장음표시 사용
61쪽
tii suiu in, iur esse albis permixtum alis. Stabo quidem ratio ualde mobilis es,cli Anaxagorasprius, Cruellodus posteruΠ, π abs quidem dixerinit. Facile nan colligere multa Cr imp bitia ad talem opinionem. At uero nec exspeciebussune alia Iem dum ullum modum consuetorum.
Ostendit lecundo,u species non prosunt sensibilibus ad scientiam tali ratione. Cognitio linitus iusque perficitur per cognitionem Liae substantiae,
ec non per cognitionem aliqirarunt substantiariimςxtrinsecatum: sed substantiae separat qius dicebat species, sunt omnino alit ab itas substantiis sensibilibiis, ergo earum cognitio non auxiliatur ad scientiam illorum sensibilium. Nec potest dici ii, illae species sunt substantiae istorum sensibilium.nam citius libet rei sirbstantia est in eo cuius est substantia. Si igitur illae species essent si ibstantiae rerum sensibiliti, essent in his sensibilibu quod est contra Platonem. Nec iterii potest dici stillae species adsint istis substantiis sensibilibus siciit participantibiis eam. Hoc enim modo Plato opinabatur aliquas species horii sensihilium causas esse. Sicut nos intelligeremus ip sum album perse existens, ac si esset quoddam *buseparatum,permisceri albo quod est in subiecto, flealbedinein participare iit sic etiam dicamus v h mo iste, qui est separatus misceatur hi lic homini,
qui componitiir ex materia & natura speciei,' iam
participat. Sed haec ro est ualde imobilis idei id structibilis. hanc. n. neni primo tetigit Anaxa. iiii positit etiam formas & accidetia permisceri rebus.
Et secundo tetigit Hesiodus & alij quidam. Et ideo
dico.* est ital se mobilis, scilicet quia facile est colligere multa i possibilia cotra taleiii opinioneni. ruitur enim sicut supra dixit contra Anaxmet acci entia de formae pol sunt esse sine substantiis. . Nam ea sella nata sunt misceri qi in hos si in t separatim existere. Sic igitur non potest diei u species sic cons rant ad scientiani sensibit illi' iit eorum sitbstantiae, nec st sint eis principia existendi per modum participandi. Nec etiam test diei in ex speciebus sicut ς x principiis si talia,c. sensibilia fili ullum eorum modum qui consueuerunt dici. Unde si eadem sunt principia essendi se cognoscendi,oportet v, species
non conserant ad scientias, cum principia essendi Ge non possint. Ideo autem dicit secundum ullum modum consuetorum dici,qitia Plato inuenerat nouos modos aliquid ex alio cognoscendi.
Dicere uero exemplaria eas esse, σωιera eispar Mimare, niloqui Cr metaplina ticas dicere est. Dicere uero exemplaria 4 ησeis alia participare, Maria lascium est, π metaphoras dicere ricas.
i Hic tertio ostendit, v species non conserant senQuod uee sibilibus,sicut exemplaria, Si primo proponit intennontat exe Secundo probat.ibis Nam quod opus est deci r M: Dicit ergo primo quia dicere species esse exeplaria sensibilium & mathematicorum eo u, huiusmo di eausis participent,est dupliciter inconueniens. Vno modo, quia uanum & nulla utilitas est huiusmodi exemplaria ponere , sicut ostendet. Alio modo quia est simile metaphoris quas poete indiicunt, Gad philosophunino pertinet. Namphiloisphus ex propriis docere debet Ideo aute hoc dicit esse metamoricum, quia Plato productionem rerumna
ruralium assintilauit factioni rerum artificialiun oti
quibus artifex ad aliquod exemplar respiciens, operatur aliquod simile uiae arti. Od enim est, quodetu, ad ideo luciens y 'Mom κε stis ercre,er feri quodcunque simili, etiam non lillius imaginem. OMNU existente sinate. π non existente, fetusi
que quatis socrates est Nam quid est opus aditias respiciens contingit enim π A NT. Irσferi simile aliquod π non apsimilatum ad in1 3 a Par xl l re existente Socrate π non existente fel qualis Socrates.
Hic probat propositi via tribus rationibus. Hoc enim videtur esse opus exemplaris,idest utilitas , Partifex resipicies a1 exeplari dii cat similitudine sornas in suo artificio Videmus aura operatione nil rareriim ui similia ex similibus gnantisciit ex hole generatur homo. Aut ergo similitudo ista prouenit in rebus generatis propter respectum alicitius agetis ad exemplar, aut non. Si non quid erit sopus .i.lirilitas et aliquod agens sit respiciens ad ideas sicut .id exemplaria quasi .d. nussunt. Si aute similitudo 2puenit ex respectit ad exemplar separatum,rimc no p
terit dici rauca huius similitudinis i genito si sorma inferioris generantis. Fiet enim jiquid similere resi qem ad hoc exemplar separatum non P re specium ad agens hoc sensibile. Et hoc est qd dicit de no simile illi . i. ageti sensbili. Ex alio sequitur
hoc incomteniςm itali aliis gnet similis. Socrati siue posito,sitie remoto Socrate. uod videmus esicialium,quia nisi Socrates agat in generatione, nii quam celaerabitur aliquis similis socrati. Si igitur hoc est falseni, ut non similiti ido generatorum de pendeat a proximis generantibus, uanum & stipe nitum ς' ponere aliqua exemplaria separata. ciendum autem ut illa ratio etsi destritat exemplaria se-Nrata a Platone posita. non tamen remouet diurna scientiam esse rerum omnium exemplarem. Cum enim res naturales naturaliter intengam similitudines in res generatas inducere,oportet,ista inten
tio ad aliquod piscipiunt dirigens reducatur, qtrodest in finem ordinans uni tmqtiodq;. Et hoc non po test esse habens intellemim cuius sit cognoscere finem & proportionem rerum in finem. Et sic ista si militudo effectuum ad causas naturales reducit, si- icut inprimimi principium in intellectum aliquem. . Non autem oportet ut in aliquas alias is as sep
ratas:quia ad similitudinem eraedictam susticit prς
dicta directio in finem, qua uirtutes naturales diris guntur a primo intellectu. Smititer autem etia I socrates sempit rarus esset. Ateius x a s Ldem erunt plura exemplaria, ergo etiam Iomae uelati hominis inmal,σ bipessimul autem et ibalis 'bomo. idis NA similiter autem palam, quia etiamffit socrates sempiaternus rura eius em exemplaria ur si are πβecies: M hominis anima σ bipes smiliter autem σauto anthropos.
Hic ponit secundam rationem qiis talis est.Sicut cra.exeo', est Sosra.addit aliquid supra hominen ira etiam laomo addit aliquid sit pra animal : de sicut Socra. participat hominem, ita homo partici pat animal.Sed si praeter istum Socra. sensibilem poneretur alius Socra sempitemus, quasi exemplaris,
sequeret 'huius Socrii sensibilis essent plura exemplari scilicet socia.sempiterniis & idea hominis, ergo & eadem ratione species hominis habet plura
exemplaria. Erit enim exemplar eius&animal,&
62쪽
Hoc autem est inconueniens ν unito exemplati sint plura exemplaria, ergo inconueniens est pon re huiusmodi sensibilium exemplaria. umn solamsen Mi ex tim'rmararuncum;
Amptaraiaemn soli sensibili Jeriuremplaria, pureris gOHic ponit tertiam rationem quae talis est. Sicut se habet species ad individuum, ita se habet genus ad speciem. Si igitur species stini exemplaria sensi hilium indiuiduorum, ut Plato ponit, ipsarii in etia ecterum erunt aliqua exemplaria , scilicet enus cierum,quod est inconueniens,quia ciuic t ue-retii ru, idem, scilicet species erit exeplum alterius, scilicet indiuidui sensidites, & imago ab alio exemplata scilicet a genere:quod ur esse inconueniens.
