장음표시 사용
141쪽
Ia 3IN I. ET HICO RUM. Dux inquieti turbidus Adriae Nec fulminantis magna Iovis manus SI fractus illabatur orbis pavidum ferient ruinae .s γ' ως ηθως ἀγαskὶ Verba sunt ex asmate quodam Simon dis ἀγαθον ιῶν ἀλαθεως χαλεπον , χερα
tem bonum & fortem virum vocasse quadratum , quia stat semper, neque ullo fortunae impetu deiici potest, sic enim & quadratum corpus id est, cubus, quomodocunque iaciatur, ita cadit, ut rectum permaneat . Ex illo Simonidis asmate cum haec, tum alia multa citantur apud Platonem in Protagora deque iis varie disputatur . Μeminit & huius metaphorae Aristoteles 3. Rhet. Fortassis etiam eo virum bonum quadratum vocavit , quod undique aequalis sit & sui similis . Nam cum duae omnino figurae sint, omni ex parte aequales quadratum & rotundum , ut Simonides vocavit virum bonum quadratum , ita Horatius eundem teretem &rotundum nominavit .
Guisnam igitur liber c sapiens, sibi qui imperissus
Auem neque pauperie=,neque mors, neque vincula terrent, Responsare cupidinibus , contemnere honores Fortis , in seipso totus teres atque rotundua Externi ne quid valeat per leve morari
In quem manca ruit se fortuna. quem imitatus est Ausonius in eo carmine , quod vuI-go tribuitur Virgilio.
- mundi instar habens, teres atque rotundus , Externae ne quid labis per levia fidat. Μedici quoque quadrata vocant corpora , firma dc 'bene compacta , quaeque non facile offenduntur a rebus externis . Πο οῦν δι' Mμνωνὶ Quaedam eorum , quae immittuntur a fortuna , cum laeta , tum tristia , ita exigua. sunt,
142쪽
ra M. ANTONII MURE Trsunt, ut nihil momenti habeant, neque ad felicitatem, neque ad infelicitatem. Qtiaedam habent quidem momenti aliquid , sed tamen nulla est tanta calamitas , quae virum bonum infelicem possit efficere.
qui estionem, quam paulo supra proposuerat : e quid posterorum fortunae ad mortuos pertineant , eosque afficiant, an minus . In qua pertractanda primum ponatur a nobis , animos hominum esse immortales . Nam frustra haec omnia quaererentur , si animi cum corporibus interirent. Secundo, plures esse & distinctas hominum mentes: non , ut quidam volunt, unam omnium. Nam sic quoque posita immortalitate, ueeam Averroes , & quidam alii ponunt , id est , ita ut post mortem nihil supersit Platonis aut Socratis pro prium , inanis omnino haec & supervacanea quaestio
esset. Neque laborandum est , etiamsi haec naturalibus argumentis probare nequeamus , neque fortassis di sibi vere rationes quasdam, quas afferunt ii, qui contrarias opiniones tuentur . Naturalis enim omnium gentium consensus multo plus ponderis apud nos , quam omnia istorum argumenta , habere debet . '
. Neque quicquam est aliud gigantum more bellare cum Diis, quam repugnare naturae, dc insitas ab ea in omnium animis opiniones acutis & captiosis ac fallacibus conclusiunculis velle subvertere. Itaque ut senes illiTroiani apud Homerum dicebant,pulchram quidem di elegantem esse Helenam , sed tamen ablegandam &remittendam ad suos, ne exitio esset civitati: ita nos,si quando offeretur nobis ab istis acutum aliquod argumentum, quo colligatur, aut Deum non cognoscere res singu
143쪽
I N I. E Τ Η I C o R U M. Iassingulas , aut non curare humana, aut animos interire 'una cum corporibus , aut sit quid supersit, commune quiddam esse , & ut unum solem , ita unam esse omnium mentem , aut alia aliqua venenata pestifera opinio , quasi melle ita specie quadam doctrinae di eruditionis illita , respondemus : Ingeniosus quidem es , o bone , & eruditus , & in disputando potens : sed habet ibi istas praeclaras rationes tuas : ego eas , ne mihi exitiosae sint, admittere in animum meum nolo . Accipite enim optimi & gravissimi viri , qui non discendi aliquid ex me, qui vobis doctrina inferior sum, sed,
ut ego quidem interpretor, honoris mei & vestrae cuiusdam erga me benevolentiae caussa , auditorium hoc quotidiana vestra praesentia cohonestare dignamini , vosque studiosissimi adolescentes , quos ea , quae hic ex me auditis , vita & moribus expressuros esse consi-do . Accipite praeclaram & immortali memoria dignam summi Philosophi Aristotelis sententiam, quam in omnibus huius generis disputationibus teneatis , quam sequamini , ad quam sensus cogitationesque vestras perpetuo dirigatis. Ex illius enim divini hominis pectore , tanquam ex augustissimo quodam sapien
