장음표시 사용
231쪽
116 IN MEDITATIONEM I lyris. Sed paucis, dic nobis, ad quid se voluntas extendere possit,
quod intellectum est udat ' Non videtur proinde error ex eo nasici, ut asseris, 'quod voluntas latius, quam intestectus pateas, Usese ad illa judicanda extendat, quae intelleolus non percipis ; 1ed ex eo, quod cum aequς late pateant, intellectus aliquid percipit non bene, & voluntas judicat non bene. Quare neque est cur volustiatem ultrones intellectus promoveas ; cum neque judicet de rebus, quas intellectus
non percipit, & prave solum judicet, quod intellectus prave percipiat. Quod exemplum de re ipsa adfers, circa ratiocinium a te factum de rerum exsistentia; procedit quidem recte ; quantum ad judicium de tui exsistentia spectat; sed quantum spectat ad alia, videtur non recte assumptum: cum quicquid dicas, vel potitis ludas, revera non dubites ; sed omnin6 judices esse aliquid praeter te, & te distinctum; quippe aliquid praeter te, & a te distinctum prae-
intelligens. Quod lupponis, nullam rationem occurrere, quae unum
persuadeat, magis quam Haud, supponere potes; at simul debes sep ponere , nullum sequuturum judicium, sed voluntatem semper fore indifferentem. neque se ad judicandum determinaturam, quousque intellectui major aliqua verisimilitudo ex una parte, quam ex alia occurrerit. Quod proinde dicis, hanc indisserentiam ita exiendi ad
ea, quae non Faru perspicue cognoscuntur, ut quaritumvis probabiles conjecturae te in unam partem trahant, seia cognitio, quodsint co eoturae ,
te impellere ad eontrariam assenseonem poδis r id nullo modo videtur verum. Quippe cognitio illa , quod sint solum conjecturae, faciet quidem ut judicium de ea parte, in quam te trahunt, cum aliqua formidine , & haesitatione feras : sed nunquam faciet , ut judicium feras de parte contraria: nisi postquam occurrerint conjecturae non modo aeque probabiles, verum etiam proba-hil tores. Quod subdia, te idfuisse expertam his diebus, eis usa esse
supposivisti, quae maxime vera esse credideraι e memento id tibi non fuisse eone essum t neque enim revera sensisse , aut persuasime tibi potes, non vidisse te Solem, terram, homines, alia e non audiime Q- nos, non ambulame, non comedisse, non seripsisse, non loquutam .
fuisse susam stiliset corpore, organisve eius non alia. Denique
ergo , forma erroris, non tam videtur consistere, in non recto usu liberi
arbitrii. sicut asseris, quam in dissonantia judicii a re judieata: & ex eo quidem orta, quoa intellectus illam rem secus , quam sesc habeat , apprehendat. Quare & non tam videtur esse culpa arbitrii,
quod non recte judicet, quam intellectua, quod non recu demonstreta Di ii ipso by Cooste
232쪽
DVBΙ-ΤATIO TERTIA. 2I stret. Quippe ea videtur arbitrii ab intellectu dependentia, ut si
intellectus quidem aliquid clare percipiat, videaturve percipere. arbitrium ferat judicium ratum , atque determinatum , seu id reipsa verum sit, seu verum esse existimetur. Sin autem obscure , tum arbitrium ferat judicium dubium , ac formidolosum , & pro tempore tamen habitum verius, quam oppositum; seu in re ipsa ver tas , se u falsitas subsit. Ex quo fit, ut non tam cavere possimus ne erremus, quam ne in errore perseveremus; expendamusque propria judicia , non tam vim facientes arbitrio, quam applicantes intellectum ad clariorem notitiam , quam judicium semper secuturum sit.
