장음표시 사용
251쪽
IN IV. E T H I C O R V M . a 33 utiles sunt non huic, aut illi, sed publice : aut etiamsi cui proprie prodest, non tamen in agendo illius commodum spectat, sed eo tantum dirigit omnia , uvopibus suis aliquid amplum , memorabile , illustre , ct in suo quodque genere singulare perficiat. Postremo , ut multa liberaliter fiunt , in quibus tamen nulla inest magnificentia , ita multa fiunt magnificenti se si me , in quibus nihil loci liberalitas habet . Divus Augustus moriens gloriatus est, se urbem marmoream relinquere , quam lateritiam accemset. Qui si ea in re honestatem secutus est , quod equidem de eo facile adduc Or , ut putem , vere magnificus fuit . Num igitur illum eo nomi ne, ut liberalem commendabimus λ Aliis quidem rebus fieri potest, ut liberalis fuerit, neque ego ei liberalitatis laudem ad imo , neque id nunc agitur, sed in urbe magnificis aedificiis exornanda, nulla liberalitas fuit. Nis forte illud audiendum, atque accipien dum putamus,quod saepe a quibusdam dicitur,qui cum
neque magnifici sint , neque liberales, utramque Ia men laudem falso sibi vendicare conantur . Infinita , inquiunt , vis est in urbe hominum egentium , fossis-rum, fabrorum, architectorum , caeterorumque id genus artificum, qui nisi nos aedificaremus , esui irent. Nonne igitur libera es stimus , cum eis alioqui cena turis, & esurituris damus , ubi se exerceant , dc ali OS egerenda , alios aggerenda humo , alios caedenda ma tecta , alios lapidibus convehendis , caedendis , com planandis , quadrandis, collocandi, alios metandis, ac describendis aedificiis , alios denique , aliis rebus ita Occupatos tenemuS , ut interea Iucrentur , unde sibi , unde uxoribus , unde parvis liberis , unde parentibus aetate semis ea, quae ad victum necessaria sunt , suppeditent λ Mitto nunc id , quod verissime rei pondere possiem totam illam orationem vanitatis, & mendacii
plenistimam esse e nihil enim facilius est, quam doce
252쪽
re istos , cum, ut ait Horatius , diruunt, aedificant , mutant quadrata rotundis , nihil minus spectare , aut cogitare , quam , ut egenos homines in opere contineant , & pascant, id tantum habere propositum , ut animum suum expleant, eique obsequantur . Sed hoc
ut dixi omitto; illud aio , si maxime haec essent, aut etiam si isti vere essent magnifici , & in illis substructionibus suis nihil aliud, quam amplitudinem,& honestatem spectarent, liberales tamen propterea non
fore . Non enim qui alii reddit, quod debet, sed qui
de suo aliquid dat, liberalis est: neque qui eum , cu ius operam conduxit, debita mercede non fraudat , munificus est, sed qui fraudat, iniustus . Nam mercedem persolvere , & quasi mutuum reddere , ut non in eo faciendo benignitas sit; sed in non faciendo iniustitia crudelitas. Liberam esse liberalitatem nommen ipsum indicio est ; ita ut id tantum liberaliter
dari dicatur , quod liberum est , etiam non dare . At operarum merces , si leges, & iudicia valent etiam ab invito exigi potest. Nihil igitur vetat, quin actio ali qua magnifica sit, quae tamen liberalitatis laude careat . Ac videte ne quis sorte vestrum secus hoc accipiat , quam a me dicitur . Non enim dico fieri posse, ut magnificus sit aliquis, qui non sit liberalis ; quod si dicerem , Aristoteli ipsi adversarer, sed actionem aliquam posse esse magnificam , quae tamen nihil pertineat ad liberalitatem . Theatrum Μarcelli, Theatrum Λugusti, templum illud pulcherrimum a M. Agrippa conditum , quod etiam hodie intuentes admiaramur , arx Hadriani, Thermae Diocletiani, partim