tiae sacrario atque adyto haec prodierunt, quae primo Ethicorum ad Eudemum leguntur. ου δεῖ -
Convertam haec in latinum sermonem : utinamque possem in omnes omnium populorum linguas conver tere , atque in omnium hominum animis , ita ut nunquam delerentur insculpere . Non semper neque omnibus in rebus assentiendum est iis , quae rationibus oe argumentis probantur ; imo potius ea ple umque tenenda , quae communi hominum jententia comprobantur . Qii id enim est tam falsum tamque abhorrens a Vero , ut non
ad id probandum ab ingeniosis, oc exercitatis hominibus argumenta excogitari queant λ Nihil est tam molle s
144쪽
ta6 M. ANTONII MUR Rr 1le , tam tenerum , tam flexibile, tam cereum , quam oratio, neque quicquam est tam absurdum , quindicendo probabile fieri, neque tam verum & exploratum , quin dicendo in dubium vocari , aut etiam coargui queat. Quam multa collegisse olim Μeto Atheniensis dicitur , quibus ostenderet , coelum stare , terram autem Perpetuo moveri ρ Quam certo crediderunt veteres Solem a Luna proximum esse λQuam firme sibi persuaserant, e quinque terrae par tibus duas extremas ob frigus, mediam ob calorem immoderatum esse inhabitabilem ' Quae tamen falsa esse postea constitit . At rationes, quibus ea em ciebant , necessariae illis temporibus videbantur . Videsne unquam in densa & tenebrosa nocte accensam aliquam facem e longinquo loco micantem λ Illam igitur, quamvis dissi tam , Videbatis o neque tamen quicquam in illo longo interiecto inter oculum vestrum &1acem , densis obsito tenebris spacio, videre potera
tis . Idem putatote animis accidere . Saepe animus no ser veritatem alicuius enunciationis , tanquam eminus fulgentem ac collucentem videt: etiamsi propter
illam , qua circumfusus est ca Iiginem, videre ea , quae intermedia sunt , & per quae ad eam pervenitur , non
potest . Ut igitur si quis tibi sophista probare vellet te
hominem non esse , aut canem , qui esset pater, idem que esset tuus, iccirco esse patrem tuum, etiamsi fallacibus illis syllogismis propter dialectices imperitiam
respondere non posses, non tamen demovereris a cognita veritate, neque haberes fidem iis, quae ab eo concluderentur : ita si quis aliquam tibi impiam sententiam confirmare argumentis velit : etiamsi non possis, quae ab eo proponuntur , di Gluere , permanere tamen , azperstare debes in eo , quod verum esse tot iam saeculis perpetua omnium gentium consensio comprobavit.
Si iter aliquod ingressurus , duas videres vias , quae
145쪽
eodem serrent, verum unam expeditam , planam, tu tam , & eo quo constituisses , sine ulla erratione ducentem z alteram tortuosam , asperam , periculosam , di quam qui sequerentur, propter varios dc multiplices anfractus saepe aberrarent, dubitares , utram
potius eligeres λ Duae sunt viae, quibus hominibus ad aliquam cognitionem Dei & animi sui pervenire posse se putant: aut enim eo contendunt disputando, &cur quicquam ita sit, subtiliter inquirendo : aut sine ulla dubitatione credendo & assentiendo iis, quae maiores summo consensu , partim naturali lumine cognita partim divinitus inspirata tradiderunt. Illam qui secuti sunt, omnibus saeculis in varios ac multiplices errores inciderunt. At haec illorum signata est & impressa vestigiis, quos in coelum sublatos veneramur &colimus . Illam igitur relinquamus , hanc sequamur :maneatque ac fixum sit hoc , quicquid contra dicatur, neque mori animos , & suam cuiusque esse, etiam post
funus , propriam mentem a ceteris separatam atque
distinctam . Quibus positis id quod ab Aristotele pro
ponitur , considerem . de hae quaestione Mei queat. Pertinentne ad quemque ea quae , ipso mortuo , liberis , propinquis , amicis eveniunt ' Et, estne in mortuis eorum sensus aliquis
Omnes dubitationes aut experientia aut ratione explican rur . me experientiae lacus non est . Rationibus igit- agendum est .
