장음표시 사용
71쪽
Hoe temperamentum assequi nos putamus, si ex una partz rejiciamus vagum illum nimisque laxum Probabilismum, qui contentus est geoneratim quarunque probabilitate, qu autumVir tenui, incerta, nixa moistivo levi, aut per contraria motiva enervata, aut non versande circa li. eentiam actionis, sed circa aliquid aliud, a- g. circa Ualorem actus &e. ex altera vero parte faveamus probabilitati Vere ae solide tali, certae, nixae fundamen o gravi ac prudente, etiam in comparatione contraria
probabilitat s solide subsistenti, ac versanti immediate ae directe ei rea licentiam actionis: absque obligatione tamen solicite ac laboriose dime tiendi gradus probabilitatis, utpote quod in praxi esset dissi eillimum aesame impossibile: unde obljgario ceMOS gradus probabilitatis dimetienis di ae supputandi esset, spectata humaua infirmitate, nimium ardua, ple. na anxietate, perturbatione, di periculis peccandi formaliter; cum ii manae mentes certae reddi non pollent, an suffcientem diligentiam ad hi huerint in discernendis ac dimetiendis gradibus probabilitatis, an debitum ejusdem gradum attigerint, ae proin Onus Christi Ieve nimium quanis tum aggravaretur. Suffciat igitur, nos certos es Ie, hanc via illam sententiam, versantem circa licentiam actioni , absolute, & comparativo etiam, seu in comparatione contrariae probabilitatia ejusque motivorum esse probabilem vere ae solide. . V.
Sedes Apostolica, Theologia, & Iuris prudentia supponunt licitum
este usum opinionum probabilium.
Hanc viam tenuisse video ipsos summos Pontifices non raro, dum e. g. in matrimonio rato, aut pro talione Reigiosa dispensarunt: aut dum matrimon ja haereticorum cum impedimento suris Ecclesiastici eo n. tracta invalida decernunt. Aut dum Urbanus VIII. respondit, Missio. narios in India polle procedere cum converis ad fidem Catholicam se. cundum sententias probabiles, ipsis magis favorab aes.. e. Imo hanc viam videntur inire passim Theologi ae Iurisconsulti, dum Sintent te docent, in dubio juris posse nos sequi sententias probabiles, e. g. ini. Frobabiles. - re matrimonium cum pacto callitatis, aut cum impedimentes criminis invincibiliter ignorato: Judicem pol Ie secundum allegata, & pro soroexterno probata occidere eum, quem privata scientia scit innotentem reum, qui, sub promi stione licta matrimonii, usum corporis obtinuit a puella, non debere eam decerminate ducere, sed polle illi dotando satis. iacere : sponsam resilire posse a sponsalibus, si sponsus in fornicationem incidat: Clericum reconveniri polle a laico coram judice lateo actione
72쪽
De effectu seu obligatione Legi3.
ehoari posse eum fide positive dubia: reum in conscientia non teneri stare sententia ludicis, licet jam transierit in rem judicatam, si postea manifesta instrumenta invenerit de justitia suae cauis: possessorem bonae
fidei, re evicta, non teneri restituere fructus virtualiter exstantes: pose sessorem bonae ae malae fidei posse rem furtivam reddere suri ad se indem. nem servandum: haeredem ab intestato non obligari solvere legatum profanum, aut relinquere fidei commissum ex testamento ratione solenni ratum imperfecto : neminem teneri lege aquilia , aut legibus noxa libus, qui nullam commisit culpam theologicam : reum non obligari iudici interroganti fateri erimen capitale: ex contractu, metu gravi injuste extorto, neminem in conscientia obligari: filium. familias vi senatus con .sulti Maeedoniani non obligari in conscientia reddere mutuum , licet illud adhuc sormaliter exstet: confitentem non teneri facere confessionem materialiter integram exprimendo e mplicem consanguineum Consessario notum: filaum naturalem, per matrimonium secundum legitimatum, posse succedere in primogenitura prae statre minore, ex primo matrimonio nato: indebitum, ex ignorantia juris solutum, posse repeti: Clericos non teneri ad restitutionem, si bona beneficialia superflua erogave. rint ad causas profanas: Ecclesiasticum privuegiatum simpliciter ad de cimas colligendas in aliquo districtu, pol Ie illas etiam ex novalibus colis Iigere prae Parocho : matrimonium non debere validari coram Paroelio& testibus, si prius coram illis invalide fuerit contractum: item : si ex desectu consensus matrimonium fuerit nullum, in certis circumstantiis tussicere, si illa pars sola renovet consensum tacite, quae illum prius non praestitit: valide & licite contrahi matrimonium cum opinione probabi. Ii de non existentia impedimenti dirimentis: Consessarium polle absolis vere cum jurisdictione probabili: in mortis articulo posse sacerdotem. etiam non approbatum, absolvere in praesentia parochir moribundum in praxi posse absolvi, licet nulla signa determinata doloris edat: non te. neri nos confiteri peccata negative dubia, aut circumstantias intra ean. dem speciem notabiliter aggravantes: non teneri nos lege, Romae tantum promulgata Has ego quidem assertiones non omnes laeto ireas, video tamen,
Iie t snt mere probabiles, cas a multis tam in scholis, quam in libris editis doceri. Et quamvis sortassis suis auctoribus probabiliores videan. tur, quis tamen facile gradus probabilitatis discernat supponunt pla. ne istae opiniones, quod liceat in praxi sequi sententiam vere probabilem, reli ista tutiore, quando agitur de licentia actionis. Supponunt etiam quod non obstante probabilitate sententiae oppositae formari possit ulti. mum dietamen conscientiae iussi cicnter certum, atque excludens dubium
73쪽
7s . Pars I. Caput II. . : I. practi eum: alias istas sententias, utpote minus tutas, non liceret iupraxi sequi.
Atque ex hoe ipso confirmatur veritas nostrae doctrinae: nam si principia probabilismi non sint solida, tolli de medio debet valde magna pars Theologiae ac jurisprudentiae, omnes videlicet eae disputationes, quibus de licentia a tuum humanorum, quales sunt ferme innumeri, in utramque partem probabiliter disceptatur. Cessat enim disputatio , ubi probabilitas locum non habet. Duobus velut vocabulis absolvenda erit omnis de obligationibus humanis disputatio : Tullus est: ergo eligen
β' . . At enim, opponunt adversarii, ipsi SS. Canones in dubio tutioremti iis, , ,'' partem esse eligendam statuunt: hoc enim dicitur c. ad audientiam Ia. fit ellterula. & e. petitio 2 q. de homicidio. c. Juvenis 3. de Spons &c. Resp. Sacri Canones nunquam principium illud statuunt pro lege ali. qua universali, alias enim ne quidem probabilissimam sententiam lice rei sequi, relicta tutiore: quod certo falsum, damnatumque est: deinde etiam in dubio negativo de existentia legis deberemus semper eligere tutiorem, stantem pro existentia legis. Imo nullam ex paulo ante enumeratis sententiis liceret amplius docere, aut in praxi sequi, cum o P positae sint tutiores. Imponerentur innumerae gravissimae obligationes, quae nunquam exstiterunt, ae suave Christi jugum fieret intolerabile humanae infirmitati. Duo habentes jus seque probabile obligarentur ad contraria & impossibilia, ut supra est demonstratum. Pontifices ipsi tapius responderunt aut dispensarunt secundum sententias vere proba hiles, relicta tutiore. Et cur tota dubia ab Episcopis aliisque Praelatis ad varios Pontifices identidem ad decisionem sunt missa, si universialis datur obligatio, tutiorem semper 'partem in dubio eligendi. Nullatenus igitur est credibile, voluisse Pontifices obligationem uniuersalem imponere, tutiorem semper partem in dubio eligendi: sed pro casibus quibusdam particularibus responderunt, consultius esse, ut pars tutior eligatur, & sic indicant vel consilium tantum, vel debitum decentiae ac convenientiae, non autem debitum praecepti seu strictae obtrugationis. Deinde in dubio practico semper pars tutior debet eligi, etiam debito strictae obligationis, non autem in dubio speculativo, quod versatur circa licentiam actionis; & in hoc etiam sensu intelligi pollunt Ca- non es, & vetores quidam scholastici, quando dixerunt, vel supposue runt, in dubio partem tutiorem eligendam esse. Caeterum hene advertunt DD. lententias rigidas, mere probabiles, non semper esse tutiores, eum scilicet legem Dei, de qua David, latum mandatum tuum nimis. ita coarctant di exasperant, atque suave Christi
74쪽
De effectu seu obligatione Legis. J ' ita aggr V nt, ut spectata humana infirmitate, infinita propemois
dum hominum , & actuum humanorum Uarietate, atque in rebus mora.
i. μ--idς: u oet durum ac disti tale nimium reddere.