Item uiderimmimposio is esse femoraum sis timo, Amplius opitiabis ruti inpossibile 'ruiamo Διωσμ tintia. Moi si uistis r m ex uessiparatim emus Hic orto ostendit v species no conserunt rebus sensGilibus, sicut eam sula uel causi se ales, quia hic opinabitur1idest hocin opinatiuit,ut impersonaliter ponatur, in ipossibile est separati sub-hantiam ab eo citius est substantia. Sed hae separan tur ab eo cuius sunt id .i.a sensibilibus, ergo non sunt substantis sensibilium. Ros forma causae sint. Mansuris,murasi lentibus, non tam partis uia futuo non'.φιοdmoue In Meuem re dicitur quM W esse σμυαμ milherio,σ elim mustentibisthe ebus, tamen im μαρον stipantia esst'pmd morit. Hic ostendit in non conserunt species sui sibili 'bus ad eorum fieri,quamuis Plato dixerit3in Phedonelidest in quodam suo libro: θ species sunt eausae rebus sensibilibus essendi de fiendi. Sed hoc improbat duabus rationibus, quarum prima talis est Pomta causa ponitur essectus, sed existetibus seeciebus non propter hoc fiunt entia particularia siue indiuidua participantia spes, nisi sitati l motiuii U ni oueat ad foem. ex hoe paret,quia spes spe emmo simistim I)latonem.Si igitur eis positis essent uel fierent indiuidita participantia eas, seqiteretur semper essent huiusmodi indiuidua, quod patetene salsum: ergo non potest dies o species sunt causae fieri & esse rerum, & precipue cum non poneret species causas esse motiuas : ut supra dictum est Silaenim a substantiis separatiς imobilibus ponit Arist. proponit procedere & fieri di esse inferiorum, inquantum illae substatiae sunt motiuae coelestitim cor porum, quibus mediantibus causatur generatio de corruptio in istis inferioribus. Aimia datis , domin Mimas'efomo. remitu e cotivi Peracaei tam fiunt. GMO . Messpecisi: si rem pila intuit guσalia cres MVs MHic ponit sic dam rationem, quae talis est.S, cutis liabent artificialia ad causas artificiales, ita se
habent naturalia ad causas naturales. Sed videmus v multa alia a naturalibus, ut domus & annulus fiui in istis inserioribus, quorum Platonici species non ponebanNergo s&alia scilicet naturalia contingit esse & fieri propter tales emita proximas, quales contingit esse nunc dictas, scilicet artificiale ut scilicet sicut res artificiales fiunta proximis agentibus
Ideas Et species sensibilium mimema esse variis rationibus elidit: magmvn item & paruum magnitudinum principia esse impro ta
rem homo, Me Wro socrates, hic autem cassia cur igitur illi his causae sunt f etenim si hi quidem aeterni, hi uero non, nihil diffist. Mβ quoniam' proportiones numeroru rationes ea qω bis vi consonantia tet, quod unum quiddam erit, Te 36. 'inruin proportunersunt.si igitur hoc materia est, iram eis sita est, quod φst etiam meriproportiones eviusquam alterius ad alterum erunt. dico aulem, Mficulnasproportio innumeruignis eo quaera aeris,er ipse homo aliquo. rum aliorum subiectorum erit. er ina numerus, aetiim φαρ idearis binosue aliquis numerus sit, me non, erit tamen pro intio innumeris aliquorum in non numerus:o' non eritali propterea numerus.
Amplis fisunt numeristes quomodo eaufereunt inra η s. a numerisum a exeuntia, ut bis ivi numerus homo,ille uera socrates, excitas callias a litur bissunt causae illi nec enimIbisunt simplures,lla uero non differat si aero qum rationesnumerorum o bis ut omphonia, palam Tisae.1 quia est unum quidem, quorum sunt rationes. si itaque cmateria, manissum quia cr ipsi numeri er ahqo rationes sunt aliud ad aliud. Duo rem uis est cassiarratio innume .
risignis, aqua, terra, o aeris G autosanthropo Demam ursas existens , Menon noratio innumeris quorumdam CT non numerus, er non eritqvis propterea numerus.
Hic improbat opinionem Platonis de speciebus inquantum ponebat eas esse numeros,& circa hoc duo iacit.Primo disputat contra ea, quae posita sunt ab ipso de numeris Secundo contra ea, quae posita sunt ab ipso de aliis mathematicis ibi: VolenteS auom substatio &αNircaprimum ponit sex ratio- Parisaeiatanes,quarunt prima talis est. Eorum, quae sunt idem
fm substantiam unum non est causa alterius, sed sen imilia sitis statim sunt numerim Platonicos dc hoe possim Pythagoricos: si igitur speciosunt etiam numeri idea, - - non poteruntspecies esse causae sensibilium. Si aute me Miucatur ut alii numeri sunt species, & alij sunt sensibilia,sicut ad literam Plato ponebatiui si dicamus Q hic numerus est hin& ille alius numerus est Socra. Scalius numerus est Callias, istud adhuc non uidetur sisticere, quia Ghoc sensibilia & species conueniuntin ratione numeri: de eorum, qui sunt idem secundum rationem, unum non uidetur esse causa alterius, ergo species non erunt causae horum sensibilium. Non iterum potest dici ipsunt causae quia illi numeri xiiii sunt specie sunt sempiterni. Ill n. disserentia non sufficit ad hoc st quaedam pol tur causae aliorumquia aliqua diis ni per sempiternudi non sempiternummesse suum absolute coside-
63쪽
rariam. per cautun de eausarum disserunt Lm haditudinem unius ad alterum, ergo dii tersa numero non disierunt per 3c causatum per hoc, P quae cum sunt senipiterna, de quaret non sempiterna. Si autem dicatur st haec sensibilia sunt qi Ledam ira tiones a. proportiones nunterorum,de per huc mochim numeri sunt cause horum sensibilium, sicut uidemus in symphoniisHdest in muscis consonantiis:*ua numeri dicuntur esse causae consonantiarum,inquantum proportiones numurales, qiiε applicantur simis, consonantias reddunt. Palam est oportebat praeter ipsos numeros in sensibilibus ponere aliquod unum G genu cui applicantur pro-mrtiones numeralesmi scilieet eorum,que sunt illius generis proportiones,sensibilia constituant, sicut praeter proportiones numerales in conserat His inueniuntur soni. si autem illud, cui applicatur illa proportio numeralis in sensibilibus est materia, mani sevum est oportebat dicere,u ipsi numeri
separati qui sunt specie sint proportiones alicuius unius scilicet ad iiiquod aliud.Oportet enim die re si hic homo,q est Callias uel Soeta est similis liminini ideati qui isciturlautosanthropos .i per se homo.Si igitur Callias no est numerus tantum, sed magis est ratio qivedam uel proportio in numeris et mentorum scilicet ignis,terrae, aquς 3e aeris, & ipse homo ideatis erit quidam ratio uel proportio i numeris aliqiuorum, Ze non erit homo ideatis numerus per suam substantiam. Ex quo seqititur, P nullus numerus erit 3praeter eaF idest prer res numeratas. si enim numerus specierum est maxime separariis, S ille no est separatus a rebus,sed est quaedam proportio rerum numeratarum, nunc nullus alius numeriis erit separatus, quod est contra Platonicos. Sequitur autem,u, homo ideatis sit proportio aliis
tiorum numeratorum,sitie ponatur esse numerus,
