Ruperti abbatis Tuitiensis, De victoria verbi Dei, libri tredecim

91쪽

Iudaea Siquidem Deus idem ubi dixit.Qui voco nomen tuumstatim subiunxit, propter feruum miti in lacob,& lirael electum meum. igitur ob hoc mihi omnia regna dedit, ut in populo ipsius gratiam rependam illi ,reddendo illum libertati.

Corum ita rege fac tum, it diuinam circa se providentiam arnoscerepotuerit. CAUET III LET reo erasensatus homo iam dictam legens vel audiens prophetiam, suam cy recolens in

sentiam,animaduertere vel perpendere poterat, quod non casu,sed per diuina prouiden- p. mei sita eueni: ser, ut ipse regnaret. Sinuidem de hoc scribit Pompeius Trogus, quod natus insans de Tridis.filia Astratis, per aut inuidiam datus est occidendus, tam ritu verentis, quo prae in 'nstrato, re gnum insantulo futurii arioli aut picabatur. is vero cui necandus insans traditus est, veri ius ne insantis necati vitionem mater eius quando in ipsum exigeret, pastori regii pecoris puerum exponendiu tradidit, forte eode tepore S ipsi pastori natus erat filius. Eius igitur uxor audita rerii insantis expositione, puer si proserri sibici; ostendi luminis rogat precibus .cuius precibus ita

ligatus pastor ,reuersia, in sylvam,inuenit iuxta insanie caniculam paruulo ubera praebente,&a seris alitibus. 3 deseri dentem. Motus & i pie inisericordia,qua motam etia cane viderat, piae rum desert ad stabula, eadem cane anxie prosequem e.Quem ubi in manu mulier accepit,tan tos vigor 8c dulcis quidani blandietas insanici ratus apparuit,ut pastore ultro rogarer, ut per nuiter et sibi puersi nutrire, permutata sorte partiti torsi,vt hic pro filio pastoris educaretur ille pro nepote regis exponeretiar. Puer deinde cis inter pastores esset, Cyri nomen accepit. lncer recto tempore cum adoleuisset, per Harpagum aut amicum didicit, quomodo paruulum illum occidi auus icii erit,quo modo tertiatus lit, Hortatur ut exercitu paret, de pronam ad regnum viam ingrediatur, Moedorum translationem pollicetur, factum est ut Cyrus modoriam Sc l. V . . Prestarum fieret rex. Si vera est eiusmodi historia, nimirii scienter dicere porreat. Omnia regnateriae didit mihi dominus Deus coeli, praeterriri, praeeunte prophetia eiusmodi,qua magnus aepotens rex ab eodem domino deo praesignatus Se ex nomine vocatus est.

O libertas captiuis a Cyro donata Iudaeis; idem ad atranam salutem a sequendam

prouem re potuerit. CAPUT A V. PUtas ne taLs gratiae repensio sufficiens ad aeternam salutem eise potuit eidem Cyroc Re, Gratia F

pentionem gratiae dicimus hanc esse,quia sciens Ime animaduertens sibi regnum eum ille pensi illo disponente Oeo, cuius templum fuerat in Hierusalem, non omnino ingratus extitit, sed

di ipse i inquit Deus, qui est in Hierusalem, & eductum proposuit in uniuexio regno suo, ut ascenderent filii captiuitatis, S templum Sc ciuitatem reaedificandi licentiam haberem. Hanc ergo quati heneficii vicissitudinem putas illi iussicientem suisse ad aeternam saluteni Ne

quaquam stifficiente,nec enim animaduerta potes, quod eande, scilicet aeterna salo te sperauerit vel qua sierit, fuerit qui de alicti ius momenta prae caeteris regibus,qui creatori per iustam dispo suionem, regna illis danti omnino sitne, et ita eriant ingrati. Ueruntamen non valde magnum est, grates agere pro praesentibus bene sic ijs,dum negligenter aut sine cura caret aeternis. Licet

eum reputare cii eiusmodi, de qualibus Pialmista dicit, euia anima eius in vita ipsius benedi/ eetur, consilebitur tibi cu benefeceris ei. Dent 3 clam dicit, dola anima eius in vita ipsius hene dicetur,subaudiendu est, ct illa benedictione contentus erit, de futuro non curans, dummodo in proe senti seculo dii vivit anima eius, id est Ansualuas eius exaltetur siue prosperetur,quae n nurum illa benedictio est, qua contentus fuit Esau. Non,inquam,valde magnis est, tuc deo co sileri, cu in hac parte deus benefecerit illi, nisi e tia confiteatur cu aliquid aduersi contigerit. Ueri Veri t. conlessores tunc instantius confitemur,quando adueriis fatigantur, Verbi gratia, Vc Daniel cic me, socii eius, qui tunc ad confitendum domino sese amplius extenderunt,quando captivitatis ad versitatem subierunt. Tantum quippe sitidium sanetae consessionis aggressi sunt,ut propone rem laudabilem S paucis imitabilem iugiter icnere ciborum ac potia, parsimoniain, quatenua sobrietatis pialchritudo confessionem deo magis redderet acceptabilem.

Qua era confesso sit, quid eidem inro de Iera confessione defuerit.

CA P UT XXVI. SEd nee illud tacili concedendum est,m illa gratulatio confitentis deo cum Deus benefecee o is fit, verit ei,su conseilio. imo dicatui ,ut est, adulatio.Quid enim est confessio, de qua P alniista io G O tu . quitur. onsessio & pulchritudo in conlpeeiueitas.& de qua idem dicit. introite Portas eius in is ..confessione, atria eius in hymnis,consitemini illi Nimirum laus est integra, laus deuota, laus si ordinata. duo vel quali ordine, nisi ut ii omo in principio ac cui et scipium, Deinde iustificet

deum lusita, nanque in principio acculator est sol, uua acciaiatione praeeunte dum deiam tuae Prauem S.

stificat, Verbi gratia, dicendo Fidelis dominus in omnibus vel bis suis, S sanctus in omnibus plata. y operibus suis. Ninitru conlestionetia est,tauaena pellicit. Non longe exempla petamur, aniel Danieci .

ipse

92쪽

RvPERTI A 33AT. TVITIEN. DE v ICT. v ERBI DE r. ipse dierum illorum exul siue captiuus eo modo confitetur.Obsecro,inquit,domine Deus magne& terribili ,custodiens paetum & misericordiam diligentibus te,& custodietibus manda ta tua.Peccauimus,inique secimus,impie egimus, & recessimus. declinauimus a mandatis tuis & iudiciis. Nobis confusio facies,regibus & principibus nostris & patribus nostris, qui pec. cauerunt, tibi autem domino deo nostro misericordia & propitiatio,& caetera. Iste legitimus est ordo confellionis,que insa: in principio accusare seipsum,deinde iustificare deum.& ab ipso

quaereret emissionem peccatorum. At illi homines seciali,qualium luc unus extatu,nunquid additi. 28. eiusmodi consessionem descendere dignati sunt cimo dixerunt. Linguam nostram magnifica himus labia nostra a nobis sunt, quis noster dominus est Omnes superbi & circa animae cauae sam prorsus indomiti, aut ipli pro diis haberi voluerunt,aut talibus seruire diis, quoru non est dare consilium de cura antinarii, de solicitudine gerenda pro Peccato, quae mors est animam. igitur talium fortuita laudatio,non talia salubris consessio,quam sterilis dicenda est adu latio.

