장음표시 사용
111쪽
pe Prineeps peregrino concedat ingressum in suum territorium sub pacto tacito, ut se subjiciat in ordine ad servanda statuta di consuetudines locales Igitur modi illi sortiendi sorum in jure specialiter exprimuntur, ut pateat, posse aliquem ex plurimis titulis, & in pluribus locis conveniri, nempe vel in loco domicilii, vel quassi domicilii, vel contractus, vel deis licti, vel rei sitae, ita, ut penes actorem siet, in quonam ex istis locis velit reum convenire.
I. Interpretatis authentica, inualis, da- urinalis. a. Spectanda mens legislatoris. 3. bensius proprius uerborum. 4. Vitandum ab sturdum. s. Leges concordanda. s. Causia legis consideranda.
7. Quoenam lex odiosa, ac favorabilis. Spectanda. materia subjectum lagis, cui aliquid praecipitur. a. Odiova st icte interpretanda: D-ralius ιβrge. 9. Privatus non potes legem extendere: licit indeatur par aut similis ratio. I o. Declarare tamen potest, casium comprehendi in lege. II. Judex tamen saepius debet judicara fecundum cassum similem. ret. Communis interpretatio vim legis
Quid, & quo tu plex sit interpretatio legis 2
Tnterpretatio legis est declaratio, quomodo I ex fit intelligenda, an hune 1 vel istum casum comprehendat. Alia est authentica , quae fit ab ipso legislatoe, vel ejus successore, vel ab illius superiore, vel ab alio, qui ab his potestatem habet, scut Christus dedit summo Pontifici, tanquam suo Uicario potestatem interis pretandi, & declarandi legem naturalem ae divinam; & haec declaratio est authentica, habetque in essectu vim legis. . Alia est usualis, per usum nempe & consuetudinem introducta: ha. betque pariter vim legis, si sussicienter do da constet.' Unde confluetudo l. 37. Is deleg. dicitur: optima legum interpres. Alia denique voeatur doctrinalis, quam Dei uni DD. Iuria Consulti, ac Iudices inseriorer. Haec equidem non habet vim legis, licitum tamen '
112쪽
est eam sequi. Est quo vel extrema, quando ad casum vel personam non expressam extenditur: vel declarativa, seu comprehcnfisa, quando nempe vel verba obscura explicantur, Vel declaratur, quod persona, vel casus, non expressus in lege, comprehendatur tamen secundum legislatoris inistentionem in lege. Vel restrictiva, quando propter circunt stantias benigne interpretamur, hunc casum sub lege, alias universaliter lata, ex mente legislatoris, non contineri. Et haec interpretatio restrictiva dici. tur Diitia seu interpretatio legis secundum aequum & bonum : nam
emti AE aequitatem signiticat.
Jam vero circa interpretationem doctrinalem tradi solent
euuia r. Legis interpretatio semper fieri debet juxta mentem legisla. . , toris. Ratio est: quia mens & intentio legislatoris est anima legis, Men, leale.&lmensista obligationis, ex ea ortae. Hinc can. humana II. causia 22. q. S. latoris. dicitur a Gregorio M. Non debet a Quis verba considerare, sed voluntatem Nintentionem, quia non debet intentis verbis deflervire, Aed verba intentioni. Et e- tisi. de R. yin 6. Certum est, quod is committat in legem, qui legis Derba complectens contra legis nititur voluntatem. Idem omnino dicitur ι. non dubium s.