fuerunt partim etiam sunt eiusmodi opera , ut eorum magnificentiam neque qui non viderit, mente concipere , neque qui viderit verbis exprimere posse videa
tur. At in eis nihil sibi vendicare liberalitas potest . oportebat autem si magnificentia liberalitatis pars es-
253쪽
set , nullum posse esse opus magnificum a liberalitata seiunetum . Sunt igitur hae duae virtutes vicinae quidem , & cohaerentes inter se , sed tamen duae , quarum & utraque alteri propinqua est, & neutra tamen sub altera continetur . Neque vero dissicile est ad ea , quae superius assi. versus hanc sententiam allata sunt , respondere . Primum enim non sit utraque in pecuniis versatur , continuo emcitur aut eamdem esse , aut alteram sub altera contineri. Nam ea ratione in artibus quidem valet. Consideratur corpus a Geometra, consideratur,
de Physi eo; sed ab hoc, ut mobile est, ab illo ut quan intum est, utque infinite dividi potest . Et politicus h minem considerat, & medicus sed hic quatenus Ecbene valere potest , dc aegrotare: ille quatenus ad societatem civilem aptus est , dc felicitatis , ac miseriae capax . Sic pecuniam tractat , & liberalis, dc magni ficus ; sed ille ut instrumentum benigne faciendi iis , qui & egent, dc indigni sunt, qui egeant: hic ut instrumentum ad perficienda magna , dc clara opera, dc
quorum memoria an omnem posteritatem duratura videatur: Quod autem afferebatur ex Aristotele liberalitatem ad omnes actiones, in quibus pecunia intercedit, pertinere , id ita intelligendum est , di in acquirenda , dc in accipienda , di in conservanda, dc in donanda, & in consumenda pecunia consistere dc liberalitatem, dc vitia, quae cum ea pugnant: saepe enim diximus , qua in re cernitur aliqua virtus , in eadem cerni , dc vitia quae illi adversantur . Quare dc in ac- cipienda pecunia , quaerendave , potest aliquis eme avarus, si unde, aut quomodo eam paret, nihil pensi habeat: & prodigus si eam ne honestis quidem arti bus parare, aut unde honestum est, accipere velit, Ecliberalis , si modum teneat . Eadem dici pomunt in iratione conservandae, donandaeve pecuniae , dc sum- ptuum
254쪽
ptarum faciendorum. Sunt autem haec quinque gene xa ira 'ina τοὶ nul- τα πψων . At magnificentia in donis tantum , cic in sumptibus cernitur , neque iis quibuslibet , sed magnis , dc ad quos ne adspiret quidem liberalitas . Vere enim Aristoteles hoc loco ait eam
. Praetereaque alium finem sibi liberalitas, alium magnificentia proponit , ut iam diximus . Iam illud alterum, quod asserebatur, ex Aristotele, Omnem magnificum esse necessario liberalem, sed non contra , cum eo Ventum erit, explicabitur a nobis, ita ut omnes intellecturi sint, nullo modo ex eo enici , ut liberalitas eamdem rationem habeat ad magnificentiam,quani ad speciem genus. Qtiartum argumentum ita demum aliquid concluderet , si nihil aliud inter has virtutes interesset ; sed docuimus inter fines ipsos interesse . Ne postremum quidem quidquam necessario efficit :non enim temperans est , qui leves & exiguas volu Ptates contemnens , a magnis, & vehementibus auferri se sinit, neque sortis , qui levia pericula despicit, gravia reformidat : at liberalis etiam in parvae pecuniae usu cerni potest , cum magnificus nisi