장음표시 사용
281쪽
Preterra. Secundum naturalia, neque meremur neque P praeteri Eaderi est oluntas riniti. raeonsiderata, Stu demeremur: sed ex hoc. in aliquis bona vuις, meo u .erso -- luntas deliberata : sed voluntate ut natura eonsidetua, homo
ra velle non est naturale. 3q s Praeter. Illud quod est naturale, non tollit ut per peccat quia data naturalia etiam .in daemonibus putegia .manent, ut
peccatum alienatur b Quare atiui uoluntatis lis pec homo a voluntate iudi se actui aliarum potem rum nonsens peccasa.
notum ergo velle bonum no est na turale. san coNT . Natth. . dicitur in Glo. 7 virtutes sunt homini naturales.
seeundum virtute aliquis inclinatur ad bonum volendum.
D huc quaeritur, quare huius naturalis potentis actus peccatum sit,
vult naturaliter bona. voluntate autem deliberata homo vult malum. ergo eade voluntate ho utile naturaliter bonil Λe malo.
3 pittet. Liberum arbitrium est quo eligitur bonum Et malum , ut supra dicta
est ad aliquid adipiscendum , est: sed libero albi
poteli esse de malis, quin sum a mimet era: eadem ius. Velle enim mala, malu est
sed intelligere vel memorare mala, malum non eis, qui mitis eorum quidam et i I hos actus esse malos interdum asserant,
honuin naturaliter tend:t , de quae ina lum vult.
Pixi. stetit se habent verum &salsi aliarum potentiarum actus peccata non sunt. scilic t pol c G non improbe. memorat enim nimis cognitioner
tiae memorandi, cuius actus est interdum quis malu ut faciat, n
memorare. & potentiae intelli- et go boti si velle. est gendi, cuius actus est intellige homini naturale. te. Ad quod ipsi dicunt, quia al Praeter. sicut pala teriti, steneris est actus ille vo intellectuia per u i tati' actus memoris,
ne, ita pars affectiva vel intellectus. Hic enim actus
perficitur in volun - εtate boni: ted cognoscere verum est naturaliter desideratum ad omnibus, quaa omnes homine, natura stite desiderant,ut Philosophus dicit ergo velle bonum est homini naturale. Ru spo Notio. Dicendum, tr illud dicitur esse naturale alicui d iei. quod conuenit sibi ieeundum conditionem sue iurismae perquam in tali natura constituitur: sic ignis naturaliter utendit larium. Mima autem per qua n homo in homo est a pra
dum rationem de intellectum, naturaliter tendit. num autem cuiust et virtutis es conueniens homini secuduin rationem, quia talix bonitas est ex 'uadam commensulatione acius adcucustantias de finem, quem ratio facit: unde quaedam inclina trono virtutum siue aptitudines praeexistut naturaliter in i pranaturia rationali, qua uti tutes naturales die untur, bc etiam pere et citium , deliberationem complentur, ut in s.Eiure. dicitur.ideo homo naturaliter in bonum tendit. Sed motus natu Talix a sorma progreditur,seeundum conditionem Mim volun a, autem tali, ccindationis est Ac tario,ut non sint determinata
ad , nsi, quin in aliud flecti possint:& ideo qtiam ius velle bonu . cimini ut naturalern hilominus tamen podi a malum velle,
setat impugnare. Ecce qualiter delitet taraci qui est soluitur praemissa quaestio ab veri es etiam falsi. his, qui tradunt omnia esse bo 'tu
na inquantum sunt. Qu ero iuraliter, etiam est die unt, voluntates mas aspec- mali. s Prael. Potentia
determinata ad unum, non potest esse principium actua meti. iotii, sed si voluntas alia est, quae fertur in bonum & cus in malum, una earum erit determinata ad bonum Salia ad malum, vel saltem altria determinata erit. ergo neutra earum potetit esse principium meriti vel demeriti. Sa Deo NT . Idem non pugnae eontra seipsum: sed voluntas qua homo naturaliter bonum vult, impugnatur per illam qua uomo malum vult.ergo non est una voluntas vita υ P taeterea. Igem naturaliter non tendit in duo eontraria: sed bonum Ee malum lunt eontraria. ergo non est eadem voluntas, quae in bon im di malum tendit. R sνONDEO. D eendum. U illud quo aliquisti num de malu vult. potest tripliciter diei. Uno modo illud principium, quod ea mesinans a i bonum uel malum. & hoe modo non est idem quo ali luis vult bonum ti malum . quia ipsa -- lutita, sensualitatis incinat naturaliter in delectabile carnis quod est sibi conuenien sc homini est malum inquantii inest homo.Voluntas autem rationalis,pria ut es natura hominio, ue prout consequitur naturalem appr ehensionem uniuersalia principiorum tum est . quae in bonum ine linat. Secundo potest dici.quo aliquis uult bonum vel malum, illud quo quis eli-- la in 'biit hii bonum .el mendo halle vel illam tirilit atri nem,
Oun est, volunta, no si necessati determinata ad unum, no potici P Omnes adiu bonum velint.' Ad seeundum dicendum is inclinatio voluntatis ad bonum,' ae est in itatura humana non est per assuetud: item: Ied hab
tu, quo perficitur ista babilitas est, vel per eonsuetudinem, v ci
'l Ad te ilium dicendum, et, in illis quae sunt determinata ad
vulim semper sequit ut actu, natu talis nisi impediatur. t Hopedimentum contingit in minora parier sed voluntas non eli natura tu dain determinata ad unum, de pr terea habet impedimentum temper sbi coniunctum. f.earne ni repugnantem, unde inpostolus Rom. r. Inuenio aliam legem in membris meis ideo, homo a voluntate botii simplicatet abducitur,in id quest apparens bonum . . . e Ad quattum dicendum,quM actus naturalis in his,quae tant eterminata ad unum , non potest eae haesitorius quia tales ' actu, voluntati non sibiaeent, vi patet in actibus nutrit iuxpatris: sed actus illi,qui impetici voluntatis subiacent, et tosiliunt, etiam si homo naturaliter ipsis velit.' Ad quintum dicendum,u inclinatio illa naturalis, nun' per peccatum tollitur: quamuis Labilitas, ut diuum est, se ci putreccatum minuatur. ARTI cvLvs ar.
Iuntati quo voluntas vult bonum. 5e quo vult malum in actu, N se non est dubium alium esse actum volutatis, quo quis vult bonum. & quo vult malum. AD D R i M v M . ergo dicendum, quia quamuit potentia rationalis si ad opposta: non tamen ad Hi utique oppostolum qualiter ordinaturi sed ad unum naturaliter. 5e ad alletu, secun dum ii, a periectione plopriae naturae descit: Se ideo alia es eo luntas, quς naturaliter tendit in bonum. s. voluntas rationis. Et
alia qui naturaliter tendit in malum hominis,seeundum quod est homo. s. voluntas sensualitatis, de ptareipue secundum quia est per se mitem eorrupta. Ad secundum direndum, quod volunta ut deliberata, de venatura, non disierunt seeundum essentiam potenta quia natu .rale & delibera tot Him, non sunt disserentiae voluntatis seeu . dum se, ted iecundum u sequitur iudicium rationi, Quia in ratione est aliquid naturaliter eognitum quasi principium monstrabile in operabilibus, quod se habet per modum finis, quia in operabilibus,sni, habet loeum principit. ut in o. Et hic.
1 disi ir M s xe Novu se proceditur. Videtur quod eadem voluntas sit, qua homo naturaliter vult bonum, & qua vult malum. Potentia enim tali alta se habet ad oppostar sed voluntas quaedam est rationali, potentia . eiaci se l4abet ad cppolita. ergo eadem es boni do mali. dieitur. vitile illud 'uod stiis est hominit es naturaliter in t
tione cognitum esse bonum Et appetendum, re voluntas con sequens istam cognitionem,dicitur voluntas ut natura, aliquid vero est eognitum in ratione per inquistionem : ita in opera, uis sicut iii speculativis, te utroque i tam in speculati uis quam operativis contingit inquirentem rationem errare: unde voluntasquq talem eognitionem rationis sm titur, deliberata dictatur , ad in bonum de malum tendere pol .sti sed non ab eodem inclinante, vidi iuni est.
l Ad tertium dicendum, quet, I liberum albi trium nominat potentiam eligentem bonum de malviti, de non illud quod ad
' Ad quartum dicendum , qudd quam ut, eadem ratio possit eae veri de sals, nou tamen ex eodem habet, et sit unius aumsed
282쪽
ex virtute primorum principiorum,qui sunt naturaliter regni Αta habe ut vetitatem cognoscat.ex pirati lasa veto habet, ut tal- sum iudacet. si maliter iii electione voluntatis est tectitudo , ex naturali inclinatione,cum auxilio gratis: est in ea peccatum ex corrup:ione inlatio tum virium,quae tu peccatum inclinat.
eata esse, & nullo modo bona, breuius respondent, dicentes
actum volutatis non esse dena- qudd in alte, uni a turalibus: sed vim ipsam di poturaliter non igdit: tentiam volendi, quae semper non tamen in illud, bonum est, & in omnibus, cum
Mettion fit in paruulis, in quibus
ete r sed voluntatie nondum est actus eius. tendit . unde &po- Blest illud non eligere t smiliter potest etiam non eligere illud
peccatum,in quod leni uesitas corrupta inclinat,quia inclinationatu testi, ut dictum est , est sm exigetitiam naturae mes inaum. dum, p voluntas est secundum hoe determinata in unum naturaliter tedens: ira
Deinde quaritur de superiori se intilla rationis.
Primo. Virum superio scintilla rationis possit extingui.
Secundo. Supposto quod non extinguatur, utrum cunicientia possit et rate. Tertio. vltum eonscientia errans liget. A R T v L v P M v s.
