장음표시 사용
361쪽
IN IV. E T AI C o R II M. Olibus quIdem disputavimus: de reliquis autem, cum pricraee animo' dixerimus, Ita demum disseramus. 'Redigit nobis in memoriam id quod de virtutum di visione libro primo in extremo dixerat, alias ipsarum 'eme ηθμας , alias de quarum prioribus cum abunde dixerat in superioribus libris , dicturum se de alio eorum genere ait, si prius pauca quaedam de partibus animi ad hanc disputationem necessaria tradide
Προτερον μον ui J Duas eItur antea dictum est esse animi pamtes , unam rationis partic*em , alteram expertem . Nune :autem da ea quae rationis est partIceps 'eodem modo disserendum es . Docuit ad finem libri primi duas esse humani animi
partes , unam in qua ' inesset ratio, & vis cogitandi atque intelligendi alteram rationis expertem. Sed hane' rursus bipartitam esse : unam enim illius partem ita nihil habere cum ratione commune , ut ei ne parere quidem atque obtemperare possit e eam nimirum qua fit, ut alamur, & ut sentiamus , alteram quae quamvis per se ipsa ratione praedita non est, ad eam tamen dirigitur Seius praescriptum sequi potest, atque hane 'esse quasi sedem ac domicilirum earum Virtutum , quae mortales nominantur. Nunc autem ait eodem modo dividendam eme eam partem,quae rationis est particeps, sed videntur deesse aliquot verba , quibus significae tuream . quae ratione careret, divisam iam , dc in duas
partes distributam fuisse. - . Κα έποκεέθωὶ Atque hoe p. situm fit duas esset animI pa - .ees ratione pris itas , unam quidem, qua contemplamur e- i movi res ; quarum princima aliter se babere possunt ; H- teram autem qua incerta Θ fortuita. '
Ut haec , sive divisio siue partitio animi melius in . te uigatur , quaedam paulo altius repetenda sunt . Aeprimum illud niteIligendum est ., partes aaimi non ita
362쪽
diei, ut rerum tum naturalium , tum earum quae adi . tificio constant duas partes ο- - esse dicimus, mat
ν - Θ formam si ve effectionem . Simplex enim & individua est animi natura in qua concretum , ac com positum nihil reperiri potest . Cum animus ipse effectio quaedam, sive ut trito in scholis vocabulo utamur, forma sit,absurdissimum esset dicere eum quoque ipsum
ex materia & effectione constare, resque eo modo , neque modum, neque finem unquam ullum inveniret . Neque vero ita dicuntur ut numeri, aut magnitudinis partes . Quam multa enim in eiusmodi partes conveniunt , quae in animo ne cogitari quidem possunt Ne sunt quidem partes, ita ut partes generis . Qui enim nisi amens ac delirus dixerit, animum Meratis aut Platonis esse genus quoddam , quod ambitu suo .eomplectatur tres species τι φυτικου,-'-λεγι
κὰρ ostenderem & alia plurima & absurdissima, quae
inde sequerentur, nisi ea putarem patere omnibus, dc ialioqui Aristoteles eos , qui in sententiis , quae apertam stultitiam continent, accurate resutandis operam
sumunt , stulte facere ipsos ait . Quid igitur significamus, cum animi partes dicimus , aut quid tandem ea oratione accipi volumus stNam illud quidem verissimum di certissimum est,quod ante diximus, simplicissimam planeque unam esse animi nostri naturam , omnis omnino sectionis , omnis partitionis expertem . Quomodo igitur convenit ., ut . quod simplicissimum , maximeque unum est, eius tamen partes esse dicantur λ Constat plures esse animi , easque valde interse diversas :ae dissimiles facultates . Nam & quod alimur , quod crescimus , quod gignere aliud nobis simile possumus, debemus animo: di idem ipse est, qui efficit, ut videamus, audiamus, Odore mur omninoque sentiamus: idem qui ut intelligamus, .ut rati inemur, & cum aliis alia conserentes , e ip
363쪽
eollatione aliquid ali l colligamus. Has facultates a liqui partes animi nominarunt . Philostdhi enim ut saepe iis de rebus quae ita in corporibus inhaerent, ut sine eis esse non possint , perinde tamen dii tant, aes separari a corporibus, dc mr se eohaerere pollent, ita