Dei quinos dele sentire Iubet in bonitate offensionibus, ae formalibus, vel saltem periculis eorum frequentissimis homines nimium exponerentur. Qua enim ratione tutius sit id, quod frequenter adeo infirmis mortalibus esset lapis Ostensionis, & occasio ruinae pg. VI. Synopsis argumentorum. Un Iridem ita ' et colligere: Deus potuit nobis permittere, ut Ine I ac solidae probabilitatis, & consequentis inde dubii in vincibilis de existentia legis, eadem nondum proXime obligaremur Ergo a L . Censendus est Id etiam voluisse. I. Quia hoc censent innumeri Doctore, μ' - 'sapientes ae Deum tamentes, re bene expensa atque in propriis terminis examinata, pleraeque per orbem catholicum Academiae, & scholae publicae, Di rectores animarum &e. r -diquia boς M'gra commendat suaVem Dei gubernandi rationem, ae . di m . Commodatam magis humanae infirmitati: minuit serupulo, an, tetath, R 'iςμ perturbationes, imo etiam peccata sormalia. Minus dissicilem reddit usum & administrationem Sacramenti paenitentiae, conversionem ac di-reetionem animarum, & universim salutis negotium reddit magis expeditum, ac religionem nostram magis acceptabilem, tanquam onus leva& suave Christi Iugum. 3 Quia periculum, ne multae leges, re ipsa existentes, amittant vim 1 - .. . proximam Obligandi, & sie augeantur peccata materialia, non est magnum adeo incommodum, cum sine offensione Dei hoe fio et es te.' Η' que detrimento salutis: multo autem majus malum est multiplicatio peccatorum formalium, quae in sententia Rigoristarum contingere 4. Quia, si vere, solide ae comparative probabile si, legem non Dictis .existere, stante etiam dubio speculativo de illius exilientia, formari ni. ,hilominus poterit dictamen ultimum conscientiae moraliter certum de Ii .eentia actionis, hie & nune ponendae, si non ex principiis directis sal. tem es reflexis, ut ostensum est, si eque saltem ex lege Dei consecuen. te est Iieitum. quod fortassis lege antecedente per se est prohibitum Un. de nullum est perieulum Deum offendendi utpote qui solo peccato sor. diali offenditur) neque operans se exponit periculo salutis. r. Quia probabilioristae argumenta sua, quod tutior pars si eligenda, Rattiff. tuod operano Voret in du tuo, quod non possit formare dictamen ceristutas
75쪽
tum, quod exponeret se periculo offendendi Deum , ' incurrendi rul. iam salutis &e. ipsi mei debent solvere in dubio negativo, item in dubio positivo, quia etiam ipsi tutiorismum rejiciunt, & ex principiis directis meram habent probabilitatem & opinionem de licentia actionis. Unde pleraque argumenta possunt in ipsos retorqueri. Sic etiam ipsi dehent admittere, quod laepius lege consequente sit permissum, quod lege antecedente est prohibitum, e. g. in calu conscientiae in vincibiliter erroneae. aut in vincibilia ignorantiae; aut perplexitatis, aut in casu dubii negativi, nut majoris probabilitatis suae opinionis, si ea non obstante lex proh iis hens re ipsa existeret. Et sic etiam admittere debent, quod stante dubio speculativo, aut probabilitate de existentia legis antecedentis prohibentis, haberi nihilominus possit certitudo practica de licentia actionis vi legis consequentis hie & nune ponendae, ut manifeste patet in casu, quo poneretur, quod Deus expresse significaret, se nolle eum hic & nune ob. Iigare ad omittendam actionem, cui probabile est ex principiis directis, non existere legem prohibentem, licet re ipsa talis existeret, & ipsi etiam probat ille aut probabilius sit, eam legem existere. Plane in hoc casia stante dubio, aut etiam probabilioritate de existentia legis per se prohi-hentis, certus tamen emet, quod hic ει nunc vi legis consequentis permista sibi sit actio, ae consequenter quod eam exercendo non peccet. at res eum G. Quia leges humanae non obligant proxime, seu in actu secundo, iegς bum ' quando habetur grave ae solidum fundamentum judicandi, eas non existere: nam leges humanae, ut obligent, debent esse clarae, suffrienter promulgatae, intimatae, ac notae. Atque in dubio sequendum, quod es h humanius,&henignius: ae in obscuris sequendum, quod est minimum :contraque eum, qui legem clarius dicere potuit, ct non dixit, interpretatio est facienda, ut ipsae leges monent: uti etiam, quod favores sint ampliandi, odia vero restringenda. Unde principii instar habetur a JCtis, quod lex non clara, nee certa, sed dubia, vel ambigua habeatur instar in vincibiliter ignoratae, ae proin neque ad decisionem causae possit allegari, Ree operetur effectum legis. 