장음표시 사용
61쪽
Diom. IV. de Alteratione , cuas L
erat per ultimum trmutum esse vi linillud non habet. Sed de his videantur ea, quae 6. Physic dil 16.
. n. 14. usque ad 17. diximus. Adlecundam probationem megandum est etiam antecedens, quia eum dispositiones illi subiecis tur incomposito piaecedenti possunt esse ni cum forma illius , neque hine fit compolitum praecedens. sormamque ipsius.non corriympi ab his dispositionu bus, quia ad hanc destructionem non est necesse, ut
ipsae pei maneant pereunte composito praecedenti,sed lassicit quδdsint in tali intensione , ut sub illis non possit amplius in instanti sequenti esse praedictum compositum ac proinde tam hoc quam ipsae in cae
tera alia accidentia cum eo corrumpantur.
6 . Ad ultimum , negandam est antecedens,& adprobationem dicendum alui m rationalem, quamuis spiritualem , ut in esse tamen corpoream , ut quo , quatenus tribuit esse corporeum tis ita in ea, ut in subiecto ιρ- recipi etiam quantitatem, quialecipitur in toto homine, quatenus habet eis corporeum, ut in subiecto aluod Nec inde fit, animam reddi in se extensam petillam , quia quant. tas necessarid non extendit in se subiectum pis , sed subiectum quod, quamuis etiam subiectum pis possit permissiue,
secundatah,ae ratione totius in se coextendere, seu ad eiusdem totius diuisonem condivisibilem reddere. Itaque ad haec, ut quantitas recipietur in toto , ei tribuat suum effectum formalem,tatis est in udirecipiatur, ut quo in forma tribuente ei esse corporeum ad hoe alitem non desideratur, ut illam simul eum t to in se e xendae,le quoi eadem forma sit ei ratio, quare recipiat quantitatem per modum subiecti integri. adaequati caeterum ut ratione totius tanquam
primi sulceptiui, ut quod, eadem sorma secundario aleatensionem illius in se coextendatur, seu condiuisibilis reddatur, requiritur, ut non habeat esse spiritu te, ut quod, vel non sit nimis eleuata supra materiam, ut in animabus animalium persectorum contingit: nam sicut materia est prima radix , modo alibi dicto, quantitatis, ita tam ipsa, quam ea, quae eidem sant multum immersa,extenduntur, seu eondivisibilia redduntur in se ab alia iuxta modum suae naturae , ita ut
totum ipsum habens esse, ut quod, extendatur, seu diavissibile reddatur, ut ινολεe vi prerum receptiuum ita hoc ordine quae velo coexistunt in toto. habene praedictam immersonem, ea secundarix, de ratione illivs in se eo tendantur, seu condiussibilia reddanis tur, modo tamen alibi ex professis explieando. 68. Quare cum anima nostra habeat esse spuituales, ut quod ac proinde non indigeat, quoad se, cinia quantitate ted solum totus homo per illam eonstitutus ipsa quantii xte sie indigeat, ideo non coextenditur,4 e diuisibilis in se redditur per illam ad diui sionem 4 extensionem totius, sed solum est ratio quare homo possit, quoia extendi, quod quidem tequiritur,& sum cit ad rationem communem subiecti
Potestque hoe explicari exemplo, visionis, mo-tentiae vitiuae hominis a quo non satis se expedit Suarea quae non possunt recipi in sola nuteria piima
illius quin eum sint potentiae , tactus viralis , n queunt non subiectari in organo vivo, Ac maxime vlsio, quae est actus immanem L ita debet recipi in otia gano vivent a quo elicit . nihilominus propinrationem dictam non ideo tribuunt animae in se esse corpoream , aut extensam, licet ipsae sint exteris per quantitatem δε ex se habeant esse eorporeum.
69. Nec resert si obiicias, quδd totum nihil est aliud , quam suae patres simul & in recto sumptae, ae
inter te unitae ergo non potest totus homo reddi extensus, quin eius partes coextendantur cum illo, ae
proinde nequibit quantitas recipi in toto , e illud
extendete, quin etiam animam reddat in se exten
Non itaque hoe te sest nam coneesse antecedenti, neganda est consequentia: arguitur enim a partibus simul sumptis, seu quod idem est, a toto adia tes si illatim acceptas, qui modus arguendi est nullus: nam lieut non valet , totus homo nihil est aliud. quam suae partes unitae: ergo non potest ipse esse, ut quod , corporeus de corruptibilis, quin quaelibet pars fit eodem modo corporea de corruptibilis , quippe cum anima sit spiritualis &incorporea, ut quod de tam ipsa quam materia sint in eorruptibiles . . ita nec illatio in obiectione posita ob eandem raticquid valebit.
Ostqui egimus de generatione , eorruptione substantiali; quae inter alias mutationes primipilius
in hooopete inspiciuntur restat, ut de alteratione sermonem una eum Arist. statim instituamui: nam sient alteratio est prior augmentatione , tum quia praecedit generationem substantialem compositi,quod postea augendum ex tum etiam, quia semel composito , orbi gratia, viventi generato , prius est ei bum alia
terati, quam idem vivens nutriri, augeri ita post senerationem substanti lem, corruptronem ei opposi tam pilus de alteratione, quam de augmentatione sermo instituendus est.
Via alteritionem esse satis ex dictis tota dis, a. bELeonstat, ideo quaestione an est praetermissa, aquaestione quid ei exordium in hac disput sumi-
. . Explicatior. DR tituli intelligentia notandum est , alis a terationem quatuor modis posse aecipi: pti- pro quavis mulatione accidentali,
62쪽
Disput. IV. de Alterat sus. I.
quia per omnem illam res alteratnt, id est, si alterarnam ii est proprium est differentiae essentialis sacere aliud , hoe est, inessentia diuersum , ita differentiae
ac si de malis facere aliquo modo alterum , seu alteratum id est , non essentialiter, sed accidentalitet distinctum , ela ita cum per quamius mutationem accidentalem introdacatu forma ribuens mae dictam di DTerentiam accidentalem , per illam etiam res alterabitur , seu fiet altera. Secundo, non ita ample pro mutatione terminata
ad solam qualitatem , quia qualitas peculiarite dicitur ficere alterum, vel alteratum, ut ex communi omnium Doctorum consensu constat riuo pacto alterationem sumpsit D. Th. in . dist. II. q. 2.2It. . ad quin tum iecur dum quam rationem omnes sensationes,&intellectiones cremae, ich etiam acquisitio grat virtutum supernaturalium , quae cum mutatione subiecti infunduntur, possunt dici alterationes.
Tertio te magis stricte pro omni desola mutatione Phylica. quae sit actus impellacti de per quam qualitas eidem proportionata producitur , de qua 3 Phylic.
disput 6 num. 6. egimus. Quarto , ae pressius pro mutatione accidentali,quaesit etiam actus impei secti Me trabeat contrarietatem requisitam ad verum , destigorosum motum, ut nota auiti Thom loco ploxime citato , in eodem primo disti quaest . attic. i. ad secundum. Et quia contrarietas i equisita ad termiriandum talem motum, consequ-nt et latitudo ibidem inuoluta, soli in reperitur in qualitati tuis tertiae speciei,ut docuit Angel. Doctor. I. a. quae so artie. I. ad tertium .idebiuxta hanc quartam acceptionem principalius sumitur alteratio pro motu proptio destigotos tendente ad
a. in pta senti igitur non inq aitimus de alteratione initima acceptione, quia haec est latissima,& valde impropria, rideo coinprehendite Nam augmen rationem, quia est quaedam mutatio , seu motus ad formam accidentilem , scilicet ad quantitatem. Neque etiam in recunda acceptione , quia ut sie ambiemutationes pure pirituales, tam eluo ad substantialem,
qxiam quoad qdum, quae proinde inititutum Physicum excedunt. Bene tamen interita ob oppositam rationem mim sicut sub motu, ut sic, quem Arist. 3. Physic di A luit, laudi ut non solum mutatio suc cestiua , sed etiam instantanea . quae sit actus imperfecti, ut ibidem disput is num ic explicuimus,lta sub alteratione . de qua in praesenti fit sermo . comprehenditur non solum alteratio successiva, sed etiam instantanea , quae sit actus impersecti unc e potiori Tarione alteratio in quarta acceptione ad praesentem tractatum spe tabit, ut ex se constat. 3. Caetetum quin in hoc opere adhuc principalius agit ut de alteratione , ut deseruit ad generatione: substantiatim , ae proinde introducit dispositiones necessarias a illim . iuxta ea quae disp. i. diximus, ideo ad hoc etiam principalius de eadem alteratione, ut est motus proprie, rigorose dictus, introducitque praedictas dii politiones, titulus intelligendus est,cum
tuo etiam pl. me contonat ipsum alterationis, men, quod praedicto motui, ut exercet munus explicatum , potiori ratione debetur.