Vidiumsuperior scintilla rarionis possis extinui.
ad 3. D pn MuΜ se proceditur. Videturquδd superior ieintilla rationis possit extingui. Error rationis extinctio eius dicitur,quia tenebrae comparatum sed hane scintillam rationis contingit et rate, ut patet
Cap. p. Psal. in Glo. Hieron. Ere A. i. ubi pretrer verba quae in litera indv. cuntur, paulopost subdit. Hanc autem conscientiam sepe praeiacipitari videmus. ergo superior se intilla talionis pote, tingui. C a Praeterea. superior scintilla rationis, videtur esse sup mot rationis parat sed ratio superior potest peecare elaam modi talite .ut supra dictum est .ergo scintilla ista potest extingui. a Praeter. Proprietas huiusmodi scintillae esu diu manet, ut malo remurmuret ad inhaeretici, nihil ea quod te murmu Uret in hi, peccat x, quae secundum sectam suam faciunt, quia et in occisione iustorum arbitrantur se obui uium prestare Deo, ut dicitur Io.is. Ereto scintilla rationi est in eis extincta. Praetei ea. Philol phus dicit Di r. Ethicor. p mali .squi habitum vitii iam acquisiverunt, ignorantiam fini habent: sed non potest fieti murre ut quantum ad actum, nil seeundum .pcognoscitur deuratio a sne. ergo videtur, pin illis quorum po . tetitie me huirusmodi habitus eorruptae sunt,huiusmodi mur mur eesset,& ita scintilla rationis in eis extinguatur. s Praeterea. idem est quod te murmurat malo ,& quod in elinat ad bonum: sed in damnatis non est aliquid incitans eos ad bonum. ergo nec in eis est aliquid remittitista, malo: , ideo scintilla rationis in eis extingui uris D c O M et it A. Scintilla rationis extingui non potes lumine intellectus remanente: sed lumen intellecius nun quam per peccatum tollitur, quia lumen illud ad ἱm Mitiem speti inet, ut patet ex eo quod dicit ut in ps. signatum est stiperno, lumen vultus die. ubi Glo. exponit de eotis natione ima sinis.ergo scintilla rationis per peccatum non extinguitur. Haeterea. illud quod es natu tale per peccatum non tolli. Dii sed inclinatio ad bonum es homini naturalis, it dictum es qui est secundum rationis scintillam ergo scintilla rationis per peccatum non extinguitur. Rn spci unxo. Dicendum, quod seondum Dion. in ν. cap.de diui .no. Diuina Iapientia coniungit principia secundo rum ultimi, primorum, quia vi in lib. de causis Osten itur, inordine creatorum, oportet, quδὰ eonsequens praecedenti simi. titur. nee hoe potest esse, nisi se udum quod aliquid partici rat de perstitione eius. quod quidem iniuriori modo eu in se cundo ordine creaturarum quam in ptamo r unde hoe 'uod interior ereatuta de similitudine superioris participat, est supremum in infitiori & vltimum in fureriori, quia es de ieientius receptum, quam in suptiloti sit. antet creatutas autem talis in
ordo ut primo si angelu St Geundo sit rationalis anῖma, se qx rationalis anima eorpori eo mucta es' ideo eognitio debit a s bisecundum suum proprium ordinem, est eognitio quae a sensibialibus in intelligibilia procedit,& non peruenit in eos nitionem vetitatis, vis inquisitione praecedenter & ideo cognitio sua rationalis dicitur: qa
Quo modo intelligendum situ illud bo velo angelti, sin imo etiam qui seruus est peream ei citer incorpore' est,
tuoster vult bonum, cognitio naturae suet
Raeterea quaeri solet, debita est, ut ampliei uomodo intelli en tersne inquisti e iam sit qJ ait Anabr. . exponens illud verbii Apostoli. Gi non. n quod volo illud ago: sed ra nominatur. oportet ergo , quδd in anima rationali, quae angelo in ordine creati tartim eontiguatur, si aliqua participa io i mella malis x irtuti,,secundum qua aliquam vetitatem,sne inquisitione apprchendat, sevi appraehenduntur prima principia naturaliter cognita tam in speculativis quam etiam in operativis r iide& tali, virlux intellectus svetia αυγvocatur, secundum quod est iii speeulati uis, quae etiam secun- os , dum quod in operativis est,s,nderesi, dieitur: re uic virius scintilla conuenienter dicitur, sicut scintilla est modicum quia ex isne evolans, ita hre virtus ea quaedam modi ea participa tio intest ectualitatis,respectu eiu , quod de intellectualitate in angelo est, de propter hoc etiam superior pars rationi, si intina
dicitur quia in natura rationali supremum est. unde Hieron dicit,ur per aquilam sign is a tur, qtis cetera animalia in volam do transcendit, ita 5: haee virtus transcendit rationabilem, quae per hominem signiscatur,de eoncupiscibilem qus per vitulum, S irascibilem quae per leonem. sicut autem non contingit in speculati uis intellectui detrare ei rea cognitionetii primorum principiorum quin semper tepugnet omni ea quod contra principia dieitur, ita etiam non conti tigit errate in practi eis in principiis primis, & propter hoc dicitur. quod haec superior tatio nis scintilla, qtiae syndet esses, extingui non potest: sed seni per repu*nat olum ei, quod contra principia natural ter 1 ba
ellectit m etiare, circa principia eundum secvnsderata, nistantii tamen errare circa ea, secundum V sunt virtutem cur . iaclutionibus, per malam ratiocinationem: ita etiam lumen sim
deressin se nunquam extinguitur, sed secundum delibet an- do deducitur in e lusonem operabilis, potest elle defectus, secundum i per impetum delectationis It palmonis cuiuscunqr. aut etiam salst inductionis eriorum eoncluso non recte ex principias primit deducitur: 5 ideo non dicit, quod i)nderesa . praecipitatur, sed quod conscientia praecipitatur, iii: est conelu aso, ut supra dictum est, de est in ea virtus sinderesis, sevi virius principiorum in conclusone.' Ad seeundum dicto tum v 0nderesa est aliud a super tiri
parte rationis, quia es supra totam ratione ut Hierony. dieit in Glosa reducta. unde non sequitur, uis in ratione sit pece tum et in foderes sit peceatum. Ad tertium dicendum. p sicut lumen intellectus naturale nasuis ei t in cognostendo ea quςs ei sunt: ita etiam non sufici in remur mutando his,quae contra sdem sunt, nili lumine fidei adiuncto:& ideo syndetess etiam in insdelibus manet integra quantum ad lumen naturale: sed quia pii irato lumine sdei ei caecati sunt non remurmurate is suti detess his, qu contra h-i,et s)nderesi, sem p remurmurat malo idem sunt. Vel dicendo,u et i sed ut in i, retico noti temur mutat trine malo particular. hoc contingit 243 errorem rationis in applicatione utis princi pii ad particulate opus, i patebit in sequenti articulo. Ad quartum dicendum, lignorantia malorum qua snem Ignorant, non est ignorantia opposta scientiae uniuersali, quias a malo qu retetur Iutrum bonum ei et fornicat .dicti et quod non .sed habet ignota iam linis oppostam scienti de sue, sit, i, immiseet se ad electione huius particulatis operi, e scot prancipi u ad evilusonem imas et tar, N ita pr ineli natione haritus ni aris descit matu, d e sni iudieio. Iudicat. n.hoe esse tanuper te bonum ut eum mulieredelectet et ideo in elinati otio habitus& ipetum passi nis non rcipii mente a s,nderesis mut D. ii, mur,quia ala est quas inebriata passione. uti di s exterius tot tarium proserat: non in mens sua interius ita tenet seu tebrii di- .unt verba sapientu exterius, q tamen interius non intelliguriti Est e, Eprum philosophi in r. Ethie.an hae materia loquentis. Cip.
Ad quintum dieeudum,l etiam in damnatis manet naturalia inclinatio qua homo natura iter vult bonu, sed i se ineli natio non dicit actu iri aliquem ted solum oteidem naturae ad actum secundus senten. S.Tho. R hie
283쪽
hie autem ordo di babilitas, nunc uim in actum exit, ut bonum F muni p incipio,quod est, nussum illicitum in. serien 'um 1
actuat ter velit, propter perpetuum impedimentum obst a tionis voluntatem ligantis: sed tamen naturalis ecpnat O ma net r& ideo semper manet murmur rationis contra solutita tem voluntas tamen nunquam rationi obedit. .RTICvL. II.
quod nolo illud facio. Dicit n.
quod ii 5 subiectus peio, facit
qit no vult, qa naturaliter vult
honu: sed voluntas hec sem p caret est e. iii, nis gratia Dei adi u uet& liberet. Si hostibiectius est
pcto, vult qui de malum S: ope.
ratur : qa seruus est peccati, Seius voluntate . sicut supra dixit G tates Aposta est o blanda, q'
Aug. libenter facit. Quomo et varia adiuersis expone determigo naturaliter bonum vult Anest ea de voliuntas i. idem in Ot qua libenter peto seruit, & qua naturaliter vult bonum Sino est eadem voluntas. i ergo ista
rum est, u cum lio iustificatur a
videtur qu1d eonia scientia nunquam erret. Ad hoc.n. πaliquod iudiciumst certum, oporte; indictit tessium certa vetitatem esse sed in
diuino iudicio, qlcem sitium est,nύ- quam a iustitia de elinans conicientia tenet locum tisis, ut patet Rom.r. Tes imon tam ted en te conscientia eorum. ergo conscientia insallibilem velitatem habet. N ita non e ira .
., Piit ei. Illud quod est naturale: est issem apud omne &sempera sed secundum Baslium, conseientia est naturale iudieatomum. ergra conscientia semper manet in sua resitudine :&
Pixterea . Illud quod es primum in aliquo ordine, oportetisse s xum A san somnis. n. motus procedit ab immobilia vid eit Aug g super Gen. sed lex ea dirigens ira omnibus adiibus humanis erito lex immobilitet rectitudinem continet:sed conaseientia est leκ intelletius nostri, i t dicit Darii. ergo conscie tia semper tecta est.& nunquam errat. Prit. Conseientia seientia quaedam est: s stientia sim per , erorum est, ut patet primo pollet o. ergo nee constrentia errare potes s Praeterea. Vt dicit tir 8. Ethie. secundum hoe silentia in incontinente obtenebratur, quod a passionibus vincitui sed e ieientiam passi ines non , incunci quia quando secundum passones horro Onerati Geonscientia remur mutat. eiro conscrentia a propria tectitudine non obliquatur:& ita non ei tat. sati coNTRA . Ezech. i. iugio. Hiero dicit. Conscientiam interdum praecipitari videmus i sed praecipitium eius est ipsus erroneVo conscientia quandoque errat. Praeterea. Ad conscientialia pertinete videtur arbitrium de Irebus agendis vel non agendiar sed in hoe arbitrio pletuque homine, decipiuntur, ut patet Ioan. t . Venit horaivio innis qui in te scit vo arbitretur se obsequium praestate Deo. Ras PONDEO. Dicendum , quod se ut ex praedictis patet, prima principia, quibuη ratio diligitur in agendis, sunt per se nota. Ω cri ea ea non contingit errare, sicut nec contingit et-tate ipsum dem an stantem circa priucipia prima. Hae autem principia agendo um naturaliter coonita, ad synaeresin perti ianent, i cui Deo esse tibediendum.& limitia. sicut autem inscie- iij, demon se ratiui ex principiis communibus, non deducuntur conclusones, nisi mediantibus principiis propriis,& determinatis ad senti, illud virtutem primo tum plinei totum continentibus ita in operabilibus, in quibus latio deliberan, syllogismo quodam utitur ad inueniendum, quid bonum st. xt patet edici de Anima ex principii, communibus in conclusonent Xhuiua ope ii, determinati venit , med i antibus quibusdam prin .eipiis proprii, εe determinatis. Haec autem propria piincipia, non sunt per se nota natu aliter, sicut principia communia: sed innotescunt vel per inquistionena rationis,vel per a sensumta dei,d: quia non ore nium est side ut dicitur i. Cotiti. s. Iterum quia rario conserens quandoque decipitur:ideo circa uia principia contin it et rate , se ut haereticus errat in hoe, qtida credit omne iuramentum ese illacii um 5e lixe principia det et minata,
pertinent ad rationem superiorem vel inferiorem. teritas auiatem conclusonis dependet ex vitisque principiis, A ideo eum eonscientia si quaedam concluso sententian , quid bonum ses ii via dimitti, ut paret ex bis,suae dicia sunt si prauistis e. r eontingit in eonscientia et torem esse propter hoc D tatio deiscipitur in principiis appropitatui sicut con cientia bs feriri decipitur dum ci edit se, non debere iurare etiam pio causa legati. , quando ab eo expetitur, non quia dccipiatur in hoc t misquia Qecipitur in hoc et credit omne iuramentum esse illi crisi, quod quas pro principio accipit. An ν nam vM ergo dicendum .u, con scientia dicitur es Ietectis,inquantum id tetinet, cita quod volunta, se eat. involutatem acetis iis
seruitute peccati liberatur, Ut etiam superius disseruimus graDei voluntatem liciis liberat &adiuuat, a volutate hois sparata diu uada , & adiuuat i parati: sed q est illa volutas 'an illa ' naturaliter vult bonii an q sib g terseruit peto p Si in diae sunt Polut Dist. 1'nat. Alii. n. dicunt duoς essem tus. vnia quo vult bonii naturaliter:& quare naturaliter, A qua
re naturalis drpua talis sitit mot' naturae humandi i prima coditioe,7 qua creati sine vitio sum'
emat. quia iacere eo tra coicien Nam pe
eatum est , t infra diceriir:sed spiei hoe
Ad seeundum diacendum.π conscientia dicitur naturaleio die a totium non Psei sed inquis tuni, iri u syndet es 4 in ipsa manere scut xiet' pricipiois siluae in ciuiti conihil . de e
ex Ite a C Ad tertium dicendum, quod conscientia non est yrin a lex,&ρ imum diligent in humani actibi fit sed quisqvxdim applieatio primς seris. s. principio is communium ad ac ti1 a tisu lates. propter quod a Dama se .lex intellectus d cituri , nde non oportit, P semper si recta. I Ad quartum dicendum, ip cot scientia non dicitur stientiari simplieite , sed secundum qitid sse n/tim xstimetionem ii, M liu , euiu, est eonseientia. dicitur.n conserentia, seiundum laliqui sbi eon ius est quamuis autem scientia semper sit verorum, non tamen ut icquid aliquix xstimat cestite, veru mea: di ita non oportet,s semper sit constentia vera Ail quintum dicendum,' in conclusone patii ilarit apendidi, liciter continait ese desectum. Vno modo ex tali tale pri cipiorum, ex quibus syllogi atur. & hie mi o in eone icone tenetur id nuod veritati contrarium est,es hie ea error conis scientiae. Alio modo ex inaneto passionum ah sorbentium, Ac quas ligantium rationis iudicium in patesculari, ut ectu non consideret nee hoe, nee eius oppostum: sed volunia, sequatur deletiabile quod i usus proponit, de bie est et tot electionis, de non conscientiat.
