장음표시 사용
91쪽
3 3 3. Non inficior tamen, etiam agentia rationis expertia opera. dii posse propter Hem , non quidςm in ipsis, sed ab eo, a quo dirigun
tur , intentum. COROLLARIUM ILι ri. 2, i334. Quoniam errare in rebus cognoscendis adeo possumus, ut bonuin nobis videri queat, quod reipsa malum est, etiam ma iam h lere potest rationem Init, non quitem proηt malum , sed qaatenus sub boni specie nobis apparet.
vult finem, velit quoque media ad em, neeesse est. 33s. Probatur. Enimvero, cum fieri nequeat, ut agens', ne mctis mediis, em consequatur I. 33 . , velle agens non potest fnem , quin ea itidem media velit, quae ad illum consequendum neces.sario inserviunt.
De causis materiali, oe formali.
33 6. Ausas materialem, & formalem hic una complectimur, quod a earum una sine altera recte intelligi , perfecteque comprehendi minime possit. Itaque, ut a materiati ordiamur, observanis diim est, triplicem materiam vulgo distingui, scilicet ex qua, in qua , di circa quam . D I. t 337. Materia ex qua dicitur id, ex quo proxiβente , tamqrim expa te determinabili, talum es quod ,sive compastum, intrinsecas constia ruitur. Sic lignum est materia ex qua statua. 'Ex ligno namque prae existente, tamquam ex parte determinabili, statua esticitur. 4 . D v I T r o IL
92쪽
distinctam , ut per illud perficiatur, atque ad certum eo styli genas δε- terminetur. Sic corpus erganicum est materia in Da, ad animam reseratur. Corpus quippe recipit animam, per quam in linea viven/is
339. Hinc materia in qηa idem prorsus est, ac subjectum c .rsa δ.
34o. Materia eirca quam vocati id omne solet, eirca quod vessatur activa potentia, eam aliquid efiit. Sic lunum est materia, circa quam versatur faber lignarius, cum statuam, vel aliud quodcunque opus ex illo efformat.
3 I. Eadem itaque res, si penes diversa consideretur , potest simul habere rationem mateνia ex qua, in qua, &.eirea quam . Constat nim, lignum esse materiam, ex q.a fit statua, in qua fit figura , α circa quam faber lignarius occupatur. Hinc
3 . Divisio materiae in materiam ex qua, in qua, de circa q-- non est divisio generis in species, sed rei ejusdem penes diversa considerata . Dicitur namque materia ex qua, si reseratur ad totum, quod ex illa sus I. 337. . Dicitur materia in qua, si cum ea, quam recipit, e litate comparetur S. 338. . tacitur vero materia circa quam, quam tenus ad eam ,quae circa illam versatur, potentiam rςsertur. 3.34o,
3 3. Nomine firma generatim sumtae venit id omne , qvod ea νatione i. s jecia recipitur , ut ipsam determinet, certoque modo per fiat. Sic anima dicitur forma corporis, quemadmodum etiam ligni figura. Anima enim recipitur in corpore,& figura in ligno s idque a figura, & corpus ab anima perficitur , eaque ratione determina tur, ut auum iu specie em inde consurgat.
93쪽
34 . Dependet ergo subjectum a serim, quam recipiis tamquam
a s. Cum materia is qua idem sit, ac subjectam I. 33 p. ) materia in qua hoc itidem modo dependet a forma, scilicet ut determinabit a suo determinativo. COROLLARIUM III. 3 6. Compositum quoque ex subsecto, de frema constitutum, habet ab ipsa forina, ut sit tale in specie, sive ut a ceteris omnibus essentiais
Ito distinguatuν . Sic ab anima rationali, ex qua tamquam ex Drma ,& ex corpore, ut ex subjecto, constituitur homo, totum oritur di. krimen, quod hominem inter,& cetera viventia corporea deprehenditur. Hinc . . . o COROLLARIuM IV.
