장음표시 사용
161쪽
Ad seeundum dieendum, iuM facultas sm eommunem usum loquendi spniseat potestatem qua aliquid habetur ad nutum, unde de possessiones saeuitates di titur, quia in dominio sunt possidentis, de ideo lib. aib. saeustas diei tui non quas habitus quidam, sed quia actum suum in libera potestata habet, unde
6 dimium dicen quo vellet, nam si habuis-kum, T iudicium set, perseuerasset. His testimOnijs euidenter monstratur, Phomo rectitudinem 5: bonam
Pit , atque auxilium quo stare Poterat. Alioquin non sua culpa videretur cecidiise. 44 tuitium dicenti, p iudicium .p-ptu oquendo non
nee habisu,sed actsi non autem inuenitur unus trabat per quem Omne iudiei uelicitur, eum m diauersos habitus in diuertis iudicium procedat, nisi sorte dicamus habitum illum primo tu princip)m
Tum,quorum c gni LIO naturaliter est in
omnibus iudicis, dirigimur,quem nult liberum arbitrium diceret, quia non est proprium de proximum directivum in electionis actum, potest autem ad unam potetiam reduci omne Iudacium electicinis, e ideo congruetius hoe note actus, dat ut intelligi pote. Ita, quam habitus.
Ad quatium diee dum, quod homo
die1tur libera arbit. amisite no quidem essentialiter, sed gaquadam libertatem amitit, quae quidem est a peceato,& a miseria, v t infra die,
Ad quintum dicendum , qutia omnia potentia in suo actu
rigoratur aut debilitatur per habitum superuenientem , vel impedimentum aduemens, unde lib. atb non dicitur liberum, quia ipsa potentia in se intendatur Et remittatur, sed quia vel impeditur per corruptionem peccati, vel expeditur pet habitum gratia dc gloriae. ARTacu Lux Ir.
5 Vuum liberum arbitrium d ear plures potentias.
non nominet unam potentiam, sed plures. Aug enim dicit. Cude libero albitrio loquimur , uon de quadam parte animae dicimus, sed de tota anima, totalitas autem animae in pluralitate potentiatum consistit.ergo liberum arbitriu plures potentati colligit. i Pist. Ratio εἰ voluntas sunt diuersae potentiae, sed lib. ar. est facultas voluntatis & rationis, ut in liteta dicitur . ergo in se plu res potentias collieit. I 3 Prael. Potentiae distinguim tur per actus, ut intide Ani ma Philosophus dicit, sed lib. arb.se extendit ad actus plurium potentia rum quia sicut Dam .dicit:ti tum arbit inquirat, disponit, te sic de aliis. ergo videtur ux plures potentias colligat. prael. Electio nihil aliud est quam duobus pro politis alterum alteri praeoptate, sed hoe euilibet potentiae competi eumque libet potentia eo nu emens appetat, Zenocivum refutet . et go euiuilibet potentiae in eligere, sed eligere assignatur Pprie actus liberalbi in litera ergo videtur quod lib. a . non site
s Prael. virtus 3: vitium no nisi in libero arb esse potest, in
uenitur autem. in omnibus virtutibus ammae, iuδd in concu
piscibili es temperantia, & in iras ei bili est sortitudo Sc vitia Dpposta. ergo videtur quhd liberu arbitris det ei ininatam potentia non nominet,sed pluit s.
ias voluntaris,in qua creasus est.
in ea stare voluit Quia nec ali quid mali ea tune volebat, de ad tempus stare voluit, sed non perseueranter, di ideo recta dehona fuit tune voluntas hominis. Ad hoc autem quod diximus, hominem non potuisse l-scere, vel mereri per gratiam creationis, solet opponi sic, Per illum auxillum gratiae creationis potuit stare in bono qd acceperat :d Potuit ergo resisteretentationi. sed resistere tentationibus atque suggestio nibus malis, meritum eli ac bonum remunerabile. Omne au
p san eo NTRA . Actu, determinatus est determinatae potentiae,sed eligere est uuidam determinatus actus qui lib. assignatur ergo lib. arb in determinata potentia. Pire. Nihil quod est unum simpliciter in natura, constat ex pluribus, nisi illa vel alterum eorum a sui natura tran s mutetur. si ergo lib.ar. ex platem bonum meritum prosect' ribus potenti sco aest. Per gratiam igitur creatio nun et Inis proiicere potuit, sine adie' lior eritumi meiatrici ione alterius gratiae. Ad qd eorruptione quarῶ- dicimus, quia resistere malo,& dam potentiaru non consentire tentationi, non mx,quoru
secisset illi meritum,& si non
consensisset, quia nihil in eo trium non Olligit V erat quod ad malum impelle . diuersas potentio ret. Sicut angelis qui non ce ciderunt, nec fuit meritum,
ritum est aliquando si malum sed colligete omnes non facimus, sed resistimus.
Ibi duntaxat, ubi causa subest, sua, palles, hoe aut quae nos sacere id mouet, quia non νῆ conuendens. ex peccati corruptela proni Tum, quia oporte.
sunt ad lapsum gressis nostri. 3πιν multiplicatis, bi autem non interuenit causa nos ad malum impellens, nomeremur. si ab eo declinamus. H Declinare enim a malo semper vitat poenam , sed non semper
Dicendum. v quidam posuerunt lib.
arti . non esse dete minatam potentia,
De adiutorio homini tu creatione d io, quo stare poterat. I Ie considerandum est,
potentii li .at mulatis liearetur smee, multi enim hominet sunt multa animalia & non unum Tum, quia oporte
rei quod ratio lib. aib. in singulis potetit, saluaretur, qInon potest es , quia actus qui tib tib assi
alie uitis determin te. Et io alii dicunt,
t tortu nomini datu In res potentia , scut
tum integrale partes suas. Nee hoc terum conuenien videtur quia potentiae nopossunt esse partes intestates alicuius unius,s aecipiatur unum Ilii inplieiter, nisi sorte dicatur unum nuod est an regatione vel Ordine unum. lib.autem ar. non debet se esse unum sed simpliciter eum sibi unus actus attribuatur. Quidam auteni di eunt, v lib.ar.colligit plures potentia .s voluntatem & ration seuehabitus v triaque, ps quod saeuitas voluntatis S rationis dicitur. Sed etiam hoc improprie dieitur, quia, si nomen habitus proprie sumatur,non potest esse immediate unia; habitus duarum potentiarum Auia unu habitus ad unum actum ordi natur,qui est unius potentiae. Et ideo aliter est dicendum,u aliquid dἱ colligere plura dupli. Uno ingesentialiter scut totum colligit partes sua . Alio m5 virtuarr,seut qn viri ' pluriu te in uno participat, sis hoe ergo dico li. ar. non eolligit plures potentias egentialiter, sed virtualiter, quasi una rotentia detremi nata. Sie.n.est in potentiis animae q)cu oes ad essentia animae oriantur, quas sprietates ab essentialibui rei, est in qdam ordo limoi originis, xl.corigo unius potentiae origine alterius praesupponat,qua mediante quoda mi, ab essentia animae es dat quod ex actibus considerari pol. Actu . n. vnius potetiae necessario actu alterius praesupponit, sicut actu appetitiuς actu apprehensu & inde est ut i eut virtua essentix animae in potεtia relinquit, ita et virtus unius potentiae praeced&ic relinquiEin stibi equest & inde est ut aliqua potἔtia virtute, pluriu poteliatu in se eolligit, de se est in lib. ar. 'it ex actu ei patet. Elige re. n.'il actus eius ponit, importat diseretione Et deflet si, in eligere est alteiii alteri poptare haec aut duo sne virtute voluntatis A roniΑ 43fici no pii vii patet in lib. ari virtutem v lunt iis δc rationis colligit propter quod saeuita utriusque dicitur. AD 3 RJΜvM eigo dicendum, 1 eontingit aliquam porglaam esse determinatam in se, quae tamen uti imperium super omnes actu, haset, scut patet in voluntate unde lib.ar. op hoc dicitur non para animae, sed tota anima, no quia non tu determinata potentia, sed quia non se extendit per impertu ad delet uatos actu sed adora actus holmai qui libatbaubiacenti.
162쪽
aAd serendum dicendum, quod lib. Mb.dicitur laeuit volu A est electivum eius quod est ad finem,non sunt :na potentiatatu & rationis, non quia utraque in i liter comprehςnd P x Potenta a quae habet iudicium de actibus aliarum es
tatu Ec rationis, non quia utraque
sed .iitualiter, ut dictum est . . . Ad tritium dicendum et actus aliquis attribuitur a scua potentiae duplaester. Vel quia Elicit ipsum scut proprium,uc ut vasus videte, & intellevius intelligere, ερ creatione quo poterat manere
ipetat ipsum, de hoe ruptela immunis atque volun- modo actus ommu tatis rectitudo,& Omnium na virium obedientiu turalium potentiarum anim ς
tari 2 sincerita, atque vivacita Set c la
discreta ab eis, sicut sensu. commium a sensibus particulatibus, sed lib.ath. habet iudicium de actibus omnium potentiatiam, quod etiam ipsum nomen sonat,a iudicando impolitum, di et super actu in iosius
ω ὰ Ρ . malit esse liberii dentumsenquatitatis. , oluntate iudiciu . eigra videt ut i lib.
Si enim a sensualitas q M. potetra dfoeda vis animae interior. IT, G
berum vero arbitrium est tacui teditur in corporis sensus atq; per virtute, ascti virium, di ita etiam imarion TZ GntaiX, qua B appetitus reris ad corpus D tineactus diueri rum vi bonum eligitur gratia assisten tiu. Ro vero est vi Sammae sWPς u .i ria Ad oti, incidi ε' te , vel malum eadem dςii rior, qu*Vt ita dicamus, duas uae pictic sed iniuricu m, υ elidete non stente, & dicitur liberum qua ' habet partes vel differetias, su ta st Geos eheu.periore de inferiore, Scgna superiore supernis cospiciendis, vel co sulendis intendit. Sucundum in seriorem ad teporaliudispositionem conspicit. Qui cud ergo in ala nostra nobis cosiderantibus occurrit, quod nolit commune cum bellijs, ad ra
curat Nec d ςςo' quando jero quod bonum est, C ea reperis coe cum bς iiij ita iubiui, i, s ZId quod bonum est nisi gratia in
mitinet ad omnes tum ad voluntatem, quae ad
vites, sed ad aliqui , i uilibet flecti potest . Arbi
tu sua trium vero quantum ad ratio conueniens tendat, nem, cuius est facultas, vel potentia illa cuius etiam est discernere inter honum & malum ,& aliquando quide in discretionem habens boni re mati contrarium returiataliae etiam vio fit Ipsa hi eligente, sed vel Ia otuinem Maiaturaleat potetiae addunt sussulenter apprehensione de afl et One N intellecti uan .e go l. h. at . noesialiuo ab vimque. Praet Commentator dicat luper I i. Metaph.uisi. bitaniatiae separatae dimidutur in volunta: E de
Obiectum, sicut lapis ii, quod malum eli eligit , alitra , quia sicut dicit adiuta non eligit, malum ve-De οἴ, dc Augo. tauget xi ro per se eligit. Est enim in anima rationali voluntas naturalis qua naturaliter vult bonii , licet tenuiter te exiliter, nisi gratia iuuet quae adueniens iuuat eam de erigit, ut efiicaciter velit bonum, per se autem potest velle malum efficaci ter, illa igitur rationalis animae potentia qua bonum, vel malum velle poteti, utrumque
aia ex ι .c. uisu solutus a. intelIovi. s. ligit .sed toti anili sedi iiivilitet vo ut asti an loli tibi vult, α
aliquo dupli. vel si-gut in taula, & hoemiado sunt in liv.ar. ex volvaeate. vel q- tum ad hibit', se ut L tatis est lio. aris euebis gradatim in consideratio- in Deo S in ange ne Dartium animae progredien iis .ergo tib ar. no est
dit quodno est commune cum velantellectu. belli jς. ibi incipit ratio. Haec M o Niso, autem Augustin. docet in xij. dicundum, qudd Q.