Regula a. Uerba tamen logis stimenda sunt in propria fgnificatione. in qua communiter sumuntur a juris peritis: nisi aliud constet de mento Se 'st 3 pr legislatoris. Ratio est, quia ex verbis logis regulariter colligitur mens py 'Iegislatoris. Et si quisque pro lubitu pollet verba legis in Gensu improprio sumere, etiam tunc, quando in proprio sumi poIIunt, nihil amplius esset in jure certum. Aliud esset, si ex verbis proprie sumptis sequere. tur absurdum &c. Si autem verba sunt dubia, intelligenda sunt secundum sensum magis usitatum inter juris peritos. - Regυla 3. Quamvis odia sint restringenda, lavores autem ampliandi, Vi omnis tamen lex, etiam pse .: alis & odiosa, ita est accipienda, ut non tu ιζω. evadat inutilis. Otiosa, imprudens, absurda. Regula 4. Lex posterior, si fieri potest, ita est explicanda, ut priorem c. non abroget, aut et non deroget, quia correctio legis Vitari debet, quan- Leeum ean. tum potest. Hinc silex prior sit specialis pro aliquo casu, non censetur eo talia. eorrecta per posteriorem generalem, nisi id exprimat. Quamvis alias sub genere censeatur comprehendi omnis species: & ubi lex non distinguit, neque nos distinguere debeamus. Regulo s. Cetante tota & adaequata causa legis, legem etiam cessare ε.eensendum est; cum cessante causa cesset etiam essetius. C. cum cessante Causa leti , 6o. de appell. l. adgere 6. δε Iuro. Pαronas. ' O3 I. III. . '- Digitigod by Cooste
113쪽
Pars I. Caput IV. s. III. De Interpretatione legis odiosae & favorabilis.
εἰ Veteres i. An & quomodo lex odiosa sit restringenda, lavorabilis vero extendenda δ Resp. Si verba legislatoris sint clara, aut de ejus mente aliunde constet, nullus est locus interpretationi, sive lex lit odiosa sive favorabilis. Quando autem verba legis sunt dubia, aequivoca, aut dubium est, an hie vel ille casus sub lege comprehendatur, tunc silex est Odiosa, non est ad illum extendenda: secus vero, si sit favorabilis. Ratio est: quia odia restringi, S favores convenit ampliari. e. I s. de R.Z in s. Unde etiam paς sm dicitur, quod lex odiosa sit strictae, favorabilis vero ampla interpres timis. Sic in lege favorabili nomine civium veniunt etiam clerici, & nomine Clerici etiam Religiosi non autem in odiosa quaenam lex Sed unde desumendum est, an lex aliqua sit Odiosa, an vero lavor
.diosa sSpectandum subjectum Iegia &m .
bilis ratio dubitandi est, quia lex saepe uni imponit Onus, alteri affert favorem; igitur respectu unius videtur esse Odiosa, respectu alterius Ucro favorabilis. Sic lex imponens tributa videtur esse favorabills principi, odio a vero respectu subditorum: se etiam lox statuens excommunicationem in percussores Clericorum est favorabilis Clericis, percussori a tem est odiosa. Neque dici potest, attendendum esse, quid lex principaliter intendat, an favorem, an odium: nam hoc ipsum in praxi saepe dissicile erit discernere, an lex principalius Odium, an favorem intendat. Quare attendendum, an materia praecepta illi, cui aliquid praecipitur aut conceditur, afferat gravamen an favorem . . Nam si illi est onerosa, licet aliis faveat, tamen simpliciter videtur esse dicenda odiosa. Sic leges poenales, ac tributariae censentur odiosae, quia gravamen afferunt ei, cui aliquid per illas praecipitur, licet cedant in bonum publicum, aut in honum Principis. Nam in ordine ad hanc denominationem non debet attendi finis legis: alias omnis lex esset favorabilis dicenda, cum omnis tendat ad bonum publicum. Attendendum proinde, an materia legis ei faveat, in quem lex fertur ; & quia leges praecipientes, prohibentesct irritantes eommuniter subditis, in quos feruntur, imponunt obligationem, libertatem restringunt, ipsorumque actus prohibent, aut irritant, Vel onus actus exercendi imponunt, ideo leges illae ut plurimum odiosae sunt censendae, praesertim, si sint poenales aut irritantes: nam in has duas