3 7. Compositum, quod fit ex subjecto, Sc forma, dependet ab i' se forma, tamquam ab ea, per quod in specie est id, quod est 'DEFINITIO R
3q9. Ut ergo forma sit Distantialis hoc sensa , opus nequaquam est, ut illa quoad suam entitatem sit substantia, nisi prius ostendatur, ex subjecto , & aeeidente fieri unum per se minime posse. - a b I DE. Diqitirco by Corale
94쪽
3so. Formam educi de potentia materia, sise subjecti, nihil est aliud, quam eam ita fieri, ut necessario, saltem natura viribur, opus fit subjecto, in quo rua producatur, ct conservetur. Sic rotunditas , cum in ligno fit, dicitur ex subjeci iis ligni potentia educi . Necessario quippe requiritur lignum, in quo rotunditas ipsa recipiatur, in eoque conis sistata COROLLARIUM I. 3s r. Igitur forma, qua de potentia subjecti edueis r , necessaris ab tuo dependet inseri, esse, ct conservari. COROLLARIuM II. 3sa. Quoniam dependere a sabbeecto in seri, esse, & eonservari, perinde est, ac ipsam formam, quae hoe modo a subjecto dependet, illi inhaerere F. I 6o. , ea dumtaxat forma educitur de potentia subjecit,qus ebur est nature, ut subjecto inhereaι. Quainobrem,
313. Sumta substantia pro ente per se existente, nulta forma, ρος Me sensu fit substantia, potest de potentia subjecti educi, sed ea tantum,qur est aceidens ph ficum. Etenim huic tantummodo competit sabbee o inlinere t f. I 8O. .
31 . Triplex postremo potentia in materia distinguenda est , una scilicet compositionis, insevmationis altera, postrema edactionis. minteria quippe est in potentia ad compositum, quod ex illa praeexistente constituitur 3 ad formam, quam recipit s ti ad formam, quae ex illa educitur. Cum enim non Omnis forma educatur ex materia, alia est potentia in materia, ratione cujus perficitur a Iorma I alia, rationο cujus forma ex illa educitur.
95쪽
Materia habet veνam valionem causa intrinseca vespectui ramositi , quod ex tua e cisar.
333. Probatur. Cum enim ex materia, tamquam ex parte deter in iliabilix essentialiter constituatur compositum , ipsumque compositum sit aliud reipsa ab ipsa materias ex qua intrinsecus constituitur I. 237. , materia influit so in compositum, quemadmodum ratio eausa intrinseca requirit g. 267. . Ergo materia est vera eausa intris seca comporui, quod ex illa efficitur. COROLLARIUM.
336. Causa igitur materialis compositi est id, ex quo praexissente compositum ipsum ea ratione eonstituitur , tit in dia habeat rati nem partis essentialis, sed potentialiso sis determinabilis.
Materia halet veram rationem causa respectu forma , qua ex tua educitur.
3 7. Probatur. Forma, quae ex materia educitur, adeo ab illa de. pendet, ut neque fieri, neque esse possit, quin sit in materia, in e que producatur fr. Iso. . Aliqua ergo continetur ratio in materia, cur existat serma, quae ex illa educitur. Ergo respectu hujuscemodi formae veram habet materia rationem causa ι a. 2 9. . COROLLARIUM I.
3 8. Itaque datur materiaias eausa formae, eaque nihil est aliud, niti sufetium, ex quo praexistente ipsa forma educitur.
3 F9. Verum quoniam non omnis forma educitur ex potentia ina. teriae g. 313. non omnis forma dependet in existendo a causa materiali, sed ea tantum , quae ita materiam assicit, ut illi inhaereat.
96쪽
aso. CKm materia sit intrinseca composito , quod eonstituit, Se
extrinseca formae, quae ex illa educitur, habeatque materia rationem causa tum respectu eo υνιι, tum respectu hujulae forma, duplex eausa matre latis distinguenda est, intrinseca, di ex reinseca . Ratio eausa materialis intrinsees stat in materia, Cum ad compositum ex illa conis stitutum refertur. In ea vero stat ratio eausa materialis extrinseca, oum formae, quae ex illa educitur, eadem ipsa materia comparatur.
Forma est vere causa intrinseca remoti , quod eum mat ria essentialiter eonstituit.
36I Probatur. Compositum est aliud reipsa a forma , ex qua fit β. a 37. , ipsaque forma ita influit esse in ipsum compositum , ut illud essentialiter constituat, & quidem taliter, ut ratio, cur compo. situm sit tale ens in specie, in ipsa forma contineatur saC. 346.). Ergo forma habet respectu compositi veram rationem eausa intrinseca c
COR OLLARIUM.3 6 a. Formalis ergo eausa compositi est id , per quod ipsum compostνm est tale ens in specie.
Forma veram habet rationem e se etiam respecta materia , in qua recipitur. 363. Probatur. Etenim, cum per formam potentialitas materia determinetur 3.3 6. , rationem continet forma, cur materia in una certaeviis specie existat. Ergo etiam respectu materia habet forma veram I tionem causa
364. Hinc datur eausa formalis etiam respectu ma/ὸνia, sive sufectι , eaque nihil est aliud, quam id, per Dis potentiaIisas ipsas subjem 4
97쪽
.CO R O L L A R I u M , IL.' 36s. Duplex propterea est causa formalit, nimirum iωνῖ rea, &extranstea . Causa formatis intrinseca dicitur forma, si spectetur, quatenus tale in specie compositum essentialiteν constituit. Causa vero formalis extrinseca ea ipsa forma Vocatur , quatenus potentiassitatem materia definit, in qua recipitur.