e tium consti emta errans oblite .
Da et tant non obliget. Q licunq; enim no i sacri h c. ad M. s. De veri quod oblisatur. peceat: se i p. atum ut supra dictum es .est di- q. ι .art. t. esum vel factum , est neu patum contra te em Dei .ci in igitur Quo est. 3. concie uia N iatio erratis non tu secundum legem Dei, vide- atticia. a .
tur quad non obliget. Quovi. a. I x Ptsterea. Omne peccatum reducitur ad aliquod senus alc. L peceati, quia nihil est in genere quod non sit in specie. ut in secundo T ie.dicitur, sed si aliqui, habeat conscientiam is randi ut pascat patrem , hoe furari non reducitur ad aliquod tenus peccari, ut patet in discurrendo per singula. ergo ta
lis non peccat . erro talis conscientia erronea, tum non
obligabat. 3 Praetereae Praecept Lm inferiorix, non rotest obligare contra praeceptum supelioris, ut infra dastinctio. dicetur, in .aret. x quM pieceptum Proconsulis, non oblirat ad saciendum ali- α tertio cquid contra prsceptum Imperatoris sed Deus su pe in t es eoncientia nostra. ergo concientia nostra, non potest nos obli- sate ad faciendum aliquid eontra praecipium Dei , ct se issem quod prius. Praeterea. Deus est potentioris, te maioris author ita iaquam constrentia nostra : ted Deus non potest no4 obli sale ad peccatum faciendum suo piscepto. ergo multo mi
Pr ter. Nullus facien, hoe a 3 quod oblitatur peccat aliaueset reiplexu , quod es impossibile , quia se necessario mec
ter sed si habeat aliquia ei toti eam conscientiam .ui debea meati A sotnicetur non edicuntur a peccato: alias oranni, qu4 sanctos occiderunt,non pecca sent. quia arbitrabantur se ob λ
284쪽
D I s T Ι N. XXXIX. V AEST. III.
ε Potete . Dictamen conteientiae non facit, ut id quod est A est ner accidens, secundum m ira an-hoiditur
veniale si mortale,quia alicui dictat conserentia, quod non est iis coo Lori . . - Ο . bonum loqui verba ociosa: nee tame dicens, mortaliter peccat,
sed plus dinat malum a bono,quam veniale a mortali. ergo concientia e trans non obligat ad ea , quae sunt secundum se mala.
saper illud Eccles que proprie natura dicatur. fuit enim homo creatus invo-Glo.quas sconscita luntate rectus . Vnde in librotia iudice noeem no de fide ad Petru, scriptum est. absoluituri sed pradice Iirmissime tene primos homines bonos, & rectos cile crea- et conscienti tota tos , cum libero arbitrio , quo ligat. possent, si vellent propria v
Praeter. Ro. I 3,di- luntate peccare: eosque non ne
ra cestitate, sed propria volunta
t Mnest,i.contra con te peccasse. Recte ergo diciscieritiam. Gl. Etiam tur, homo naturaliter velle b si bonum est quod num, quia in bona de recta v
luntate conditus est . Superior
i super me etiani. e go eotis id enim scintilla rationis , quae chi. e. c. l. tia errati, obligat. Etiam: ut ait Hieron. in Cha ym piritur. I ste habeteonseientiam si non fornicetur, ν peccat mortaliter. Omne autem peccatum mortale est ex contemptu Deir sed quicunque facit aliquid intentione contemnendi Deum, mortaliter peccat 'ergo iste mortaliter peceat: & ita conscientia errans eum
RE s p ONDEO. Dicendum v, circa hoe sunt duae opi nione . Quidam. n.distinguunt ira a senera ope tum. Quaedam enim sunt opera per se hona, Se conscientia, quς ea facienda dictat,non est et tans, sed tecta, unde talis eo scientia simpliciter lirat,nec unu deponenda est. Quaedam vero lunt de se indissei et Mut leuare festucam, vel aliquid huiusmodi, & si conscientia talia opera dictat esse facienda obligat ad faciendu, non simpli siter, ted manente tali conscientia: unde tenetur vel conscienia iam istam deponet quia erronea est, ves sacete qa cculentiadiciat.aliter. n. peccat. Quaedam vero Opera sunt de se mal siaeut fornieari, mentiri,S nuiusmodi,& ais hse nullo modo eonscientia oblistare potest: sed verum est, ut si aliquis e tedat se non sornicando legem Dei contemnere, nou propter hoc, P conscietia eum ad fornicandum ligat peccat: sed quia in contemptum
Dei,hoe quod damittendum est da mittit. Sed s diligenter videa
m,sive bonitas quae es rei per se. Sed si sit altera tantum .cquae eiu per accidens,non propter hoc erit actus bonus,& ista solutio accipitur ex vobis Philosophi in 7. Ethie. ubi quaeratur, vitum datat ut aliquis incontinens, ex hoe v, per pars onem discedat a
no potuit extingui, bonii semp sue tecta sue non te vult, dc malu sem p odit . Alium G - es ilicatiui o
autem dicunt ei lea motum me zzz : a
tis , quo mens relicta superio- tecta,& soluit idi-
rum lege , subiicit se peccatis, ritur incolumen spei': oblectatur. Iste motus, vi Rid aiunt anteu alicui asiit gratia,
h c natur in homine & regnat: al- eitur per accide teruq; deprimit motum, uterq: in edtinens ex hoe, in ex libe. arb. est. Veniente aut quini discinia etiam
gratia ius motus malus elidit,
N alter naturaliter bonuS IIbe- recta. rat Et adiuuat, ut efficaciter bo AD PR VAl. inu velit: ante stratia vero, licet ς o d. edi m luoa
non in absolute concedi opor- non si secundum te .gem Dei, sevi nee per se bonum: tamen per accident es secundum legem Dei, si cui & honum, inquantum ratio appi hendit ipsum, ut secum dum legem Dei de bonum : ε ideo sequitur l eonstientia e
rans, per accidens obliget.& non per se.
c Ad secundum dirandum, peotiscientia erram quae dictat ala quid esse faciendum, dictat illud esse iaciendum sub aliqua ratione specialis boni, vel quia pium videtur, vel iustum vel aliquid huiusmodi. unde qui contra hanc constrentiam iacit, peccat: S peceatum illud opponitur virtuti, sub cuius ratione ratio DP postum dictabat. Ad tertium ditandum, quod constientia ὀbligat non virtute propria:sed virtute praecepit diuini in n edita conseientia dictat aliquid esse sicitatim hae ratioti quia i bi videtur: sed haeratione,quia a Deo pr ceptum est. unde per accidens ex vii tu te diuim praecepti obligat,inquatumdictat hoc, ut praeceptuna a Deo: & ideo dictamen conseientiae plus obligat, quam pisceptum praelati, scut se praeeeptum diuinum,in cuius virtute ligat , Qui patet si praeceptum tuis no perueniret ad populum, nisi mediante aliquo principe, si princeps diceret hoc est ni πιceptum a rege,quamuit non esset vetum, dicium suum Obliga- p.rai tui mereremue est. voluntas autem non mouetut in aliquid appetendum, nasi praeiupposta aliqua apphchen sone.obiectura .n.voluntatis est bonum Vel malum, secundum quod est imaginatum vel intellectum. Intentionem autem boni vel mali ratio ipsa demonstrat. unde cum actus voluntatis ex obiecto speciscetur,opotiet p secundum lationis iudicium c conteientia, voluntaris actus pici cedar. 3c per mogum imam conscientia ligare dicitur, quia. s. si aliquiis sugiat, nee voluntatem quod latio bonum dicta es ibi suga boni quae tiga malum es,quia volunta, fugit illud ac si es set bonum secundum rationem, propiet tristitiam aliquam se ludum lenium t & smiliter si ratio dicet et aliquod blanum ella malum, volunt', non potest in illud tendete,quin mala sit, tenadit enim in illud, ut ostensum est a ratione r de ita ut in malum smplicitet,propter apparens bonum secundum sensim di ideosue ratio sue conscient a recte iudieri sue non voluntas obli satur hoe modo, ri, si iudicium vel dictainen rationis, quod ea conscientia: non sequitur actus voluntatis: inordinatus est, αhoe est obligarea. aut ingere voluntatem, ut non posse s ne de nimitatis nocumento in aliud tendere se ut ligatu, non potestate.Sciendum eamen, p aliter ligat consilentia et rans, aluer c cientia recta. Conicientia. n. recta, olbligat sinpliciter ει per se:
hoe.n quod eli per ipsam dictatunias in se bonum, &ex iudicio rationis bonum apparet.vnde s lati sat, mesum est,& si har. bonum est i sed eonscientia monea non obligat, vis per ac ei dens , & secundum ouid. s enim dictet aliquid esse laci enduin, illud seri in se eonsideratum, non esi bonum necessarium ad salutem: sed appraehenditur ut bonum:& ideo eum non liget. ntii secundum quod est bonum, non obligatur voluntas per se adhoe: sed per accidens. cramune applahenuom I, qua iudicatur
honum & ideo si sat aliquid, quod est secundum se malum,
quod errans ratio iudicat bonum, peccatum non euitat. Si au tem non sa peccatum incurritur, quia 'nus desectus bonitatis
fulgest ad ho Valiquid dicatur malum siue desit botula quae Ad ouartum dicendum, qudd ideo Deus r
ate ad peccatum lacteudum,quia non potes hoc esse siciendum quod non es faciendum.