nonnunquam ad vim & naturam rerum corporis exper. tium exprimendam iiis vocabulis , quae o rum magis propria sunt, abutuntur . Quod igiιur alia pars est corporis qua videmus alia qua . gustamus , alia qua odores, alia qua sonos . percipimus . Itidem in animo docendi causa aliam partem esse dixerunt, qua fiat ut alamur, aliam qua ut sentiamus, aliam qua ut inte, Iigamus . Rursumque eas ipsas Principes partes distria huerunt in alias , ne quid omitterent, quod ad totam animi naturam dis inlitus enucleatiusque tractandam pertineret. Positum sit igitur partes animi, vocari animi facultates . Quae in animone haereant, an sint ipsemet animus : non quaermus in praesentia , quoniam ea quaestio& arduos ac dissiciles explicatus habe , & ad moralem philosophiam non pertinet . Sed unde colligitur varietas ac multitudo potestatum Ex varietate dissimilitudinis M. Nam una quaeque potestas habet certum aliquod genus propositum, in quod exerceaturis Exempli caussa; non videmus, colorem , di sonum , & odorem, sed colorem quidem videmus, sonum audimus, odorem olfaincimus . Λtque hoc in corporibus perspicuum est ἡ a quibus idem ad animos transferre debemus: dc cogita in re, cum necessarium &m' multo longius dinserant quam color , dc sonus , diversas animi potestates ad ea reserri ac pertinere.Nam ut colorem videmus, sonum audimus, ita necessaria , dc aeterna scimus aut
intelligimus , de fortuitis & mutabilibus opinamur , . au t deliberamus. Sed Aristoteles ipse propterea ' uod haec nolebat hoc loco tractari accuratius, aut subtilius
364쪽
3 6 Μ. ANTONII MURE Tide eis dἱ sputari, ted tanquam certa & indubitata ponr, idcirco verbo Mathematicorum usus est, umκεἷθω. Et alioqui nemo est ita plumbeus , qui non per se facile videat , & eorum quae sun , dc eorum quae fiunt, alia necessario esse , mur fieri , ilia sortuito , de Enunciationum, alias semper dc necemario veras esse, alias interdum veras, interdum salsas esse posse . Coelum , sol , luna , eadem sunt qu/e semper fuerunt, & tota , dc
qualibet parte sui ; at non iidεm homines , qui abhinc
centum annis . Elementa autem dc eadem quodammodo , dc non eadem , si spectes τta non eadem si partes , quae assidue gignuntur εο intereunt , ortus obitusque i siderum , vicissitudines tempestatum anni, dierum di noctium incrementa , aut decrementa necessiario , dc semper eodem modo dc statis temporibus sunt: at in iis quae ab hominibus geruntur; atque administrantur, non eadem constantia dc necessitas semper. Vere dictum est , vereque dicetur, si ab aequati bus demantur aequalia , quae reliqua sunt, ipsa quoque aequalia esse; dc necessario verum est , hominem esse animat: at non semper, neque necessiario verum est , Socratem disputare , aut Troianos a Graecis obsideri . Quod igitur per se perspicua emet haec necessariorum dc incertorum dissimilitudo , hac quoque de caussa adhibuit verbum ' Mi
In illis autem verbis , οῦν H-μυὸ ἐνδωνται ἄλλως, Tria potissimum notanda esse duco . Primum . P incipiorum nomine intelligi eaussas . Nam dc in posterioribus Analyticis,& εν τοις ει τἀτἀφυπικὰ, dc saepe a libi docetur principia idem esse quod causas . . Alterum hic intelligi duorum generum , τοῖς της υπάρξεως, κώ τας της γνώσεως Caussae τῆς M ς, quae quidem proprie dicuntur, sunt duae : inciens er Dis . Horum enim ab altero motus est , ad alterum tendit, 'muria quae per se nihil ugit, sed accipit tantum ac
365쪽
pat; tur , remus συναδιον dicitur quam αι-: neque caussa dieitur nisi quatenus id quod sit,sine ea fieri non potest , forma aut ab essiciente in materiana inducitur , idque propter finem : aut ipsam et finis est , ut in generatione . At haec attigisse sit satis . Caussae της γνώ- σεως sunt pronunciata illa ex quibus aliquid colligimus.
ac concludimus . Non sunt autem semper eaedem caussae της γνώως υπάρξεως. Saepe enim ea quae ex caussis
effecta lant, cognitionem caussarum in animis nostris emetunt: ut cum ex fumo ignem alicubi esse cognosci mus e cum tamen non fumus , sed ignis sumtim em ei at . ita ut quod est , ς ἰν-αὶτω ἐν γνωos: Tertium eorum quae in his verbis mihi notanda videri dixeram , est naturam uniuscuiusque rei pendere ex caussis r ita ut qualis cuiusque rei caussa est , taIis eotiam ipsa sit, & quaecunque caussas certas & necessarias habent, ipsa quoque certa & immutabilia sint quae incertas, & inconstantes , incerta , & mutabilia,
se etiam quaecunque cognoscuntur ex certis dc necess tiis principiis certa & necessario vera sunt: qualia sunt quae ab Arithmeticis, aut a geometris demons rantur; atque principiis non necessariis nituntur, eorum etiam incerta cognitio est , cuius generis sunt pleraque medi eorum di Politicorum. Atque hoc ipsum est quod in prioribus analyticis traditur : cum conclusio syllogis. mi emeiatur ex sumptionibus , si necessariae sint illae, hanc quoque necessariam fore: sin fortuitae ; fortuitam ; sed iam ea quae subiicit Λristoteles , persequa
τιοὶ Nam ad ea quae genere disserunt etiam particularum animi alia genere est , quae v eorum uirtimque
seorsum accommodata est : si quidem smilitudine quadam
convenientiaque cognitio ei.r Inest.
