장음표시 사용
101쪽
De nainra mentis humanae, ejuQue Origine.
TR ia in hae Dissertatione expendemus, nimirum primor an
m/ni humana sit substantia spiritualis, num vero to porea . . Se cundor utrum fit immortatis, an vero in morte una cum corpσωνe pereat. Postremo: qua fit iubει orgo w-
ripenditur, an humana molis sis subsantia Diritualis,
num vero corporea. , - , O A . r. Uamvis fatear ingenue, abstrutam adeo esse humanae meniatis naturam, tamque prosundam illius rationem, ut recte dixerit olim Herae litus apita Laertium sa), 'aqMam IIam reperira posse, quantalibet quis via spatia consciat s non propterea ab illius investigatione desistendum puto, ejusque considerationem non idcirco relinquendam. Est ensin illud quidem maximum, inquit Tolt i iri,anran. ipse animum videre: ct . Mirum hane habet vim prae ' um Asto I ir, quo monet, ut se quisque noscat. Non e im eredo, id praecipi ut membra nostra, aut stataran ,nuramque noscamus: Oeque nos eoVara furimus: neque ego tui hae dicens, eo orι itio dico . Cum litur nosce te diarit, hoc dicit, nosce animum tuum s J.Nam eo us quidem quasvat est,
a. Itaque hasere nos animkm, cujus imperia o iapeluemur , ct να camur, omnel fatebuntur, inquit Seneca quid tamen ' animar, Vis rector domintisque nostrἰ, non magis t si qu squam experiet , quam sebi 'οῦ Alius itatim dicet esse Dirittim, atius concentum quemdam , alius πιm divinam, di Dep partem , alias tenuissimum aerem , ' alius Inco poralem potentiam. Non deerit, qai sanguinem dicat , qui calorem se .
b) Lib. I. qq. Tuscul. cap. 22. G Lib. VII. qq. natura . cap. 14. Animam nosse jubet , qui praecipit:
biade I. vel de natura hominis.
102쪽
Prosecto, si veteres philosophi consulantur, tam confusa est, tamque
discors eorum de natura humanae mentis opinio, ut hoc uno solum nomine Tiris reeto judicio praeditir laudanda videatur , quod eis in Da pro lium fit stuatum, ut se inυicem hauutinari, minimeque vera Verre, arguant, ct convincant M. Thales namque Milesius, uere seit Plutarchus, animam censuit naturam irrequietam esse,insaavi citas Iem . Pythagoras numerum seipsum cientem . Plato substantiam intenectilem , per sese agitabuem , ad numerum se moventem
harmonice modulatum. Amstotelem enteIechiam primam eorporis nata-νatis, potentia instrumenti υι tam habentis ) . Dicaearchus elemeniatorum quatuor harmoniam . Asclepiadet meae cur sensuum coexere tamentum. Anaxagorei aeris esse inclar dixerunt , corpasque. Stoici se Oidam spiriιum . Democritur ignitum quoddam ex naturis coneretum
mente perceptis, globosam iis quidem ideam habentibus , igneam auis ιem potentia , idque corpur esse 'ὶ . Epicuru1 temperamentum ex quatuor, ex quali igneo, ex quali aqueo, ex quali spirabili , ex quarto quodam in nominato , f Oae ipsem sensibile est P. Heraelitas animam munda expirationem eorum, quae in eo sunt, humidorum . An Amantiam υero anιmum simul ab extraria expiratione, simulque ab ea,
qua intra si, congenitum esse cb .
') Aristoteles longe omnibus Hat nem temper excipio praestans & ingenio, re diligentia, cum quatuor nota illa genera principiorum esset complexus , e quibus
Omnia Orirentur, quintam quamdam naturam censet esse, e qua sit mens. Cogitare
cere , dc invenire aliquid , Ac tam multa alia, meminisse, amare, oditiae, cupere, timere, angi, laetari; haec dc senilia eo. rum in horum quatuor generum nullo ineia se putat. Quintum genus adhibet, vacans nomine, dc lici pium animum entiaeetiam appellat novo nomine, quasi quandam continuatam motionem & perennem. Tullius lib. I. qq. Tvsicut cap. Io. ' Democritum enim magnum quidem illum virum , ita levibus & rotundis corpusculta essicientem animum concursu quodam tortuito, omittamus. Nihil est enim apud istos, quod non atomorum turba con ficiat. Tuuius lib. I. qq. Tuscia. cap. II.