Deus non potest nos oblii potest errare. ut iudiceta, quod non est faciendum conscientia autem errare potest:& ideo non est simile. Ad quintum dicedum, quod simplicitet nullus perplexus est, absolute lotiuendo: sed quodam posto non est inconueniens, illo stante aliquem perplexum te: leui intentione mala stante, sue sat actu, debitus qui es in praecepto sue non sat, peccatum in eurtitur . similiter etiam stante et rodea conscientia, quicquid sat, peceatum non vitatunita potest homo conscientiam erroneant,sicut se intentionem prauam deponere: S: ideos inpliciter non est pei plexus.' Ad sextum dicendum, quod eritis ientia, ut dictum est,obli-fat virtutet et cepti diurni, sub euiui atione apploendit il-ud quod latio dictat: α ideo si illud appiae en dat ut, ut directe cadens sub praecepto, peccat mortalitet, omittendo quod conscientia dictat, id etiam si sit veniale de indiserens. si autem appraehendatur, ut noli directe caden, sub praecepto vel prohibitione tunc non si directe contra eouseientiam: sed praeter ea, de ita non peccatur mortaliter sed vesialiter , vel etiam nullo modo: scut quando connientia die talicui, ii bonum est socere aliquod opus consili si non sacit non peccat, quia non ap- pr hendit illud, ut bonum debitum,de necessariunt ad salutem, de prscepto subiacem.
et si viri is id peccatis obnubitetur 5te. 1Hxe obnubilatio Ee eoti uptio intellectus, non intelligitur quantum ad actum proprium ipsus intellectui secundum se cons erati,cum in muli 1 peccatoribus acutissima ingenia inueniant sed intelligit siti habilitate ad gratia Ec virtut de ad opus bonu put et dr, et Ois malus Secundus Senteu S. Tho. R a ignota na
285쪽
tinoma est sunt tamen quae lam peceat qui etiam intelle ut' F a Praeterra. omtus differentia, ut in . M ta.dieitur. tiaeontemolationem obnubilant,inquantuni per ea homo passio- ti uni ut praedicationem recipit: sed malum eum sit priuatio eu
dieentes acta uoluntatis &αὶ haee resposo vitis; opinioni
communia esse po- contemplationem obnubilant,inquantum pernibus perturbatur & distrahitur, di a contemplationis actu impeditur. ut preetiue in peccatis carnalibus patet . unde etiam Commen. in τ. Phylaicit, quod vat turea morales pnt sciunt ad scientias . α pro
dicunt, unam esse voluntatem, idest virum motum, quo natu raliter vult ho bonum, de ex vites, praecipue quan- tio vult malunt eoque delecta' turta inquantum vult bonum,taa naturaliter non naturaliter bonus est.& inquanordinatur. sed να- tum malum vult, malus eii. luntas hin semper . Gcaret effectu &e.ὲ Hoe potest intelligi de effectu ultimo eo un-taris,quo sin ultimum finem oldinatur. de actu metitorio, Ietune per pratiam, intelligatur gratia gratum faeiens, sine qua metitum eae non potest: s autem intelligitur uniuersaliter eia sectus bonae voluntatis ouantum ad quodcunque bonum, saeper gratiam oportet intelligere eratuitum Dei auxilium , ouo omnibus non tantum statuita:seἡ etiam naturalia confert sine ouo nihil boni in nobi esse potest. I Alii autem dieant,vnam ese voluntatem tte., Issa opimo videbatur ponete, quod quia voluntas naturaliter vult bonum, iste more, voluntatis sim per maneat, de secundum additionem actus voluntatis, deliberative dicitur bonus vel malui simplieitemsed s permotum in telligebant actnm quendam voluntatis qui est operatici,se sal sunt dicebadit, quia voluntas non eu determinata naturaliter ad unum, ut semper agat. s autem per motum intelligebant in- non en .ergo non potest esse essentiali, dicerentia actionii. 3 Praeterea. Essenti alii di tentia es deessentiamus, cuius est digerenita constitutiva seut talionale de esuritia hominis.s euri bonum I ma
An ex fine o ι aesus pressari debeant, ωι simplSciter boni vel mala dicatur.
videt de actibus, utrueto. tum sunt disserentiae essentiales actionis, aliqua actio erit de emus essentia est maIum sed nullum m tum est a Deo. et erat aliqua actio cuia ius est entia, tu uest
a & ipsi ex sire scut vo- a Deo, quod supra Iutas, pesari debeat boni .el ma improbatum est. li. Licet. n. secundum quosdam
serentias essentiales, non conueniunt in speete: sed in quibusdaactionetbons de malet, sunt et dem speete: ceut concubitus in trimoniali, Ee fornicatius eum idem essectus in speete. pro utraque actiones quaturis hominis generatio. ergo bonum & ma. iam non sunt da serentiae essentiales actionis. s Praeterea. Sicut bonum & malum inuenitur in actionibu homini, re habitibus: i: a etiam inuenitur in alii, rebu sed in alii, bonum 3e malum non sunt Heutiales disetentis. ergouee in hominum actionibus.
S D co et A. Illud quod ponitur in disinitione ali In .libro deculii .es essentiale sibi: sed bonum ponitur in diti nitione vir- moribus ectutis ab Au .dieente, quod viritis est bona qualitas mentis, ut clesie cath. pra i .dist. dictum est. ergo malum di bonum, sunt distere 4-,licae capa. tiae essentiales habituum sed seeun um digerentiam habituumnum,sue malum velit.
- tun o a v - ea diaerentia antonum ex habilibu procedentium,tum sinitia nat ne in , oluntati in bonuni si e verum dicebant, quia illa les habitus similes actus reddant,ut in 1. Et hi eae icittit .ergo b iaclinatio semper manet eadem, hue quis ex deliberario ue bo- num 3: malum sunt esentiale, dia retitiae acti num. - P aeterea. Omnis disserentia saciens secundum speciem faette, en disidientia essentialis: sed bonum de malum diuinguunt i pecies habitus. ergo simi digerentiae egentialei habiti tuum, S se idem quod ptius. po MD o. Dicendum . quod actione digerunt specie seeundum diuerstatem formatum,quae sunt principia amo tam nam quamui, etiam agentia specie non digeraria r seu trale M
Ttra In Prima Ilium .st ideo oportet, vin inibus voluntatis Dientia specihea seeundum rationem finis. de qnia actus sunt iapenere moris, ex hoe p sunt voluntariit ideo in genere motu est diuersias speciei, se eundum diuersitatem finis, de quia in C. tum de bonum sumi uiue secundum ordinem ad sinem: idea
N parte praeedenti determinauit de petrato secundum et in actu voluntatis eoni iiit. In parte ista determinat de eo, secundu P ccisistit in actu exteriori. Et diuidit in partes duas. In prima parte ossi dii. unde actus ex te tores, dieantur boni vel mali. In set wnda mouet quasdam quaesi:ones circa praedeterminata .dict.ICun si intentio, ut lupra dictum e 1 3 e.l Prima diuiditur in sua . In prima cistendit actus exterior: ex voluntate bon vel malo. esse. quasdam quotentio, ut sui
In munda inquirit, trum sit V tu i opo fiet is sint elimitiales diciun Daem genere mori . scrς ibi Sed quaeritur utrum opera omnia dcc.,Et diuiditur ira d* d: Est iii quod oenus contines it aliqua reduci du-
In prima ad determinationem quaestionis inducit duas opinio . . . . Σ
ne . In secunda indueit tertiam, quae utrique quantum ad aliquid contradieri. ibi sSed Aug.euideatissane docet &e. t Et di-x idit ut in dua . in prima consimat hane tertiam opinionem perdicta Augustini. In secunda ostedit quomodo illi .qui alias opinionea sustinent, authoestatra indutiat ibi. undi ibi ἐtamen quadam &e.
s T I O P M A. Hic quinque quaeruntur.
vii mo. ut tum bonum & malum snte i sp e sex actἱonii. secundo. si honitas & malitia exteriori, actus ex volunt te dependent. ΚGitio. si actu, exterio addat in bonitate di malitia, supra
Ouarto. si eadem amo potest esse bona & mala. Quinto. si aliqua actio potest esse hoc modo in diaerent, ut neque sit bona neque mala. Α κ et 1 e v x a PE Mus.
Iste , pniti via se procegitur. videtur et bonum di malum non sint essentiales digerentis actionis. Nulla enim essentiali di flerentia, e citi uenti se cundum quid alleui, sed per se: bonum autem de malum n . conueniunt acitona ,seeundum quod actior sed se eundum obieritim de finem . ergo bonum ci malum non sunt .sentiales dicteientia actaonim γplieiter, vel per se, ut ea quae per essentiam suam in illo genere sunt, s t albedo, nigredo reducuntur ad senus coloris . vel per aeeidens, laticine alicuiu quod in eis est , scut res alba, de res nigra ad senus e loris. Et ergo quae per se sunt in petiere smpliciter, disserunt spe per digerentias essentiales gnis, luet vero redueuntur ad genus per Mem, non differnnt pei ditas genetia simples sed siti quid im .ssai ad genus illud ptinent, ut patet peipue in arti sciatibus. biniae n.arti sciales arci tales tormet stitit. unde cultellus Et clauia et disserunt specim π ad penus a tistiale pertinenti sed quantum ad subsutiam eade in sunt s . quia substantia triusq; est eκ materia naturali, de no ex sorma artisciali, ut in 1 de anima comen. dicit, di quia ut dictum est, hoc modo aliquid ad genus moris pertinet, quo voluntariti est: ideo ips actu, voluntatis, qui per se di immediate ad voluntate pet tinent, per se in ene moris sunt. unde simpliciter specie diuiduntur interiores actus volunta i , p Mnviti & malum, scut pdigerentias esentiales, actus aut imperati a voluntate. eliciti palias potentias, pertinent ad genus moris i et accidens. sitiesu sunt a voluntate imperatii di ideo actus illi secundum Q bst - iam non disti neu untur secundum speciem, per bonum ti m tum sed per accidens, secundum p ad genus motis pertinent. AD P i M v M . ergo dicendum, pquamula bonum di malum non snt differentiae actionis, inquantum est actio sunt indigerentiae eius, sm voluntaria scut et tonale di irratio nate no . sunt ditae lubstantiu , t substantia est sed fra ip eousa deratur ut aiata:& ideo nihil prohibet in aliquosne actionum easdem actiones specie, per bonum & malum die erre.