species potissimum I ex odiosa dividitur. Contra vero leges permissimae, privilegia, gratia ac beneficia Principum sunt favorabilia illis, quibus conceduntur, adeoque simpliciter censenda sunt favorabilia; licui aliis, qui privilegia tolerare debent, sint onerosia. In
114쪽
In dubio tamen, an leges sint odiosae, an vero favorabiles, dicendae sunt potius favorabiles: quia de Principe beneficium potius, quam
odium praesumendum est. Jam vero, ut dixi, leges odiosae sunt fricta interpretationis, praeser- 8.tim si sint poenales aut irritantes: adeoque non sunt extendendae ultra Odiosa stia id, quod lex aperte comprehendit; & quidem etiam tunc, quando pro G ΤΠxor'. casibus & personis non expressis militat similis aut eadem ratio: aut pyς 3xi0ni'. quando non expressa cum iis, quae sunt expressa in lege, sunt aliquomodo correlativa aut connexa: modo lex de solis expressis, salva verborum propria signifieatione, possit intelligi. Contra vero favorabiles leges dicuntur esse ampla interpretationis, ita, Favorab lia . ut multo facilius praesumatur, casus etiam non expressus comprehendi sub lege. Verum hoc ulterius examinandum est. Unde . .
An lex extendenda ad casum similem Τ
seres a. An lex sit extendenda ad personam aut casum non expres. s. - sum propter Imilitudinem seu paritatem rationis, aut etiam propter privarus non identitatem rationis γ Resp. Regulariter ne quidem lex favorabilis ab homi. PQxest legem ne privato extendi debet. Ratio est: quia, licet pro casu, a lege non 'R4 R. . expresso, sit similis, vel par, aut etiam eadem ratio: tamen non potest inde inferri, quod legislator illum voluerit inclusum in lege: cum po. tuerit pro lubitu rationem pro uno casu assumere, non autem pro altero; ne nimis multa simul prohibeat, aut praecipiat, aut irritet. Sic licet Princeps uni ex suis Provinciis varias leges odiosas, aut sa. Licet Vide ' .vorabiles imponat, non sequitur, quod etiam ad alias ejusdem Provin. P 'eias sint extendendae; licet par aut similis aut eadem ratio pro iisdem pugnet Nam si leges sunt odiose, hoe ipso non sunt extendendae, sed potius restringendae- Si autem sunt favorabiles, subintrat aliud princi. pium juris, nempe, quod alicui gratiost conceditur, non esse ab aliis trahendum
Unde si Ponti sex uni ordini Religioso aliquid prohiberet, aut spe-e ale pri ilegium conferret, in neutro casu fieri posset interpretatio extensiva ad alios ordines, licet par ratio, aut etiam eadem pro aliis pugnaret. Unde enatum illud axioma : ratio legis non est lex. Dixi autem I. regulariter. Nam aliud esset, si verba legis aliquo ro. modo essent universalia, ut censeri possent, alios etiam casus, pro qui. Declararebus est par Uel eadem ratio, comprehendere: tunc enim lex non tam tymen potes . extenderetur, quam declararetur, alios etiam casus, licet non adeo clare
expresios, comprebendere: sicque interpretatio non tam esset extensima is sejz cquam Disitiroo by Corale
115쪽
ut in relativi , connexis, Aquipar ti .