V Ii ut bis paucis dicam , ad quid se voluntas possit extendere
quod intellectum effusiat Nempe ad id omne in quo contaningit nos errare. Ita cum Iudicas mentem esse tenue quoddam cor-p- , intelligere quidem potes ipsam esse mentem, hoc est, rem cogitangem; itemque tenue corpus esse rem extensem, unam autem S eandem esse rem quae cogitet. ω quaesit extensa, profecto non intelligis, sid tantummodo vis credere, quia jam ante credidisti, nec libenter de sententia decedis. Ita c- pomum , quod forte venenatum est, judicas tibi in alimentum convenire, intelligιs quidem ejus odorem, colorem, S talia grata esse , non autem adeo Usum pomum tibi esse utile in alimentum, sed quia ita vis, ita judicas. Atquesi areor quidem nihil nos vesie de quo non aliquid aliquomodo intelligamus ; sed nego nos aeque intelligere ac velle ; postumus enim de eadem re velle permulta, V perpauca tantum cognoscere. Cum autem pra*e Iuricamus, non ideo prave volumus, sed forte pravum quid ε nec quidquam prave intelligimin , sed tantum dicimur prave intelligere,quando judicamus nos aliquid amplius intelligere, quam revera intel amin.
uuaepostea de indisserentia voluntatis negas, etsi persi. manifesta sint, nolo amen coram te probanda suscipere , talia enimpunt ut ipsa quilibet apud se . debeat experiri , potius quam rationibus persuaderi tuque , ὀ Caro, ad ea quae mena intra se agit, non videris attendere. Ne sis igitur libera si non tabet, ego certe mea libertate gaudebo ; eum S illam apud me experiar .
S a te nulla ratione , sied nudis tantum negationibus smpugnetur : ma
jorem; forte apud alios merebor fidem,quia id assismo quod expertus sium . ει quiliset apud se poteris experiri , quam tu quae idem negas , ob id tan quod forte non experta sis. uuanquam etiam evinci possit ex tu is ver
233쪽
a18 IN MEDITATIONEM IUbis te id i .m esse expertam , negando enim nos cavere posset ne erremus , quia non vis voluntatem in quDquam ferri, ad quod non determineis tur ab intelle tu ,s ulconcedis cavere nos posse ne in errore persev remus, quod omnino fieri nequit absque illa voluntaris libertate , seipsam sine determinatione intesiectvi, in unam aut alteram partem movendι, quι-
negab.M. Nam Demel intesiectus determinavit voluntiatem ad falsum aliquo udicium proferendum , quaero a te , cum primum ipsa incipit cavere ne rn errore perseveret , a quonam ad ad determinarur ' fasti a ; ergo potest ad aliquid ferri ad quod ab intelliatu non impeltitur quod tamen negabas , S ae quo solo controversia est: si vero ab intellectu ergo ipsa non cavet , sed tantummodo sicut prius ferebatur in falseum, quod ipse is inte testu proponebatur, itajam casὰ contrngit, ut feratur ιn verum, quia i tellectus ei verum proponit. Sed praeterea vellem scire quam naturamsai conestas , S quo pacto putes istud esse posse objectum smel Etust Ego enim, ut per falsum nihil adiud intelligo , quam veri privationem piarie repugnare mihi persuadeo , ut inteluetus falsum sub rarione veri apprehendat et quod tamen eiset necesse, fi determinaret unquam voluxtinem ad fasum amplectendum.