Etenim alteratio proprie in principaliter sumpta
dicit passionem proprie etiam acceptam , ut docet D. Thom locis supra citatis , ac proinde introductio. nem unius' nalitatis dei conuenientis subiecto, Gexpulsionem alterius conguentis illi nam per introductionem quali editis congeliae, de iuxta naturam subiecti, non dicitur propti , de in rigore pati , aut fierii seu alterari, sed potius perfici, in suo esse
quare cum alteratio modo dicto
considerata potissime habeat introducere qua tates
disconuenientes subiecto, dc abii ere congruas. consonasque illi , ideo talis, elatio potiori iure alterationis titulo insignitur.
Quare , cum Arist. ωD Thom in praesenti solum diffiniemus alterationem in quarta acceptione, scili-ee prout motus est, quia ex hac distinitione,, ex his quae supra disp. 1. 4 Phys disp. citata diximus, non difficile colliget ut, in quanam essentia eiusdem alte
rationis . tam in tertia acceptione , qui secundum quod intra praedictam quartam acceptionem generationi substantiali deseruit, sita sit. s. II. Ex Aristit. i. Nin mente quo resoluitur. ., Aturam alterationis modo dicto cons deratam paucis expressit Aristot in hoc lib. text. 13.
inquiens: Alterviso quidem es , quando manente ae te
Et sensibili existenistra mutatur in eiurpasonibur, aue
contrariis entibus , alit mediis ulla verba explicans
Thom ibidem leviticio se ait ἐν Sublimi quod ἁ- eratio est .ando manet idem se, bis tinnsensibile , si ierentilla transmutatiione in in substantia facta, si trinise
minatio scio sim contraria extrema seca.ndam meis dia, puta trum de albo in nigrum, vel de rubeo in patia sidum aEx quibus verbis potest sequens quas diffinitio aut erationis modo dicto cosideratae formari. Alteratio est motus substantiae completae mobilis ab una in aliam
passionem , vel passibilem qualitatem habentem latitudinem cum contrarietate. ubi ly motu sumitur proprie , Iocte pro vero , de rigoroso motu de quo praecipue in hac quaest fit sermo. Diximus autem, qaea si di finitio , quia sicut motus non continetur directe
sub aliquo praedicamento , ut in Logica disput. 3.
num s 3 dc in Postpraedicamentis diximus , ita pro-rti non constat genere,in disserentia, Sc consequenter nec proprie, oc in rigore diffiniri potest. s. Poni ur ergo primo in diffit itione inmotus subis stantiae completae , quia iuxta docti inam Aristoti in lipe lib. text. 14 alteratio di Tert a generatione suta stantiali ex parte subiecti, ex eo, quod generatio subisiectatur in ente in potentia, scilicet in materia prima, alteratio veto est subiecti existentis in actu, ac proinde substantiae eompleti, ut ibidem docet D. Thom.
Additu autem , mobilis ab una in aliam passi nem , vel passibilem qualitatem . quὶa ad solas qualitates tertiae speciei datur motus alterationis. Unde idem Doet Ans loco citato, post verba numero praeaeedenti relata, ii inquit Fbilosophar in 7 Pb eorum ρνο t. quod in trimaspecie auialtaris st quartanones aureatio sed solum in tertia, qua diciturpaso, vel assibili qualitas ct propter hoc fort. signanter dixit , quod alteratio est trans ratio in pastombus. Et hoc ipsum saepe repetit. i. quaest. o. arti c. I. ad 3. quaeit. 1. attie etiam r. ad 3. in . dist. II. quaest. 2. arti c. t. ad s. 7. Phys c. leel. r. besalibi, quem sequuntur eius discipuli, ut Zonard. 7 Physic. qu. 4. Banez in prae senti cap. 44 qu. 4.dicens esse communem consensum omnium Philosophorum. Ponit ut tandem ultimo loco ' Habentem latitudiis nem cum contrarietate , quia licet solae qualitates tertiae specie terminen per se morum alterationis, non tamen inomcibus sunt conditiones requisitae ad terminandum, sed soldm in illis, quae se H in C
63쪽
6. Hinc autem potest sacile praedicta dis initio suaderi et explicati e D. Th. de sensu, sensato
lech 6. nam, tibi S. Doct ait Semper opera et febiectum ponere in diffinitione a ccidentis, ut dilitaris Metaph.
νis,sciit iam dicitur simus est nasia curuut. Quare cumhicra: sta ita tu alteratio in abit racto , motus habeat rationem quasi generis et pectu illius metito
per illum tanquam per suum quasi genus dissi nuut;
cumque per ceteras particulas circumloquamur naturam propti subiecti altercationis, ideo optime loco distetcntiae praedictae particulae positae sunt, ut ita alte. ratio quoad fieri possit , hixta communes leges dissi, nitionis accidentium maneat dissinita Sed cirea haec videant ut ea, quae in Logica disp. s. qu. 1 circa m dum dissiniendi aecidet. tia late ex eodem Atist.& Angeli Oct. dicta sint. I. III. Obi/ction Leontra dicta, est solutio earum.
. QEd obiicies primo , quod postquam Aristo t. in D vel bis relatis, ex quibus tradit: distinitio sum.
Ma eli, exp icuit naturam motus alterationis , statim exempti auit in transmutatione ad qualitatem primae, cu quartae specieici ergo motus alterationisitor terminatur ad solas qualitates tertiae peciei. AIHec dens p.rici , quia protinus addit Puta corpus lanum est, mrursus Iaborat manens idem met illum quandoque rotundum , quandoque angulare, ideir ve: dexistens ' Quae verba explicans in et ij. lech. i. inquit Ioni duo exempla , primum fili et . ti m orym ammalis idem manens r ius est suu i, Posea inurn. . tura Iecvn. dum est , quando ei alia meis tali timi idem re .inens e Dan loque est rotti Emm quandoque angrua es, et r. istulas hvem. Et est aduertendum, quod P imum borum exemplorum peltinet ad rimamsperieme talis atra , et uet; dum autem ad cpιarfam.
Sectando habitus viiij, V. G. iniustitiae vel erroris in materia Metaph. pertinent ad primam speciem qualitatis,4 nillilominus datur motus alterationis ad illos, ScMaio non indiget probarione , minor vero suadetur mam sunt qualitates habentes latitudinem cum contrarietate . quandoquidem an iniustitia , quam error possunt intend4 renaitti, milia opponatur contrariae iustitiae, hic veto habitui seientifico Meta- physicae; atq ralitates habentes taedictas conditiones possunt fieri per velum motum successuum alte- lationis quia latitudo , de contrarietas praedicta terar dant alte lationem illam , ac proinde iussiciens causa constituendi lite cessio item in ipsa: ergo , e. Ad ptimam ex his obiectionibus respondetur
ex D Tho loco ibidem citato qui postquam praedictam obiectionem propoluit , addidit, ut eam solis vetet: sexdicet, dum est, quod primo , per se alte-tacio est in qua ita cibus icitiae specie , par accideria autem mediantibus aliquibus qualitatibus m ex
consequenti fit ille ratio ita aliis peciebus , sicut pera i quam alterationcm calidi.&fiigidi, mutat ut homo dela nitate in aegra tudine in m e conuerto in per alterationem mollisin duri perducitur corpus ad aci- quam figuram ' Et ratio eli aperta, nam sanitas , . . . refultat in eo instanti in quo qualitates primae reducuntur ad deb: tam semperiem, di tantitatem. quod
si paulatim acquisitur, non ideo est , quia per se primo terminet motum alterationis , sed quia praedictae qualitates paulatim ad mediocritatem reducun
9. Nec resert si obiicias, hinc fieri Atistotelem
non ad auxisse aptum exeniplum ad naturam motus alterationis declarandam , siquidem solum exe inpli. sic alii in resultantia illa sanitatis , v. G. quae formaliter sumpta non est verus modus sed naturalis uvidam, Minita iri an ea sequela.