'' Ea ipsa suli Epicuri, quae Dem
eriti, de natura humanae mentis sententia. Quod enim ex Epicuro inmmisagum, atque
sensile, scilicet principium senseas , Pluta chus appellat . tenuissimis , maximeque rotundis, atque mobilibus , Epicuri quoque judicio, constare corpusculis , ex La
ertio, atque Lucretio, ut alios omittam,
aperta res est. Epicuri siquidem dogmata recensens Laertius in ejus vita, haec habet: ita erit firmi ma probatio, quod animus fit
corpus tenuibus partibus per totam congregationem semimium ; unde illa ato horum multitudine . quae ad animae naturam o Elat, abseedente, rerum is soluto eonve tu toto, dispergitur anima , utpote ex te. vii is atomis atque rotundusinis composilia . Ita vero rem eandem expressit Lucretius lib. III. de rerum natura P. I 3. Is tibi nune animus quati H eo pore ἐν νηδε constiterit, pietam rationem reddere dictis. Principio esse copersubtilem atque minc is Per quam corporibus jactu/n consare.
103쪽
3. Verum neque defuit, qui animum prorsus de medio tolleret, Iine una potissim uin, inquit Cicero, ductus ratione, quia di estis erat animi, qaid, aut qualis esset, intelligentia ta . Dicaearchus certe, si illi credimus, in quodam seri none, quem Corinthi habitum, tribus libris exposuit, Pherecratem quendam Phthiotam senem disserentem
inducit, ni ibi I esse omnino animum hoc esse nomen totum inane, fruis straque animalia, ct animanter appeuari, neque in homine inesse animum ιεI animam )nec in testia: vimque omnem eam, qua veI agamus quid, vel sentiamus, in omnibus corporibus vivii aequabiriter esse fusam , nee
separabilem a corpore esse s quippe quAE nulla sit, nee sit quidquam , nisi
corpus untim GD Iimplex, ita figuratum, ut temperatιone natura vigeat,
. Omnes itaque de humanae mentis natura Philosophorum senistentiae ad duo veluti suprema capita revocari optime polle videntur. Vel enim hujuscemodi ponitur mens, ut nihil esse dicatur a corporea substantia diversum. Uel ejus ipsa dicitur esse naturae, ut a corporea quavis substantia penitus distinguatur. Qui totum, quidquid in homine est, materialem ajunt esse substantiam, atque hoc tantum substantiae genus dari contendunt, materiatista, & etiam monsa dicunἐu P. Non ista quoque sunt, qui humanam mentem immaterialis quidem naturae constitiiunt, sed realem mundi corporumque existentiam negant, idealem tantum admittentes , unde ideatissa vocari etiam solent. Materialistis ergo, atque idearistis illud commune est, ut unam tantum substantiam velint reipsa existere , illi nempe eorpoream, hi vero immaterialem. Porro ab Mealistis parum distare videntur egoistae. Hi enim nonnisi sui existentiam admittunt, adeo nempe ut cetera quaecunque entia, sive corporea, sive immaterialia, de quibus cogitant, idealem tantum habere existentiam velint, seu ea omnia nihil prorsus esse ab iis id eis diversum , quas ipsi habent in anima, & circa quas versatur eorum meus , dum de rebus ipsis cogitant. Duali a demum dicuntur, qui duplex substantiae genus, spiritualem scilicet, atque corpoream , reapse extare fatentur se uno de & humanam mentem spiritualis esse naturae contendunt, & realem corporum existentiam propugnant. Materialismum defendere co
natursa Lila I. gr. Tuscui. cap. zz. M Ibidem cap. ro.