Maiorem laudando Dei occasionem esse, non modo in templi Hierosolymitam'erum-

etiam totius generis humani reparatione,quam conseruatione.

PRoinde de ore illorum rapiat laudem laudator sidelis & diligens , dicato magis scienter,

quam iste dixerit,ipse est Deus qui est in Hierusalem.Cum pro multis, imo pro inniamerabilibus quae fecit mirabilibus,tum 5c pro causa ista dicamus, i pie est Deus qui est in Hierusale quia mirabile hoc egit, ut praedam quam leaena tulerat,vrsus domum reportaret id est,ut caeptiuos, quos babuchodonoior rex Babylonis de Hierusalem abduxerat,& vasa domini, quae asportauerat, phialas aureas S argenteas,cyphos aureos Sc arget eos,Et vasa alia, vasa aurea dcarne ea quing millia quadraginta,uniuerta haec redderet hic Persarum de moedorum rex, Scremitteret in Hierusalem. Nunquid minus gloriae, minus virtutis dei per hoc factuin illuxit, quam si custoditum suisset coelitus templum, ut non spoliaretur siue incenderetur a Babylo iiij scimo plus habet honoris,& plus experimenti ad cognoscendam potentiam atque provide riam verbi dei.Sicut plus habet admirationis,mortuit restaurasse hominem,quiam custodis te ne Perimeretur,ita plus habet miraculi taliter reparasse statu gentis de loci,qua defendisse ut non destitueretur. Sic nimiium de uniuersa constat electione generis humani, de omnibus sanctis siue electis praescitis atq praedestinatis ad conformitatem imaginis filii dei, quia maiore gloria dct,glorioliore triumpho verbi dei nunc suscitantur a morte animae de corporis, & redeunt in illa coelestem Hierusale,ciuitate dei viventis, cp si nunqua captiui inde fiatilent adducti,si nun quam fuissent mortui,li nunquam mors introiit et in hunc mundum inuidia diaboli.

Puo modo id quod de Cora dictum est similaui te, et non cognovitii monte2gendum P. C, P. X VIII.

I IUnquid hoc ipsum ignorauit aut praeterluit verbii det,quod sutura esset impertacta laus

(ut diximus in ore vel opere Cyri Denim: Ubi tale de illo deprompsit oraculu. Haec di cit dominus Christo meo Cyro,cuius apprehendi dexteram:&c. I andem ita conclusit, Assii milaui te,dc non cognouisti me, ego dominus 5 non est amplius , extra me non est Ueus, ac radi. . cinxi te & non cog iovisti me. quid nulla aut parua exprobratio est, dum dicit, & noco gnouisti me: Et quomodo no cognouit cu dixerit,ipse est Deus qui est in Hierusalem Uere nocognouit, quamuis ita consessus fuerit. Multum in illa consesnone siue cognitione defuit, quia

quod ibi loquitur,ipse qui accinxit eum Deus,ego dominus non est amplius , exta a me non est Deus,surda aure praeterivit. Hoc ille audire vel intelligere noluit, imo perstitit in insipientia stultorum seruientium creaturae potius quam creatori. Proinde recte dicatur illi, Si recte osseeras,ta non reste diuidas,nonne mala est c Res enim quasdam deo obtulit, illae reddidit, de hoe recte secit.Seipstim autem sibimet retinuit,quia cor suum cultui vel religioni eius non lubdi dit, cui res exteriores ontulit.Proinde non miru,quod cum cupiditate sitia grauatus tur munedum,miserabilem vitae est consecutus exitum. l radunt nanque lusioris, quod l amisis regina Scytharum,comprehensum insidiis uniuersum eius cum ipio rege trucidauit exercitum, duecenta millia Persarum, caputque Cyri amputauit ii vi rem humano sanguine repletum coneiecit,ciam hac exprobratione crudelitatis.batia te,inquit,sanguine quem sicisti, cuiusque insa

tiabilis semper extitisti.

Titulum psalmisexagesimi ureri ad Mura captiuitatis solutionem pertinere. CAPUT X IN.

Nonnihil spectat ad rem prasentem reminisci, quia in titulo psalmi sexages viriquarii,3 sarciniam S Ar sum spiritus propheticus composuit, quorum alter, scilicet Hieremias

captivitatem illam suturam praedixit, de pissens vidit. Alter vero, scilicet Ahius soluta capi

Exitusori.

93쪽

eaptiuitate reuersioni in patriam intersuit. Titulus sicis habet.In finem psalmus David,eanti, eum Hieremiae dc Aggaei de verbo peregrinationis, quando incipiebam proficisci. Sequitur is, , , . psalmus. Ie decet hymnus Deus in Sion Sc tibi reddetur votum in Hierusalem. Ad rem, in quam, praesentem spectar,eiusdem cantici siue tituli praeeuntis reminisci, quia magnum rem nat gaudium de triumpho verbi Dei cuius propter Neritatem implendam populus de capti uitate liber illuc ascendit, Ubi oportebat ipsum verbum incarnari, per quod omnia iacta sunGde tribu Iudase semine David. Dulce quidem est allegoriam in eodem psalmo,siue psalmi liis tu lo meditari, scilicet intelligere supernam Sion dc coelestem Hierusa lem, atque hie vruuersa leni genetis humani peregrinationem, Unde omnes ascensuri sunt electi, finito termino munedi. veruntamen& illud nonnihil habet dulcedinis, quod iustorialiter tunc gestum es , quod populus ille liber de captiuitate rediit,cui reditui propheta Aggaeus intersuit. Etenim reditus ille non solum typus,veru metiam valde necessaria praeparatio soli decoris siue hymni , qui te decet Deos in superna Sion, proeparatio redditionis voti, quod tibi redditur siue reddetur in

aeterna Hierusal quo omnis caro ad te veniet, propitiato te cunctis iniquitatibus nostras, per

redemptionem Iesu Christi fili; mi cuius ventura natiuitas hoc exigebat, ut solueretur illaca priuitas,ut rediret iuxta prophetam virgo Iirael in terram suam,sive in ciuitates suas, eundem dominum&saluatorem suum genitura, magna de iusta prophetis illius temporis gaudii siue laetitiae caula,magna ec pulchra tr.umphalis tripudii materia.

Iuxta prophetiam Aegaei, nouis mi templi maiorem gloriam quam primi propter embum incarnatum sit se. . o. CAP. xxx.