ite non.tam enim sectiliduni ponentes substantias esse numeros, secundum naturales, qui numerossibilantias esse non dicebant, oportet lin rerum substantiis aliquae proportiones numerales inumniantur.quod patet praecipite ex opinione Empedoclis , qui ponebat tua quamq; rerum sensibiliuconstitui per quadam harmoniam & proportione. a a s t. item ὀ multis πω ris mur ni terra stim Feci bis ure
- . Hic ponit secundam rationen ,qnt talis est. Exi multis mimeris fit unus. muneriis. Si igitur species L. sint numeri, ex multis speciebus fiet una s cies, quod est impossibile. Nain si ex multis diuersarum Decieriina aliquid umina in specie constituatur,hocnt per mixtionem. qua non saeuantur spectes eo riim,quae miscentur, sicut ex quatuor elementis fit
lapis. Et iterum ex huiusimodi diuersis G specie nost aliquod unum ratione specierum, quia ipsae spes
non conii inguntur ad aliquod unum constituendu, nisi secundum rationem indiuiduorum,quae alter tur, ut possint permisceri, ipse autem species ni inierorum binaria,&temarii simul coniunctae numerii constitiiunt quinariunt ita in quinariis uterque nu-- merus remanet &saluatur. Sed quia ad hanc ratio nem pollet responderi ex parte Platonis,u, ex mul-
tis muneris non fit unus iamicius, sed quili in
merus immediate constituitur ex unitatibus, ideo
consequenter cum dicit. in1ό Itue ex bissed ex numerabili λι3Mex decem mili fastibus,quomodose bilem umates siue erum eiu specieisivit, multa vicomen trasequentur. μ non e emit mra, nu
Sedynec excissed ex unis,ut in mille φια D babumutares siue.n. ei s*A. hainc renuntia aui Asuenoetissimi. Nec.n.eaes ibi summine, ea ris Oibus. - ὼo namiue dist rem impactistis existentus Nee lt enim rationa&liab einecituta gemis conbella. Excludit etiam hanc responsionem.Si enim diciturinaliquis numerus maior,ut millenarius, non costituati iriex eisF,scilicet ex duobus uel pluribus numeris i noribus,sed constituitursex unisFidest ex unitatibus,remanebit 'si,quomodo se habent uni tates adinvicein, ex quibus numeri constituuntiir Aut enim oportet, Pomnes uilitates sint conso mes adini licem, autu, sint dita es adinvice. Sed primo modo sequunt multa inconuenietia, & precipue quantum ad ponentes species e si e numero'
uia sequitiirui diuersae spes non differant G sit
antiani sed solum G excessum unius speciei supaliam. Inconueniens etiam uidetur, i unitates nussio modo dist erant,de tamen sunt multae, citin diuersitas multitudinem consequatur. Si uero no sint cosormes, hoc potest esse dupliciter. Vno modo, quia uilitates unius numeri sunt differentes ab unitatibus alterius numeri, sicut unitates binarii ab unit tibiis ternarii,&tamen unitates unius& eiusdem . numeri sibi inuicem sunt conformes. Alio modo 'M . ianitates eiusdem numeri non sibi inuicem, nec uni ratibus alterius numeri conformes existant. Hanc
diuisiones ificati cudicit. Nec ea de sibi inuice= ..i.quae ad ei idem numerum pertinent nec aliae om nes Zec. .cq pertinent ad diuerses numeros. Rus que autem modo ponatur di mitas inter tuu --tates uidetur inconueniens.Nam omnis disi se itas est per aliquam formam uel pastionem icut ubdemus Q corpora difformicidii erunt calido&st odo,albo de nipo,d: huiusmodi passionibus, une rates autem huiusinodi passionibus caret, cum sintini passibiles secundum Platonicos,ergo non pol rit inter ea poni talis difformitas uel differetia, qu emulatur ab aliqua passione. Et sic patet ut ea qu Plato ponit de speciebus de numeris, nec sunt
nabilia,sicut illa quae per certam rationem proban tu nec sunt intelligentia: consessa sicut ea quae sunt per se nota,&solo intellectu certificantur, ut prima demonstrationis principia. vem necesse est aliud φιiddam numeri genus potiere, circa axsti Arubmetica.Domnia,P meliuiuuntur qui A . Tex ah quae quo merito ut ex pubis pruicipiis , cur siti; ιφ- m dia illorum.er' borum erutis Amnus uti aluciaborarenus minurificeres neces. ANGIe.circa quod' arisbmelisa. Et omnia huermediassime inutias simpliciter ex ui principui quali in Irup semia eranter eas. Hic ponit tertiam rationem contra Platonem, quae talis est. Omnia mathematica,quae a Platone .τ si medicta intemedia sensibilium&specierum se 'ex munem, aut1impliciter, si ut ex propriis pris- pi in
64쪽
psis, aut sicut exprimis. Et hoe ideo dicit, quia
unam uiam uidetur*numeri sint immediata principia aliorum mathematicor n. na unum diciuant constituere punctum, binarium linea ternarium perficiem,quaternarium corpus.Secundum uero aliam uiam uidentur retaui mathematica innumero sicut in prima principia & non in proxima. Nacorpora dicebat componi ex superficiebus, superficies ex lineis, lineas ex punctis, plancta autem ex unitatibus, quae constituunt numeros. Utroque aut modo sequebatur numeros esse principia aliorum matheniaticorii. Sicut igitur alia mathematica erat
media iter sensibilia& spes, ita necessariu est facere aliqd genus numeri,qd sit aliud a numeris, qui sunts sin a numeris qui senis a sensibilium: &ς de hinoi munerosit arithmetica,sicut de rio subiecto,quq est ima mathematicam, sicut geometria de magnitudinibus mathematicis.Hoc autem ponere uξ superfluum esse. Na nulla ratio poterit assim
ri qtiare sunt numeri medii linter piatia a. sensibilia dileasbscilicet species,eum tam sensibistia quam species sint muneri. η ε 3 3. timviruate in Austriesunt,utrapκ ἀφή pristractialitat in De impossibile Av- I. . Amplius ιε Mirites, P sint in statues inas est ex se. 1. alis miri Materi minimpostibila Hic ponit quarta ratione quae talis est. Ea quae sunt i sensibilibus & i matheniaticis sint causataex speciebus:stipitur aliqua dualitastix sensibilibus Adin mathematicis inuenitur,oportet v, utraque uni
tas huius posterioris dualitatis,sit causata exoriori dualitate,quae est species dualitatis. Et hoc est impossibileb.sq, unitas ex dualitate causetur. Hoc. n. Praecipue oportet dicere, si unitates unius numeri sint alterius speciei ab unitatibus alterius, quia ilica specie ante illius muneri unitates,species sortientur.Et sic oportet Q unitates posterioris dualitatis sint eausata ex priori dualitate.
AN T. Amplius uri numerus ex his ollectasias m ρ- Hic ponit quintam rationἴ,quae tali sest. Multa non conueniunt ad unum constituendun, nisi pro
pter aliquam causam, qui potest accipi uel extritiseca, sicut aliquod agens quod conivnstiti uel intrinseca,sicut aliquod uinculum unies. Vel si aliqua uni turper seips oportet ut imum sit, ut potentia et de aliud, ut actus. Nullum autem horiun potest dici inmutatib quare numerusi .i.ex qua causa numerus erit quoddamscomprehensums. i. congre tum
pluriti' unitatib', qtiasi dicat no erit hoc : Lignare. agas. um ad bee. piae climsunt,staturates 'dii' rentes fuit.
