e et de per se cosequens altius numerus. Vel sic formatur. Quia si scierso ultima unitate mutata, mutabis sub Hstantia numeri, consequens est salsum, tum quia est contra Arisaeubi sepra, tum quia per solam mutationem relationis ordinis fieret aliud & aliud absolut si, quod est saluum,cosequentia patet x praeditas. Printerea. Omnes unitates constituentes numerum pos-.
sunt esse aeque primae natura & tempore, puta si mul. in indiuidua eiusdem speciei simul crearentur. Quae-
. . . t mergo quare una earum est ultima natura, quod n5
habes dicere. Si dicatur quod ultimo accipitur a nu merante. Contra quia positim facere econuerso,&erit prima quae fuerat ultima. PraetereaForma est sormaliter in matella, alioquin non fieret unum per se ex eis,si ini esset iuxta positio earum. Sed unitas non est formaliter in aliis unitatibus, igitur non est somia aliarum. Dicendum ergo est aliter, o in numeris est considerare unitatem in duplici genere, quia quaedas tunitates materiales ex quibus materialiter integratur numerus. Ea est unitas, qua numerus, puta quinarius est unus numerus specie. Haec autem uni ras est sua forma specifica uel passio consequens maintaicut homo est unus suas mavel unitate con-
liquente ut passio suam sermam. Haec autem unitastion ponit in numerum es quini ij unitatibus qui que materialibus,quia non est materialis, & haec unitas est totalis, qua dicitur totum denominative si, dein secundo modo dicendi per se. Haec autem uni tas propria quinarii est in nominata.Similiter est de in aliis speciebus numerorum. Haec ille formaliter. Ad defendendum igitur doctrinam solidam diui Tho. quatuor sunt Hoeda. Primo probabo uerum esse Uasserit Sanctus Doctor declarado uerbum eius qua liter sit intelligendum, de qualiter non . Secundo ostEdam si doctrina salio. in hoc est expresi, sententii Philalophi otio manifestabo quomodo deteriniis natio adueriarii desectiva sic, nee ad metem Arist. a Io modo.Quarto de ultimo solitam eiusdem argumeta supra inducta contra Saho. Quantum ad primsi praenotandum primo est ii multiplex est compostum, e multipliciter contingit compositum suscipere speciem de unitatem, ut docet etiam Salio. hera in septimo ita per. tae. o.Quoddam.n. est compotiti, quod n5 est unum pelle de simpliciter,ut cumulus dei aderuus.Quodda uero est unum impliciter. Et hoc uel in unum de sortit ut speciem per aliquam sem amiut mixtum . Vel per compositionem, ut artificialia, puta domus.Vesper ordinem , ut patet in syllaba te, numero. Ex his autem uerbis S. Tho potest inferritam e ostio quὶm ordo quae dant peciem, s-i sint habere rationem .min. Dare. Opeciem de unitamem per te, est proprium sor . Quod probat . Nam a quocunque aliquid est en est et i am tale, scilicet determinatς speciei. A rma aute habet unumquodq; quod sit ens quia dare esse quod est est usso alis tormi, est propria causalitas ipsius ibiniae, ergo de proprium formae est eostituere speciem. Oconfirmatur. Nam per aduentum disserentiae constituitur species, ut patet hie per Philosophum. Sed disserentia sumitur rma, ergo forma est id a quo prim unumquodque sortitur jpeciem. Propter quod Sab Arist.ipsa sorini nomine speciei de quodquid-
est,communiter nominatur,quia uidelicet ab ea unu- quodque speciem primo habra. Praenotandum fecundum v, cum ens de unum conuertamur, de eo modo quoaliquid in ens, sit citam unum ex quarto. huius,
sequitur ν quo aliquid habet v, sit ens per se, habet. etiam ui sit unum perti. Et siccum primum sit a so