Aud male fueram subodoratus largiri me nimium , cum
initio Dubitationis , ne haererem in vocibus , disputare raeterque 'TI vocum communem usum, non modo acciperes Intellectum pro
me nolle dixi, cur secus ac omnes authores , praeterque Q. T sola facultate simpliciter apprehendente ; sed voluntatem qtiam tem ita confunderes cum facultate judicante. Quippe superfuit inde oc-ψ mi casio , quare ex aequivocatione sed tua nempe luderes; & qui vi-:.5 .. derunt, caussati stat fuisse me nimis facilem, ac placere nimis v gnitionis. luisse , cum tecum loquens, & tua usus phrasi . ipsam Voluntatem judicare dixi. Itaque, ut de errore agentes, saltem ab errore ver tollinum' borum caveamus, notissimam illam distinctionem sector, qui vulgo 'ineat; in Mente, seu humana Anima, praeter facultatem quidem moven 2--.r tem,duas illas celebreis discernunt,cognoscentem, & appetentem, α -- quas vocant propriis nominibus Intellectum, & Voluntatem. Co
βψηφ' stat proinde, apposith ad Intellectum revocari quicquid cogniti Iistatim nis in Mente est, ad Voluntatem quicquid appetitionis: Adeo ut ad Intellectum pertineat non modo simplex apprehensio , qua, sine affrmatione, aut negatione aliquid concipimus ι sed etiam jud
234쪽
crum , sive Enuntiatio, qua affirmamus, aut negamus, ac ipsa quoque Ratiocinatio, seu judicium,quo ex uno posito, inferimus aliud; Ad Voluntatem autem pertineat,Electio, seu Volitio, nolitio, pr sequutio, fuga; itemque amor, odium , & passiones caeterae , quae generis moralis sunt; ut caetera illa sunt intellectualis. Iam non disputatis heic quidem . sit-ne inter . Intellectum, & Voluntatem realis, ut vocant, modalis, aut alia distinctio; satis est, si cum homines, ad devitandum confusionem, excogitarint nomina, quibus conceptus de eadem re varii, pro observatis variis illius operati nibus exprimantur , id tanto magis heic imitemur, quanto, nisi socerimus, magna suboriatur confusio. Cum igitur tu Intellectui solam illam primam operationem hoc est simplicem apprehensonem tribuas, reliquas autem duas, hoc est judicium, tam enunciativum. quam illativum , ut appellant, voluntati attribuas; praestabilius omnino erit non modo primam, sed etiam secundam , ac tertiam Intellectui resinquere; Voluntati autem suas concedere, ac reservare. Quod tu quoque ipse videris appositὸ magis fecisse, dum in Meditatione tertia aperte dixisti, esse in voluntate ,-l afectibus D Atatem timendam; ac proinde solasuperesseIudicia, in quibus cavendum tibi sit, ne fallare. Verum quomodocumque tu acceperis , accipereve deinceps v I I. Iis ; En quem germanum vulgo statuant inter operationes progressum. Videt quispiam, exempli gratia, corpus aliquod ab uno millia- a i Oari: Id Intellectu quidem apprehendit; sed nihil de ipse pronunciat,
utrum nempe sit inanime, an animatum. Spectat attentiils . obser- vitque id locum mutare , sive progredi, apprehenditque conse- 'quenter motum, seu progressum; ucque peraguntur duae appre hensiones simplices, una eorporis, & alia proiressus; Sequitur autem statim judicium, sive secunda operatio , qua intellectus duas illas amoma, primas, simplielsique connectens, ita iudicat, seu pronunciat, cor-pm strua progreditur. Caeterum in ea non conuuit; sed quia ex prae- habitis notionibus, formavit alias apud se illud judicium, seu illam aliam Operationem secundam. Id, quod progreditur, Hi animae; eam rem istam repetens , apponit recentem, & ita comectit, ut ex utraque tertiam . in hunc modum eliciat, Id quod progreditur . est animal; Coum illud progreditur ; igitur civm illud est animal. Haec vero est Ratiocinatio, sive operatio intellectus tertia, quae ipsa quinque judicium est, sed ab alio dependens, & compositum magis. Quod si spectanti attentius , & diebus quidem bene multis id co Ee a pus
235쪽