quam homo privatus, utpote carens jurisdictione non sacere potest sed comprehensisa. Et idem dieendum de correlativis, quae videlicet habent relationem mutuam: nam, quod lex dicit de uno correlativo, censetur etiam de altero dicere: si sit identitas rationis. Sic quando lex dicit, quod mari. tus lueretur dotem, si uxor committat adulterium, censetur etiam dicere, quod uXor lucretur donationem propter nuptias, si maritus fiat adulter. Et quia maritus non tenetur reddere debitum uxori adulterae, ne isque uxor tenetur illud reddere marito adultero: cum ad imparia judicari non debeant. Ualetque hic illud axioma: ubi est eadem ratio , debet
Idem pariter contingit in connexis, quando scilicet unum connecti aur cum altero, vel ab eo dependet, vel in eo includitur; aut includitur: pars in toto, contentum in continente, minus in majore. Nam cui licet quod est plus, licet utiquρ, quod est minus. Reg. s3. in 6. hinc, qui potest dispenstre cum illegitimo ad sacerdotium, potest etiam dispensare ad minores Ordines. Qui potest condere testamentum, potest etiam condere codicillum. Denique datur locus huic interpretationi comprehensivae in aequiparatis a Dre. Unde si excommunicatio sit lata in eum , qui aufert centum forenos, censetur etiam lata in eum, qui aufert calicem ejusdem valoris.. a Dixi, ab homine privato regulariter non posse fieri extensonem legis .di ad casum non expressum, licet pro .eo sit par, aut eadem ratio. Nam judex in serenda sententia potest, imo debet quandoque legem exten-:dere, vel potius interpretari pro casibus & personis non expressis, si sit - . par, vel eadem ratio: uti etiam, si in judicio contradictorio in causa simili vel eadem jam sit, ita pronuntiatum. Ratio datur l. Io. II. la. I 3. f. de lego. quia non possunt omnes ea sus& eausae singillatim exprimi in legjbus: cum ergo Iudices debeant omnes causas & casus decidere, debent a casu simili, qui exprimitur in. jure, vela paritate rationis juvari ad legis interpretationem. Unde axioma: easus finitiis expresso non censetur omissius. Apud privatos autem non datur talis necessitas. Unde hi , licet detur paritas aut etiam identitas rationis, non possunt sacere interpretationem extensivam circa non expressa in lege, nisi . ut dictum, verba sint aliquo modo universalia, aut indefinita, aut expressa cum non expressis sint correlativa, aut connexa, aut in jure arquiparata, aut sequeretur iniquitas, vel absurdum, si lex non etiam intelligeretur de non expressit. In his igitur casibus censendum est, casum in lege pOsitum :
116쪽
De Interpretatione Legis. III:
situm tantum exempli causa esse adjectum , legem autem etiam intellis ea-dam de aliis ejusmodi cas bus. Ex dictis patet,i per inters relationem doctritialem, videlicet a privatis D D: sectam, non possedegem proprie extendi ad personas & casus non exprestas aliquo modo in lcge. Quia ex defectu jurisdictionis non
possunt legem extendero ad id, ad quod legislator eam non extendit. Sed tantum possunt interpretarione conlprehen a. declarare, casum non ex pressum, saltem implicite& secundum mentem legislatoria, in ge com prehendi: sicque non tam ipsi legem extendunt ad casum non ex prensum, quam declarant, legem ex mente legislatoris se ad eundem extendere. Atque hoc mou O, ct pro casibus allatis, nempe correlationis, connexionis, aequiparationis, intelligendum est, quod dicitur l. ideo et 7 . de LL. Aemper hoc quasi aegibus itulfe tredi oportet, ut ad eas quoque personas, ad eas res pertinerent, να quandoqVe similas erunt. Caeterum si communiter jurisperiti plerique legem aliquam ita explieant, ut sub illa casus etiam non expressos comprehendant, jam non -pmmum amplius est interpretatio mere doctrinalis sed usualis, quae habet vim legis, estque optima j dris interpres. Sic e. g. quia Iuristae NOVellam 66. c. ue ubi Imperator decernit, ut leges testamentaria non obligent, nisi in pro' n.lis. vinciis Romam Imperii sint promulgatae, neque tuhc ante lapsum duOrum mensium, communiter extendunt ad alias etiam leges Imperiales,
hocque usu ipso observatur, dici potest, quod haec interpretatio jam si Cusualia , & vim legis habeat.