104쪽
natur Hobbesius Philosophus Angluet, pro eoque stant cum aliis Tolandus, & Covvardus; neque ab illo abhorret Lo cius , quippe qui
opinatur, per corpusculorum motum posse huiuanae mentis cogita. tiones explicari. Ego sinum professiis est Parisiis paucis abhinc annis quidam Malebranchii assecla, ut refert Volsius sa)3 neque Malebran. chius ipse multum distare ab egoismo nonnemini visus est, utpote qui contenderat, hactenus non esse tactum, neque posse fieri, ut realis corporum existentia ostendatur. Dualismum vero tutati sunt omnes melioris notae Philosephi, & modo pro illo pugnant tamquam pro aris , & socis, quicunque non ad vanitatem, sed ad sobrietatem sapere cupiunt. Id unum ergo discutiemus in praesens, atque in eo nostra quam maxime versabitur disceptatio, ad quodnam si bstantiae genus mens nostra revocanda sit, nimirum an humana mens sit subliam toris ordinis praestantiorisque naturae , quam corporea quaeque se stantia 3 num vero sit talis, ut inter materialia entia collocari & ipse
jure ac merito queat. DET INITIO.- -y. Mens humana dicitur i Ilud principium, quo homo eogitat, seu quo verum inteuigit, bonumque vult ., suarumque insuper perceptionum , ac volitionum eo eius existis o Dusta est autem mens, quatenus cogitandi vis ceteris praestantior est, atque in anima eminet ib). RarionaueraArma, nec non animus vocari etiam solet. Dicitur anima, quatenus per eam homo vivit ri animar', quatenus per eam sapit s vationalis, seu rationis particeps, quatenus homo per eam, ut ait Tullius, consequentia cernit, principia, ct causas rerum videt ea umque progressur, o quasi anteces ones non ignorat, finitituri nec comparat, rebus praesentibκ1 adjungit, atque anne e is futuras μ).
f. VbiI eortius nobis VI ex θεηι, a mentis. Nihil quippe nobis constat apertius, quam cogitandi principium in nobis existere , seu ita nos intelligere verum, & velle bonum, ut simul simus harum Omnium operationum conscii. Itiid enim, inquit S. 'Augustinus , tam σοgmιIonis adest, quam id, quod menti adest aut quid tam menti adest,. quam ipsa mens p l. Profecto, & ipsa met dubitatio argumento no-
105쪽
bri est vel evidentissimo de existentia mentis. Visere se, o memini se, ait S. Doctor modo laudatus, ct inteIligere, di velle , O eogitaν ct .scive, ct Judieaνe, quis dusitet λ ctuandoquidem etiam si dubitet, υλvit si dubitat, unde dubitet , meminit , si dubita , bitave se intin is , F dubitat, eerius esse vult s F tabitat, rogitat , s dubitat , sciose nesciret f dubitat, judicat, non se temere eo entire Forteve fa . .
7. Citra dubitati si aleam esse puto , essentiam corporeae suta stantiae in eo esse positam, ut sit ens natura sua impenetrabiliter exlea sum , adeo nempe ut extenso solida, seu ampenetrabilis, sit illud, quod primo nos movet, atque determinat, ut quod hujuscemodi deprehendimus , corpoream ipsum esse substantiam, seu eomus, sive materiam, censeamus . Hoc itaque pro certo in praesens habeo . Neque enim prosecto determinabitur unquam, mentem humanam non esse sub- stantiam corpoream, nisi prius nobis certo eonstet, quid hujusce se stantiae nomine intelligendum sit, & reipsa intelligatur. Arbitrariam porro non esse notionem hane substantiae corporeae, testem ex Ierientiam ipsam appello, ne dicam illam corporis ideam , quae n is quodammodo congenita est , atque ab ipsa origine veluti me i
8. Perinde est hoe Ioco, sive in intrias da extensione , sive in π turali impenetras litate sormalis ratio corporeae substandrae sta tua turis Satis enim in praesens est, habere pro re comperta, nullum esse cον- Pus, quod longitudine, Iatii adine, di altitudine ca=eat sc), sive quod ipsa sua natura non sit impenes resiliteν extensam , nihilque esse hujuscemodi , quod non sit corpus COROLORI ππω s. Substantia emporea af in Ategrales partest divi Hir . Extensum quippe entisatiis consurgit ex pluribus ea ratione simul unitis, hic unum elitra aliud quoad totam suam enti ratem exist v , atque adeo allius naturae, ut unum ab alia sejungi possit. Hinc vicissim
- Lib. X. de ri ratem I alias c. m. O S. Augustinus lib. de quantitate an cb2 vide que hac de re diximus in P sic a num. 2I. alias cap.
