장음표시 사용
281쪽
Iu V. E T H I C o R U Mdiligenter inspiciat, postulat , ut ηαὐτὸ , non is si uinia legatum, deinde sententia ipsa , quae quamvis eadem
quam nos volumuS e vulgata quoque scriptura utcunque elici potest, multo tamen planius multoque ut ita dixerim , rotundius exprimitur ea quam nos sequimur. Immo vero ut recte.& Vere dicitur Deum ἐναντέων
ἰήματα , Hippocr. ἐν τῶ - φυσέων, ita vere dici potest , B . Exempli caussa , contrariae actiones a contrariis habitibus proficiscuntur. Itaque principio suspicabar, legendum eme , η ἐναντία των ἐναντίων , deleta tantum particula , quae negandi vim habet . Ut hoc diceret Aristoteles, non modo non esse eundem habitum contrariorum , sed esse contrarium . Sed cum postea reperissem in margine unius eorum librorum quibus utor notatum hominis eruditissimi manu , in quibusdam veteribus libris legi σειν , non habui dubium , quin ex αυτι factum esset et τι , librariorum errore propter characterum & soni vicinitatem : deinde ex ἀm, cum vox illa hoc loeo nul- Iam idoneam sententiam efficeret, ἐναροια, duabus litteris principio , una ad finem addita . Duo praeterea fuerunt, quae me ita in hac sententia confirmarunt , ut omnem dubitationem sustulerint: unum, quod Μichaelem quoque Ephesium ita legisse probabili argumento adducor ut credam; hunc enim locum tractans, his verbis utitur : οτιδε αἰ πεταὶ λεγόμαι ala εω των ἐν-τίων ἀι ἀυταὶ , σαφως λαιας ἀρετὶ
profecto enim , si ita legisset, ut nunc vulgo Iegitur , non dixisset αἰ αυται, sed potius ἐναντιαι. ΛIterum quod cum liber quartus moralium ad Eudemum cum hoc nostro unus idemque sit, is qui eum olim in interpretatus est , Leonardus Aretinus manifeste osten- .dit , se in libro suo scriptum habuisse ἐκ ii , non, ut vuIgo nunc legitur, η ἐναντια . Huius emendationis msae approbatorem, atque adstipulatorem habeo Ioan-
282쪽
16 Μ. ANTONII ΜuRErinem Λntonium Lucatellum , acutissimo hominem ingenio , ct in Philosophiae studio diligentissime exercitatum . In illo autem Λristotelis quod paulo post sequitur . Valenter ambulare , est ita ambulare, ut ipsa ambulatio significationem bonae, ac firmae valetudinis habeat.
Saepe igitur contrarii Quoniam ex eo quod iniustitia multis modis dicitur, demonstraturus est , iustitiam quoque multis modis dici, & earum utriusque naturam e subiecto, id est iusto , iniustoque, explicaturus , ne cui sorte ea docendi ratio absurda, & aliena videatur, prius admonet, eam & aptam, & usitatam esse. Saepe enim evenit, ut duorum contrariorum habituum unus altero aut notior sit, aut facilior cognitu . ac tum commoda docendi via est , ex eo quod
notius est , 'ad id quod minus notum progredi; neque dubium est , quin ea in quibus habitus insunt, quae
vulgo sublacta dicuntur, quam vocem ne nos quidem in docendo refugiemus, notiora habitibus ipsis, aut certe ad cognoscendum faciliora sint; igitur ex eis quoque ad ipsorum habituum cognitionem pervenitur. Atque illud in omnibus sere iis contrariis, quorum at terum bonum est , alterum malum , animadverti potest, maiorem & acriorem esse sensum mali, quam boni : meliusque sentire bonum ab iis , qui malum quo que senserunt; ut magis sentiunt pacis commoda qui . experti sunt belli calamitates : meliusque intelligunt quantum boni sit in bona valetudine , qui aliquando aegrotarunt. Quod Μ. Tullius in oratione ad Quirites post reditum , copiosissime , dc ornatissime, ut sori Iet expressit his verbis: Et si homini nihil est magis optamdum, quam prospera, aequabitis , perpetuaque fortuna , se eundo vitae , fine ulla offensione , eursu : tamen , si mih/tranquillaqplaeata omnia fuissent, incredibili quadam ,