pus videatur immotum; tunc apprehenso corpore, apprehendet etiam onmobilitarem,consistentiamve in eo de loco;& ex his duabus operationibus primis, istam secundam conficiet, Id corpus immobile est ac deinceps aliam praehabitam repetens, ita ratiocinabitur,uuod est immobile seu quod tandiu manet immotum non est animat: Id corpust immobile ent; Igitur animal non est: quae jam est operatio teitia. Di Dcrimen est solum, quod priore modo judicium assirmando fit; posteriore vero negando. Atque hactenus quidem nihil est cum vo-' luntate commercii. Accipio exemplum aliud. Apprehendit Intellectus pomum , apprehendit dulcorem; tumque utrumque connectens pronunciat, Pomum ut dulce. Et quia aliunde praejudicavir id quod est Dulce , esse expetendum, ideo ratiocinatur, Dulce est expetendum, Pomum eii dulce ; Igitur expetendum. Vel, si cum attente spectarit, venenum observaverit ; apprehendet Pomum, apprehendet venenum , & utrumque conjungens, pronunciabit, Pomum est venenatum e ac tum praejudicatam propositionem assumens , sic ratiocinabitur, uuod est venenatum , fugiendum est ; Pomum hoc venenatumes; Igitur fugiendum. Et huc usque rursus nihil est voluntati cum utroque judicio alicrutrius modi commune. Quin- etiam , nihil commune erit, si tertio modo rem accipiamus; nempe si apprehenso pomo, apprehendatur in illo heinc dulcedo, inde venenum ; actum intellectus sic pronunciet, hoc pomum est simul dulce, ω venenatum; seu Dulce quidem , venenatum: deincεpsque praejudicatam . propositionem assumens, ratiocinetur, uuod est dulce quidem, sed tamen venenatum , id respuendum est ; hoc pomum est dulce quidem, sed venenasum tamen ; Igitur respuendum. Quid , quod posset etiam 'quarto modo, conserente nihil voluntate, sic accipi, ut apprehenὶ pomi veneno , apprehendatur liberatio ab aerumnis intolerabilibus , in-omn.m tellectusque ita pronunciet; Pomum hoc venenatum liberine potest ab Elionem aerumnis intolerabilibus - ac tum ex praejudicio sic ratiocinetur; Uuod' libὸ re ρotest ab aerumnis intolerabilibus, tametsi venenatumsit, expeten
in ei am dum est ; Hoc pomum id potest; Igitur expetendum. de expe- Posterior ergo his omnibus est ipsa voluntas, seu voluntatis .., , actio, hoc est expetitio , aversi ,seu volitio,nolitio; atque adedi el tem -i-ctio, neglectio; imperium, Probibitio; prosequutio, abstine αμm i et' tia . de quae sequuntur omnia, prout intellectus judicaverit, sive ju-ς illis dicium tulerit; non purae soldm enunciationis, sed etiam ratiocinarii impe- tionis. Neque enim pomum expetet reipsa, nisi intellectus judicave-- I ti tace;neque nolet, aut respuet, nisi intellectus judicaverit veri
236쪽
natum; atque respuendum. Neque praeferet abstinere veneno, sacta dulcoris illecebra , nisi intellectus judicaverit pomum esse simul dulce, ac venenatum; & satius esse abstinere a dulci propter venenum, quam venenum prosequi propter dulce. Neque eliget potius venenum , quam negliget, nisi intellectus prius judic verit cum hoc veneno junctam esse liberationem ab aerumnis;& minus malum esse expetendum, seu habere rationem boni, quod majore malo liberat. Uno verbo, egregia prorsus communi illa sententia, quae adstruit voluntatem esse potentiam caecam , seu quae ad nihil tendat, *el nihil refugiat, nisi intellectus facem praeferat. Neque obstat, quod aliquando operationes intellectus velimus;
seu quod intellectus judicet, quia judicare eum volumus: Quippe ista volitio ex alio judicio praecedente pendet ; & judicium quod sequitur, non tale est, quia volumus, sed quia simplices apprehensiones sunt tales. Etenim, ut exemplum prius resium amus, Post
quam vidit quis illud corpus mille passibus dissitum, Intellectus quidem nihil aliud prima fronte apprehendit, quam corpus ; At