t Ad se eundum dicendum, p cetit supra dictu est, malu put diu cit priuationem tm. na pol dici egentiali dita:sed sin q, iandatur in aliquo sne indebito, qui in finia non omino bomtate calet. unae se malum ea contrariura bono. non priuatio
286쪽
. Et per hoe patet responsio ad remum, quia malum pertinet Aad ei lentiam actionis quantum ad lioe, quod est ibi aliouid de D. ε 3. eataeat &non ita ne priuationis ad lucti et a priuatio nocesidea 6o. elientia alicuius entis in gne collocati , cu nihil entis sit no ens. Ad quartum dicendum ,quod concubitus est quidam actus
omnes boni lint inquantia naturaliter sunt, ob tu ab solii te oes dicendi lunt boni. nec Oes remunerabiles: s)d. i quidam simpliciter mali dicuntu . sicut de alij boni. nam simpliciter ac vere boni sunt in iactus, qui bona habet causa nata intentionem ideli, qui bonam voluntatem y comitatur, de ad bonum finem tendunt. Mali vero sim liciter dici debent, qui perueriam ha bent causa in & intentionem. Vnde Ambr. est. Affectus tuus operi tuo nomen imponit, uec Augustin. se per psal II. Nemo
computet bona opera sua ante fidem . . ita enitia mihi videtur esse, ut magn2 vires, de cursus celerrimus praeter viam, qa ubi
tatis, ieeundisia qua Heritio humana dieituri & ideo bonum & malum disserenti gate, mediate alia potentia &ideo peraecidens conuenit sibi csse in genere moris. unde potest dupliei ter considerari, vel seeundum penus natur , es sie coneubi
aus mammonialis,di bini earius spe non disse tui. unde .se essectum naturale eundem specie habent. H i vel secundum qu bd pertinent ad oenus mori , ex se effectus specie d g rentra ha
et Lib. t. de demereti vel aliquid huiusnodi, di se
tet telponsio per idouod ilicium es, epnati e si forma volu
R τ ι ν o N D n o . Dicendum voluntas riplieiter potest considerari, vel iecundum quod est intem dens, prout in ultima finem settur. Vellec dum P es eligem, praut fertur in obiscium proximu quod in finem ultimum ordinatur. Si consuderetur priano modo,se malitia voluntati, susicit ad hoe. uia actus malu , esse diandes non erat, bonum ppus nil ratur, quia quod maerat, bonum enim opus intenta D sne agitur, malillio facit, d intentionem fides . '''dirigit: non valde attendas
cum iacit attendat, quo lacertos optimae gubernationis dirigat. His testimonijs insinua. ri videtur ex affectu, & ii ne opera esse bona vel mala, quibus consonat quod dominus in euangelio ait. Non potest arbor bona fructus malos facere, neque arbor mala fructus bonos facere, nomine arboris non humans mentis natura: sed voluntas intelligitur quae si mala suerit: no bona sed mala facit opera. Si vero bona fuerit, bona nomala facit op cra.
nitas volunt iis inistem lenti, sussicii ad bonitatem ac tu , a
actus potest esse de se malus, qui titillo modo bene seri potest. Si autem conii deretur u luntas. se eundum tu elia pens , se niuersalia
ter verum est, quod a bonitate volunt ii, dicitur aetus ba-nu N a malitia moltis . Ad bonitatem
enim consilii quod election E pr edit, ut iri 6. Et hic. dici.
unum .su' conflica praestituat sibi debi tum snem. quia saliquis ad 4 ora ticii D. si a.
p. . . , ὰ - sinς sequendum multa Teae et viat inuenia bubri dii. ess ntiale,& specifies in genere humanorum actuum sunt, se ut c tur bonus consitatori Seeundo snem botium
ta aliae actione diiserunt secundum diueria, formaa agentium: de ideo non est similis ratio de ictis actionibus.& de aliis, S proster hoe dicit Philosophus in s. Meta. quod finis in agentibus ex propolito, est bonum di malum foeciali modo. Ακτι e. s. . t r.
malu edi voluntare. An s nev Noura se proceditur. Videtur quia simpli-
iter ex volutate, actio adiudica a si bona vel mala. Mat. r. dicitur: Non potest arbor mala. Guctuatibnos sacere: pee albor bona, sitietu, malos sacere &α sed voluntas bona bonae arbori comparatur. mala autem malae. Cum igitur Ductus voluntatis D . A csnt exteriore, actus, videtur u, ex bonitate di malitia volunt a. tis, simpliciter extritote iactu dicendi sint boni vel mali. 1 Praeter. Vt dictum est Actu3 exteriores non reducunt utur u conruiator. Meundo Pad tinem bonum consequendum admuemat bonu opus, per quod suem consequatur. undes auri bonum snem con equi intendat per malam aetaonem. noti est bonus consiliator, quia ut ipse dieit sortitui suem, incontineati ni edis, eoqubd illud quod ad fidem ordinat , non est proportionatum fim illi, sicut ii aliquis veram coesulionem per medium impertinens concludem. Tertio requiritur vi a Morueniat ut riviqire in tempore conuenienti, ne sit ni eceps in Litinando,uel etiam inutilis in tardando sed hoc ultimum per tinet ad bonitatem eon siti, se eundum Uconsilium in ratione aniluitentrita inueniete est :alia vero ex palle rei ει colibatoris. cum igitur electio sit quasi consilii conclusio, ut in i . Ei hie di- QP Dcitur. Oportet,'ad bonitatem Voluntatis eligenti concurraetion uas finis,dc bonitas eius quod ad finem ordinatur, & si hoc
m. proculdubio actus exterror bonus erat. si autem alte tum de-st,etit voluntas mala & aetus malus. ergo dicendum, O arbor es ex qua imma ad renus motis, nisi secundum quoi sunt imperati a volunta- ter sed non participist bonitatem vel malitiam moralem, uisi secundum quod ad genus moris pertinent. ergo videtur, quod secundum bonitatem vel malitiam voluntatis sint dicendi bo- Labro ou ς. ti et mali Ambio.senistare videtur dicens. ALDctus tuus nomen operi tuo imponit. I 3 Plaete ea. Vt in a. Meta. Philosophus dicit. Ratio boni as ne sumitur: sed actu ε voluntatis habet ordinem ad finem mediante voluntate, cuius obiectum tu sinis .erso seeungum bonitarena vel malitiam , oeuntati dicendus est actiis exterior maia tu, vel honus.
Pisterea. Malum non est potentius quam bonum sed s
diate procedit fluctuse unde albora comparatur voluntas secundum et eligen quia ex electione immediate sequitur op us. Adieeundum dicendum, quod secundum voluntatem diciatur actu exteriot bunus vel malus sed non seeundum ψciluni tem intendentem solum,sed secundum voluntatem eligentem. Ad teritum datendum, ad bonitatem ro, non solum exigat ut doti ita, finis vltrini,quam respicit voluntas intendens: sed etiam bonitas finis proximi A4em respicit voluntas eligens: de ideo non sequitur, ut bonitas voluntatis intendentis, a
quartum dicendum, τ quia bonum pristeti ut & notet usest quam malum: ideo ad bonum plura exiguntur qui ii ad malum,quia bonum conssit ex una tota & perseetaea a sed malum ex particularibus desectibus. ut Dio. dieit: & ideo desecto, Cap. voluntatis circa viri muni finem suuieit ad tu alii iani ac ui dia da uti no .
es e , iustur: sed volunta4 secundum quod ea peccatur est mala, di secundum quod ea recte vivit ut est bona. ergo peccatum, Netiam bona operatio , quae est tecte vivere, iudicati debent se cundum bonitatem vel malitiam voluntatis. SED ehu TR . Philosophu, in 1. Ethie die; . Q quaedasutit, quae bene geri non possunt, quia cum sint exilema in ere, non e4 medium accipe te: contingit autem in talia opera ingredi propter luntatem alicuiu, finis boni erro non est iudieadus actu, ex te tor bonus propter voluntati bonita;em.' Pitterea. supra dictum est, s si sat contra coci scientiam errantem, quae iudi c. tesse suciendum quod malum est, peceatur,
et similiteis secundum eam sati sed ille qui . tili aliquid si cete propter hiae, quod conscientia sua sbi dictat, bonam voluntarem habete videror.ergo bolia xo: utar nua lacticit ad boc, uua actas extetiui boaus e ca:ur. A R T a e v x v a Dr.
e Virum actus exterior addui uti ud bonitaris, Vel malitiae Iupri bomtarem vel mali iam P tintilis.