F. V De Interpretatione per optigiam.
Quaeres 3. An etiam per epit iam interpretari legem liceat 3 Resp. a firmative. Nam leges univcrsales vel admodum rigorosae aliquan Potrii λδ do benigna aliqua interpretatione juxta verisimilem mentem legislatoris' di.'seeundum bonum S aequum explicandae sunt, & ab his aliqui casus in spe' i ii he eis
eie excipiendi, quos ipst legislator excepisset, si misset interrogatus: non sum honenim possunt omnes cusas legibus exprimi, sed illi, qui plerumque atque eo te ne ordinarie contingunt. Fundatur igitur epithia, seu benigna haec inter-daupretatio restrictiva in praesumpta mente legislatoris, quod sit incredibile, eum in his circumstantiis voluisse obligare ; licet eatus in verbis legis videatur comprehendi. Favent autem epithiae ipsae legesinam placuit in omnibus rebus praeipuam esse justitia Metumsν3, quam fricti juris inserpretalloi.em. L. 8. C. de dic. Item ἔ in omniaus quidem, maxime tamen in jure aeq*uas spectanua es.
117쪽
', . Sie e. g. licet Moniales legem habeant strictae clausurae, in easu ta. Exempla. men incendii per epithiam possent hanc legem interpretari, quod in his circumstantiis non obliget ad manendum in monastcrio. Sic etiam Ma.chabaei interpretati sunt legem, quod liceat Sabbato contra hostes pugnare. Lex jejunii non obligat infirmum, licet lex ipsum non excipiat. Ne que lex procurandi integritatem materialem consessionis pro omnibus circumstantiis obligat. Item lex jubens reddere depositum, non jubet reddere gladium, quando alter se ipsum vel alium illo praevidetur oeci. surds. Ex quo patet, non tantum circa jus humanum, sed etiam Di. Vinum ac naturale locum esse epithiae. Dissicultatem tamen movent alia juris effata: nam l. I. C. de leg. ait Imperator: Inter aquilatem jusque interposiuam interpretationem nobis solis Noportet licet in picere. Ubi plane sibi soli reservavit interpretationem per epithiam. Et in I. prostpexit I a. ff. qui S a quibus manumissi J. C. vult, legem etiam duram observandam esse, si ita scripta sit. Item can. 3. dist. 4. S. August. ait: Non de legibus, sed flecundum leges judicandum esse. Ergo videtur omnis locus epit Liae esse sublatus. s. Resp. Haec tantum probant, quod lex dura servanda sit, quando ver. Noni men .in legis ac mens legislatoris adeo clara sunt, ut non admittant aliam in. si Verb iunx terpretationem: non tamen probant, quod epithiae non possit esse locus, quando verba sunt generalia, quae in particulari casu, salva adhue ver- horum generalitate, admittunt interpretationem ex bono & aequo. Si autem dubitatur, quid justum aut aequum sit, tunc juxta LLI. C. de leg. Princeps est consulendus. Vide P. Engel l. I. tu. a. s. q. n. 77. Caeterum circa leges irritantes, & quae sormas substantiales actibus praestribunt, epithia non habet locum. Sic non valet matrimonium clandestinum, quacunque urgente necessitate, nec contractum cum alio impedimento dirimente. Quia hic attenditur ad agendi rationem uni. formem, non autem ad bonum alicujus privati.
a. Per abrogarionem, revocationem, Id. gem, vel consuetudinem contrariam. .' Species autem derogat generi, non contra.
3. An abrogari possis lex, a siveriore confimata 4. Ouid sit dipensatis Τς. An sussciat praesumpta p6. Pus naturale iurisipensabile.