mune est alipisd unum ipsam erhoe est principium , quare miti pluitere rurissum unum aliteresti vittae. Hic ponit sextam rationem quae talis est.si muneri sunt sipecies & sebstantiae reruni oportet sicut semissum est,iucere uel u, unitates sintdifferetes, aut conuenientes.Si autem differentes, uitur P uni tas inquantum unitas non sit principium.Quod patet per similitudinem sumptum a naturalium positu ne.Naturales. n.aliqui posueruntquamOrcorpora esse principia. Quamuis autem commune sit 1P sis hoc, quod est esse corpus, non tamen ponebant corpus commune esse principium, sed magis isne,
terra aquam & aerem,quae sunt corporadi: serentia.Vnde, si unitates sint disserentes, quamuis ONPnes conueniant in ratione unitatis, non tamen erit
dicendum, ut ipsa unitas inquantum huiusimodi sit principium, quod est cotra positioneni Platonic rumNam nnc ab eis dicitur,m imum sit principiu, sicut primo de naturalibus dicitur.*ignis aut aq:x
aut ρiqiiod corpus similium partium principium
sit.Sed si hoc est uerum quod conclusiura est contra positionem Platonicoruin, scilicet v, unum inquantum unum non sit principium & substantia reri sequeretur numeri non sent rerum substaria. meriis enim non poniti iresse rem si ita, nisi inqua tum constituitur ex unitatibus, quae dicunt esse r
rum substantiae. uod iterum in contra positione Platonicorum, quam nunc prosequitur,qtia scilicet ponit, v numeri sint spes. Si aute dicas , oes unitates sunt indifferentes, sequitiirsu, omne .Li inliversium totum sit aliquid unum 5e idem, ex qtu substantia rei cuiust bet est ipsium unum, quod est commune indifferens. Et ulterius sequitur,6idem illud sit unum princpium omnitum qiiod est impossibile ratione ipsius rationis, quae de se est inopin bilis , ut scili et sint omnia unum se diim ratione subtantiae, tum quia includit contradimone ex eos, ponit unam esse si ibstantiam rerum,& tamen po- fiat illud unum esse principium. Nam unum & idem non est sui ipsius principium, nisi sorte dicatur Punum multipliciter dicitur, ut distincto uno p
nantur omnia esse urnam genere, & non specie uel
Hic disputat contra positionem Platonis quam tum ad hoc u positit de magnitudinibus mathematicis. Et primo ponit eius positionem. ecfido obiicit contra ipsam,ibi:sΑttii ci inmodo habebit&αF PM'. Dicit ergo primo,s, Platonici uolentes rerum sub stantias reducere ad prima principia, ciim incas magnitudines dicerent esse silmstantias rerum sensibiliu ineam,superficiem de corpus:istoriun princi pia assignantes, putabant se rerum principia ini risse. Assignando autem magninidinum principia, dicebantbongitudines,lline et componi ex pro 'diicto,
65쪽
ducto. . bretii: eo ' principia rerutri omnium p nebant esse contraria. Et quia linea est prinia interquautitates continuas, ei per prius attribuebant Diagnu &paruit, ut phocq hec duo sunt principia linee sint etiam principia aliori magnitudinum. Dicit te 3 Ex aliquo paruo de magno quia paritum Hie ponit secundam rationem, quae sitnutrir expunctis, circa quam Plato uidetur dupliciter deli quit se. Primo quidem , quia clim punctus sit te minus lineat, sciit linea superficiei, & supiicies cor, poris, sicut posuit aliqua principia. ex quibus coponuntur praedicta,ita debuit . aliud ponere ex quo di magnum etiam i .speciebus ponebant, ut dictum existerent pulicta, quod uidetur praetermisisse.Sem . est,sea secundum Q per situm determinatur de quo. do quia circa putam itidebatur diuersimode senilia
danamodo particulari ad genus magnitudiniim,costitulit primo lineam, & deinde alias magnitudines Planum aureint .i .superficiem eadem ratione dicebant componi ex lato dc arto,& corpus ex prosun
At paemciso ara plum Oebit am, aut solii Ianeam atque planum s atad nanquegentu titum er Dictum. altum er h tile. mema minium iguis negare moveras est in eis, eo simillim O mucum ab his aliud sata minis flam est, pod nec alia sacpiamf. marum v fer ribus ι niseris. At uero nec Iesum, genus aliis.eictum corpui esset planopiad. Attamen e o nolo babebit avi planum lineam. O socidum , lineam Crylanum' Alividenim est genus cr latum crarium σprosensum ex bumile.Quemadmodum ergo me numerus est in eis quia multum paucam ab is alterum, pala via nee ali ad nihilsuperiorem inerit inserioribus. at uero me genus profundi latum. Erit enim planum aliquod eoryas.
Hic obiicit contra praedictam positionem dii bus rationibus, quarum prima talis est. Quorum princina sunt diuersa, ipse etiam si intilliterca: sed principia dictarum magnitudini un secundum praedictam positionem sunt diuersa. Larum enim N arre.Quandoque enim contendebat totam doctrina ometricam de hoc genere existere. de pullinis. anquantum, scilicet pucta ponebat principia de si ib stantiam omnium magnitudinum. Et hocnon soluimplicite, sed etiam explicite punctu voces at principium linei,sic ipsunt distiniens. lultoties uero dicet, arist lineae indivisibiles essent principia lineam, de aliarum magnitudinu. choc genus esse . de quo sit geometriae s lineae indiuisibiles. Et tamen r hocst est ex lineis indivisibilibus coponi omnes in mitudines,non evadit quin magnitudines componantur ex punctis, de quin puncta sint principia magnitudinum.Linearum enim indivisibilium necessirium esse aliquos terminos, qui no possi intelle nisi puncta.Vnde ex qua ratione ponitur linea iuditui si, bilis principium magnitudinum, ex eadem ration:
ε: punctum principium ni agnitudinis ponitur. tum,qui ponutiar principia superficiei sunt alterius generis si prosi malim 3c humile, quae ponunt primcipia corporis. Et similiter psit dici de longo de brevist differunt ab utro',ergo etiam linea desuperfi- renumpis, tyrio εximus, ncies de corpus erunt adinvicem distincta. Quomo- scientus esse ea am ultimo,
do ergo poterat dici * superficies haberet in seli
Lacrio X v I r. res multo rationes ostendit Idera non esse principia esse μῶ, de eognoscendi.
rere, hane quisem praetermismus nihil enim de cauaseimu . unde principium transmutationis. substantia Meroeorum dicerem ante aliusfustatus ese dicimin. σmodo uero ire borum s stantiae, incassum dicimus. participanihil est. Nee illam etiam, quam propter Pi omnis intellectus.
petneam.& .corpus haΚeat lineam 3e superficien Et ad huius rationis confirmationem inducit simile denumero.Multum enim & paucu,q simili ratione ponuntur principiarerim ,sunt alterius generis a lonaso de breui, lato de stricto, de profundo de humiliae ideo numerus non continetur in his magnitudini bus, sed est separatus per se.Unde & eadem rationera ec si aperius inter praedicta erit etiam in inferiori. bu ,sicut linea non in superficie, nee superficies in corpore.Sed qilia polliet dici, γ qilaedam praedicto-mni contrariorum sunt genera aliorumst t* lonsum esset lati genus, de latum genus prosundi. hoe rena et tali rone. Sicut se habent principalia adin Dice, Se principiata si igitur latum est genus profisidi, de sum sicies erit gemis corporis. Et ita corpus
erit aliquod plania, idest aliqua species superficiei.
quod patet esse falsi ini. ses s. item puniti ex Posesinit et butereneri aduersabatur puro, tanquam senti dogmatigeometricos nominabat principium lineae, hoc uero sepius nebat lineas id ut es, a qui necesse est barum alti; em es termitum . quare ex qua rationetinea est,panctum quoque est. Amplius incta ex pio ex stunc bule pudem generi et Plato oppet battantiam existente geometriis dogmatesd L. neae principium uocabat. His autem multoties india Alestia
ex omnis natura fuit: ex ullam eatisum quam unam de proripiis esse dicimur.ipsisspecies a lingum. sed qui bae aetate sunt his matbemata factasin philosephia, pιamuis dicant aliora
Onimino autem sapientia de mansectis causam inquirete. hoc piidem praetermi M. Nihil enim de causa dicimus unde principium est transmutationis. Horum autem substanti radicere putantes ipsorum, alias quidem substantias dicimu= es. ρ. Q modo uero iras stantiae horum uanae dicimus. Nam Cr participares tyrius diximus, ni bilest. Nec que instimatus uidemus existens causa , propter quam omnis intelle αι o omnis natura facis , nee banc causam qua modo disiamus esse unumprincipiorum,nihili angunt species. Sed factas matbemattea n fretibus philos hia dicentiam aliorum
Hic improbat positione Platonis quantum ad hoc, P ponebat de rerum principiis. Et primo qlia tum ad hoe Q, ponebat principia essendi. Secundo quantum a s hoc Ῥponebat principia cognoscces, ibi i fauomodo autem aliquis dec. Circa Primitin Lectum. pontifex rationes, quarum prima si imitiir ex hoc, Ostendi P genera causarum praeterniittebat. Vnde dicitu
3 omnino sapientiaF,spli ilosophia habet inquireta dis bis causas de manifestisΙ.i de liis quae sensiti apparent. Ex hoc enim homines incaeperunt philosophari. Φcausis inquisiverunt, iit in procvmio dictiun est putonici autem, quibus se conni inaera rerum princi,
pia praetenniserunt,qui ait id dixeriit de causa efficiente:
66쪽
P ciente, quae est principium transimulationis. Cati-sam uero formalem putauerunt se assignare pone 'resideas.Sed dum ipsi putauerunt se dicere nil,statiam eonim,scilicet sensibilium, dixerunt qiuisdam esse alias stibstantias separatas ab illis diuersas. Modus autem, quo, assignabant illa separata esse substantias horum sensibili unalest superilacinis .i efficaciam non habes nectieritatem. Dicebant enim
species sunt Ebstantiae eorum inquantum ab istis participatur. Sed hoc in de participatione dicebat, nihil est sicut ex supradictis patet.Ite species, quas
ipsi ponebant non tangunt causam finalem, tu M tamen videmus in aliquibus scientiis, que delironstrat per causam finalem,Sc propter quam causam omne agens per intellectiun & agens per naturam operatur,ur. 1. Physicoriam ostensum est. Et sicut ponendo species non tangui causam quae dicitur finis, ita nec causam,quae dicitur principium,scilicet efficientem, qira: finiquas opponitur. Sed Platonic s praeterimittetibus hiatu in i causas iacta sunt natura lia, ac si essent mathematica sine motu, dum principium & finem motus praetermittebant.Unde de dicebantu, mathematica debent tractari non istum propter seipsa, sed alioriim gratia, idest naturali ii, Inquat im passiones mathematicorum sensibilibus
Tex. s. t. in quis rosidio clauerit, aerenti insubstituis e materis esse reluti magnum, Cr par.
trui logia mirarum σ*issi primassi lecti dum resese disserentias har. Haec autem superabundatum sunt
Hic ponit secundam ratione, quae talis est. Illud, quod porit tanouam rei materia magis est substantia rei de praedicabile de re, u illud quod est separatu a re: sed species est separata a rebus sensibilibus:
ers GPlatonicorum opinione magis aliqliis suscipiet sebstatim subiectam, ut materiam esse se
stantiam mathematicorum uspeciem separatam.
