장음표시 사용
321쪽
exigunt materiam, quam debeant informare .Et potentia est prior actu i uno , & eodem etiam tempore, ut patet septimo huius,materia autem: omnis potentialitatis, praecipua est. Id ergo, quod in numero est ut potentiale,debet ut sic pricedere id, qd est actu te, uel formale,quod non esset, sed totum oppositum, si prima unitas esset rma, & subsequentes materialis rationem haberent. Repugnat ergo primae unitati acceptae in numero, ratio formae numeri. Sed neque mediis eiusdem numeri unitatibus potest ratio formet contribui, dico autem mediis non situ quocunque, sed in tali summationis sundamentali ordine.Cum. n.
non sit maior ratio de una, quam de altera, non magis unaquam altera, rma erit.Non unica ergo esset nomeri istana,&se nec numerus per se unus esset. Sed
neque hoc posset eis competere, nisi ues respectu sequentium, di sic non magis competeret eis quam pri r cui ut probatum est competere non potest. vel respectu praecedentium. Et sic hon competeret eis, scilicet mediis aut alicui earum nisi ui haberent ra. tionem ultimae.Id enim quod competit alicui ut praecedentia tantum respicit, non competit ei nisi ut ultimi rationem habet. Vnde concludendum est de ne iacessitate quod nonnis ultimae unitati ut ultima est, quod est dicere, ut stat sub hoc ordine ultimitatis si cundum summationem ad omnes praecedentes, est krma totius numeri de omnium unitatum eius collective sumpta nim,utinam cum illis ictuditur ipsamet quoad suum potentiale praecise. Est enim numerus sie compositus ex unitatibus, quod unitates sumi potenti in eo di non in actu per formam cuiuscum alterius numeri ex eis compositi ues componi bilis, ut
habetur ex Aristote. nono huius text. commen. .l9. Ita
quod ipsa ultima unitas, licet ut stat sub supradicto ordine sit sorma numeri, ut tamen potentialis cauti, idest praecidendo a tali ordine, constituit numerum cum aliis, di suscipit determinatiuam serinam eum aliis ut sit pars ita huius numeri pura quinari, quod non alterius,& secundum ui talis numerus co-pletus est per illa munitatem ut ultimam, di non pertateriorem. Sed aduertendum est quod hane ultima unitatem stare sub praedicto respectu ultimitatis ad alia x potest intelligi duobus modis. Primo actualiter, de sic accidit ei.Cum enim hoc non sit nisi per actualem considerationem intellectus, sicut ei accidit considerari ues non considerari ab intellectu . ita conle quenter accidites stare illo modo sub tali respectu rationis. Vnde secundum hoc non competit ei dare
speciem numero. Alias, naturales rerum species causarentur ab intellectu nostro, te subessent uoluntati nostrae, de sic essent uariae & incertaeinlio modo talis unitas potest considerari ut stat sub tali rem tutum damentaliter, hoe est ut est congruum fundam emtum quo aptum natum sit tib tali respectu ab inteste-ctu considerari. Et hoc competites intrinsece,&ex natura sua de per se. Et secundum hoc constituuntur numerorum species,uerbi gratia. Sunt quinque unitates A a Cn L .Quia inteste s potest summare multitudinem istam ab aliqua praecedentium quaecuque fuerit, proueniendo usque ad x quacunque uia
uel ordine per alias. Neque enim ordo inter praec dentes exigitur ad numerum, immo excluditur, cum numerus non componatur ex numerio habet ipsi
unitas a quod sit congruum sundamentum talis ret
spectus ultimitatis ad praecedentes. Et sicut stat sundamentaliter sub tali ordine ad alias,constituit numerum determinatae species, scilicet quin artu, licet actualiter stare sub tali ordine sit ei accidentale. uia si dicatur,quaelibet illarum est nata esse sundamentum inlis respectus,ergo quaelibet erit forma. Respondetur quod non quaelibet sed una tantum est nata esse sun-oamentum talis respectus, unius scilicet summationis eius inquam quae terminatur ad s.Et ideo ille mihi rius no potest habere pro sua serma partis nisi a sub tali respectu. Quia ta earunde unitatum pol fieri alia summatio quae terminabitur ad alia steri, puta Dipsa unitas D quae in tali summatione sundametsi erit ultima, erit quoque forma quinarii ex summatione illa resultantis, de sic suo modo dico de aliis, ita ut iuxta multitudinem unitatum sit quoque numeralis multitudo quinariorum sub una specie quinarij con uenietium, de per distinctas numero unitates&uli
ma , praefatasq; numero distinctas seni maiiones fundamentales,unitatum ab inuicem numeraliter dii linctarum .Et unitas quae in una summatione habet rationem ultimae & conlequet et formae numeri, in alia non habet nisi rationem potentialis respectu ultimae,
qua habet quod sit conuit ut tua se numeri quinarii
quod non alterius. Et sic sunt in natura determinati numeri,in determinatae species numerorum de genere quantitatis. Quarum tamen specierum distinctio& constitutio primo fit per aliquam realitatem ut concipitur seu potius ut conceptibilis est sub respectu rationis qui standamentaliter ex natura rei procedit,&hoe ut diximus hibet talis rei conditio ut eadem realitas sub una specie modo habeat rationem tam indiuidualis, m do materiae seu partis potentialis in alio indiuiduo eiusdem speciei propter imperiectionem talis naturς in comparatione ad substantia. Noenim est hoc compositum tantae persectionis ut pars una integrantium speciem & esentiam indiuidui, si est forma quod nunquam materia se materia'nunuam forma, ut est in substantiis compositis.Sed taleiscretum compositum quantitatis admittit rati nem formae in una unitate respectu aliarum secundilquod cuilibet competiimpossit sub praedicto ordine concipi,ratione cuius dicit sanctus Tho.quod ordo specificativus numeri, ut supra dictum est. Dico autem unitatem esse materiam,non quidem proprie, sic enim omnia accidentia formae substitiarum sunt, sed ut omne quod alteri comparatum se habet ut potentiale materia dici potest. circa id, quod paulo
ante dictum est, et, uidelicet secundum multitudinem unitatum,in etiam numeralis multitudo numerora iub una specie, propterea, ut cuilibet earum competit fundamentaliter ro ultimitatis in summatione dici Occurrit dubium .Quia non uidetur, quod hoc sufficiat ad distinctionem numeralem sub utra specie n
meri puta quinarii. Et Nuitur primo sic. Vbi non
est distinctio numeralis in substantiis accidentium, non est etiam distinctio numeralis illorum accidentium, quia accideria sicut esse, ita unitatem dc consequenter distinctionem recipi ut a subiecto, ex quo latet dici,&uerum est, quod indiuiduatur per lubiecta Sed se est qd subiectu numeri ex quinque unitatibus
constituu ut ad unam earum summatio terminatur,
non est numero distinctum a subiecto quinarii ex
eisdem unitatibus constituti ut ad aliam earundem uniorum
322쪽
unitatum summatio terminatur, de talis numerus quinarius est accidens reale, eruo in tali non in hae summationis uarietate lota, distinctio numeralis deci Praeterea isecundo arguitur sic. Realia accidentia non possunt adinvicem numero distingui, nisi habeat distinctas numero realitates, ubi enim ea de realitas accidentis est,ibi idem etiam numero accidens esse necesse est. Sed in tali quinatio non est alia & alia realitas accidentis praedisti, huius inquam quinarii Aa CD Eatue summatio terminetur ad x siue ad x siue ad
quacunque ex aliis unitatibus,ergo doc. probatur mi nor. Si enim realitas numeri non sit aliud arealitate suarum unitatu simul sumptarum, &ipsa unitas non sit aliud realiter quam cotinuitas, ut nonnulli putat, di hae rationabiliter,ut sicut unum transcendens non
addit lupra ens nisi in diuitione simpliciter, ita unum de genenere quantitatis non addat supra quantum nisi in diuisionem tali generi correspondentem , nec
conlisiuenter unitas supra quantitatem, tunc manifestum est,cum illa quinque continua quorum cuili libet rationem unius attribuimus ut constituant numerum, eadem sint realiter, ad quodcunque eorum summatio terminet, Ptalium quinariorum realitas
non est alia. Hoc idem sequitur ii unitas, non ipsa continuitas sit, sed luperadditum accidens degiae quan- itatis,ut aliis placet, talia quippe accidentia non sunt
distinctai quinari s ab hoc tantum diuersis quod ad
diuersas unitates summatio earundem quinque uni talum terminetur, emo de caertio. In diuiduatio seu