telior, nihil de bonitate do murtia addat lupi a boni a- .jetem vel malitiam voluntati f. tria inci per id quod dicit ut luo Martii i i in Gl. Quantum intendis, tantum sacas. Si is tut euia titit, quorum iterque idem bonum intendat, S unus exequarti di alio, noni νε ιν nihil de bonitate peractu exteriorem addat. a P. aere a. Bernata dicit, quod bona volunta, si is eit ad metitum: sed btina actio requiritur ad exemplum, & eonsonat
287쪽
p. 6 Cv. soni ad manifestationem vi mitis: tal absoluta & tei secta ratio F minis in actibus humanis est, secundum ou sunt merito rii et o tota bonitas in actu interiori consistit:.5c ita peractum ex eliorem, nihil de bonitate vel malitia additur. 3 Pt ter. Homo per bonas operationes, in beatitudinem ει talicitatem perue . .rit: sed beatitudo α Vtrum omnia opera bstumus ex ade
s liciti, humana lax ' au er fine , sivi bona
de bonitate vel ma- Ea queritur, utrum om
ittia operis aliquid i Al nia opera huius homiuisse te potest ista isS )u ni, ex affectu N sne, sint bona vel mala. Ouibusdam
diti per fortunam,ve ata videtur esse, qua dicunt om Gin io Ethic. dicitur, nes actus esset indifferentes, ut
ut patet in up nec boni , nee mali per se sint:
r sed ex intentiolae bona bonus,
exerceat. N in infir- Rex mala malus sit ois actus,mo qui actum M ii. secundum quos quilibet actus tudinis exerce ς D. notest esse bonus. si bona inten- ii ,ad tione geratur. Alijs vero vide vel diminuit de bo- tur, quod quidam actus in lenitate actionis b - mali sunt , ita ut non possint v ης esse nisi peccata, etiam si bona
4:Aι mel pei habeant causam. Et quidam in
tanto maius sibi prκ γ inium debetur iled tuta quantitas praemis mensuriatur cunis HEumnuantitatem radici s habitus actum informantis,eum igitur actus primo eliciat operationes intrinseca videtur quod tu actibuι interioribus, tota essicacia merui consistat: de ita per exteriores actus, nihil de bonitate accrescit. a t Pirterea. Si actus exterior addit aliquid bonitatis supra bonitatem actus interiori . Geo quanto actus exterior maior fuerit.tanto homo magis merebitur sed hoc salsum est quod patoi ex domini sententia, quam de vidua mittente duo erat in parophi latium dedit. Lue. 1 . Ergo actus exterior non addithonitatem supra actum interiorem. Stoeri NTRA . si aliquid potest fieri per unum, sieut per duo superfluum est duo ad illud induerae. si igitur aequalis boniti, consistit in actu exteriori, & interiori simul, & in Quint stori tantum. videtur P actus exterior super queret: Se ita non oporteret nos aliquid agere, sed solum velle. ε Pixterea. Duplex bonum melius est:sed actus interior Nexia ericit uterque bona talem habet. ergo Herque melior est, quam I
Rx t Do Nox . Dicendum, q, actu exterior ta actus interior voluntatis, hoc modo comparantur ad inuicem, quod terque quodammodo est alteri bonitatis causa. tem; uti anettim in se est,nuandam bonitatem habet quam alte i dat Actu, enim editerior, bonitatem habet ex circunflariciam ni eorum ensuratione, secundum quam proportionatu ε eli ad finem homi ni, consequedum. R quia actus exterior compa latur ad voluntatem sicut obieci iam. Dade est, quia hane bonitatem voluntati, ac ius interior ab exteriori habet non quidem ex eo, secun dum quod est exercitus, sed seeundum quod est intentu de umsitu, quia secundum ιγ est exercitus sequitur actum ψoluntatis sed quaedam ratio bonitati, cons ait in actu interio i, voluntati secundum se, secundum quos voluntas i st domina suorum dictuum, sis quam bonitatem. actus habet rationem meriti vel laudabili, & haec bonita ex actu interrori, in exteriorem pro- κcedit. loouendo ig tui de illa b initate quam volunta, auiti ex terioli plebet actu, exterior,nihil bonitatis additi dumodo . lunta, equaliter intensa sit.hoc pro tanto die quia quida actus sunt desectabi ex .idi quibus voluntas non potest esse ita inten ta ante actum scut est in uou. t patet in actu sortii cationi . vii non a qualiter demetetur qui vult semicari, Δ qui actu i-catur, quia holuntas non potes esse adeo reincta ante actum is t ea in actu. Quidam vero actus sunt diis elles , in quibus voluntas remittitur in actu , & in istis volunta, potest esse ma ob persecta ante actum, q in acili si autem loquamur de boni. tate amas quam actus exterior secundum se habet se actu, ex terior complet interrorem,m bonitate vel malitia, scui termi nus motus eomplet motum: comparat ut enim, ut diciu eri ad voluntatem ut obrecture,& quia ad praemium csentiale ordinatur actu, per bonitatem primam, quam habet a voluntate pro ut liberaliter redditur di ex amore deo a tua exteriot nil id ad
Iunx t ag praemium essentiale tantum. n. meretur, DI habet νοῦ setiam voluntatem aliquod bonum iaciendi, quantum s D. rei illud,& si faeit unum actum quantum ti saeeret multos, vo luntate mi aliter persecta manente. Ad praemisi autem accidentale ordinatur per bonitatem,qLaesti ipsus actui ex temoria se eundum se de ideo
se boni ita vidi s mala habeant
causam, non tamen boni esὰ de Isidia .. 4 I
sinarit, quod testimonio Ailgu- veibi gratia, mare stini confirmant, iiii dicit bo- inquantum teti num aliquando non bene fieri: p ta ur.
quod enim quis inuitus , vel ne sci ci
cessitate iacit, non benefacit, aureola debetur . si- quia non bona in tetione facit. iv iliter etia aliquis ut ait Augustin. super Ioan- e hoc, nactum
uem Seruilis inquit, timor. mi,
non est in charitate . In quo luattit ad honuulier quὰmuis credatur Deo, non ta ex hoe sequitur, P
raen in Deum, & si sat bonum, ' chiivat cimati
non bene tamen: nemo enim inuitus bene facit, etiam si bonum est quod iacit. Ecce ha hes, quod aliquis non bene se De sp5 3 a
Et lib. semptui c. III. Similitet per actum exteriorem punitur agri quam per v luntatem tantum: de deci aetus exteri
cit illud quod bonum est . facit
ergo quod bonia est intentione in omnibua abis, nsi bona. Ideo illi aperui iusda quae consequutituebonitatem actus, ses
eundum quod exercitus est. A n ν η t M v M ergo dieendiam, quod cum dicitiar. quanatum intendis tantum facis. ly quantum potes egeas uerbium vel nomen.& li si nomen, tenet in inclis nata quatum aliquiaeredit vel inten/it peccare, unium peceat. In bonis autem no, quia potest aliqui, tepida voluntate, intendere multum Deo placere nec tamen tantum placet. Et ratio huius disserentiae ex supradictis patet, quia plura exiguntur ad honum quam ad malum. si autem ly quantum sit adueibium se verum ess ti in bo ni in mali , secundum illam bonitatem de malitiam, habes actus ex voluntate eligente: sed per actum extera rem aliquid iniungitur quantum ad bonitatem, quς es ipsus actus extoriori secundunt se . . at Ad secundum dicenaum . v dictum ter. intelligitur qua do saeuitas operandi deest, voluntate perseeta existente, &a qui tui tantum quantum ad euentiale piramium, do non quantum ad accidentale. Ad tertium dicendum quδd bona fortui: ,ut in 1. pilii: diueitur organi cedes euiunt Letiei tui. Et ideo non est intonue. ni. n, s accidentaliter ad silicitatem conseratu de eo tu defeetua se licitatem impediant. ouantum ad aliqd licitari accidentale. Ad qualium Alcendum , quod illud intelligitur de praemio essentialia auod se eundum quantitatem radicis mensuratur,cui non additur per actum extet iotem, si pei secta voluntati sed aditur aliquid quantum ad piemium accidentale.
Ad quintum dicendum,m vidua illa plus alii, reis id dieiturio uia eis eaeiora voluntate illud dedit. vn magis meiebatur apud Deum de praemio essentiali q illi qui maiora munera minori deuotione dabant: l ed quantum ad praemium accidem tale, illi mee iant plus meteri, secundum tuod per ma Ora munera plus fati, saetebant, , ei etiam ministros leti pii plus ad orandum, pro se prouocabant. vel quicqvid huiusmodi est, quod actum exteriorem secundum se sequitur. Ad sextum dicendum,mvoluntas tengit in aetum exteri rem .se ut in Obiectum. unde si aest saeuira operandi, no poeuesse volunta persecta nis operareturi de ideo non est supersuasacet quia sne actione, nec ipsa voluntas bonaessit. Plaeterea. Attus exterior in praecepto cadit,& iterum ad praemium accidentale conserta
j Ad septimum dicendum, quda bonitatem illam. secundum
quam actus exterior vitae aeretnae meritorius est, totum ex x
luntate uratia in Armata habet secundum quia voluntativa est: & ideo non oportet.'υδd supra bonitatem voluntati per lacit aliquid adiungat ad n eritu egentiale vitet aeternae Iliaeta
d Viram eadem actio possis ege Mira N ma o. i. AD Q. , κ τ . M se proceditor . Videtur quὁd possit Gr
288쪽
idem motu , qui est in agente est actio, de in patiente pesso se-: Atundum substantiam ratione differens, sicut eadem.est via abuthenis ad thebas, 5: de thebis ad athenaa i sed contingit actionem esse malam & passionem bonam.vnde dicitur. Attici displicuit, se ilicet iudaeorum pallio grata fuit, scilieet Christ. ergoontingit eundem
actione, secundum qu M est unae sed secundum quia es muli di se contingit actionem illam e te ν nam & multa. A D p R i M v M ergo dicendum, quad ium acii 4 std in riagetite, di passio in patiente non potestate idem numero arci. zi . , dens, quod est actio, de quod eli passio, cum vnia in accides non ,
possit ese iti diu is, O Lat. Sed ea qtue constat esse pec subiectis unde et a sint, quocunque modo fiant, sit
Y Auitur. quod unus cut econuerto quaedam sic sunt motu est cotinum, mala, ut non poseantes bona, et eade ratione una quacunque eti causa sant. Alia
δε ad bis inj autem esse opera, qu sex fine
in eadem continua vel ex caula I Oa vel mala sunt, actione vel motu ut & ad illa reserunt sanctorum te
in eundo ad eccles stimonia, quibus vel ais tu, clInteritionem postea intcntione iudiciu in operum
alam, & econueria penum dicunt, tripartitam e
so. Cum enoeet in dunt illi diiserentiam actuum.
actio bona Uel mala. M.ter Aua innus sentire videtur,
eadem actio potest qtii dici: op 'ra homini, esse bonaici mesu ex intentione θ Ousa , praeter quidam, quae
ge mala de bona.' a Praeterea. Pra
arius motus est peccatum, ut supra di dum est sed qui te si supramo motui nopeccat:immo mere tur. contingit aute,
.. .t . . motu durante, cum praus aliquis, non te
relictat. ergo contiii .git circa eudein motum esse bonitatem
di malitiam. Praeterea. Sit ita quM aliquis do
minus praecipiat Diaraulo elemosi rara date.&quod domi-
docet in libro contra mendacium, oes actus
cata, nullo bons causae Obiciata in ullo quasi bono fine, nulla velut bona intentione facie nil sunt: sed ea quippe opera la ominum, si causas habeant bonas vel malas, minc sunt bda . nunc mala, quq non sunt per se ipsa peccata, sicut vicium praebcrepauperibus bonum est. si sit causa misericordiae cum recta side, di concubitus coniugalis,quando sit causa generandi, si ea lide sat, ut gignantur regenerandi. Uscrursus mala sunt, si malas habent causas, velut si iaciantis causa pascitur paupcr, aut lasciuis causa cum uxore con-c libitur. aut silia generantur, non ut Deo. sed ut diabolo nu- secundum intentionem, S causam iudicandos bonos vel malos, prs ter quosdam , qui ita sunt mali, ut nunquam possint esse boni etiam si bonam videatur cau sam habere . Interest autem plurimum qua causa, quo fine, qua intentione quid triantur.Cum vero opera ipsa, per se peccata sunt ut serta, stupra blasphemiae , quis dicat causs bonis esse facienda, vespeccata non esse. vel quod absurdius est, iusta peccata esse Quis dicat, seremur diuitibus, ut habeamus, quod demus pauperibus λ Aut salsa tem stimonia proferamus', non ut inde innocentes ladantur:
Aulchra.dicii , quodn is cit eadem nu. Deio e quia ita , in uobus aequalibus, sed specie tantum :sed quia eorun liquientia tum eii, mi r nes terminos, sciὲuct agens se I atterire molo, abit litt
no i ideo motu s- niseatur ut sue tua disseient:a , de propter hoc dictu quod mutus est xii di propterea vi su-pia habitum ea, me / Irtium non es in passen tione, secundum id seu passo sed inoperatione patietis,qua passionem volunta ite stillinet propter
Deum,quam opera tionem constat, none se eandem , cum peratione agentis.