ina,vel ab habente rationem serinae, secundum etia causabitur ab eadem. Ad propositum autem nunc descendedo, patet ex Arist. hic st numerus est quoddam ens per se de quoddam unum per se. Quod confirmatur, quia est quidam realis di naturalis species de prsdicamento quantitatis. In praedicamento autε determinato non ponitur ens per accidens aut unum per accidens, quae in se includunt ea quae in pluribus p dicamentis imaeniuntur. Oportet igitur ut numerus cum sit quodda ex pluribus copositu Ma spem de sua per se unitatem ab aliqua forma si scipiat. Et cum sit species resis entis,oportet v talis forma dans ei speciem stens reale. in numero autem non uidetur m- ueniri nisi tria, uidelicet unitates, discretio earum abinuicem, qui aderatione numeri est quod partes eius adinvicem non copulentur sedabinuicem seiunctae ac diserere sint, ex qua causa numerus qu2ntitas discreta uocatur,de etiam in numero inuenitur ordo iter praedictas unitates.Nisi enim esset in numero determi iratus ἰ
320쪽
te linatus ordrino distingueretur numerus ab aceruo, in quo ei iam est discretio partium, de consequenter non esset quid unu per se,sicut nec aceruus, ut dicit Arist bie. Cum igitur sorma sit in re cuius est serma. in numero autem ut diximus non sint nisi bretita. Oportet inquirere quid horum trium si eius sorma. Vel ergo omnia hae sunt forma numeri, uel aliquid illorum. Non omnia simul,quia cum numerus
non dicat quid aliud quam id quod per haec tria si-rmit comprehensa importatur, iam i e numerus esset forma sui ipsius,& coni ueter sorma & λrm tum, quod implicat, & idem daret speciem&quid-ditatem sibi ivli, nec esset quid compositum ipse numerus,quia forma de te simplex est essentia, ut patet
per Cilbertum, nec una serma cum altera componitur. Neque etiam omnia haec habent rationem lormae sigillatim.Sic enim non nisi iama esset numerus
Sex formis de nulla esset tibi materia uel habens Q nem materiae,& sic non esset unum quid simpliciter, quia si ex pluribus in actu non fit unum per se, nono huius,quia actus separat, multo minus ex pluribus actibus fiet unum p se. Et haec clara su t. Vnde Oportet quod praedictorum quae in numero inueniuntur aliquid se habeat ut sema,rk aliquid ut materia. Nopotest autem esse se a numeri ipsa discretio. Nam cum discretione pari modo habeat cumulus&aceruus sequeretur,quod hac quoque haberent speciem diaessent unum perte, quod est salsum. Nec inuniatates simul possunt esse forma, quia respectu dilar, tionis & ordinis habent rationem materiae , cum ill telligantur ut eorum subiectum Nec una tantsi unitas,secundum quod unitas est potest esse numeri sorma,quia cum in hoc omnes unitates conueniant , uel nulla erit,ues omnes: probatum est autem, 'Oes non
possunt esse,ergo nulla per se ut sic. Nee omo de petie potest esse forma numeri,qus tamen uideretur se cundum Sancti Thomae pumissa uerba, si non recte intelliguntur. Si enim ordo effet per se forma num
ri,sequereturu, numerus esset formaliter ens relat uum. Nam illud est formaliter relatiuum, cuius se
male dans ei speciem est formaliter ipsa relatio.Ordo autem non nisi relatio ipsa est. Consequens autem flatuum eum numerus sit species quantitatis, quae 5- dieametum absolutum est.Nee potest dici, quod seqnia numeri sit simul unitas & ordo seu aliqua unitas cum ordine ipso ad alias unitates,quia hoc totu,scilicet unitas & ordo, seu unitas cum ordine, est quod aens Per accidens. Compositum enim ex rebus diuersorum prsdicamentorum est ens per accidens, ex unto & siexto huius. & multo magis erit ens P acens, si talis ordo sit ens rationis. Ens autem per accidens nopsit esse larma eniis per se dans ei sptin & unit m perleAU.n. cum tale ens non habeat,non pol aliis dare.