distinctio numeralis sub aliqua specie est unius ronis in omnibus indiuiduis sicut& unica est ratio distimctionis sipecificae sub aliquo genere, haec inquam qd talia distinguantur a binuicem per disserentias oppositas eiusdem generis diuisi uas&c. Sed quaedam indiuidua huius species quinani abinuicem distiguuntur
numero propter distinctionem subiectorum,& suarum realitatum indistinctis lubitantiis. Sicut num rus quinarius quinque canum est eiusdem speciei cuquinario quinque equorum, immo & cum quinario quinque itellarum, cum ratio formalis ipsius, de his omnibus sol maliter praedicetur, & eisde realiter conueniat. Distinguuntur autem numero propter distinctionem suorum subiectorum,& suarum realitatum
in illis disiictis subiectis,quia uidelicet iste quinarius est realitas quaedam de genere quantitatis subiective ibis canibus, de quibus dιτ sunt quinque, & ille q-
narius est alia realitas, i est subiective in taui quibus idenumerus attribuit, &sic de aliis. Quinarii uero ex supra dicta uaria summatione talummodovariati non distinguutur subiecto uel sua intrinseca realit
te ut supponitur,ergo non conuenit eis ratio principii distinctionis numeralis in tali specie,& sic non d
1 tinguuuturnumero sub ea. Quarto. Non magis distinguuntur aut minus aliqua indiuidua a binulae sub aliqua specie,quam alia, uel ab aliis eiusdem speciei sed quinarius quinque canum, & quinarius quinque stellarum distingulitur numero siub unica specie quinari j per reales distinctiones subiectorum & perdistinctas realitates intrinsecas, ergo cum prNicti quinarij ex uaria tantummodo summatione praedicta, caulati, non sic distinguantur, sed ualde minus & imperfectius,patet non distinguuntur numero. Maior patet inducti .Non enim unus homo magis uel
eo ut individuum homini quia secundum accidentales conditiones multas, pollunt quidam ab abis magis uel minus distingui. In substantia autem sue frisubstantiam,non sulcipiunt magis de minus. Pro Q. vitione horum argumentorum sciendum primo, lcum ea quae sunt eadem numero sint eadem specie,&quae eadem specie, sint etiam eadem genere. Econuersis autem qnae distinguuntur genere , distinguum tur specie,&quae distinguuntur specie, distinguuntur de numero, ut dicit Aricquito de decimo huius, oportetu, si distinctio specificaues generica stat cum ea dem realitate, Sc cum unitate subiecti,distinctio quoque numaalis omnia haec admittat. Non est autem in conueniens,immo sorte est necessarium, de maxime sim tenentes relationem & fundamentum non distingui realiter, sicut & ab aduersariis de quibusdam conceditur, est inquam in his & aliis necessariu u, e dem realitas respondeat distinctis, generibus etiam generalissimis,&consequenter distinctis speciebus.
Non esti tur in conueniens, ut aliqua dicantur numero distingui, quibus tamen unica tantum realitas correspondet. Notandum secundo, ui alio modo relativa,& alio modo absoluta suas rationes formales
assequuturi Absoluta quippe rationem & distinctionem sormalem ex intrinseca forma, distinctione uero materiale ex intrinseco principio materiali lortiuntur, si sunt substantiae copositae, uel ex subiecto si sint accidentia. Et ideo in eis distinctio specisca quia sumitur ex diuersitate disserentiarum quae sumuntur adiuersis formis intrinsecis i intrinseca realitate est. Et taliter distincta non possunt in eadem realitate con uenire.Sic etiam cum indiuidua absolutorum disti guantur per intrinseca principia indiuidualia q sunt
de intrinseca realitate eorum, uel per subiecta ut dixi patet, quod nec ipsa possunt eandem numero realitatem habere. Relativa autem suam sormalem rationem ac specificam differentiam, non ex intrinseco aliquo principio,sed ex opposito termino sortiui . Vnce si ad diueribs terminos aliquid unum, diuersis sim
speciem relationibus reseratur, uel aliqua una realitas tales diuersas relationes sundare pol sit, contrariae tuc differemiae in eandem coincident realitatem nec sequetur contraria esse in eodem. Sicut enim suam rationem formalem non habenti subiecto, sed a termino, ita distinctionem formalem & differentiarum cotrarietatem habent ex terminorum formali diuersitatessit se suo tunc modo, non sunt in eodem quando non dicuntur ad idem. Sequitur etiam ex praedictis quod dictarum specierum oppostarum, in eadε
tamen realitate conuenientium,ipsa quoque indiuia dua poterunt in eadem realitate conuenire, cum species non nisi indiuiduorum realitatem hat nissit si indiuidua diuersarum specierum hoc possunt multo magis indiuidua eiusdem speciei. Haec omnia patent
in speciebus relationis. Nam secundum tenentes relationem non esse a fundamento realiter distinctam,
quae opinio satis rationabilis est, duae oppositae spe cies relationis, puta similitudo di dissimilitudo, cum super eadem realitate qualitatis, pura eiusdem albediianis,sundari possit, Socrates. per eandem albedine similis est Platoni albo, aethiopi uero dissimilis, in intrinseca realitate nullatenus distinguentur. Et haec quoque indiuidualis similitudo erit cosequenter re
323쪽
liter eadem hule di similitudini. Et mulio magis in
eadem specie idem inuenitur. per eandem enim albedinem Soerates est similis multis albis, sequitur,q thec similitudo,qua est smilis Platoni, sit realiter eadem eum similitudine,qua est limilis alteri, puta Ciceroni,& lic de aliis,& hoc maxime sequitur cotra Scottilas:Thomistae quippe aliter sentiunt, quia tenent,ca, unica reali similitudine Socrates albus ad omnes coalbos reseratur, sicut pater unica paternitate resertur ad phares filios licet sint similitudines uel paternitates plures secundum rationem dic. Sed tamen adhuc sequitur idem l ecundum Thomistas, quia licet non sint plura numero accidentia praedictae duae similitudines,sunt tame duae similitudines, numero distinctae sim spe una similitudinis:& hoc ideo, quia diue sos numero terminos respici utiquos & in sui formali ione assu munt.Sic ergo similitudines istae sunt quiadem dux,& distinctae sub specie similitudinis, & duo
indiuidui eius cum duos respiciant terminos,& tamesunt una, de eadem realitas albedinis, quae est in Socrate.Sciendum tertio ui sicut in his quae proprie relati ualunt,apparet uidi istincta indiuidua eiusdὲ species possunt esse ide realiter,ita ip indiuidualis ut se eorsi distinctio non exigit distinctionem in ipsa realitate intrinseca,ita illa quae licet non sint proprierelativa,habent tamen complementum suae rationis formalis ex uariis respectibus possunt adinvicem distingui numero de pariter recipere speciei suae prplicatione non obstante eadem realitate in qua conueniunt uel sundantur. Dictum est autem supra ν licet quantitas discreta quae est numerus, sit quid absolutum, eo ut in sua sermali ratione nullam realem relationem insu 'dat iis supponat, ratio tamen tius non nisi respectu quodda rationis completur, eo modo quo supra duduximus. Vnde sicut in relatione, ex varietate termi norum de ex diuersa habitudine ad diuersos terminos, multiplicanturi diuidua relativa,ut sic, stante eadem intrinseca realitate, sic pari modo non in conuenit dicere in si ante eadem numeri unius speciei reali tat ob uarietatem tamen habitudinis quae rationem
formalem illius complet, possunt indiuidua eius multiplicari.His praemissis facile respondetur obiectis. Et ad primum quidem argumentum dicitur ui accidentium pure absolutorum non est distinctio numeralis nisi per subiecta, secps autem eorum quae licet principaliter sint absoluta, de sui tamen ratione specifica habent quod concipiantur sub respectu. Talia enim duplicem etiam modum multiplicationis admittunt, propter rationem,scilicet absolutam multiplicari pos sunt indiuidua ex numerositate subiectorum uel intrinsecorum principiorum idiuidualium. Et propter
respectum coceptu possunt multiplicare ex multiplicatione terminorum, uel etiam uarietate eorum
quibus tales respectus inesse concipiuntur. Vt sicut Ordo ille incommuni suo modo constituit de diliingi iit speciem talis entis. Sic ordo hic de ille constituat suo modo de multiplicent indiuidua, uel potius diuersa talium ordinum sundamenta ut sic. Et propter hoc sub specie numeri qui eiusmodi naturae est, quaedam indiuidua multiplicantur ex multitudine subiectoru, ut duo unarij quinque lapidum & quinque panum.