b . de Trinita. ita dicen S. V deamus ubi sit, qua ii quod a volutita dam hominis interioris ext riorisque cons nium . Quic quid enim habemus in antino
commune cum pecore . recte discernens, liberum arbitrium dicitur ad exteriorem holninem pertinere. Non enim lo-
in aequisitis habitibus, velial te inqua- nuncupatur, quod bruta anitum ad actus,qua tu malia no habent. quia ratione
ia 2ntias: carent, habent tamen sensum
modo contingit in ta appetitum seni ualitatis .
diuersis potatil, aninia virtutis ec vitia esse, ut supra dictum est. ARTI ev xv s. II T.
e Viris lib. arbdit potensia d. Itincta a uoluntate O ratione.
a.'.q,83 at a D m et iv Μ se proceditur. Vadetur, quod lib.ar. xi. 4 Ea ver. si potetitia distincta a voluntate di ratione. Actus enim ' ait. euiuilibet nitentiae denominatur ab ipsa potentia, sicut velle te S tacitie. Ad hoe autem ponendu diueis diuer is Masmouentur. Quidam
ea m ponunt ii arta esse , naira potentia habetem iudiei um
lum corpus homo exterior de si po act omniuriputabitur sed ad uincia quadam vita tua, qua compages quod iudiciti importat. Sed hoe non videtur quia iudicare de actibus omnium potentiarum non pol . , eouenire alicui potentiae q iit aliud si volu Vςl ro,pcipue cu . , . sel. dieat s volutas eii motor omni u vitru, Dportet. n. Hea quae est libertim super alias donianaum Sisi perium habeat. Alia vero alia via ad hoc mouentur magi, idonea.sex diuersiate actuum, vident. n.eligere quod est adiu, lib. b. esse aliud quelle simpliciter. εe aliud quina ratiocinari, A ideo inducunt hune actum in quanda potentiam,a volutate & rone dissiticia,
luntate neque a ratione denominatur . ergo cum sit alius lib. at. videtur Plib. arb. st potentia ab utraque discreta.
a voluntate,& intelligere ab ant flectu, sed elige te neque a vo e quam lib. .nonianant, quod ponunt quodammo mediunt in M ter voluntatem & ionem,S quodammo postremum ut 'a secundum enim ordine naturae ec dignitatis, Opcnet 'et utraque sequatur. s. voluntatem & tonem, cum labiatis: ab es alia aninar procedes, praesupposta rone δι voluntat quod ei iam ipse astus ostendit,quia eligere non est nisi praus apprehenso sne per rationem,& de Metato per voluntatem, dei cat etiam a uignitate voluntatis, cuius obiectum est principale bonum. s. sam .lib. autem M.obieetum est secundarium bonum, quod est eligibile ad finem ted quantum ad Participationem propraeta ti, utriusque, naturam media habet,ut ex rone habeat iudici & ees voluntate desidetiit, s p virtutes piae cedentium poten tiarum in sequentibus relinquuntur, ut dicium est, sed illud , ρε , i 'taee. Lib. aib importat iudicium S libertatem : sed viru-que istorum simul nec voluntati conuenit, cuius non est iudicate, nec ratiotia quae violentia argumenti cogitur.ergo lib. .eu potentia ab , traque discreta. c. . a Prat. ut Philolophus dieit in s. Eihie. voluntas est finit, electio autem non esi s nila, sed eorum quae sunt ad sinem . e go cum eligere sit lib. arbitria ib.atb. erat alia potentia a vo
s. e L.r. e. s. ' η ut Philosophus dicit in s.& . Ethicorum. I n opera . ii ut v sui, te hiati et per modum principia in speculataui, , sed non ad eandem vit tutem pertinent principia de conclusiones in syculai tuis, quia in ieilectu, principio tu est, Ec Lientia conclutionum,ergo nec in operativis ad eade virtute planet linis, α id O eu ad me, de ira , olutas cui obiectu ea Mia dc lLarria extianeum, di s probabiti di a ,qa philoiiaphi qui noteti animae subtili scrutati sunt, nullam potentiam in intellectiva par te praeter volutate Ec tone sue intellectu potueriit,& i5 noti . fe ibi bub ar. 1 t alia potentia a voluntate ac rone, quod etiam
163쪽
ri suo actu patet. Dicit enim Philosophus in 6.Ethico. quδd p ratione, unde voluntas est magis ordinati vel collati quam eo
Hectio vel es intellectus appetit iuva, vel appetitus intellecta- serens seu ordinans. tius, & hoe magis videntur sua verba sonare,'electio si act appetiitus voluntatis, sm tanen s manet in ea virtus rationis Nantellectus:quod sic patet. Quadoque enim est altiquis actus alicuius potetie,smπ manet in ea viri' corporis & omnes sensus ub
tribuit, ex qua me- exteriora sentienda. Ascende diante producitur, tibus igitur introrsum quibus-ver. gra. intellectus dam gradibus considerationis
' ri Quid occurrere quod nobis no Ad quintum 4:cendum, V non oportet quia iudicium act
cuiuilibet potentiae pertineat ad aliam potentiarn,quia se abi-aetut is infinitum,sed in deuenire ad summa, potentam quae super suos acius te. t Aug. li ri
vi enim tunc serpens mulieri reduntur,scut est Ti .e. ii. malum suasit, ipsaque consen 'ui sc rati , α
sit, deinde viro tuo dedit, sicq: Eri f. .isita si
consummatum est peccatum: i dieans de actu voluita di nune in nobis pro serpenitatis & ratiori riudi
sam in ea utitum, unde proprie actus rationis est deducere principium in eo niste est sensualis motus animae, pis μ'
-- - - : ι Intelligitur iudicia
1--u Υ o muliere inferior portio ratio electis iii K unde qInt commune cum bestias, ibi an nis, pro varo superior rationis dieitur liberum decipit ratio , ubi homo interior portio, & hic est vir, qui stellii volutate iudicium, dum Apostolum dieitur ima ly dς, non deno: ugo&gloria Dei, &illa simu ' quali volutas sit id, lier quae secundum eundem di- de quo est iudiciu , Citur gloria viri. Atque inter sed originem liber- hunc virum di hane mulierem, ς ectio sit
ori in . . . libera, nocet texua
eli velut quoddam spirituale tura voluntati coniugium naturalisque contractus, quo siti perior rationis ARVI C. IIII. portio quasi vir debet praeest e .
ta dominari, iserior vero quasi qmulier debet subesse & obedi ιμέω μ re pleiam possit agnosci. Rationis
autem pars superior aeternis rariusionem .hoe oso tionibus conspiciendis, vel conquod est eonclusi sulendis adherescit. Portio in
manet in ea viis iis da deflectitur, de illa rationis tellectus, unde m intctio qua conlepiamur aetergis proprie attribui na, sapientiae deputatur. Illa ve u' iesi zi' r. qua utimur rebus tem-ctionem praeredit eo poralibus, sci etis deputaturo statim, ut in s. Eihi. Cum vero disserimus de natu a metuis humane, de una qua- u re. Ideo vir, secundum Aposto est enim electiis , E d m re disserimus, nec eam in Ium oriri A- -- G ---- -- a consiliaci appetitui, h*c duo quae cor nemoraui in ,
S ua eligere erit nasi per Osticia geminamu S, carprincipaliter act vo natis autem vel sensualis animo
exusta j motuβ qui in corporis sensus
manet in ea virtu, intenditur, nobis cum peeo. intellectu vel ratio ribus communis est, qui seclunis consiliantis. vn- sus est a ratione sapientiae. Ra-
:2 22 et 2 tioni aute scientiae ricinus est .
quod talis est ordo peccandi uel cudendi in nobis, qualis fuit in pri
mis hominibus. Ium per Ilera urbitriam in priamo Rutu. nat libet u arbitriuee non absilute. AD p R I M v Mergo dicendum, Pactus qui est absolute actus potentiet denominatur ab ipsi potentia, actus veruri est unius smo mem ad aliam non denominat ut ab aliqua earum sicut sciare, neq; amne neq; Adam in primo sta
tu perlib. aib. non poterat peccatu vi
tendum non est, quod talis nunc in unoquo que homine est ordo tentationis& progressio, qualis tunc
in primis prscessit patetibus,
D. 623. ab antellectu notat, ita et eligere neq; a volsitate neq; a tone. . Ad secundum dicendum, quod quamuis iudici um non pertineat ad voluntatem absolute, iudicium tamen d electioni,, uae tenet locum conclusionis ad voluntatem pertinet, secunum quam in ea virtus rationis manet. I Ad tertium dicendum, quZd .naqueque potentia dissi nitur ex eo quod est pei se obiectum eius di formaliter, cum autem Obrectum voltintatis si bonum,propter hoc a fine princi- xpat ire describitur,quia habet per se tone boni. Id autem quod est ad fine, no est bonum inquantum limoi absolute, sed ex ordine ad sne sed in f m hoe sparticipat tone boni, est obiectu volutati fim. cre in voluntate est ius tonis ordinantis. Ad quartum dicendum, quod quamuis principia & consuones pertineant ad diuersos habitus animat, non tame pii et ad diuersas potentias. vel mesius dicendum,si s etiam ratio Nintellectus diuersae potentiae ponantur,no tamen propter hoc sequitur ut voluntas S lib.at. snt diuersae potentiae, nihil enim
diuiditur essentiati pe, id quod es accidentale sbi,sed p id qa
est essentiale. Conferre aut Ec ordinate virtuti apprehensue P
se conuenit, appetitiue aut non nis per aeerdens sim trest iii ea vis apprehensuae, de ideo uirtus apprehensua conueniente apprehensua conuenientei diuiditur in virtu tem, quae absolute aecipit verum, scut es intellectus,& q est cu collatione scut est io, sed appetitiva no debet diuidi in eam q aecipit botiu absolute,& in ea quae accipit b num in odine ad aliud, quia ille ordo non est a voluntate sed alum non debet habere vel a me, sed mulier. Et sicut in cunctis animalibus non est repertum
homini adiutorium sinite sibi. A D RVAR-
sed de illo suinptu quod ei for- a '
maretur in coniugium, Ita in ripartibus animae qua S cum pecoribus habemus communes, nullum menti nostrε simile est adiutorium. Vnde August. in Geodem. Illud nostrum quod in mana 3c si in illa in-
actione temporalium tractan. tegritate in quac5dorum ita versatur, ut non sit est ym--x,
nobis commune cum pecore, se ipsum sine creat rationale est quidem, sed exil- te adiuuante serii la rationali mente qua sub here ret , sed tua conse mus intelligibili de incommu uari Crat, ut sine
di inferioribus tractandis gu- lib.atb. peceatum vi
1 Prael. Lib.aLut in litera dieitur est,quo malum elagit gratia desissente : sed Αὀam in primo statu gratiam non habuit, alias proscere potuisset ad meritum vitae. ergo videtur quod portebat illum malum eligere. I 3 Praei. Vincenti debetur coronae sed res stere tentationi est tentationem vincere. s ergo perlib. b.potuisset tentationi t sistere,videtur p per lib.atb.coronam mereti potuisset, quod salsum est & in litera negatur. 4Ptaei. Vitare pom e quodda laudabile sed os laudabilecit ad metitu vit qa op laudabile e aci virtutis. si ergo miti vitare potuit a s et potuit ad meritu vitae 1scere. qa i lia negat. SED eo NTRA . Nulli impuradum est ii facit illud,quod vitate no potest i sed homini impuratum est ad poenam qu dapeccato non restitit erro peccatum vitare potuit. Prael. In rebul naturalibus smul dat rei generatae forma sp ei sca: de virtus sese conseruandi in esse speciseo: sed opera Dei sunt persectiora quam opera naturae, cum ergo homini t ctitudinem voluntatis dederit, videtur u dedit ei potentiam conseruandi se in illa tectitudine sed hoe non potuit tuli peccatum vitando.ergo videtur ua lib.arb peccatum vitare potuit. RE PONDEO, Dicendum, vhoe ui aliquis no possit vitare peccatum pol intelligi dupli. Uno mo ita, p ad pcim P, ioletiam impellatur, de hoc oino libertati arbitra a repugnat,q coactione no patit. Alio mo, a lib. ar.ad malum inclinatur,