106쪽
ro. IIIa substantia non est materialis, qua natura sua impenetrabilia. ter exstensa non est 3 ae proinde neque in integrales. partes alia bitis. Materialis quippe non est substantia , cui corporeae substantiae ratio minime convenit, neque princeps ejusdem substantiae inest proprie.
II. Pro certo itidem habeo, affectiones primitivas substantiae eorporeae esse magnitudinem, nuyam, motum, quietem, & Hum e primitivas, inquam, hoc est, tales, q- primo, seu immediate corporeae substantiae conveniant f quaeque proinde hujuscemodi sint, ut ceterae omnes ipsius substantiae proprietates, Omnesque ejusdem oper tiones ex illis oriantur, & per eas explicentur. Veritas porro hujusce hypotheseos ex modo tradita notione materialis substantiae manifesta est. Etenim impenerrabia ter extenso, prout tali, non coia venit proxime & immediate, nisi posse certa magnitudine, atque nava deis terminari & circumscribi , moveri & quiescere ι simulque tales habere partea, quae Hversa ratione collocati queant inter te, & artiscisse
componi. COROLLARIUM.D. Quemadmodum erso illa substantia est eo orea', cujus proprietates possunt per mechanicas affectiones explicari, ita ex adve so ina substantia non est corporea, eustus proprietates atque vreationes perassee iones mechanisas, scilicet per magnitudinem, nuram , motum , quietem,& Hum eorpaseaurum, Ostendi nullatenus. possunt. Hoc enim ipso impenetraliaiso non est extensa. v.
I 3. Certum postremo mihi est, spiritualem eam esse substantiam, qua non est corporea. Ut enim praeclare docet S. Ausustinus, quidquid corpur non est , ct tamen abquid est, recte jam spiritas dieitur sa). Et sane, nisi pro spirituali ea habeatur substantia, quae non est cor porea, nullum habere potest locum, quae de humanae mentis spiritualita se instituitur, disceptatio. Certum est enim, quaeri recte non Phil. Μent. T. II. G 3 posse,
ab Lib. XIL supra Genesim num. I 6. , asis cap. I.
107쪽
posse. mim mens humana sit substantia spiritualis, nisi primo, quid
spiVisaalis substantia nomine intelligatur, apertum fiat. Res quoque' videtur perspicua, substantiam spiritualem duplici tantum modo posse describi, nimirum possive ex illius operationibus nobis notis , &negative , ea scilicet omnia attributa illi denegando, quae corporeae substantiae inesse cognoscimus. Iam vero, si spiritualis substantia p Ilaiie definiatur, dicendum proculdubio videtur, eam esse, quae coisgitat . amobrem nemo erit, qui de humanae mentis spiritualitate, vel leviter dubitare possit; cum nemo sit, quem Iateat, humanam ruentem cogitare I. 6. . Relinquitur ergo, ut dicamus, spiritualem eam esse substantiam, quae non est corporea s quippe hoc ipso stat , queri optime posse, num humana mens sit substantia spiritualis, hoc est, a corporea prorsus T versa. Igitur
. C D L A R I u M I. . ' . - - et Ea sabstantia est spiritualis, qua natura sua neque impenetra. biliter extensa es, neque propterea in integrater partes divi alis 3 neque saluus instrari a proprietatibus, eoque modo operans , ut proni tates ipsa, atque operasones per magnitudinem, figuram, atque moltim corpuscatorum Uendi valeant , ct ex iravi. Rujuscemodi namque substantia non est corporea I. I. IO. Ia. J. i
COROLLARIUM II. Is: Quoniam autem, quae sibi mutuo contraria sunt, oppositam habent naturam, oppositasque proprietates,& affectiones, omnis substantia spiris lis ejus es natara , ut si entitatι- ιnextensa , atque in partes integratis prorsus indivi bilis. HUMscemodi quoqae sent illius proprietates, atque operationes , at per mechamicas corpusculorum affectioner explicari nauatenus possint.