Nunquid non istud Aggaeus, iam tunc prophetali oculo considerahat et Ait enim. Quis 'est in vobis derelictus, qui vidit domum istam in gloria sua prima Cec quid vos vide, o tis hanc nunquid non ita eli, quali non sit in oculis vestris c Statimque paucis interpositis confortans dicit. Nolite timere, quia haec dicit dominus exercituum. Magna enim erit plo ria domus istius nouissimae plus quam primae, dicit dominus exercituum, & in loco isto dabo Pacem,dicit dominus exercuitum .Qualem putas gloriam tanto ore pronuntiat, nouissimam ore maiorem quam primam Nunquid secularem gloriam, scilicet auri de argenti copiam: Nunquid ei iam si sic laturum erat vel steri poterat,ut plus auri in domo novit sima rutilarer. uim in prima Salomon impendii Ier e Nunquid dignaretur, ut hoc tanto opere pro gloria reputarer,& pro hoc tam vehementer dominus exercituum declamaret et Ergo illam magis gloriam decet intelligi,quae gloria vera est, scilicet praesentationem verbi incarnati Chri sit filii Dei, qui in illa domo prima hon fuit praesentandus. In nouissima autem erat praesentan dus, Simeone expectante, o in ulnas suas illum accipiente, cum isto cantico gratiae. Nune dimittis seruum tuum domine, secundum Nerbum tuum in pace. An non hoc ipsum idemi ropheta ibidem interloquitur. Et veniet,inquin desideratus cunctis gentibus,tc implebo do, mum istam gloria,dicit dominus exercituum vere omni gloria domus primae, maior futura erat gloria nouissimae, quod in ea secundum legem Primogenitorum prssentandus erat cum lacriticijs legalibus ille primogenitus in multis fratrihus,iste dei adcratus cunctis gentibus.

Eram,Rehemiam,Iosedech, , Zorobabel empore olutae capita iratis illa res

fuisse. CAPUT A NI.

MEmorabilis ille reditus B ascensus spectabilis, si consideres currum illum siue quadri

gam domini,qua residens, ad lociam iuiam properabat verbum domini, verbum ne cessario implendae promissionis . uadrigam illam domini quatiaor dicimus viros authorea praecipuos,ec quasi capita illius reucrisionis Eidram,& Nelientiam, lesum sacerdote magnum, ct Zorobahel ducem. idcirco dictum T robabel, quia infra annos captiuitatis in Babyloniana ius est. Prophetas Aggaeum S Zacrariam, qui vi superius memoratum est 3 cum eis eranr, adiuuantes eos,velut aurigas ante quadrigam exii amare delectat. istis, imo istorum habita tori verbo Dei, iapiens omnis triumphum eius proiequens,gratias agit,qui feliciter ad hoc na ri sunt, ut tali in tempore essent parali. Quomodo inquit, amplificemus Zorobabel e Nam scipse quasi lignum in dextera Israel manu,& Ieium silium Iosedech , qui in diebus suis aedifica uerunt domum, d exaltaverunt templum sanctu in doinino paratum in gloriam sempiter na m Et Nehemiam in memoria muli i temporis, qui erexit nobis muros eversos, dc stare fecit portas de seras,qui erexit domos noli ras dicit, in gloriam sempiternam,recte lic intelli nitur(sicut supra dirui mesti quia domus ilia tam diu itare habebat, donec veniret Christus, vera de sempiterna gloria sanctorum, liciat Simeon proloquutus est. Lumen ad revelationem gentium,ec gloriam plebis lux lirael.

dram Propter renouarum nouis characteribus legem, praecipuumsisse.

H ij Esdram

Lacet,

94쪽

RvFERTI AIBAT. TVITIEN. DE VICT. v ERBI DEI. Esdram dicunt esse Malachiam, qui in ordine duodecim prophetarum, duodecimus est.

iste quantus nobis esse debet c Non enim ignorare debemus, quia legem ipse renouauit. scripturas ianctas,quae propriae voces sunt verbi dei,dispersas, vix Babylonico igni,s perstites ipse congregavit ac resormauit.Quantu hoc est,aut esse debet omnibus seculis c Ma gnum sit oc memorabile, quod vam ipsius quam caeterorum labore ciuitas illa, tepi um 3 illud manufactum restitui vel reaedificari potuit.lsiud aedificium insolubile,scilicet reformatio sanctae scripturae,iongioris memoriae,maioris gloriae, altioris est de erit semper excellentiae. Lite ras quoque siue characteres veteribus commodiores atque laciliores iste repperit, dc conseri ptam lege popialo tradens, & tunc scriba velox merint nuncupari, ec nunc & in perpetuumicriba doctus est in regno dei. SEPTIMI LIBRI FINI s.

RVPERTI ABBATIS TUITIENSIS DE v ICTORIA VERBI DEI,

Somnium Mardochaei nonfuisse Ianum. CAPUT LAgnum in coelo & in terra spectaculum, quod deinde post indulgentiam rogum Persarum subsequutum est. Asomno Mardochaei narratione inchoare Iibet,quod de si in Hebraeo non habetur,ut ait illustris vir Hieronymus,mine in editione vulgata principium erat Voluminis Helier,& ad re nonnihil at tinet. Anno secundo regnante Artaxerxe maximo, vidit somniunt Mardo chsus homo Iudaeus,de tribu Beniamin,qui habitabat in Urbe Susis ita ciui

tas exordiu siue caput regni erat. Appariaerianr,inquit,voces,& liamiallias,8

Attonitrua,& terrsmotus, ec coturbatio super terra,Et ecce duo dracones magni, Parat id contra se in praeliti,ad quom clamore cunctae cocitat; sunt nationes, Ut pugnarent contra nente iusto , fuit m dies illa tenebrarum Sc discriminis,tribulationia dc angustiae,& ingens formido super terra.Conturbataque est gens iustorum timentium mala sua, dc prsparata ad mortem,clama ueruntgad dominii.Et illis vociferantibus sons paruus cretiit in flouiu maximum, ec in aquas plurimas rediidauit. Lux &sol ortus est,8 humiles exaltat unt,3cadorauertit inclyt .Porro post finem libri eiusdem capitulum hoc ferebatur. xit': Mardocliaeus. A Deo facta sunt ista, recordatus sum somnii quod videram haec eadem significantis, nec eoru quicqua irritum sint, paruus fons qui creuit in iluuium, de in luce solemq conuersus est, de in aquas plurimas redui dauit, Hester est,quam rex accepit uxorem,ec voluit esse reginam. Duo autem dracones, ego sunt & Aman,gentes quae conuenerant,hi sunt qui delere conati sunt nomen Iudaeorum.

AtardochaamψAman re duos dracones, sed diuersis rationibus lanificato uisse.