Magis etiam suscipiet eam praedicari de re sensibiliu speciem praedictam.Platonici enim ponebant ma uia dc paritum esse differentiam substantiae dinia. teriei Haec enim duo principia ponebant ex parte
materiae,sicut naturales ponentes rarum de densum esse primas differetias si ibiectit .i.materiae, pquas, scilicet materia transmittabatur, dicentes eas quom dammodo.cmagnum & partium. iiod ex hoc patet,quia rarii in de densium sunt quaedam superabui
dantia de desectio. Spissum enim es quod habet multum de materia sub eisdem dimensionibus. Rarum quod parum. Et tamen Platonici substantia rerum sensbilium mis dicebat species si mathematica, di magis praedicari. ,1, 3. De μή um,st v mmωerurit,patris' d
turlpe es: in aut Ande venae ta nati te de natura au ita afertur perscinulatio. Tec Q. Hic ponit tertiam rationem, quae talis est. si e i. isunt insensibilibus, causantur a speciebus separatis, neces la iuni est dicere ui siti sipeciebus idea motus, alit non si est ibi aliquajecies de idea motus, etiam
constatu, non potest esse motus sine eo quod mouetia necesse eritu species moueantur, litest contra Platonicorima opinionem,qui ponebant species immobileς. Si autem non sit idea motus, ea autem
qiis sunt in sensibilibus causanturab idcis, non erit
assignare causam unde motus ueniat ad ista sensibilia. Etsic aufertur tota perscrutatio scientiae naturali qiuae inquirit de rebus mobilibus.
expositione etenim non sent omnia unum. Sedipsum Mam epiis cometat omnia,nee hoc quidem iis quis uniuersale cocidat esse genufloe autem in putastim impossibile. Et quos uidetur icile esse monstrare, quod unum omnia A NT. non .Expolitione enim Aia unum sunt. Sedualiquid oleo . unum squis duat omnia, er me hoc si non dulgentis uniuerasileelle Hoc autem in quibusdam missibile. Hic ponit quarta rationem, quae talis est. Si unuesset substantia rerum omnium sicut Platonici posuerunt,oporteret dicere in omnia sint unum, sicut de naturales qui ponebant stubstantiam omnium ese se aquam de sic de elementis aliis. Sed iacile est nionstrare in omnia non sunt tintim,ergo positio que ponit substantiam omnium esse unum, est improbabilis. Si autem aliquiis dicat V ex positione Platonis non sequitur ut omnia sint unum simpliciter, sed aliquod unum, sicut dicimus aliqua esse unu fili genus, uel fili spem, si quis uelitdicere sic ola esse unia, nec hoc etiam poterit sustinere, nisi hoc quod dico unusit genus uel liniuersale omnium. Per huc enim modum possemus dicere omnia esse unum specialiter, sicut licimus hominem Sc asinum esse animal si ib- stantialiter.Hoc autem quibusdam uidetur impose sibile cilicet ut sit unum genus omnium, quia oporteret,q, differentia diuisiva huius generis utin esset una, ut i tertio diceriiriergo nullo modo potest poni m substantia rerum omnium sit unum.
Nullam autem rationem habent ire illae,quaepost num v E s s. ror onmndines s lana, solida Ant, equo modosum. intsutura sunt, nec stquam vim habent haec enim necformas positi bile est esse. non enim sium numeri, nee media matbematica enim illa uni nee corruptibi Eised rursus quartis Hud quoddam hoc genus appareti Nullam nunque rationem habent, nec que sant post nua AM T. meros logitudiner atitudines, Iolida: nee quae modosunt aut PM.f. Iurina totust aliquam habent potestatem. Hae enim neestes possibile essedio enim sunt numeri. Nee uer media, sunt enim illa matbematica. Nec compililia,sedrursu quar. tum uidetur bos aliquodgenus.
Hic ponit quintam rationem, quae talis est Plato ponebat post numeros. longitudines de latitudines de soliditates esse substantias rerum sensibilium,ex- quibus,scilicet co ra componerentur. Hoc autesecundum Platonis positionem nullam rationem habere uidetur, quare debeat poni nec in prisenti, nec in suturo.Nec etiam uidetur habere aliqua potestat ad hoc quod sint sensibiliu cauis. PerlpK- sentiat enim hic oportet intelligit mobilia, quia semper eodemmodo se habent erifutura autem comi ptibilia
67쪽
corruptibilia 3: generabilia, q esse habent post non
esse.Quod sic patet. Plato enim ponebat tria genera reri in scilicet sensibilia, di specie se ni athematica quae media sunt . Huiusinodi aute lineae& sit perficies, ex quibus componuntiir corpora sensibilia
non est pol sibile esse species, quia species sunt numeri et lentialite t. Huiusmodi autem sunt post numeros. Nec iterum potest dici Usiunt inretioedia inter species 5 sentibilia. Huiusmodi .n. sunt entiani heiliatica, & a sensibilibus separata, quod non potest dici de illis lineis de superficiebus ex quibus corpora sensibilia componuntur. Nec iterum poto sunt esse sensibilia. Nam sensibilia sunt corruptibilia, hii ius nodi autem incorruptibilia fiunt, ut infra probabitur i tertio. Ergo ii et ista nihil sunt uel cunt quartum aliquod genus entium, quod Plato pra
termisit. Et vum elamenta praerere enitam non diuidendo, e murip iciter dicantur, impos, te est i enim praesertim cubu modo quaerunt cpias elementis est ex quibus enim istas m agere avi ipsum patι. aut ipsum reditam non est accipere,
quod si est Abstantiari sol esse potest. Qisareata quina
me, μι parare babere o rarum ex senlio clamenta, non est uerum.
Et omnino existentium quaerere elementa, non diuidenatem multipliciter adnutime inpostibile est. Et aliters cundum hunc modum quaerentes ex quibus sunt elemensis. Ex quibus enim facere aut pati ut i sum reditam non est Maviae fi op c. sed quidemsiost muri. s. sim esse contingit, tuneqvidem exi lentrum oranum elementi quaeinc a putare saberemines uerum.
Hic ponit sextam ronem l talis est. Impossibile est i uenire principia alicuius ni ultipliciter dicti, nisi
multiplicitas diuidatur. Ea enim, qine solo nomine conuenientia sunt & disserunt rone, non possunt habere principia communia, quia sic haberent ra. tionem candem, clim rei cuiuscunque ratio ex suis principiis sumatur. Distili sta autem principia his,
omnibus modis omnlium γη erum eade princ ia,
ut ostendetur infra. ii. uel ia .huius. Q nomodo uero aliquis cunctorum elementa s et M sui. festum est enim quod non est possibili quicquam eum cστο feremus. qaenradmodum enim isse,qui Geometriam discis. . aliqua quidem praescire contingit: quorum uero illa fientia 6 π quae docendus est nihil praestit. ita π in caeteris. . nare os cunctorum est sita, ut qui diuiunt,nihil pro secto is prae cognoscerem set. Atqui in disci'ina per praecognita. aut omnia, antali ita e her aut per de mytrationem, aut per de festiones. ex quibus. n. dcliniuio est, illas recognoscereon ιct,ac nota esse. militer cr quae per inductionem. momodo autem aliquis discet omnium elementa P Iam enim quia non spossibile praeexistere cognoscentem prius suut enim geometrietare disientem inlis quidem op et praescire,qPomm avtcm scientia Crde quibus Iutaris est discere, non praenoscit: ita ta in aliis. mare si qua est omnium si ntia .er de quibus oportet ut quida aiunt,nihil utique hie praea existit cogntscens. vis r omnis disi ' ina cr praeco Texae tignitaravi omnia,aut quaedam,aut per Imostratione ut perdiffiniti es. Oportet enim ex quibus est dis initio praescire ex e e nota. similis tr autem G quae per inductionem.
