장음표시 사용
51쪽
6 INsπTUTIONEI PHILOssitatis notionem ad decentiam quoque, adi quasdam scilicet actiones convenientes, tran
ferre solemus ; sic loqui familiare est : Ascribenda epi Oia, ab invisendo amico ab Lnera non postum. Varias vias necessitatis spe cres unusquisque novit , licet eas in sermone familiari verbis non distinguat. lUII. Si existentiae ra o fumciens in essentia entis continetur , ens necestario existit, estque existentiae ejus absolute neges via Si enim existentiae ratio lassiciens in essentia mirutri coni etur, ens istud ideo existit, quia hanc habet essentiam; ac proinde existentia est ejusdem entis attributum estentiale sed attributa sunt absolute necessaria, ut eX praecedentibus colligitur, & deinde infra fusius ostendemus: ergo existentia est absolute ne- cellaria. Hinc ens necessarium est, cuius exi. stentia absolute necessaria est, seu quod rationem exictentiae suae sufficientem habet inessentiae sua, & ens contingens est, quod rationem lassicientem existentiae sine i A esse tiat sua non habet . Unde patet, omne ensesie, uel necessarium, Vel, contingens.
VIII. Dilputare solent. Ρhilosophi, utrumentis nomen sit itinivcchim, seu in eodem seniasti sumi debeat respestu emis necessarii , &contingentis, respectu lubilantiae, & modi k tandem respectu spiritus , Oc sorporis o Tota quaestio illa, quae in tres partes trustra dividitur , Ena eademque responsione sacile solvi potest. Etenim si consideretur ens g Neratim tanquam genus sit premum, abstractione facta a diisprentiis quibuscumque, tum est, entis nomen saltem per abstracti
.vem uni vocum fieri respectu entium quem rumcurraque. Verum quia etiS per mente
52쪽
revera , & sine ulla mentis operatione entis nomen in eodem sensu eonvenire non potest di x ursis entibus, ac proinde non est uni v cum . Hinc patet, controrersiam illam, ouam nimis serio agitant aliqui, meram esse logo- machiam , seu totam in nomine positam Fmajoris utilitatis est sequens concluso o
ESSENT UE RERUM, ET ATTRIBUTA SUO ABSOI UTL NECESSARIA , IMMUTABILIA ,, ET AETERNA ; MODI VERO SUNT HYPO THETICE TANTUM NECESSARII , MUTA-BlLES , ET NON AETERNI.
Prob. I. pars. Essentia est , sd quod prμnum in ente concipitur, & sine quo ense
aistere non potest ; sed primarium illud a
tributum, quod primum in ente concipi surrabsolute &: in se ipso consideratur ;. ergo ectentiae repum lunt abistute nec eflariae . Pomm attributa fluunt ex ipsa essentia ;, ergo posita essenti χ, necessario,. & abhlute ponuntur altributa , ae proinde & alitibuta sunt absolute necessaria; sed quae sunt abse-lute necessaria , ea sunt immutabilia , ergo essentiae rerum, ti attributa sunt immutabilia : quae autem fimi immutabilia . & abii, lute necessaria, ea perpet o fuere in intellFctu divino. Deus autem est teternus ergo essentior rerum, ti ai tributa abiture neces-laria , & immutabilia ab aeterno fuerunt iniintellectu divino; ac proinde essentia rer nesti attributa sunt ablatu te necessaria, immin labilia, S. aeterna, . inprob.
