Castruccii Bonamici Commentariorum de bello italico. Liber 1. 3

61쪽

so DE BWLLO ITALICO, vel eorum adducta consilio , qui Genuenses oderant, praecise negavit ἔ & , quasi facilitatis

Poeniteret, non solum tertiam exigi subito pensionem , sed etiam sexcenties HS. hibernorum nomine imperari iussit. Tum vero nemini dubium fuit quin plane totius impenderet interitus Reipublicae. Adeunt Bottam LNgati, orant, atque obtestantur, ut, si quisl cus misericordiae relinquatur , det aliquam e r. trema tolerantibus veniam . Flecti Botta videbatur , at Cotechius concitabatur, eum in terim miseri jactarentur Genuenses , & crudeliter illuderentur. Sed perseverantibus Leg tis Botta respondit: Nequicquam ejus Reipublicae inopiam praetendi, quae cives habeat ditissimos: cum adeo patriam amarent , atque

ejus incommodis tam vehementer commoverentur, satisfacerent illi de suo, qui maximam apud exteros populos pecuniam occuparint. Quae Bottae mandata contra jus omne publica privatis permiscentis cum Senatui renunciata essent, extremumque , si rejicerentur, malum instaret; omnes autem quibus Uiennae , Mediolani, reliquisque in locis pecunia erat in nominibus . fortunas suas pro Reip blicae salute libentissime offerrent , iisque cain veri. oppigneratis Reipublicae vectigalibus, ae-llissimum videretur , de his rebus omnibus ux ad Concilium Majus retulit. Quo in Concilio nonnulli nobiles , cum vel propriis impediti malis Reipublicae non

satis calamitate moverentur, vel rerum ignari in publica obligata fide, bona quoque maicorporaque obligari falso crederent, conat sunt, cum perrogarentur sententiae, strepitu,

62쪽

Lra ER TERTIUS. .et Iadmurmuratione , turbatis denique suffragiis impedire, quominus decerneretur. At Phili dus-Franciscus Spinula grandis natu iurisque consultus, cum silentium fecisset, consensui Dis se , dixit, in Republica , neque unquam eiusmodi turbis nobilissimum Conventum agitari vidisse : dehere quidem serendorum suffragiorum liberratem servari , sed turband rum licentiam a dignitate'loci , atque hominum , qui nihil sapere plebeium deberent, longe abhorrere Hic tum Augustinus Gavo tus surrexit , & placere sibi censuit, ut cognoscendae rei spatium daretur iis, qui non

seditionis cupidine incitati, sed rei prolapsi

ignoratione infremuerint. Visa est aequior sententia; itaque Concilium dimissum est.. Cum

autem Botta , immutata repente voluntate,

non syngraphas sibi dari, sed numeratam a pendi pecuniam juberet, res dilata est , totaque demum , conversis temporibus, populari

motu interpellata refrixit..

Non remittebat interim iuror flagitantium, minitantium Austriacorum ; neque in Urbe solum a sed in vicis, castellisque singulis, ubi reliquae Austriacorum copiae ad divexandam Liguriam cum Botta relictae hibe

na constituerant, eadem denunciabantur ., eadem imperabantur , acerbissimeque exigebantur . Ipsum in portum ingressa Britannica navis bellica Urbem , portumque inaudito praedandi genere habebat infestum dicebaturque a Rege Sardiniae, cuius actitrio Britannica ad

mare inserum classis administrabatur, eo consilio submissa , ne opulentae Urbis praeda omnis Austriacis cederet: aegreque is tulerat, - D a illos,

63쪽

a DE BELLO ITAL fco,

illos, ipso neglicto, cum Genuensibas transegisse. Comes Christianus Ligur, magnus Scriba Mediolanensis , Genuam improviso ad υ

Derat , certamque . non consentiente Senatu.