substantia diversi omnino generis a corporea, p stan riorisque natu in rae. Spiritas quippe nomine , lato modo sum ei, ea etiam designari silet corporea substantia, quae tenuis apprime est , & maxime vivi.
108쪽
Nihil earum, qua extra nos existant , potest motionem aliquam Unobis in cerebro excitare, ni A motum ii3 nervorum rivi, primo communitet, qai ex interiori cerebri substantia prodeuntes, extimis nostri corporis partibur inseruntur. 17. Probatών. NihiI eorum, quae sunt extra nos, tangere imm diate potest interiorem substantiam cerebri. Ergo nihil prorsus e rum, quae extra nos existunt, potest motionem aliquam nobis in ipso cerebro immediate excitare. Constat quippe experientia, ipsa etiam demonstrante ratione, communicationem motus peragi inter corpora neutiquam posse, nisi illa physice sese tangant. Manifestum porro est ex Analome, ex innumeris pene partibus, quae humanum corinius constituunt, nervos dumtaxat ita interiori cerebri substantiae reis pondere, eique conjungi, ut nulla vel levissima motio in extremis etiam ipsorum nervorum partibus excitari queat, quin ad cerebrum usque deseratur, ejusque interiori substantiae communicetur . Ergo, ut res, quae extra nos existunt, aliquam nobis in cerebro motionem efficiant, necesse est, motum iis nervorum fibris primo communicent, qui ex interiori ipsius cerebri substantia, veluti ex radice, erumpunt, nostrique corporis extimis partibus inseruntur, &sensoria constituunt.
I 8. Deus tamen, atque angeli ab hac lege excipiendi sunt, eo que excipio. Res enim est certissima, motiones quascunque excitari in humano cerebro ab illis posse, quin ullam prorsus in extremis nervorum, ex interiori illius substantia prodeuntium, fibris motio. nem primo efficiant. COROLLARIuM I.
Ist. Nuia ergo earum, qua ex ra uos sunt, s Deum , atque angelorexeipias, potest motionem aliquam nobis exeitare in errebro, nisi iis ne vorum fueris communicare valeat motum, qui ex ipso terebro ad extimas sque nostri eorporis partes propagantur. Si enim nulla rerum extra nos existentium potest motionem aliquam nobis in cerebro excitares nisi motio ab illa primo fiat in extremis nervorum ex ipso cerebr
109쪽
prodeuntium fibris, relinquitur prosecto, nihil eosum , quae extra nos existunt, aptum esse ad motionem aliquam nobis excitandam in cerebro , nisi ejus sit naturae, ut valeat extremis illorum nervorum fibris motum primo communicare. Hinc
COROLLARIUM II. Io Nonnisi qua proxime, ct immediate sensibilia sunt, Me est, ba. νμοδε, ut per sensui at/ingi possint , ct attingantur reipsa, valent m tionem nobis in cerebro exertare. Haec enim dumtaxat, ut patet ex Physta, ita assiciunt fibras nervorum, qui ex interiori cerebri substantia per universum corpus propagantur, ut motum illis fibris reipsa com
. a I. Ipsa εαoque sensibilia seeundum illam dumtaxat rationem valent nobis motum aliquem excitare in cerebro, seeundam quam formaliter sunt proxime , di immediate sen ilia. Sensibilia enim motionem in cere-hro non excitant, nisi quatenus nerveis orsanorum sensoriorum fibri l. Iis motum communicant. Hisce autem n bris motum non Communicant, nisi quatenus sunt sensibilia. Ergo nonnisi quatenus sensibilia, cerebro quoque motum communicant.
