장음표시 사용
411쪽
Duplex sciarractica.Nmiralislcia non est practica, sed specula
sicut in naturalibus Et d ixerat si ita aliae scie tiae aliqtialiter stippotauiit qia qui teli, ideo subiungit Q qm dani scietitiae sumunt quodquid eliret sensum, inquant ii ex accidentibus sensibili-Dus dei:eni ut in cognitionem essentiae rei. Quaedam uero lumunt quodquid est supponetites ab aliis scientiis, sicut particulate ab uniuersalibus. Et seniani sestum est quod in scientiis particuloribus non est demonii ratio de subitantia rei, nec de eo quodquidet L Vtrunque igitur horum de quibus particulares scientiae non se intromittunt pertinet ad uniuersalem scietiam, idelico siderare de substantia ta ente de quidditate rei. De . inde cum dicit. cum autem βι am; H de Osuirascientia, piari quod crab a Bua, G ab efficii duarfuerit. Irmur nasan Ia
ciente, non in eo quod iis,motus principium est. π boc, auti ars quedam, aut alia vis est Smiliter Gallinae. non incoquod agitursed magum agentibus motus rost. Naturalis ueroseremia,circa ea, quae in Ieipsis habent motus principiunt. laoditaque neque actutam neque es uuam .i lyciutatiuam esse Naturale nuciEtiam nec 1. sit ex his patet. in
unum ti7que horum genus .eam eadere necesse est. Qtuaniam autem est quaedam fientia de natura , palim quia ta a practica altera factniat erit. Factu e q. idem enim in faciente,cr non in facto,motus principium. E thoe Usue ars aliqua tueatiqua potentia. similater autem erprumce non in agibil agis autem in agentibus motus.cagae autem μγ i circa babentia in se mortis principiam est. Qisod quidem igtur neque altiuum neque fallinam , sed speculativa rancce striam esse naturalem fiuntiam, palam ex his. In unum enim aliquod horum generum nece Iecudere ipsa. Ostendit dii serentiam particularium scientiarum ad inuicemin primo scientiae naturalis ad scietias operati itas. Secundo scietiae mathematicae ad naturalem, ibi. linroniam autem quod quid est. Dicit ergo primo quod cum si t quae lani partici laris scientia de natura oportet kr sit alteras de practica a. ad tua de finitia Omnis enim stientia operati ,uel est actitia,uel sactiva. Ad quam dii serentiam cognoscendam sumetidum est,quod stupra in Nono habitatin est, scilicet ui agere dc sacere dii Ieriant. Nam agere proprie dicitur secudum operationem,quae permanet in agente. be non transit in materiam exterior et ii, sicut intelligere di sentiredi huius nodi. Facere autem est secundum operationem trans euntem in interiana exteriorem, lite perni utatur, sicut calefacere, secare,& alia. Hi ergo scietia actitia, ex qua instruimur ad recte exercetidum operationes, quae actiones dic situr, sicutes scientia moralis.Factiva autem scientia est, per qua recte aliquid Licinuis, sicut ars fabrilis, do alia huiusmodi. Ab utraque autem harum operativarum scientiarum scientia naturalis altera est, quia
factivae scientiae non habent principium motus insacto, sed in faciente. Et hoc principium est sit cutars, qtiae est principium sicut dirigens, siue potentia aliqua quae est principium sic ea exeques. Et similitent scietiae practice . l. activaeiron habet principiti in motus in eo in quod agitur, sed magis in agentibus .sed illa quae pertinent ad cosideratio-Dem scientiae naturalis, sunt habentia principium motus in ipsis, cum natura sit principium motus in eo in quo est. Manifestum est igitur γ scientia
naturalis non est activa neque factilia,sed specul tiva. Necesse est enim Q scietia naturalis cadat inuitum aliquod horum generum. Latitua, uel fictiva, liel speculatilia Vimie si non sit activa, uel fictiva, sequitur θ sit speculaticia. Deinde cu dicit. curn uero unicuiquescientiarum nee se sit aliquo modo ipsum quid visci ,σ hoc ut principio uti.oportet non Ia Iere quonam modo Ismeniam Naturali ι, quoue modo substantiae ratio sumcnda sparum . IJmum, an magis ut
concauamarorum e Bini quidem ratio una cura materia rei ustuir, concavi vero absque materia omitas naque lanasofu,ta ideo ratio quoque crus cmeo diciturio num. n. est nasus concauas . manifestum elligit etiam caraus, Crocul coraram paruum rationem cum materia rei
dendam esse. oniam aurem quodquid se necessarium unicuique ab
qualiterserenitiarum scire, ta Dei lip incipio: oportet non latere qua terristi nundum Naturali er qui tersa uia ueratio fumera, utrum Dinum , aut magis ut coπceia m. Horum enim omi ratio qui in mim materia dultarea quaest rei. quae autem cocaui sint matcria. lamitas enim in nasost: propter quod cr ratio trius cum hoc dicta est. β' s. n. est nasus concauus. N an cuium igitur . quod Cr cart oculi Cy reliquarion partium, cum materiasemper ratio. nem reddendum.
Ostendit differentiam mathematicae ad iraturalem,&dicit,u cum ita situ neces larium situm cuique scientiariun co nostere aliqualiter quod- quidest, de uti eo quasi principio ad dea: Oni trandum, Oportet quod secundu ti diuersum modum distin tionis diuersi licentur scientiae. Et ita ad cognosceti dii qualiter scientia nati iratis differat ab aliis,oportet non latere quem modum seruet naturalis in distini do, de qualiter sit sumenda disti. nitio inscientia naturali: utrum .c sicut diuitiatur symium, aut sicut distinitur concauunt. Dis: initio autem symi est cum materia sensibili. Sed dii iiii tio concaui est sine materia sensibili. Quia enim semitas no est nisi circa determinatam materiam sensibilem,quia non est nisi innasb: Id ,ppter hocro symi oportet et accipiatur cu materia se in sibi. li. Haec est enim dii initio symi. Symus est nasus cocauus .Sed in diffinitio ire concaui siue curui non ponit aliqua materia sensibilis. Sicut igitur in dis initione sumi ponit materias libit: s. ita oportet V in distinitione carnis &ocilli de aliarum partio, reddatur materia sensibilis.Γt similiter eli de aliis rebus naturalibus .Et ex hoc accipitur dii serentia, inter mathematicam de scientiam naturale; quia naturalis scientia est de his in quorum diti initio-itibiis ponitur materia sensibilis. Mathematicauero est de aliis, in quarum distinitioniblis non ponitur materia sentibilis,licet habeant ei te in materia sensibili. Deinde cum dicit. cum autem quaedam sit entis sientia prout ens, ta separabile est,consideiandum est,utram eam eandem cum Naturali praedum sit, an magis aliam. Naturali sane circa ea est, quae motus principium in seipsis babEt, Matbematica vero, speculativa quidem est,cν haec quaedam orea manentia, noritamen separabitis circa separabile triturens, immo.
bile, id praeterbas ambas cientia est, si aliqMPuem ratis storia est. duo autem Ieparabilis, π immobilis, quodentabimus ostendere. ω si quat ars in entibus natu ast Ita
412쪽
tia quedam bae ed tistis aris .cma separabile igitur ens er immobile tera ab bissimum ambabis est uti a: siqvidem ex Et aliqualis ab lauriatari: dico autem se marabilucr inmobilis,quod quidem tentabimus6kndere. Et siquidem est aliqua talistraturum elusus, carique erit auubi M quod suis ob utique erit primum tprin cipalismumprincipum. Patim igitur, quod tria genera Deculatiuirum scaeniturum sunt, Naturata, blathemati a G, Theolog M.