Rationes autem prope esse tantum probabiles possunt. Probabilia autem sunt , ait Arist. I. top. Omnes homines videntur quodammodo putare , ea quae post se futura sunt , ad se pretinere . Alioqui enim negligerent famam . De qua optimus quisque maxime laborat . Dictum Antigonae apud Sophoclem . Et Cicero ad
146쪽
x18 Μ. ANTONII MUR ETIEt declarant testamenta , fidei commissa , obstitutiones,
tutorum dationes , eam esse hominum opinionem .
mo vero οὐ Ismae sunt, oe nefariae habentur voces quaedam eorum , qui significabant , se quid post mortem suam eυenturum esset , non laborare qualis es illa, E: μου
Ex sapientibus antiquissimum babitum es genus poeta-νum . Itaque despicienda non sunt quae ab eis dicuntur . . Apud Virgilium Dido veretur manes mariti ; ideoque --bitat Aeneae nubeee . Itaque Annae necesse fuit adversus tia iam opinionem disputare . Id cinerem , &C. Anchises mortuus admonet Aeneam , - Me pater Anchises , quoties humantibus umbris, Nox operit terras, quoties astra ignea surgunt, Admonet insomnis , & turbida terret imago. Eodem pertinet exemplum Protesilai . suanquam autem haec figmenta sunt, sunt tamen figmenta sapientissimorum hominam, non vana inania : sed utIIia ad instituendam vitam . Quod si poetica parum habent auctoritatis , valeant i men aliquid verba Cyri morientis apud Xenophontem , Θ ilia Iustinianus ait eam mulierem , susceptis ex prioire matrimonio liberis , oeci Ergo iudicat sensum eius rei ad maritum pervenire. . At Arsoteles 3. , memoriam, amorem, odium, similia adimit animis a corpree separatis . Sed ibi loquItur φυακως, in his autem libris sequitur id quod ab omnibus creditur: quodque etiamsi, cur ita fit, ostendi non queat,
Sed iis omisss , quaeramus , quid Christianis tenendum fit. Et de beatis quidem , existimo eos videre ea quae a nobis fiunt 'gaudere cum quid a nobis bene fit.
Nam cum viriant videntem omnia , in eo vident omnia .
147쪽
Gaudent autem , bene agentibus nobis : quIa earitas In eis nunquam extinguitur. Et cum adsidue preees pro nobis fundant, ignorare non possunt, quomodo nobiscum
Et quanquam ad ipsorum felicitatem, quae omni ex p-- se cumulata est nihil adiici potes, additur tamen aliquid ad guriam, cum a nobis honos illis exhibetur ; cumque nos, illorum exemplo incitati, per ipsorum vestigia gradimur. Nam ει Angeli gaudent, cum quis a turpitudIne viti, ram ad meliorem vitae viam redit. Neque tamen quicquam detrahitur de Illarum beatitudiane , A secus eveniar . Si quis enim ipsorum videret omnem Hirpem suam iusto De iudicio ad Inferos detrudi , ne tantutam. quidem ob eam rem angeret. . Sunt enim essed I unum cum Deo . Ita ut voluntas ipsorum a Dei voluntate nullo modo Eiscrepare possit. Gui adhuc expiantur, ea quae scire ipsorum Interest, Deo
relemante, cognoscunt. ut aeternis suppliciis addictisunt, caritate omnI carent. Itaque bona aliena nihil de ipsorum infelicitate detrahunt . Si quis tamen ipsorum exemplo adductus , aut eorum culpa corruptus, in idem exitium pertrahatur et crescit eorum Infe-
Iicitas r ω hoe eg quod dives ille in Evangelio, oee. Beatis aliquid accedere potes ad gloriam. De beatitud ne ipsorum nihil detrahi potest . Damnatis nihil decedere potest de miseria. Ad poenam accessio aliqua fieri potest . Omnia subiecta sint iudicio Ecelsae.
Aιώριπώνων θ -τωνὶ Etsi quaestio , quae hic tractatur, non est magni momenti de vocabulis enim potius, quam de rebus , instituta est in non caret tamen aliqua obscuritate et opusque est perspicaci, & acuto in pio ad propriam vim harum vocum penitus pervidendam .