53쪽
g . ymT OMNES PHILOS Prob. 2. pars. Ideo modi actu exis i iii aliquo subjecto, quia rnsu aer eidem subjecto alii modi , vel etiam propter alia entia ab eoudem iubiecto diversa, ut antea demonstrae-vimus. Ergo modi non insunt, nisi praeteressentiam rei aliquid aliud ponatur: hoc avstem posito ipsi modi ponunturi; ergo modi sunt necessarii dumtaxat sub data conditi ne , seu hypothetice. Obj. Si essentim, & attributa rerum ensent abiolute necelsaria , immutabilia , de aeterna, res dici non posIent creari in tempore ; absurdum consequens , ergo & ant
Res. Dissi maj. Si essentiae rerum, & a
tributa essent Golute necessaria, immut bilia, dc aeterna quoad existentiam, res dici non poshnt creari in tempore : Conc. maiis Si sunt tantum ab lute necessaria , immistabilia, & aeterrea quoad possibilitatem eX- triniecam , seu meram non repugnantiam , N. M. Itaque tensus quaeitionis huius non est, essentias rerum, & attributa necessario, immutabiliter, & ab aeterno existere a par te re. , α independenter ab intellectu divino n mo nelcit, istum Deum existere ne-eessario ; sed sic intelligenda est quaestio ,
quod Icilicet essentiae , & attributa rerum dant necessaria a lute , & intrinlece possibilia, ita ut haec possibilitas, seu non repugnantia a voluntate Dei nequaquam pendeat quot autem necessario possibile est, non ideo tamen existit necessario ', dum autem essentiae rerum , & attributa dicuntur
aeterna, sic istud intelligi debet, quod stilicet essentiae rerum , A attributa non sint emtia. ira Deum existentia , sed quod sint
54쪽
ΜΕTAPHYs. PARS I- CAP. II. 3qin intellectu divino, ab artemo : unde nihiI statuitur Deo aeternum, quoa non sit in .
Inst. I. . Essentia,& existentia non distinguuntur ab inuicem r emo si res sunt aeternae quoadessentiam, sunt etiam aeternae quoad existentiam , ergo nullo modo dici possimi creatae . Resp. Dist. ant. Essentia prout existit s orsim ab intellectu divino, non distinguitur ab existentia. transeat anti essentia prout
existit in intellectu divino ,' Ndi ant. Itaque ruod res talem habeant essentiam, id per
et ab intellectu divino, non autem a voluntate ; quod autem existat a parte rei talis essentia, id pendet a voluntate Dei, non vero ab intellectu: ergo essentia rei prout est in intellectu divino, distinguitur ab existentia; & quidem ex eo , quod res sint possibiles intrinsece, non inde sequitur, eaS revera existere: quia vero existunt, ideo creari dicuntur. Ad antecedens autem dixi transeat 9 cum enim ens quatenus existens considerari possit a nobis de ejus essentia non cogitantibus, hinc essentiam, & existentiam distingui, aiunt Scholastici, ratione ratiocinata. Inst. a. Creatio est eductio de nihilo; sed si rerum essentiae, & attributa essent ab aeterno, res δici non possent educi de nihilo ergo res nullo modo dici possent creari. Resp. Diit min. Si rerum essentia, & aD tributa essent ab aeterno quo ad existentiam , res dici non possent educi de nihilo, C. mi Si essent tantum ab aeterno quoad possibiliatatem intrinsecam, & absolutam, dici non
possent educi de nihilo, iubdistinguo; diei, Mn possent educi de nihilo quoad essentiam, e c. quoad existentiam N.. min & similiter dipi
55쪽
' esse creatas quoad possibilitatem intrinseca arconc. conseq. quoad existentiam N. conleqo Inst. q. Atqui nullo modo possent educide nihilo; ergo nulla solutio . Prob. subsiessentite, & attributa ab alterno sunt ali quid ; sed res deducuntur, seu componuntur
ex ellentialibus, & attributis: orgo componuntur, seu deducuntur ex aliquo; ergo noueducuntur ex nihilo.
Relp. Diff. ma. Essentite, & alitibuta ab aeterno 1unt aliquid exiitens in intellectu divino, C. M., seorsim ab ' intellectu divino N. M, & concessa min. Dii inguos militer
consequens. Quare ut res dicantur educi de nihilo , sulficit, ut nihil fuerit extra mentertidivinam, quo usus fuerit Deus ad res enormandas; non autem requiritur, ut nihil sit etiam in intellestu divino, a quo educantur alioqui admittendum esset, Deum esse sine id ei qterum , juxta quas res ipsae productae fuerunt , Inst. 4. Si essentiae rerum essent ab aeterono, res possent dici aeternae quoad principalem fui partem; absurd. coni. , ergo & anto
Rei p. Dist. seq. Id est posset dici , essenistiam, & attributa rerum ab aeterno extitisse in intelleelu divino, concedo: Seorsin 'ab eo , N. sequelam, & smiliter d,stinctamin. N. Conpl. .
buta essent aeterna, R immutabilia , & n cessaria, quia illarum idea in intellectu di. vino existit ab a erno, modi etiam, &aba omnia possent dici aeterna, necessaria, &immutabilia, cum pariter illorum idea sit ini intellectu divino; fallum tamen conleq. e to & ant.'