et pene divina , qua nunc veltro beneficio fruor, laetitiae
283쪽
voluptate earuissem. Cumque enumerasset magnam par tem eorum , quae in vita iucundissima sunt , addit i Guibus ego omnibus antea rebus Ac fruebar, ut nemo magιs. sed tanquam bona valetudo iucundior est eis , qui e gravi morbo recreati sunt, quam qui nunquam aegro corpore fuserunt, sic ea omnia desiderata magis, quam assidue percepta. delectant. Cui loco alterum ex eodem Oratore geminum citat Λmmianus Μarcellinus lib.Is. quem ipsum quoque lubet adscribere. Et quamquam optatissimum es perpetuo fortunam quam florentissimam permanere : illa tamen aequalitas vitae non tantum habet sensum, quantum cum ex saevis , o perditis rebus ad meliorem statum fortu
Nam &, si bona in Quod dixerat, ostendit exemplis:
proponit enim duo contraria , bonam corporis habitudinem ,& malam: quarum qui utramlibet noverit, ambas noverit, utraque etiam e corporibus ipsis agno
sci potest ; ac vicissim qui, quid bona habitudo sit, tenet, is etiam quae sint bene habita corpora intelligat. Ex uno autem contrariorum alterum intelligi possie , docent etiam Iurisconsulti , ut Caius lib r. Dig. de iis qui sunt sui , vel alieni iuris . Videamus, inquit, de Iis persenis , quae alieno iuri subiectae sunt ; nam si cognote rimus quae istae personae sunt , simia intelligemus , quae sui iuris sunt. , quo verbo hic Aristoteles utitur , malui
interpraetari ut Λrgyropylus bonam corporis habitudinem , quam ut alii, bonam constitutionem . Propterea quod bona corporis constitutio videtur potius esse Θίεια at longe aliud est evexi a ; etenim bona corporis constitutio potest esse etiam in iis qui gracili, ac tenui sunt corpore , neque multa carne , neque ad moduni densa , atque compacta , at tales nunquam dicemus evecticos . Sed eos qui carnem habent multam, & Ω-lidam , ut neque ab aere laedi sacile possint, neque a
284쪽
M. ANTONI 1 ΜUR ET Iceteris rebus externis . Talem evexiam olim sibi, mi- .serrimum hominum genus, athletae plurimo cibo, plurimisque laboriosissimis exercitationibus comparabant, ut postea spectante populo gravissimos idtus, quibus se amatuo contundebant, facilius excipere , ac perferrepo Ient . Itaque Hippocrates aphorismo tertio primae partis pronuntiat evexiam , cum ad summum perve- nerit , summe periculosam esse . Extat & libellus Gare leni quem qui legerit, sciet aliud esse evexi an, aliud bonam corporis constitutionem . Docet autem Galenus duplicem estis evexi an : unam quae simpliciter , dc absolute dicitur, alteram athleticam : quarum illa quidem est optima corporis constitutio , & ut ipse loquitur τ/ς της υγιείας , altera posita est in copia , & firmitate carnis, di de hac posteriore Aristotelem loqui constat. Hanc latini interdum corpugentiam vocant . Plinius ζ Somno concoquere corpulentiae utiliusquam firmitati. Et evecticos homines, corpulentos. Plautus Epidico . Euge corpulentior videre , atque agilior . Talem quandam corporis ametionem significat Ci-.cero in Antonio , cum iri secunda Philippica ait eum esse gladiatoria totius corporIs firmitare . Plautus in ea dem , quam modo citavi fabula .
disjd herilis noster filia valet
Interdum habitudinem . Terentius :Viden me ex eodem ortum loco in
Qui color , nitor vesitus, quae habitudo es eorporis. Habitudinem dixit evexi an . dc in eadem fabula. Haud similis, Virgo es Virginum nostrarum , quas matres sudent
285쪽
IN V. ETHICORUM. . si qua es habItior paulo, pugilem esse aiunt, deducunteibum . Tametsi bona es natura , reddunt euratura iunceas .