Non igitur hoc oh stat nam licet sanitas ex tem perie primarum qualitatum resultet atramen actio, per quam fit est motus ille alietationis ad praedictas' italitates terminatus unde sicut forma substantialis ignis fit permotum calefectionis sub ordinatum substantiae quamuis secundat id ex illo resultet, de ideo illamet alterati , hiae successive disponit lignum , paulatim etiam i modo tamen supra insinuato hintroducit forma in gnis ac proinde semel ex.
sic ma natura motus alterationis potest optime ad ea minaris declarandam exempli fieari in calefactione , prout modo praedicto ad ignera et minatur, ita potuit Aristor postquam erplicuit naturam motus alterationis in coinmuni exemplificate in alteratiorinibus illis quae te in unantur at sanitatem vel figu-xam , quia idem me motus per se primo termi Hur ad qualitates citiae speciei extenditur secundarib &per accidi iis ad praedictam sanitatem vel figuli Nectite illam reseri, iterum obiicias hinc fieri alterationem, qua aliquid fit nigrum ex albo, non esse rotum, ex eo quod albedo&nigredo resultant exrnixtione primarum qualuarum.
Non itaque hoc obest , quoniam ut optim nota-
iii Zanardus Physi quaest. . aliud est , has secundas qualitates praesipponere alium motum per se terminatum ad primas, aliud vero qubdex vi l. lius motus per lam natur tem seqitelam resultent, ut in sanitate . aegritudine contingit:ram primum est verum, non tamen obstat ad hoc, ut aliqua quaturas per se terni in et motum alterationis:secundum vero est salsum , nam revera praeter illum primum motum datur etiam hic secundus, sicut augmentatio praesupponit alterationem, di nihilo mi fius est verus motus,&volitio in dispensat iliter praerequirit intellectionem,& nihilominus utraque est vera actio. ri. Ad secundam respondetur cum Zanardo lo. eo citato in solutione ad x. quod eum contrarietas stre spectu alicuius subiecti inde est, ut ad contrarie. tarem qualitatum requisitam ad motum alterationis petatur, ut se mutuo ab eodem subiecto expellant,ita
quod ad introductionem unius , per se loquendo, deperdaturali , ac proinde una per se fiat ex alia tanquam ex suo contrario, alioqui quoad hoc, quod est terminare motum, perinde se haberent ae si nones en contrariae.
Caetetum habitus viiij, vel erroris , non ita inter se coiripirantii cum habitibus oppositis mam per accidens est ad acquisitionem virturis iustitis V. G. quia pici existat in subiccto habitus iniustitiei , per se loquendo , non fit ex illo Latin qualitatibus terti speciei, ad quas datur per se motus alterationis , oppositum contingit, cita calidum per se fit ex stigido, album per se etiam fit ex nigro , quamuis aliquando pet accidens fiant per naturalem sequelam,ut in prima productione compositi naturalis cernitur.
Vnde, clim communiter dicamus requiri a m tum contrarietatem , debet modo iam explicatot telligi, ita nimirum, ut unum ex contrariis, per se
loquendo, habeat rationem termini a quo respectu alterius,&aliud racionem termini ad quem. Desumitur
64쪽
DM'. V. de is eratisne suae. II.
alitem haec solutio ex D Thom in i dist. 7. q. riari. i. ad s. ubi inqilio Alio modo dicitur proprie passio quando abiicitur aliquid a substanιia in Me sexactione contrarii transmutantis,ir secundum istam passonem alteraiis diata non es nisi circa sensibilia, ct ei
casensibitimpartem ani ferse. Tuin etiam dc clarius lib. 1. de Anima lech. i. his verbis: Sed dicendum, quod cum aliqui ab errore reducitur ad scien iam in iis
raιis , est os quadam similitudo alterationis , qua est decorurario ad contrarium I non ιamen vere est ibi ratis aiareratio: nam arterationi, qua est de contrario in conι
rium utrumquepers , ct essentialiter comesis sciIicet φίodsi a confrario,GHquo.isi in contrarium c d in aequissione silenita accidu quod ille, qui aequari scis riam meritaris, prius fuerit in errore, a que hoc emmpes si adduci adscientiam veritatis Lunde non es mer.
adieratio de contrario in contrarium.
Mikm Hieratio adaequat diuidatur in intems nem, remissionem.
ia. T methodum in ordinem Arist. obseruans, V post quaestionem quid est motiis sic rationis, statim ad inultiplicatem eius declarandani accidimus no: autem loquimur de specicbus atomis alterationis: nam has certum est multiplicari iuxta multiplicitatein atomam qitalitatem, ad quas praedictus motus terminatur unde calefactio, de frigefactio, distinguuntur specie, seu quasi species, quia calor frigus pecefice distinguuntur, sed loquimur de speciebus, vel quasi speciebus generali istinis,
tus alterationis, sub quibus caeterae aliae quasi species ambiuntur. Et licet quaestionem hanc de alteratione visti icte δε rigorose habet rationem motus , discutiamus nihiloininus ex his quae circa illam iecunduin istam rationem consideratam dicemus, facile con Itabit, quid de eadem ecundum quod est mutatio Physica, Mabstrahit a mutatione instantanea, duce sibua, dicendum sit.
Rariones pro parte a masiva. is D Artem anumantem si adere videntur haec ar-rgumenta Primunt: nain latitudo qualitatis tantum est intensibilitas in remissibilitas ctgo alteratio ad quesitatem terminata adaequat diuidetur in inrelisionem, .remissionem Antecedens patet, nam qualitas solum augetur, vel diminuitur per intensionem Sc remissionem .ri ex statim dicendis magis constabit. Consequentia ver probatur iam iuxta diuersam latitudinhm termini est diuersitas motus: ergo clim latitudo qualitatis tantii insit intensibilitas,
de remissibilitas, fit inde, ut alteratio ad ipsam terminata tantum sit intenses, remissio. Confirmaturri nam ex eo, quod latitudo'tialitatis tantaen est maior, vel minor quantitas, ideo motus ad illam terminatus adaequale diuiditur in augmentationem, Se diminutionem Dergo, quia latitudo qualitatis tantum est esse intensilin in remissum, debmotus ad illam tendens adaequale diuidetui in intensionem, de remissionein. Secundum : praeter mccum intensonis & remi psonis tendentem ad qualitatem formaliter, prout intensam, vel remillam solium datur alteratio terminata ad ipsam qualitate praecisε secundum se absque ulla
latitudineiat huiusmodi alteratio non est vetus motus
UIergo alteratio prout est motus adaequat diuiditur
in intensionem, remissionem. Consequentia est nota irator vet,videtur certa, sit quidem quaevis qualitas praeter latitudinem inten sionis, de remissionis, tum importat propria enti talem, atque adeo praescindit ab omni latitudine. Minor tandein etiam constat, quia ut ex communi sententia saepe dictum est, nequit dari verus motus, Qui non cndat ad terminum prout habet aliquam
i . Nec reseri, si dicas qualitatem secundύm se
Iiabere latitudinem partiumentitatiuarum,4 conse- qtienter secundum illam posse terminare motum,qua-rcitus trus introducitur secundlim nam partemqtiana ccuudum aliam Dac proinde prist correspondet ni parti subiecti. postea alteri. Non igitu hoc efert, nam ut constat ex his, quae in logica disput s. m. a. ostendimus in sola quantitas habet ex se parte entitati uas, qualitati velli sollim competit ex propriis meritis latitudo intenso nis vel remissionis cundae distinctio partium entita,
tiuarum prouenite a quantitate moi secus pro r-tione tamen seruata, ac subitantia ex se non habee distinctionem partium entitatiuarum, sed hoc ei istin maliter communicatur a bla quantitate
Tertium, qualitas non potest naturaliter producis nisi unita, communicata subiecto Dergo necessi ri producetur sub eis intenso,vel rem illoaergo qui uis notus ad illam terminatus erit, vel intensio, vel remissio Antecedens non indiget probationes primaver consequentia etiam constat , quia qualidi unita ubiecto non potest non eis in illo , vel parum, vel multi im radicata si primum, erit sub esse remisso si iecundum habebit esse intensum. Secunda a tem consequentia patere prima, nam intenso terminatur ad qualitatein intentan, remissio verbia catadcm , ut est sub eis rentit .
it. Vera sentensia Thomsara .is. Icendum tamen est motum alterationis, seu I ad qualitatem te cininatum adaequat diuidi
in alterationem, intensionem , de remissionem. Ita
Arist.&' Thom. s. Phyc fatisque innuunt etiam
in hoc lib. ext si quos sequuntur Caiet. 2.1. qu. . anne in praesenti cap. 4 qu. 1 concl. 3. -- rei m. i. a. disp. I. num. 9. o. communiterque Thom istae.