cum praecognoscens omne corpus esse animatum , vel inanime ;& destitutus nota sive charactere, quo istud , utrum sit, discernat, judicium ea de re suspendat ; interim tamen quia aliunde apprehendit cognitionem, quae attentione paratur, ideo ita pronunciat, sive iudicat , Corpus hoc in cognitionem cadere , e feri cognitum attendenti . potest; ac tum sequitur ratiocinatio seu judicium ex praejudicata alia propositione in hunc modum, Attentio ista expetenda , seu utitis,ae bona est,qua res ignoratae cognossuntur; Atqui ex attentione ad motum, quietemve hujus corporu eognosci de eo poten quod tenoratur, siciliere utrum animatum, an inanimatum fit stitur talu attentio expetenda est, seu mavis, utilis, ac bona. Hoc autem judicio posito, adest voluntas, quae rei psa expetit, seu vult rem utilem, ac bonam monstratam, imperatque attentionem, ac judicium , prout attendendo res observata fuerit, faciendum. Quod idcirco addo; quoniam cujus modi speciatim, distincthque futurum hoc judicium sit ipsa voluntas non praescribit; id scilicet ignotum est; neque, nisi sub ratione generali, confusique expetitur; sed potisis tale futurum est, quale attendenti character seu motus, seu immobilitatis , monstrahit. Non addo vero quam sit attendendum, ut is character & proprius sit, & spolietur fallaciis, quo judicium feratur verum ; eum satis ad praesens institutum sit , tale figurum esse judicium, qualis character simplici apprehensione fuerit perceptus. Nam exempli L e a gratia ,,
237쪽
222 IN MEDITATIONEM Ivgratil,licet ad serendum hoc judicium, Corpud movetur,character sit, Mutatio loci: Nihilominias quia mutatio loci apparere perinde potest,seu corpus ipsum revera moveatur,seu videntis oculus; ideo,ut judicium quidem sit verum , debet oculus quiescere; at si movea-rur, Corpore quiescente, cum debeat Intellectus id prospicere, &nisi faciat, falsum sit futurum judicium; interim tamen tale erit judicium, quale ex eo solo, quod apparet, apprehenditurque , necessarium est consequi, atque ita de caeteris. IV. De tua Responsione ut jam dicam, tua verba sunt, Vis, ut his paucis dieam, ad quid se voluntaspossit extendere, quod intellaetum estu tu vatem , grat ' nempe ad id omne, in quo contingit nos errare. At quam recte di- πλη- ςM. Vele eo , quod cum errare nos contingat seu in secunia m. his da, seu in vertia Mentis operatione,Si accipias quidem Voluntatem eam laiὸ pro eo, quod nos dicimus Intellectum secunda, vel tertia operat One agentem,manifestum sit ipsam ad nihil extendi, quod idem In--- ον, tellectus per Operationem Primam non perceperit, cum tale prosemia sem sus judicium sit, qualis est rei apprehensio. Sin autem pro eo, quod nosVoluntatem dicimus; manifestum sit ipsam non ferri in emrir. rorem, quem neque velle,neque amare, neq; Jubere, neque prosequi ullo modo potest; utpote qui sit incompertus, & respectu Volunia ratis perinde sit, ac si non esset. Quid quod compertum,neque vel . te, neque amare omnino potest; utpote quod malum quid st; &dum vult, amatque judicium, quod contingit esse crroneum; non Vult, amatque tanquam erroneum, sed tanquam verum existima tum , & ab intellectu tale demonstratum; Nam sane si existimaretur, demonstraret irque erroneum , tunc non adamaret, sed ave saretur. Pergis, Voluntatem non jam pro judicante, sed pro appetente facultate usurpans, Ita, eum judicas Mentem esse tenue quoddam corp- ; intesiuere quidem potes ipsam esse Mentem , fixis esse rem cogitantem itemque tenue corpus esse rem extensam V m autem, eandem
esse rem, quae cogitet, ta quin fit extensa; profecto non intestuta , sed
tantummodo vis credere, qui am ante eredidisti, nee libere de siententia
incedis. Verum cum tam belle declames, quidnam exinde colligis' Scilicet voluntatem meam ferri ad aliquid, quod intellectus meus non percipiat. Ecquid-nam vero illud est Scilicet esse eandem xem, quae cogitet, & quae sit extensa. At, si id volo, nonne eadem ratione volo , qua intelligo Quo enim alio modo id conjunctum volo, quam prout ah intellectu copulatur, & voluntati ostenditur e