in magnis opibus elucere non possit. Positum sit igitur magnificentiam esse virtutem quandam per se,& a liberalitate distinctam . Nunc quid Aristoteles , de ea disserat , audiamus . Το in τι) ut latius docetur in Categoriis. Magnus igitur dicetur sumptus , habria ratione eius, a quo sit , & rei, in qua sit . τριηραρχω, καἰ ἀρχθλώρω ὶ Imo vero maior sumptus faciendus e it τω τριηράρχημ. Legem tulerat Solon, ut quo, tannis deligerentur trecenti ex populo opulentissimi , qui ea munera publica obirent, in quibus maximi sumptus necessario faciendi erant. Hi trierarchi vocaba rur , quod di iremes ad patriae defensionem , gereria
255쪽
I N IV. ET IIICORUM. 237dumve bellam omnibus rebus necessariis , & hominibus in tructas, privatis sumptibus totum illum annum habere cogerentur. Quia vero evenire poterat, ut qui cuipiam e civibus incommodare , eumque ad pauper talem redigere vellent, eum suffragiis suis trierarchum crearent i ita enim quidam seneκ apud Aristophanem alii minans inducitur. M ,ποι - τρο ραρχεῖν) stat huic rei occurrerat Solon . Quicunque creatu S erat eX tre Centis, si alios opulentiores praeteritos esse existimabat, poterat , quemcumque volebat , e civibus in iudicium vocare, ab eoque petere, ut aut ipse munus illud susciperet, aut secum bona omnia permutaret. Qui
autem provocatus erat, alterum facere cogebatur. Haec omnia constant ex orationibus Isocratis, ata' αντιδόσει ς. Dena os . . lata π Irmρε ρχηριατ ἐιλι τ τῆς τριηραρχιαις. Θεωροι autem dicebantur stum qui mittebantur publice ad oraculum , aut ad pa negyrin aliquam, tum qui sacra publica curabant,tum qui praerant ludis, & spectaculis. Horum princeps ἀρχιθεωρος dicebatur . Cum his habebant quiddam simile Romae , aediles curules avita α) Aspasius legit , ait haec duo, ἐκ
' η ας Cicero vocat in Philippicis eos qui vagam , inopemque vitam persequuntur . Ομυμμεγαλοπηεπῆς J In Topicis docetur , cui inest quod maius est, in eo etiam inesse, quod minus qua re qui maximos sumptus facit honestatis causina , quod est magnificentiae, multo magis exiguos , aut medio cres faciet, quod est liberalitatis, non tamen contra .
256쪽
138 M. ANTONII MUR ET IEt annota posse aliquem unam virtutem habere, qhi non omnes alias habeat , cum tamen ΛrIstoteles credatur auctor e me illius sententiae , quam postea tantopere adamarunt Stoici, non posse unam virtutem hahere , qui non habeat omnes . Sed hac de re disputandum erit lib. 6. Sunt autem quidam , qui , quod in aedificando , & in luxuriosis conviviis ingentem vim pecuniarum consumunt, Vulgo persuadere conantur, se magnificos esse , & quamvis in ceteris rebus , ita sunt avari , ac tenaces , - non tantum bonos viros , de honestarum artium cognitione praestantes egere patiantur, Verum etiam multis persolvere nolunt ea, quae debent: tamen putant a se facere hunc Aristotelis locum , & quantum in se est , conantur hominibus oculos eruere , atque efficere , ut quos avarissimos vident , eos liberales esse fateantur . Quicunque magni
ficus est inquiunt, liberalis est , sit ita sane . Nos magnifici sumus . Qua tandem re id ostenditis λ Multum aedificamus , & mensam quotidie plurimis , dc