Explicatur assertio , nomine alterationis , quae est primum membrum huius diuisionis, non intelligismus alterationem , ut est quasi genus ad omnem ab terationem successivam, laicit acquisitionem qua litatis cum motu abstrahendo ab hoc, quod est i tam qualitatem produci, vel eam iam productam intendi, alit remitti sed alterationem, ut dicit speci lem productionein successi in totius qualitatis, quae antea non erat: nam saepissim fit diuiso generis alicuitis in species , quarum altera propter nominum penuriam vendicat sibi generis nomen , ut cum di
uiditur dispositio in habitum & dispositionem , ubi
dispositio retinet nomen generis, licet non cum I
tione illius praecise , sed supra ipsiura generis naturam addat disserentiam, scilicet essit facile mobilem. Vnde, alteratio prout constituit primam quasi
specie in alterationis, terminatur ad qualitatem producendo conseruando illam successive secui distin totum suum esse, de latitudinem, seu in
crementum non incorruptum, quod h. ibet quamdiu durat illa actio, per quam praedicta qua
65쪽
Dist t. V. de Alterat. si se n
ati aetntationiς, tali aliquid illius inaioris radicari alis, quod habet qu.ilitas ex vi suae primae productionis, Pollea cide in cominnilicaretur, tunc pollet,li adlint caeterae aliae conditiones terminare secun
dii in illam motum intensionis , dummod semper praesupponeretur qualitas producta cum aliqua radi
m. Ad conficinationem, transeat motum ad quantitatem per se prim terminatum adaeqitate diuies haligmentationem,' diminutioncm negamus tamen inde sequi alie rationem tendetuem ad qualitatem tantum cile intentionem δε remissionem. Et ratio dii paritatis est main qualuitas secundiim se ivt primo producitur lacuit dum totam tuam entitatem, partes in ea inclutas, non supponendo quantitatem in eodem lubiecto productam dii per naturale in dimanationem ex eo , qubd est debita su stantiae in instanti generationis , ut constat ex his quae in lib. Phys dis Io num cro Il2. deinceps, ἐκ disput. 22. num disp. 28. num. Is diximus. Caeteium, inlitas, verbi gratia, calor, ut productus in aqua secundiim totam suam cninarem, non fit per naturalem dimanationem: cita potest secundae latitudinem dictam fieri ex suo contrario, sciliiseetfigore, fesconsequenter per motum. Vnde, negandum est quantitatem, ut prim productam, non habere distinctam latitudinem a se ipsa, ut terminat motus augmentationis diminutionis , quia reuera habet distinctas partes extentioliis. Caeterum, ratione illarum non potest terminare motum propri sumptum tum propter dichaci tum cx eo, qud non habet contrarium, ni si ut est maior, vel minor, secundum quas rationes solum terminat augmentationem, laimb
11. Ad secundum, neganda est maior motus enim alterationis numquam terminatura qualitatem ipsam praecisam ab omni latitudine, doradicati neu quia etiam, ut constituit primam speciem prindicti motus , tendit ad qualitatem, ut ad terminum serinalem,ad latitudinem verboseu radicationem per illam productam, ut ad actualem perminationem dc modum intrinsecum talis termini: ac ver,motus i tensionis tendit sorinaliter ad maiorem intensionem, non autem ad qualitatem, ut ad quid per illain productum, &siimiliter remissio formaliter sumpta tendit eodem proportionali, iracit modo ad esseremilium, iuxta ea, quae in solutione ad primum di-x unus. Vnde ad rationein Brinalem terminatiuam motus non delideratur necessarib,ut ipsemet latitudo sit id , quod specificat rinaliter terminat motum, leti is est,'ubd ratio specificativa secum inerat praedia latitudinein, ut modum intrinsecum indispentabiliter desideratum ad talem terminationentiquia eo ipse non potest non,ii adsint aliae conditiones,dari vera successio,& contraiietas, cunctaque alia ad motum,cquilita. ii. Ad tertium, concedendum est antecedens,imb
prima consequetuta , si intelligatur de ptimo elle intenso, primo elle remisso, id est non praestippinnei. te aliud, quod per aliam actionem coinmunicatum suci iam qualitas semper producitur sub is intenso,vel remill b, seu sub illainatori, vel minori ta- dicatione ad quam actio productiva continuata, Ecnon interrupta, potuit pertingere in deinde neta da est secunda consequentia.
Et ad probationem patet ex dictis, quomodo sicut relitatectio non tetani natur ad esse hominis V.G. utcumque sed ad illud, ut connotat , quod prius fuerit productum per aliam acti emim interruptam, α caetera alia, de quibus suo loco cita motus intensionis non terminetur ad qualitatem intvt cumque, ted secundum eam radicationem, crementum intensuum, quod aduenit finita actio ne productiva qualitatismam cum nullus motus pro ducat suum terminum a pis sed ad premet fit inde, ut intensio , quae est ab impersectiori ad perlectiorem calorem , seu ad maiorem radicationem illius, prinsupponat calorei imperfeci mulicatum, per aliam actionem, vel motum L ita si calor denuo produc tu ex frigore ser moturi, siue actionem illam in se non interruptam, sed conisnuatam, ac proinde eontinubrespicientem distinctum terminum serm
lem, perueniat ad totam radicationem, quam in eo
lubiecto naturaliter potest habere: tunc habebit elle intensium, saltim naturaliter loquendo, peclectissiainum, non per motum intensionis,
Ex quo tandem fit, motum intensionis posse sumi dupliciter, vel pro acquisitione maioris radicationis, seu intentionis qualitatis , etiam si una cum illair ducatur per eandem actionem ipta qualitas, vel prout specialiter constituit speciem distinetam a motu, quae est prima species aliciationis. Vnde licet quodvis i crementum qualitatis , quod intra propriam lineam ei competit, debeat fieri per unam ex his intensi nibus , quando per motum fit; non tamen est, celles, ut determinate fiat per intensionem constituentem distinctam speciem ab alteratione, mod5 dicta, ut explicatum est. 23. Nec resere, si contra hac, quae diximus, obiicias ex eis sequi alterationem, quam ut primam speciem motus assignauimus esse limul.&pro eademὰ
ratione actionem productivam,in conseruatiuam, at
hoc videtur impossibile: ergo, & caetera Sequela es haperta: nam praedicta alteratio, verbi gratia, cales otio postquam calori suam entitatem cor unicauit. adhuc durat,4 tribuit illi maiorem radicationem, quam nondum habebat, cita simul conseruatentu tem caloris, imperfectamque radicationem iam productam,& insuper producit denuo maiorem ramc
tionem quam nondum produxerat.