D Comparat istam scietiam ad alias scietias par-
ticulares,&circa hoc tria facit. Primo comparatiri rei biis.' iciet tiam ad alias scietias particillares,qua-Prici qui- tum ad modum separationis. Secundo quantum tum ad su- ad nobilitatem ibi .i timum qiii de genus dic. Tertium quantum ad utilitatem, ibi. Dubitabit vix δις- autem.l Dacit ergo primo, Pest qiurda:n scietitiade ente inquantum est separabilemon enim solupertinet ad hanc scientiam determinare de cratem communi, quod est deterni inare de ente inquantum est eras, sed etiam I rtinet determinare de entibus separatis amateria secundum elle.Viade considerandum est,utrum ista stientia ad quam pertinent lisc duo,sit eadem cum scietitia naturali aut altera ab ea. Et in sit altera manifestat, qa scietia naturalis est circa ea qua habent in seipsis principium motus,&sic oportet v naturalia habeant determinatam materiam,qitia nihil mouetur nisi quod habet materiam. Sed mathematica specillatur circa immobilia, quia ea quorum ratio accipitur sine materia sensibili oportet op eodem modo eorum ratio sit sine motu, cum motus non sit nisi in sensibilibus Sed haec de Quibus considerat mathematica,non sunt separabilia a materia x motu secundum esse, sed solum secundum rationem.
Oportet igitur quod circa illud en quod est separatum a materia & motu secundum esse & omnino immobile sit qusdam scientia alia, & a mathe .matica, a naturali. Et hoc dico si tamen sit aliqua talis substantia praeter sensibilia, qtiae sit omnino immobilis.Et hoc dicit, quia nondum est,p-batum aliquam talem substantiam ese. Sed hoc ostendere intendit Si autem est aliqtia talis natura in entibus,scilicet quaest separabilis N imobili oportet uilialis natura sit alicubi, F idest v, a
Meta ysi. tribuatur alicui substantiae. Et id quod habet istam
Lia diuitia naturam erit quoddam diuinum de qitodia prin-
ας cipalis inuolum, qaquato aliquid est simplicius& formalius in entibus,tanto est nobilius & prius& magis causa aliorum. Et sic patet ui h scia quae considerat hesuli nodi entia separabilia. debet uocati scietia diuinan scientia de primis principiis.
Et ex hoc ulterius concludit, quod tria sunt genera speculatiorum scientiamin. naturalis quae cosiderat ea mobilia quae in sui diffinitione materia sensibilem recipiunt: dc matheniatica quae considerat imobilia, qui non recipiunt materiam sensic t M V sbilem in sui disinitione licet habeant esse in materia sensibili,& theolocia qu e est circa entia penitus separata. Deinde cum dicit. Optimum gitirest GHatiuari quidem scienturum se a v s s.
mu,barum sane ipsarum ea,quae ultimo cicta est.circa ni. speculati
que honorabilissimum entium est unaquaeque utro mestor, uarum sciea ideuriorei ursecundu a proprium scibile. x- umfς- optimum quidem igituripi titituram genus, barum autem ipsarum xl ima dicta circa bonorabilissimum enimia entium . Mitior autem creeterior unaquaeque dieitur 'secundum propnum sorbile. Comparat iliam ad alia secudum nobilitatem, Scito quan& dicit quod scientis speculatiuae sunt nobilissimae inter omnes alias scientias quia in eis quaeritvrseire propter seipsum.Inscientiis autem operati itis.quari itur scire propter opus. Et inscien- Metaphysi. tiis speculatiuis ultima, scilicet theologia cnim sit sciemia - .circa nobiliora entia est nobilior. Tanto enim rum Dium
unaqueque stientia nobilior est,qiranto eius stibi le nobilius suerit. Deinde cum dicit.
Dubitaverit autem qui uari, utrum trais outens est, ut
scientiam timuersalem ponere oportet u non. IIathematicarum etenim unaquaerue, circa tinsi quoddam determina. tum genus est.uniuersis ureo communis de omnibus est. Si
usque naturales uvantiae primae sintentium psa quoque Naturatissilentia primascientiarum eril quod stata natur aAtque iubstantias parabilis,er immobilis est necesse est
uiscuntia quoque eius alia', er Natu rati priore, σ uri versias prior.
Dubitabitavi quis utrumentis inquantum erascien AN T. tum uniuersalem oportet poni, aut non Mathematicarum par. . iam erum unaquaeque circa unum aliquodgenus daeteraminatum est.Quae autem uniuersati coueniunt de omnibus.
Siquidem igitur naturalersubstantiae primae emium funi, et naturalis utique primascientiarum erit. Si autem est altera natura π subitantias parabilis er immobitis,alteram neaeesse σscientiam ipsius esse, G priorem naturali. cruris uersali meo quod priorem. Comparat istam stientiam ad . alias quantum Tertio qu ad uniuertalitatem&dicit. Dubitabile est, utrum t si ad uni- istam seientiam, quae est circa entia separabilia, uςrsalitat Loporteat poni uniuersalem taetiam entis,inquo Mo phy. tum ellens, aut non.& ostendit,u sic, ouasi per diuisiori . lanifestum est etiam, ut praedictae Ee munii imatiae operativae non sunt uniuersales. Et ideo eas di quare. praetermittat.Sed inter speculati uas latentias, manifestum est quod quelibet inathematicarii taentiarunt est circa unum aliquod genus determina tum. uniuersalis autem stientia communiter de omnibus est i inde nulla mathematicaru stieritia rum est communis omnium entium Sed de Naturali manifestum es uia si naturales substatiae quae sunt substantiae sensibiles de mobiles, sunt prime
inter entia, opqrtet quod naturalis stientia sit prima inter seientias quia secundum ordinem sibiectorum, est ordo scientiarum, ut iam di etiam est. Si autem est alia natura & substantia praeter stab- , stantias naturales, quae sit separabilis de immobilis necesse est alteram seientiam ipsius esse quae sit prior naturali Et ex eo quod est prima.oportet u sit uniuersalis. Eadem enim est seientia quae est deprimis entibus,&qus est uniuersilis. Nam prinia entia sunt principia alioriim.
413쪽
I. ECTIO V sit. Multa rMIon.bus ostenditentia per accidens, Squae entia secundum ueritatem dicuntur separari non modo ab ista sed omnibus aliis scientiis di quae t lia sint expon it.
i tur quorum unus est, secundiam accidens dicitur esse primo de ente hoc pacta considerandum est. Λ Μ ri moniam civem simpliciter eram dum plures dicitur
par. i. modos,quor unus edi secundum accidens divitior, concap. 7. Meriiredam prino de se rete. πια e5... Postquam Philosephus recollegit ea quae pridi Teαcas. cta erant de consideratione huius scientiae, hic ii di inde. cipit recolligete ea quae dicta sunt tam in Sexto huius,quam in libro Physicorum de ente imperie internit --dcente per accidens. Secundo denat de O- inoli ibi. Est autem. Circa primum duo facit. te imperis Primo ponit ea quae dicta sunt de etate P accides. . Secundo ea quae dicta suntde causa per accidens, ibi. lina 'd autem gratia huitis. PCirca primu duo
facit.Primo dicit de quo est intentio, dices quod
qui alens simpliciter, idest communiter acceptumultis modis dicitur. Inter quos unus modus esti. Mi , ei secundum quod dicitur ens per accidens, ut puta cum dicimus musicum esse album, quae quidem in Quinto superius manifesta sunt,prius quam dicatur de ente per se,considerandum est de ente per accidens, ut huiusmodi ente remoto, absolutior sat secuiadum de ente per se., M igitur nulla scientia rura, quae traditaesunt circa
accidens uersetur,patet.nec enim uos aes caloris,quisnam
illis,qua usu sunt domo uidus Gilderat: urpura, ct anacti,
uel Gotrario habitabunt,neque tractura,nequestura.quod
uero proprium sibi ita estorum unaquaeque iturumsu a
tiaram conruerat in autem finis proprius est. AM T. QAM quidem igitur nulla traditaram scientiarum nego
Par. a. cratur circa accuens am.Neque enim ediscatura conlia
rat quid accidit utentibus domo, parastincte aut contra. ris habitabant neque textura, neque cortatura, que coquirinia. Od autem secundum ipsam proprium,unaquaeque
harum confiderat scientiaram solim . Hoc autem est yropriasseus.