164쪽
D. 222. lem & con piscibilem, quod idem est. ergo videt usi incon uenienter dicat sensualitatem esse vim animae quandam.
Prael. Unius virtutis est unus actus i sed ipsi sensualitati duos actus attribuit.i.appetitum demotum. ergo in conueniet ter eam describit, λbus habemus. Ideoque rationa eue unam quandam lenostrum non ad unitatis di- ζ' η' b.
uortium separatum: sed in au - est una vis, xilaum societatis quas deriva- non potest esse, nisitum in suo dispartitur officio. Ust adipetitus sensi
Et sicut una caro est duorum sed in masculo & in tamina, sic in
tellectum nostrum Nactionem in conuenienter di- siue rationem, & appetitum ra sensualitate inci
tionalem, vel si aliquo modo si ς qu appriuus gnificantius dici possunt, vita ' P in
mentis natura complectitur, ut RO PONDE .
Dicendum, ip digere sensualitas de sensbilitas. sensibilita .n.omnes vites sensti uepartis comprihendit,tam apprahens uas deseris: ι appi hetiti uas de intus,et etiam appetiti uas. Sensualitas autem magis P-prie illam tantum partem nominat, per quam mouetur animal
in aliquod appetendum vel fugiendum scut autem est in intelligibilibus, ip illud quod est apprehensum non mouet voluntatem, nisi appraehendatur sub d ratione boni vel inest, propter , is. quod intellectus speculativus, nihil dicit de imitando vel sugiendo, ut in 3. de anima dicitur , ita etiam est in parte sensti- TE, . .ua, quod apprihensio sensibilis non ea usat motum aliquem,m si ' βapptaehendatur sub ratione conuenientis vel in conuenientis. tuerit pectatum vitaret cum .n dicitur, quod liber albi t.el git c Et ideo dicitur in a.deata, pad ea qui sunt in imaginati ,hoc et ei. i. r. malum gratia des stentet non intelligit ut, obligatio libet, ut biis modo nos habemus, ae s elle inus considerantes aliqua terribitris, s ne gratia consideranti ad malum: sed ostenditur, qudd li- Ira in picturis, quae passionem non excitarent vel timoris, vel berum arbitrium, per se sne gratia potest in malum , non auis alicuius huiusmodi via autem appraehendens huiusmodi ratio tem sne gratiad potest in bonum meritorium. nes conuenientis,& non conuenientis, videtur xirtus aestim tiu per ouam agnus fugit lupum id sequitur matrem, quae hoetessere non possim quia & vetum liberem arbitrium habebat, di integram : vade nee passiones inerant,qui; ad malum ini ierent mec habitus peruersus naturam corrumpens, quae omnia ex peccato consecuta sunt: e ideo no solum habuit, v peccatoresstere posseti sed
D. rc etiam illud saei- guberna disque deputatum est:
lepotuit, quodeti sie ut enim in omnibus nec Ori-
peccatum erus aggratiauit, ut supra dictum est. ΑΔ pio Nuri ergo dicendum, PDeus operatur in voluntate de natura:scut Itima causa, incautis secundis 1 &ideo sine ipso adiunante, nee sapit inesse conseruaretur, nee deorsum tende ret e smiliter etiam nec humana natura sine eo, vel eonsistere potest, vel rectum motum voluntatis habere non tamen propter hoc sequitur, laliquo dono naturalibu, superadd to, quod scilicet in sui con
ditrone acceperit, indigeret ut peccatum vitaret.
Ad secundum ἡicendum ψhie est duplex opinio i quidam
enim di eunt, homo in gratia creatus est,sc isti di cnnt, quod est duplex profectus. vn ut ad meritum N hunc habere poterat, per id quod iam acceperat:de alius ad confirmationem beatitudinis, di hunc per id quod tune acceperat habere non poterat: sed supposito etiam, secundum aliam opinionem, quod gratiarratum sarientem non habuit,adhuc non sequitur,mnon P
sicut enim in omnibus pecoribus, non est inuentum viro ad
iutorium simile illi di nisi de illo detractum, qd ei in coniugium
formaretur: ita menti nos irae, qua supernam consulimus veritatem, nullum est ad usum tem poralium rerum, quantum na
turae hominis satis est, simile ad l
quas communes, cum pecori- Ad tertium direndu, V non euilibet victoriae debetur cor na vitae aeternae: sed ei quς est gratia gratum facient eginformata, stequenter enim etiam peceatores alicui tentationi resist ut, per quod tamen vitam aeternam non merentur.
s Ad quattum dicendum, quod non omnis actus laudabiliet est virtute informatus,quia & actus,qui sunt ad virtutem, vel seu tcausantes aequis tam, vel sicut disponentes ad infusam sunt laudabiles: nec etiam actus quacunque virtute informatus, est meritorius: sed ille tantum quem informat virtus, glaciae gratum facient a & cliaritati coniuncta
bitrio annexis. Et quaeruntur quatuor.
mo. De sensualitate quid st. Secundo. De superiori Ee inferiori parte rationu.
Tettio. De snderes. Quarto. De conscientia A R T a C v x v a se Hus.
. a Vtrum nos casio sensualisaris positu in
lirera si conueniens. D set M v M se sinceditur. Videtur, quod
conuenienter notificetur in litera sensualitas. Dis set t. n. sensualitas a ratione, ut in litera dicitur: sed inferior portio rationis,in quadam vis ex qua pr cedit appetitus rerum ad eorpus pertinentium, quia tempora libus amministrandis intendit, ut in litera dicitur. ergo in n-
uenienter per l, sensualitas describitur. 1 Praeter. Vt in literadicitur, quicquid me eum bestii, ii hemus, hoe ad sensualitatε pertinet sed vires senstiuae appim hensus nobis pecoribusq; communes sunt. ergo ad sensualit rem pertinent: sed ex applahensuis, non procedit appetitus di motus. ergo inconuementer per hae sensualitas describitur. a Praeter. Secundum Philosophum in 1 Elen. eadem est ratio rei,& uniustei: sed sensualitas non est una vis ammae, quias collisit appraehensi uas & appetiti uas, eonstat plutes sunt: similiter etiam si colligit appetat tuas latum, quia appetitus sensialas, qua nobis di pecoribus comunis est, in duo diuiditur.c modo se trabet ad appetitum partis sensibilis, seut se habet intellectus practicus ad appetatum voluntati unde proprie loquedo sensualitas incipit ex confinio qui matius & appetatius consequentis , ut hoc modo se habeat serasualitas ad partem senstitiam,sicut se habet voluntas, & libet u arbitrati ad parte intellectivam r hoe autem conuenien quod sensualitatem mouet, aut latio suae conuenientiae est apprehensa a sen se, sicut sunt desediabilia seeundum sngulos sensus, quς alia per se sequunt. aut est non appraehensa aiknsu, sicut inimicatim lupi, neque videndo neque audiendo ouis percipit, sed est mando tantumro di ideo motus sensu aditatis in duo tendit,in ea.squet secundum V e,id ore, sensus delectabilia sunt. et hoe est quod dicitur , ex sensualitate est motus,qui intenditur in eorporis sensus Luae ad ea, quae noctua vel conuenientia eorpori, secundum solam aestimationem cognoscuntur, de sic ex sensualitate vicitur esse appetitus rerum ad corpus pertinentium.' A D pax Hvri ergo dicendum, ut ex ratione inferiori est etiam motus,& appetitus eorum, quae ad corpus pertinent: non tamen sicut ex proximo principio: sed scut ex remoto,inquantum vires sensti les, per imperium mouet, quae sunt aliqualiter obedientes rationi,ut in a. Ethicorum dicitur. Vel di cendum ,Vtatio huiusmodi motum causat, non concernendo intentiones particulares, S materiae concreatas, sevi sensualita, sed magis uniuersales, Se a materiae appenditus separatas.