Falsitas ver consequentis probatur; tum quia iam eademmet actio haberet simul duas species, qu
tenus nimirum ut productio terminatur sermalitet ad modum maioris intensionis, ut tunc prim ii cipientem, non ad qualitatem, quae iam pri supponitur producta Dat verbi conseruatio tenditiat maliter ad qualitatem, ut praeexistentem : non autem ad modum, ut tunc prim producium Tum etiam, quia motus habet suam denominationem dc quidditatem a terminosi ali: ergo pro illa dura tiones, pio qua talis terminus conseruatur , de non denub producitur, motus ad illam terminatus erit consi, uatio, non ver productio, sed toto illo tempore determinato,quo durat calefactio, non producitur entitas caloris, quae est terminus calefactionis,
quia praesupponitur producta: ergo toto illo, aut i aliqua illius parte non habebit simul praedicta cales .ctio tuta sit ploductio,in conseruario. Tum denseque, quia eminentia continendi simul deir Garati duratione rationem conseruationis,&productionis,
adhuc non conceditur actionibus longe superiori Meminentioris ordinis, qualis est creatio, v. g. Αngeli ergo multd minus actioni adeo inserioris ordianis, qualis est alteratio, concedenda erit. . Non itaque hoc reseri, nam concessa sequela neganda est minor in ad primam probationem discendum est, quia scut non est inconueniens, unam, δc eandem secundi im speciem aetionem increatam Dei habere multiplicem denominationem, qaearum
aliae lint respectu termini Hrmalis, aliae ver resepectu uiaterialis: desideo dilectis essentialis ipsius
66쪽
Dei denomitiatur necessiaria respectu bonitatis diui eationis iam dictae rum etiain, quia latitudo denubrue, quae est terminus sermalis illius, .libera res moducta attingitur per illum motum:quia est aliquid pectu creaturarum haberitium rationem termini ma qualitatis iam coxistentis , de continuo, absque terialis, in comparatione ad easdem creaturas di aliqua interruptione post illam, Ac latitudinem si se citur productio secus verbper collationem ad di loqui licet prioiem aduenir Vtrum autem qualitas uinam bonitatem, sic de aliis secundum suam entitatem considerat , diuersimode
Ita,eadem actio creata potest habere plures deno conseruetui ac latitudo eius iam producta de in quo miniationes, respectu tcrmini star malis, Se aliam res haec diuersitas consistat, alia quaestio est, cuius decisio ex dicendis infra a n. ia . usque ad 17.4 n. III. Sc 71 constabit. 26. Ad tertium probationem dicendum est illud nonProuenire in alteratione, de excessu perrecti pectu alicuius exercit, vel modi intrinseci ad illum requisti: nam cum vna eadem actio simul posisit attingere tam terminum naterialem , quam . i, de ea, quae ad ipsum pertinent, potest cum quatenus intelligitur terminari ad nis simpliciter, sed potius ex imperfectione ei προ- ,non intellecta ut terminatur ad aliud ε se concepta poterit diuersa denominatione significari. unde, licet alteratio continua, prima producti ne caloris ex frigore s lite ad eumdem calorem,V.G. ut sex, denominetur in sui inceptione productio re
poetu ipsus qualitatis nempe caloris, de modi quem
runc habet, non ver,conseruatio, ex eo qubd coim notat terminum se illam productum non suille antea, cuius oppositum ad denominationem constru
tionis desideratur,is deinde in sui continuatione denominetur conseruatio respecti qualitatis , latitudinis intensa iam productae te pura productio respectu nouae latitudinis, quae tunc denub incipit,nibilomimis non ideb habet duas species , quia tales denominationes non sumuntur ex diuersiis terminis cmalibus specificantibus, sed ex eodem terminose ali , scilicet qualitate, quae sue ut prim incipieris , sive ut conseruata per illum motum semper eum specificat, iuxta ea quae . Phys. 1I num. 24. di ximus, de ex modo intrinseco illius requisis ad eo ianuitatem , vel ad tantam continuitatem eiusdem motus, nimirum ex latitudine iam dicta eiusdem qualitatis. as. Ex quo adsecundam probationem eiusdem misnotis dicendum est , motum habere suam denomin tionein a termino sermali, non tamen excludenda latitudinem actualitatem ae modum intrinsecum illius , tanquam aliquid ad ipsum necessiarib permnens unde quia terminus sermalis, scilicet qualitas, una cum inodo illo intrinseco latitudinis, quem habet,dum per ultimum non esse, R in tempore immediate sequenti incepit, conseruatur in sequenti duratione modo tamen alibi dicendo pereundem ino IIT, intentionis, remissionis ampliustum, ex eo quM sicut motus est essentialiter successi V parescat, inuestigare oportet ad uanam Praedi-uus, ita quivis motus habens successionem certam,cte camenta intensio , de remissio , siue nat per motum, determinatam quaecuinque illa sit, essentialiter sue per mutationem instantaneam, terminari possit, habet producere, e conseruare pio aliquo deter quod modb explicate intendimus. Sed quia res haec nato tempore suum terminum modo illi termi multis est dissicultatibus implicata, ideo ut claritatino proportionaro licet per accidens sesquMasi mo smul ac breuitati studeamus , eam diuersis quaesti tus duret per unam horam , v. g. aut per dimidiam, ibus absolvemus, quarum primam priori, o prii idebin praedicta duratione habet rationem conseruarionis r de quia in eadem sequenti duratione producitur noua latitudo intensua , propterea in ivia eadem duratione habet rationem mouae prod
Contra quod non obstat id , quod ibidem dicitur.
scilicet actionem sumere suam quidditatem cien minationem a termino sermala, quia, ut modo dicebamus, bene potest eadem actio habere denominatione unam, imb de plures respectu termini se alis, δέ aliam respectu alicuius modi intrinsecta ipsum requisiti dum modb denominatio potissima a terminosirinali sumatur, ut in praesenti contingit: nam reuela praedicta alteratio potissime habet rationem motus conteruatiui, dum continuatur, licet etiam sit productio. Et ratio est tum, quia est conseruatio respectu temuni larmalis, scilicet qualitatis,ac radistari nam creatio Angeli ide,non habet pro eadem duratione, per se loqvcndo orationem creationis, de conseruationis simul, ita ut denti producat aliquid. quod initimo instanti suae inceptionis non produxe rit, quia habbi totum suum ite simul, atque adeo quidq i id producibile per ipsam est, producit in primo instanti suae inceptionis, taliter, ut nihil aliud conseruet, nisi id ipsum , quod per eandem in eo instanti productam est.Diximus,per se loquendo,quia per accidens bene potest contingere, ut actio illa in primo instanti non producit aliquid, quod alias producere poterat ut si Deus impediret resultantiam pasisionum Angelicarum per unum diem Iunc enim eo transacto palliones illae ex vi actionis creatiuae , quae pro eadem duratione est conseruatio substantiae An geli in rerum natura, de nouo producerentur. Caeterum motus alterationis prout eoustituit prismam speciem,non est totus simul, sed successita. Unde ex quo capite idem numero durat, conseruat eun dem numero effectum, quem ipsemet in tempore a recedenti produxerat, B ex quo capite non est e tus simul, sed habet diuersas partes, quarum nisi cedit alteri, habet etiam aliquid de novo, non quidem qualitatem ipsiura, quae iam praeerat, sed,
uam eius latitudinem: nam haec est natura motus, ut cuius parti eius correspondeat noua pars termini,vel
modi, de latitudinis termini per ipsem producti.
cipaliora Praeconcedimus merito
a . D Artem affirmantem suadere nituntur haec a I gumenta. Primum, quia Inde colligimus qualitates II intensas , quia reius modo quam aurea opesantur Mita calor tunc est intentior,quando Hrtius calefacitrat substantiae sortius,& per modum causae principalis solent operati in unotempore,quam ita ah ergo etiam erunt intensibiles, de temisi, biles Secundum rideb qualitates habent incrementum in perrectione proma. salua
67쪽
DO IV. de Aiserat. suasi. III.
Ahia manente unitate spes hca, numerica earumdem sed etiam substantia crcscit in persectione su itantiali, salua manente sua rati e spe sifica, cindiuidualit ergo etiam intendentur Minor patet ex D Tli. r. p. q. 8'. art. I. ad 2. alibi saepe asserente animai corpora coniunctam persectiorem et se se ipla separata in ita modis habebit elle perfectius, inod impersectitu consequenter intentum, vel rem illiina. 18. Tertium , deliqualitates inteumdunttir, de re- remittuntur ex parte subiecti quia non obstante indiuili bilitate in esse specifico respicitin ipsum cum indifferentia ad magis, vel minus persecte illud actuandum; sed serina , si ibiti irii ilis potest non o stante indiuilibilitate sua in eis specifico respicere
hoc modo materiam prunam ergo , C. Maior patebit ex infra dicendis: minor ver probatur , nam cum materia prima habeat plus de potentialitate, qaam subiectum qualitatis, habet maiorem in deterin minationem ratione subiecti actuabilis: ergo non litimetit in potentia adio ut informetur per Hr- main substantialem, sed etiam ad hoc, ut magis, vel minus per tecte per illam actuetur, ac proinde forma substantialis respicit materiam, non tollim , ut actuabilem , sed etiam ut magis, vel mini; persecte actuari potem Confirmatur, materia potest suscipere magisvi minus Dergo etiam forma lubitalitialis, consequenter totum compositum Haec ultima consequentia patet ex priori prior vero , tum ex paritate rationis;
tiam etiam , quia hoc ipso qub subiectum ali citius larinae habeat latitudinem in ratione subiecti, potest latis habere magis minus penes hoc quM magis vel minus illud actitet Antecedens autem est Arist. 8. Met text. io ubi D. h. ecl. . ait, quod materia serte suscipit magis de minus.