148쪽
13o m. Α N T o N I I Μ U R. E T rAd summam autem, quaeritur , si me felicitas quiddam laudabile, an honore potius, & cultu ac veneratione dignum . Et concluditur eam esse superiorem, ac divinorum eo toto genere bonorum, cui laus tribuitur: itaque suscipiendam potius dc colendam , quam laudandam videri . Haec autem ut planius & apertius intelligahtur sciendum est esse quosdam quasi gradus in rebus bonis , per quos ad summum , id est ad felicitatem pervenitur . Primum enim requiritur , id est , potestas . Nam quae non possunt ea exemere , inquabus consistit felicitas , ut bestiae , aut no, dum possunt, ut pueri, eis felicitatem non tribuimus. Verum m , quae quidem proprie eo nomine vocantur , meque laudantur, neque vituperantur . Insunt enim amatura r & nihili sunt nisi perducantur ad habitum . Neque laudatur quisquam, quod iustus aut temperans, aut sortis eme possit, sed quod sit. Secundum igitur locum obtinent id est, habitus , ut virtutes: eaeque iam laudabiles sunt. Itaque dc virtutem ipsam, de virtute praeditos homines laude, ac commendatione dignos putamus : Haec Aristoteles hoc loco non tam accurate distinguit. Sed virtutes quoque ipsas numerat inter , quatenus cum actionibus conseruntur . E virtutibus prodeunt εργοι, id est , opera , sive actiones , quas , ubi egregiae ac singulares extiterunt, non tantum , Θαινῆ a , id est , laudamus, verum etiam ἐγκωμιάζομνι , id est , publica quadam di solenni laudatione celebramus. Interest enim hoc Zc ἐγκώμυον:quod ille ε, αἴνου, id est , in nudo , dc simplici sermone positus est : unde dc nomen ductum videtur. αὶν enim quamvis usitate significat fabulam , tamen apud veteres accipiebatur simpliciter pro quocunque sermone t dc eodem videlicet modo, quo apud La
ti di fabulari est loqui, de confabulari, colloqui. HO-
149쪽
. At ἐγκωμιιον 'τους μιης, id est , a pago , seu vico dictum est , quod vicatim egregia facinora cani ac celebrari solerent. Quod si quis toto vitae tempore in perpetua virtutis exercitatione, sine ullo impedimento versetur, idemque dc opes habeat, quae, ut vere ac sa pienter ait Ulixes Homericus αἰλι , id est, venerabiles homines efficiunt , & Iiberos , & amicos se dignos,& earus sit civibus suis, & sit eximia quadam dignitate sormae , & optima valetudine, ac sensibus integris,
ct in suis ac suorum rebus aut nunquam , aut non se 'pe, neque in rebus magni momenti sortunam experiatur adversam : hunc nos non , ut hominem laudabimus ac celebrabimus , sed ut Deum quemdam , auccerte ut hominem Deo simillimum, colemus, suspiciemus , admirabimur. Atque hoc est , quod Aristoteles felicitatem ε' ς-μαλλον G τιμέων esse dicit . Quare teneamus hoc : bonorum quaedam esse inferiora laude , ut-: quaedam digna laude , ut Virtutes δc praeclaras actiones siquidem &laus quaedam est,sed publica . quaedam superiora omni laude, & admiranda potius ac colenda, quam laudanda , ut felicitatem. Nunc Aristotelem audiamus is . in οτι σγε δὲ ἡμιεων ) Non esse Δμεμεων , vel ex eo intelligi potest , quod est λέγεια Eulla autem est . Videtur autem Aristoteles hoc loco nomen των porrigere τἀς quatenus αι cum ipsis operibus conseruntur .
. E. τῶν cis τουὶ θεους-ὶ Laudes quae vulgo diis tribui solent, ridiculae sunt , & multo infra ipsorum maiestatem , cum reserantur ad beneficia, quae ipsi homines contulerunt . Ut cum Iovem vocant: κν,λον, δεκορπιον, . Plutarchus ςωῖκῶς εν rarieta. Dionysius se τω -ι - π νγυρα- de deorum
150쪽
Mae ρἱ A aen κενί - ) Μοωιαριηλον κ ἀδαι κονισμον , nomine tantum differre , re autem ipsa idem esse, docet ipsemet primo rhetoricorum , qui locus videndus est. Continet enim paulo pleniorem harum rerum explicationem. Sunt & quaedam huc pertinentia apud Alexandrum in libro .
Eν τοῖς εξωτερικοῖς λόγοις in vetus opinio est , a multis clarisque confirmata scriptoribus Aristotelis librorum duo genera fui me r unum ι ροαματικοψ, alterum ἐξωτερικόν . Atque- ακροαματrκῆς quidem libros limatius . di accuratius scriptos fuisse aiunt : εωτερικῆς autem . crassius & accommodatius ad populi captum . Ad hanc divisionem respicens Lucianus in dialogo , qui inscri- . βιων 4m ασις, ita inducit colloquentes Μercurium , de eum qui Aristotelis vitam licitabatur . δέ τιe ra, , μεικην , , τὸ δ' ικέγιτον , δε-
neν,mν δε' ἐξωτερικὸν καλειν. Eandem divisionem confirmare videtur epistola Alexandri ad Λristotelem , in qua quaeritur divulgatos esse ab eo aeroamaticos libros . Videtur enim exotericos tantum divulgari solitos , acroamaticos autem tantummodo cum secretioribus , ω interioribus discipulis eommunicari . Sed & Plutar-elius eandem divisionem agnoscit. Cicero quoque lib. s. de finibus : De summo autem bono , quia duo genera Π-hrorum sunt: unum populariter scriptum , quod sξωτερικὸν
appellabant : alterum limatius, quod in commentari s reliquerunt non semper idem dicere videntur. Et eodem Pertinere videtur divisito illa , quae a Simplicio in categorias