Et, s volo credere, quia jam ante credidi; Igitur jam anta id judicavi
238쪽
dicavi quod nunc volo Credidi autem, seu judicavi intellectu: Ergo non propterea voluntas ad aliquid fertur , quod intellectum effugerit. At non libenter de sententia decedo ' Sed, o bone, Utinam tu tam decederes libenter, ac ego , si quid praeoccupatus es t Ego certis de tota hac quaestione nihil pronuncio; & cum id solum rarum teneam , quod Fides sacra mihi praescribit; quod ex lumine naturali superest, & de quo istum heic agitur,adeo mihi obseurum est, ut a sententia vel ferenda , vel defendenda longissime absim. Nam & cum dicis me judicare Mentem esse tenue quoddam eorpus; Ego hoc non judico , qui & fide teneo esse incorpoream , & quod ad lumen naturae spectat, illud habeo obscurius, quain ut profitear
me per ipsum cognoscere naturam Mentis: interim verti tibi objicio,qui te profiteris naturam hanc nosse ex naturali lumine ; adeo ut chm dicas te nosse clare, & distincte esse incorpoream, & non appareat, quomodo, dum Mens in cor ore versatur, possit ullam substantiam, nisi sub quadam corporea specie, repraesentationeve intelligere, requiram ex te , sub qua alia specie seipsam Mens intelligat, quam corporis cujuspiam tenuis Pari ratione non judico, neque me seire profiteor, an, & quomodo res extensa intelligat; Quippe qui plane non cognoscam, quomodo visionem elisiam a fateor me longe adhuc minus cognoscere quomodo ipsam intellectionem. Et tibi tamen consequenter propono, cur non intellectio pota esse a re extensa ; elim Mentis substantia non possit nisi e tensa , aut extensae instar intelligi: Neque si inextentum quid sit, intelligi valeat, quomodo hanc actionem eliciat, & tanta quidem varietate, quantam attendere est in promptu. objicio haec, inquam,& propono, ut inferam , si tu non ista melius, quam caeteri intelligas, quamobrem tanta fiducia, i pia tanquam melitis, imo optimhintellecta jactes , ac divendas Et dicis me non libenter de sententia deradere Non sanh, nisi quis exoriatur ; qui aliquid magis consentaneum proserat ; sed da qui veritatem commonstret & nemo
non moab lubentilis, sed etiam ardentius illam complectetur. SOquitur , Ita, cum pomum, quo orte venenatum est judicas tibi in alia mentum convenire ; intelligis quidem odorem, colorem, S talia grata esse ;non autem ideo ipsum pomum tibi esse utile in alimentum , sed quia ita
vis,itajudicas. Quidnam vero etiam ex hoc colligis p Nam vel judicavi in pomo esse venenum, uti caetera, vel non judicavi quod tu non satis exprimis 2 Et, si judicavi quidem inesse venenum; e go venenum volui non injudicatum, seu non recte perceptum; s
239쪽
judicium latius pateat, quam intellectu aut simplex πρυ- .ensio.
non judicavi; ergo volui quidem pomum , ut odoratum , coloratum, sapidum, alimentitium , quatenus tale judicavi; at non volui ut venenatum , quia non judicavi hujuscemodi. Et dicis me ita , dicare , quia ita volo; Quam diceres rectius me ita velle , quia ita judico i Siquidem non judico pomum utile esse in alimentum, quia volo ; Quippe id non pendet a mea voluntate: sed ideo volo, quia judico utile esse in alimentum. Quid quod ipsemet, vel invitus, fateri statim cogeris , nihil nos velle, de quo non aliquid a liquo modo intelligamus Z Istud sane , ut nihil aliud, saltem imbecillitatem in9nuat tui illius ratiocinii:
Si in aliquo errores nascuntur, ex eo est, quod ejus voluntas latius pateat, quam 1ntesiectus, neque ipsam antra eosdem limites contineat, sed etiam ad ilia, quae non intelligit, extendat: Atqui in me errores nascuntur IIgitur ex eo nascuntur , quod voluntarem habeam latius patentem, quam intelle tum,neque ipsam intra eosdem limites contιneam, sed etiam ad ista, quae non intestigo, extendam.