exquisitissimis epu arum generibus oneramus. uti id ex eo λ Liberales igitur sumus. Vos vero liberalitatem ne pictam quidem unquam vidistis. Quod, ni ita est , dicite , quantum quotannis in homines eruditos, in eos, qui nullo suo vitio pauperes facti sunt , in adolescentes studiosos, quorum studiis sola paupertas impedimento est , fovendos , ornandos, adiuvandos insumatis . Producite aliquos , a quibus virtutis , aut doctrinae nomine paupertas vestris beneficiis depulsast. Proserte diaria vestra : inspiciamus quantum his nominibus expensum serre possitis . Sin horum nihil, neque secistis unquam , neque facturi estis , patimini
eam, qua usi estis argumentationem paulo aliter conformatam In vos retorqueri. Quieunque magnificus
est , liberalis est . Uos liberales non estis r igitur ne magnifici quidem . Illae autem insanae substructiones ἔ, illae
257쪽
. I N IV. E T R I C R U H. a 39 illae Saliares mensae , ad ostentandas opes vestras, &ad inanem quandam popularis gloriae sitim diriguntur . De honestate ne per somnium quidem unquam cogitastis . Non quicunque multum aedificat, magnificus est . Sunt viva , & spirantia exempla , ex quibus
intelligi possit, nihil prohibere, quin iidem & maxi
mi aedifieatores sint, dc maximi bonorum omnium extortores, legum omnium contortores . Graecum proverbium est . Πολλοὶ ρὼν ναρθηκοφοροι, πσλοιδε τε βακχοι. Ita multi sumptuosi sunt, pauci magnifici . τοιαύτης Neque, neque αα lati ne nominari potest . Quare pluribus verbis utriusque vis explicanda est. Sunt igitur qui suscipiunt quidem , & aggrediuntur res magnas , &illustres, sed sumptus, pro earum magnitudine non
faciunt, lenti, cunctatores , procrastinatores, semper verentes ne nimium magnam vim pecuniae consumant magisque solliciti de minuendo sumptu , quam de augenda operis dignitate. Differunt autem ab a ris , quod avari talia ne aggrediuntur quidem . Dicti autem videntur , quod saepe τινος ἔνεκα is νι σοι sunt sordidi opifices , ii proprie, qui ad ea-minum opera sua elaborant . βωνος enim caminus est: αυω uro. Et hoc nomen videtur expressisse Horatius , cum dixit, dum nrades 'clopum,
Vulcanus ardens urit o Inas . Significavit enim Deum illum esse fas σονἐηπι αυοντα τει-των κυκλώπων. Quoniam autem eiusmodi
homines si quando volunt , aut magnificum aliquod convivium exstruere , aut aliquid aliud suscipere , in quo magni faciendi sint sumptus, quia iudicio carent, , in talibus rebus inexercitati sunt, consumunt qui dem
258쪽
r o M. ANTONII ΜΠ REYrdem magnam vim pecuniae , sed sine ullo iudicio, ita ut plurimum insumant in res nihili , omittant autem
ea , quae praecipue procuranda erant. Idcirco omnes, qui idem faciunt , βαλώσοι vocantur . Idem vocantur απριροκαλοι, quod non teneant; quid sit in sumptu faciendo vere pulchrum, quid contra leve, ac nuga
torium . Καὶ τοιαυται ἔξεις ἔ κακίαι .) iactantes, ostentantesque se , & inanem splendoris speciem captantes . Ω-ερ ἐν ἀ-ειποmi Cuius disputationis in principio, aut ubi hoc omnino in superioribus dixerit, non sane memini . Sunt etiam libri veteres, in quibus pro, legatur . Ac mihi de talibus locis nonnunquam venit in mentem subvereri , ne mutila in his libris multa sint , quae non advertuntur , dum se eis eme credimus quoquo modo sententiam eruere, auteAprimere potius , & extorquere , ex iis , quae scripta reperimus. Quod quidem hic traditur, videtur habe-' re hanc sententiam. Habitum omnem definite cogno
sci ex iis actionibus, quas edit, & ex iis rebus, in qui