B isto,inquam,tali somnio narrationem inchoare libet, eorum qus continentur in eo dem libro Hester,idcirco ut excitatus animus persentiscat, malu fuisse illud t quod molitus est Aman ex diabolo dracone antiquo, thronum suum habente in pectore Aman, Nam ecce draco dictus est Aman. Duo(inquit dracones ego sum dc Aman.& Mardochaeus quidem draco visus,sed ratione longe diuersa. Deniq draco Aman propter causam vera, propter dia bolum,serpentem antiquum veraciter habentem in pectore Aman, cuius videlicet draconis capita septem habentis,quartum caput fuisse iam dicturn est regnum Persarum dc Moedoriam. maxime propter Aman,& propter gentes illius imperil, super quas cum eleuatus esset Aman. delere voluit gente de qua nasciturus erat Claristus, iuxta repronussionem quam acceperar Abraham.Porro Mardochaeus draco non reuera,ied inimicoriam,scilicet eiusdem Aman . de complicum etias accusatione salsa dicentium, Quod genus eius, gentis Iudaiciam, genus esset hominum seditios uni,dc regno insidiosum. ec mirum,quod homo simplex dc rectus, propter salsam opinionem per draconem malitiosum atque tortuosum in somnio est designatias, clam ipse simplicium re dc rectorum dominus Christus per serpentem aeneum fuerit pris ratus, dicente domino ad Moysen.Fac serpentem aeneum, de pone eu Pro signo, qui percussus aspexerit m,vivet. empe sciat ille serpens aeneus sint ab lae veneno, sic Christus cum accusaretur magus,erat ab et peccato. Similiter Mardochaeus propter accusationem Aman per sol nismum visus est draco.Sed secu ndum rei veritatem homo erat cultor Dei, malitiam non habens

draconas antiquitqui saeuiebat in illo Aman superbissimo. sic

95쪽

L i 3 E R OCTA vvs. saerat Aman Mardochaeo crucem parauerat, in ea suspensui fuerit, ita principem huius mundi diabolum Chrso crucemparasse, , in ea Dctum fuisse. CAPUT III. ET quoniam de similitudine mentio iam incidit, qua sancti homines quibusdam modi,

meritis diuersis assimilari meruerunt silio Dei,quemadrimaum dicit. Et in manu seruo, rum meorum prophetarum assimilatus sum. Libet continuo proloqui summam similitudum.

qua in manu huius quod Mardochaei dignatus est assimilari icut in somnio praescripto prae signatum fuerat. Diao dracones inter se pugnauerunt, id est, Mardochaeus & Aman inuicem consurrexerunt. Parauit Aman patibialum Mardochaeo, & Mardochaeo seliciter euadente re 'Aman in ipso quod parauerat appensus est patibulo. Nimirum sic futuru erat, ut verbii incar, . * - Unatum Deus homo factus, rex omnia secutorii Iesus Christus aduersus mundi huius principem pec ' Aprocederet,& cu illo congrederet ui Et sic factum est, vi per suos sat et lites draco ille diabolus crucem illi parari faceret, sed non ille in ipso patibulo traffixus est.Triumphante verbo,quod impassibilis Deus est,& resumpta carne in immortalitatem quae ad breue tepus passa est mor rem,ipsum homicidam Deus vivens in suo ipsius machinamento strangulavit. Delens (inquit talis 1. Apostolia, quod aduersum nos erat chirographum decreti,quod erat contrariti nobis, de ip- lum tulit de medio,affigeus illud cruc expolians principatus,& potestates traduxit consideri ter, palam triumphans illos in semetipso. Nunc in rei gestae ordinem ingrediamur.

Pereumfontem, tui in magna creuerat flumina, Necter reginam fuisse. CAPUT IIII.

ruus fons creuit in fluuium maximum,& in aquas plurimas redundauit, scilicet Hester

captiua di paupercula,& vimque parente orbata, multarum gentium regina, multarum prouinciarum domina effecta est in diem placiti dei,in tempus opportunum saltissimo provi- dente bene resemata. Quomodo vel quali misericordiae vi ac vir ludaeos ait scriptura erat in Susis ciuitate vocabulo Mardochaeus,filius Iair, filii Semaei, filii Cisdestia Iemini, qui tranta latus fuerat de Hierusalem eo tempore quo Iechoniam restem Iuda,Nabuchodonosor rex Ba bylonis transtulerat,qui fuit nutritius filiis fratris sui Edisi x,quae altero nomine Hester voca hatur,ta utrunque parentem amiserat,pulchra nimis de decora facie . Mortui sex patre eius ac matre, Mardochaeus eam sibi adoptauit in filiam.Opus pium pietas operosa, pila habuit iudi-eem de inspectorem deum,cui tali in sacto in tam liberali gratia suauis utique oblata erat ele emosyna. Reuera odoratus est dominus odorem suauitatis.& reuera benedixit eis & hula quae adoptata suerat & illi qui adoptauerar. Benedixit,inquam,ut ambo crescerent in salutem po puti,in saluationem suae gentis,cui pessimus exurgebat hostis, scilicet Aman, filius Amadat qui erat de stirpe Agag.Non putemus illum tune primu esse coepisse hostem Iudaeorum. qulido Mardochaeus eum adorare noluit, inad iamdudum fuerat hostis, antiquam crudeli in pectore gestans odii causam, veterem perflans ardenti ira inimicitiarum materiam. Agre quippe eu ius de stirpe hic erat Aman, intersecerat Samuel ,regem Amalech, quam videlicet venie nec catricem delere maudauerat dominus Sauli regi lirael.Pepercit Saul dc populus Agag Scoo timis gregibus ovium Sc armentorum,& vestibus,& arietibus, & uniuersis quae pulchra erant, nec voluerunt disperdere ea.Quamobrem irato domino, adducite, inquit Samuel ad

me Agag regem Amalech, ct oblatus est ei Agag pinguissimus, & in frusta concidit eum

damues coram domino.

D prouidentia factum, Mardochaeus in captiuitate mareret, cum qui rissent io bertatem in patriam redeundi recerissent. c A P. T. l J Um igitur casu,& non potius per dei providentiam euenit, quod iste vir siue pater elava seu Pater patris eius in captiuitate remansit in Hierusalem non ascendit post edictum quo data est licentia repatri1ndi Haud dubium, quin spiritus idem, qui spiritum suscitauit

ascendentium,sicut scriptum est. Et surrexerunt principes patrum de Iuda de Beniamin. & sa eerdotes S leuitae,ci omnis cuius suscitauit deus spiritum, t ascenderet ad aedificandum tem plum domina.Non dubili nquam,quin idem spiritus,idem deus animo huius immiserit, qua tenus inibi remanem, ut tali in tempore pararetur adoptiua eius Hesier, qui sanctos omnes praesciuir,& praedestinauit, vocavit 6 iustificauit, atque magnificauir, i ple Mardochaeum ma in paruula nepte pietatis opilicem praesciuit 3c praeparauit. Prael ciuit inquam, antequam

in Gabi Ionem captiuus cum lectionia duceretur proauus eius Cis. Non ociose hic commonen

eviri era quia tio ipse Mardochaeus,sed Cis proauus eius subaudiendus est, udi praemisso Erat He rata

vir Iudaim in Susis ciuitate, vocabulo Mardochaeus,filii Iair filii Semaei, filii Cis de stirpe Icenuni. statim sequitur. Qui translatus fuerat de Hierusalem,eo tempore,quo Iechoniam regem