56쪽
METAPHYs. 'ARs Ι. CAP. III. 4t Rei p. Dist. Sequelam. Modi , & alia mmnia possent dici aeterna, absolute necessaria, & immutabilia , si in eorum conceptu involverent eamdem necessariam connexi nem, quam involvunt essentiae, & attributa rerum, ita ut etiam per voluntatem divinam mutari non possena C. secus N. Mai. Igitur essentiae, & attributa possibilitatem rerum intrinsecam constituunt, quae quidem possibilitas intrinseca etiam per Dei Voluntatem mutari non potest, ita ut res sine sua essentia, vel suis attributis in intellectu divino, atque etiam extra ip1um ex fere impossibile omnino sit. Idem vero dici non potest de modis, qui possunt adesse, vel abesse, salva subjecti essentia, quoties, & quomodocumque Deo visum fuerit; ac proinde modi sunt mutabiles, neque eoriam in sublesio aliquo absentia contradictionem invol- Uit, prout etiam reprieientantur in intellectu divino, atque ideo non sunt necessarii, nec proinde aeterni.
De generalibus entis a Uectionibus.
De unitate , ubi etiam de quantitate, o qualitate. I. Ssentiae rerum sunt prorsus immuta-L , biles, ideoque, salvo ente, nihil eia sentialium tolli, nihil quidquam aliud in e rum locum substitui potest. Porro inspar bilitas eorum, per quae ens determinatur , seu
57쪽
ς ImTITUTIO Es PHIL s. seu ut tale constituunr, unitas entis a silatur. Ista autem unitas non modo in essentia communi spectatur, quando. nimirum de onte universali sermo est; verum etiamin essentia singulari , cum de ente singulari 'agitur. Ob hanc unitatem ens omne consideratur tanquam individuum, & entia sim- gulatia dicta suerunt individua quoniam
autem attributa, quae ad ipsam emis tessetis
etiam pertinent , separari nequeunt , salamente, idest nisi mutetur genus, aut lpecies, aut individualitas, ideo vi unitatis eΠs mne ita est aliquid, ut niJhil aliud esse musit; hinc ens omne rum uniVersale , tum lingulare est unum ideoque triplex distinguitur. unitas, generica scilicet, spe, a, & numerica , cujus quidem distinctionis hic sen-1us est. Genus noc, vel haec species taleens universale est, ita ut impossibile sit, aliud ens universale, quod eum illo genere,
vel ulla spe ue idem sit ; itum tale indiviti
duum ita est singulare, ut impossibile sit, hoc ipsum individuum aliud esse numero singulare. ' I II. Quod unitatem iam appellavimus, id
aliqudndo voeatur identitas, ti eodena m do dividitur; verum de identitate iam Iermonem habuimus . .In hujus vocabuli uiuobservari debent ambiguitates aliquae. Idem fluvius. E. G. dicitur aqua hodie : per, Tuberis pontem fluens , & ea, quae heri fluebat; quae quidem identitas non est numerica, cum eadem: non sit:numero aqua; navis., quae saepi b refecta svjt, eadem dicitur, lices, ne 34 la 'quide 1upersit; haec autem identitas non est . identitas materiae, sed forismae M ob eamdem. Lilicet larvatam nauis Q
58쪽
METAPHYs. PARS I. CAP. III. 4 Imam. Idem aliquando dicitur mutatis materia , & forma ; corpora nostra continuis
accessionibus, & effluviis mutantur, &itamen vulgo eadem dicuntur; nemo nostrum
idem est in senectute, qui fuit juvenis; cor
pora nostra novam quotidie materiam k aliamque formam induunt. Quia tamen, inteodem homine eadem numero anima remanet, nulla habita ratione mutationum , in ipso corpore perpetuo contingorit, idem
erit homo. Ex his omnibus patet, identitatis nomen arbitrariis significationibus plurimis obnoxium esse. Unitati opponitur multiplicitas, sive compositio , quae proinde triplex etiam est Etenim quae dividuntur , vel ut plura ejusdem speciei individua considerantur, vel ut plures ejusdem generis' species , aut etiam tanquam diversa gene ra. Prior multiplicitas appellari potest numerica , secunda specifica, tertia tandem generica . Compositio distinctionis fundamen tum est, sed de variis dis infitionum generibus jam fuse tractavimus in Logica . IIL Multitudo partium totum aliquot