I. Huius loci sententia haec est Ea quae differunt genere , non pessirit eadem animi parte cognosset '
366쪽
ναγώουι me v ο 4 ἀ differunt genere, ergo, steall. Deinde probat maiorem hoc modo, omnis cognitio fit per similitudinem inter cognoscens , & com ignitum. Eadem pars non potest similis esse differentibus genere , ergo , &c. Ilii Haec accurate tractanda sunt; ac primum vis demus, etiam in sensibus, ea quae genere conveniunt, uno eodemque sensu percipi: ut omnes colores visu , omnes sonos auditu ; sed quae genere differunt, alio, ut non idem sensus percipit colorem dc odo em , aut sonum , est ergo haec verisimilis quaedam confirmatio
maioris , prioris syllogismi. IV. Minor prioris syllogismi probatur ex s.Μetaph qui latinis est decimus; ubi dicitur ἀφθάρω, τον differ e genere . Immo etiam plusquam genere dis
ferunt, nam alterum non potest non esse, alterum potest non esse.
V. Conclusio necessario sequitur . Nunc ad secundum syllogismum . . . ..
VI. Quod ait omnem γνοῦσιν fieri per similitudinem.
eadem iuἱt sententia Empedoclis , cuius versus citan
Eadem Platonis , qui ex elementis animum in Timeo constare dicit, ut possit elementa cognoscere . Quinetiam quidam antiquorum usi sunt hoc argumen to , ut probarent quandam esse in animis nostris partem divinam di immortalem . Cognosci enim a nobis quae talia sunt; ex quo colligi esse inter animum no-urum , dc illa similitudinem quandam . Est ne verum quod ait Aristoteles : Οτi πος 3ἀτῆμ mi ερα , dcc. Ita ut partium animi alia sit, qua neces alia qua contingentia cognoscimus . Item est ne
367쪽
verum , omnem cognitionem similitudine quadam fieri y Μulta adversus utrumque dici possunt; ac primum adversus primum. I. Aristoteles 3. ω' χης duplicem ait esse . τὸν μ' -3 δε---, 6 τον μυν--ιεινοο ergo idem momnia intelligit. Il. Quo quaeque vis superior & persectior est, eo Iatius patet, &ad plura pertinet . At per sectior est sensibus, latius igitur patet Mam idem sensus apprehendit differentia genere . ut hominem & Ia-Pidem , atque etiam tum φθιρτό cum ut sintem& lucernam igitur multo magis eadem potestas
P ν. percipiet ἀναγκῶα τα --. III. Non quaelibet diversitas 3eneris in obiectis r quirit diversas potentias , alioqhi non eadem potentia videremus hominem , & lapidem , sed ea tantum quae 'respicit rationem formalem obiecti. obiectum autem intellectus est ens. Ens est obiectum adaequatum mentis , itaque eadem mente cognoscimus substantiam &accidens , At ens complectitur & necessiaria & contingentia . Igitur , &c. IV. Quae ratio est materiae primae ad omnes sormas materiales, eadem est intellectus possibilis ad omnes formas intelligibiles, at eadem materia est susce- ptiva omnium formarum , ergo & idem intellectus,
V. Eadem est potentia contrariorum , ut dictum est lib. s. Necessiarium dc contingens sunt contraria , ergo' &C. . VI. Potentia discretiva duorum aut plurimum, est
eorundem perceptiva , ut patet in sensu communi. At est aliqua vis animi qua discernimus necessaria a contingentibus , ergo eadem una numero exi flens eorum utraque cognosceta 'CON
368쪽
Reipsa una eademque mens est , quae tum necessaria , tum contingentia apprehendit, ratione tamen .suhi duae. . Hoc posito argumenta iacile solvi possunt.