Habitiorem dixit cεψικωαραν . quod ipse statim ita expressit . Muid tua Isbare ' nova figura oris , papae . Color versus ; corpus solidum oe succi plenum . Eodemque modo Lucillius: ne corpus solidum invenies , hic stare papillas
Pectore marmo eo . Itaque hoc nos secuti, diximus πυκνότατα σαρκος, ear
nis soliditatem : quam alioqui Pliniano verbo usi, spissitatem, aut spissitudinem dicere poteramus . Sabinus Hassurius lib. 7. memorabilium citat Gellius lib c. ro. Censores P. Scipio Nasica Θ Μ. Pompilius cum equitum censum agerent, equum nimis frigosum , & male habitumi sed equitem eius uberrimum, er habitissimum viderunt. Et cur , inquiunt , ita es , ut tu sis , quam equus curatior λ Quoniam, inquit , ego me curo: equum Statius. Male ha bitum equum dixit macilentum , ct tenuem, equitem autem habitissimum , ἀυσικωτα ν , id est , pinguem , ct nitidum & bene curata cute, ut alicubi de se loquitur Horatius . Duobus etiam modis dicitur cachexia , uno modo , ut hic Aristoteles loquitur , quaedam raritas carnis, & assimilis spongiis mollitudo quae in quibus est , delicati sunt , & ad omnem coeli ac ceterarum externarum rerum accipiendam iniuriam para tiores . Altero modo genus quoddam tabis quod differt a phthisi dc ab atrophia : eo quod phthisis quidem est , cum a capite in pulmones descendens destillatio QOS exulcerat; atrophia quoties corpus non alitur, descendentibus iam per aliquibus , nullis vero in eorum locum succedentibus. Qio malo affectos Plinius vocat qui cibum non sentiunt. Cachexia vero, cum malus corporis babitus est :. ideoque omnia alimenta corrum.
286쪽
puntur. Quod sere fit, cum longo morbo vitiata corpora , etiam si illo carent , refici tamen , & recipere pristinum robur non queunt. Quem malum corporis habitum principium esse subeuntium cutem aquarum, Paulus Aegineta testatus est; ut doetissime, disseruit Marcellus Virgilius lib. r. Commentariorum in Dioscoridem,ex quo haec prope ad verbum descripta sunt. Evectiea interpretor corpora ipsa bene habita , non autem caussas efficientes της , ut alios accipere, de interpretari scio. Nam quamvis illa quoque dicuntur
evectica quae valent ad evexi an comparandam , ut exercitationes corporis, ut certa quaedam vivendi ratio : tamen hoc quidem loco ita hoc verbum accipere non possumus . Illa enim nullo modo dici possuntiareMod e uς-at tale aliquid requirunt ea, quae ab Aristotele proposita sunt paullo supra . Dixit enim
nterdum e contrario contrarium cognosci, interdum habitum
e rebus subiectis. Prioris exemplum posuit in bona habitudine,& in mala. Posterioris hoc exemplum esse voluit , quod ipsa evexia cognoscitur ἐκ τῶν ἁδεκτικῶν. oportet igitur τὸ Cεκτικον 29 ' χ ἱμον της . id aisliud esse non potest , quam corpus in quo ipsa evexia est tanquam in subiecto ; & si autem puxo notius esse eam vocem apud graecos hoc quoque modo accipi, quam ut id accuratius docere necesse sit, unum tamen locum Platonis proferam, in quo ita accipitur; est auritem lib. 3. de legibus , his verbis : το δέ γ' - Οἀγα-ν
διη σώματα ἀπεργα Θαι. Quod si quis putet hanc in terpretationem ab Aristotele ipso refel Ii , cum subiun git : evecticon esse id, quod habet dIm efficiendae sol dita ris in eaνne et cogitet id demum eme bene habitum corpus , quod habet in se vim insitam & internam e&ciendi assidue in se ipso carnis soliditatem is Ita qui dem ut ego accipio, sine dubio accepit vetus interpres,
287쪽