Secundo prosequitur quod proposuit, & circa
hoc duo facit. Primo ostenditu, ad nullam sciem . tiam pertinet considerare de ente per accidens. Secundo remouet huiusmodi ens. N ens quod significat ueritatem propositionis ci consideratio . ne huius scientiae. ibi. QIod autem ut uero. Circa primum duo facit. Primo ostendit u nulla scientia considerat de ente per accidens.Secudo u nec considerare potest. ibi lQuod autem uidelicet contingens. , Circa primum duo facit. Primo in . ducendo manifestat in nulla scientia considerat de ente per accidens,dicens manifestu esse V nulla scientia tradita nobis negociatu circa accides. Aeridem Non autem accipitur hic accidens pro eo quod duo Ru r--in aliquo genere accidentis, sicut albedo est quodam accide&Sunt enim multae scientiae quae circa huiusmodi accidentia sunt, quia huiusmodi accidentia, di secundum se habent speciem qua dam Be causas determinatas in subiecto, & accidelia dicuntur,quia non per se sed in alio habent es-λAccipitur tem hic accidens pro ente per a
cidens sicut album esse ituisse test per accides. Huiusmodi enim neque aliquam speciem habent
in se, que aliquam causam determinatam. Eicirca huius di ori non negociatur aliqua scientia. Et hoc manifestat inducendo.Arsentiti Uificati- Nullas ima non considerat quid per accidens ei leniat hv ea dc Hrabitantibus in domo quam facit utrum accidat eis aliquod triste,aut habitabunt ibi cotrariae,Fideli prospere. Hoc enim accidit domui. Similiter ars inducti uti textilia non considerat quid accidat utentibus p notexto, neque coriaria quid accidat utentibus calceis, neq; coquinaria de his quae per acciden e habet ad cibum, puta quis eo utatur ad superfuntatem uel ad necesiitate tantum. Sed unaqtiaeque Fini; cuius
harum scientiarum considerat id quod solum est 'V proprium sibi,&subiectum, dipse accidetia eius. Et in hoc est finis considerationis cuiustibet sciae. Secundo ibi.
Neque quatenus musicum et grammaticum. c quodit, at s s. qui mi seli factus grammaticus smulam crit, cum prius non est.quod autem cum nonsimperesset. Ita: ecfebat.Paresinat mustos, grammamus stibat. Hoc autenulla earum.que certae stemiaesunt,quaerupraeturi. hi.
ticam, bo enim ora, circa accidens ut Uatur. Q rare non mali plato ait,eum dixit.Sopbistaea circa non ens Morari. Neque iniuantum mincum ergrammaticum, neque i AN r.
flentem musicum,quia sectus grammatos mul e Mam par sistria s non ens autem non semper ens factum σhM.quere simia mincussertas est π grammatae . Hoc autem nulla quaerit c sese exsentium metiarum. ninophistica. Circa accidensem' haec sola negociatur. Prepto 'quod ptato non male dixit, Gens circa non erasopb liuo
Assignat causam quare nulla scientia conside- Ide prolatrat ea quae per accidens sunt.Ratio enim est quia ratione.
quod per accidens est,non est Oroprie ens, d niagis non ens, sicut non est per si & proprie unum.
Nam unum&ens conuertuntur. Omnis au
tem scientia est de ente.Vnde relinquitur ut nulla scientia sit de eo quod est per accidens. Dicit ergost musicus est etiam grammaticus, non inqua tum est muscus. Et si contingat de aliquo qui sit musicus,u, fiat grammaticus, non simili siniis est ambo gramaticus. Sc muscus,cum prius non fuerit utrunqile. Sed si aliquod ens est modo,& non it sempens, oportetu, sit sactam. Si igitiit hoc
Φ dico musicus est grammaticus est quodda e .
cum non semper fuerit, sequitur ut sint ut iitrunq: sectium,scilicet musicum de album quia cuius belentis est aliqua generatio. Unde cum non simul ficta sint,manifestum est quod hoc totum quod est
muscum graminaticum,non est aliquod unum de ens.Nec est instatia de hocu ingeneratione substantiarum preexistit materia, quae est ingenita, quia forma non fit proprie, sed compositum ut in Septimo probatoria est. Materia autem praeexistit non quasi ens actu,sed potentia tantum. Hic autemusicus preexistit i actu. Cum igitur ille qui erat
muscus nigrammaticiis. est genEratio grammatici tantum,non autem totius, quod est, musicum
grammaticum. Vnde hoc totum non est aliquid unum de em. Et propter hoc nulla scientia. quae est uere scientia S certitudinem habet,conliderat Mente per accidens. Sed sola sophistica circa ipsum sonias
414쪽
ea Ala n negociatur,re ad decipiendum utitur eo quod est sociat cir- per accidens, ac si per se esset. Vnde fit sallacia ae caens per cidentis,que est efficacis finia ad decipiendii etiacpientem,ut dicitur in Primo Elechoriim. Vndei Plato non male di xit dicens quod uersatur circaas decipi E- non ens, quia uersatur circa emper accidens. du m. Deinde cum dicit.
- m xl autem nee sit possibili accistis silentiam esse ma
nil tam erui uidere cottabimur quid iam accidens sit.omane ita dicimus, quoddam quidem semper, ta ex necessistate est ex necessitat eautem risu ea , cpQ sicundum molimiam duratur ,sed pia in daemonstrationibus utimur
quoddam uero utplurimum,quoddamautem nee vvlurima,
nee semper Urex nucessitate, fidia contingi ut puta Ab ea ne fuistius: sed boente ut si per ex necessitate, nec Maplurimum sit, quandoque tamen accura. accuens ergo est, quod'cliadem non semper tamen,nee ex necessitate, nec Accidens, inplurimum.Qgiditaque accidens'. dictum est. cur uero non sit huiuscemod suntia, patet. ms naquesititia, eius Gnxi est quod temper, aut plurimum est: accidens uero in ne tro horum est.
myod aut nes contingens est esse accidetis sciam inise
r ' stum est tentantibus sane quid est accides. Oestaque dum sese hoc quatimsemper π ex necessitate. Neces ualea in sim non Iecundiam uiolenuam Ista, sid secundum quod utimur in bis quae secundum daemonstrationes. De autem ut in plus, hoc autem neque ut in plus, neque semper σ ex ne rasitarestauteontingit. putasta cane usi sufet friguti sed hoc neque ut semper er ex necessitate, ne pre ut in plus' studecidet tamen ali iando utique. Est ita predecidos praft dem.no dAtem semperateque ex necessisauones ut inflas . id de igitur est accidens ictum est. M autem Gest cunnatatis: Palam.Scientia pud menim omnisdem
perentis, aut in plus : accidorautem,in neutro horum est.