Disputat contra Platonem quantum ad hoc, P OESi qm ponebat ideas esse principia scientiae i nobis. Et p' tum Dic quatuor rones, quaru prima est Si ex ipsis idei; b scientia in nobis causatur, non continget adviscere rerum principia. Constat autem quod a Uisci. ι - ά icta Ergo ex ipsis ideis scientia non cadii satur in nob: s. Quod autem non contingeret aliquid addiscere sieprobat.Ni illus enim praecognoscit illud quod addiscere debet,sicut geometra, de si praecognoscat aliaque sunt neces laria ad demonstrandum, tamenea 'Gebet addiscere non debet praecognoscere. Et si iiii liter est in aliis scientiis.Sed si ides sunt ea sciae in nobis, oportet cy otium sciam habeat, sta ideae sunt mnes olum stibili ut ergo no nos simus aliqd addiscere nisi aliquis dicatur addiscere illi id qd prius p coquibus solum nomen commune est, assignari im- gnouit. Vnde si ponatur,m aliquis addiscat oportetriona mis hie inii orti otincinia fiant assimiada ui non praeexistat co oscens illa quae addiscit, icaqilaedam alia cum quibus sat disciplinatus, i. addoscens P praecogia ita sola .i. ivati iersalia 3 alit quae lal idest singularia. niuersalia quidem, sciit in his, iugadinvicem diuersis. Cum i itur ens multipliciter dicatur & non uni uoce de substatia dc aliis generibus, inconuenienter assignat Plato principia existetiti, non diuidendo abini licem entia. Sed quia aliquis posset aliquistis ratione disterentibiis, quibus nomen commune est principia assignare,singulis pro
pria principia coaptando,sine hoc nominis communis multiplicitatem distingueret,hoc etiam Platonici non fecerunt. Undes& aliteri .i.alia ratione inconuenienter rerum principia assignaueriit 'uentis uint entia, secunJumrentes ex quibus elementis suaccipere ex quibus princi addiscuntur per demonstratione & diffinitionem. nam oportet sicut in dentonstrationibus ita in dis finitionibus esse i cognita ea, ex quibus dis initiones sunt,quae sunt uniuersesia. singillaria uero 'portet este praecognita in his, qliae discuntur per inductionem. At si innatat obis est, miram est quomodo nossetis, opti. inamscientiarum habentes. Stis flest existen; connaturalis. mirum quomodo ill 4 mi. rhabentes missimam cientiarum. Hic ponit sectandam rationem, oux talis est. si
ideae sunt caiisa scienti oportet ii ostram scientiam piis est agere, aut pati aut citruum, aut rectum, aut Idea lalia huiuimodi accidentia. Assignabant enim solum esse nobis connaturale nis Sensibilia enim per hae principia substantiarum, accidentia praetermittentes. Sed si aliquis defendendo Platonem dicere ii ellet,l tunc contingit omnium entium elementa esse acquisita aut inuenta,quando contingit solam substantiarum principia hisita esse uel ruenta,hoc opinati non est uerit . Nam licet principia substantiarum etiam quodammodo sint principia accidetiu, tamen accident: propriaptincipiali ei. Net sunt naturam propriam adipiscuntur quia ideas particibpant secundum Platonicos. Sed potissima discipli ita sitie cognitio est illa, quae est nobis connaturali uec eius possiimus obliuisci. sicut patet incognitione primorum principiorum dentonstratiotiis, quae nullus ignorat, emo nullo modo possiimus omniuscientiam ab ideis in nobis causatam obliuisci. Q rest contra Platonicos, qui dicebant*aia ex unio
68쪽
ne ad corpus obliuiscit sest qua naturaliter de ossius habet,& postea perdisciplina addiscit ho illud quod est prius notu,qi si adducere nillil sit nisi reminisci.
Dein quo pacto quiscognoscet, ex q:abusest ermodo manifestum erit et en hoc Libet ambiguitatem. Duabu bu enim qui petam, miti cr dequitiis ambitiis. cuidam e Bllabaras Μ Α, res erra crA aiunt e Ie: qiuadam vero alium simam esse dicunt, O millim ex nolis. Amplius autem quomodo Hupias cognoscit exquibus est, σφι mola est manifestum Etenim e babet distrat em. Ambiget enim aliqxit quemadmodum iam Isti Lu.Hi nam eonia ex. . m.σ saticunt essee .alquero quodam sonum alium dicunt esse Cr cognitorum nullum. Hic ponit tertiatam rationem,quae talis est.ad rerum cognitionem requiritur, ut homo non solum
cognoscat sormas rerum, sed etiam principia materialia, ex quibus componitur. Quod ex hoc patet, quia de his interdum contingit esse dubitationem,ncitide hae syllaba syma quidam dubitant utrum sit coposita ex quatuor literas. s.y. m. a. aut si unalitera pter oes t dictas habens wprili sonii. Sed ex ideis no piat cognosci nisi pricipia formalia, a ideae sunt forme rem: ergo non si ni sitsficientes cae cognitionis redii piicipiis mMib' remanetib ignotis.
lim quorum sensus est a quomodo quis noscet siensum no habens atqui oporteret. siquid in eadem cunctorum elementa sunt,ex putat. lauti copo misce ex propriis sunt elimetis. Amplius autem Cr quorum Histinus haec quo aliquis non habens sensum cognostet quiuis oporteat,storum sunt clemeta,ex 'bus quia modu copolaesunt voces ex elemetis; priis.
Hic ponit quartam rationem, quae talis est. Ad cognitionem rerum oportet de sensibilibus notitialia re quia sensibilia sunt mami sta elementa ma terialia omnium rerum,ex quibus componuntur,sicut uoces compostae ut syllabς & dictiones componuntur ex propriis elementis.Si igitur p ideas scientia in nobis causatur, oportet in per ideas causetur in nobis cognitio sensbilium. Comitio autem in nobis causata ex ideis sine sensit est accepta, quia Psensim no habemus habitudine ad id ς. I n cognoscendo ergo sequit 'alios no habes sensum possit cognoscere sensibilia, qt patet esse salsum . Nacaecus natus non pol habere scientiam de coloribus. se digitur illas, quae in naturalibus dictae sunt, causas
euncti φ ore indeantur, Cr Vraeter illasnullam aliam di. cire habeamus,ex illis, piae dicta uni prius ut sedeat ob scure dixerunt, φιodam modo enim omnesMtae sint prius, quodammodo minime. Balbutieti enim assimila afuit prian apbila lalia de orambus, tamauam in principiis nova existens. Nam er Empedocles, orati esse ratione. hoe autems,c od quid erat esse erres substantia. At uero militer nec sese est etiam emis, caeterorum, singulorum esse rationem, imhil esse propter Me enim σωro σos, ecteroruml umquodque est, σ non propter materiem , quam illa em, terram, as , Cr aerem ait. sed ex his, altero di. cente, necessario consensisse profecto, clare tumen non dixit. De his igitur, Cr antea manifestum est quodcunque autem debis in pna dubitaverito ursis repetimus. I tussis etenim
ex eis ali a facultatis babebimus ad futuras diabitationes. QImmo dictar cauo in pistis quaerere in funι
omnes, er extra bat nullam habemus disere,palam ex prius dissis. Sedobscurabo cr modo paedam omnes prius dictaesiit, modo uero pindum nullate r. Balbutiens vero uisu prima philosophia de omnibus Aesat noua existens circummispum e primum. QAmtimer pes . Gildiei inserationes hoc autem est paed derat esse e s stantia rei. At uero Diliter necessarium crearais e est mira singulorum
esse rationem, aurniihil. Propter hoc exmerearocr os ester aliorum unumquodque,er non propter materram,qua nille dicis ignem o terram,o aerem,er aPam. Dd hoc alio
dicente patim similater dixis ex necessitate, mani elle inrono dixit. De talibus quide igitur prius en ostensium. a cusuerode ipsis bis dubitabit alipos, resumamus itera. nam forsan ex is salivd inuestigabimis ad posteriores dubitationes.