7. Deinde nemo a certa possessione libertatis moralis deturbandus est propter merum dubium superveniens. Atqui homo ante exortum du-hium de existentia legis prohibentis aliquam aetionem est in certa possensone libertatis moralis illam ponendi. Ergo per dubium ab hac sua possessione deturbari non debet: sicut a possiessione non debet deturbari per dubium superveniens de contractu inito. Unde, cum dubitatur de existentia legis aut obligationis, pars illam adstruens est instar qui petit & urget debitum: pars autem altera est instar Rei niuantia debitum, ae desuadentis suam libertatem scu
76쪽
De effectu seu obligatione Legis. - 73
immunitatem ab obligatione. Sed ex dispositione iuris, Actori, aIi quid
asserenti ac praetendenti, incumbit probare suam intentionem ς alias ab. Iolvendus est reus e in dubio vero favorabiliores sunt partes rei. Ratio ulterior est: qui vocat alterum ad fervitutem, debet prohare suam intentionem, aliaa pronuntiandum est pro libertate. At volens imponere obligationem vocat alterum ad servitutem. In dubio proin Randum pro libertate; cum alter suam intentionem non lassicienter probet. Eodem modo discurrendum etiam propter paritatem rationis de legi-hus Divinis dubiis. de quarum non . existentia habetur grave ac solidum fundamentum. Non enim Deus, de quo sentiendum in bonitate, minus benignus est legislator. Sicut ergo legislator humanu non censetur velle
proxime obligare in dubio in vincibili de existentia, aut eos, qui gravemae solidam rationem habent de non - existentia legis, se neque legislator Divinus. 'Denique g. illud notandum, quod etiam Rigoristae in praxi non raro .sa quantur sententiam benigniorem; memorabile hujus rei exemplum ha- Praxis RIgoatiemus in R. P. Constantino Roncaglia, qui in Theologia sua Morali tom. marum be-X. tract. I. de ast Hum. q. I. C. a. sic scribit: Onfessarius postquam diluenter RiSR', S d Theologia Morali studuit, me auctore, non anxius fit circa illam tam aestatam qua ' 'η φο si emn: an licitum sit siequi minus probesile in conspectu probabilioris. Probabilis. ς' ra Aequerida docuit me meus Princeptor, S pariter ego pluribus albim annis eandem doetii flententiam. At experimento vidi nihil ad praxin 'deservire. Quis enim υel stu. dendo , Sproecipue dum audit confessimes, potest omnia momenta utriusque partis luehrare ,'inde definire: hoc est minus probabire: hoc probabilius 7 hoc esset onus imtolerabile. Satis mihi fuit in praxi sequi sententias, luas rationabili fundamento innixos putavi, S ita credidi satisfecisse meae conficientia, absque eo, quod judicem me constituerem inter minus probabilem S magis probabilem. Ita vir ille re. Iigiosissimus, quem usus & experientia docuit. Optandum plane esset ut severi Tutiorismi ac Rigorismi defensores, go antequam scribere incipiant , atque acerba crisi alios proscindant, prius Poenitentiae
per aliquot annos in loco aliquo. ad quem frequentes peregrinationes in , Sacramenstituuntur, consessiones excipiant. Fortassis eX perirentur, quam into. tum intole'
lerabile sibi ac paenitentibus onus imponant. Dissicile non raro est speciem 'bi ς yς 1 numerum Peccatorum ex paenitente elicere: quid Τ s omnes ei reum '' 'stant as, circa peccata etiam dubia oporteret singillatim exquirere 3 quid psi oborteret habere certitudinem positivam de contritione persecta elieitai paenitent C, certoquc elut gradu y post omnia examina, torturas, instrv.