Quaedam uero ex multitudine praedictorum respectuum, sicut quinque quinarij quinque lapidum smst cuilita unus lapis est terminus sundamentalis sum: t T s I c μῖmation 1,ut supra declaratum est, de eonsequenter sorma numeri.Habere autem sic variam diuinitatem distinctioni, indiuiduorum, competit ex his naturalis rationis suae imperfectionis ut supra dictum est. Et inuenitur hoc in multis aliis rerum speciebus, sicut patet in relationibus. Possunt enim duae similitudines, ideo numero distingui,quia sunt in diuersis substantiis,& hoe habent ut accidentia sunt,cum ut sic respiciant subiectum,cui accidunt. de possunt distingui numero propter diuersos terminos,etiam si in eade realitate iundentur.sicut duae similitudines in eadem numero albedine sundatae ad diuersa coalba, Se haec numeralis distinctio copetit similitudini, ut relatio est. Ad secundum patet per idem. Absoluta quippe ac cidenti ut sic,non possunt numero distingui nisi cocurrat absolutarum realitatum distinctiinsecus de a cidentibus , quae in sui specifico conceptu includuntens rationis quasi completiuum specificatiui conceptus,ut dictum est. Talia enim distinguηntur num io sub tali specie,ut species est, non autem distinguuntur numero sub tali specie ut res est. Et hoc est quod a quibusdam dicitur, indistinguuntur numero uti pincificativo de formali, non aut materiali. Ad tertiu dicitur ut non est in conueniens speciem aliquem admittere duplicem modum distinctionis numeralis indiuiduationis quando in illa specie duo inueniuntur concurrentia ad rationem specificam:unum quin
si materiale, alterum uero quasi sormalcire unu multiplicari potest in altero in sua unitate remanente, ut deductum est in solutione primi. Est tamen ordo in
ter tales modos distinctionis numeralis sub illa specie. Quia ille modus qui sumitur ex eo quod est materiale in specie accidentis, competit illi speciei sub ratione qua est accidens: cui ut sie, competit sicut esse ita de distinctionem habere , subiecto. Alius uero modus distinctionis numeralis qiu sumitur ex eo quod est formale specificativum in specie, est proprius elusedem speciei. Et si aliqua distinguuntur numeraliter sub tali specie primo modo distinguuntur etiam sub
illa secundo modo, non autem econuerso.Cum ergo
in numero ista omnia inueniantur,ut declaratum est, ideo argumentum nullum est. Et per idem patet etiaad quartum bene consideranti. Sicut enim aliquarum specierum possunt esse duo modi indiuiduationis, ita de duobus modis possunt sub eisdem speciebus indiuidua a binuicem distingui, ut tam unum ab uno quam alterum ab altero magis uel minus distinguantur: eo modo, quo supra des tum est. Ex his ipatet primum quod supra in principio huius defensionis declaradum proposui,quomodo uidelicet imtelligenda sint dicta S.Tho. dum dicit numerum specifieari per ordinem , de ultimam unitatem esse sormam numeri dans ei speciem de unitatem. Hic autem ut nostris loquar dixisse uelim, magis ueritate inquirendo quam determinando , de cum omni semper rouerentia aliquorum uenerabilium doctorum, quiti massertionibus circa formam numeri uideor declinare.Neque enim uidetur uerum v, sit in quolibet
numero rerum naturalium. ta una numero unitas
qua determinate suscipiat speciem, ut non possit ab . Dissicile est enim assignare quae sit illa de qualis sit illeordo.Similiter non minus iussicile est intelligere quomodo flent simul, o aliquid det specificatiorinem enti reali, de abloluto, ita quod sit species realis praedicamenti
324쪽
pudieamenti & absolus ut tenet s. o. de unitate vluma respectu numeri, & in dicatur Φ non specificet nisi fim,u, tile, puta numerus dependet ab intel- lactu, seu sim esse quod habet in intellectu im, prout dicunt quidam alii ex nostris. aut ex uerbis Arist. in hoc loco expresse habeatur id,qd docet doctor angelicus,h i quam, quod ultima unitas sit forma numeri quod suit sim in principio huius defensionis
positum de ab Am .negatu, sic deducod onit Arisin hoc textu decimo secundam similitudinem inter substantiam,quam significat distinitio,& numeros, quantum ad hoc, Pitcut addito uel subtracto aliquo etiam minimo,ex his quibus componitur numerus, no est amplius idem numerus,sed alius, ita indis. finitione, addito aliquo uel subtractonoesi amplius eadem diffinitio.Ex his clare patet, ultimam unitatem intendit Aristo.else sermam numeri,ic eidems m dare. Nam sicut id per cuius additione uel se tractione est alia diffinitio se habet ad id, i additur, vel a quo subtrahitur in hoc, quod est dare uel nodare spem de unitate, ita id, pereuius additi E uel su trataione est alius & alius numerus se habet ad ipsum numerum,cum in hoc attendatur inter ista duo simia
litudo fim Arist. Est aut forma, seu dria se alis habεtis quidditatem id per cuius additionem, uel subtractionem uariatur quidditas. Quod patet ta ex parte additionis, ex parte subtractionis. ει parte quidem additionis,ua cum in ditanensi sit nisi genus de dria, non pol dici, ut genus addanar dξiae, tum quia prius non additur posteriori ad etauerso, genus asit prius est dξia. m etiam quia potentia non additur actui, sed ecotra actas intelligitur superuenire potentiae qua
actuat. Genus asit comparatur ad driam ut potentia
ad actum,ergo &cίEx parte etia subtractionis ide patet.Quia non uariatur spes,sive quidditas ut fiat altera quidditas ex parte subtractionis gnis, sed tantummodo ex parte subtractionis disserentiae. Subtractoa .gne non remanet quidditas, sed dAa tili. Subtracta aut dria remanente genere, remanet saltem ui
tualitur quidditas completa, uel proprie dicta sit tale genus sit etiam spes.Sitan .est compolitum ex oe dedria, in quibus coniunctis consistit G udditatis, vel
quidditas ipsa gnatissimi, q non est yprie quidditas, licet proprie dici sermalis t5. Et ad holem ide patet,
quia sic di Antian.exponit, sequens S. o.etiaue
balher.Oportet igitur in&in numero id quod addissues subtraΚitur habeat rone sermae respectu eius cui addituricum in hoc etiam ait Edatur similitudo Arist. mod&exsequenti similitudine patet, ubi fimo nem etiam Antian. df,m scut qdditas est e5posita ex eo quo est uasi, de qd est uno,ita de numerus. Et percosequens sicut i quidditate id quo est unu,est tarmaehis quod est unum, ita de in numero. Probat autem vitianq;,Ari aequia rones istae,seu quidditates no sunt unum per se quasi indivisibiles sicut unitas aut punctus, ut quidam dixerunt, sed sicut quid repositum ex proprio a Se ypria potentia sicut exponit Antian.Vnde hoc supponensianu uerum&de m&e Phistatim inquirit, a qua unitate sit numerus unus lar maliter. Et se oportet in intendat vid quo num rus est unus maliter, sit Arma ex qua cum aliquo sibi composito quasi potentias c5ponatur numerus
iuxta Meelsum similitudinis Aristo. Et sic patetu, etia
addito uel subtracto formali in quidditate,uarias qd
ditas: ita addito uel lubtracto sermali in numero, uariatur numerus. Probato igitur quod ultima unitasim sit illa ex cuius additione uol iubi raetione uariatur numerus:sequetur statim necessirio sim intenti nem de uerba Phi u, ultima unitas sit forma numeri. Hoeipsum autem competere ultimae unitati pba
tam ex parte additionis q ex parte subtractionis psa --.Ex parte quidem additionis, quia cum additio ista non fiat nisi per summationem intelli,eo in m 6 quo
supra declarauimus: nec aliquid positi intellisti addi nisi praeexistentibus, nee aliquid subtralii nisi amistentibus, oportet v, id quod additur stultimum in
tali flammatione,ex qua additione fiat alia spes numeri. Quod si aliquisserte dicat .nolo addere ultima, puta quintam,sed uolo addere teritam uel quartam &c. patet ν iste uocem suam ignorat. Cum.n.per addi