Hic colligit ca,quae ab antiquis de principiis di- Librevi cia sunt, dicens in ex prius dictis est inani lium,iantiqui philosophi conati sunt qiuaerere causa, alio bis in libro Physicorum determinatas, & y per dicta eorum non habemus aliquam caiisam extra causas ibi declaratas. Has autem causas obscure dixerunt, & quodammodo oes ab eis sunt tactae, quOdamodo uero nullam earum teliseriit. Sicut enim
pueri de nouo loqui incipientes unperfecte de balbutiendo loquiuitur, ita philosophia prioru philo sophorum noua existens, uisa est balbutiendo&im . iperfecte deoibus loqui circa principia. in hoc , . patet,v Empedo.primo dixit ut ossa habent quan- ldam rationem.i.comixtionem proportionis, quae quidem ro est v, quid est S: suba rei Sed silli necessarium est de carne & de singulis alio m. aut de nullo. Omnia.α ista ex elementis comixta sunt. Et propter hoc patetu, caro & os& oia limoi non sunt id quod simi materia q ab eo poniciar quatuor elementa,sed hoc principium, ab ale. Hoc aut E in .quasi ex necessitate ueritatis coactus posuit et a aliquo alio expressius ista dicere, sed ipse manifeste non expressit. Et sicut expresse no manifestaveruenam formae,ita nec materi ut supra de Anaxagora idictu est. Et sirr nec alicuius alternis principis.De talibus ergo q ab aliis i persecte dicta sunt, dictu est prius. Item aut in tertio libro recapitulabimiis de istis acunq; circa hoc potatius dubitare ad tina parte uel ad alia. Ex talibus.n dubitationibus forsitan iamestigabimus aliqd utile ad dubitationes, quas posterius p tota sciam, eq&determinare Oportet. Libri Primi Netapis corum fius. β
I. E C T I o I. Contemplationem veritati, cum facilem, tum difficilem esse ostendinatiscultatem etiam quandoque a rebus, nonnun- piam ab intellectu oriri essenti quomodo item hominet aad inuitem iuuent in consideratione veritatis exponit.
Postqua Philosophus repr bauit opiniones antiquom philosophorum de primis p icipiis rem, circaq uertat principaliter Philosephi primi intentio, hic accem tidit ad terminandu ueritate. Aliter aut felici sidet dii ratio psis prime circa ueritate, di aliarum particu plicitet.
69쪽
larium scientiarum. Nam unaquaeque particularis scientia considerat quandam particularem uerita 'circa determinatum genus entium, ut geome 'tria circa rerum in niti idines, Arithmetica circa numeros.Sed Philosophia prima cosiderat uniue salem ueritatem entium. Et ideo ad hunc philo phuni pertinet considerare, quomodo se habeat homo ad ueritatein cognoscedam. Dividitur ergo ista pars in partes duas. In prima parte determinat ea, quae pertinent ad considerationem uniuersaeis ueritatis. in secunda incipit inquirere ueritatem deprimis principiis & omnibus aliis, ad quae extenditur huius philosophiae consideratio,& hoc in Terti' libro, qui incipit i Necesse est nobis acquisitam scietiam&c. Prima autem pars dii iiditiar i partes tres. In prima dicit qualiter se habet homo ad confiderationem ueritatis. In secunda ostendit ad qua scietiam pricipaliter pertineat cognitio iret itatis. ibi: lVocari uero philosophia ueritatis &c.b In ter
tia parte ostendit modum considerandae ueritatis, y a. auia ibi l 'tingunt autem auditiones&c. Circa pri-iu, si tuli. mum tria iacit. Primo ostendit facilitatem existen-Lestvlium tem in cognitione ueritatis. Secundo ostendit causam distici illatis. ibi: Forsan at ex dissicultate &c. Tertio ostenditqilomodo immines se inuicem iuuant ad cognoscendum ueritatem, ibit non solum autem his dicere dcc.lcirca primum duo facit. Primo proponit intentum dicens, ut theoria=.i. consideratio, ii et speculatio de ueritate quodammodo est facilis, Ad quodammodo dissicilis. Secundo ibi.
Signin autem, nec7M suis eam aliquis constequiruar,nrgis aberrant omnes ab ea, sed possis de narura dicit.
Signi autem, nee d ne nullus adiri ipsam posse, nec M usfailmsi unumquoque aliquid de natura ducere. Manifestat propositum N primo quantum ad sacilitatem. Secundo quantum ad dissicilitatem. ibi: Non solum autem totum & partem &c. Facilitatem ad stellit,iε autem in considerando ueritatem ostendit tripli. sed dissicii l- citer. Primoqii idem hoc sisno,u licet nullus homo Iem et ii ueritatis periectam cognitionem adipisci hossit, tamen ni illo homo est ita expers ueritatis,quin es di quid de ueritate cognoscat. Quod ex hoc apparet, in unusquis ille potest enuntiare de veritate & natura reriim,qiiod est signum considerationis interioris. Secundum signum ponit ibi. alls s. ει gidi quidem nil astiparum ei addunt, exoibusueroco lactu aliqua magnitudo fit. Et secundum unumquemque quidem nFil aut parum ei imittere, de olbus His coartientutis feri magnitudine aliqua. Dicensis licet id quod unus homo potest inunittere uel apponere ad cognitionem ueritatis suo studio de ingenio sitaliquid paruum per compar tionem ad totam considerationem uetitatis, tameillud, quod regatur ex omnibus'coarticulatis, idest exquisitis de collems, fit aliquid magnum, ut potest parere in singillis artibus, quae per diuer serum studia de ingenia admirabile merementum peruenerunt. Tertio manifestat idem per quoddaexemplum uulgaris proiierbii ibi. Qi- β ii e uitur habere, ut in prouerbiodicimus, quis aberrabit i ianua hoc meo prosillofacilis est. ins areflvideturbabere,ut prouerbialiter seims, Insba
Concludens ex praemissis,q, ex quo unusquisque test cognoscere de ueritate, licet parum, ita se habere uideturi cognitione ueritatis, sicut prouerbialiter dicitur. Inlsoribus= .in ianuis doniorum, quis delinquet. Interiora enim domus dissicile est scire, de circa ea facile est hominem decipi:sed, sicut circa ipsuin introitum domus qui omnibus patet ac
primo occurrit,nullus decipitur,ita etia est in consideratione ueritatis. nam ea, per quae intratur in cognitionem allorii nota sunt omnibus, 3 nullus circa ea decipitur: hullismodi autem sunt prima principia naturaliter nota ut non esse simili ammiare dellegare,de cui Omne totum est maius sua parte, de similia. Circa conclusiones uero, ad quas per hiiiunniodi.quasi per ianuam intratur, contingit nulli γ-ties errare. Sic igitur cognitio ueritatis est tacitis, inquantum,scilicet ad minus istud modici im,quod est principium per se notiam, per quod intratur adueritatem, est oibus per se notum.Deinde cu dicit. Tot m autem, π partem babere non pse, cerus diffoculiatem Clodit. Hab re autem totum er partem nonpos, dis cubatem eius ostendit.
Manifestat dissicultatem, licens, I hoc ostendit disicultatem, quae est in consideratione ueritatis, quia non possumus habere circaueritatem totum de partem. Ad cuius eludentiam cosiderandum est. phie dixit omnibus esse notum, per quod in alia introitur. est autem duplex uia procededi ad cognitionem ueritatis. Vna quidem per modum resollitionis, secundum quam proceissimus a compositis ad simplicia, Ita toto ad partem, sciit diciturin. I. Physicorum, , consilla sunt prius nobis notae Et in hac uia perficitur cognitio ueritatis,quando perirenit ad singulas partes distincte cognoscendas. Alia est uia compositionis,per quam procedimus a simplicibus ad composita, tua perficitur cognitio taeritatis cum perueniti ir ad totii. Sic igitur hoc ipsi in
xii homo non potest in rebus per serie totum de partem cognostere, ostendit difficultatem conlidera-dae ueritatis secundum utranqtie uiam. Deinde cum diciticum uero difficultas duobus sit modis, fortassis causa eius non rebussed nobis iras inest.quemadme dum enim uesperti lionum o si ad lumen diei se habent, ista crinterae sanium nostre ad ea,quae manifestinima omnium sunt Forsan autem cr di cultate secundum duos existente modos non in rebus Ita in nobis est eius eos. Sicut enim vina coracum oculi ad lucem diei se habent, ste Cranimae nostrae intellectus ad ea, cidaesura omnium naturae manifestissima.