Non tota Ostendit, ιν etiam non possit esse consideratio, e scientiae de ente maccides,& hoc dupli-T; .hi a. citeriacit. Primo ex distinitione de te per accierite a ac- dens, licens quod manifestum erit, quod non concideris, pro tingit esse scientiam de ente per accidens, si consibal priuio deremus quid si tens per accidens. Ad quod consi ibi . .iis: derandum utitur quadam diuisione trimembri, di En, peria cens quod eorumque dicimi esse,quaedam sunt rides quid. semper de ex necessitate, non quidem secundum Necelsitas nuod necessitas pro violentia Rimitur,sed secura duFiς . cum mutimur necessitate in demonstrationibus, Puta dicentes necessarium esse quod triangulus habet tres ansulos aequales duobus. sic enim n cessarium dicimus quod impossibile est non esse. Quaedam uero sunt ut in pluribus, sicut in homo catur cum qumque digitis in manibus. hocm. non semper est ex necessitate, cum contingat aliquem nasci cum Sexto digito, sed est ut in pluribus.Qusdam uero nec sunt ut in pluribus, neque semper ex necessitate,sed contingenter eueniunt
sicut si frigus fiat sub cane Fidest in diebus canicularibus.Sed non semper de ex necessitate, neq; in pluribus,sed tamen quandoque accidit etiam h iusmodi ens.Quia autem raro accidit, d non semper de ex necessitate, neque ut in pluribus, uocat; os per accidens. adi enim semper uel in pluribus contingunt, ires ita se habent O unum est causa alterius , uel ambo reducuntur in una causamqper se est ealisa utriusque. Et utroque modo mi
esiectum suum erit quod dicitur ex necessitate. Si autem possitiat deficere propter aliquod impedi- metum,erit ut in pluribus. Si autem ira sit u duorum unum non sit causa alterius, neque habeant unam causam ser se communem, quae coniungat ea simul eorum coniunctio erit raro.Sictit in hoc
quod dico musicum aedificare. Nam aedificationis causa est a musica,sed ab arte aedificativa, quae est omnino alia a nati sica.Similiteresti praemiiso exe o. Nam quod sit seruor caloris sub cane, est a sole appropinquante nobis. Quod autem sit frigus est ex aliqua alia causa,puta ex Salii O,aliuo modo coniuncto Soli. Vnde hoc est per acciens, quod Sole dies caniculares faciente, stigiis stSic igitur manifestum est quid est ens per accidens quia neque quod est in maiori parte, neque quod est semper.Omnis autem scientia est de eo quod semper, aut in plus, ut probatum est in primo Posteriorum. Unde manifestum est quod scientia non potest esse de eo quod est per accidens. Secundo ibi. M autem emis secundum aecidens non sint causo mer principia talis,qualia persee ntis nanifestum est.essent
enim omnia ex necessitate . nam si e existente Me erit, o Me, Me at pie id, non ut contingit ,sed ex necesit te illud quoque ex necessitate erit, cuius De causa erat, usque ad Humum ductum caustum. boc uero fecundum auuensera pare ex necessitate omnia erut i ctentibus aufere. , uiro quod ad utralibet se habet, tum ipsum contingere,
ponaturi eadem accident. omne nanque ex necessit te
fiet et enim erastina et Iipsisseis hoe fiat. e u ros aliud
qi addam σ hoc,st aliud.U Deitaque modo, flabeo tempore μιο, quod inunc est usque cras dematur tempusia ueniit ali piando ad Gistens. quare,cum hoc ι,cum, quasiquantur,ex Mees italeprosecto feni. unci ex necessisure omnia fient. Q, autem secundum accidensentis non sunt caliga A N T. π principia talis, qualia patimsecudum se mitis, patim par s.
erunt enim omnia ex necessitate.Si enim De quidem est huius enm me autem butus, hoc autem non ut contietum ex nec sentite erit, rus hie erat causa usque ad ultimum
Actum caustum: cautem erat secundum accidens.Qurore ex necessitate omnia erunt,er quod utrunque contingit,eTaccidere,cTfcri et non omnino ex generatis aufertur.
Ei I non exist m sed que fit causa supponatur, eadem accidet. omne enim ex necesiitare fiet. si enim craseel 1't.
Ahoefiserita cauum si alteris aliquid, Dest aliud, ethoe itaque modo a finito tempore eo quod a nunc Us cras
ablato tempore, ueniet o quandoque ad missor. maiust dem hocs , Omnia ex necessitate quaerist hoc flent,
ut omnia ex necessitate fiant.
Inducit ad idem malii festandirm, quod ens per in is accidens non habetcausas & principia tralia, 'u' et caret prilia habetens perse,ac sic de eon ii potestes sciu ei inditia, cuin omnis scientia sit ex principiis de causis.
quod quidem sic probata Quia si ens per accidens
haberet P se causas, omni aessent ex necessitate.
Entia enim per se talem causam habent, qua posi rade necessitate Muitur effectias. Et si aliqua causa sit ad quam no de necessitate sequitur ei in sed ut in pluribus. iocesi propter impedimeti tu,
Quod peraecidens contingit. Et sic siens peracci s tollatura rebus,omnia causaper se, de nec sitate
415쪽
sitate indueet suum effectum. Sie ergo si res per accidens de necessitate habet causam per se, qua posita ex necessitate sequitiir effectus, licet aeeam poni non sit necessarium, nihilominus tames uitur quod omnia ex necessitate eueniant. δsie patet. it enim aliquid pretieritum uel praesens quod sit caiisa suturi enectus. Hoc quidem iam positu est. Sed posita causa, ut tu dicis, ex necessistate sequitur effectus:si igitur hoc praesens uel praeteritum,quod iam positum est,eu causa huius en-tiς suturi, de illud alterius non quocimque modo, sed ita lex necessitate sequatur effectus. Posita enim causa, ex necessitate erit illud cuius causa iapolita est.& hoc iisque ad ultimum causat uni.Sed hoc ponebatur esse per accides. Et sic qis ponebatur per accidens,erit ex necessitate. Vnde sequitur θ omnia sint ex necessitate, I Q i te auseratur, quod ad utrunque contingit, idest quod est castiale fortuitum, sae accidere, idest ens per accidens. Et fierist non fieri, Fides, possibile esse se non esse uel fieri de non fieri.Sed quia possetaliqs
obviare huic rationi dicendo, a, causa suturoriimcotingentium non est iam posita ut praesens de Pterita, sed adhue est contingens ut suturii, Zepropter hoc este his sunt adhuc contingentes, cosequenter hanc obviationem remouet.ibi. 3 Et sinb existens. FDicens ut eadem incouenientia accident, si ponatur qliod eausa siturorum contingetium non sitim ens quasi praesens uel praeterita, sed quae in iteriae quati suturae sequit enim uiola ex necessitate accidant sciit 3: prius. Si enim causa illa iutura sit,oportet v sit sutura in aliquo temporedeterminato, o determinate distincto a praesenti nunc, puta cras. Si ergo Gipsa, quae est per se causa quorundam niturorum accidentium, sit sutura cras,8c omne suod sit, fit ex aliqua causa, portet quod ipsi eclipsis, quae est sutura cras, fiat si hoc meriti ,i.propter aliquid prirexi sies, e hoc itertim proter aliud de sic semper propter anticia
pationem,uel ablationem causarum, seretur aliquid a tye,qd est inter praesens nunc Z eclipsim suturam.Vnde cum illud tempus sit finitu,&Mfinitum consumatur ablato quodam, quandoq; erit deuenire ad aliquam cautam nuc existente. QDare si illa iam ponitur, omnes suturi effectus consequuntur ex necessitate.Et ita omnia ex necessitate euenient.Erm cum hoc sit impossibile, mania sinum est quod ea qui sunt per accidens, non habent eau in determinata qua posita, ex neces state consequantur. Ea aut omniaqliae circa hoc
dici possunt,supra in Sexto posita sunt. Deinde
o stendit,quod ens per accidens, Z: ens, quod ra embsignificat veritatem propositioinis praetermitten cirim idum est in ista scientia dicens quod est quoddamens s quod est ut uere ens, Iidest quod significatue .e dii
ritatem propositioni qu incompositi Osreconsi licinem. stitin est peraccidens. Sed primum consistit inco taphsepositione intellectus, de est quaedam passio circa operationem inue. Unde huiusmodienti non uaeruntur principia inscientia, quae considerate ente, uod est extra animam, de in separabile, ut supradictum est. Aliud autem, scilicet ens per accidens non est neces latium,sed indeterini natu. 3 ideo non habet caii ordinata. Sed eius sunt, infinitae calicere non habentes ordinem aditiuice Et ideo de tali ente non considerat ista scietitia. Deinde cum dicit.