96쪽

Ru PERTI AIBAT. TUITIEN. DE VICT. v ERRI DEI. Iuda, Nabuchodonosor rex Babylonis transtulerat. Siquidem ab illa priore trasmigratione in Babylonem,usque ad tertium annum regis Assueri,quando conuiuium celebrauit, Scessensu; depulit reginam Masilii, de loco eius complacuit Hester, computantur anni ferme ducen

ri. Nimirum antequam illuc transferretur proauus eius Cis, praesciuerat deus futuram exal rationem Aman hostis Iudaeorum.draesciuerat ec praedestinauerat econtra Iudaeum cum ne pie sua paruula M ardochaeuia ut tali in tempore haberet verbum dei praeparatum in illis hu milibus,suturae carnis suae praesidium, ne excideretur arbor, quae datura erat talem sevctuna Christum, salutem omnium gentium. i

reum adorari iussum, etiam rernum ambiesse, , Mardochaeo propter

Actum est,quod futurum Deus praeuiderat, scilicet rex Assuerus exaltavit Aman silium Amadati, qui erat de stirpe Agag, dc posuit solium eius super omnes principes quos ita hebat, cuncti serui regis,qui in foribus palatii versabantur,flectebant genu dc adorabat A man,sic enim eis proe ceperat imperator. Nimia dc indiscreta regis liberalitas , dum se proue, here putat amicum fidelem, profecto contra semetipsum sustollit inimicum crudelem. insuper dc patris loco colimus eum, ait idem in epistolis,quas ad centum viginti septem prouinciarum principes de duces transmisit.Stulta exaltatio,iubere hominem adorari,quod soli debetur de regibus tamen Persarum de more fiebat adoratio, quod superbiae regiae Persicum exemplum imitatus Alexander magnus aliquamdiu quidem sustulit,led tandem ubi inuidia se superasse existimauit,non salutari Ad adorari se iussit. Acerrimus inter recusantes Calisthenes philoso, Phus extitit,quae res S illi Sc multis principibus Macedonum exitio fuit. Siquidem sub specie

insidiarum omnes interfecti sunt, retentus tamen est a Macedonibus modus salutandi regis. exota adoratione.Quid igitur de Persico regni fastigio, praeter nomen regium defuit illi super hissimo quod quidem insatiabilis eius auiditas sceleratisnmeamtauit, licut animaduertere is uiare ii cet ex libri pro nato,in vulgata,ut ait fidelis interpres Hieronymus,sditione praescripto.Morabatur Maia laxus in aula regis cum Gabatha dc Thara eunuchis regis, qui ianitores erant palacii. Cum intellexistet cogitationes eoru,8 didicisset,quod conarentur in reetem manua mittere,nuntiauit super eo regi, qui de vir 3 habita quaestione, confessos duci iuisit ad moristem. Aman vero filius Amadat Busteus erat gloriosissimus cora rege,dc voluit nocere mar dochaeo,ec populo eius, pro duobus eunucliis, qui fuerat interfecti. Ambiebat ergo regiu quo Domeri,non contentus honore quamuis nimio, homo ingratus hominibus, inimicus deo, qui propter hoc Mardochaeo nccere voluit,quia regis villim praemuniendoser auit.

. an Mardochaeo inimicum,eum diideret sibi non flectere genu ottagentis Iudaice

extirpandae consilium cepisse. Co P. VII. I Erunta men maior dc certior odii magnxm iracundiae causa extitit illa, quam scripturae V ser 3. v veritas hoc modo tradit. Solus Mardoclixus non flectebat genu, ne e adorabat A man,quod cum audisset Aman, dc experimento probasset , quod Mardochsus sibi non fle,

cteret genu,nec se adoraret,iratus est valde, de pro nihilo duxit, in unum Mardochsum mitistere manus suas. Audierat enim,quod esset gentis Iudss, magisque voluit omnem Iud forum, ut erant in regno Assueri, perdere nationem. Hsc helli causa, hoc duelli sint initium, hoc mo o duo dracones illi pugnare contra se coeperunt. Draco scilicet Mardoclivius apud homines, penes quos condemnabatur. Draco Aman videlicet primo apud deum,ec omnes sanctorum eius iudicatus, de deinde apud homines condemnatus.Nunquam tam crudeliter, tam furiose suum quidem caput erexit draco diabolus aduersus mulierem, de qua saepe diximus. Caetera nan capita eius sese erigentia,multoque hiatu patentia hoc intendebant, ut deuorarent filium eius. Caput istud quod hoc intendit, ut totum ipsum deuoraret mulieris corpus, manifestius di cendum.Caetera regna diabolaex crudelitati famulantia,gentem illam vexando, dei legem. ec omnem promissionis spem adimere contendebant. regnum istud proscribente Aman,dele M.u. re voluit gentem ipsam. Itaque mulier illam in toto habens atque parturiens nunquam alias magis clamauit,nunquam vehementius cruciata est, id est,nens illa nunquam tam publicum, tam uniuersalem habuit luctum in omnibus prouinciis,oppidis,ac locis,ad quae crudele repra dogma peruenerat. Lucius de planctus ingens erat apud Iudam, ieiunium, ululatus, de fletus, sacco,ec cinere multis pro strato utentibus.

siuam ob causim Mardochaeus Aman non adorauerit. CAP. VIII. Pssimus ipse Mardoclixus scidit vestianenta sua, ct indutus est sacco, spargens cinerem rapiti, de in platea mordiae ciuitatis voce magna clamabat,ostendens amaritudinem animi sui,de iii hoc vlulatu UIT ad lares palarii gradiens. Ueraciter de isto qum: dicas, quia serru pse

transiuit anima eius,5c vere beatus est. Na beati qui persecutionc patiuntur propter iustitiam. iustitia

97쪽

Iustitia nam est quod noluit adorare Haman, iustam intuens causam. Cuncta nosti linquM domine, & scis quia non pio superbia,vel aliqua gloriae cupiditate fecerim hoc, ut non ado

ratem Hamantaperbissimum. Libenter enim pro salute Israel, etiam vectigia pedum eius de osculari paratus essem, sed timui ne honore Dei mei transferrem ad hominem,Sene quenquam adorarem,excepto Deo meo. Iustus igitur in hoc facto comprobatur legi Lanctae,iustae,& honae obtemperando,cuius hoc praeceptum est. Dominum Deum tuum adorabis, Se ipsi soli seruire, M . . ac proinde beatam habet memoriam, atque eximius est inter heatos, qui persecutionem patiu-tur vel passi sunt propter iustitiam , talisque filius captiuorum digne adeptus est pol sessionem,

de coronam ciuicam in regno caelorum.