I u V. E T HI C O R. D M. qui evectieon interpretatus est bene habent: & e po-Berioribus homo accuratus , & eruditus Ioan . Bernardus Felicianus. Sed & is , quem supra nominavi , Ioan . Antonius Luca tellus , cum de hac tota re , rogatu meo , diligenter cogitasset, in eadem se quoque sententia esse respondit . Consequitur autem plerumque in Hoc quoque praeceptum dialecticum est ,& primo Topicorum accurate tractatur; exempla nota sunt, & obvia . Sed tamen docendi caussa aliqua proponamus . Grave multi S modis dicitur ; nam grave corpus dicitur , quod suapte na tura inferiorem locum petit; at gravem hominem vocamus in quo inest autoritas & fides, sic & leve quidem corpus dicetur , quod sursum fertur : levis autem homo, abiectus , & nulla auctoritate perditus . Acutum aliter de ferro, aliter de ingenio dicitur ; eadem igitur ratio erit obtusi. Sed cur addidit Aristoteles , plerumqueqquia hoc etsi in plurimis verum est , non est tamen in omnibus . Etenim volo oenolo, ut latino utamur exemplo , contraria sunt: contraria enim hoc loco dicimus , quae quomodocunque opponuntur & tamen alterum eorum multis modis dicitur , alterum non item . Volo enim aliter dicit qui vult, aliter qui volat ; non eadem alterius ratio ; volatui enim nihil est contrarium. Primo topicorum hoc exemplum adhibe tur, cuius vim, Latini sua lingua assequi non queunt. φιλεῖν dc μινυν contraria sunt ; eorum tamen prius duobus modis dicitur posterius uno tandum ; nam est amare , est etiam osculari. Unde oscu.'um , dc nomen scorti apud Plautum , milemation , quasi tubasolum dicas & in epigrammatis , με φιλιις 2-, μη με φιλη- Adversatur autem amori odium , osculationi nihil. Haec ergo caussa est , cui addiderit Elerumque . Sed
quid est, quod astera dixit , non , ut alii interpretati
288쪽
sunt, alterum Duo cum duobus comparantur ; & conotrarium ipsum per secum altero contrarior & subiecta ipsa contrarie affecta , id est, ut in eodem exemplo
insistamus , iniustitia , ω iniustum , cum iustitia is iusto.
Aristoteles enim in libro cina ἀνταειριεννν , qui non ex
tat, sed citatur a Simplicio, tradidit, iustitiam quidem & iniustitiam contraria esse: iustum autem &iniustum non satis proprie dici contraria, sed contra rie affecta. Λit igitur, si altera, id est iniustitia de iniustum dicuntur pluribus modis , sequi , ut & altera , id est, iustitia& iustum, & si autem in redditione satis esse duxit,subiecta ipsa ponere : iustum , & iniustum ,
mox tamen subiunxit iustitiam Θ iniusti Iam,dicens :Videtur autem multis modis dici) Homonyma sunt,
ut in Categoris docetur , quae vocantur quidem eo dem nomine : sed ita tamen ut id nomen eis non eadem ratione tribuatur, ut homo verus, 3c homo pictus. Cum enim uterque homo dicatur , longe tamen alia unius, alia alterius ratio ; nam homo verus eo homo
dicitur , quod animal est consilii particeps at pictus, quod imago quaedam veri hominis , & adumbrata similitudo. Homonyma autem quaedam ita distant, &dissimilia sunt , ut ipsorum homonymia cuivis perspicua sit, neque ita sit quisquam retuso ingenio, ut non intelligat ea non eadem ratione eodem nomine assici , ut aliter dici perim animalis , aliter pedem lecti , aliter
pedem seli , aliter pedem carminis , aliter linguam animalis , aliter linguam quae excurrit in mare , aliter linguam graecam, aut latiuam . Aliter oeulum in homine , aliter in vitibus . Aliter manum hominis , ali ter manum militum , aliter in illo Ciceronis : Μanum Alexidis amabam is Aliter canem marinum, ali ter venaticum , aliter sydus; aliter taurum in illo