Ad secundum dicendum, quia ad sensualitatem aliquid pertinet dupli, vel sicut existens deessentia eius, & se videtur
. tantum appetitiuam partem continere, vel seut pratam bulum ad ipsum, sicut ratio ad L .arbi t. pertinet,ut dieitum est.& hoe modo etiam vires apprehensus senstiuae,pertinent ad sensu litatem,licet secundum quendam Ordinem,quia aestimatiua y- prae se habet ad eam, sicut ratio practa ea ad liber.atbit. quet etiaest mou ens , imaginatio autem smplex,& vires pr ceden te, se habent magis remote,seut to speculata ua ad voluntatem. I Ad tertium dicendum, quod sensualitas non nominat sitimpliciter unam potentiam :sed unam secundum genus, scilicet appetitiuam senstiuam: quae tamen in irascibilem & eon pisei bilem diuiditur. Sed tamen sciendum,* ratione disserunt sensualitas, de irascibilis,de concupiscibilis. Cum.n. ut Diony. dicit et .cap de diui .no. Nam cu inferior in sui supremo, attaniarat infimum superioris naturae, natura sensitiva in aliquo sui quodammodo rationi comungitur, unde de quidam pars sensi talia.scogitatiua,alio nomine ratio dicitur, propter eonfinium eius ad rationem. se et so vico, ut inscibili, de concupiscibili
165쪽
omInant appetitum senstiuum, secundum ui completus est, pti per diuella distinctus,& ve sus rationem tendens: unde & in
homine, irascibilis & concupiscibilis rationi obtemperantalen tu alitas autem nominat sentinuum appetitum, secundum quod est incompletus S in determinatus, ct magi, depresius : α id eo dicitur. P in ea non
potest esse virtus, de sicut de illis dictum est, erunt
ti duo in carne una, sic de his dici
sua indetermi iratis possit duo In mente una. Ecce ne, quandam vim - x liis verbi S uitelligi Pot, quas leui trabet, ut quada luer in ala homini S, existat ama
cendum, quod si per lingulis nostrum spiritualiter
motum Hrieltisatur motus progressivus exterior, non ineian uenienter motu .& a reti tu, seu sualitata at tribuuntur, etiam si sit una potenti quia sunt actus non aeque primit ted ordine in ad inuice in habent G: Gappetitus enim interior motum exteriorem caulati de se unus mediante altero, a sensualitate procedit, si autem per motum intes ligat ut motus DNerior appetitus, tune distinguuntur isti duo actu . secundum diuersa tibi ecia, quae tamen potenta amno adiuertiti cant iecundum genus, dc noe quodammodo, si edicium est.
Ad quintum dicendum, quod appetitus est nomen poten
b Virum ratio superior o inserior sit ona patentia.
superior, Ec in:erior noti unt , a a potent a : La diuersae. Η In pallibus en ini antinae non accipitur Opemus, de inseri us aniniae secundum situm, Lu secundum dignitatem : sed tuter pat- te, ani inde intelle litiae ei inuenite unam parte ita alia digitio rem,quia intellectus aseo, eii nob:lior pias ulla, t in s.de ai. ni adicit ut, qu diuersae potentre iliari, o stipta dici una eii et ovidei ut, i pid quod cli superius in rarione, ec id quod cli inie tim,siit diuersi potentas. 1 praeterea. Eternu .n oc necentium idem esse vi detur, de contin sens de te inporale sed Philosophus in o. Et iaculum dcat , piciemis cum an, .nae circa ut exi a est rariocinati uiani, aut Orca contingentia Oretata a noni,.eigo videtur,vicientia
scum sit illud ideio, quod rario superior, ius cuina, Onsim: titi ratiocinatiuum idem. quod tacio inferior, qu ς tempoia cibo, inhaeret, si in litera dicitur e ted ratiocinatiuum de , utili cum, t ibideam dieatur. 1une diu cisae Potantrae. ergo videtur, , Pratio ι perior di luterior. I
3 Praerii ea. in superiori parte animae,est imago dvitatis, Wiin i limo dictum eli. seu superivit pals anu rii iii purior pars
ratiotiis . erga in luperiori ratione cu imagis i sed intago colliarit Ires potentias, i ii emistiam, in te iselatraui, dc voluntatem.
ergo racio superior ec in letior, non dicunt unam quandam potetitiaim, ted Fluies. tario. Retulan, 3e regulatuin,& imperans de imperatum non potiunt ede idem, i M. uec ageri, ci patiens: sed tatio ιuperior se habet ad iniuriorem,sicui regula, ad regulatum. ergo uoti possunt vile , tia potentia. 'l' 3 P. ter. Potentiae dii litiga utitur per actus : sed oficium actu ui nominat, , t Tuinu, dicit . ergo videtur, cum ratio superior,& n:crio per diuella odi is seminentur, quod stit diu calae potentiae. Stio coNTRA . Diue istas potentiatum, conuituit di uellitatem rei sed in lueta dieitu et cum de superiori de inse- κmora ratione loquimur, de via a quadam te dicimus. ergo vide tui, piron snt alueis potentiae.' Pr terea. Potentia pet diuersos habitus non diueis scatur:
sed ratio superior dici ut, prout dono sapae imi per scitur, in te ricii, p out cono terent x, ut in litet adicitui .ctgia videtur, pila perio. N inserior rario,non utu diu et g potentiae.
R i PONDEO. Dicendum, p ratio hie accipitur, quae hoe modo se habe t ad voluntatem, oc libet uni arbitrium, sicut te habet appiahesio sensitiva ad sensualitatem, sicut enim dierum est, Dultu, appetitia, itio uelut in suum i bieetum, nisi fiat api tabentio adiculus. b ratione bona,vel mali d conueniem x et nocivi, hanc autem rationem convenaenti de bona, aliter homo percipit, aliter brutum : btutum. n. non conserendo, scd qi ouaui natur ali instinctia, sibi conueniens , et nocivum
lationem huiusmodi faticine, eos derit, & ideo vIs illa, per 'nain huiusmodi rationum eo; itionem venit, cosequenter ratio dicitur, quae in uestigatiua est, N. deductiva vitam in alterum, ua ero tota ratio potent ratum,ex obieeti, sumitur. quoruni spe eaebu, inlotinantur, iude est, ui Oportet in ratione, quendamst ad tim etin intuere
sint illa tria, scilicet vir, mu i G
secundum Oida ..emeiarum,quibia, intendit. in rebus autem, quas ratio considerat talis inuenitue
Unc superest ostende- distinctio& Ordo, vere, quomodo per illa
tria in nobi S co iamc- talibus discreta , os
Proponantur: unde S ratio ex hoe quendam gradum consequit ut , phra vel alia intendit: sed quia ita est in ordine rerum, sia perius esidii e-ctivum inferioti, et caula, inde est,ipper e terna in his,quae tepotalia sunt dirigunt ut si ut id qa vaci modo se habet e si mensura eius quod multi serme es, ut ex io. Metaph. accipitur. Et Tex. 3. secundum hoc patet, u, latio aeterni, dupliciter inhalete pote si, vel consdetando iusa in se,vel consuerando ipsa, recudum Usunt tegula temporalium, per nos distionendoriam S agen- eorum. Et prima considerarao non exit limites speculatiuae rationi, . Secunda autem ad serius practicae rationis pcrtinet. unde patet, ratio super Oi partim est theeulativa, de pauimpractica: de ni eo in literadicitur, i supernis cinaspi .iencias, inquantum est l. eulativa. 8c in luantu n eis practiea tu pernis, consilion di, tu tendit. ende ex hac patet,'ratio superior, prout contra His liciae in diti tuitur , non distat ab ea sicui specula tiarum. N prati. cum,quali ad diueria obiecta respiciant de quibus fiat racio inacio: ted magi, disi. Og iuntur lectimium m
dia, unde ratiocinatio sumit ut . rati Q. D. interior consuatur asse lectionem tendens ex rationibu telum temporalium, in aliruid ei superfluunt vel diminutum , utile vel honesium , ta see aliis conditionibu qua, morali, Philosophu, per t. actat. superior vero conlillu .usu iut , ex rationi nus a. cini, ci diuti ab vi quia est contra prae ce: tuiti Dei, ,el eiu, Ostentionein par ter, vel aliquid nutula odi diue ili a au .em medior uix ex qua-hus ad i.'em genu, conditionis pio editur . non pυtest facete d. vertam potentiam: a quadoque diuellum habitum. N i. eo ratio tu petior a lascia orti non dis inguuntur sicut diuelli se tinta L, ted magis seu udum habitum, vel quein iam actu habet,vcl au luem natural ter ordinat t. latio enim super. iat perficis tur sapietati sed in fetior scientia. AD P R ι M v M ergod cendum ratio supelior de ins troi non dissitum, sicut apens L possibile. quod ite parem, quia , t in litera dicitur.iatio superior & interior habent acciti, i pediti diuerso tum. a m au. S i cssibile sent per coimurrunt,ai: idem obiectum vel inediuit, quia impiasibile cist nos, in inistea lectivam opera. ionem p ostedi, sne Opeiatione i cssibilis Sagei. D. Oportet. n. ut specie, phantasma uto,que Wiunt Obie D. ri. et a iitelleciti, noliti, is tunc urin actu intelligat ile, , qa ad D. et r. ageti tu . o pertinet, & inrcllectui coniungantor in eo receptae, quod pertinet ad Disibile tu . v nile ex diuersitate possibilis, α agenti, non sequitur diu et sitas superium, , S inierititistata itis,sed e ditio itale me dis vel Obiecti. Ad secundu n dicendu.n, p icientiscum & taliori natiuum, non oniaiania di in suuntur, sicut ratio A so per. tir , in eliciti quia itieiiiii cum nullo nodo ad praxim pertinet, sicut pertinet rario superios, ut dictum est, insitantum. se terna contulit, di piae iei hoe scientiscum. ad quaedam se extendit, suorum i 5 est ratio stipe o . prout hie accipitur. 1 ad te, creata, necessatin,quia νhilo . hu, scientiscunt anim non tantum sapie
ira, Aus diu orum est 'opiae: ita st entia 5 intcllectu . quae
creat crura sunt, in o. Ethri petrici docet e gnitio autem rerum
temporalium sue quantum ad ea, tuae ad no, agenda pere neritiue quantum ad ea, quae in tu, nec flatil, denis,niliati Ombus, cotis. letamur ad lationetti infer Oiem perimet, quae scietitia rei scit olyauam Aug. extendit tam ad speculatauam u Practi-catii conliderarion Lm iei uin temporali utit unde dis incito superioris & in ictioris rationis . non cu idem cum disti ctionet pec sci S tatiocinatiui, quamuis sociatiscum, secundum aliquid suol. cum ratione lute Oriconvcniat, & ratio interior,
Ad te ita iam daccndum, V ratio superior non est omninoide ,cu an illa parte mentis in qua conlisit imago,sed includit eam di excedit, quod si patet. Imago enim potissi me disti su tur,secundum hoc, p mens tendit in Obieestim, quod Deus cst. vi in priuro dictu eii. v nde pomitas imagini, prout ad im Ginem revinent Icspicium aeteretia, tolummodυ ut obiectum. ratio p.7.