Quam ob causam aliquot homines citra reprehensione adorari potuerint. CAP. ImSE D dicit aliquis. Si contra legem est adorari quempiam hominum, quomodo David sanae

eius di larictae lenis assertor diligentissimus, ieie adorari patrias est,& non reprehenditur sa-cium, quasi contra legem Clamans nan Achimaas, bonum victoriae de Absalon portans et . . S.

nuntium,dixit ad regem: Saliae rex,& adorans regem coram eo pronus in terram, ait: Benedi,

ctus dominus Deus tuus,&c item scriptiam est unclinauit se Bethsahee,& adorauit regem: Etrurium, Submisso Bellisabee in terram vultu, Se adorauit regem. Et ne adorationis gestus minor videatur,ut dicas long. elle minus vultum summittere vel pronuinclinare, quana genuflectere,quod fiebat Haman. Ecce illud occurrit quod mulier Thecli itis, summissa a Ioab, eunt inpressa suilIet ad regem,cccidit coram eo luper terra,& adorauit. Quomodo ergo non reprehenditur factum quali contra legem in Dauid , & Mardochaeus hominem adorare pro sicli legio duxit Ad hoc breuiter ret pondendum,quia longe aliud est, adorare hominem sine Deo, qualis erat Haman, aliud hominem Dei, qualis erat Dauid . Nam dum homo line Deo, homo seruiens Saholo adoratur,ime dubio diabolus in illo adoratur: & ecotra, dum homo Dei ho mo Deum honorans, Sc adorans adolatiar vel iuscipitur, Deus in illo adoratur,deus in illo sui cipitur. Sed de in hoe distantia magna est,quod Haman superbus hoc volebat, hoc exigebat, veadoraretur. David siue quispia ianctus, humilis Dei seruus, iue vicarius, adoratione no deleeta, tur neque sibi hoc exigit, ut adoretur. Et si aliquando religio fieri hoc exigit, constat non si ad iniuriam,sed ad honorem ini, constat non fieri homini,quoniam sit pro nomine domini.

Quare tam dissolu ad regem aditus fuerit, it qui non iocatus adiret,occideretur CAPUT X. CUR autem tanta erat difficultas adeundi regeme diam quod magna difficultas fuerit, ex

o manifestum est, quod Esther Mardochao demandas, ita respondit: omnes tertii regis, rab. . di cunctae quae sub ditione eius sunt, norunt prouinciae,quod liue vir, siue mulier non vocatus imulaterius atrium regis intrauerit,absque Ulla cui istatione, statim interficiatur, nisi sorte rex au ream virgam ad eum tetenderit pro ligno clementiis, at ita Pollat vivere. Rurlum vade, de congrega omnes Iudaeos , quos iii Eui in repereris, & orare pro me ne coedatis & no hibatis rei hus diebus ac noctibus,& ego cii ancillialis meri timiliter ieiunabo, de tunc ingrediar ad regem, contra legem taciens, no vocata,ti ad ens me minii 3 periculo. Cur(mquam tanta erat dissi

euitas adeundi regernt Nimiria hoc venerat ex nimia vcni Oirca te miterae vanitatis,ut rex ma

gni imperii plus homine putaretur habere aliquid, nec vilior fieret ex viti publicae visionis maxime apud Persas mos iste lene sancitus Lit, ut periona regis occultaretur sub specie maiest a tis. Ea lege diabolus per Aman abuti voluit, ut diam ille accusator tam familiaris regi immi neret de ad excusandum nulli aditus pateret, ad exorandum nullias accessiis fieret,emucta re, nis sententia curreret irrevocabilis, atque ita draconi illi deuorare liceret, no sol tu conceptum. vero mersam totum corpus mulieris in utero habciaris,id est, gentem uniuersam delere, penes quam erat promtissa, quemadmodum idem Mardochaeus ad Ueum orans, dicit: Et nune tua volunt mutare promissa,& delere lix reduateni tuam , ct claudere ora laudantiu te , atque extingere gloriam templi & altaris tui.

Aman stulte tempus perditionis Iudaeoru perfortes quaesiuisse,cum an perdendi e sent,

nondum cognoui ger. CAP. XI. Ovsideremus altitudinem cordis superbi in ipsa praeparatione malignitatis , ut mense

primo,cuius vocabulum est Nilari, anno dia odecimo Assitier Naissa est iors in Urnam quae hoebraicae dicitur Phur coram Aman, quo die & quo mense gens iudxorum deberet intersici, S exiuit mensis duodecimus, qui vocatur Adar. Non dumi cubat si ultus, virum deberet gens Iudaeo i ii interfici, dc torte iam quaerebat, quo die, quo mense deberet interfici: forte putabat se esse tantum,dc tantus erat in oculis iuri, i in mania tua mors hominii,& vita credi deberet constituta, idcirco voluntate sua satis esse iudicans, de intersectione quaerendu censebat a sortibus

98쪽

xv PERTI ASIAT. Tv I T I EN. DE v IC T. VERBI DEI. folummodo de interfectionis tempore. At ille, cuius carnis originem secundum sortes illas parabat praedicere, iamdudu dicebat per os prophetae. In manibus tuis sortes meae. Uoces quippe illius tricesimi psalmi,uoces sunt verbi incarnati,cuius incarnationis fides S spes secundum promissione, sic erat in corde illius gentis, sicut insans in utero mulieris. Quantscian vel qua eps l.so. Iescunque sortes eius fuerint vel sint,quas commemorans Deo patri dicit ipse. In manibus tuis sortes meae, nullo modo debent excipi sortes, quas misit A ma, quin ad sortes eiusde pertineat. Et revera sicut in alio psalmo iam tunc dicebat. Et super vestem meam miserunt sortebita con stanti veritate ipsi d icere conueniebat, dc super matrem meam, super gentem, de qua nascitu rus eram, miserunt sortem. Igitur ille perditus,& a sua superbia deceptias,una sortium cosulta tione, de duabus rebus existimauit sibi responsum vel satisfactu esse, scilicet & de intersectione, Bil intersectionis tempore. Sed in manibus tuis (inquit sortes meae, quod sic recte intelligitur. ac si diceret: Iam de isto maligno sortitore Aman hostis & inimicus meus pessimus misit Iories,

ut interficeret. Tu autem in manibus habens potestatem vitae&mortis , sortes easdem com mutasti ad illius interfectionem, S meae gentis ereptionem.

Aman persortes deceptumspacium dedisse Iudaeis Ad impetrandum a Deo auxilium. CAPUT XII. Euera iam in isto diaboli membroi factum est, quod significabatur in ipso capite diabolo.

dicente domino ad heatum Iob. Nunquid pones circulum in naribus eius cnunquidi R Iudis ei quasi aut Infatuatus nam & illusus est ab ipsis sortibus, dum mittente eo sortem pri mo mense, quo die, quo mense Iudaei deberent intersui,mensis duodecimus exivit, totum ut Mannum ad dilationem sors illa poposcit. Deus exegit sortem regens & habens (ut iam dictum est in manibus suis . Primum in hoc insatuatus & illustis est, quod nondum sciens utrum gens Aman il deheret mi et sici, & solum quaerens tempus intersectionis, dum a sortibus respondetur inter se, Ius. Aionem ipsam, 1 primo mense usque ad duodecimum,id est, anno fere integro debere differri, idem esse putat, ac si totu vel utrunque habeat in manibus suis, scilicet dc interfectione de dieri, interfectionis. Deinde S in hoc illusus est, quod dum suscepta mora tantae dilationis interim pendet sententia mortis, oportunum facit uniuersae genti spacium, quod sufficere possit ad Ie gationes mittendas in longinquum, id est, in altitudinem caeli, Unde auxiliares copiae debeant conduci, scilicet ieiunia, lachrymae,& preces,quae nimirum idoneae legationes erant,& sunt, ad inuitandum seu inuocandum de caelo auxilium domini. Profecto Se si prope erat(vt est dominus omnibus inuocantibus eum in veritate nihilominus tamen erat necessarium tam longum,