Videlicet cum jam admittis nihil velle nos, de quo non aliquid
aliquo modo intelligamus, subodoratus omnino es non patere latius voluntatem, quam intellectum, neque excurrere, aut extendi ultra limites, ad quos Intellectus non pertingat. Nam quod negas statim nos aeque intePigere , ae viae, videris non satis advertisse esse
haec inseparabilia, hoc est , volitionem totius , & intellectionem totius; volitionem partis, & intellectionem partis. Etenim si totum quidpiam volumus, necessario totum intelligimus; Neque obstat quod omneis ejus parteis non intelligamus distincte ; siquidem neque volumus omneis ejus parteis distincte; sed planE ut intelligimus,lta volumus; adeo ut, si intelligamus unam, plureisue parteis distincte, caeteras confuse ; velimus etiam unam , plureisve parteis distinctE , caeteras confusis ; Et, si intelligamus confuse omneis , velimus etiam confuse omneis. Quare & , cum subdis , posse nos de eadem revelle permulta, V perpauca tamen cognoscere, id videtur omnino falsum; Neque in te est, ut declares, quid tandem velis de aliqua re , quod non cognoscas esse in re; &, si distincth quidem, distincte; si confuse verti , confuse. Pergis, cium autem proe judicamuη , non ideo prave volumus, sed forte pravum quid. Quo loco videris rem prorsus turbare. Nam, cum tu accepisses Voluntatis vocem pro facultate judicante, seu pro intellectu secunda , aut tertia operatione agente, dixeram ego te imitatus, ideo voluntatem prave
240쪽
pravὶ judicare, quoniam Intellectus seu cadem facultas prima operatione agens prave percipit: Tu vero jam hypothetia mutauNam& volitionem a judicio distinguis,& a pravitate Physica ad pravitatem moralem transis. Nempe ut ScholasticiAristotelem imitati aliud
ei Te docent agere injuste,&agere inj ustum;quatenus potest aliquis non injusto auectu, operari aliquid, quod injustum esse praeter illius
voluntatem contingat et ita tu aliud esse statuis judicare prave, Sevelle pravum ; sed cum eo discrimine, ut eum illi vocem agendi non mulcnt, & sic loquantur perspicue ; tu vocem judicandi commutes in vocem volendi, & ita loquaris obscure. Quod autem sequitur, Nec quidquam prave intelligimus ; sed tantum dicimur prave intelligere, quando Iudicamus nos aliquid amplius intelligere, quam revera intestigamus; Declarare quidem videris quomodo tuum illud ratiocinium accipias ; nempe ut Intellectus extendatur solum ad ea, quae qualia intelliguntur, talia sunt; voluntas vero, seu judicium etiam ad ea , quae talia non sunt, qualia intelliguntur: Verum tota tua molitio, ex eo apparet inutilis, quod Intellectus, & Uoluntatis seu ejusdem Intellectus simpliciter apprehendentis, & judi-
Cantis , eadem sit restrictio, aut ampliatio facienda. Nam ut aliqua
sunt, quae ideo bene intelligimus , quoniam qualia sunt intelligimus ; ita ipsa eadem sunt. de quibus ideo bene judicamus, quoniam qualia sunt, esse judicamus ;- & ut vice versa aliqua sunt, de quibus ideo prave judicamus , quoniam judicamus, qualia non sunt; ita ipsa eadem stat, quae ideo pravh intelligimus, quoniam ualia non sunt, intelligimus. Ex quo fit, ut pro modo intelligendit etiam modus judicandi; de nulla re feramus judicium , de qua intellectio non fuerit, rectum, si recta, pravum, si prava. Et ut praeteream te non respondisse ad illud quod objectum est; Non latius patere judicium , quam intellectionem; sed Intellectionem
potius latius patere, quam judicium ; seu ut tuis vocibus utar , In tellectum, quam voluntatem: Adnoto sollim videri heic contradictionis speciem, cum ais, judicare nos aliquid amplius a nobis intelligi, quam revera intelligatur. Quomodo enim potest intelligi, quod non intelligitur, ut non intellectum intelligi judicetur. An vis dicere judicare nos aliquid intelligi esse in re , quod in re non
si Sed aliud est esse in re , aliud intelligi esse in re. Et quod quidem aliquid sit, vel non sit in re, hoc ad veritatem, vel salutatem judicii facit , quod vero intelligatur esse in re, hoc