uero alicuiusgraua in eis est, que a natura, aut a si s v. a metue fiunt. Fortuna uero est. e r aliquid borumlecumdum accitos fiat quemadmodum enim π ens quota per Isiquo insecanta accidens est, ita creau a. Fortuna Fartu n .secuniam aut 3 eausa es in eis,que Iecuti :s tkαctaeneni alicurus gratia sunt.
Q autem gratia huius, inbis,inoe; iratur fiunt ' η
era ite est. Fortuna auteni est,ipia Daliquid borum funt secundum auidear. suut enim cr ens est, hoc erudem fecundum se, hoc autem secundum inuens, Ilia cavo. Fortur utem causa secandum accidos in Iactis, It natam elemonem eorum, aevalia huius.
Colligit hoe quod dictuin est de causa per acci Texc.; denti de Greunaan secundo I hysico.de dicit hie di itide. 'uatuor circa fortuna. Primo quid sic.Et ad hoc inuestiganduiri premiermittit. 0 3 id quod est gra 'μtia huius i. aliquid esse propter linem, inuenitur de in his que sunt secundum naturam fe in his qui Lea sunt ab intellectu . Et hoc manifestu est in. a. Physicorum. Et adiiungit quod sertuna est in his quae fiunt propter aliquid feci secundum accidens. bibcut enim inuenitur ens per se de ens per accidens,
ita occausa per se de causa per accidens. Sic igitur lsortuna est ca per accidens sin his q fiunt grati huius,Fides propter finem,non suidem a natur' sed secundum electionem.Sicut si aliquis eligat sodere in agro ut plantet arborem, do inveniat me laurum,hoc dicimus esse per accidens, quia est pter intentionem.Et hoc est i sortuna. Scdo ibi
Pc re quod circa ea lortuna π mes. Elictio enim A N T.
Ostendit in quibus sit fortuna, de dicit, quod
eum electio non sit nisi i mente uel intellectu, o. portet,st circa eade sit sortuna de itellectus.Vi x in rebus carentibus ratione non est semina sic in plant lapides debriata animalia. Neque etia ei tin pueris qui carent usu rationis. Tertio ibi.
causeuero. quibus ea fotiquaeὸμι Mia sunt,indeteris axss. minat esunt, quare humanae cogitationi incerti sint. σω aper acci rest. st liciter utra nullius. se dotem infinitae , a qui in utique fiet quod fora AN T. tuna. Propter quod incerta s. anae corniuioni, o cuis p secandum accidens.*npliciter aurem natas.
ostendit, quod sortuna est incerta,dices, Ui'
fini ae sunt causae quibus aliquid potest fieri a sertuna sicut patet in exemplo posito. Potest eniyi
416쪽
aliquis inuenire thestarunt sodiens in terra, uel ad plantandum, uel ad faciendum sepulchrum,& A pter infinita alia. Et quia omne infinituiti est ignotum , ideo sortuna eii icerta huniane cognitioni. Et dicitur esse causi secundum accidens. Nullius aut cilcaiisa simpliciter&per se. macto ibi.
Ostendit qualiter fortuita dicitur bona uel mala, de dicit quia dicitur bona uel mala ex eo quod bonu de malum sortiisto euenit. 'ed ii sit magma bonum quod semul euenit, diciturei ortuniu. Si sit magnum malum , dicitur infortunium.
Quinto ibi. cum aurem tulitaecondo accidis mutis'. inse. eundi sesuntJeciguaerca c. si queIortuna alite sus calica oest,praotimos trutina causa erit. monsam autem sic viviain accidens nullum mis his. qmesccutus se Min igitur cause. Si igitur νtura aute fur causa calust,prius intellestus ea a Cy rat: ra. Ostendit u fortuna no est prima causa rerum.
Nullum enim per accidens eu prius his que sunt feςundum se. Unde neque causa per accidens est prior ea quae est per se. Et sic si fortuna de casus qsunt causae per accidens. sint causa coeli, oportet u per prius sint cause intellectus & natura, quae sunt cause per se.
L a C r I o I x. Exqitibusdam luppositis motus definitionein in physi is aliis tam repere tu cani clarius eκponit talius illius det mitiones clitetis, quod sit motus subiectu
hoc autem potentia σa .hoequidem rex. illud in ro quantuma autem crurorum altiluid. Non est autem molas praeterres iniuraturenis inpersecundumentis praedicationes.commutuaME nihil in bimur alia praeduatrone. um o vero dupluite omno sinest, M.