a sortibus datum dilationis macium,ut sufficeret tempus currentibus epistolis,' recurrentili ad principes de populos tot prouinciarum, Ut nouis epistolis vereres Aman literae insidiatoria, de hostis Iudaeorum . quibus eos in cunctis regis prouinciis perire praeceperat, corrigi possenti priusquam termino temporis concluderentur. Sane clamores eorum, quibus Uel quantis clamauerint in caelum omnem oetatem sentire,& non obliuisci vult sacer ecclesiae chorus, dum per singulos annos statutis diebus declamat ante dominum in persona illoru Euerte cor eius, scili Usse. - cet regis in odium repugnantium nobis, Sc in eos qui consentiunt eis, nos autem libera in manu tua Deus noster in aeternum .Reuera qui perpendit quantum ad negotium fuerit clamare in cae- Ium, ne exterminetur gens unica, de qua promissa i perabatur salus mundi , dignum existimat clamorem illum, siue haec dicta clamoris illius altisonn vocibus efferri de immorari cotempla rioni angustarum illius temporis, quando mulierem saepe ductam in utero habentem, iam tueantequam pareret salutem nostram pene absorhuit.

Semper Dise, qui diuinaepromis remis de Christo memores, eam impleri desiderauerint.

CAPUT XIII. AN putas, neminem tunc in gente illa, vel de populo illo extitisse, quem cur ista tanteret

vel qui sciret Messiam venturum essec Imo nulla aetas extitit, ex quo Deus ad Abraham locutus est,quae non haberet aliquos fidem de sententiam promissionis illius habentes, dc adue

t adventu vel regnorophetas continentestent,id est, qua uis non tam caeleste , qu m terrenum eius regnum sperarent. Nec dubium,quin de si in prosperitate ne rlinen tiores erant, in aduersitate sierent attenti ad illam spem, ad illam expectationem, iamsi ilum aduenire desiderarent quem subuenire posse credebant, utpote regem magnum, regem potcnte. Primus ipse moles,dum mitteretur ad Pharaone.Chsecro inquit domine,mitte quem missurus es. Similiter de caeteris aetatibus, vel temporibus sentiendum,quoties legimus. Eresa,

mauerunt filii lsrael ad dominum propter illam vel illam tribulationem. Sciendii non desuisse clamoribus eorum memoriam saepedictae promisi ionis, qua de lege S prophetis audiebant. promissum esse saluatorem. Simul g notandum, quod quemcu Italiter clamantihus luscitabat

Christi spiritualiter sentirent. Omnes autem audire oportebat legem de patque testificantes eius promissionem,quamuis,non spiritualiter intelliget

99쪽

saluatorem, aliquid per ipsum efficiebat Deus, in quo significaret vel praefiguraret illum, qui , expectabatur &deliderabatur, Chrisium unicum de verum saluatore seut de isto dumi MT UD

dochaeo iam dictum dc adhuc dicendum est. Haec idcirco nunc dixerim,ut dubium nd sit cuin laltem illa vexatio intellectum dederit auditui ut recogitarent audito suae mortis aedicto con iugere ad Deum,& clamare pro aduentu Christi, tale quid, quale illud est David. Ut iustifice tis ui termonibus tuis, & vincas cum iudicaris.

Ecther quatuor illis celeberrimis Tirtutibu3 praegramfuisse. dia P. NI III. DE lectat immorari, diutius contemplari factum mulieris bonae, de qua recte dicas. Mu

lieris bonae beatus vir. Numerus enim annorum illius duplex, quia videlicet Sin prae senti de in futuro seculo memoriam honam,memoriam aeternam habet. Delectat inquam G templari, quam na , & qualibus bonis ornata fuerit,3c qualiter opus salutis per manus eius pioeesserat. E cce in lacio ves in processu eiurum principales quatuor virtutes animaduertimus quas & diuinae &humanae scolae concelebrant, quas philosoplii tam seculares, quam ecclesia 'stici celeberrime praedicanc, ea tamen disserentia, ut isti in spiritualibus S aeternis, illim secuis laribus d tran litoriis fructibus expendant,scilicet prudentiam,temperantiam sortitudinem de iustitiam. Virtutes inquam istas promptum est agnoscere in ista muliere bona,in facta mulae ris huiuu bonae Se sensatae gratia luperna coornatas. Primo iam loco temperantiam eius coni Aderare libet: sequenti,iustitiam: tertio, priademiam: quarto, sortitudinem.

perantiae virius in ea splendet, dum in sommo regni fastigio,in magno regis cubiculo exsta & humilis apparet. Sic enim de ea scriptum est. Cum iam diadema renni in capite Pateius positum scriptura narrasset, necdumque prodiderat Elther patriam suam, de booulum 'suum iuxta mandatum eius, Melicet Mardochaei. Quicquid enim ille praecipiebat observa, M , bat Esther, dc ita cuncta laciebar, ut eo tempore iotita erat,quo eam paruulam nutriebat Item 'ipsa dicit in oratione sua. Tu scis domine necessitatem meam, quod abominer sonum super hiae&gloriae meae, quod est super caput meum in diebus ostentationis meae ,&detester illud quasi pannum menstruatae, & non portem in diebus silentii mei. Ueraciter eximium tempe rantiae documentum hic apparet, quia magna humilitatis suauitatem sermo iste redolet item Ilidem dicit,Tu domine, qui habes omnium scientiam, nouiqvod oderim gloriam iniquorum ex de tester cubile incircuncisorum & omnis alienigenae . Et hic profecto magnum temperatia decus est, quia mulier factam captiuitate regina, quod animo casta sit, Deum testem habet.

Quomodo tu Atia in ea depre se sit. CAP. x UI.

t Ustitia in eo primum animaduertimus, quod confitetur, & dicit: Peccauimus domine las conspectu tuo, S idcirco tradidist i nos in manus inimicoru nostrorum,coluimus enim Deos se se re eorum. Iulius es domine. Hic iustitia est. Nam iutius in principio accusator est sui. Deinde Ramplius in eo iustitia est, quod(sicut iam dictum est Deum testem habet, quod oderit illoriam P iniquorum, & detestata sit cubile incircumcisorum,dc omnis alienigenae . Siquide tempore illota ex quo Deus ad Abraham secta promissione loquens,Circuncidetur ait in vobis omne ma sculinum, & circumcidetis carnem praeputii vestri,ut sit signum laederis inter me& vos Exitatinquam usque ad aduentum Christi, iustitiae principui erat circumcidi, cum fide Abraliae ere, si dentis in promissione beati seminis. Unde& Apostolus dicit. Et signum accepit circuncisi, onis, signaculum iustitiae fidei. Nec praetereundum, quod valde congruit fuerit illud lignum liue tignaculum iustitiae sidet, in ea (qua seme nascitur parte corporis, quia videlicet promis iso cui Abraham credidit, seminis promissio fuit, seminis unius,quod est Christus. Itaque circi . mi, remmonnim erat fidei, testimonium credendi in Christum venturum,fine cuius fide nullus potest iustificari. iustitiae igitur palmam obtinet,iustitiae quae ex Deo est,dum detestatur cu Dile incircunt ilorum, scaens quia praeter sidem seminis Abrahae(cuius fidei circuncisio signum erat rex ille quamuis libi misericors, Deo iniustus existebat. - ,

Et Me luctitiaefuissenuod incircuncisio propter necessratem consueti su tinuerit.