166쪽
D I s T I N. XXIIII. V AEST. II.
ratio autem stiperior confidem ea dupliciter.cνt obici uminis A nou percipit ea,quae sunt Dei ted lasonalis hane autem vocat
quantum conspicit ea,vt medium inquantum ipia consulit: nihilominus tamen,& s imago plures potentias essentialiter Lliga non Opollet,u' ratio superior in pluribus potenti l , consupat, quia imago comptaehetia it , dc cognatiuam de affectiumrsed ratio comprehe
tur peccatum, ubi agnosci poterit, si diligenter intendatur, qd
sit in anima mortale vel veniale peccatum: ut enim ibi serpespersuasit mulieri, S: mulier viro: ita de in nobis sensualis motus, cum illecebram peccati co
ceperit, quasi serpens suggerit
dit imaginem, secundum cognita uam totum,& excedit,ut dictum elle ta ideo ta tio supior, ic meri ,
habent, ut exceden tia di excelsa. supe-Mol. n. ratio est speculativa N practaea: sed mens secundum Uin ea est imago tatum, ad speculativa percanet, quia Obi cium imaginis non sinderesm: sed rationatis pari potentiam nominat. ergia vid
tur, quod sit potentia. a Prietet. Habitus non inseribitur nisi potentis: sed Aug.
iacit,sa viuuersilia tutis praecepta, scripta Viraturali iudicaria tio 1iis,quod in st
de eodem dat viro, cum superiori parti rationis, id est rationi sapientiae, eandem illecebra suggerit. Quae si consentit, tiuac vir etiam cum scemina, cibum vetitum gustat. b. Si ergo in motu sensuali tantum peccati illecebra teneatur, veniale ac te
mulieri, scilicet inferiori parti st uissimum est peccatum. i. Si verationis, id est rationi scientiae. Quae si consenserit illecebrs, mulier edit cibum vetitu. Pol hali es quid operabile a nobis, de sic ratio superior excedit mentem, S exceditur a mente, inquantum mens compithendit a Delionem di crinitionem,cum ratio cognitionem tantum importet.' Ad quarium dicendum, T diuertitas tegulantis, & regulati non demonstrat diuersam potentiam, sed diuersiam habitum. nus. n. habitus est legula rivus alternas, se ut patet in scienti Is D. Hs s. speculati uis, pomnes seientiac in sapientias Metaph.dita Maetiam ratio superior inferiorem ditarere dicitur. I Ad quintum dicendum,'non quaelibet diuersiax actus, ostendat diu et litatem po inrita ς : sed quandoq; etiam Ostendit, latum diuersitatem habitus,sicut geometri etate de sillogiare, quandoq; autem neutium,iua autem se patent quia enim subitantia uniuicuiusq; potentiae est, secundum ιν est nata operaraetex. II. ei rea proprium obieeium, ut de s ensu dicit Philosophus in a. de anima: ideo actiones, qui di Iserunt secundum diuersa obi cta, ostendunt diuellitatem potentiarum: ut tamen accipiatur dissetentia obiecrotum, secundum id quod ad propriam tui nem tibiecti pellitiet. homo enim & lapis differunt genere: sed conueniunt iecudum ιν sunt obiectum visu, in colole: de ideo viso hominis de lapidis pertinent ad unam potentiam, sed sentite sonum Ec colore, pertinent ad diuersas potentia quia i nus di color secundunt proptim rationes,quibus ad inuicem distinguuntur,sunt propria obiecta sensus. Quandoq; autem diuei litas actuum caulatur, ex diuersitate medi; vel principii, ex quo rei uenitur ad idem genus obiecti: de talis diuers tas a ciuia, cistendit diuerstatem habituum. diuerst. n. scientiae ex diuersis princaptas procedunt retiam si easdem conditiones demonstret, Mut at rologus di natui alis, diuellis medias totunditatem te Tea. a. rae ostendat, ut diciturin 1. Physe. Similiter etiam virtutes in tales, distinguun tur ex diuersis gnibus, qui sunt in Operativis, scut platicipia in speculatiuis. quadoq; vero diuersitas actuum causatur ex eo,quod est accidens actionis, vel ex parte agentis, Usecundum'eu potentius,vel infirmius in agendo, licut hebetudo vel subtilitas ingenii,quae disseiunt secundum velocitate, de tarditatem addiscendi. vel ex parte medii ut credere, Ec opinari qui differunt secundum cssicaciam, de debilitatem medii, vel ex parte obiecti, scut videte hominem Ec lapidem. accidit edim colorato, esse hominem aut lapidem, de talis diuellitas acilianum, neque potentiam diuersam, neque diuersum habitu requirit, quia illud quod est per accidens, non causat digeteu.
tiam in specie.Oiseium autem rationis supera oris, S in serioris non diseiunt penes diuersam rationem obiecti, cum utraque operabilia consideret:sed pς nes diuersa in rationem medii quia ratio inlatiot procedit ex lationibus temporalibus : seu ratio superior ex rationibus aeternis: dc ita etiam liaec diuersa Ossicia,
ro inferior pars rationis consenserit: ita ut sola cogitationis delectatione, sine voluntates
Dei salium iuris , Lealiqui videtur , ces1ndetess cui inscribuntur, si potenti: quaedam. Piae t. Ex identitate actuum colligi
turidentatus pote a tiaruiti sed, ut ex in
ducta aut holitate patet . ad syndetesin
pertinet iugacium, cum ergo liberu arbitri u a iudieando nominetur. videtur
quod synderes, si idε quod liberti arbitriu, sed liber u arbitatilest potentia. ergo 1c syndetes . I s Praeter. Habitu, amittitur per obliuionem vel aliu m do,ied synderes, semper manet, qu etiam post mortem re
eato remurmurat,cuius murm ut vetitiis dieitur. ergo tyncei
sis nominat potentiam de non habitum. SED CONTRA . Potentia rationalis se habet ad opponis sta: sed synderes, se habet determinate ad vii uni, quia nunqerrat ergo videtur. i, non sit potentia sed habitus.' Praeterea. Oppotitam idem genus teducunt uit sed synderes opponit ut somes, scut enim Line, semper ad malum instigatrita N synderelis semper in bonum tendit. cum igitur sonae. sit habitus quidam , ut in litera dieitur. videtur etram U 10nder si, habitum nominet. REI PDMt, Eo. Dicendum, quod ii ut es de motu rerum naturalium,u, omnis motus ab immobili mouente pro cedit,ut dicit Aug s. super Gen.& probat in 7.ε: g. Pitysco. α Circa n n. . Omne dissimiliter se habent ab uno, eodemque modo se haben- Play.atex. teola etiam oportet, q, si in procesu rationis. cum enim ratro viq; ad s. dc varietatem quandam habeat di quodammodo mobilic sit, s G s. a tex. i. cundum V principia in eonditione, deducit, te in conserendo usque 4 s.frequenter decipitur,oportet ut omnis ratio ab aliqua cognitione procedat,quae una formitatem dc quietem quandam habeat, quod non si pei distur sum inuesti patio mar sed subito intello ciui offerat ut sicut. n. latio in speeulatiuis deducitur ab aliquibus principias per se notis,quo tum habitus inleslectus dicaturrita etiam oportet, ν ratio practica ab aliquibus principiis, per se notis deducatur, ut quod est malum non esse faciendum,pixceptis Dei obediendum fore, de se de alii s. 5e horum qui rem habitus est i 1nderesis .vnde dico, cp synderess a ratione practi cadistinguitur, non cuidem per subitantiam potentiae, sed pethabitum ut tu quodam modo innatus menti nolite ex ipso lumine intellestiis agentis, sicut de habitus principiorum specu lata uotum, ut omne totum est nimus sua parte . de huiusmodi rlicet ad determinationem cognitionis eo tum sensu, Ec memia ria indigeamus, ut in 1. Posset. dicatur. Et ideo satim cogniti is 1 termini , c gn scuntur. ut in i . Posteriorum dicitur. Et ideo di- .co,Vsynderetis vel habitum tantum nominat, vel potentiam Usaltem iubiectam habitur,se nobis innato. A ti marti v M. ergo dicendum, ut syndet sis diuiditur contra alias pCtentias non quas diuersa per subsatram potentiae sed per haurium quendam,sciat si intellectus principiorum
contrali ia. Iuluam raticinem diuideretur.
Adsecia lidum gieendum, es, rationalis pars, non smplicitet vocatui lyndetelis, sed iecundum talem habitum concernit. non oportet, P diuticis potentias deuioailient,sed diuetiasta s Ad tertium dicendum quod uniuersaliatum non inscribui buu ι, ut dictum es. tut 0n detes, quali habitu, potentiae: sed magis quas colle
e Virum fγηderess su habitus uel potentia.
AD TER τ ivra se proceditur. Videtur Psynderes, si
potent ia, Se non habrius. Ea enim, qus veniunt in eadem ' λ diuisionem uidentur esse unius rationis: sed sinderesi, diuidi Et ut q- ψ iu eomia anima potentias. scontra lationatum, reconcupisti bilem, de irascibilem, xt patet ex glo. Hieria. Eacch. s.ctgia videtur, p t potentia.
et i Praeterea. Hiero. dicit Malach. i. super illud. Custodite Philuvi velitum die. Duitu, dicatur non pals antruata, qus
in habitu inscribuntur ipli habitui,sicut principia geometrica lia geometriae inscribuntur. Ad quattvm dicendum , quia iudicium non eodem modo libero arbitrio,& synderes conuenit, uia ad syndetes m pertinet uniuei sale iudicium,seeundum uniuersalsa imis principia. semper. n. de conditionibus, per principia iudicatur. Vnde descientia tesolutiva iudieandi ars dicitur, ted ad libria arbitraupertinet iudicium pallieulare de hoc Operabili, quod est iudicium electionis., ude siti de telis non est id evi, quod libo
167쪽
AD Qv A n T v M se proceditur. Videtur quod con
scientia non sit ictus. Origenes. n.dicit, P conscientia est spiritus corrector,de
Pedagogus animae ii Giendi teneatur, mulier sola manducauit, non vir, cuiugau haeret bonisi sed thoritate cohibetur, voluntas, spiritus ves nominat ne ad opus v silue perueniat. Si rotetram, vel c in vero adsit plena voluntas per-
conscietitia noti sit ut tactum perducatur, vir quoq; actus, manducat : e : quia superior a Praeter. Con- pars rationis illecebrae consen- ntia secundum & tunc eli damnabile de gra
p a quibusdam do discribitur,ta dietatne uc peccatum . Quando autem rationis quo iudieat mulier, sine viro gustate aliqua-di ligat ad iactedum di non iaciendum sed iudicium de hoe faetendo vel non sici do, ut dictum eis pertinet ad liberum arbitrium. ergo conscientia est liberum arbitrium, sed libetu arbitrati non est cietus .erso
cutus est. nane autem conscientiam interdum precipitari videmus. ergo videtur, ura ouscientia sodem quod s,ndere si, i sed syndere sis non nominat actum sed potentiam vel habitum. et so videtur, P etiam conscientia.