cujus elat is beneficio cum suffragii jure cia vis Germensis, tabellariis Mediolanensibus sedem constituerat. dataque iis immunitate, dis.cellerat. Damnati majestatis, vinctique Riv

rotae turbulentissimi in Corsi ea hominis filii, seditiosi ipsi solvuntur, exorante quidem BO ta, sed armati , & victoris preces imperantis habere vim videbantur . Erat in Urbe justiatium quoddam , nihil invitis Austriacis Sen

tus, nihil reliqui poterant Magistratus . M vebat maxime multitudinem sui Ducis, pr ut videbatur, spreta majestas. Nam, cum mos ei set, quoties prodiret in publicum, ut instructi milites Reipublicae fora , viasque obsiderent , hanc honoris speciam removeri Dux, sive casu iusserat, si ve temporis iniquitate commotus : id tamen in Austriacorum importunitatem conserebat vulgus inquietum , suspicax , & , praeoccupatis semel animis , etiam

fortuita durius accipiens . Contemnebatur inois

bilitas , maledictis omnes , contumeliosisque vocibus exagitabantur: atque ita ad iacturam rei familiaris adiungebattir contumelia, quam pati itali homines dissicillime potant : eratisque utrumque acerbum admodum serocissimo

populo, & lucri cupidissimo. opifices, &ta

et bernarii aut se suis artibus removerant , aut palam vi, malo, plagis adducebantur, ut me ces venderent, non quanti ellat aequum . sed quanti cogerentur . in his angustiis minuehatur ab opulentioribus sumptus, egentiumque

64쪽

Lra ER TERTIUS. nque propterea, & perdit'rum numerus augebatur . Nonnulli ex nobilitate , & cujuscumque loci honestiores , patriae eversionem cum audire mallent, quam videre, cum liberis, &uxoribus profugerant, multoque plures pros gissent , nisi Concilii Minoris decreto sueta repressa esset, quo decreto Senatori, nobili ve, qui Concilio Minori interesset, abesse ab Urbe ad annum vetebatur , multaque dicebatur, si abellet I adeo . desperatis omnibus rebus, Plena erant omnia moeroris, luctus, & tristiusmi cujusdam silentii . Austriaci contra miliistes, ducesque vagabantur passim laeti , atque erecti cum ingentibus minis, & barbaro, at

que immani terrore verborum , oculis, manuque loca, domosque designabant , quas occuparent , quas praedarentur . Est Genuae lo Cus, extruso mari, magnifice exstructus , ubi Publice , privatimque merces asservantur diliis genter . Eo irrumpentes Austriaci insolenter obequitabant, & mercatorum bona suam esse praedam dictitantes, omnium eius ordinis odia in sellultissima iactatione concitaverant. Audiebantur voces quasi vaticinantium : madmiactum iri minus octo diebus Genuam sanguine, suturamque stragem caede ipsa foediorem. Ipse imperator Botta Legatis Rei publicae pro Patria orantibus dicebatur dixisse, nihil se Genuensibus praeter oculos relicturum , quibus miseriam possent Civitatis, atque Urbis flere

uastitatem. Brounius, transducto Varum sumen exercitu , cum lxiii. cohortibus , quo in numero xx. erant Subalpinorum, & xlv. equitum turmis in Galliam Narbonensem eruptionem seia, D ῖ cerat,

65쪽

s4 BELLO ITALI iso,

eerat, & , cum mare tenere , commeatusque vellet, qui Britannicis ab Genua navibus iup. portabantur, primum omnium Antipolim oppugnare cogitabat; qua capta, reliquum facile bellum explicate posse confidebat . Nulla erat Hispanis permanendi in Gallia voluntas, nullae Gallis eo loco ad resistendum vires . Qui ex Itali hi edierant continuis praeliis, atque itin ribus attriti vix se sustinebant: qui a Belgio ab stracti subsidio aceurrebant, atque expectabantur acerrime , aberant longius . Hostes imminebant ; legebant littus Britanni; & seditiosis

in incitania animus accesserat. His omnibus rebus tantus, adventu Austriacorum , unive is provinciae terror inciderat, ut alii res suas in Lerinam, Planasiamque insulas, qua minime adire hostis videbatur, conferre properarent. alii , proiectis omnibus, longioris fugae consilium caperent. Massiliae, Telonis , atque

ipsas ad Aquas Sextias , ubi Philippus Hispani Regis Fr. constiterat, metus erat summus,& de deditione sermo nonnullus ciamque cor rogabantur pecuniae ad direptionem , caedem que redimendam.