te nubilem , de remissibilem. Ita Arist. cap. de substantia his verbi, substantia non dicitur ma
substantia fibram rationem. Idem etiam D. Thom. opus. o. tract. a. cap. . ubi late propriam irinusi dicem assignat: dc 2 p. quaest. 76 arr. . ad quartum, dicens 'Eue substantiale citius libet rei in indiuisibili consistit,&omnis additio, e subtractio variat speciem, sicut innumeris, ut dicitur in S. Me r. Vnde impossibile est,'ubd forma substantialis quaecunque recipiat magis, minus. Et q.9t art. I. ad tertiuin, ubi loquens de indiuiduis substantiae, inquit οπια, s idem isdividuum nonparticipiacisDimspeciem p mdo- qua maius aua Laue minas: Neque etia , diuersu imiMidi riparticipatur species δειbstantia secuniam magis,
diminus tandem sententiam tuentur communiter
omnes Philolaphi, viro , vel altero ex antiquis excepto,& ideo superuacaneum esset ingratos referre. Et licet assertio haec ex his, quae in Logica disp. n. n. 36. diximus, satis nitet, nihilominus ut ma- is veritas illi iis pateat, de ruens Arist. lam Tho raicitus explicetur, ideli illam ampli iis ratione ex utroque locis citatis deliinapin , de ad hane Hrmam redacta suadebimus. so. Illud quod dat speciem, oportet elle fixum, Scstans, quasi in indiuuibili consistens, ita ut additio, vel abuti quaevis ab illo variat speciem deae t- antialis tribuit speciem abitatui ergo
Coaeg. Co l. raus non suscipiet magis &minu .sed in indivisibili consi.
stet: ergo hoc etiam habebit materia quae suo modo ad specificationem concurrit, de consequenter neque totum substantiales, neque aliquid aliud ad genus substantiae pertinens suscipiet secundum se magis, Seminus, seu nitensionein, remissionem.
M.tior probraui aD Thom quod lib. I. q. . art6. i. tertium , qua specificans ut sic constitim spe clam pC moti an vltimi, te per modum termini; ita mum Duelὸi, set terminus, ut sic, quasi in indiuili bili consistit, Mi leti inquit Philosephus 8. Metaph. Fiat pecies lunt licuti tuneri , in quibus additio,
vel diminutio variat speciem Minor ver b,& duaepta ore consequentlae probatione non indigent. Vltima denique ex viatori constat, tralia cum totum constit blatur ex materia, serma , nequit intendi, auti et miti l ali tu i ex ius partibus non est intensibilis .remissibilisci cumque si ibsistentia in existentia,
qtiae lolae una cum essentia in diuidua, si ubstaIrtiali, con riti t. mila lineam et lentiae exhaiit itin praedicam eii luit lubilantiae , habeant rat Ionem et mini, ut Coniit ri x lia , citra I l)llysic. disp. s. n. a. diximus fit m les, vi in lati ubili conlistant L consequenter
neqtie pl. , ncque aliqlud ad praedicametrium sub statrii petet me iis poterit suscipere magis i minus,1cti Inminili, remitti.3l. Sod contra rationem lianc obiici potest, quam llis albi illa lectandii in tuu in ei te peciti cum coli sistat in nisi uili bili cu illud tabuat lito subiectes nitu lo-mmus potest uitenili in renuti, quia intensio non per inc ad lestri inlectaria conceptum illius, sed est in Odus accidentaliter eidem luperueniens, ut ex se con
si v quaestione equenti latius dicemus ergo qliantius forina libitantialis et se specilicum , ut tales, quod ab illa prouenit, coinlistat in i diuiti bili. nihilominus non cit, id erat incapax intentiolus, re naissionis Patet conseqtientia , quia eciam eius intensio noi pertineret ad In triniecit in eius conccptum, ted et Iet ino lus illius in consequenter male intulit D. Thorn. tarma in substatui alem tron et se intentibile in ,& rem illi bilem ex eo'si Ad tribuat cis specificum qu . d lii iti dii utibili conlittit. Respondetur' eis dii parem rationem inter imam si ibi .uitia letii, maccidetita leni , quae est qualitast R. Im licet utra lue ecundi mihi ut et se Becificum, ut .de, coli sit atrii in iliuili bili e Nanien serina substanrialis ita coiisi si et in indilii: ibili, rei repugnet cliuili bilitas secundu in magis, minit mira lineam, set genus substan. tiae iec is vcro qualitati intensibili
Q. Erratici huius diuersitatis tangitur a D. Th.
lana substantialis tribuit proprium et se specificulti compoliti substantialis,ac proinde communicat etiamelle impliciter et iuraque id, quod saltem connatu i iliter adii enit substantiae constitutae in sua specie, ta elices impliciter adueniat accidentaliter in sive rum accidens praedicamentale respectu quia, Vt docet idem S. Doctor quaest unica de an inra art. s. ad 1. de potent quaest. . art. . ad 9. prima pari. cluae it et ar . . existentia est ultima actualitatis, quae saltim connaturaliter potet aduenire in genere iubstant: ae sit inde, ut implicet larmam aut composi- tuli subitantiale fecim dum te sumpta habere di si bilitatem secundiura magis,in minus, te secund urielie Intentum in remissum initandoquiden ii quae intentio illi secundum se conueniret, eliet modus Libstantialis, licuti tuentio conueniens accidentibus est modus accidentalis <inui esset accidens, quia supponeret esse sin)plicitet subitatulae, sicuti in te
ii qualitatis sepponat eis lecUndiu quid illius Ca-
68쪽
ictum qualitates intesibiles nondant esse specificum simpliciter sed solii in secundum quid, Maccidentalei ita tam ipsae , quam modus intensionis earum possent ad idem genus pertinere. 3. III. primum in oppositum respondetur, sub
LX stantias non operari nisi mediis accidentibus, via Phys disput. Io num M. diximus, desita sesetior, seu intensior earum operandi modus refunditur in accidentia, seu qualitates , ut in principium proximum in substantiam verti ut in principiam principale, sed radicale ideo non sequitur eam etsi intra lineam substat: tiae formaliter intensis bilem, ,emissibilem, sed esset radicem intensonis
Ad secundum respondetur ex Conrado I. a. quaest. I. art. r. qubd sicut ad hoc, aliquid stlicte ac proprie suscipiat magis. minus, seu intendatur, dor mittatur, non rufficit habere esse persectius quam aliud, alioqui nihil creatum esset, quod non susciperet magis, & minus, sicut nihil creatum est, quod non excedatur ab alio in perfectione propria, ita ex eo
quM aliquid habeat respectu sui ipsius in diuerso st
tu modum essendi utcumque perfectiorem, non colligitur suscipere magis,4 minus sed oportet ut secundum illud secandum quod suscipit magis , ε insenus habeat aliquam latitudinem, intra quam saltim supernaturaliter possit esse variatio. Quare, licet demus, quod animae coniuncti a nectatur aliqua maior perfectio, nihilominus quiatae eonuenit illi ratione status vi secundum eam non habet latitudinem , quippe cum vel illam i tam debeat neces Iarib indicis biliter amitere separ ea , vel totam sine diminutione retinete indivisibili modo coniuncta, Hebratione huius nequit suscipere magis de minus. 3 . Ad tertium constat ex dictis pro esse ratione nostra. Etenim na&eadem sorina accidentalis, test respicere unum, idem subiectum, ut magis, vel minus auuandum intra propriam lineam, seu senus talis tarmae, sectis ver Arma substantialis promter rationem ibi dictam fide licet una serma uia stantialis polst actuare perfectius, quam alia specie diuersa,quatentis per hoc denotatur quM tribuit esse specificam persectius, non tamen eademme potest ullo pacto eandem materiam magis, minus actu re, qualibet ad intensionem, doremissionem requiritur, ut constat in anima rarionali , quae licet tribuat esse specince diuersum, nobiliusquam anima sesitiva, suo composito conimunicare, quMnem primi subiecta , admitteret intra pristium g nus magis di minus seu intensionem,& remissionem, non posset non forma substantialis intra idem genus suscipere etiam magis, o minus, ut confirmati ortim concludita desita quando statim addidit: Sed siquidem cum materia es in quibus verbis iuxta e plicationem D. h. designatur, qudes Materia fotis te suscipit magis dominus, ' loquitur tam ipse,quam S. Doctor de mare risibus dispositionibus. Quae omnia paucis verbis idein D. Th. r. a. quaest.