Utas ne minus iustitiae nunc obtinet tolerando id quod oderat cubile incircumcisi quam ii refugillet, ne ullo modo coniungeretur illic nequaqua, nam tu domine (inquit scis ne, Hestia..cinitatem meam. Et vera sententia est, necessitas parit coronam, Vere necessitas eius necessitas fuit pariens coronam. Et quis notiti(inquit Mardochaeus utrum idcirco ad regnum veneris tit Ain tali tempore patereris. diequaquam tanti debuit illi est e custodia corporis sui ut oraeoo, W neret eam communi saluti suae gentis, lino saluti rotuis mundi, cui videlicet saluti omnisi mirabilitet cooperata est illa coruunctio captiuae Hester & regis Assueri. Na per illam occasionem liberati

100쪽

liberati sunt Iudaei, qui sieri debebant patres salutis, patres carnis Christi. Et si illa nondu hoc

totum sciebat quando primum ad cubile incircuncisi suit adducta, tamen sic futurum erat. Et quis accuset Mosen de iniustitia dicente ad eum: Aut dimitte eis hanc noxam, aut si non sacis, Tuq 33. dcle me de libro tuo quem scripsistic Quis item accuset Apostolum de iniustitia dicentem. Optabam ipse ego anathema esset Christo pro fratribus meis, qui sunt cognati mei secundum

carnem Sic profecto nec Hester accusari de iniustitiI potest,etiam si optast et coniungi incircuiscito regi pro salute vel consolatione suae gentis etiam ii non eueniret Periculum tam magnum quod post illam coniunctionem euenit,tala captiuitatis necessitas illam excusare posset.

studimodo prudentia in eius consiliis IFectata sit. CAP. x VIII.

IAH prudentiae virtus in ea speciahitis ad laudein Dei praedicanda est .Fecit enim tam prodenter, ut dictante spiritu sapientiae fecisse non dubites, de sicut de beato Ioseph dictum est. UM io re domini inflammavit eum Ita deis a quoque veraciter dicas. Eloquiu domini inflammavit eam, dicenti ad eam regi. uid vis Hester regina, quae est petitio tua c ei iam si dimidiam partem regni mei petieris, dabitur tibi , ita respondit . Si regi placet,obsecro, t venias ad me hodie, & Aman tecum ad conuiuium quod paraui. Non statim dixit petitionem suam, rid c festim aperuit voluntatem suam, sed ad conuiuium Utriamque inuitauit,ainicum S inimicum, regem re Aman. Prudenter prouidebat illic aperire inimicitias,unde effugere non posset hostis homicida. Sed nec in primo conuiuio rem aperuit, dimiliti3 liostem morti destinatu unius diei mala securitate perfrui, & de magnitudine diuitiarum gloriari, iactantem alc F dicentem, Re in . i. gma quoq; Hester nullum alium Mocauit cum rege ad coniaiulum,praeter meApud quam etiam

cras cum rege pransurus sum. Illum utique male securiam,rege autem magis benetiolum, ma

gis fecit attentum.Si(inquit inueni gratia in conspectu regis,& si regi placerint det mihi quod post ulo, & meam impleam petitionem, veniat rex & Aman ad conuiuium quod paraui eis,d

cras regi aperiam voluntatem meam.Feram immanem, ursum serocem, vi tradat ad luppli cium, allicit ad edulium,ne prius audiat famam,quam iubeat poenam,ne prius videat foueam

quam incidat in eam: prudens de sciens commoditas esse, feram comprehensam intus opprimi. quam exterritam Sc per saltus fugientem cum canibus dubio eventu insequi. Quod prudenter coram rege petitionem'am exposuerit. CAP. NIN. Porro ipse modus locutionis, ubi tandem regi voluntatem suam aperuit, ubi petitionem suam& preces suas locuta est, ille cinquam i modus locutionis qualis extitit, dicenti regi Eest r. iam tertia vice, dux est petitio tua, etiamsi dimidiam partem regni mei petieris, impetrabis, Ita respondit Si inueni gratiam in oculis tuis orex: si tibi placet,dona mihi animam meam pro qua rogo, populum meum pro quo oblecro, Tradui enim sumias, ego S populus meus, ut conter mur, & iugulemur , & pereamus, atque utinam in seruos & iamulas venderemur,eiset

tolerabile malum,d gemens tacerem. Nunc autem liostis noster est,cuius crudelitas redundae

in regem. Laudabilis in tali elocutione prudentia est, prudentia sana cuius doctrix es sanctaec matura humilitas. Nunquid reginam te esse ic iebar, quae tali modo regi supplicahat nunquid amari sese sentichat,quae cum tanto timore obsecrabat c Profecto mirari i ex ipse poterat, qui alteteret illa dimidiam regni sui partem dare paratus erat,mirari inquam quod regina tua, di ecta sua, digna imperio prae cuia: s mulieribus existimata, sibi prae omnibus staminis comis, placita, pro anima sua, id est,pro vita sua supplicabat,tanquam captiua, tanquam proscripta, velut si ab ipso rege fuisset condemnata Haec propter intimandam eius prudentiam dicta sinaquae tanta est ut magnitudinem eius nullus verbis digne valeat consequi.

Eius prudentiam Terim diuinam providentiam fui A, CAP. xx.

NUnquid vero satis est dixisse prudentiam c Imo magis diuinam prouidentiam.Considearemus quae inter dilationes euenerunt, dum differt regi aperire voluntatem suam: de liis quido constabit quia prouidentia diuina rexit reginae prudentiam. Quando ad primum cum rege venit Aman conuiuium, nondum sibimet destinatum parauerat supplicium. Siquidem Deo iudice sic fuerat praeordinatum, Ut ipsemet pararet patibulum,maclunatum alteri, dehi tum sibi. Hoc autem (sicut iam dictum es 3 nondum parauerat. Diuina igitur factum prouideatia non dubitamus, quod voluntatem suam primo aperire conuiuio disterens, veniat inquit rex & Aman ad conuiuium quod paraui eis,& cras aperiam regi voluntatem mea. Egres Ius est illo die Aman laetus d alacer . iube inquit uxor eius parari excelsam trabem habentem alti tudinis quinquaginta cubitos,& dic mane regi, ut appendatur super eam Mardochaeus , dc sierins s. ibis cum rege laetus ad conuiuiu. Nocte illa rex duxit insomne,& inter legendu vel audiendum historias& annales prioru teporum venit occasio, ut illum que parabat Aman appedere super patibulum,ipsemet regiis vestibus indutum imponeret super equu regna, praecedens & clamans Hes. c. ante illum Hoc timore condignus est, quemcuque rex voluerit honorare. Multum itaque pes dilatio