Sed debebatur fatis , ut Galliae salus , It liaeque libertas una Genuensium virtute staret. Nam, cum ad oppugnandam Antipolim tormentis opus ellat, eaque asportari, suppo tarique Genua placeret, misit continuo Botta magis ad speciem officii , quam quod den gaturos crederet, qui ab Duce , Senatuque peterent, uti ea sibi confestim traderentur . meravit Dux concedi cuiquam posse , quae uni Reipublicae in defensionem reservarenturἰ

neque decere Senatum , qui ad patriae cust diam

66쪽

LIBER TERTIUS. Is diam delectus esset, ipsum tradere aliis patriae praesidia . Quando vero omnia vi, minis que agerentur quid Botta precibus peteret, quae per vim posset auferreὶ Hoc accepto resisponso, aliquot statim milites proficisci Botta iussit, qui tollenda e moenibus tormenta, aia

portandaque curarent. Hic tum populus, atque universa multitudo paulo apertius queri, oc clamare coeperunt: ereptum argentum, ereptam libertatem ; etiamne constituta a m

joribus praesidia, atque ornamenta Urbis barbari eriperent λ id enimvero agi, & parari ut, inermes cum fuerint Genuenses, pecudum more jugulentur . Namque erat callide vulgatum, & temere creditum, suturum paucis diebus ut omnia serro, flammaque delerentur:& nobiles , qui Minori intererant Concilio, sueti antea severissima religione occultare arcana Rei publicae, nihil jam de Bottae minis, immanique Austriacorum cupiditate reticebant . Ipse Dux Brignotius in tanta rerum perturbatione, incredibili animi robore, consiliique praeliantia neque nimis populari concitationi indulgebat , neque satis repugnabat. Venientes enim ad se cujuscumque generis homines , impotentissimumque Aultriacorum

dominatum , & plebss jam ex dolore insanientis rabiem commemorantes leniebat magis , quam coercebat . ne aut coercendo Austriacorum vim approbare videretur , aut incitando armati exercitus furori meulum, totamque Rempublicam objiceret. Simul videbat populares motus, si leves sunt, lacile quiescere , si implacabilius exarserint, ambiguis verbis multo magis inflammari. Itaque m

67쪽

s6 DE BELLO ITALICO, derabatur orationi suae, temporique . & Reipublicae serviebat. Sed tot publicis , privatisque de causis ingentem in populo irarum molem tacite ianis diu Srassantem inopinatus repente casus ac cendit . Asportabatur aeneum ab Austriacis mortarium , quo uti in bello consuevimus ad ollas iaciendas incendiarias . Degravata forte pondere via subsedit, mortariumque deiectum est. Illi plebem, ut educeret , accire , & re pugnantem vi , verberibusque cogere incipiunt . Agebantur haec in frequentissima Vrbis parte , quae Porta Auria dicitur , eratque ingens multitudo , majorque multo rei cognoscendae studio convenerat . Qua ex ste-

ruentia proripit se subito singulari puer au-acia, &, incoepione opus esset, reliquos interrogans, saxum in milites iecit. Fit magna continuo lapidatio. Dant sese in sugam male mulcati milites ; quibus sugatis , & clamore

sublato , excipit rursus ex omnibus Urbis partibus clamor. Uocatur ad arma populus'. Tumultuantur ; direptaque odio gentis Austriacae tabellariorum Meaiolanensium domo , ad kres Praetorii , in quo erat armamentarium, catervatim convolant , arma sibi dari postulant, arma clamitant. Habebatur eodem tempore Senatus, qui serocientis multitudinis stemitu commotus , grandes natu cives , quos

auctoritate , & populari gratia praestare cognoverat , ire statim . plebemque blandissime appellando sedare iussit . Quorum oratione, maximoque coorto imbri . plebis paulisper impetus resedit, cum potissimum , nocte ingruente, timeretur. Mittitur etiam ab Sena-

. tu

68쪽

Lr3ER TERTI Us. I tu Nicolaus Iovius , qui Bottam common faciat i videret, quid ageret, quo progredere