COROLLARIUM III. i. 3 66. Porro eum forma, quae ex materia educitur, ipsius simul maia terιa potentialitatem determinet, mutua inter materiam, & formam ex illa tauri am datur causatitas. Quamobrem ἰ .i
COROLLARIUM IR367. Mutua eausalitas in riverso genere causa haudquaquam repugnat.
Materia, o forma simul sumta, ct unita non habent ratis. . nem eaαμ respectu compo*i. 368. Prolatur. Materia & forma simul sumtae & unitae, sunt illud ipsum compositum, quod fieri ex illis dicitur .a 3 . Ergo, si sumantur hoc modo, non habent rationem eausa respectu compositi. De ratione namque causa est, ut sit aliud reipua ab eo, cujus dicitur
compositi a maieria, & forma simul sumtis,& unitis, pro qua, tamquam pro aris & socis, pugnant nonnulli, illegitime prorsus , nisi mea me fallat opinio, ex eo ab illis colligi, quod materia , & forima sumtae hoc modo, sint vere causa compositi . Cum enim sit de intrinseca ratione eausa, ut ab eo, cujus causa dicitur, realiter distinguatur , haud recte profecto materia, & forma simul sumtae,&uni tae veram respectu compositi habere dicuntur rationem eausa , n isi primo manifestum fiat, mater am, δέ formam hoc modo sumias, a
98쪽
eomposito, quod ex illis escitur, reipsa distingui. Nequit ergo rea. lis distinctio compositi a materia , & forma sinuit sumtis & unitis ex eo deduci, quod materia , & forma etiam sumtae hoc naodo, sint veFre causa ipsius compositi, quin principium apeste petMur.
operatur,ut ad iuius finititudinem suum sciat opus, atquepem fiat. Sic imago Caesaris in pictoris imaginatione existens, exemplar est illius picturae, quam pictor ipse ad illius formam efflagit. Dividitur porro exemplar in internum, er externum. DEFINITIO II.
'a , sive etiam ipsus rei fimulacrtim ab artifcis imaginatione incium. Externum vero est rei foris exissen/. quam agens, dum operatur, atten dis . Ut enim praeclare more filo advertit Seneca, nihiI ad rem pertianet , utrum foris habeat exemplar, ad quod referat oculos s an intus, quod
ibi ipse eoneapit, ct posuit say.
ut opus illi simile sua operatione esse at . Neque enim agens potest exemplar imitari, nisi sua in operatione ab illo certa quadam ratione diriga
Exemplar veram habet vationem causa.
plari dirigatur sar. 372. , rationem aliquo modo continet exemplars cur id habeatur, quod ab agente escitur. Ergo veram & ipsum habet. Q Epist. 66. Dissilirod by GO le
99쪽
h,bat respectu operis, quod fit ab agente, rationem es se Lon matar. Finis inter ea ulas numeratur , quia ab illo movetur agens, determinaturque ad operandum. g. 326. . Ergo etiam νωρ. plar recensendum est inter causas , Ruia agens sua in operation. ab illo dirigitur. Non enim videtur maior ratio de eo, quod agens ad operandum movet, quam de ho, a quo, ut recte urum perficiat opus, agens ipsum dirigitur.
3 4. Exemplaris itaque cavsa est id, ad quod, ut ait Seneca, ν spicieην artifex, id, quod destinabat, essest M.
100쪽
eam stilicet Metaphysicae partem , in qua . prppe divina mus ih stantiae , per quam homo est homo , natura inquiritur, mirat vis ostenditur, & immortalitas demonstra- - n tur , Non est idcirco , cur Iongo sermone. - palam a me fiat, quanta hujusce partis utilitas sit atque praestantia . Satis hac de remς dixisse arbitror, si id unum dixero, vationalem esse animam quam pochologia contemplatur. Nuia enim potenιius ista ereatura , qua mens dicitur rationalis , inquit S. Augustinus, nihil hae ereatura sublimius: quidquid supra istam est, jam Creator est caJ In tres itaque Dissertationes alteram hanc Metaphysich partem dividemus. Prima erit de natura mentis humanae , eis jusque orisine. Secunda de mirabili commercio, quod inter ipsam mentem atque corpus est. Postrema de ejusdem mentis potea istiis, intelucta scilicet, memoria, Sc voluntate.