32 au. I. explicans praedicium testimonium comprehendit sies Philosephin dicis in s. et quod sic
Virum mis diremisso te P. . C m substantiae ovantitas proximior sit, priminueiue post illam locum inter praedicamenta sibi vendicet, ideb praesentem dii ficultatin circa qua suadetur 'r a minu ε.,6. Dracio dubitandi pro parte Hirmati est: moquantitas magis inest substantiae inter omnia
accidentia Dergo erit maga capax intensionis. Αncedens probatur: nam caetera accidentia insunt subisi stantiae ratione quantitatis, ac proinde quanti erit
quae magis in est, iuxta axioma illud, propter quod unumquodque tale de illud magis. Consequentia, et probatur, nam testem Thom 2 2. q. artas. eatenus qualitas dicitur intendi, quarenus magis inest stinantiae. Secund&eside charitas unius iusti est inremior. quam alia alterius, quia unus habet plus de charit te , qui in alius , ergo similiter cum unum possit habere liu de quantitate quam aliud. esse intensii quam illud. g. LPM negativa figitur , di rationem. m. Probatur.
DIcendum tamen est primN quantitatem Mianuam non sincipere magis de minus cessc de quantitate, dei Th. opus G devhM praecipue veris I x loco citat,q.stivbi ficisquiti Omnuforma, qua με et tracturr P-- -- Minus . , -et inrensi- rem,s ea unde in geneγεμώ- η- nibis Heuurse nciam metis, in imo =-- qu πωγρυροήν ε est sis uia, Ofigura enam μι- sequim quinarum , inde est, miaodirime etiam 1 soduio vitio id secundum, metis, ct --. Unde tan Aristotelem, quam S. Doctor communiter sequum tu omnes Dialectici, Se Metaph a quibus proinde stillatim reserendis abstinemus. Ratio fundamentalis desumitur ex verbis, quae modb exi Thom retulimus ad hanc se am, est, ita de ratio formae ' Si autem materiasti dactis. Substatia non potest intra proprium genus fusima secundum suam substantiam, , habet ratio cipere magis,& micius: ergo nec quantitas continua. Pater
modis si magis homo, quam ante sicut albedo potest 3 mota tribuere corpori, ubd si magis album quam ante emti de ob id haec, non illa respicit subienum,
ut magis, diminus actuandum, d ut capax recipiendi esse magis , vel minus intensum. 31. Ad confrinationem negandum est antecedens, ae ad probationem dicendum tam Arist quam D. Th. intelligendos esse de dispositionibus ex parte materiae se tenentibus. Vnde idem Arist. loco citato tribuit formae substantiali indivisibilitatem secundum, sis, de minus, dicens, Et quemadmodum nec numerus habet magis , vel minus , nec quae secundiunspeciem substantiaci ' id est, ut explicat Ang. Doct. leci. s. ' Sicut ratio numeri in aliquo determinato consistit eui non est adderes, nec subtrahere, ut di-
69쪽
Disp. IV. de Alteratione crist. IV.
Patet consequentia : nam quantitas valde propinqua est substantii ergo ex huiusmodi propinquitate participabit ab illa , quod non suscipiat magi , de
Sed contra hanc rationem obiici potest primbi plures qualitates esse valde propinquas substantiae, sicut calor igni, frigiditas aquae quia habent se per
modum proprictatum quae hoc ipso, qudd tales intime coniungunt ui mellientia, aqua fluunt rid hoc obstante suscipiunt magis, minus Dergo ex conivisectione quantitatis ad substantiam male colligitur ipsam inde partici pare hoc , quod est non suscipere magis, minus. 38. Nec salis erit,si dixeris , quantitatem esse intimiorem substantiae , liquidem recipitur immediate in ea,secus verbialor, urigus, quae non nisi media quantitate eidem insunt. Nam contra hoc est Dium qudd calor frigus diminant toto ratione serinae, ut in Logicaaixi inus, Uisntitas verb ratione materii ergo illa sunt uui- ora, quam ista Patet consequentia, quoniam quae oriuntur a principio magis intimo, auia connexa cum illo, sunt intimiora ; sed serina est intimior resipectu totius, quam materia, cum tribuat speciem, rationem atomam Dergo calor ligus dimanantia ratione formae erunt intimiora gin, quam quantitas
eius di inanans rationem Meriae. Tum etiam,quia gratia sanctificans immediate inhaeret ellemiae animae, sicut quantitas in substantia & nihilominus non ob id est incapax intentionis,& remissionis Verginex eo, quM aliquod accidens habeat praedictam propinquitatem cum substatuta,male colligit D. Thom participare ab ipsa qubd non suscipiat magis, minus. Secund obiici potest, qubd non obstante propinquitate quantitatis ad substantiam, non habet eadem Quantitas indivisibilitatem in partes extra partes, licet substantia ita sit indivisibilis, ut ei repugnet talis distinctio partium etiam entitatiuarum, e intra genus substantiae r ergo ex eadem propinquitate ad substantiam non suscipientem magis dominus, non lic bit colligere quantitatem etiam non sustipere magis
39. Ad primam ex his obiectionibus releondent aliqui,calorem, frigus, ut sunr propriae passiones,&naturales potentiae immediat contequutae ad sub stantiam, non suscipere magis: minus,alioquin non
aucta , ncque mutata causa eaium , scilicet essentia augeretur, dc mutaretur effectus, nimirum praedictae proprietates,ut sunt proprietates, Ac naturales potentiis quod erte repugnat: cum hoc tamen stare, ut suscipiant magis minus , secundum quod sunt pusiones,vel passibiles qualitates. Caetetum, secundum istam rationem non habent immediatam consequutionem , propinquitatem cum substantia, ii tillam habet quantitas, ut talis est ita non mirum,qubd est propinquitate ipsius clim substantia intulerit D. Thom esse incapacem suscipiendi magis
I. Haec tamen olutio non placet aut . . t. q.FLart. i. circa finem,Albert.MaM.tract. a.dedanerentia
cap. 1. Astud illo in praesenti quaeuione . conclut . . Baiiez cap. . qiraest.3, Et merito quidem , nam calor,
verbi r .itia , ut est suo modo proprietas ignis ab illo fluens iast virtus, innaturalis potentia eiusdem ad producendum alium ignem disponei,dam materia
in ordine ad illum ero secundum istam lationem prodiicit ditim calorem cum intensione ad id requisita; consequenter calori Ioducens etiam secundurn praedictam rationem conlideratus,habebit limitem intentionem,alias secundum hanc rationem non posset
pei modum cauis univocae producere talem calorem, Accedit, ub potentiae senstiua, ut visus,inauditus, comparantur pet modum proprietatum ac naturalium potentiarum respectu animalis, ita ut simul non pertineant ad tertiam speciem, scilicet pssionem,uel passibilem qualitatem,ut communiter docent Dialccticipat hoc non obstante habent latitudinem intentionis ex parte subiecti ut in Logica iiii tationibus circa eaput de qualitate num. diximus, ubi etiam quomod praedicti potentiae sint i tensibiles,explicuimus: ergo iam proprietates, Boiis tutae potentiae, ut tales, de non solum , ut pertis non ad tertiam speciem, poterunt ascipere magis,
Tandem, quia ratio, cui haec solutio nititur, est satis debilis: nam licet ex parte essentiae , a qua calor de frigus dimanatu,non varienturmihilominus aliunde possunt etiam quatenus proprietates sint inlisellentiae , variari , augeri, de minui , ex eo quia huiusmodi Droprietates sunt talis conditionis , ut non invariabiliter debeant conuenire subiecto, sed actioni in passioni contrariorain agentium sint expositae. i. Quare,secundb,dc melius respondetur, quar titatem non utcumque habere propinquitatem cum substantia ted in ratione subiecti omnium accide tium materiali lim , quia inter cuncta accidentia est subiectum quo omnium illorum id autem quod secun dum hanc rationem habet propinquitatem cum sit stantia, participat capacitatem ad hoc,ut sit 1nte bi-lc,oc remissibile. Et ratio est,nam eo ipso eius essentia sita est in hoc, ubd habeat partes extra partes,quandoquidemide,substantia indiget quantitates tanquam subiecto 'Urecipiat accidentia materialia. ut nimirum extendat eandelii, tribuatque ei distinctioilem partium ad talem receptionem necellia tales at hoc ipso quMeius esse tui consistat in hoc, qubd habeat partem extra partem,est incapax liuensiovis,&remissiori is,quia
intentio petit quia plures palles , aut quasi partes eiusden sormae sint in eadem parte subiectici ergo hoc ipso, quia habeat maiorem propinquitatem cum substantia in ratione subiecti, particip3bit ab ea incapacitatem ad intensionem, de remissionem intra proprium genus. Quare cum calor,s igus, aut gratia non habeant tantam propinquitatem eum substantia in ratione subiecti,ut constar,nec importent aliquam aliam pro pinquitatem cum illa petentem incapacitatem ad intensionein,& Iemissionem, poterunt optime intendi, lemitti. Per quod etiam ad secundam obiectionem patet , iuuidem haee maior quantitatis ad substantiam materialem propinquatas, est in ratione subiecta omnium accidentium materialiumci ex hac autem propinquitate potius sequitur, quam aufertur, quia quantitas habeat multitudinem partium , t exulic tum est. i. Dicendum est secundb, quantitatem diser, tam non luscipere magis, minus. Ita omnes Meta-
physic. Dialectici, sequuti Aristotelem in Praedicarirentis,& D.Thom opust. 8.& alibi is es, praeru
φη mes ecies in eis constituim secundi.m indiui item
Ratio fundametualis de utitur ex hoc D. Thomae testimonio jam sermae , de quaruin ratione est i
diuisibilitas, seu indiuilibilite particitare, non possunt suscipere magis, mlnus, ut ex se constat sed ratione quantitatis discretae est predicta indivisibilitas ergo nequit Ascipere magis, Minus Onsie
70쪽
Disp. IV. de Alteratione, Quas V.