77쪽
de elieito persecto amore Dei, ae certo ejus gradu, imo neque de actulsu pernaturali, utpote quem a naturali, ordinarie saltem, non discerni- unus. Unde ergo certitudo positiva de dispolitione poenitentis 3 oporteiret igitur peccatores passim fine absolutione dimittere, aut rigorismum . aliquantum temperare, & sequi praxin, a viris doctis & timoratis pro-lbatam. Videas etiam fortassis rigidae doctrinae Sacerdotes a Consessionibus Iudiendis se subducere. Chri lius ipse dixit olim de quibusdam: Alliganti onera grauia F importabilia, F imponunt in humeros bominum, digito autem 'o nolunt ea movere. Mattia. 23. Dicunt nempe , & non faciunt: aliis rigidi, sibi saeiles. Quod de iis etiam dictum intelligi potest, qui severitatem &rigorem doctrinae magnum praeseserunt, & concionatorie ex cathedris, aut editis libris gelo se declamantes, viros doctissimos, de re litteraria& Ecclesia bene meritos indignis satae modis proscindunt. Mirum i si talis loquendi scribendive modus certo aut probabilius ipsis licitus vl. deatur , quam oppositus, qui mansuetudinem, humilitatem, ac chart-
. In lex obliget in dubio, an sit obrogata, vel dispensata, vel jam impleta
si, Desp. Si dubium sit tantum negativum, omnino obligat. Ratio est: quia lex est in possessione, cum certo constet eam exstitisse ante exis. ortum dubium: neque prudenter iudicari possit, eam esse abrogatam, . aut dispensatam , aut impletam: cum hoc judicandi nulla habeatur ratio probabilis , hoc ipso, quod tantum negative dubitetur. Major autem est dissicultas, quando dubium est positivum: nam tun et habetur positiva probabilitas seu ratio gravis judicandi, quod lex sit abrogata , vel dispensata vel impleta, adeoque videtur hoc prudenter judicari posse. Ergo etiam prudenter judicari poterit, quod non amplius obliget: consequenter juxta principia Probabilismi videtur licitum, talem legem non observare. Conf. Legi probabiliter jam est satisfactum : ergo pro- habile est, quod non amplius obliget, consequenter, quod oppositum sit licitum. Sed Resp. Si vere ae solide est probabile, quod licitum sit ejusmodi legem non observare, locum etiam hic habet doctrina Probabilitat, dicendum que, quod non obliget. An autem Vere probabile sit, legem non obligare, quando probabiliter est abrogata aut impleta, ad Probabilismum
Videtur autem ditendum, talem legem adhuc obligare, si aequalis ha beatur probabilita , quod lex non sit abrogata, aut impleta. Quia vide.
78쪽
De effectu seu obligatione Tegis .