tionem unius unitatis non possit conlurgere numerus quinarius, nisi illa que additur 'upponat in summatione oti assas ex quibus cum addita consurgat talis numerus patet γ ea q additur, ut sic, semper ultima est,ta meis in alia sorte summatione fuerit tertiaues quartat in illa.cq ad tertis uel quartam terminata est. Ex parte etiam subtractionis ide patet. Ni hil. n. st subtrahi ab aliquo numero sicu, remaneat alia species numeri de institor ut necesse est, nisi prius habuerit Gnε coplentis sp&n numeri superioris. sed talis est sola ultima unitas,ut ybatu est, ergo dcc Licet igitur quatum ad situs corporei ordine aliqua possit lubtrahi liis tale situm non inserte ultima, sed prima
uel mediar quantum in ad ordine talis summationis sundamentalis, q est de r5ne numeri, ut ipbatum est,
non subtrahit nisi illa q sumis subrone ultimae. sic igit ex his cibus tam ab Arist.' ex eos sione aduersarii adductis patetm ultima unitas est serma num ri: Sc comparatur ad illum ut actu, de persectio propria ad proprium persectibile , de ut formi partis ad formatum. Et haec de secundo. Quantum sitε ad teritu, I, uidelicet determinatio Anti an .non sit bona,iam ex simissis patere pol, cum deuiet a Saho.At consequenter ab Arist. i consermiter loquitur diuus Tho.ut ostentum est. sed Aesiperis iter hoe idem deducitur ex intentione de uerbis
Arist. multiplicitossit primo sie,C5parat Ariaequi Gestatem numeris,ut paulo ante Actum est: le assimilat eis in hoc,ν sicut in numeris est aliquid ut tarmale de aliud ut materiale,ita de in quidditatibus. Vii sime numerus, licet sit c6positus ex multis, est in eum hoc unus per se, dein eo inuenitur assid quo est quid una per se, ita At quidditas est quid unu per se, quamuis sit coposita ex multis, Lex materiali Ae sermali, ut di i
se Anmanaeonfitetur. No. n.est Ouid unum, sicut punctus,aut unitas, aut aliud tale idiuisibi te, ut dicit AH. Manifestum est aut Lil, cum Arisalicit quidditat ε esse copositam ex materia de se a Se no esse indivisibile. non loquit de larma totius.N5.nal E aliquid coponi ex materia de forma totius, sed potius resultat .m ma totius ex unione Sceopsine formae partis es materia. Forma ergo partis est illa, ex qua re materia est taposita dditas.&ὶ qua sicut esse, ita de egentilla unitate habet compositu.Hane aut semam patiis in numero non astignat Anto Ind. x sit,ergo male di noad mentem Aristotclis determinat. Sanebis Thomas aut eam assignauit esse ultimam unitatem, qtra rivia
325쪽
tima quidem habet rationem semiae de specifica sui enim hoc non est maior ratio de numero, quὶm denumeri :vt vero praescindit ab hae rone ultimitatis, ha aceruo. Et tamen Aristo.hie dicit ιν in aceruo no esthei simul cum aliis rationem materit. Sunt enim ess al iquid quo possit dici esse unus ,& propter hoc non unitates,ex quibus componitur numerus, ut ex partia est unus pse. In numero asit est aliqd,quo est unus pbus materialibus,3e ob hoc dicuntur esse in eo in po- sciergo pes Aristo.ahquid aliud est in numero praeter tetia,inquantu numerii componui, licet ad hoc etia, unitatem,quae est forma tot has, ex quo est unus p se,' numerum coponant opus sit unicuique earum ra- quod aceruo copetere non psit. Est.na ceruus aggretionem unius attribui. ergo &c. Et confirmatur de- gatio unorum, ut ita dixerim, sine ordine. Et ex hoe
ductio ista, quia Antanci dicit determinando quod sequitur,' illud qd est in numero facies eum unum unitas specifica numeri, puta qua quinarius dicitur per se,& illud qd est in quiddititeri etia Fri Arisaeia unusnnmerus specie distinctus a quaternario, est a numeri similitudine est quid unum per se,est in horsi
forma specifica. Ei licet non explicet an loquatur de singulis propria forma partis, uel propria dcia.quae λforma totius, an de forma partis: quia in dicit etiam, sorma partis sumitur. Ei cosrmaturinon. narii noris, in ipsa unitas est te a forma specifica ,&paulo infra immo maioris dissicultatis est scire, quo numerus hadicit,quod haee unitas est totalis, i qua denominati- bet unitate specifica,qua scire quo est unus p*. Mutiuae totum dicitur unum, ideo uidetur uelle loqui de ta. sunt per se ut continua et a per copulationem, forma totius tantum Licet hoc ex uerbis eius deno uel uiscu&caex quinto metaph.quae in non hiatuni cessitate,inferri non possit, cum & forma etiam par- tatem speciscam .Et ob hoc poterimus talia eo mitis specifica sit,&ea sit maliter unum ipsum sese scere,ui sint unum per se:& in non cognoscemus ea malum,sicut di formaliterens: per illam potest deno esse unu quid fmssem. Declarare ergo,q, aliquid, in minari totum unum. Vnde ob hoc etiam potest dici quo apparet expresse multitudo & diue litas, cuius unitas totalis. His tamen non obstantibus f per illa modi in numerus, habeat unitatem per se per hoc Ῥuerba intendat tantum explicare formam totius ut ui habet unitatem specificaminon aliter declarado qsio
detur β' maxime, quia paulo insta in expositione se- habeat unitate specifica,& quo est declarare magisquentis textus dicit, o Arist.hic non loquitur nisi de notu per minus notu,qd est petere principi u. Et non forma totius,sequitur 9, cum forma totius sit compo sotu hoc est sis se, magis uel minus nota, ut diximus. sita ex mater a te forma partis, & nci possit trium de sed etia quoad nos.Aliud ergo intendebat Aristo.raeo quod materiale in re est, resultare, consequentet qrebat uel asserebat esse aliquid quo numerus esset in numero erit aliqua alia forma, quaesit forma pare unum per se, qu nitate spectucasi sit idecum sormatis.Cur' ergo forma ista partis concurrat ad unitat si totius. Quarto. In assigna da caunitatis p hoc ν tale formari ut ratio & eaula eius principalis, sequitur quid est un pria unitate specisci, non disseruies mu, ehas etiam debuerit sacere metionem cum de uni- plici a copositis, nee idiuis bilia a diuisibilibus. Sicut tale qua numerus unus est loquebatur, quaerens quid .naisi est unus sua unitate specifica q est sita forma toessct S a quo. Quod tamen non fecit,immo Radio. tius, humanitate, ita punctus est unus Lia format impugnauit id optime facientem,ergo male. Secundo tius ipse ut ita loquar pumitate.Et Gabriel sua Ga st laic comparans quidditatem numero dicit,u,s- brielitate,& sede cibus smplicibus. Sed Arist.sacie cui in numero propter multitudinem unitatum ex hic driam inter simplicia&coposita, quia non est in quibus componitur quaerendum est, quid faciat ip- utrisq; e de mo assignare quo sunt unu pse, ergo insam esse unum per se quod ideo uidetur dis scite, cia intendit id de quo quaeritiaciens numeru esse unsi Pibi apparet manifesta multitudo & nullum apparet se,esse formam totius ,&unitate illo mA speciscam. uniens, ita etiam qu endum est de quidditate, quae Quinto An .an .loquens in determinatione sua det etiam componitur ex multis, quid sit facient ea esse liunitate, dicitu, est uel sorma specifica uel propria uid unum. Lx quo modo loquendi uidetur magis passio consequens forma, ut ex m5 loquendi uideas e causa unitatis quaerere, quam quid sit ipsa unitas: dubitare&ignorare, qdhorsi sit. Qd quide nqnest
circa quod tamen soluendo,tota intentio Anto. and . docentis, sed ente uagantis. Non .nai tubas, sed de