ii tendi:& remitti, id est,conuenit soli, licet non omis aici ergo nec motus, nec quidpiain aliud extra genus qualitatis erit omnino ecundum intensibile, 4emilIibile. 8. Sed obiicies , id quod habet res ex suo specificativo intrinseco , conuenit illi omnino secundis mse Argo ex hoc'ubd calefactio,verbi gratia iisti praetra 'ic minus ratione Ciloris, i rite colligitur eam secundum se non eis omnino intentibilem Ante-CCdens conitat, quoniam quod conuenit alicui suci specificatilio extrinseco , competit eidem ex habitus me intrinseca in essentiali ad illux ergo omnino seci indum se Consequentia veris probatur, nam c listactio ut motus, lassio, pec licatur a suo termino, ut actio a suo principio,scilicet calores: ergo quod conuenit illi ratione sui term mi , aut principi j nimirum caloris , conpriit pii omnino secundum e. Confirmatur prim, nam D. Thom loco citato ex i.2. inquit 'motus secundum se et ii,tentior, cicremiuior, tamen remanet eade in species piopter unitatem termini, ' ubi motui tribuit unitatem Milone termini, intensionem autem cie inissionem secundum se atque adeo otianino secundum se, quippe cum conuenire aliquid secundum se conlistat in indivisibili, ac proinde vel conuenit Ommno lucundum se, vel secundum se non competit.
Confirmatur ecundb: nam idem S. Docst ibidem tribuit qualitatibus, quae specificantur ab aliquo extrinseco, V. G. cientiis, qubdsint intentibiles , remissibiles secundum se, dicens: Dupliciter potest intensio,in remissio in habitibus 4 dispositionibus considerari, uno modo secundum se, di prout dicitur maior , vel minor sanitas, vel maior, vel minor scientia,quae ad plura, vel pauciora se extendit: ergo
quM aliquid sit intensibilein remissibile dependenter ab aliquo, ut a specificativo extrinseco non tollit quominus sit omnino lecundam se tale. 9. Respondetur, dupliciter posse aliquid conuenire alicui rei secundum se , vel ita ut ei radicaliter conueniat omnin per se,& secundum ipsam, id est non ratione alterius tanquam radicis saltim extrinsecae, cui formaliter prius conueniat, vel ita ut con ueniat illi secundum se, id est ex vi alicuius intrinsecti eo existentis modo quaest.sequenti explicando ita
tamen, ut totum hoc ducat ortum ex aliquo extrinseco, in quo tormaliter per prius inueniatur. Inter hos
autem duos modos conueniendi secundum se est hoe discrimen , ub id , quod conuenit secundum septiori modo . competit omnin secundum se , ut inibilitione ad secundam confirmationem magis explicabitur, secus verbquod conuenit secundum leposteriori modo.
Quia ergo motu calefactionis conuenit suscipere magis & minus secundiim se hoc posteriori modo, si quidem conuenit illi ex sua essentia iuxta modum
loco citato explicandum' ita tamen ut totum hoc ducat ortum tanquam ex pilina radice ex calore, in quo elle intensam,vel rem illum peritius, formaliter inuenitur: eidem de motui omnino secunduin se intensibilitatem, remissibilitatem denegamus. so. Ex quo ad primam confirmationem satis patetinam ibi loqui tiri S. Docta de motu terminato ad qualitatem intei sibilem cienti Isibilem. Unde hoc ipso inubd ibiden dicatur motum habere suam unitatem a termino, inuoluit tir, qubd habeat elle intentibile, de remissibile ab illo tanquam ex prima radice per prius,ec fornialiter hoc ipsi am habetue, ita id habet secundum se, quamuis non omni tib secundum se in sensu explicates: quare talium est, quod ibidem additur , scilicet hoc, quod est colluenire aliquid se-
eunddin se,consistere in indivisibili hunc sensum,quod
nequeat conuenire secundum se, non omninb, id est,ab alio, ut a prima radice sotitialiter id praehabente,ut explicatum est. Ad secundam confirmationem constat etiam ex disctis,nam scientiae, verbi gratia, conuenit intentibilitas ab obiecto ut a prima radice, in qua praedicta intensibilitas pc se loquendo non reperitur utinaliter unde abs olute , de simpliciter dicitur omninbsecundum se intensibilis,&remissibilis, seu esse radicem praediista intensionis,sicut isni absolute, & simpliciter conuenit esse omnin secundum se calidum per naturam , aliis per participationem ab ipso. tametsi hoc ei competat dependenter, Iubordinate ad causas uniuersaliores, isqui uocas, quod quidem non haberet, si dependenter ab aliquo tanquam a calido priori, Mormaliter tali eiuri calidusci quare in hoc sensu intellisi debet id , quod in Logica diximus , scilicet, este proprium primo modo qualitatis suscipere magis,in minus, seu intendici re
Nec refert si obiicias , intensionem calefactionis, caloris esse distinctae speciei ergo quδd calor habeat sormaliter suam intensionem , a qua desumatur intentio calefactionis , non tollet quominlis calefactioni omnino secunddin se intensio competat Patet consequciatia, quia debicientiae competit sua liuens omnino secundlim se,quia obiectum , a quo eam
sumit, diuer in specie habet latitudinem ac ipsa
ei. Non itaque hoc resere, quia satis est ad nostrum intentum utrumque extremum , scilicet cale factionen , calorem esse sermaliter tale, id est, imiensibile, remissibile. Vnde si daretur calidum sor- maliter tale,& superius ad ignem, quo ignis, Malia haberent esse calida etiam si tale calidum esset distinctae specie ab isne , non diceretur de igne esse
omnino secundum se calidum, per naturam, talia esse alta participatiu ab e em igne. Sed tota haec doctrina magis in solutione secundae rationis dubitandi insta explicabitur. Dicendum est tandem tertiti, quatuor vltima praedicamenta, scilicet. Vbi Quandi, Situ Halere, non suscipere magi, minus. Hae assertio est etiam communis inter Doci de probatur breuiterinam unum corpus non dicitur esse magis iii uni eodem loco nunc, quam antea, nee esse niagis in tempore modb quam postea, sede aliis duobus enumeratis praedicamentis, ut ex se con stat' ergo talia praedicamenta non suscipiunt m minus Patet consequentia , nam ideb albedo
in subiecto suscipit magic minus o modb potest esse magis album , hiam . III. si primam rationem dubitandi respondetur
L negando antecedens ' ad probationem conccli antecedenti,neganda est consequentia: nam quod album, sex magis asinuletur alteri albo , ut sex, quam albo ut quatuor, non prouenit ex imtensione relationis , sed ex eo quia album ut lex diuertam relationem in indiuitibili consistentem sortitiir respectu alterius albi, sex, ac respectu albi
Nec reseri, si obiicias, hinc fieri dari in viioin eodem lubiecto plures relationes similitudinis solum numero distinctasci quod tamen in via D Th. admuti