v Inhoner conelus o autem. quae est, adulterium hoc esse bi tandum. conscientia in pertinet,& indisserenter sue sit de f- senta, vel de pix ret uo, vel suturo, quia conscientia de factis immurmura di faciendi, contradi est:& inde dicitur conscietitia, ali cum alio scientia quia scientia uniuersalis ad aetum particularem applicaturi
do est mortale, aliquando ve- vel etiam quia perniale peccatum, ut enim dictu lam aliquis tibi con est, tunc mulier sine viro gu
stat, cum ita delectatione cogi- dit, & propter hodiationis peccatum tenetur, vi etiam dicitur sentensaciendum non decernatur, vel tia, vel dictamen ia- , cum quidam terminus, tam n sura peccato adhibetur a viro, scientiam ei rure, no .ivi non liceat mulieri effrenata propter synderesia libertate in peccatum pro ere- e roreian: pro '
di. Si ergo peccatum non diu te mi: a
neatur, in delectatione cogita- co, cui diciat conscientia, T priuς per mittat se eombuti u iuret, quia ratio superior peruet laeti in hoc. credit iurament uni, simpliciter esse prohibitum,le secudum hune modum patet, qualiter dicerant sinde te sis, lex natu restri,& nscientia, quia lex naturali, nominat ipsa uniuersalia piitiei pia iuris e s vadere iis vero nominat habitum eorum, seu potentiam cum habitu. eonseientia vero nominat applieationem quandam legis naturalis, ad aliquid faciendum, per modum conclusonis cuiusdam. . A D DRi M. Μ. ergo dicendum,quod spiritus quandoque
Praeter. Conscientia est scientia quaedam i sed scientia O sumitur pto spirituali quada ut op iatione,& pro spirituali do. non nat habitum .ergo occonseientia. iis Praeter. Damaice dicit , p eonscientia est lex intes lectus noliti: sed lex intellectus est apta lex natural s, quet est habitus principiorum tutis. eteo videtur, luda coniciemia sit habitus,
de non actus.' o Praeter Omnis actus uel generat habitum, vel saltem ex aliquo habitu eli productus. si igitur eonscientia in actu, quidam,opoliet multipli eatis actabus generet ut habitus, qui iascientia dicatur, vel quod salieni tale, actus, ex liabitu aliquo procedant,quod in idem tedit. SED coNTRA . Conscientia peccatum aggravate dicitur : sed aggravatici peccati esse non potest i ius per hoc, I
contradicatui actuali ratio ais coni uerationi. ergo videtur, Uconicietitia actualetia rationis conlidetationem nominet
' Prael. ut dictum est,conscientia a quibuldam die men ratio &lioe modo suavitur hie spiritus ' non pro natuta animae. Ad secundum dicendum, quod iudicium ad liberum aibiis trium pertinet, ad conscientiam,& synderesim, sed diuersimo-ὰ quia ad liberum arbitrium pertineraudicium.quas participative, quia per se voluntatis non ea iudicate .unde ipsum iudicium electionis liberi arbitrii es: sed iudieium per se, vel est in uniueisali de se pertinet ad synaeresim . vel tu in particulari: ta inen infra limites cognitionis pers stens, de pertinet ad consei etiam. unde tam conscientia, quam electio, concluso quaedam est particularas vel agendi vel iugiendi sed conscientia concluso cornit tua tantum, elecito caesulio affectiva, quia tales sua conditiones in operata ut in Ethicorum dieatur.' Ad te trium dicendum, ut tota viditu conclusionis .d ex primi, principi as trabitur, de inde est,' conscientia, ct synaeresia freque iter pro eodem accipiuntur, de iudicium virique attriticinas dicitur: Ied dici ea actum que udam nominat, secun- buitur & praeripue iudicium uniuersale,quod per delectatione dum quod ratio aliquid iactedum diiudicat.eiso videtur, quod peccati non eorrumpitur : sed tiragas iudieium in particula
ι REI PONl o. Dicendum, leonscientia multis modis accipitur.quandiaqac.n.dicitur conicientia api, res contata, de sic sumitur i. timct L . Charita, piccedit dediconi caelata ab na Glo I. spes, quia ex naetitis, quae conscientia tene; mutus spei in Iursit. Molidoq; vero dicitur habitiis quo qui, duponi tui ad coniciendum. α secundum hoc ipsa 4 ex naturalis, de habitus rationi, conlucula dici conscientia. Quidam etiam dictit, Ucouscientia quandoque potviat 1 im ntiu ruat: sed hoc nam is Extraneum ei et, & impioprie dierum . quod patet si diligent et Omnes potentigantinae inspiciantur. nu lo autem horum modo tum conscientia sumitur, secundum quod in usum Joque rium venit prout kicitur ligat ves aggravare peceat i. nullus enim ligatur ad aliquid faciem itio: Dis per hoc , rcciiiiderat hue em; agendura. inde quandam actualem considerationem ratiora: s, per conscientiam communiter loquente uestigere Κvidetitur, sed ius sit illa actualis lationi, considerat io videndues i. Sciendum eii igitur, p sicut an . Eilii. sitito phus dicat. ratio 1 n eligendas ta fugietidis,quibusdam syllogistitii uritatri. In is,llogii tici autem eii triplex consideratio. lue ii duiu tres propositiones ex quatum duabus tertia concludituritia etiam to tingit in pio sto, duni ratio in Opeiandis ex uniuersalibus Principijs, ctica particulatia iudacium asumit, et quaa imuer salia prine pia iis iis, ad syndetesim pertinent atati es aute ma- sis applornate ad oseus pertinent ad habitus, nurbus ratio su retior de inferior distinguuntur, ινnderes, in hibe syllogismo, quas malo tam ministri, cuius consideratio est actus si ei tis:sed minorem ministi ai ratio superior vel inferior Melus cosideratio et i ii siti, actuc: sed consideratio conestitionis elicit Deu consideratio conscientie verbi gratia . synae teli hanc pr Ponit omne malum est vita sum: talia superior hane assumit, dulterium est malum, quia lege Dei prohibitiam, iue ratio in--xior assumeret illam, quia ei est malum, quia iniustum sue; l nugis i ,ibus et ideo non didi sylideresim praeeipriari, sed conscientia.' Ad quartum dicendum, quod e Mentia di acium, di habi tum nominare potest: ess emi icite in habitu, S i te in aetu. unde di conscentia da uersi oue accipi potest, in dicium est. Ad quintum dicendum, u conscientia secundum quod accipitur pro habitu,potes dici lex naturalis, quaa ex habitu allo praecipue actus conscientiae Hieitur. sextum dicendum . quhd habitu ille, e uo nastitur actus e inscientie, non es habitu, separatu ab habitu rationi uti synderes,quaa nian alius habitus end principiorum, di eoi - D. clusonum quae eliciuntur ab ei & piaeeipue tatum, quu fudit circa sῖngularia, quorum non es d habitu, scienti ciuis secun- D. dum ιγ etintinentur in principi s v suu ei sal ibus.
ED N. Ne posce bonum. IIntesti tendum est de
hono metitorio, quia nihil in eo erat . quod ad malum impelleret. videtur haec causa esse instilite iis
quia in Chiisso etiam, nihil suit ad malum impellens,& tamen tes stendo malo meruit. Et dicendum secundum uosdam, quod hoc intelligitur, non de quolibet merito 1 sede meritia satis tactionis,ad quam poena requiratur: se hoe non tot ut esse ad propos tum , quia Adam merito sati, iactionis non indigebat. Et ideo aliter potest dici, quod lati 5 meriti ex duobus potest sumi, vel ex habitu informauto, di se omnia actus vel saeuis vel dissi ilis gratia informatus meritotius est,uel ex conditione actus pr cipue in quo eu dis cultas, do hanc rationem me tendi in resistendo pece
168쪽
LLvo quoque praetermittendum non est, quod talis in unoquoque homine dec. Ostensa diu et i
a tare quadam partium animae hic ostendit,quo mo
tionis: sed statim ut mulierem
tetigit, vari aut horitate repellatur. veniale est. Si vero diu in delectatione cogitationis teneatur m si voluntas perficien-
peceatum incla di vidit ut i partes tres. In prima ostendit,
que parte animae, possit ese peccatum
huiusmodi dii .c damnabitur simul vir de musionis , quam feeit iter , id est totus homo , quia tunc vir non sicut debuit mu
causam. ibi Hie de partibus antinae inseruimus i In tertia remouet quanda dubitati ne . quae posite distin-
lierem cohibuit, unde poteli dici con- I sensisse.
let acciderexuendo sensi alitatis nomen. ibi Non est autem flentio prae tereundum dee.l Ptima diuiditur in duas. In prirna adaptat pquandam similitudinem, processiim pereati in viribus animae peccato priorum patentum quantum ad virum se mulierem de serpentem. Iti seeunda ostendit. qualiter in singulis contingat ese peceatum. ibi Nunc superest ostendere &e. J Et citra hoettia facit. Primo ostendit qualiter contingat in partibus anam speccatum mortale, vel veniale esse. secundo sum malim eolligit ea quae dixerat. ibi Itaq; ut breuiter summam perstringa E. 3Tertio indueit authom atra ad consimandum. Ibi illic autem Λua in lib. i 1. de trinitate 3 e I
Primo. Quis motui sit sensualitatis , de rationi, insertoriadditi nom.
Secundo. Virum motus lensualitatis possit esse feriatum. Tettio. Ut tum .ntatione possit elle peccatum. Quarto. Virum delectatio rationis inseriotis aliquo modo possit esse peccatum mortale si diu permaneat. quinto. Vtium in ratione lupetioli possit esse peccatum v male. Malo. Virum veniale per multiplieationem, vel alio modo possit se inoriale. Λ a et i e v L Tu a r v v a.
a 'rum motus senseraraatis, T rationis superioris ct in iarioris conumenter. o sulficienser assignatur in Dera.