Ergo, susscienti diuisione oportet qd serma numeri sit aliquam nitas ipsius numeri sub aliquo ordine ad alias. Est quippe magna dela inter unitate inordine,& unitate sub ordine. Primum enim, ut ipbauimus, in ens per accidens, aliud autem est ens per se. Et significat quod non possit concipi numerus, ut completus in specie nisi eoncipiatur aduentus unitatis super alias unitates, ut talis unitas cocipitur sub aliquo determinato ordine ad eas. Et hoc uoluit dicere san
ciem numero & per se unitatem ut numeri sermam. Videndum est ergo qualis est ille ergo sub quo pos in aliqua numeri unitas sic est tarma quod non aliae, de si nam est illa unitas cui hoc munus concedituri ter omnes quas in se numerus complectitur. Et de ordine quidem manifestum est quod talis ordo non est ordo temporis, aut naturae, aut persectionis, quia per casum possibilem pluribus unitatibus limul copetit squa persecti tutem iisq; simultas atque naturaessit tunc non est maior de una illarum ratio quod forma sit, quὶm de alia. Nec est ordo sinis realis & naturalis, tum quia non est maior ratio de una differentia ordinis situs quam de alia, tum quia concesso etiaquod esset maior ratio de una disteretia quam de alia, di intelligendum esset de ordine prioritatis & post rioritatis,quae tamen disserentia est comunior qiam differentis situs, adhuc non esset clare respectu cuius
termini in natura uel inter unitates eiusdem numeri, aliquae dicerentur priores gallae, cu non uideatur maior de una G u de alia, uel magis respectu unius ter mini naturalis in hoc uel in illo situ quam alterius in alio uel alio stu Ergo oportet ilisficienti iterunt diuisione dicere quod una unitas est pontila sema numeri ut stat sub ordine prioru posterioris secum
dum apprehensionem animae, quod est dicere, non secundum prioritatem cui ulcunque realis stus , sea secundum prioritatem cuiusdam summationis unitatu seu replicationis unitatis,icu qJ ide est mesuratis , nis factae ab anima omnium unitatum per unam subitali ordine ultimitatis, replicationis, &mensuratio nis per illam Ita u, realitatem & malitatem speciei
habeat numerus ab ipsa unitate ut est fundamentum talis ordinis, non autem ab ipso ordine praecise , cum ut se, ens rationis sit Sunt enim siqua entia in natu destiaua, quia sicet realitatem suam habeant ad extradi ex se,& non in anima seu non per operationem anim7, non tamen possunt concipi nisi coitellectu ente rationis quasi ut complere formiliter rationem illorum,non quidem ut in re est, nisi sundamenta ter,sed ut a nobis conceptibilis est,& ex ipso dicuntur quasi completiue speciem sortiri , ut .ssiant sub tali conceptu luamuis species sit reali sicut patet si ratio temporis quod ens reale & naturale est, non nisi talpemctibus rationis, prioritatis inquam ae posterioritatis partium motus completur. Quinimmo nec substantia aliqua potest persecte concipi quantum ad sua mrationem sermalem, nisi sub variis rationis respe . bus cocipiatur,ut puta de spiritalibus, quod separata a materia si separatio autem illa non nisi negatio, de
consequenterens rationis est. Corporalis uero non
nisi quia serma unitur materiae concipi potest, aut rationem sermalem assequetur.Tala autem unio cum
non sit inter distincta secundum esse, etiam rationis est. Sic substantiae quoque in communi:& in communi etiam accidentis rationeri respectibus rationis rficiuntur.Quae autem inter unitates numeri sit illa,qponenda sit eiusdem numeri forma,ut stat sub prindicto ordinem uncinuestigandum est. non potest autem dici,* prima insummatione accepta unitas hoc habeat vim quia ut sic, nuthim adhue habet ordinem ad posteriores, qLadhuc acceptae uel summatae n5siant, tum etiam quia forma comparatur ad id, quod
est formatum, quasi ut ad quoddam i suppositum, qa patet maxime in semis proprie dictis, quae pra