Ondit eam pinisse dissicultatis,ubi sirrcosider dum est,t in ossiu 'consistunt in quada habitudine unius ad alterii pol spedi nentum dupliciter uel ex uno uel ex alio accidere. siciit si lignit non cobu rat,hoc cotingit uel ignis est debilis, uel calignunon est bene cobustioile . de similiter oculus is edita uisione alicuius uisibilis , aut qa est debilis,aut uauisibile est tenebrosum.Sic igit porcotingere P ue
ritas sit dissicilis ad cognoscendili, uel o desectu, et est in ipsis rebus, uel o desectu, uesti intellii nλ.
Etu quantu ad ali iras res dissicultas cotinsati cognoscedo ueritate ipsam rem ex parte eam patet. Ci n. v q; sit cognoscibile uatuestem actu,
ut insta in Nono huius dicet, illa i lint esse deficies
sunt rabier e gnita, onusto ei vis icto se tene ire rit intelle
70쪽
scibilia, ut materia, motus de tempus propter esse eorum imperfectionem, ut Boetius dicit i libro de duabus naturis.Fuerunt autem aliqui philosophi,qposuerunt dissicultatem cognitionis ueritatis tota uter prouenire ex parte rerum, ponentes nihil esse
fixum & stabile in rebus, sed omnia esse i continuo Lectivi infra in Quarto huius dicetur. Sed hoc excludit Philosophus dicens , Q quamuis dissicultas cognoscendae ueritatis sorsan possit secundum est . quadiuersa esse dupli iter,uidelicet ex parte nostra
de ex parte rerum,non tamen principalis causa dis- ficultatis est ex parte rerum,sed ex parte nostra. Et
hoc sic probat. Quia, si dissicultas esset principaliter
ex parte rerum, sequeretur, i illa mis cognosce remus,qus sunt magis co noscibilia ecundum sua naturam: sunt autem maxime cognoscibilia fecit dum naturam suam, quae sunt maxime in actu, scilicet entia immaterialia & i mobilia, quas tamen sunt maxime nobis ignota.Vnde inmisellum est,u dissicultas accidit in cognitione ueritatis, maxime pro
pter desectuna intellectus nostri. Ex quo contingit, ut intellectus animae nostis hoc modo se habet adentia immaterialia, que inter omnia fiunt maxime manifesta seciuidum suam naturam, sicut se habent oculi nycticoracum ad lucem diei, quam uidereno possunt: quamuis uideant obscura. Et hoc est pro- terdebilitatem uisius eorum.Sed uidetur haec simitudo non esse conueniens.Sensius enim quia est potentia organi corporalis corrumpitur ex uehementia sensibilis intellectus autem, cum non sit poten tia alicuius organi corporei non corrumpitur ex
excellenti intelligibili. Vnde post apprehensionem alicuius m mi intelligibilis, no minus intelligimus minus itelli stibilia, sed ma ,ut dicitur in. 3.de Aia.
Dicedum ei tergo, sensus impeditura cogniti ne alicuius seisibilis dupliciter.Vno modo per cor ruptionem organi ab excellenti sensibili. & hoc locum non habet in intellectu. Alio modo ex desectu proportionis ipsius uirtutis sensti ad obiectu. Potentiae enim animae non sunt eiusdem ut mitis in omnibus animalibus, sed sicuti homini hoc Hua specie conuenitu, habeat pessimi uri olfactum, ita nycticoraci,u lideat debilem uisiim, quia non habet proportionem ad claritatem diei cognoscendam. Sic igitur,cum ala humana sit ultimat ordine subarumintellectivarum, minime participat de uirtute Hellectivae& sicut ipsa quidem sua natura est amiscorporis, eius aut intellectiva potentia no est actus organi corporali ha habet naturale aptitudinem ad cognoscendum corporalium & sensibilium ueritatem, quae seniminus cosnoscibilia fua sitam natur ira eorum materialitate, sed in cognosci possitne per abstractionem sensibilium a pharasmatibus. Et
quia hic modus cognoscendi ueritatem conuenit naturae humanae ala sin vest forma talis corporis, quae aut sint naturalia semper manent, impolli est,
usa humana limoi co ti unita cognoscat de ueritate rerum, nisi quantii psit eleuari per ea,quae ab-
Mahedo a phantasinatibus itelligit.Per haec aut nullo modo poteleuari ad cognosce tu quidditates immaterialium subarum, quae sunt improportionatae
istis substantiis sensibilibus. Unde impore est statali iura limoi corpori uni replebeii dat sudas soparatas cognoscendo de eis quod quid est. Ex quo
apparet salsum esse quod Averro.hic dicit in commento,u Philosophus non demonstrat hic, res ab .stractas intelligere,esse impossibile nobis,sicut tui possibile est uespertilioni ispicere selem. Et ro sua, quam inducit est ualde derisibilis. Subiungit enim,qm si ita esset,natura ociose esisset quia fecit illud quod in se est naturaliter intelligibile,non esse intellectum ab aliquo, sicut si fecisset solent non comprehensum ab aliquo itisu. Deficit.n.haec ratio. Primo quidem in hoc, ut comitio intellectus nostrino est
finis substantiarum separatarum, sed magis ecouer x Metauto. so. Vnde non sequitur, π,si non cognoscantur sub- c. quo
stantiae separate a nobis.st propter hoc sint mistra. Friistra enim est, quod non conseqititur sinen ad dis tui Ile- quem est.Secundo quia δὲ si substantiae separatae no M ia et intelligutura nobis r hi suas quidditates intellistum citatiua tur tamen ab aliis intellectibus, sicut Glem re si nouideat oculus nucticoracis, uidet tamen eum Ο -
Ius aquilae. Deinde cum dicit.
verum non solum ita agendasvitgratiae pM m o aas sn ibis ac piis et stata. superficietenui dixerant. Tex. a. conserunt enim etiam isti . habito tis M nostrum remuerunt 1l enim Timothmo non uillet, mali 1 nulodienti; quam bis entia. si tamen Phonis non Timotheus pas . simili mo D ercissis est, qui de ueritate asseruerant, a pabusdam erum absias accepistis vinistre quidam uino.Qbi furent, fueravit. Nonsoli autem bis disere gratiam iustum est, quorum AN T. aliquis opinioni bineo unicauerissed bis as)-supera m a Dialitere Murem Etenim conferunt a M. Nam Mirum no brrum proxercitatiLM. Namst Timoiluus non fiallit missum melodum non haberemo.Si autem non Phonis, Timotheus non'isset Eodem uero motier enuntiant diu veritatem. A quiuisam enim opiniones quodam decear usAdali da biforent causa unt. Ostenditquo se holes adinvicem iuuat ad conmderandum ueritatem. Adiuuatur.n unus ab altero ad considerationem ueritatis dupliciter.Vno m
do directe. Alio modo indirecte. Di recte quidam iuitatur ab his, qui ueritatem inuerunt.quia, sicut dictum est, dum unusquisque praecedentium aliquid de ueritate inuenit, simul in unum collectum, poste ltiores it roducit ad magnam ueritatis cognitione. indirecte uero, inquantum priores errantes circa ueritatem,posterioribus exercitii occasionem de-
derunt,ut diligeti disciissione habita ueritas limpidius appareret. Est aute iustum,ut his,quibus adii ii sumus in tanto bono, scilicet cognitione uerit iis, gratiam agamus. Et ideo diciti. iustum est gratiam referret non solum his, quos quis existiinat. ueritatem inuenisse, quorum opinionibus aliquis communicat sequendo eas, sed etiam illis, qui superseialiter locuti sunt ad ueritatem inuestigandam, licet eorima opiniones non sequamur, quia isti etia aliquid conserunt nobis.Praestiterunt enim nobis quo a exercitium ccirca inqiiisitionem ueritatis. ponit exemplum de inuentoribus muscae. St. n.n6sfuisset Timotheus ui multa de arte musscae inuenit,non haberemus ad psens multa, β scimus .
circa melodias. si non Dessisset quida Pues note 3Phi is Timotheus non filiis et ita istructus in musicali us. Et simili est dicendum de Philosephiς qui enuntiauerunturiter ueritate rerum. Aqui sit LGo.s Metaphy. D a prae-