D pRO . se proceditur. videtur π in RE
eienter, dein conuenient et distinguantur in litera motus sensualitam de inferioris, de superiori rationis. Omn s enim vitius, naturaliter ni suum Oh e cium mouetur: sed virtus generativa re nutriciua eli quaedamnaturalis vitius.ergo habet aliquem morum naturalem,in actsi generationis de comessionis de ita pLeter motum sensualitatis, ec rationis,Oportet ponere motum naturarem. C
x praeterea. Motus specis eat ut per tetulimum, & actu, per obiectum,sed aliquis actus peccati est actus xenetati ita , de obiectu in alie uius actus peccata est obiectum generatius te nuti tu tiae. ei Io motus in illud obiectum ad generativam pertinet, ad non ad setis ualitatem de rationem : di ita insuffcienter motu,
' a Praeterea.'Diuersarum potentiarum diuersa sunt delecti bilia.scui de diuerse operationes. delectatio n.opeiationem tiquitur, ut m i o. Eahae. dicit ut r :ed sensualitas se in sei tot tri olunt diuosae potenti . ergo delectatione ni non habent tiro idem: de ita in conuenienter ratio inserior ponitur, ei rea idem delectari in quo delectatur sensu alii M. Praeterea. Sicut supra dictum est. ratio su petior de inse lice, non digeriat per essentiam potentiae, sed in respectu eius dem obiecti pcr diuer a media negociari habet. s ergo irationi inferiori attribuitur delectulo circa sensibiliam h'c aede sens bilibui negoetati habet per latrones ciuile , & a tubu, creatis sumptas. videtur ut etiam superiHri rationi possit aliqua dele vitio citra iensibilia ascribi, ex hoe, quid de eo per ratia nes
A diuinas negociatur, secundum quod intendit ae ternis eonsul di vi dictum est. v s Praeterea. Consensus pertinet ad eum, cuius est iudi
eiu mised eiu sdem est iudicare de tegulare . eum leti tui ratio iuperior si tegula lationis inferioris, videtur 'uda consensu, in desectationein, alta
Repetano summum peria tionem itiseriorem
Taque ut breuiter sum deui potentiae .nsilmam perstringam, qn sunt diuersi actu, tpeccatum ita in ani- sed interior est
ma concipitur, ut illud sacero
dit ponat, vel etiam persic Iat, menter assigne ira aliud frequenter . aliud semel, sibi duo motus. s de vel etiam quando coeitatio- binari S consentiri nis delectatione diu tenetur, 'ς , ro ui': . mortale est. Cum vero in sen- est quod in lireta de
REs PONDrci, Dicendum, qa motus: ut dicit Philos,aphus est via in ens. unde in partibus animae motus proprie dicitur inclinatio ad aliquidi se ideo quibus vitibus inelinatio noucvnuenit, eis proprie motus non attra itur. Inclinario autem est in appetitu,qui mouet in aliquid agendum: Ie ideo actu, a petitiuarum rartutu, motus voearatur . nu autem proprie actuata hensuariam . Est autem in notias triplo appetitus s. natu , sensitivus,& raticinalis. Naturalis 'iatilem appetaturi puta cibi, est quem non imaginatio pignit, sed ipsa qualitatum naturalium di postio, quibu, naturales .ires suas actiones exercet. e Hae autem motus in nullo rationi subiacet nec bedit . unde nec in eo peccatum esse potest:Et ideo hie prater mittitur. Adipetitus autem senstiuus est, qui ex praecedenti imaginatione, vel sensu consequitur, de hie vocatur motus sensitalitatis. Αppetitus autem rationalis est, qui consequitur apploensionem rationi , ad hie dicatur motus rationis, qui est aerus voluntatis:
sed rationis appraehenso dupliciter esse potest. na simplex &absoluta,quando.s statim sine dis elissione oppi thensum diiudieat, & talem appretiensionem tequit ut voluntas, quae dici ut non deliberata. Alia es inquit m a. quando. l. ratiocinando bonum vel malum, conoemens vel noerarum inuestigat, de talem appraehensionem sequitur voluntas delaberata. tatio ergo in ratior, quae terrenis disponendis ititenda. vi. : modo mota voluntatis circa terrena elicere potest, vel quando subdito a
praehendit hoc esse ei ueniens vel noctuvix corpori, N iune sequitur motus rationis inferioris, qui dicitur desectatio . quia tune accipit illud, quod eorpori delectabiti est ut iaciendum vel quando inquitendo deliberat, Et tune non putest sequi a M petitas, ante 3 elaberationem stillam,& tune consentire dicitur xn delectationem. Ratio autem thperio quia per se rebus tetren .s non intendit sed solum secundum resulatur ration:bus aeternis . noti tequitur ipsam aliquis motus, vis deliberatus t
speetu .f. horum tinenorum: de ideo respectu eorum, non attri-huit ut sibi delectit imita solum ultimus consensus,qui es cunis sensus in executione operis.' A D pni Mu M. ergo dicendum, qudd seut dictum est,
motus naturalis ideo praetermittitur, quia in apso peccatum esse non potest.' Ad seeundum diuendum est, et cum vires superiores, aliquomodo ordinet inferiotes, circa acium genetatiuae de nutririum eontingit esse actus etiam atiatum potentiatum, vel levius vestationis. inibi pratiarinaturatio itiniis, Et organidiario prolis Zo huiusmodi, absolute ad generationem pertinent, de quia poneratiua , nullo modo rataoni obedit, ideo in his actibus nullo modo contingit esse peccatumr sed app titus delectationis, ac delectatio ipsa quae in eoitu aetidit, tu alia liti tot modi, quae ad viitutem fetistiuam Et motivam potanent, possunt ordinaria ratione vel .itari. unde in his peccatum est, quq nee ad poetea tiam generativam, vel nutrita uam pertinent. I Ad tertium die endum, ut stat contingat idem esse appim hensum per sensum de rationemritae iam contingit idem Hedesderarum per trunquerde ideoquamuis non sit eacem op ratio utriusque:tamen pol ea esse circa idem,& per eonsequens etiam delectatio, quς perationem consequi tor. unde non ea intonuenien s eirea idem len sis, de ratio delectaturi non tamen eodem modo, sed sensui gelestat ut in eo, sub ratione de lectabilis ira sensu. atro vero inserio secundum qu M accipitur in ratione boni, vel eoti uenientis ad regiis en eo oris. I Ad quartum dicendum, quM se ut dictum es, ratio sup Not non habet motum circa iri temporales, nisi dedueendo asi κ. .et
169쪽
eas per modum eons iij rationes eternas: Si ideo non se habet, Fnisi ut deliberans de eis: & ideo sibi delectatio in his rebus non
attribuitur,quae nominat quandam eomplacentiam, non deliberat an iud tantum consensu qui deliberationem consequit.
Ad quintum dicendum,quod ratio superior regulat inseri
re dc ratio inseriorsuali motu tantum est, ut praediximus, tunc leuissimum est peccatum, quia ratio tunc non delectatur. f. Ideo autem supra dixi, aliud steque ter aliud te mel, quia ut quibusdam placet, quaedam sunt, quae si latum semel fiant, vel facienda disponantur damnant, quedam vero non nisi saepius sani, vel facienda decernantur, ut de ocioso verbo, de huiusmodi. Hic aute
sensualitatem,& etia lapsam aliquo modo dirigere potest.
is at plura principia ordinata semper oris a natici in ultimum attribuitur primo de summo: seut patet in artibus subalteris natis,quia ei uilis e sderat ultimum sis
nem humane vitae. militaris autem vi
ctoriam , quq est entra hune tine de sede aliis.& secundum hoe dico, m rationi supe tori reseruatur iudicium respectu ultimi,quod est executio operis: & ideo arari buit ut sibi consensus in opus. rationi vero inferiori attribuitur iugacium, te spectu aliquorum ad opus Ordinatorum: Ae ideo at tribuitur sibi eonsensus in delectationem: no tamen est dubiu, qui olei tam superior iudieare possit de hoe,de quo iudicat inserior. unde S consensus in delectatione superioris esse potest, si
sat inquistio dier rationes aeternas.
.' Ad lex tum dicendum, pdelectatio & consensus in delectationem non sunt diuers actu , secundum genus, qui diuersia. tem potentiae exigant: sed disserunt per deliberatum,& non deliberatum, ut dictum est. unde non est anconueniens, utrunque nrationi inferior attribui.
b Virum in sensuuirite sis peccatum.
AD aae v Nou M se proceditur. Videtur, qudd in sensualitate non possit ese peccatum. sensualitas enim nobis pecoribusqi communis est,ut supra dictum est: sed in pecorio non est peccatum, ut de peccato agimus. ergo nec nobis, secundum sensualitatem peceatum conuenit. 1 Praeterea. Omne peccatum in voluntate est, secundum Augustinum i sed sensualitas a voluntate se lusa est , eum volutitas sit in ratione,secundum Philosophum.ergo in sensualitate non est peccatum
3 Praeterea. virtus & vitium eum sui contraria, sunt in Ieodem sed sensuali tmcum si perpetuae corruptianis, secundia
satum pri sentis vitae, subi . tum , mutis esse non potes. ergo nee in ea peccatum esse poterit.' 4 Praeterea. Nulli imputatur aliquid ad eulpam, quod in
eius potestate non est:sed motus sensualitatis, non est in pol sit e nostra, eum deliberationem rationis.praecedat. ergo noa potest esse peccatum. is Praeter. Actus proprius S naturalis alleuius non potest esse peccatum:sed moueri ut delectabilia seeundum carnem, est actu, proprius & naturalis sensualitatis cum sis motus potentiqin proprium ubiectum ergo in hoc non potes este peccatum. 6 Praeterea. Peccatum post mortem etiam in anima manenised sensualitas non manet, quia solus intellectus sumtur, ut Philosophus dicit in a.de anima, di i i. Meta ergo in sensuallis
SED CONTRA . Aug.dicit, et, nonnullum vitium es, euoto aduersus spiritum ciancupitemsed hoe non contingit, nis Nineundum inordinatos motus sensualitatis. ergo in ea est vitiuta peccatum.hoc etiam expresse habetur per hoc, quod in litς- radicitur, quod si in motu sensuali, tantur peccati illecebra
teneatur, veniale ac levassimum peccatum ea. ergo videtur, Ustitem veniale peccatum insensualitate ectepos. t.
R E s potioso..Dicendum,u omnes primi motus,ri sensualitati ascrabuntur,ut verba Aveu. serunt, peccatum in Esed motus procedente ,quos supra naturales diximus,qui imaginem non sequuntuti sed ibi uiti naturalium qualitatum actionem, ratione pusati carent, lecundum quia potest veris cari quot undam di tu, qui dicunt , P motu, pria o pii Di non sunt peccatum: sed motus seςundo primi sunt peccatum, ut per primo primm motus natur e , de per secundo primos motus sensualitatis Ditelligamus, in qua. peccatum ea, etiam sicut in
consderationem, non es aliud. quam inoidis ut actus,adg nus moris pertinens. nullus aute motus ponitur in genere moris,nis habita comparatione ad voluntatem, quae principium est moralaum,ut ex 6 Meta. patet se ideo ibi incipit genus mois Te . tis, ubi primo dominium voluntatis inuenitur.habet autem volutas, in quibusdani
Aug. in D. lib. detri. tradit ita. dominium comple, Sicut in illo coniugio. primo. xum, in quibuseam rum hominum serpens mancticandum perviant. mulier au- mam habet in illistem non manducauit solat sed actibus,qui ex impe
uiro suo dedit, & simul mandu I' p
cauerunt: ita N in quodam secreto conii igio, quod in uno ho quentes qui rationimine geritur R digno se itur .cii Uribunturtissedinis
rationi scientiae, quae in rebus p qm temporalibus agendis ratioci e ui pena
nandi vivacitatu versatur, ani- rationis procedunt: sed tamen voluntas eos impedire poterati ut se quodammodo voluntati subiaceat, quantum ad hoe , quod est impediri vel non impediri r& ideo inordinatimquae in his actibus contingit, rationem peccata causat,tanae completit S ideo in his actibu , peccatum leuissimum& veniale est, non autem mortale quod est perseetum peccatu. deformatas autem cuiuslibet actus, illi potentiae attribuatur ut subiecto, quae actus principium est S ideo cum sensualitas se principium holum actuum , conuenientet in ea peccatum esse dicitur,ut in subiecto. A D P R et M v Μ eivo Aieeedu, qtiam uis sensualitas nobis pecoribusq; communi, sit: tamen aliquid conuenit sensu litati in nobis,quod non eonuenit sbi in brutiti sese aliqualiter subiectam rationi,ratione cuius in sensualitate humana Potest esse peccatum, non autem in sensualitate brutali. Ad secundum dicendum, m omne peceatum est in volu tate, non se ut in subiecto,sed setit in causa, sed voluntatem es- se causam alicuius peceati contingit dupliciter, vel per se, ut Oactus peccati ex imperio voluntatis proeedit, vel qlias per accidensi quando non impedit quod impedite potest, sicut dicitur aliquis sacere id, quod non impedit, eum impedite possit, ochoe modo est eausa primorum motuum. Ad tertium dicendum, quhd electio est principale in virtute,
Π Philolophus in Ethic dicit unde oportet omnem actum vittutis ex electione procedere, propter quod etiam virtus habititus electruus dicitur in x. Etliae. ει ideo virtus no potest esse, hiu in illis acidiu, qui ex imperio volutatis procedunt.qua uis etiam sint senstiuatum partium, propter quod in irascibili& concup scibili ponimus esse virtutem, de similiter etiam est de eo quod persectam ratronem peccati habet, quod per se vi tuti opponitiir:N ideo actus irascibili,& concupiscibilis, potest esse aetus virt*ti 'vel peccati mortalis,sed sensualitas, ut supra dictum in nomitiat petitem senstitiam, secundum quia magis ad carnem depressa est, prout non sequitur in operando imp tium 'olantatis,sed mouetur proprio motur Nideo in ea, non potest esse actus virtutis, vel peccati mortalis, sed quiddam i completum in genere moti quod est peccatum veniale. Ad quartum dicendum , quod motus isti quodam modo sint .in potestate nostra S alio modo non sunt si . n.quilibet totum snsillatim eos letetur, se in potestate nos ta sunt,quia quemlibet eorum praeueniendo,impedire possumus. sautem omnes cmul eonsiderentur,se in potestate nostra non sunt, quia dum viri obuiate nitimur, ex alia rarae poteti motus illicitus surt pete . non enim potest esse simul intentio renuentis volunt iis contia diuella in actu.s Ado uintum dicendum, quod aliquis actus potest esse proprius sensualitatis simplaciter, qui non est proprius luatit iis, secundum si, humana es , quoniam sensualitatas humanae
es, ut eius motus non sit contra rectitudinem rationi unde se
quitur, ut aliquis actus in brutis est laudabilis, qui in hominuest vituperabilis. Ad sextum dicendum, quamuis potentiae senstiuae, secum
eum quorundam opinionem per suam esentiam, non maneat post mortem, manent tamen in sua ta dice. s. in ellentia animae a qua potentiae quut,& se manet peccatum sensualitatas in ana m secundum p peccatum unius potentis in totum tedundat. A R et I c v x v s I r. a
170쪽
ominata sed pectatum ad affectum peri net . ergo in ratione
' 1 Praeter. In a de anima dicit Philosophus, cp intellectus
Iemper e 1 tectu Arsed . bi es tectitudo perpetua, ibi non pote itest e peccati e ut uitas. ergo in ratione, quae ad intellectum pertu
potest. malis sensus ingerit quandam ε 3 P ter. D DR- illecebram tunc velut serpens
nomi . peccatum tale alloquitur taminam huic au- contra rationem . si te in illecebrs consentire de li-ersia in ratione cisci gno vetito eli aedere Sed iste co
rationi ex is cieti id elati Diae contentus est, luperiori ri vero aut horitate, ita retinentur membra ut non exhibean
elimi postibile. tigoti primum. s. in t tione peccatum esse.