118쪽
II i . Ouis possis di ensare p8. Misicopus disspensare non potest in lege Pontificia, rus ei tacue uti e presse sit permisum.
q. Ac mu uni autem est in variis tes. bus : ut in frequentibus: tirgente necis data: in leoloribus: in Διiis: si conssuetudo, privilegium , vel lexi a concedat. l . Quinam alii di ensiure possim ΤII. Superior etiam siecum ipso potest disspensare. ia. Non tamen β ipsium absiolvere , aut instituere: net tutor in rem suam fieri
i 3. Praelatus in lege sua etiam absque ea a justa dispenset validet non t
rem licite. I 4. In lege superioris vero nec valide' nec litueo
I s. Causa dipensandi in impedimensis
16. In voto castitatis aut Religionis. i7. Dispensatio cesia per revocationem, ἰς temporis praefixi, cessante causa. I 8. Praxis petendi dispensatiorem a D
I9. A S. Paenitenti aris. go. Praxis scribendi pro dis Vatione: ai. Praxis eaequendi di*t ationem. Lex cessare potest vel totaliter, vel tantum' partialiter.. Totaliter ce set abrogatione, vel cessante adaquata caussa mali : item cellante materia vel objecto legis , vel cessantibus circumstantiis , pro: quibus eist lata, Partialiter cessat derogatione, dispensatiane se & cessanto partialis causae linati, i De quibus jam dicendu mo
s. rQuando lex cesset cessante illius causa Τ
D elaond. Lex cessat ex integro, quando cessat totus illius finis intrin- rox, laeus, seu causa finalis j nempe bonum communitatis , quod lex m. Lex γειτtendit tanquam finem suum essentialem, ud patet ex pia definitione te. ligis. Ex hoe detectu cessarunt leges caeremoniales veteria, testamenti, utpote figurae christi, ae legis Evangelicaeo Si autem tantum cessaret finis extrinsecus, aut intrinsecus quidem νsed non totus, nempe in una tantum vel altera parte legis, lex non cessaret totaliter, sed tantum quoad illam partem cujus finis cessat, quia utile per inutile non debet vitiari c. 37. de R. y in 6. Quando vero Iex fundatur in periculo communi, ne quidem par tialiter cessat lex, licet respectu alicujus determinati cesset periculum. Ouia finis talis legis est praeca ero periculo communi , ac frequenter eontingere solito : hic autem finis non cessat. Sic lectio librorum haere.
119쪽
leorum prohibetur etiam illi, respectu cujus nullum est perieulum perversionis: quia propter commune periculum haec lex est universaliter lata.. g. H.
Quando Lex cesset abrogatione vel derogatione
Desp. Quando vel tollitur lex totaliter a legislatore, aut ejus superiore,
aut successore, per revocationem, vel per noVam legem aut conlue. tudinem contrariam, tunc lex dieitur abrogari. ouando vero lex tantum quoad partem aliquam revocatur aut tollitur, dicitur ei derogari. Porro per legem posteriorem generalem non censetur abrogata
lex prior particularis seusspecialis, nisi in posteriore aliqua illius mentio fiat: erit igitur tune lex prior aliqua exceptio & limitatio posterioris generalis legis. Si autem prior lex sit generalis, clausa in corpore juris, quam proin legislator priesumitur scire 9 Obrogatur per posteriorem genera. lem contrariam , vel si posterior sit particularis, priori derogatur, licet non fiat mentio prioris. Et universim species derogat generi, non genus speciei. Quaeres, quis possit abrogare legem Τ . Certum est , quod eam abrogare saltem valide possit ipse legislator , elus superior ae successor.