constituentium dicitur magnitudo, atque etiam quantitas. Si magnitudinem aliquam pro unitate' assumamus, illivique ad ali ram rationem definiamus, eam metiri dici- imur . Ita dum lineam rectam metimur , mensuram , quam pedis nomine designamus, pro unitate abhibemus, dc alterius, quam metiri jubemur, rationem ad eam investi
gamus. Hinc autem distincta colligi potest quantitatis definitio. Etenim cum quantitas quaelibet data distincte intelligi non possit, nisi data eius ad aliam ratione ; quantitas desiniri potest determinatio infrinseca, quae
59쪽
sine alio adhibito intelligi nequit, hoc est,
quae lolis verbis alteri non potest explicari. Etenim si quantitatis alicuius notionem in alterius animo quis excitare voluerit, id efficere nullatenus potest, nisi quantitatem aliquam datam pro unitate assumat, & illius ad hanc rationem definiat. IV. Hinc patet discrimen inter qualitatem , & quantitatem. Qualitas enim sine alio assumpto intelligi potest. E. G. Col ris rubri confusam dumtaxat notionem habemus, si tamen aliquis dixerit, se globum
rubrum desiderare, sine alio quodam dato, sine ulla ad rem quamlibet relatione . quid desideretur, nemo non intelligit. Color igitur ruber, quo superficies globi pingitur, est ejus aliqua qualitas; quoniam vero nulla inente aliquo concipi potest determinatio intrinleca, nisi quae vel sine alio assumpto in. telligi potest, aut non potest; evidens est,
omnem determinationem intrinsecam vel qualitatem esse, vel quantitatem.
U. Qualitates aliae fiant primitivae, quibus scilicet nullae aliae priores in ente concipi queunt, ac proinde quarum reddi non potest ratio , cur insint. Aliae qualitates sunt dori liba , quarum reddi potest ratio per qu, litates alias, cur actu insint, vel inesse possint. Rursus qualitates derivativae vel sunt necessaria, ves contingentes. Necessariae sunt, quae rationem sufficientem in qualitatibus primitivis habent, cur actu inint; eontin- lgentes autem dicuntur, quae in primitivis hrationem habent dumtaxat, cur inesse possint. Igitur qualitates primitiva' ipsam rei essentiam conitituunt, derivativae necessariae inter attributa. referri debent, derivativae autem
60쪽
tem contingentes ad modos pertinent. Prolixius, quam par eli, in scholis disputari 16-let, an qualitates a subitantia realiter distinguantur; haec controversia, si qualitatis nomen accurate definiatur , statim evanescit: etenim qualitates primitivas, vel etiam de rivativas necessarias ab ipsa substantia realiter non distingui, evidens est ; secus vero si fuerint derivativae contingentes. Idem etiam quaerere solent Scholastici de quantitate, utrum scilicet quantitas a substantia corporea distinguatur; verum haec quaistio connexa est cum alia , quam de corporis essentia instituunt Physici ; quare hac de re in alio OP portuniori loco tractabimus.
De ordine, Neritate , o perfectione . I. Rri est certa dispositio, qua res in- . ter te ob similitudinem quamdam collocantur ; ita in Bibliotheca libri ordine collocati dicuntur, si unicuique assignatur
locus conUGniens, Fro varia autem similitudinis ratione varius ordo esse potest; sic libri in eodem loco reponi possunt , qui de eodem argumento agunt , vel qui eadem sorma gaudent , aut etiam pro alio , quem unusqui1que sibi fingit, similitudinis modo. Ex hac autem multiplici ofdinis ratione annus ordo compositus aliquando formari potest; ita in exemplo praecedenti I. Libri, qui de eadem materia tractant, in eodem loco sunt reponendi. a. Libri eadem lingua eonscripti, in unoquoque eorum genere sunt