insudauit.&ob hoc non ad mentem Arist. Esse enim terminata & certa debet esse doctrina Et si est utriimunum unitate propria unum quodque omnibus no fm diuersas rones, non debuit sic sub disiunctione lotum est Sed a quo si talis unitas, i quibusdam est diti si , sed explicare unde haberet reme passionis si passiciscite uideretin his uidelicet in quibus no apparet nisi erat, & quo, uel etia unde habebat identitatem eum diuersitas seu discretio, sicut est in numero. Tertio. Si seipsa ut forma, uel cum ea diuersitate,si alia est. mnumerus non ex alio est per se unus quam ex sua sor .n. ausus suerit ponere os in coso,de eontra S. Omma totius,quae per te est sua unitas, non erit maior ra doctore ccxlicu uerba spargere, debuit grauiori pedetio ut numerus sit unus per se quam quod aceruus. Rcedere. Et confirmatur,ua circa fine suae determi,. Est enim dei e aceruus unus aceruus didistictus ab nationis dicit, in haec unitas denominat tot si in se altero aceruo propria unitate, per quam ira costitui- mo dicendis se, ergo non est forma specisca ua ab tur in specie acerui,si se sis est loqui, ν non in specie hac sumpta Micatio est in primo m&Ergo determi populi, licet haec non sint proprie loquendo species, natae debuit dicere uisit passio,&non subdistinctae cum sint entia per accidens. Secundum praedictam formi ut sit forma ues passio. Debuit elis declarare autem Antoand.determinationem, non possetasM- qualis passio sit, an uidelicet Ppriquet improprie dignari,quare unitas numeri sit forma specifica iaciens cta, quales sunt passiones entis, Put de facio est idianum per se magis quam unitas acerui, & ob hoc s- sim unu transcendens,indistinctu realiter ab ipso eticut assignabimus per te in numero unitatem ipsam te quod diis uno, quo est quid unum peti se quael f ut id quo est unus per se, ita poterimus assigna- bet spes praedicamentalis.Sexto. Antiand. scit in hacri, zipsa unitas acerui faciat illum unum per se, cum eadem determinatione 2 talis numeri unitas est ui
326쪽
nominata. Quoel quidem uerum est apud illu, a quo non est cognita,ut ex dictis patuit. Sia apud eos qui
huius formae sicut & aliarum specierum quantitatis notitiam habent, nominata est.Vt enim ex dictis iam patere potest, in quolibet numero est dupliciter ser. ma, sicut & in quolibet alio composito ex materia &forma, uel ex eo quod se habet per modum materis L s,mae. Σda enim est forma partis, quae in quo libet numero est ultima lita unitas, & n nominata, sicut in quaternario dicitur seu denominatur quarta: in quinario quinta,& sic de aliis. Alia est sorma totius
quae resultat ex unione materiae cum forma uel ex ordine materialis eum formali &caut hac etiam nominata est. Nam haeei numero binario dicitur dualitas. In ternario ternitas seu trinitas μ sic inde. Hoc autem o nominari formas totius ipsorum numerorum
secundum suas species, nullus qui in doctrinis sapientum de Philosopnorum exercitatus est, negare potest. Vt clarum est intuentibus libros Platonis, Aris . Auer. Alberti,Sancti Thomae,& etia Scoti,& breuiter Omnium sine differentia. Vtuntur enim omnes pridictis denominationibus tormarum illarum. Contra se etiaioquitur in eadem sere sententia. Si enim denominat totum, quomodo est forma innominata Et si in nominata,quomodo denominat i Patet igitur qx his omnibus, hanc Animand. determinationem undecunq;
2 plana veritatis via deviare. Et haec de tertio.Quantum ad quartum superest soluere argumenta ab aduersario inducta contra praefatam sancti Thomae doctrinam. Ad primum igitur primo respondetur ut ex determinatis pater , non arguit ad propositum eius quod intendit Sanctus Thoaluia unitas illa quae dat speciem & unitatem numero, non dicitur ultima ultimitate situs realis, de quo tantum intendit dictum Arist. super quo sundatur obiectio,sed ultimitate sundamentalis summationis quae est de ratione numeri ut superius dictum est. secundo dicitur in Aristo. loquitur de unitate specifica, non autem de numarari lub eadem specie. haee est alia &alia in numeris i cundum quod variatur unitas de ultima in non ultimam.Non uariatur autem species di substantia specifica numeri per diuersam positione unitatis hoc mo do dicto, sed per subtractionem eius,vel additionem alterius.Quod autem si haec intentio Aristandicat lydisserentia in substanti qui si proprie sumatur, specificam habet diuersitatem causare. Vnde negando ibi esse differentiam in substantia, non negat lauatum ex propria signiscatione verborum sumi poteti) nisi diuinctionem specificam . Indicant etiam hanc esse intentionem Philol ophi, exempla quibus declarat ut in quibusdam iacit positio differentiam secundum su uantiam. Nam dicit quod diuersitas partium in homine de domo,& sc in aliis heterogeneis, intelligendo de partibus principalibus facit diuersitatem I subastatia, quod exprimit diuersitatem specificam.Vari tur enim species ex tali partium transpositione, pura si pedes hominis ponerentur in situ capitis, & eco
uelis,de rectum domus poneretur insitu sundamenti & econuerso.Sic igitur ex diuersa struatione unitatum, etiam eo modo summationis quo declaratum
est, cum non sat variatio in substantia specifica, ut stalia species numeri, patet v, etiam si fiat variatio MAU V s g. 6 I specie, sed numero: & forma alia, non specie sed numero. Et per hoc patet ad primam probationem salsitas consequentis. Ad secundam uero dicitur. γ non inconuenit absolutum imperfectum,&imperfecte unitatem habens specificari per ordinem praedicto modo immo hoc requirit ordo uniuerti, ut quaedam
uaturae uno modo,aliae uero alio speciem sortiantur,
sicut in principio deduximus per S.Thom.ui aliqua entia per sor n, aliqua per compositionem, aliqua uero per ordinem spe scantur. Et in hoc super alia accidentia habet quantitas similitudinem cum suta stantia se enim in supremo colungitur infimae si stantiae,dum quantitas di saeta, quae est prior & consequenter persectior continua, admittit de habet in sui essentia compositionem formalis cum materiali,
ut fiat ex eis per se unum &c. Ad secundum argumentum patet solutio ex dictis. Non enim ex ultimitate naturae,persectionis,temporis,situs, aut actuali, etia a numerante summationis, habet aliqua unitas, ut sit
specialis sorma huius quinati j,& non illius: sed a sundamentali ultimitate praedictae etiam sundamentalis summationis, ut superius dictum est. Ad tertium dicitur,u, forma in mans est & in toto formato,dein parte materiali:sicut anima est in homine, & in materia eius. Sed se a significata per modum compo sitionis vel ordinis,non est in parte vel in toto ut in sermans.Non enim compositio est in singulis partibus compositi: alias om nis pars heterogenei esset heterogenea,& pars etiam quslibet haberet in se eompositionem totius, quae omnia sunt fusa , sed sufficies, compositio sit in partibus: quia est ipsa habitudo copositionis partium, ita ui singulas partes respiciat
ut terminos, ct no ut subiecta: sed ut subiectum adriquatum respicit ipsum totum. Sie eodem modo de ordine specificante numerum dicendum est, quanta ad hoc ' talis unitas quς est forma numeri no oportet in sit in aliis unitatibus informa do eas&c.sed sus. scit quod ad eas terminetur tali ordine. Dicitur enim ultima in respectu aliarum,& hoc sinicit ad esse so mam partis in tali specie. Et est in ipso toto numero ut forma eius adaequata per horiu, in eo respicit alias sub praedicto respectu: ex qua habet totum ipsum, qssit unum per se, &distinguitur sicut pars a toto ab ipsa forma numeri,quae dicii forma totius,puta dualitate, , qua numerus ille denominatur binarius, sicut ab humanitate denominatur homo. Est ergo in aliis unitatibus non formaliter, neque enim hoc exigit natura huius formae,sed ordinabiliter, inquantum ex ordine ad alias habet ιγ sit ultima.Et hoc sufficit ad hoeu, si forma numeri dans ei speciem & unitatem pers ut dictum est. Et hic de praesenti de sensione si iaciant. Per omnia benedictus Deus. Amen.
Me φιεμα sipeciem ostitum sed pasca materic. Ponit quartam assimilationem, id dicit quod sicut numerus non suscipit magis aut minus, ita nec substantiaqiuae dicitur secudum speciem, licet sorte illa quae dicitur sin mate riam. Sicut enim mnumeri in aliquo determinato consistit, cui no est addere nec subtrahere, ut dictu est ta & ratio is numetu sub una 'me,non repugnat hoc dictis Aric addere nec subtrahere, ut dictu est ta& ratioso in loco allegato .m igitur nunc numeriuali non inae.Sed nugis&minus Itingit ex hocvmateria
niis, sicut de quodam composito.
327쪽
persectius uel minus persecte formam participat. Unde etiam albedo non suscipit magis & minus, sed album. Deinde cum dicit.