tur adhuc esse in sua possessione: nam ante exorturn d Lbitire, aut probabi, litatem de abrogatione aut impletione lex certo erat in possessione, . per d. bi ε Mys super Veniens autem dubium aut probabilitatem eo impletione, non de. 'μ- pellitur a possessione, cum etiam habeatur vel major vel aequalis probabi. 'litas de non- impletione. Alias non posset in dubio melior esse conditio, possidentis, si per dubium depelleretur a possessione. . Cons. Qui nititur contra ejusmodi legem, prius certo existentem, de-het probare, eam aut esse abrogatam, aut dispensatam, aut jam esse ei satisfactum. Atqui si tam pro abrogatione aut impletione, quam pro non abrogatione habetur aequalis probabilitas, non suis cienter probat abrogationem &c. Sic si certum est, te mutuum accepisse, & positive. dubitas, Cum probabilitate in utramque partem aequali, an restitueris, non sussi- Cienter Drobas, te restituisse: adeoque mutuans manet in possessione exigendi debitum, tuque teneris adhuc illud solvere. Sic etiam, si certo tibi NRI te constat de commita gravi peccato, & positive cum aequali probabilitate ''is i R. in utramque partem dubitas, an consessus sueris, non suffetenter probas, P*η φ* y 'te praecepto confitendi satisfecisse, adeoque manet illud adhuc in sua pos.sessione, urgetque consessionem. Neque hoc est contra principia proba.hili sint, prius posita , sed est illis quam maxime conforme; nam sicut li-hertas manet in possessione, quando dubitatur, seu positive seu negative, an lex unquam exstiterit, quia scilicet ante exortum dubium libertas suit in certa possessione, per dubium autem superveniens ab ea non depel- Iitur, cum non lassicienter probetur legis existentia; ita e contrario lex Prius certo existens non depellitur a possessione per dubium superveniens, iseu positivum illud sit, cum probabilitate aequali in utramque partem , , seu negativum, sine tali probabilitate. Ex quibus patet etiam responsum ad argumentum contrariae senten
tiae: nam licet prudenter judicari posset, legem non amplius existere, aut jam esse impletam, tamen etiam aeque prudenter judicari potest op politum, scilicet, legem adhuc existere, aut necdum esse impletam, hoc ipso , quod aeque probabile si, illam non esse abrogatam, aut impletam. Ergo manet illa in sua possessione, in qua ante fuit. Non enim susticit, ad eam a possessione sua depellendam , ut tantum probabiliter ei sit satisfactum: si aequo probabile est, ei nondum esse satisfactum: adeoque ma n et lex adhuc in possessione certa, in qua ante suit. Hinc Theologi ae Canonistae passim docent: si dubium si, an dies je- Miunii, aut festi si finitus, abstinendum adhue a comestione & labore sor. Constat in viti: quia tunc adhue praeceptum manet in possessione, utpote a qua per βψ i*Πς dubium superveniens non depellitur. Econtra, si dubium sit, an dies jejunii aut festi jam sit inchoatur, nondum dari obligationem ad abstinen-Κ et dum
79쪽
dam a eom stlone aut labare servili: quia nempe tune libertas adhue' est in polressione, in qua fuit ante exortum dubium. Propter eandem ratio innem, si dubites, an a I. aetatis annum expleveris, nondum teneris jejunare: si dubites, an votum emilaris, non teneris; bene vero, si de voto emissis constet, dubites autem, an impleveris: idem, si dubites, an recitaveris Breviarium; quia scilicet praeceptum manet in possessione. Leonis - era si dubites, an ante medium noctis aliquid comederis vel biberis, licet saeram communionem sumere: quia libertas communicandi, quae ante hoc dubium exstitit, per superveniens dubium non privatur sua posselli ne: quae etiam ratio est, cur post contractum bona fide matrimonium petere & reddere possis debitum, licet dubium superveniat de valore matrimonii, si dubium adhibita diligentia in inquirenda veritate non possis depellere ; quia scilicet matrimonium, & in eo landatum jus petendi & reddendi debitum manet in possessione: ae melior est conditio possidentis. Oppositum autem dieendum, si dubium facti, e. g. circa amnitatem conistractam antecedat matrimonium: tune enim matrimonium non est in