tur et ignoscendum plebi , quae militum commota injuriis dolorem suum vehementiori nimi contentione persecuta fuerit: tumultum vix potuisse hesterna die ab Senatu comprima internunciis nobilissimis viris: plebis patie tiam ne ultra, quam'satis est, tentaret : Ora re , monere Senatum , & denunciare etiam, caVeret, ne res neglecta maximae denique Austriacis fraudi soret. Ad haec Botta iam a principio plebem despiciens Genuensem, neque se temeritate vulgi commoveri respondit, neque arbitrari milites suos, qui gravissima praelia secerint, Borboniosque devicerint , surentis plebeculae ululatu posse terreri. Sed nihil in bello oportere contemni ea quoque res domcuit', pravoque esse usum consilio Bottam, qui, dimissis in diversa hiberna copiis , pa cisque apud se relictis cohortibus , despexerit imparatus tot hominum millia, tantosque sine armis terrores jecerit. Postridie mane minaci vultu, intentisque armis centum Urbem Pyrochi trophori ingrediuntur. Horum adventu redintegratur tumultus. Iaciuntur undique lapides, iterumque ad arma conclamatur . Fugam Pylochi trophori arripiunt . Nacta plebs duces Bavam , atque Asseretium , audaces homines , nec infacun dos , arreptis , quae cuique sors Offerebat , a mis, adductisque tormentis vias, quae ad po tam pertinent Thomas anam, occupat omnes,

easque trabibus inductis praese it, sic parata, ut videbatur quidvis perpeti, & conari ut mallet , quam non se a perpetua avarissimo-

69쪽

s8 DE BELLO ITALICO,

rum hostium importunitate liberare. Austriaci, redintegratis viribus; acriusquo in plebem impetu facto, eam repellunt, qua

repulsa , unoque capto tormento , audacius

iam eum parte equitatus sese in viam , quae appellatur Balba effundunt. Sed lapidum, jaculorumque multitudine , quae undique eX tectis etiam, ac senestris mittebantur , perterriti, rursus ad Thomasianam sese portam recipiunt. Senatus iterum per Legatos suos liberius iam, contantiusque monere Bottam , ne in incitatis militibus efferatam plebem, armorum suorum gloriam insanienti plebi committeret: progressum praecipitem, regressum inconstantem esse. Ille contra nihil nisi atrox, & sae- .vum cogitare, & loqui : succensere Senatui, contemnere plebem , minari omnibus . Aospretis Legatorum monitis, quas Novis, quas in Ligusticis oris esse iusserat, confestim sibi copias adduci imperat . Portam firmari Thomasianam, Benigni, quam vocant, munitionem , quae Pharo imminet, mortariis instrui, item'ue eum locum , quo animi causa Phis lippei sodales convenire solent, qui in Balbam viam devexus est , duobus communiri to

mentis jubet , eo consilio , uti Urbem . OIlis iactis incendiariis , telisque e loco superiore

dirueret, populumque tormentorum vi, atque Urbis ruina perculsum ad deditionem com pelleret , omniumque ita rerum potiretur. Simul ab Senatu petit, quoniam i pse a plebis

consiliis abhorreat. tumultuantem a tergo Plebem a militibus concidi Reipublicae iubeat. Existimabat enim hoc facto aut ad versus Senatum, si repugnaret, causam quaerere se potain,

70쪽

LIBER TERTI Us. minimicitiae, aut, si concederet, plebem anciapiti periculo distractam facilius opprimere . Summa Senatorum indignatione excepta est postulatio tam impudens , & constantissime repudiata: neque enim postulandum ab Sen tu , ut civibus vim, di manus asserat, &quasi sanguinem hauriat suum. Austriaci, cum, multis in tecta dilapsis,.

infrequentiores excubare populares animadve tissent, concubia repente nocte erumpunt,s

Num k domumque occupant Equitum Ieros lymitanorum , ibique se communiunt, qu tutius progredientem , aversamque percellere plebem superiore ex loco possint. Ii vero, qui ex altera Urbis parte ad Bisamnatem vallem in Albarensi suburbano consederant, allato do plebe concitata nuncio , portae Urbis , quae Romana dicitur, appropinquabant, quod neque a militibus Reipublicae pro porta excubantibus timerent, quos utpote dedititios sumere arma adversus se non arbitrabantur, &ea transgressi, perque spatium illud procede tes, quod inter veterem, novumque murum intercedit, circumire Urbem , suisque sese ad Pharum adiungere confidebant. Quod cum Albarenses providissent, Genuensium excitati exemplo prodeunt armati , locum prae cumpant , interclusosque hostes , & dissipatos diversas in villas compellunt, atque obsident .

Quin confestim irrumperent , Augustini ΑΡrolii obstitit auctoritas , qui Senatus iussu iis erat in locis cum imperio. Hic dubi

tans, concursansque, neque gnarus reconditi

xis Senatus contilii , accepta fide, mihil Austriacos adversus Genuenses tentaturos , illos