.ia 'μ' Epilogat quae dicta sunt dicens, dictum estide
eneratione&corruptione talium substantiarum fibrmalium quomodo contingit,qui a P accides, di quomodo est impos ibite,quia per se, e de analogia, idest reductione earum vi luiam assimilationis. I numeriun per
QP de materia sciri opporteat. uisesta di quomo
do in omnibus materia reperiatur.
mremo a dubia avi pira uia. cholera uero,arrara, aut, aliqua alia. Ossis autem haec, ex eodem. Denisterisseautem Liuia oportet non tam,qiua Te ccii Crsi semo tua primo, testim, aut primis, er ea. par.i. - materia ut m-pti m his quae Lait: est tamen aliqua propria eurusidet M 'rimatu meta materia, ducia aut trassa: cbolere iuro, rara, aut alia sudam. Forsan μῆbore eotim.
sermis d. Postquam Arist.prosecutus est ea quae conside- materia. randa erant circa formale primipium substantve, nunc determinat de principio materiali, re diuiditur in partes tres.Primo enim determinat de principio materiali per comparationem ad ea, q sunt
eo materia.Secundo per comparationem ad alias caulas ibi: Contingit autem una materia existen-
Inst. st.. x rtio per comparationem ad transnautatio nem generationis de corruptionis, cuius subiectunn, 6;um est materia,ibi: Quoniam uero quaedam sine ge- uel non neratione. Circa primum duo facit.Primo mani- se unania festat utriim omnium sit una uel plures species
xς - materiae.Et dicit,l oportet non latere circa materiale principium, quia licet omnia sint ex eodem primo materiali pricipio quod est materia prima de se nullam habens se am, aut ex eisdem materialibus principiissaut primis P quod dicitur propter quatuor elementa, quae sunt principia materialia communiter omnibus generabilibus de corruptibilibus. Et licet sit eadem materia,iit, principium his quae fiunt. quod dicit proprer horii ma
teria non est tantum principium in eue, sed etiam in fieri. Licet etiam prima materia de elementa comuniter se habeant ad elementa, tamen cuiuslibet
rei est aliqua materia propria. Vt materia propria legmatis non simpliciter, sed in genere,sunt dul clade pinguia haec enim habent quandam affinita. tem cum phlegmate ratione sua: h. ditatis. Cholerae uero prima materia,sunt amara, aut alia quae istiusmidam huiusmodi. in amaris enim uidetur calor Omnino habere dominium super humidi atem usque ad eius consumptionem. 6 sic ratione siccitatis de caliditatis,assinitatem habet cum cholera. Stalia diis materiae. amara 3t dulcia, forsan sent ex aliquo principio materiali priore. Addidit aut Esserianἷquia quorundam est sic diuersa materia,P e rum materiae no reducuntur in aliquam priorem, sicut corpora corruptibilia & incorruptibilia. Ex his igitur,quae hic dicinatur, accipitiir, et prima materia est una omnium generabilium de corruptibilium, sed proprie materiae sunt diuersae diuersarii.
Fiunt temptios mare Getasam,rim alierias alio sis s. ra'. ut puta murra expingvis dulci pingis ex dulci: ex Misum e R. ob resolium: em myrmiam materiam. Dupliciter enim hoc ex hoc, aut pmmam ex eo quod praecedet, a, pini iam ex eo, quod res itum fucrit in princς m.
ιtit autem plures irater eius m quando alterius i. Aur.
terasi uint 'segnia ex crasso crdini,st cras extati para. ei. Ex cholera uero perre1blineboleram primm mteria. Dii Faeuerenim hoc ex M.Avis iaprimum era quo ex resoluto in principio. Secundo,dicit quomodo econtrario unius sunt ino uniri
plures materiae . dicens. v eiusdem rei sunt plures h materiae,quando una earum est alterius materia. 'sicut materia phlegmatis sunt pingue Sedulce, si pingue est ex dulci. Pinguis enim sapor inter me dios sapores computatur: medii aute smores sutex extremis,qui sunt dulce Se amarum, sed pingue est proximum dulci.Considerandum uero est,st in istis exemplis materiam alicuitis posuit ex quo aliqvid fit, licet non sit permanens, ita transiens r ne igi tur aliquis existimaret, v semper aliquid fieri
diceretur ex materiali principio de non econue
se,subiungit,u, etiam ex cholera dicitur aliquid fieri per re tutionem cholerae in primam materia,
Et econtra cholera fit ex prima materia. Quia du- Displici repliciter licitiirali iiid fieri ex altero.atiiqiuaillud aliquid ei ex quo fit,est ei principitum naturaliter in uiam. altero stinerationis. huiusmodi enim est materiale principium.atit quia factio est resolutio in principisi materiale ita scilicetu, ex composito presolutione, materiale principium fieri dicatur. Fit enim corpus mixtum ex elementis per compostionem elementa uero ex corpore mixto per resolutionem. Deinde cum dicit. contingit autem unum istentemateria iuersa feri ro a ass. mouentem causam ut ex ligno fit arcaer ino. OUS rundam autem diuersa nisterra necessorio, diuersis existeris tibis.xt auferramnigram fiet ex ligno Me est eis edusa maente. non enim fines ferram ex lana,aia Iuno. si auatem idem contingit ex adrantatemficere. Patet quὀ pria Tex.ia. um eror,gax est ut moucis, eadem est etenim l iratoria diuersi π mouera,e ipsiumpis actum est. contingit autem una materia exist me, feri diuersi ' η r propter moiantem cautam: ut puta ligno, σου crlectus . agor dum vero altera materia ex necem. tale asteris existensibus, in serra non utique fra rem gno , nee in mouente caula haec. Non enim facietsi
ram ex lana aut Iirno. si uero idem tantis ex alia materia fuere, palam quia πισprincipium, quod est ut
mouens,idem Namsi est matria aurea, mouens, ct
Determinat de materia per comparationem cεparat maad' alias causas, Sc primo per comparationem ad
agentem tantum , qtii ex materia aliquid facita es innovae quidem comparatio pertinet ad materiam agentem. in steli principium senta secuta per compar par.im. rionem
328쪽
sit eum imi p um cognoscendi,ibi: sQu do itaq; aliquis quae fierit. Quia uero superius dixerat, una erat pritium ditias Mamateria omnium, posset aliquis dubitare quo
stas proue modo materia una omnium, diuersitas rerum ni re. procederet. Antiqui enim Naturales attribuebat noccasui,tollentes causam agentem, & ponentes per raritatem S desitatem ex una nutetia rerum
diue sitatem produci.hoc ergo remoues philois-phus dicit primo, ut contingit una materia existe- te fieri dii tersa propter mouentem causam. Aut quia est alia N alia causa mouens, aut quia eadem causa mouens habet se ad operandum diuersa diuersimode. Quod maxime in artificialibus patet..p videmus enim ex ligno fieri arcam,&lectit ab uno artifice secundu diuersas formas artis, quas apud se habet. Quia item licet materia prima sit communis omi us, tamen materiae propriae sunt diuinaediti ei serum, ideo ne aliquis totain diuersita tem rerum attribueret moueti,& nullo modo
teriali principio, subiimgit stin qtiibusdam diue
rum ex necessitate est diuersa materia, propria scilicet. No enim quodlibet natum est fieri ex qualibet materia,sicut serra non fit ex ligno, neque est in potestate artificis ut hoc faciatanunquam enim unam materiam attribuit cuilibet operiaron enim potest facere serram ex ligno uel lana, aliae propter mollitiem sita non sunt apta ad opus ferri, ilest secare.Patet igitur,u, diuersitas rem est ex mouente&materia. Si emo conueniat aliquid idem secundum speciem fieri ex alia materia, sicut phiarilam ex auro & argento, manifestu est v principiumouens oportet esse idem scilicet artem. Si enim ' materia esset diuersa&moliens diuersum,necesse esset, v & factum esset diuesum. Deinde cu dicit.
a E s s. mestiplicitere se dicuntur,omnes contingentes euusas diacere oportet. ut puta hominis, quae causa ut mireris, nonne men rara' pis uero ut mouens utrum spema, quae uero ut
forma, quod quiderate sesque aurem ut huius causa nul
fori his aurem bae ambe idem sunt. par. . Q indo iraque aliquis quaesierit quescatis quoniam plul ribus modis dicantur cose, omnes dicere oportet causis eo Hie aecipe tingentes. Ut bominis que causa ut materia Equidem men
matre pas- strua iam autem ut mouens Equidem hirema. Q uti suae tri d eier at equiderat esse. Quuiaeuius causastinis. Forsan
currere. Determinat de materia per comparationem ad Comparat alias causas , secundum ιν materia est cognitionis
materiam principium,& circa hoc duo iacit. Primo ostendit hiat, sh p reddere materiam cum aliis causis in is aeteris gςnerabilibus de corruptibilibus. Secundo ostemtionis priri vit quomodo se habet materia in substantiis nati emium. resibiis Detuis, ibi: In naturalibus qii idem. Ter-lisaat. 7. tio quomodo se haset in accidentibus, ibi: Neq; quaecunque ita quidem natura. Circa primit tria facit. Primo enim quia antiqui naturales assigi in hant tantummodo causam materiale,dicit P qua-do aliquis de aliouo quaerit est causa eius cum pluribus modis dicatur causae, oportet omnes cata signare scontingentest .i.qui cotingant esse illius rei Non enim habent omnes causis omnia.Naturalia tamen & maxime generabilia & corrupti- .Qu- bilia onmes causas habentive hominis causa quasi materia in generatione ipsitis sent menstrita. Cau-- , si mouens sperina in quo est uirtus activa. Caiisa materia ut sormalis quodquidenatesse .i.illud quod signifi- de citentiacatur per da finitionem et iis Sed finis est cuius caui sa. Hae autem due causae, scilicet finis & forma, so
te sent idem numero. au'd quidem dicit, quia in
qiuibusdam sunt idem in quibusdana non. Finis. n. generationis hominis est anima Finis uero operationis eius est selicitas. Secundo ibi.