Plura extra nor posta rei a pereipit humana mens, qua sen- suom organa nauatenus sciunt , seu qua proxime ct -- mediate non sunt sen bitia. i e . F
a a. Probatur. Constat enim primo, nos percipere Deum, eiusque plura attributa, summam scilicet veraeitatem, bonitatem, justitiam, atque potentiam , & quidem nullo limite circumscriptam; nihilque nobis in hisce notionibus re Iucere, sup4 aliquid vel minimum sensibilitatis contineat. Constat secundo, tres dimensiones ita a nobis insolido discerni, ut & tineam omni latitudine, de profunditate caren- ςm, & supersciem nulla assectam profunditate nitide intelligamus, quamvis neque Itaea, neque super es, si sumantur hoc modo , re- ipsa sint, nec esse posse s ae proinde etsi illae organa sensuum haudquaquam adficiant. Ut enim Olim egregie dixerat S. Augustinus Evodium alloquens, sola Angitudo nonnisi intelligi animo potest, in coου
110쪽
Fe inveniri non potest a . Constat tertio, sensibus minime subiici So. Iis , Lunae, astrorumque magnitudinem, eorum situm, celeritatem; atque distantiam tum inter se, tum a loco, a quo corpora ipsa ceronimus ,& tamen haec omnia nitide a nobis intelligi, menteque eomprehendi. Constat quarto, nos cognoscere intestinum in corporibus motum; corpora quaeque mixta ex tenuissimis, visusque aciem omnino fugientibus, componi corpusculis 3 innumeris porulis ea omnia esse inspersa, simulque tenuissimam in aximeque mobilem substantia in jugiter ex ipsis poris erumpere, & quoquoversus in orbem diffundi. Constat postremo , ut alia , & quidem plurima , compendii gratia, omittam, nos perspicue intelligere, atque, ut egregie advertit S. Au- sustinus, memoria tenere numerorum, dimensionumque rationes, ct Ieger annumerabiles, quarum nullam eorporis sensus impressim, quia nec ipsa co-Iorata sunt, aut sonant, aut olent, aut gustata, aut eontreetata sunt. Audivi sonos verborum, quibus Agnificantur, eum de his disserita ν , inquit laudatus S. Doctor, sed uti alii, ista autem alia sent. Nam iui aliter
grace, aliter latine sonant f ista vero nee grat 4 , nee latina sunt , nec ahud eloquiorum genus. Vidi lineas fabrorum veI eι iam tenuissimas, si eat silum aranea, sed Hia alia sunt 3 non sunt imagines earum, quas mι hi nuntiaυis carnis oculus . Novit eas quisquis fine ulla cogitatione qualiscunque corporis intus agnovit eas. Sens etiam numeros omnibus eo oris sensibus, quos numeramur 3 sed illi alii sunt, qursu a numeramus , nee imagines iliovum sunt, ideo valde sunt. Rideat me ista dicen3em, qui eos non videt, di ego doleam ridentem me tb . Ergo &c.
a 3. Plura igitur exιra nor posta percipit men1 nostra, qua nullam prorsus in cerebro motionem excitant. Earum quippe dumtaxat rerum proprium est, motionem in cerebro excitare, quae ita sensuum orga. na afficiunt, ut fibris nervorum ipsa organa constituentium motu;
aliquem, qui ad cerebrum usque propagari possit ,& propagetur re- ipsa, dum illis occurrunt, communicent sar. I9. .
a . Animadvertendum quam accurate est, mihi prorsus sufficere hoc loco , ut res , quae percipiuntur , etsi corporeae sint, atque ex suo genere sensibiles, senius tamen ipsos minime reapse efficiant. Hoc