Ad primum. Et intel Iectus agetis de possibilis dividi
potest in speculat um S pcacticum , quorum ille 'em 'cessaria o hic G μα o μιν ποιM , O'γIνεται. ' Ad secundum . Prior conclusio concludenda est , ad secundam autem dicendum , sensum non apprehendere diversi genere , non enim visus apprehendit hominem ut hominem, neque lapidem ut lapidem, sed utruἡ-que ut coloratum, omnes autem colores eiusdem generis sunt Nec percipit quidem luminis solaris acti vitatem , aut luminis Iucernae mortalitatem , sed trumque quatenus lucent . . Ad tertium . . Eadem solutio quae primi. inidem etiam pendet solutio quinti & sexti. Ad quartum verum est de . materia remota, sed non de propi hqua. sic potentia rationalis sumpta con- fuse, est capax utiarumque, distincta autem partim ad haec, partim ad illa accommodatur . . Fline cognitio per Dintudinem y Non videtur is, i I. Nam Λristoteles lib. I. de animo multis argumen- tis eam Empedoclis opinionem improbat. Vt quod
porteret hac ratione , non tantum elementa , verum etiam composita in Animo esse , alioqui animus non cognosceret mposita, sed tantum elementa. Exemplum in compositione orbis ex quatuo partibus terrae, dua-.bus ignis, una aeris, & una aquae a i
Il. Sequetur animum eme omnia Haedicamenta .HI. Simile a simili non patitur. Sentire autem .&intelligere , di cognoscere est pati, ergo, &C. ' IV. Ossa di nervi,& pili maxime sentirent terram,
369쪽
I u VIo E T M I C o R UI . - 3s f. V. In principiis erit magna admodum ignorati0, am. Ita enim a se omnia ignorabunt. VI. Deus erit ἀφρονἰ τω . besus enim ignorat M'
Duplex similitudo Illa cum Aristotelis sententia Sugnat haec. admitti potest ; m'xime cum intellectus si ut tabula rasa , & sit locus sumarum, & sorma formasu M., &c. Sed hic
videtur loqui om-. 'tafiuei puto eum loqui ex ea opinione , quae tum trempta erat non ex sua . Sie in Categoriis &-dccis cum tamen in Physicis aliter doceat , sic in eisd*m- , inter dum alterum alter0 prius esse , Cum ν τα.φvσι idie. In Meteorojogisis aliter de visuq iam', ' cita inibis ipsis divi- dit animum εἰς 'λογικὸν, quem reprehendit lib. . : Reprehendendi, qui in vertendo ponunt ἄντι ινο- των , ut in quo inest vis sciendi , dc ut quo inest vis ratiocinandi, hoc enim non eis vocare, aut nom. rvina rebus imponere,& nulla res esse; ἰώνυμος, si haec ratio permitteretur salsoque di xii Ilax A istoteles in quarto. Multas virtutes dc multas. vitiositates esse
icendam praecipuam vim obii Dento c.
'ηανιὼνὶ sensu . quidem praedisa sum: actio autem in eaἷ non convenit. Quaerere instituit quod sit, ἔργον
370쪽
t . M.' Aut o N II M U R E T Ihγον utriusque earum quas dixit partium . Sed proinponit quaedam ad ut facilius reperiendum necessaria. Cur non numerat sensum , quem statim ex hoc quasi albo expungit λ quia convincte dixit misis' etsi autem sensus n- est prinei pium ullius actionis , tamen deducit ii Os ad cognitionem veritatis. Omnis enim cognitio nostra ortum ducit a sensibus . Et ni- hil est in mente quod non prius fuerit in sensu . Ita-- 'que quicunque a natura sensu 'aliquo caret, is necessa litio etiam aliqua scientia caret. ' Verbum -non convenit nisi in ea , in quibus inest Aristoteles 7. Phys. cap. 6.
- ι-ο- δῶοιὰν ahcipit ἀν- ν νου& selet saepe ita facere' 'Ai autem esse quandam proportionem inter verum',&bonum, 'falsum, &'malum. Nam ut mens quod verum C est - amrmat, ' quod falsum negat; ita appetitio quod b6num persequitur , quod malum fu
sis επειαὶ Haec eo 'pertinent, ut paulatim concla dat ac doceat seoprium munus mentis practicae esse 'vere iudicare de rebus expetendis & fugiendis: eam- /que veritatem esse finem ac bbnuin ipsius. εξιν autemt -οαιρετικιῶ voeat, qua fit, ut qai s*constanter, quae bona atque honesΤa sint persequatur,eaque aliis omnis bus conlatio anteponat. Iam προαίρεσ)ς non est quaelibet appetitio, sed ea demum quam deliberatio ante cessit , ut docuit lib. . . - Ιἀληθῆ in λογον vocat, aut mentem ipsam, aut certe illius μῆ- ta πω 'τε seam ait opostere' veram esse ; alioqui enim abducet in errorem , est autem ut ἐν πωλογαν τῆ προώρ- ο μεν