orati autem proximarcofascizerrique materia, tis 21ss.
oportet autem proximas caulas dicere qua materi non AN T. ignem aut terram, sed propriam. Par
Ostendito non soloeoportet assignare Sc C11 ppin-
sed oportet etiam dicere cas proxima ut incipie- quissimas do a causis primis pueniamus ad causas , imas. non rem Percas enim primas habet cognitio de re aliqua tum in viriuersali &imperiacie. Per causas au tem proximas habeturcognitio rei de Psecta. Si- dupleccut si qius quaerat causam materialem hominis,no debet assignati pro causa, ignis aut terra quae sunt materia communis omnium generabilit uia de cor ruptibilium , sed debet assignari propria materia, ut & caro,de os,& huiusmisi. Tertio ibi. In naturalibus igito et generabilibus substatiis, necesse a a s s. est ira procederesquis recteprocedet. lepadae, hae, toti cie
sunt .er oportet causas cognoscere. circa naturalis quidemsubstantiaret generabilis neres. AN .
ρ Mamrsaris quis recte uersatur: st probem hae causae er par.
tomer oportet eausas cognoscere.
Epilogat quod dictum est,&dicitu, circa nati rates substatias & generabiles necesse est sic uersari,si quis recte consideret causas,ut scilicet omnes assignentur& proximae. Et hoc est necesse, ex eo in hae causae sunt tot, uidictiam est. Et oportet causas cognoscere ad hoc taliquid sciatur, quia scire est causam cognoscere. Deinde ni dicit. De natu ressus autem, sed perpetuis fastores, dicturo
s.fortassis etenim quedam non babent materiam, aut non tale d solum que secundum locum mobilis est. In natura ibas quidem c se sternissubstantiis aliaris. Forsan quaedam non bibent materiam, aut non tal fesso Piam secundam locum mobilem.
Ostendit quomodo sit materia in substantiis na An eorru-turalibus & perpetuis, scilicet in corporibus cc testibus dicens, quod in naturalibus de perpetuis substatiis,scilicet corporibus coelestibus, no est si' porum si
militer materia sicut in corporalibus, generabili- eiusde ratiobus, di corruptibilibus. For an quidem enim tales, materi substantiae non habent materiam, alit si habent, no Tς
habent talem qualem habent generabilia de corruptibilia,sed selum secundum potetiam, quae est inmotii locali. Vt enim sit pradictiim est, in rebus generabilibus & corruptibili biis generatio id corri ipso inducit in cognitionem materia, quia in seneratioue & corruptione oportet esse unum subiectum commune ad priirationem & formam. unde,
cum in corpore coelesti non sit potentia ad priuartionem formae , sed solum ad diuersa loca, non habet materiam, quae sit in potentia ad formam, & priliationem, sed quae est inpotentia ad diuer' ,
si loca. Corpus autem comparatur ad locum
non sicut materia ad forma, sed magis sicut subiς ctu ad accidens. Et licet eo ratio subiecti ad acci-
329쪽
tamen suoiectum est omnino materia, sicut infra dicetur. Et sic corpus cceselle uniuersaliter nullo modo habet materiam,si subiecti ini materiam nodicit: uel habet materiam ad ubi, si subiectum dicatur materiae Deinde cum dicitis ass. N φ γης erat rat', nomauum sints. MIM, bis materia estsid quod subiicitur substatuta. ut ruta, ea a echpsts, quae nutem non enim est ,sed ra esl, pistramur. quae ctas ut mouentin pκ corrumpetu lumen ter Tex. i s. ra.cinis uero causa farsan non uero ut forma, ruatiosed non nianah u ratio,Hst cum ina causa δει. usura, quid ecbus priuatio luminis. stum addatur darerra in medio interm ita, hec est cum ipsa Oufa donitio. Desomno uero non est manifestu m p disprimum, pinparisur. sed
numpadanumissi ua attamen hoc fecundum es puLU pudyrmum,cor an aliqvid aliud deindae a quo dcin se,quae M.quae illius er non totiuisqvitulis immobilitas, ita .sed haec eo quod aliquidpatiatur ipsum primim. A N r. Neque να 'Prisa natura quidem, non subluntiauerant. ro,none Ahumaima, sed quo subucuursubstantia. rata eclipsis pis materia Non enim est , sed Iura quodpatisW.
sed no milesta, A non cum casa erit ratio. ut quid eclipsi
Privatio Iuminis uero addatur , laterea in medis o licta, quae cum Uaratio haec. somni uero non manifestum quid primis patiens, sed quod animaleriam prima. um esccudumquid'Et quidestprimam,in Gabaa AEquus
inde 1 quo Deinde quid passis quae illius er non totius quia immobiluas talis Missed Mem aliquidpati quod prim. Acciaemia ostendit quomodo materia attribuitur accide non h tibus,& dicit,u, illa. quae sent secundum naturam, . 4b, ' .a substantiae,sed accidentia, non ha- in qua bent materiam ex qua sint,sed substantia est eis subiectum.Subiectum aute habet aliquid simile materiae,inquantiim est receptibile accidentis. Dinfert autem a matela, inquantum materia non habet actu esse nisi per semiam,subiectiun autem no Eclipsis,gd. costituit in esse per accides. Si ergo qiiaeratur quest causa eclipsis, no est assignare qui sit materia, sed luna est stibiectum patiens talem passionem.
Causa autem mouens, quae corrumpit lumen, est
terra interposita diametraliter inter solem& lunam. Causam uero finalem forsitan ii est assis gnare. Ea enim, quq ad desectu pertinent, non sunt propter finem, sed magis proueniunt ex necessita
vorsan te liaturae uel caiisae agentis.Dicit autems sorsan, Ffi ,3 quia consideratio causarum circa singula, qui conui ha' tingunt in motibus,est ualde disicilis. Causa uero uniuersi. formalis eclipsis est diuinitio eius. Sed haec disti.
multa. n.bo nitio non est manifestata, nisi in ea ponatur causa,
na ostendi ut ratio eclipsis lunae est priuatio luminis in lunαs lom mi sed si addatur trista priuatis est a terra in medioi sitium ἱ obiecta inter solem & lunam diametraliter. haeci intueri, dimnitio erit cum causa Similiter hoc pateti hoc
contingere accidente quod est somnus. Sed in mi non est
ex eclipsi' manifestum quid est primum subiectu patiens hac s-hu, passionem, sed hoc est manifestum is animal est quid ' quo, subiectum somni.Sed secundum quid primo som-α a quo. ' nus insit animali, titrum si conuel aliquid aliud tale, non est manifestum, cum quidam ponant primui est rumentiam sensus esse cerebriun, quidam ueto
cor. mnus autem est quies operationis sensbiblis. Deinde oportet considerare habito subiecto somni a quo sicut a causa agere sit somnus, utrum
ab evaporatione alimenti, aut labore, aut aliquo huiusliodi. Deinde oportet considerare qiis pasesio sit somnus illius . scilicet secundum quod primo inest somnus animali, di non totius animalis,
quia semiius est quedam immobilitas, sed ea competit animali per aliquod primunt,quod est subre- ictum talis passionis. Et illud primum oportet poni indisinitione somni, sicut & quo ilibet accidens distinitur per proprium suum primum subiectum Color enim distinitur per superficient Nno
steris σμrmae non erimi albedo se, sed lignum album ex aliquos aliqui it omne quod fit probem non omnia
contrarissunt uicissimsedature alius homo ex nigro boamine, σ albedo ex nigredinc nec omnimi materia est ,sed quorumcunque genuatio, o transnatatio inuicem Iunt. quaecans vero absque eo, quod transenuior uir sunt, aut lici, horum materia non est. QAoniam uero pιadam egenoatione er comptio. AN T.