hoc autem potet id er actuaroe qui sem em,hoc autem quaatum,hoc autem relisUrum. Non est autem alipnsmotus praeter res. premutatur enimsempersecundumentis categoria. commune autem in humata est. φιMmque in una cater oria.Vnumquodque autem duphcster mustitis omnia
Postquam determinauit ι hilosophus de ente per ac ciaiic determinat de motu: de diuiditur in partes tres. In prima determinat de motu secunduluse. In secundade insitito quini est quae-
dam passio motus de aliorum continuorum. ibis Insia tum autem.=In tertia determinat de diuisione motus in suas species. ibisPraetermittarii rautem. Prima diiudiciar in partes duas. In prima
ostendit quid sit motus. In s da ostendit in quo sit milta quod est in mobili s Circa primum tria facit .Primo praemittit quaedam quasi necessaria ad distiniendum motum. Secundo distinguit i in Recolligit suin ibis Diuisio autem dcc. Tertio probat distinitionem bene esse assignatam. ibi sQuod autem es
bene. FCirca primu ponit quatuor, ex quibus co bili. cludit quintum,quoriim primum est, ut ens diuiditur peracti inade potentiam. Et hoc ei quod dicit et entium quoddam est actu,sicut primum mouens, quod Deus est: quoddam potentiaramum, ut materiaptiui quoddam potentia de actu sicut omnia intermedia. Uel esse actu tantum dicit id, quod iam perfecte habet sormam, puta quod Pitate iam est album. L si autem potentia tantum. quod nondum habet formam, puta, P nullo mo 'do est album. Actu autem de potentia est,ui de si nondum perfecte habet formam, est tame in m
ueri ad formam. Secundum est quod ens diuidi- 'tur per decem pr camenta, & hoc est quod di. cit. lentium quodda est per se .i. si ibstantia, qLdam est quatum, quoddam quale, do sic de aliis generibus Tertium est ui motus non habet aliqirain aliam naturam separatam a rebus aliis, sed utra
suaeque forma secudum quod est in fieri, inactus . . a imperfectus qui dicitur motus. Hoc enim ipsium ' , est moueri ad albedinem,quod est albedinem ii cipere actu fieri in siubiecto.Sed non debet essetnactu perfecto.Et hoc est quod scit, quod motus
non est aliquid praeterres. Omne enim quod mutatur, mutatur secundum praedicamenta tis Et sicut non est aliquid commune...decem praedic mentis quod sit genus eorum ita non est aliquod
genus commune omnium motuum. Et propter noc motus non esi aliquod unum Praedicamentudistinctum ab aliis praedicamelis, sed taluitivi alia praedicamenta. artum est quod in unoquoque genere inimia itur aliquid dupliciter. secundum persectionem de in persectionem, sicut in genere substantis unusnest ut forma aliud ut piniatio. Et in genere qualitatis hoc est, quod est persectum ut album quod habet periactum colorei de hoc est ut nigrum, quod est in i perfectum in geliere coloris. Et in quantitate imum est perseetiam quod dicitur magnum, de aliud i persectum quod di partium. Et in ubi in quoi est locatio a.motus localis, est sursum di deorsum,' uraue de leue,se-cliduni quod graue dicitur quo si subsidet, de leue quod actu supereminet. Et horum unum est ut persectum, de aliud ut imperfectum. do ideo huius est quia omni genera diuidui xur per contrarias ditarentias. Contrarior 'Autem semperat-terum est ut persectum, alterum hi impersectum. Ex his quatuor cocludit quintum squod tot simi species moti de permittationis quot sunt speciesentis, od quidem non dicit eo quia in quoli- Tot sunt bet genere entis sit motu stat quia sicut ens divi inotis speditur peractum Ac potentiam, per sit inantiam &quantitatem. le huiusni Hi, deseciuidum perfectu d&imperfectum, ita id motus. Et hoc sequitu ex
417쪽
eo quod dictum est, quod motus non est pisterres. Quomodo autem differat permutatio duniolus in radicetur. Deinde eum diciti
cum autem Mu quod uegeniis er mensam
esse motum. Diuiso ali rati sicundum unumquodque genus, hoc em potentia roe autem actu: eias pol potentia in uota tilia Ium, comtum
Dis finit niintum,& primo ponit dissinitionem ipsam dicens, quod cum ens secundum unum ad que genus entis diuidatiir per potentiam & actu motus dicitur esse actus eius quod est in potentia inquantum huiusmodi. Secundo ibi.
aes autem uera dicimus hinc constat. cum enim Miseabilem l tale,ipsam duimus esse actu pratenus aedificatin' er Me est edificatio Aniliter eruditi curatio uoluta. tio ambi. titiositatis,fenestentiain increscentia. Accios autem moueri,cum actvr ipsisutrit, o neque prius, nes pollinus. Alius autem eius, laedest metu, cima ruens Vat, non prout immota prout mobile motus egmod autem ueriam dicimus binc patim. cum medifcabile inquatuum tali.ipsum dicimus egea ita inquantum a scatur π est baee H Matio. si uter doctrinaris, s vitae.turatissitatio, obatio. Accidit aurem moueri, cus erit actu eodem,er nepit prias, ne in risterius.Iam pin tentia entireMm acta eas operatur, non ininnium ipsa: , sed inpiamam mctae, olus est.
Exponit politam dii initionem,& circa hoc rem duo facit. Primo exponit id, quod ponitur in dis. ni, motu, sinitione e Prte subiecti motus. Se eundo id Uroni ridis initione initii genus motus.ibu H rum quidem enim in F. Circa primum duos citi primo exponit halic particulam ehis qilodest in potentia. becundo hanc inquantum huiusinodi .ibis Dico autem inquantu. FDicit ergo primo, quod ex hoc manifestum est uerum es le i'tum e hoc quod dictum est. Manifestum est enim e iiicabile significat aliquid existens in potentia. Et ista potentia significatur esse rediicta in actum per hoc quod dicitur mitificari. Et iste actus uocatur aedificatio,it similiter in omnibus aliis moti bus,ut in ambulatione de alteratione di huiusni dis icitu autem aliquid moueri, oim huiusmo cli fiat in actu di huiusmodi fuerit' in potentia, &non prius hec posterius.cu ergo ita iit, seques, miἡbtus est alicuius exilientis in potentia, cum sit eductum ad actum. Et hoc dico scilicet sit reductum ad actum,ita uantum est mobile.nam mobile dicitur aliquid et hoc, quod est in pol istia ad moueri in sic reducitur huiusmodi potentia in
actiim quando mouetur actu. non autem habet
uci in actum iro moti ni id, quod in potentia est ' inquantum iesumit idest secundum id quod
mu est, id secutidum seipsum.Nam hoc etiam estiti actu antequam a ficipiat moliori. Neque etiam hediicini radactium per murum; secuti dum id est in , tentia ad te Mimini motus, ilia dum mouetur ambe remanet inpotentia ad te inum motu . 'edi hius totum reducitur aliquid in actum de illa potentia quae si nificatis ciundi cstiui aliquid et sed ob lidinpotens ni eri.
menda saeris prout aes motuss.nonem idem est erit
dum rutiemem, esset profecto aeris alius, motus quidam.alnon est item,quod crin contrariis paret, siquidem posse sanari ses aegrotare,non est idema loqui, σsanarier aegrotare isem foret ubiectum uero, id sanabile, aut ae gratabile est,pae humor, siue anguis, uram, idemet est cun5 sit igitur idem sicut nec color cui bile idem 6,eoneat motum esset actum rei postibilis prout posti,tu est. Dro auremi iantum sic. Est enim opotentiastaura,
sed tamen non cris actusa quantum es eti, mura est. non enimum Oecri et potentiae abcin. QDdst id inerat sim ciuerer ecundam rationem, eruuitque aeris actus movitus cuidam non est autem idem palam aurem inco trartu.