Ad se eucidum diiscendum, quod illa actio quatia, si una in genere naturae ta
est alla di alia secundum quod diuersa
antetitione & voluci. . nus bona intentione , & ex stati tam praecipiat. samulus autem inuoluntati iis & actu det. constat quod datio eleenim Dij nae illi ut eii acito domini ci serui actio: ted doniis' in illa da
tione meretur.famulu autem peccati eigo contingit in eadem actione esse meritum N pecorum.
s praeterea. Ponatur quest aliquis in peccato mortali exus en aliqua suffragia sae at pro desinoo,in purgatorio e illente constat quod iue suasa a sacreti sbi non meretur,cum charitatera noti habeat: sed illi qui in purgatorici exist. t inereturdinia nutionem poenae, ves plenam absolutione in . ergo eadem actio potest est e meritoria di noti metit tia , de eadem latione bona & mala. SED e o M et R A. Ma th. 6. Nemo potest duobu, domi ianis seruite : sed per bonam actionem Deo ibuitur , per malam vero diabolo. tum igitur . na si actio quς eii unius agentis, viis detur,quod non possit esse una actio bona & nisi a.' Praeterea. Contraria non post ant esse simit in eodem: sed bonum S malum eontraria sunt. ergo non posunt ese in ea dem actione. ΕREsν Nn o. Dicendum. quod cum unum Sens conis
uertantur, secundum hoc quod te, se habet ad esse: ita se habet ad unitatem. Est autem in re, duplex esse eoni derate, scilicet esse quia est apsu, secundum se, ouod est ege primum A suta santiale, & ese superueniens quod est se eundum & aecidenta D:&ideo contingit, qudd aliquid secundum se conlideratum est unum quod tamen ineundum aliquid, quod est tibi acciden iath pluralitatem habet, verbi gratia,lignum continuum,cuius una pars est alba &alia nigra, apsum quidemici se, inquantum est lignum ess . num sed seeundum illud esse quo est cololaium eli
multa, & non continuum. cum igitur a ius exicii oreri patrici
rent bonitatem 5e malitiam moralem, sicut quoddam superueniens& accidentale sibi, inquantum ta:c a tus sint m petati a voluntate continget aliquem acis huiusmodie se unum, siti se consideratum: de tamen esse multa , secundum qu dd ad senus motis refertur , secundum quod moraliter bonus vel matu, dia citur: Ec ideo bonitas ct malitia, nunquam poliunt esu in na
Ad tertium dicendum. qu Ad priretis motus . non habet et tionem eulpa in is secundum quia aliquo mo)o est in potesate voluntatis. unde quamdiu voluntas non repuptiar, liabet rationem peccatir sed quando voluntas iam repugnate incipit, tune homo metetur non quia ille motus primux sensualitatis sit meritorius cui resilitur, qui tamen pos quam tibi te: sitortationem peccati amittat: sed in ipsoatiu voluntari, res lentis meritum ea, qui non est idem csi ptimo motu tensualitatis.
Ad sua tum dicendum , qudd s. inultis dar, eicinosi nam, per imperium domini se habet, sicut instrumentum allivi δο inini. unde Philosophus dicit in s L hicor. quia i iuui ea se ut Cap. s.
organum animatum ina tumentum autem mouet motum, de constat, quδd alia est a cito reo uentis ipsum, de alia actio qua ipsum mouet aliud non enim secundum eundem morum, po i est se idem mouetis de motu . unde alia numelo est actio domini Et se uir de ideo nihil prohibet x nam iste bonam, de aliam malam.
Ad quantum dicendum, nuda de hoe duplex est opinio. qui. am enim dicunt, quM susi agi ad que facie in mortali pexca- D. dis . sisto exissens, si opux Operam ctini deletur, non sunt meritoria, i i. nee agenti , nec ei pro quo sunt. Sa aurem coni deretur opus operatum,ut ipsum sacriscium, et aliquid huiusmodi sunt,meritoria ei pro quo sunt, & non operanti: te ideo non se tu tuti quod ea geni operatio sit meritoria,sc non meritoria, qti: aoic latio ipsa nullo modo metitoria est: sed quia eis cia sus api tum mensuratur secundum clitiis atem eius pro quo sunt quia I/tantum valet unicuique, quantum re eruit ut sibi valetent, ut Aug.dicit. Ideo ab alii, verius dicitur, qudd etiam ipsa opera- In pre ititiosae charitate facta halet ei, pio quo se virtute chalitatis cap. e eius, dc non petantis: neetanaen sequitur, qu)d illa ope at obon et sit sinpliciter, sed quod ea bona bule pro quo se, sor: citer enim Lonum est.ouod facienti bonum cst ut in pstino: biodi ciuiti est dis in. 6.nec eli inconueni quia aliquid simplicitet malum si,quod raraenalicui bonum est: tib . dem dieitur. Secundus Senirn S. Tho. R Aa
289쪽
e I irum aliqua actis humanust indigerent.
i. x q. s.ar A D Qv NTVΜ se proceditur . Videtur quod aliquati s & s. Et o actio indifferens inuetuatur in actibus humanis . nihil. n. Mai.q. r. at potest esse medium
tie. α s. inter bonum, sed potius saluenturλDuo enim Ium nisi indiffς ς - bona haec ut inops alatur, is mis , ' 'sed & innocens non puniatur. Aut
bonum ti malum , quis dicat adniter dum esse I sunt contraria me- eiendum, ut per illam cum qua diata, ut in praedi r . lio mou morte liberetur
m' ni Testamenta etiam vera, curn O a Praeter. Sine supprimim' &falsa supponim ,
charitate non γ' ne haereditates habeant, qui ni-rest esse aliquod me i , boni agunt: sed hi potius, qui indigentes adiuuant Z Cur
non habet charitate non fiant illa mala propter haec quolibet suo actu bona, si propter haec bona, nec rectet vel demerea- lla sunt mala λ Cur non ab im-
i . . Aia mundis meretricibus, quas di-
ex senere bonorum tant stupratores, rapiat diui- saei aut ergo videtur tias vir bonus, ut indigentibus p aliquis actus sit, ea, laestiatur, cum nullum ma-
litorius, S se idem iniis hoc dicat, nisi qui res hu- quod prius. manas moresque conatur, di le
tas bonitatem hi cimus non dicatur recte posse bet, nisi reseratur in fieri, laec Impune tantum , ve- finem dilectionis,ue rum etiam gloriose, ut in eo nosupra dictum est sed timeatur supplicium: sed spere agere' e 'am quid1 tur& Praemium, si semel consenquae se dum senis a serimus an malis actibus, no quia non sunt , quae in sati sed quare fiat esse quaerens nem dilectionis no dum, ut quaecunque pro bonis
i sis. IV Va sunt causis, nec ipsa mala esse
nee mala erunt, de iudicentiar At tultitia merito ita et ut indiffe)etia. Praeter. Aecedere ad mulierem quoedam est actio, nee de
se bonitatem, vel malitiam moralem dicit: cum nulla et leun- stantia iste actus si vestitus, secundum quam aliquis ordo i tionis in eo appareat. ergo contingit aliquem actum indisserentem esse. s Praeter. Huiusmodi actua, qui seeundum suum genus in . digerentes sunt, ut leuare sestu eam. Ee aliquid huiusmodi ,non possunt habere bonitatem & malitiam: nasi ex intentione, qua in s nem reseruntur: sed contingit, quias ille etiam snii, in quem reseruntur indifferens est. ergo iste actus omnitio indis. serens te manebit.' Pr ter. Opera nostra non possunt en metitoria in is pro liter Deum facta. aut ergo ad bonitatem actus suffieit halu tua is relatio in finem', aut exigitur actualis. Si suficit habitisatis. ergo ii alioui, semel in anno tese iret omnia opera, quae factuisitis est in illo anno, in Deum,omnia essent memoria: Ec ita is i eillima esset via salutis. quod est eontia illud Marib r. Arcta est Via die. Si autem exigitur actualis relatio optrix in Deum, tunc ' nunquam possiet esse opu4 bonum i nisi aliquis actu de Deo emgitat ei. s eiso nullus actu, est indifferens: tunc omni, actu quem quis exercet de Deo non eo gitans. erit malum N peec tum, quod est valde durum. eigo necesse est aliquos actu, indis. 4 λ se ente esse. M s D eo NTRA . i. Cor. ia. Omnia in plotia Dei saeite. aut ergo aliquis refert optis suum in floriam Dei. aut non, siesert conuenit 4ractu, ille bonitatem ex sne relatur, s ta mem in finem illum si re tibilis, quod conuenit omni actui, qui de se malus non est. si non recitat praeterat praece situm Apostoli & ita peccat. ergo de necessitate omnis actus, vel ea meri
praeter. Plus est Aeete quam dicere et sed qui sine eiusalo uiatur otiosa verba, peccat, Matth. x x. Omne verbum octoium
quod locuti fuerint hostine, Ace. ergo mulio solitu . si aliquid faciat homo quod indebitum finem non teterat, peccati sed si is debitum saeta refert, actus bonus ea . ergo de necessitate
F omnis actus uel bonus uel malus est. Se nullui indifferens. RE PONDEo. Dicendum,quod ei rea hoe sunt tres oriniones. Quidam enim dicunt, quod in dictis Eoti potest esse aliquid inuisieres, in sinas autem potest vel bum enim ordiuatum es ad aliquid, quia est signum rei: iacium autem eum non si s um non es Lepunit eum, qui dicit se subtra- dinatum ad aliquide ille superflua diuiti, ut prae dς T
beat pauperi, & lallarium qui oeiose piose in .
alienia corrumpit testamentu. non autem tu acto.
ut his esset haeres, qui largas sa- si sine eis a te maceret eleemosvnas non ille qui si x : haec rari
terium ostendit, ut Per illam cu tum ali luid:seos qua secit hominem de morte ii senum ad signatu iberaret. Sed dicet aliquis: ergo D din tu
aequandus est sur quilibet suri '' quia brin.