Tibulli :Iuantus θ' intonsos Taurus alat Cilleas :
289쪽
Depresso incipiat Iam tum mihi taurus aratro Ingemere:
at quos prima creant nascentis fidera taurI . At quaedam homonyma quidem sunt, sed ita vicina ct finitima , ut homonymia ipsorum , non tam facile cognosci queat . Ut ens dicitur homonymos, id est, ut vulgo loquntur, aequivoce, de substantia & accidente : neque tamen id quivis facile intelligit ; motus sve mutatio homonymos dicitur de ortu , interitu , incremento , imminutione, commutatione , quam alte rationem , & mutatione loci , quam lationem vocant . Sed eam latentem homonymiam pervidere non cuius
lia et ingenii est . Eonum aliter dicitur quod honestum est , aliter quod iucundum , aliter quod utile ;quoque obscura homonymia est . Sic ait Aristoteles duobus modis dici iustitiam & iniustitiam . Sed quia utraque iustitia, & utraque iniustitia valde alteri vicina est, magnamque cum eo similitudinem habet, fieri, ut homonymia illa minus pateat, neque ita facile percipi possit, ut in iis quae cum eodem nomi ne vocentur, magna tamen eis inter se est dissimilitudo . Cum igitur homonyma, nisi principio distincta,ec declarata sint, obscuritatem , ct confusionem in disputando parere soleant, recte, atque ordine , ante quam in rem ipsam ingrederetur, utramque sibi dis inguendam esse duxit. Sed cum exemplo ostende re vellet, qualia essent homonyma ea, quorum homonymia facile cernitur, id exemptum posuit, quod in latina oratione usui esse non potest . Quare de eo mihi pauca dicenda sunt : ne quid non satis explica
Graeci sua lingua vocant elein, quem latini DCu- tam , id est os , quod a summo humero ad imum collum
290쪽
Ium pertinet: & eodem nomine vocant elavis. Un, de iocus elegans Philippi Μacedonum regis, cui cum laesus in bello iugulus esset, medico a quo curabatur, assidue nummorum aliquid poscenti: At tu , inquit ,
quantumvis sume : habes enim In manu tua meam clavim,
hoe latine friget: quia latini ad significandum Iugu-
Ium , clavIs nomine non utuntur : Graece autem pro
pter illam nominis ambiguitatem elegantissime, dicitur. Omisi hoc loco quasdam voees Aristoteli graece
loquenti necessarias in latina oratione. ut opinor , supervacaneas : η τε 'aia τὸν - ου' ντδε θυρας. κυι- . Nam latini neque clavem vocant eam , qua
subest collo animalium , neque iugulum , quo claudunt fores . Sed haec ut re distinista sunt , ita etiam nominibus distinguunt. Talia sunt in primo Topicorum . νιν , quo nomine dc asinus , dc lapis molaris indicatur : & apud Alexandrum, de Simplicium Sumptum igitur , ac positum sit) Sumi dieuntur ea quae non probantur, sed tanquam certa , dc indubita- ea ponuntur . Ut hic non probatur duobus modis dici iniustum: sed ex usitata loquendi consuetudine ,
tanquam omnibus notum sumitur. Saepe autem apud Demosthenem, dc alios o dc παρανηλειν pro eodem ponuntur , dc apud Xenophontem primo commentariorum, ubi legitur , αδ- σωκράτης μὲν η ανόλου νοελίμνομίζων, ετερα I x νς αι κονια εἰσφερων. αδεεῖ τουωνευ δαφθε θων, ἀδικεῖν non est plus sibi aut pecuniae, aut honoris , aut talium vel sumere , vel deposcere r sed
simpliciter adversus leges facere . Est igitur iniustitia quaedam quae complectitur quicquid adversus leges r& contra, iustitia quaedam quae est obtemperatio legibus , non in eo tantum , ne tibi aliive plus aut minus tribuas quam par est , sed in iis omnibus, quae legi bus sancita sunt ab hac iustitia Aristides praeclarum illud iusti cognomen invenit. Est etiam alia imi si-