De demenim ararier po se laborare non idem: etea nim*μmiric laboraretilem essent .subiectum autem fanum π tinguens,fluebui duas es gias inra Crum .cu iam autem non tu idem, quemadmodum nescesor idem cria riti, possibilis inquantum possibili actu,
Ixponit hane particus positam in dissinitio i mii snς motus scilicet insuantum huiusmodi, uel inquantuni tale.Ad cuius expositionem clicit V eleest in potentia ad statuam. Et sic idem est subie 'dum aes,ta aes in potentia ad statuam. Tn non est idem ratione. Sed alia est ratio aeris inquantum aes,re alia est ratio aeris inquantum habet aliquam potentiam. Et hoc est quod dicit, quod usi est idε aeri ei ieitc alicui potentiae. Si enim esset idem simpliciter Grone, tune siclit motus est actus aeris inquantum est aes in potentia, ita esset actus aeri inquantum est aes. Sed non egi idei scam ratione aes,dc potentia aeris. Et hoe manifestum est inpotentia contrariorium, uia possessanari & posse laborare,bidς si infirmari non est idem secudum rationem Ratio enim potetiae sumitur ex actu. Vn-dς,β posse sanati & possς infirmari esset idemseronem, sequeretiir. ia, idem esset infirmari & s nari, quod est impossibile.sicut igitur non est ea dem potentia ad utrunqtie contrariorum sicundum rationem potentiae sed est eadem subiecto idem enim est subiectum quod potest esse sanum de languen siue illud si: biectum sit quicunqtie hi morum in corpore animalis, siue sangith, r est naturalior& magis proprius uitae,3c animalium ni trimeto postit eue causa sanitatis N aegritudinis. auia erso posse sanari S posse infirmari nolles idem se dum rationem. manifestum est quod neutrunt horum est idem secundum rationum cusuo subiecto, qiua quae uni de eidem , se simi ea dem, subi inuicem sunt eadem per se . Quia ergo non est idem secundum rationem aes, di xς in pottentia ad statia ani, sic it neque color Si visibilo inpotens uideri, ideo necessarium fuit vindii, finitione motus; dicto quod est actus e istenti,
418쪽
εν.ris sa E ponit id quod ponit in distinitione motus ct quod movem si Oponitur tanqiram genus, dicens manifestum essesthoe sit aeqI: ta
bile, sta materia domus est ad duo inpotentia.cad ex oppositis Cran
forma domus, & ad hoc madidificetur iducia ia ς' -ς -ςn- utrunq; contingit esse, quandoq. in Aia -dς alteritate ad similitu
r nactu'd potentia quae est in mater Ioni , d ib. 'uis, 'Vi
Necesse estis: turmaedificare t acti, a d ' Lea. 1.
est actus aedificabilis. Et eadem ratio est sh e - ἰης bu ijs motibus. Vnde manifestum est motii, tu bes semia L qR Wi ς 40
merali ' trianifestum est motum esse bene dimitatum, ex . - 'his quae alii dixeruntde motu dissimente τει - Amotus, Et iterum ex eo, id, non potest de facili alii dedis di M
419쪽
aior iis iter taporiatur,r edicit,st causa huius est, quia motusn-ς mi neci: poterat poni in genere potuυς, neq; in gem
cura itan videatur indecterni alas, a, pila nee in munita entiae vincque it Iliam est potiere ipsum. Neque enim polliniis euamuui mouetur ex necessitate: neque 3- . . motiis, actus patim uidetur abstitiim tu . ius autem. causa autem, imperfectum quod
postibile arus est actus. Et protur hoc distulis ipsum D.
mere si id e l. Asuerum ianuiationem necesse est ι,aut inprietitiam,se .u actum implicem. Horum Memnula ιam Meetarcaturuens. Qtrareretvisviar, dicto est esse cr actum. π non a tu dimon, videre quidem Olbcue, cogati geluem aurem esse. Diau causan , Quare motus inter inaeteraunx.
tur P qcicquid eii in potentia ad aliquid, pura inesse quantuni.nioueretur ad illain quantitate . sea
hoc inon est necessariu, quia etia anteu incipiat aliquid moueri ad quantitate, eli in potetia ad qua titatem illam. Neq; etia mouetur qn iam actu eliquantum tui illam quantitatem, ad quam erat inpotentia, sed tunc iam se inaim est motus. Sed Oportet, dimotus sit actus quidam, ut supra probatu est : sed est actus tinperfectas. Γt huius causa est, quia illud cuius est actus,est imperfectu de hoceli ens possibile siue ens potentia u. n. ellet actus perscctus,tolleret totam potentia, quae est in m teria ad aliquod determinatum. Vnde in ' per secti non siintactus existentis in pote la, sed existentis in actu. Motus autem ita est existentis in potetati ut non tollit ab eo potentia. Quandiu eni iaest motus , remanet potentia in niobili id quod intendit per motum, sed solum potentia quae erat ad moueri tollitur per morum,di tu non totaliter, quia id quod mouetur,adhuc in potetia est ad moueri,quia omne quod mouetur,mouebitur, pri pter dictisollem motus contenui, ut probatur in
isto physicorii. Vnde relinquitur,ut motus citactus existentis in potentia, de sic est actus imped
sectus de i perfecti. Et prppter hoc Lincalecuaccipere ciuid sit motus. videtur. n. l aut necesse sit
ponere motu n in genere priuationis, iliciat patet ex prsinistis diffinitionibus. Alit in genere poten-
tiae. Aut in genere actus simplicis & perfecti. ini mina nullum contingit esse motum. nde relinqui
ii mobili. Nun nummitur ii, motus sit id quod dictum est , scilicet actuMεc in non dicatur actus persectius.Quod quide difficile est itidere ,sed in cotingens eli esse, quia hoc posto nullum seqititur inconueniens. Quidam autem diffinierunt, dicentes, P motus est exitus de potentia in actu,non subito. Sed erraiierunt,qiuia necesse est ii, in diffinitione exitus ponatur motus, cum sit spe cies motus. Et similiter indissim ne eius quod est subito,ponitur tempus, di in dii Emtione temporis motus. Deinde cum dicitis mulo illud peri uine Amtimese inmoto.actus
O stendit in quo sit motus, de primo ostendit Pin mobili, O omnis actus est in eo cuius est actus. sed motus est actus mobilis i mouente causatus. Vnde relinquitur quod fit in mobili. Et quod sit actus mobilis, ex superioribus patet. Se do ibi.
acti esse. . . trEt metitii actus non alius est. Opum et patim enim Dudum amborum.
Ostendit qualiter se habeat motus ad movens, di proponit duo.su motus est in s motivi, Notioli eli alius inotus qui est actus motivi, eo qui est
mobilis oportet enim motus esse actu, ainborv. Tertio ibi. Nara motivum est,eo quod siit.m eiu uero, eo quod opertim . Et motivum qiidem erum est vi posse, mouens autem mcPer αPrimum eorum duorum probat.f.st motus lit
sui actus. Illud.n. actus e alicuius,quo fit actu. Sed motivum dicitur ex eo u est potens n oue Mmouens aute in operari, id est in eo quod est esse actu, & ita cum mouens dicatur proeter motum, motus erit actus motivi. Quarto ibi. Veram activum o ipsius minus. eodem itaque m ονι sutri que actas. Sed eu data in mobilis., aere similiter anus ambo. mactus.