possessione, sed praeceptum ah stinendi a copula, donec probetur lassicienter, matrimonium esse legitime contractum. Ergo idem dicendum unuvorsaliter do legibus, eas videlicet obligare, si de earum existentia constet, dubitetur Uero, an sint impletae, dispensatae, receptae, aut abrogatae; quia tunc manent in sua possessione, in qua suerunt ante exortum dubium: meliorque est conditio possidentis. Adeoque videtur non esse probabile, quod tune licitum sit eas non observare. Quamvis aliqui, ut Salas, AZorputent, legem non obligare, si dubium sit postivum, hoc est, si vere ac solide sit probabile, regem non esse acceptatam, aut esse abrogatam, dispen satam, vel jam impletam. Llae tallo. Quorum sententiae hoc potest tribui, quod lex non obliget, s prob hilius sit, quod sit abrogata, aut jam impleta ι nam per majorem probab, Iitatem videtur lex dimoveri a possessione, vel saltem tunc non est melior eonditio possidentis , cum tantum in pari causa melior sit ejusdem conditio. Idem dicendum, si unico probabile sit, quod sit abrogata, aut impleta, hoc est, si grave iundamentum habeatur judicandi, quod sit abrogata aut i inpleta, nullum vero habeatur fundamentum in opppotum, judicandi nempe, quod non sit abrogata, aut non impleta. Nam etiam tunc lex non amplius manet in possessione, aut saltem non est melior conditio possidentis. Hinc si probabilius tibi sit, aut unice probabile, quod certam aliquam horam Breviarii jam recitaveris , non teneris illam amplius recitare , nee solvere debitum, si probabilius tibi sit, vel unice probabile, quod jam sol. veris, nec votum implere, aut confiteri. si probabilius vel unice probabile sit, te votum aut praeceptum confitendi jam implesse. Atque
80쪽
, . De effectu seu obligatione Legis. λ νγ
Atque ex doctrina hactenus tradita solvitur etiam illa quaestio, an lex obliget in dubἰo, an eam serens habeat legitimam potestatem aut iurisdiis ei ionem. Nam si sit in possissione potestatis, & non constet de illegitima potestate, obligant illius leges, licet aequalem habeas probabilitatem de legitima ct illegjtima posscssione : quia praesumptio stat pro legitima, donec pergravius aliquod iundamentum susscienter probetur , quod sit illegitima. Aliud esset, s non esset in possessione potestatis serendi leges ; tune enim libertas esset in possessione, donec probabilius fiat, eum pollere potestate. Quando autem susscienter constat, eum legitimam habere potestatem, ct dubium superveniat an lex sit justa, oh ligantur illa subditi, quia praesumptio & possessio stat pro legislatore, quamvis aeqFalis detur probabilitas pro justitia & injustitia legis. Et idem dicendum de casu, quo dubitatur. an non sit nimis disicile, quod praecipitur. Verum de hoc sit
An hae obliget in gravi metu, aut periculo gravis damni
ertum est, quod lex naturalis probibitiva semper, ac pro semper obliget, sq.
non obstante quocunque metu aut periculo, etiam mortis, incurren- Lex natur
do per illius observationem. Ratio est: quia lex naturae prohibens li. negativa seu negativa Vetat ea, quae sunt intrinsece mala, ac nullo casu possunt esse : Npςx ob licita: quare nec ad mortem evitandam licita est irreverentia erga Deum, 'S' 'aut sacra, negatio fidei, mendacium, fornicatio, mollities&c. Contra vero lex mere humana regulariter non obligat, quando Obser. Aliud de imvari non potest sine certo periculo gravis mali vel damni, aut jactura in vi Sehuarantita, membris, sama, aut fortunis magni momenti. Sic non teneris audire Missam, Jejunare , recitare horas canonicas, communicare in Paschatecum adeo magna dissicultate, ut colligitur ex c. a. de stb strvat. jejun. Ratio est, quia legislator humanus neque vult prudenter, neque re. gulariter potest obligare subditos cum tanto incommodo ae dissicultate maxima. Legislator enim aut respublica non habet jus invitam aut famam civis innocentis, nec in bona ipsius, extra causam gravem ac publiocam. Ergo neque potest terre legem adeo dissicilem; qua eum obliget ad amittendam vitam, famam, aut bona fortunae magni momenti. Aece. dit, quod observatio talis legis videatur , spectata humana infirmitate, moraliter impossibilis: consequenter videtur non esse rationalis, aut prudenter surri posse. Ex quo inserunt aliqui, reum non teneri Ju- diei erimen capitale fateri. Imo etIam fitque hinc ex sacris etiam litteris nobis constat, ne quidem divina de leta duntaeeepta positiva cum tanta dissicultate obligasse: sic Davidem, in dese. vina pin.