ne sunt σ non sunt, ut punm, A quidem sunt,eT tvi laure1pecies em formae. Non enim album fit talianum album. p 'aut ex aliquo, er aliquid omnequod fit, non omnia utique contraria fient ex inuicem. Sed aliter albus iamo ex nigro bomine,er album ex nigro.Necomm materia est sed quo. Non generatio est transmutaris Huiuicem. Qi cunque
rem Me tra 'vitam sunt,aut nondum est hora materia. Determinat de materia per comparationem Det ii- ad transmutationem unius ad alterum. de ideo pri nat de nimmo ostendit quomodo diuet simode fit transmu- teria st Ontatio in diuersis. Secundo mouet quasdam dubitationes,ibid Habet auremdubitationem. Dicitergo prinio, ν quaedam quandoque si intita quando pacia que non sunt i sine miteratione& corniptioneis. Forinae nosi hoc stipsa persegenerentur& corrumpan- ς aeraturtur, sicut puncta &uniuersaliter omnes species &formae siue sintsiibstantiales siue accidetales. NO-hia haenini'album per se loquedo sit, sed limum album. bem nive- omne enim quod fit it lex aliquo , scilicet mate- ria o qu
riain fit aliquid, ad quod terminatur generatio, FHM est forma. & sic omne quod fit, est compositum ex materia& formae Unde eri quae sunt formae tantu, per se fieri non possunt. Cum ergo dicitur, ν contraria sunt ex inuicem, diuersimode intelligenduest in compositis & simplicibus. Aliter enim si albus homo ex nigro homine,& aliter nigrum ex albo. iuia albus homo significat aliquid compositu, di ideo per se potest fieri,sed album significat sommam tantum, unde non fit nisi per accides ex ni. gro.Patet ergo ex praedictis,l non cuius ilibet rei est materia, sed illorum, quae per se generantur &trasmutantur in inuicem. illa uero, quae quandoq; stat & quandoque non sunt sine hoc ν transmutentur per stata se habent ui eorum materia non est ex qua sint, sed habent subiectum in quo sunt pro materia. Deinde cum dicit.
Habet autem dubitationem, quonam modo ad conira axs s. ria cuiusque materiase habeas. ut is, si corpus potentia fanumaontrarium uero famuli infirmius, utrum ambo potentia G asMpotentia, mirum cracetum. Miusse
330쪽
Prima dubitatio anonariis rarateria aeque primo re
is uera secundum comptionem z pri--empraeter
miat num dubitationem 7 modo ad contraria, moteria uti ci sipisse habet. Vist cyprumuiuia sam , contrarium uero insemirasseruiatis, tuncem potentia. Et atra potensulatirum, em Metum Aut huius quidem sicinam habirum et secundum speciem nisteria, illi uero secundum pruinistum er corruptionem secundum Graia.
Mouetduas quaestiones circa praedi quarum Prima est, quomodo materia se habeat ad contra ria,umi scilicet,ita sit,u, in omnibus,qiis uidentur contrarietatem aut oppositionem litare, mat ria aequaliter uel eodem ordine sit in potentia ad ψ ς ny utrim: oppositorii. Sicut sanitati opponit infima L tas, & subiectum unum, in potentia ad utrunque aequaliter est,& eodem ordinessist enim sanitas in qualitas quaedam humorum. Infirmitas uero ina: civilitas.Inaequalitas uero&aequalitas eodemo Gine se habent ad suum subiectum. Videturergo vad uinum & acetum sicut ad retraria, aqua, quae est materia humorum,sit in potentia, de aequaliter se habeat Mutrunque. Sed Philosophus dicit sol uendo,st hoc non est ita Fornia enim uini se habet ut habitus quidam do species, forma autem aceti est ut priuatici quaeda de corruptio uini. Sici tur materia se habet per prius quidem ad timum licui ad habitum & ad speciem, macetum autem sicut ad priuationeni di corruptionem uini . Et ita non comparatur ad acetum nisi mediante uino. mquam dabisareo estaurianum nonfit materia auati,nes epotentia aceta , tu et I fiat ex eo acetum. σκώ-mpotentia mortuus , annonisdsecundum accidens co raptiones. Ipsa vero an adis muria, secundum corri monem instrua potentiuo materi aqua φαφα aceti sunt etenim exillis, 'emadmodum redien .er quaecun queriuruicem transmutantur, ad materiam oportet rina Naupura si ex mortuo amnes imum adniateriam. sinu dearumcer acetum ad aquam, scinde,uinum. Dub ratio autem quaedam est, σφιare uinum non muteria aceti, epotentia acetum, quamuis fato im ac lo. Et Muens potentia mortuus . Aut non sed secundum accidos corruptiones. malis inomateria, ese inatam com onem, mortuipotentia G materia, G apuacessirit enim exbu uredierox. Et p cunque itaquesicre mutantur adinarem, ad mleriam oportet redire. Hfex mortum amnes in primum materiam me fit an LEt acrium in aquam, tinti sit uinum. Secundam dubitationem mouet, qui talis est. Illud,ex quo fit aliqii id, uidetur esse materia illius, sicut ex elementistiui corporamixta,& sunt eorumateria: in igitur ex uino fiat acetiun,& ex uiuo fiat mortuum,dubitatur, quare uinum non sit materia aceti,di uiuum materia mortui, cum ordinentur ad ea, sicut potentia adactum. Sed ad hoc respondetur, quod acetum est comiptio ipsius uini, moriuum uero corrupi uiui: non ergo ac tuni fit ex umo sicut ex materia, neque mortuum
ex uiuo, sed secundum accidensdicitur ex eo fieri, quantum fit ex interia eius. unde cyphus non est materia phialae, sed argentum. Similiter uiuum non est materia m0rtui, sed sunt elementa. Quod tem ex uiuo dicitur fieri mortui uti, uel
ex uino acetum, inserantiu ad ipsin sormam uio c T A V V s 6arni uel animalis, haec praepositio. Ex significabito dinem, quia scilicet in eadem materia, post forma
uini,est acetum, de post formam animalis est modi tuum.Per quem modum dicimus ut ex die fit nox. Et ideo quaecunqtie sic transmutan ur adinvicem, sicut ex uino sit acetum, de exanimali mortuum, non fit conuersio trans inutationis nisi redeatur ad materiai Sicut si ex mortuo debet fieri animal uiuum,oportet redeatur ad materiam primam, inquantum corpus mortuum resoluitur in elemota: Sc ex elementis iterum ordine debito uenitur ad constitutionem animalis.Et similiter de aceto,& uino.Et huius ratio est, quia quandocunque materia se habet ad diuersa secunaum ordinem,
Secundadubitatio. Ciar vina non est ma
potest ex posteriori rediri in id quod praecedit se- eu . : L
cundum ordinem. Sicut in generatione anima tione adhalis excibo sit sanguis, exsanguine semen&men bitum est struum,ex quibus generatur animal. Non potest autem mutari ordo, scilicet ut ex semine fiat san- μguis,aut ex sanguine cibus, nisi per resolutionem ad primam materiam, ex eo quod cuiuslibet rei est determinatus modos generationis. Et similiter, quia materia uini non comparatur ad acetum nisi per uinum, inquantum scilicet est corruptio uini. Similiter est de mortuo de uiuo, & de caeco S uidente, de caeteris, & ideo a talibus priuationibus no fit redditus ad habitus, nisi per resolutionem in primani materia. Si autem sit aliqua priauatio ad quam materia immediate ordinatur, quae
scilicet nihil aliud significat nisi negationem io nix in materia sine ordine ad formam.a tali priuatione poterit fieri reditus ad formam, sicut a tenebris ad lucena,quia nihil aliud sunt nissi absentia lucis in diaphano. Lx c T I o V.
Quae nam causa ut dimnitiones Ee materia unum sint in omnibus ει unionis materiae ac sermae ex dubitationis lolutione manifestat.
DR iratione autem dicta, er cina definitiones, L
est totam quasse cernatistes is sum tota saliquid ais praeterpartes aliqua causa. Nam G in corporibus puαbusdam tactus est a Minosint:piatis ara rous Rusolutasiqua alia passio. definitio uero ratioUuna non reniunctione MIIosedeo quod unius s.casdestigistur quod hominem acuunain, bcurarum ex non sunt animaler bipes. De disitatione uera dictaeirea diffritiones et numeros. AN T. ς- causa essendi unum dei ops dicendum esse uideturiora Tς si s nisuram quaecunque plurespartes habent, o non estut aceruus quod totum,sed aliquidinest totum praeter partes, saliqua cuis. Qisoniam eris in diribtas his quidem tauctu causas utrum Gendi, aliis uero a 'as, aut alis posis Aera tulis. Dis nitio aera ratios una, non conium ne, quemadmodum est uias, staper unius R. myde uria quod acuunum hominem,erpropter unumstan mutatura animal σ'bipeis . . sermo de Postquam Philosophus determinauit de principio materiali & formali,nunc intendit determiΠ riali princire de unione eoru adinvice,& circa hoc tria tacita pii eum brPrimo. nouet dubitationem. Secudo soluit, ibi: mali.