Dubitatur autem i. An inferior possit legem suam propriam abroga. re, quando a superiore est confirmata Τ Si superior confirmationi clauissulam adjecit, qua irritat abrogationem, aut derogat derogationi, ab in. seriore faciendae, non potest in serior regem suam propriam abrogare, vel per novam legem ci derogare. Idem dicendum, si superior legem insertoris simpliciter confirmavit drauthorigavit , sine ejusmodi clausula irri. tante , aut derogante ; nam etiam tunc non potest in serior legem suam abrogare quia co firmatio authoritativa, ut distincta a mera approba.tione, censetur elle lex superioris nisi lex inserioris cedat in bonum iptius et tunc enim posset eam abrogare, quia non censetur superior velle ei invito beneficium obtrudere: adeoque tunc probabilius posset inserior legem suam abrogare; pro hoc enim casu videtur confirmatio suis perioris esse facta sub tacita conditione: si inferior non uelit abrogare legemmifaventem. Ita Abb. Palao, Niestner , Schmal Zgruber. Dubitatura. An Episcopus abrogare possit constitutiones lactas in Synodo Dicere sana P Potest per se loquendo eas abrogare, si viderit expedire. Ratio est, quia solus Episcopus habet potestatem legislativam, Clerici vero non habent votum decisivum, sed tantum consultivum. Unde Episcopus iis non aliter obligatur, quam si ab ipso solo essent latae, nempe ex decentia naturali, ad vitandum scandalum,& in quantum bonum com-
120쪽
mune exigit. Dixi aurern n β lo nimio, nam s constitutiones synoda. les estent confirmatae a Ohda Apolloiica, aut in pactuin transiissent, Episcopus non post et cas abrogare: imo neque in iis dispensare, aut eis derogare.
Quando & quomodo lex cesset per Dispensationem ρ
T,spensatio desinitur, quod sit relaxatio lagis publiea auctoritate factapro ali. 4. quo particulari Olis vel persona manente interim aliorum obligatiUne. Unde Qtiidiit M. lex tantum cessat rei pei tu eorum. eum quibus dispensatur, non aute in iPeni3 tua
respectu aliorum. Quare dispensatio ab aliquibus definitur, quod sit
Quamvis autem fieri possit nuda superioris voluntate ; non sufficit s. tamen voluntas, quae tantum daretur, si superior rogaretur. Nam volun-Non suffcitias, quae tantum Saretur, hie & nune non datur quamvis tune aliquando Py tuMPτη si locus epit Liae, qua praesumitur voluntas superioris absolute existere si tamen consensus superioris tantum requireretur, ut actus aliquis fiat eum dependentia a voluntate superioris, dispensatio valeret etiam cum consensu conditio nate praesumpto: quia tune superior non est invitus quoad substantiam, sed tantum quoad modum; qua ratione Religiosi aliquando excusantur a gravi peccato, licet non petant licentiam a superiore.
Proprie tamen loquendo superior concedens Religioso facultatem aliquid accipiendi, dandi aut retinendi, non disipensat in lege : utpote quae non absolute & simpliciter prohibet aliquid retinere, sed tantum . prohibet , illud retinere sine licentia superioris: sicut paenitens dans facultatem consesellario peccata exposita evulgandi non dispensat in lege sigilli, eamque non tollit, sed tantum ponit conditionem, sub qua nunquam obligavit lex sigilli. Leontra praeceptum jejunii c. g. simpliciter & absolute obligat, nisi legislator per dispensationem respective ipsam legem tollat. Sic etiam in jure naturali nemo, & in jure divino nullus mortaIlum 6. dispensat, nec potest dispensare ; sed eam tantum ponit materiam , easque su RAI irale circumstantias & conditiones, sub quibus jus naturale nunquam obligavit: ἰ re ς' quin habeat iurisdictionem ad omnem dispensationem requisitam, ut in 'secunda parte hujus traetatus dicetur. Aliud est, quod summus Pontifex aut concilium generale interpretari possit in turpretatione etiam authen, qtaea jus naturale ae divinum positivum , an nempe hoe vel illud in hiscir. mstantiis comprehcndatur sub lege naturali aut divina. Quod objici solet, Papam dispensare in voto solenni Professionis, in matrimonio rato , in Sacramento confirmationis conserendo a simplici sacerdote &c. solidum non est, quia vel ista sunt juris humani: via si essent juris divini, Deus censeretur dare potestatem Ecclesiae, ex rationibus gra-