AI N=Non refero articulum G, ad no men , δαπάναι, ut ceteri omnes faciunt, sed ad id , quod antecessit μεργειαι, ut significet proprios magnis fici ἐ: εργειας eme sumptus magnos , & decoros. Η ut in regia Solis apud Ovidium. Materiam superabat opus . Και ετιηδεως uu ποετικως) hoc est facile, cum quadam ad l a giendum facilitate , prolixe. Η si , ριζ'λογία est angusti, & pusilia
animi est , σκρι ις ἔχει τινα μικρολαγίαν , Uu Ἀτων μα- λαιων. των λόγων . ad finem primi minoris, τω με τὰ
TIερι ταυτατηςὶ puto legendum vita Auedc mecum facit Bernard. Felicianus. οῖον
259쪽
πυδε &c. Και εσιν αρεητή Inin has γαλο ιπειαὶ illud μεγαλο πημμα Puto redundat; ut enim dixit: sim ' κτηματος Do τῆ πιμη , ουτωνς νυν λεγει riuu τοὐεργη α τι 'O ἐν μεγέθει. Τα eis τὰς θεὰς ἀναθέραπαὶ distinguendum est post vocem ρεδε , neque enim satis emendate diceretur, τἀἀναθημυ. τὰ 4λά-, sed τὰ eis τὰς θεὸς . Vocat om nia , quae ad Deos colendos pertinent, deinde enu merat tria eorum genera, δε ηι ιατα, κατασκῆδε, θυσιας. Ανατιθεθαι dicuntur ea , quae Diis dicantur, atque ita reponuntur in templis, ut ab omnibus humanis , ac profanis usibus penitus abdicentur. Latini ἀναθεῖναι dicunt , ponere , aut suspendere, quod talia plerumque ex arboribus , aut e tholis, aut e parietibus templorum suspenderentur . TibuI. Et quodcunque mihi pomum novus educat annus Libatum agricolas moitur ante Deos . 'Horatius:
Virgilius t i Et tis multa saera pendebis fistula pisu . Talia igitur vocabantur ἀναθήματα. Nam ἀναθέματα lquidem nusquam legi nisi in sacris literis . Interdum
etiam porticus , & Basilicae vocantur ἀναθήματα . Plu- ltarchus in Catone Uticen t η-καλουμένη πορκια βααλιγιῆ τιμπαὸν ta ἀνάάθημα του παλαιου κατώνω. Κατασκα Arretinus pro ἀνειρη ιτα, κατα-ἀαὶ vi- ldetur Ieriisse ἀναθήματα τὰ σκώνη, aut ἀναθηματικὰ σκάζη iquod si reciperemus, interpretaremur Iebetas, tripodas.
P teras, aliaque vasa sacris ministeriis dieata: sed eam tR scriptu
260쪽
a , Μ. Α N T D N I I Μ U R. E T 1 scripturam 'non probamus I accipimusque extructiones templorum & talium . Nonnunquam tamen κἀτασγι η significat etiam supellectilem , & vasta . Si mαι autem sunt sacrificia , sive ut veteres latini 1
Περιπῶντο δαιριοωνὶ Id est ad omnem cultum deorum , & quaecunque in Rem p. honestae gloriae studio
xορηγειν J id est ludos sacere aut praebere ; quid ire νορηγειν docet Libanius in argum . orationis μιν ἐκδε εἴη-ὶ exemplum petet pintest ex Plutarch. de Themistocle& Cimone; non enim videbantur tam magni sumptus decere Themistoclem , qui non erat ortus tam nobili genere . 'Ηωναύτοις aut per eos, quos ipsit aliqua necessitudine attingunt, Argyropylus videtur legisse
Τὰ ιἀταὶ Lambinus.& D: Τhomas exponunt tales opes , ego malo sequi Aspasium , & Acciaiolum , qui exponunt, talia opera, tales sumptus . Docent igi'tur eos , qui aut ipsi iam talia quaedam fecerint, aut ipsorum maiores , aut propinqui liberales esse debere, non enim oportet eos degenerare aut a seipsis , aut a sui S a mνων) non quoslibet hospites intelligit, sed magnos, di potentes , ut reges, dynastas , qui quoquo Ve' niunt magna pompa , magnoque & splendido appara tu publice excipi advenientes, ct abeuntes deduci
Κοωδοεδ, άντιαρειὼ Hoc quoque ad hospitalia munera pertinet, solebant enim & qui veniebant ad aliquem hospitem adventu suo ei dona quaedam offerre,& ii,qui a se hospites dimittebant, aliis quibusdam: eos tremunerari. Exempla apud Homerum, & Virgil. crebra sunt,sic Menelaus Odyss. a Telemachum alloquens. f