Piat. Superiorio habet hunc actu, tur arma iniquitatis peccato,
. sic habendum astimo, velut sti
vi contemplandi, gnum vetitum mulier sola co- ternas inii rea sicut naederit. Si autem in consensu
illo ita decernitur quodq; Pec
ternis D .haei et non carum: ut si potestas sit etiam peccat. ergo in ratio opere impleatur . intelligendane, admin flammo est mulier dedisse viro tuo, si-24 AH ' ρος mul aede dum illicitum cibum:' s P t. In par- neque enim potest peccatum,cbus animae inuentia non solum cogitandum suauitur aliqua perpetuae corruptioni siensualitas, inuenitur etiam aliqua, in qua potest este de peccata curuit ac, de virtutis tectitudo. ergo ad per c Oionem potentiarum antina oportet esse aliquaque si perpeati rectitudinis sed hoe nulli congruentius ascribitur quam supcrior I rationi. crgo in ea non pratest esse peccatum. s D CONTRA . Eligi te ad lationem pertinet: sed coni: ngit ese electaonem tectam de non rect in .eiro v Idctur, in ratione pollet esse peccatum.' riat. sicut se habet fatici speculativa ad stibilia : ita se ha
b iratio practica auo perabilia e sed Hi scibilibus contingi Hiereccatum in ratione speculativa, ex eo ma quis non recte ratio cinatur. erso videtur, P etiam in operabilibus contingat este in Iatione peccatum,ex eo, rnon recte eligitur. Ε P Q N D si O . Dacendum, ua rationis peccatum
Ptest dici duplicitet. Vno modo ex eo quod est ipsu, rationiscundum se. L se dicimus esse in ratione peccatu,quando audicando errat, siue sit in speculatiuis sue in operat tuis,& hoc est peccatu in cognitione, ex eo, i male sillogi 1atur. Alio modia dicitur esse peceatum in ratione,ex parte voluntatariquet per iudici uin rationis regulatur, ut tunc in ratione peccatum csse dicatur , quando sequitur peruersa electio. Sciendum ess igi ut, ut quidam Pullo tophi posuerunt, secundo modo, no c animrit esse in ratione peccatu, nis etiam primo modo ratio erret, dicentes Omne peccatum ignorantiam esse,& scientem peccare non posse,quo tum primus fuit Socr. vi in 7. Eilii .diei iti bacta Cap-γ- tione inductus,qd non videtur conuen .ens, ut nobilissimum ruod est scientia ab ignobilibus passionibus vincatur. unde scientia esset in nobis, passiones viles non sequeretur, quod uaad sensim falsum apparet rideo Philosophus in eodem libro os dit,quom do contingat scientem peccare, distinguina scientia in uniuersaliti palliculari, & smiliter scientiam in habitu dia diu. N in habitu dupliciter, uia habitus aliquando ligatus ess, ne in altiorem exeat, i in intus paret.quandoque autem non es ligatus. Dicit erro. v eontingit peccantem ese scientcni in uniuersala, ct in actu: in particulata autem, non contingit esse scientem in actu : sed in habitu tantum ligato passione. vel aiae vel concupiscentia, ne ratio in tectam electo Onem pro tum patrsed motum passionis sequatur, di si etia ole qui pallioni subditu ,ea,quae secundum rectani Litionem sunt proletat in pati culari r non tamen mente id tenet,sicut ebrius iapientum verba poteti ore proferre. quae intellectu non capit:-ideo cum ratiora operandis quodammcdo syllog: Tet inuenitur iudicium tationis rectum in maiori pN pQ sitione quae , n uersalis et t. in minora autem propostione, sus partieulatis est, admiscetur pas so, qu eirca particulate , i get. unde sequitur corruptio rationi, in conditione electionis .verbi graua ii dicaturin ulla iami catio est committenda in hoc iudicium ration 1s per fictum est.
Item proponat ut alia omni, fornicatio ea delediabili stib quibus duabu assumtur una partaculatis instasaccedete ad hane reui ieiem tu tornicatio .s latici si lartis, ut nec etiara iis parci-
Λ eviari passone vineatur, inducet conditionem negatiuam eliseus fornicationem non cram mittere si autem passione vinca- ur, eliciet eo nes usonem asii maritiam est gens in i ,rnieatione delecta ii, & sic linim ut hic esse peccat uni in latione, quando. cpost rationas deliberationem,eo ip tatio in particulari eot tuu pitiar per passionem
ter, verum etiam perpetra dum sequitur praua et efficaciter naen te decerni enis
illa mentas intentio punes tione diuinas, dies quam summa potestas est,mc- tut esse peceatum m
bra in opus mouedi vel ab ope se periori tatione, vere cohibendi, male actioni cae s pr edat
c P . Omne prohibitum ledat. Nec sane cum sola cogita se Dei est vitidum. tione , mens oblectatur illici- si vero per rationesti Si non quidem decernens esse cum, dicitur esse η facienda, tenens tamen & vo- - ri nil inserio
lens, id est delectans libenter, h e. a, Che
quar statim, ut attigerunt ani- in quod transcendimum respui debere, ii ganduin tur ni ediis virtutis,
est esse peccatum: sed lon e mi in dum, vel nus, quam sit & opere statuatur Ao p Ri M v M.
implendum. N ideo de talibus et go dicedum,qtrini quoque cogitationibus, venia ratio, iamvis sit co
tiendum N dicendum. Dimit Iuniam: undeno pote nobis debita nostra, si out & teli essi peccatum in
voluntate . nisi iii aliquo modo in ratiore praecipue cum voluntas non si nisi boni, C vel apparenti, bonii unde malam voluntatem aliquo nando prpedit salsa aestimatio: sed peccatum contingit esse in ratione dupliciter, ut dictum est. η Ad secundum dicendum, Q intellectus non est idem μ' aratio. Ratio. n. importat quendam discursum. unius in aliud. intellectus autem importat subitam appraehesonem alicuius rei: Δ ideo intellectus proprie in pi incipiorum, quς statim cognitioni se Osserunt, ex quibus ratio conclusiones elicit . quae per inquisitionem innotescunt via de sicut in speculati ut in intelis lectu principiorum non potest esse et tor:sed in deductione coctu litinu ex principii, ita etiam in operativis intellectus, semis per est reclusus,sed ratio tecta & non tecta. t Ad tertium dicendum, V eorrupta ratio,non est latio, sicut salsus syllogismus, proprie non est syllogismus: & ideo regula humanotum actuum non est ratio qu libet, sed ratio tecta: Sideo Philosophuη m 3. Ethi dicit, ci, homo virtuoses est mensun ta aliorum. unde ex hoc non sequitur, in ratione non sit peccatum sed ip non si in ratione tecta. Ad quartum dicendum, quod scut supra dictum est ratio suis perior non tantum inhaeret aeternis conspiciendis per contem. plationem : sed etiam eonsulendi, ad dilectionem operi :cotinis sit autem, desuetio rationis, qus est ex rationibus sternis corrumpatur per passionem: scut elaam illa,quae est ex civilibus rataonibus. unde in utraque peccatum esse potes.
'l Ad quintum dicendum, in anima est aliquid, uod est perpetuae tectitudinis si 1nderesis, quae quidem non est ratio supera i sed se habet ad rationem superioren sicut intellectus rimcipiorum ad ratiocinationem de conclusionibus. ARTI c v xvs I r i I.
a d Iurum in delectutisne rasonis inferioris,possit em
peccatum mortuit. AD Q. v A R T v M se proceditur. Videtur quod in ae
lectatione inferioris rationi . non si peccatum mortale. Non. n. est peccare mortaliterina fietu, cuius est aduenere rationem diuini precepti, cum peccatum motiale dete tinetur ex eo. P est contra lerem diuinam .sed aduertere prcceptum diuinum,non est in setioris rationis: sed superioris quae aeternas rationes consulit ergo peccatum itior tale, non potest esse in ratio ne iiiseriora:sed tantum in s. periora. i Praeter Vt communiter dicitur nulla rius stantia pecco tum arxtauat in in finitum quia quantitas,quae ex accidente relinquitur,non potest esse maloi,u essentialis quantitas peccati, sed delectatio rationis inferioris, si non diu teneatur si pecca tum veniale ut in litera dicitur.ergo etiam perho I civ eia i ut, non cisicit ut mortale peccatum. si dic tui, i ton daci rutdiuturna,vcl morosa a mora temporii , Ad e coul tu a tu niente. Di os 3.s 9. Ethie.