Probat M propositorum.su, unus motus sit actus motivi & mobilis,hoc niodo. Dictu estat.u motus est actus motivi inquant una iacit inomni. Est autem mobilis inquantuni fit in eo motus,sed motivi mi facit illum motu qui est in mobili ta non alium.Et hoc quod est dicitas mouens est activum mobilis.Vnde relinquitur ut unus motus sit actusti mouentis & mobilis. Minio ibi. a
Fura moduni eadem distantia ad duo unius,cr ad unuduorum, sicuus quoque,ac disiensu.Messe in ea unum. ita etiam in mouent eis in moto. emad dum eatim distantia vivus ad duo, o DIrum ad unum, aselidentis, σ descentiniis, sta e c
Manifestat hoc per exerta pla& dicit,quod una est distantia duorum ad unum, Nunius ad duo. Sed differt ratione. Propter quod diuersimode significatur scilicet per duplum & dimidium. Similiter una est uia ad ascendendum & descende dum, sed differt ratione. Et propter hoc dicuntur hi ascendentes N illi descendentes. Et ita est demouente & moto. Nam unus motus secuti di scibilantiam est actus utriusque, sed differt ratione. Est enim actus mouentis ut a qtio,inobilis antem ut in quo, di non actus moblis ut 2 quo, ne que mouentis ut in quo. Et ideo actus mouentis dicitur actio,mobilis uero passio. Sed si actio &passio sunt idem secundum iubstantiam, uidetur uod non sint diuersa praedicamenta. Sed scienum ciuod praedicatilenta diuersficantur secundum diuersos modos praedicandi. Vnde idem secundum quod diuersimode de diuersis pridic tur, ad dii lega praedicamenta pertinet . Locus enim secundum quod predicatur de locante pertinet ad genus quantitatis . Secundum autem quod praedicatur denominative de locato, constituit predicamentum ubi Similiter motus secundum quod praedicatur de sebiecto in quo est, constituit praeclicamentum pasilonis. Secundum autem quod praedicatur ce eo a quo est, constituit praedicamentum actionis. Lac TIo
probat , ride motus si ad' mo. tiui di inu
420쪽
Dissintvit 7 finitum in modos, d inde uariis inioniblis
non posse ine actu infinitum timiae separatum. ne
que insensibilibus probat, sed si ita illud sit, in
ne,quia numeriis est . Et similiter etiam i motu infinitum es f. Deinde cum dicit.
- Minisum uero est. cat quod imposili spertransire, eol e non' aptumpermari: uniadmodum uox amlu.dia quod transtrim habet inconsu abilem, aut ligata P in x ui quod rariara aptum est bibere, quaquam Mnem xima men transtruo situm babet. Insulitum autem aut quod postibilam rastem piadn , natum pertriari quemdmodum uox obitis: arat pertra rem baiens imperfectari,aut quod uix, aut quia natum est babm non babet pertransitionem aut
Postquam Philosophus determinauit de motu, hic determinat de infinito,quod est passio motusti cuiustibet quanti uitiue is, fle circa hoc tria sa-cit. Primo distinguitquot modis dicitur infinitu. Secundo ostendit Onon est infinitum actu.ibiis parabile quidem Tertio quomodo infinitum invenitur in diuersis. ibi. 3Infinitum autem. Cir primum duo facit.Primo ostendit quot odis discitur infinitum in actu. Secundo quot na His dicitur infinitum in potentia. ibi s Adhuc autem προ- sitione. Circa primum considerandum est, 'Omne finitum diuidedo pertransitur. Vnde infinitum proprie est,quod mensarando pertransiri non potest. t ergo modis dicitur i finitum, quot modis dicitur intransibile.Vtrunque autem dicitur quatuor modis. quorum Primus est secundum quod infinitum siue intransibile dicitur quod no potest. eransiri mensurandoaeo in non est natum G situm genus pertrans te. sicutvicimus punctum, aut unitatem,aut aliquid quod non est quaninm 5e men surabile, esse infinitum seu in tranfibile. per quem mo iuri nox dicitur inuisibilis,quia non est de genere uisibilium. Secundo modo dicitur infinitiunuel intransibile quod nondum est pertransitum, li cet inceptum sit. hoc enim est quod dicit habenstrasitionem impersectam.) Tertius modus est se. cundum q dicitur infinitum uel intransibile quod uix transitur. Vt si dicamus profunditatem maris infinitam, uel altitudinem coeli, uel aliquam uiam longam immensurabilem seu intransbilem seu infinitam,quia excedit uires mensurantis, licet in sest transibilis. reus modus est secundum ιν di .citur infinitum illud quod natum est habere trusi . tionem aut terminum secundum suum genus, sol non habet. Puta si sit linea aliqua interminata. Et hoc est uere de proprie infinitii. Secundo ibi. s pirat sane ipsim g quam e Rimpossibili est nari a x , s.
st nec magnitudo, nee mestuu tirest, se infinitum Abstantia eius est,er non accidens,indiuit bile erit.3quisem diuisibile, Infinitum aut magnitudo, aut multitudo est.quod st eu insuistbile. non i diutabile. Ubinuum st quemadmodum uox inuisibilis est.uera neella ducit,nec nos sie quaerimus,sed tanquam impermeabile. sepirabileqιὸ emit uti sum aliqui ens, en bile . ANT tem non possibili esse. si erum nee magnitudo est, nee multitudosubstantia autem is Pin infinitum G non accidens na ui bile erit. Menim sui bile,aut magnita do, aut mul , titudo.' astem insui rein infinitum, mascia uox invia Abisu.sed non ' Δ nt,neque nos piscimus,sed tanquam in pertransibile.. ostendit,u,n5 sit infinitum in actu, circa quod sciendu est,q, Platonici posuerunt infinitum separatum a sensibilibus,de posuerunt ipsum esse principium. Naturales autem philosophi posuerat ii finitum in rebus sensibilibus,non ita v ipsum infinitum esset subtantia, sed inesset accidens alicui corpori sensibili. Primo ergo ostendit γ no est infisuod non est infinitu te insensbilibus. Festum separatum.Sectando 'uactu in sensibilibus. ibilia inia a
Circa primitin ponit tres rationes,quarum prima Tribus ra-
est,u, si ipsum infinitum est quidam substantia per
se existens, de non accidens alicui subiecto,spo tetis ipsum infinitum sit absq; magnitudine & mul ira sensibi titudine, quia magnitudo & numerus sene subio limctum infiniti.Si autem est sine magnitudine de mestitudine oportet ut sit indivisibile,quia omne diuisibile, aut est magnitudo,aut multitudo. Si autem est indivisibile non est infinitum nisi primo modo, sicut ilox diciti irinuisibilis:quo modo non inquirimus nos nunc, e ipsi,sed de infinito intransibili secundum quartum modum. Ergo de primo ad ultimum sinunitum sit substatia i , arata per se existensio erit uere infinitum.Et sic ista positio dosiniit seipsam. Secundam rationem ponit ibi. Praererea pιona nocte tinget eseperseipsum inlia ηεss. nituras nec nin sinu magniticio, piorum infinitum
numerus er magnituis,quorum passio infinitum
Quae talis est.Infinitu est passio numeri &-enitudinis:sed numerus de magnitudo non seniple existentia separata, ut in primo ostensum est, de infra ostendetur,ergo multo minus infinitum separatum est. Tertiam rationem ponit ibi.
Ostendit quod modis dicitur infinitum in poteiri potentia tia, edicit ut dicitur infinitum uno modo de appotripliciter, sitione sicut numerus.Semper enim cuilibet numero dato est apponere unitatem, de sic numeriis estaumentabilis in infinitum.Alius modus feci indust infinitum dicitur ablatione de diuisione, GUnognitudo dicitur diuisibilis infinitu. Tertius modus contingit utrinque sicut tempus dicitur infinitum, de diuisione. quia cotinuum est, de appositio-Praetereasser dum cecidensinis esset san; rerem cle 2 E s s. tum provi infinium est, 'Minuinuisibilis Iocationis, iam is uox inuictbilis est. autem infinitum non potestes an patet. erit naque quaeque ars erusin'sta,q accipituratam infiniis esse, atque infinitum. idem, siquidem infinurumsui urina,Urnentis secto sit. aut igitur in abile aut per infinita divisibiles partibile est . uerum multat festa demesse impositi bilis. quemdmodum enim ceruare param σ infinitum infiniti sis stantis, σ Principia 'uni partibile igitur,er insui sibila est.uerum hoc imposiabiti, actuesens infinitum cessarum elum quamm esse seca diam acciti, stitur existuat hoc modo amo, m