et volutate misericordie furat. qit a pranei pio est, Quis hoc dixerit. sed la oris duo M suem aliquem terum, no ideo quisque est bonus. Δ οQuin quia peior est v nub. Peior est. n. eiu,qζodest qui concupiscendo, quam qui ad finem ipsum, α miserando suratur. Sed ii sur- non ordini, qui est tum omne peccatum est, ab omnisurro abii inendum est.Quis
enim dicci esse peccandum, in contan t
etiam si aliud sit grauius, aliud aliqua esse inditi
leuiuS peccatum Z Nunc autem rem , 'rali eclis
is quaerimus quis actus peccatum
sit, vel non, non quid grauius nantur ad impleti vel leuius. Intende lector pro- nem praeceptorum positis verbis , tota mentis Dm, ut se propter cons eratione, quae non mutilem habent exercitationem tui preptis, siue sint di dinosces quis actus sit pecca indictis, siue ins tum, qui scilicet malam habet Oi': visi aliquis ali- causa m. nec ille tantum, qa sunt non nulli actus, qui ct si bonam vel etiam aliquod
pus amicabile ad ipsum exerceat. sed hec non videtur esse instantia, quia actuavit tutis politici non est indigeten, i sed de se botiui est. & ast gratia insormatus erit meritori u . non est autem accipera I aliquid in quod ordia a tur humanu, actus, quod vel secun dum virtutem politicam tectam non sit, , es etiam tectitudini aduertum, quia non potes esse aliquis actus, procedens ab alia quo deliberante, sine intentione sim, ivt in a. Metaphy dieitur. suis autem ills eu bonum eonuenient homini, x et secundum animam, vel secundum corpu vel recuti dum et ram res exteriores , quae ad utrunque ordinamur, & hoe quidem bonum, nisi sit eonitatium illi bono quod est homini, bonum,secundum rationem ci tectitudinem virtutis ciuili, habet,quia xii tui ciuilis dirasit in omnibus , quae sunt corporis, di etiam quae proptereorpus quaeruntur. undes his al:quia mediocriter utatur,eiae usus retius. si autem seeutidum abundantiam vel deleetum, erit usus vitiosus virtuti Optias tu, de ideo aliter secundum
alio, dicendum es, quod nullus actus a veluntate deliberata progi ediens, potest esse, qui non sit b inti, vel malus,non tan tum secundum theologum, sed etiam secundum moralem philosophum 1 de vi tenus non potest esse aliqui, actu , a delibera ta viitute pmcedens in habete gratiam qui non sit meritotiust sed tamen in non habente gratiam potest esse aliqui, actus de liberatus, qui nec meritotatis nee demeti tot tu, es t tamen ea bonu, vel malus. Cuius ratio est.quia malum inquantum malum, non opponitur bono, nas sicut priuatio habitui, sed oppositio eontiatietatis est , ex hoe , quia illud ens supra quod iandatur talis priuatio, non compatitur secum aliquod bonum, quod est simplieiter bonum, sicut immoderata delectatio in cibis, non compatitur secum bonum sobrietatis, quod est simpliciter bonum. εe ideo illa immodetata delectatio adiungitis, eum priuatione boni, δὲ se mala dicitur .s erga in actionibus inuenitur medium , inter Ionum de malum hoe non erit, nisi inquantum bonum de malum sunt conti na, vel in uantum malum est priuatio boni. non autem in quantum sunt cotratia, res in enae medium quod se nem num
290쪽
bonum, neque malum. Dieuntur enim contraria, secundum P A cuius virtutis, o Minetur in finem ebaritam,&eum omnii Qui in viroque aliquid postiue eonsideraturaex quo non potest sis bonus ordinetur in finem alleui iri virium: in finem charitati. mi ratio mali. unde propter hocini medium distit ab extre et ordinatus remanebit. le ita meritori ut erit, Et sic comedere. α
Dquantum aliquid postitie poni non efiicit ut dissam a ratio----u-
ne boni & mali. vi possit dici neque bonum, neque nratum incaenim ex eode es in
habeant caiisam: tamen peccata sunt: ut supra post intra est. Ex quo consequi videtur, quod nosemper exta ne iudicatur voluntas: siue acti O mala: sicut in illis quq per se peccata sunt. . illa n.
eis opposito contrari tati di distinctio boni & mali sed primum ea ex palle pras Bais in utroque. secundum autem ex patre priuationis in
malo. & postioni, ihono. Si ergo si me
dis inter bonum &malum in actioni, i hoc noli erit, nisi tau messi hono priuatiue opponit, sed i pri-tiative oppostis non inuenit tit editi. is phoe ui subiectum noest susceptiuum ha bitus, ut lapis, quia
visio tris susceptiuus non est neque vides, a, uec eus dieitur.
mportet aecipere me diem inter bonum
di malsi, ut si aliquid est quod alicuius Lonitatis non est suste rituum, non Oppos ista maritia sibi erit.
unde relinquitur indifferens. hoe autem
aut per modum ab fractio mi, secundusi uniuersale aliquid tigniscatur, ut abstrariu a dissetentiis e bibere seruato modo temperantiae. & ludere ad recreationem, seruato modo eutrapeliae,quae medisi tenet in ludi , ut dieitur. ii Ethi. meritorium
eoque csi ex affectu dicitur im poni nomen operi: in bonis operibius generaliter, vera est haec
regula: sed in malis excipium tur illa, quae per se mala sunt. Omnia igitur hominis opera secundum intentione, & eausamna causa: bonum videntur habe a iudicantur bona vel mala. extare finem mec ex fine volutas est ceptis his, lus per se mala sunt,
mala, nec ex voluntate actio fit
mala; sed exactione volutas fit praua. In quibus aliqui ponunt actum Iudeorum qui crucifige do Christum, arbitrabantur se obsequium prix stare Deo, quia
bonum sine dicunt eos sibi posuisse, scilicet Dei obsequium:
& tamen volutatem eorum , &actionem peruersam fore asse rut. De bonis alit nulla fit exceptio in pnaissis verbis Aus quin omnis volatas bona ex hue sit id est, quae sine praeuaricatione fieri nequeunt.
Quidam dicunt hie praedicta non posse feri Mno ta
Vae tamen quidam contendunt nunquam habere bonam caucam, qui enim aliena suratur ut pauperibus tribuat: non pro bono, ut aiunt suratur; non ei in bonu
est pauperibus aliena dare, qui
bona, & ex fine, de voluntate de rapina sacrificium Deo ose omnis bona actio, bona est: sed seri, ut ait authoritas. Idem sa
non omnis bona voluntas ex fi ine, mala est, nec o is mala actio ex sine & vol untate m ala est. Nomnis quae habet malam causam mala est. sed no omnis quae bona habet causam, bona est. Id ei fac si filium in conspectu patris victimet, vel offerat Deo sacrificium canis : abominabilis nempe Deo est impiorum oblatio rita etiam & hominem per adulterium a morte liberare
erit in eo. qui charitate habet, qua Dei; .ltimum suem vitiae
suae conssiluit. AD ulli Muri emo dieendum se ait Co in in ro. Met. dicitur homo neque bonus , nequem aliis qui no est ii
sceptibili, bonitatis vel malleiae ei uitta actit agrestis, qui exist a ciuilem vita es, de per consequens actiones eius, neque bonae, neque aealae sunt ciuiliter, inquitum non sumi ora, natae ad ciuilebraua.
pellat malit Eon 6 bono uae nem actum irio din notatu ex
siim,qua noci ou, est xl, upta respectu alteri ius. unde dieit in Ethico. quod piodigus quia
eausa iacta initae sua in ordinate expen git. non est mal sed
accipit malum quam nox gie tes omnem actuitior
a non sit bonum meritorium. tamen est ibi bonum aliquod vel ex circunstantia, vel ex virtute eivili. unde non sequitur, qudd - stu tu,qui charitate caret sint demeritorii. .el indic) es , te limiliter est hie . si enim fgnis eiur actui in eo, u= est agere, M Ad tertium dicendum, v non sol in actu, eharitati, in me habet qui de bonitatem naturalem, inquantum in ens: sed ina momu et sed etiam actus aliarum virtutum. seeundum ἐν es, , tia informantur;licet meritorii esse non posmnt: nis secuisduin
u, teducuntur in finem charatam. non autem D tre l ea
per actus in finem illum reducantur 1 sed sisHeie ad dis 4 iam
merendi, im tines allatum virtutum actu reducatur taui emin
trariis diuidentibui ipsum unde in sua communitate signis eatum senis eatur, ut in caetenter se habena ad vitam libet disserentiatu. scut animal, neque signiscatur et rationale,neque ut irrationale 1 S tamen oportet, particulare animal, rationale vel irrationale scidissetentet se habet ad bonitatem di malitiam moralem: & si militei ibonum ex genere, indisserenter se habet ad bonum de malum ex es eun stantia I sam quamuis non inueniatur aliqd bonum in genere particulari quod non si aliqua circunstantia vecti tum di ad alique in suein ordinatura. unde oportet, quod bonitatem, vel malitiam eontrahat Et secundum hane eonsiderationem, quidam didierunt,omnes actus indisseretes elle, in eo Usum a iusti quidam didierunt,u, non omnes sed aliqui aeeipientes magis in speciali nomina actuum, quae non exprimunt aliquid .ede actu, ad malitiam vel bonitatem determinetur, ut materiam de snε. ut ei reunstantiam , scut comedere, coire.
vel aliquid huiusmodi. Alio modo eo utingit hoe. ieeundum Paliquod patri late li natum deseit a sese tibilitate alicuius misectionis scuti apti a susceptibilitate .isu Mee h De modo ali intendit castitatem simia tiam si nihil de etaritate eoeitet, constat,uet meretur si gratiam habet. Omnis alitem actu in ali- uod bonum tendens, nsu in resinate in illud tendat: habet e fine bonum alicuius virtutis eo quδd virtutes sit cienter Ni
ficium circa omnia, quae possunt esse bona homiliti:&i: a natet s) ratio non procedit. ιAd quartum dicendum,m nihil est in gemere: quod n5 sit in
aliqua eius speeie: ut in I. n. dicitur. s. ita nunquam contin Cap. t sit ad mulierem accedere,quin accedatur ad talem A tali tem - . - L . . , pq Rςu 'dum lias circunsi artio, talia qui qui actu qui defieiunt a susceptib litare bonitati4 morali ,Δ- uis sit indifferens drctus actus consderatus in .undum quod ericuntur indifferentes. Atius aute susceptibilis est bonitatis mo- nu mon tamen,secundum P exercetur in actu indigeterii est a a Ad quintum dicendum, luδd cum nihil . et iur. hi si in- talas, secundum P humanu em humanus autem est, secundum P aliquatenus ratione deducitur quod contingit in illis acti, tantum,qui imperantur a voluntate, quae consequitur deliberationem rationis. Actus autem,qui sequuntur apprehens anem subitet imaginationis scut consiicatio barbae & aliquid huiusmodi dieentur hoe modo indigetenim nullus autem eorum, a voluntatem deliberatam sequitu indisset en erit: ed de neces stare vel bonus, vel malu , bonitate, vel malitia ciuili sed i Dite actus bonitate ciuili rei sectu non ea stis eptibili, esse acie merendi, nisi in eo, aut gratiam habet:& ideo in eo qui caret sta tis,indigerens est ad meritum, Si deme tuum. sed tu illo qui gratiam habetio itet vel meritorium, vel demeritorium ese, eas cui malus erit demeratori uti se etiam bonua erit meritorius,mia eum charitas imperet omnibus virtutibus: sicut voluntas
omnibus potentii ho tete τ quicquid ordinatur in sum aliquantum est bonum: impossibile est. qucit fit 1 ad quem ordinatur actici ex det beratione, sit indifferent, ouia uel latio deci pitur & iudicat esse bonum sibi quod non tu bonsi & hoe non est nisi quavilo finis est malus di corda a rationis teci: iudine: quamui, hoe quod desideratur, surae sit bonum desideranti s eundum aliquid sus,ut iecundu in gustum. vel secundum tactu delectabile. vel est bonum simpliciter: Sc sie etiam actu, ex sine erit bonus.
Ad sextum dicendum,qudd non suffrit omnino habitualis
ordinatio actus in Deu quia ex hoe, i eil in habitu,nultui mereturci ed ex hoc, tr actu Dperatum nec tamen Oportet, o meatio actualis ordinal n finem ultimum, sit semper coniuncta cuilibet actioni. quae diripitur in aliquem sinem proximu sedia t-aliquando actualiter omaei illi fine i in finem .lii uiut. et Ma