장음표시 사용
141쪽
COROLLAR uM II. 68. Nuia potest osse natara sua immortase, nis natura sua sit ineo raptibiae. Quod enim natura sua corruptibile est, potest naturae viaribus deficere ι ac proinde etiam vita privari .. COROLLARIUM III
ες. Immortale natisra sua non est, quod in vita functionisus exeνe-dis , natura sua, atque adeo necessario , a corruptiodi dependet. Quod enim , ut vitaliter operetur, intrinsecus dependet a corruptibili , eo potest naturae viribus pervenire , ut vitaliter operari non Zmplius
possita Etenim si id corrumpatur, a quo illud, ne vivat , dependet, omnis vitalis actio, atque adeo. etiam vita, in teso deficiat , ne sis est . Hinc COROLLAR retrM IV. o. Potest auequod vivenr esse Atrissctus ineorruptiliae, quin naturasea fit immortale. Incorruptibile siquidem esse potest , simulque ita vitae iunctionibus exercendis a corruptibiliintrinsecus dependepeia D at o IV.
Ia.. Huiuscemodi Mmoνtalytas sotiva Dei propνia l. Solus enim Deus, utpote solus simplieiter independens, itae vivit , ut a nullta prorsus agente possit in eo vita extingui ia Hoc itaque sensu sumitur immortalitas ae D.. Paulo, cum solum Deum immortalem appellat sa).i S H O L E G IT. 73. Immortale tam intrinserer, quam motrinsecur dicitur immorta. Ie simpliciter , dicitur vero immortale secundum quid, quod intrinse-
142쪽
ANIMADVERs Io I. 74. Cum quaeritur, an humana meny sit immortalis , res est dumtaxat de immortalitate intrinseca. Dubitabit siquidem nemo , quin Deus , si velit , possit mentem ipsam in hominis morte perimere. Hinc rectissitne Plato minores Deos, angelos scilicet, Deum sic alloquentem inducit : Generati estis, immortales quidem, ct tamen in dissolub Ies omnino non estis. Nee tamen unquam dissomemini, nec mor tis satum subibitis . Nam. voluntas mea majus pνastantiusque vobis svincutam ad vitam custodiendam, quam nexus illi, quibus estis ιμπ a
73. Ut humana mens natura sua immortalis evineatur, ostendere minime sufficit, quemadmodum recte observat Cl. Volfius ba, e Mnatura sua esse incorruptibilem, sive una eum eorpore in morte haud quaquam perire. Non enim ex intrinseca illius incorruptibilitatzadeo aperte sequitur , ipsam post mortem vivere, ut a nemine pro 'sus id vocari in dubium possit. Erit sortasse, qui utique dabit, me tem natura sua superesse post mortem at ibit inficias, eam tunc vita donari. Epicureis profecto, aliisque ejusdem furfuris , perinde est, sive humana mens, dum moritur homo, una eum corpore dissipetur,& pereat, sive maneat corpori post mortem superstes , dummodo iaunum illis detur, vitam, sive cogitandi potentiam in ipsa mente aut prorsus per mortem deficere, aut adeo impediri, ut nihil intelligere, nihilque velle aut nolle tune ipsa possit. Adhuc quippe stat, quod viribus nervisque omnibus sibi , aliisque suadere nituntur , nihil scilicet superesse post mortem sive boni, sive mali, quo ita assici tunc queat mens, ut vel delectetur & gaudeat, vel tristetur & d
76. Ut ergo quaestioni de humanae mentis immortalitate fiat satis, ostendendum est primo ἰ mentem 'sam natura sua corpori superesse post mortem. Secundo: eam sejunctam a corpore perinde prorsus , ac m
143쪽
ΠΛ copulata est, se dicam perfectist , cogitare er vivere . Postremo, neque Dei voluntate . humanam mentem una cxm tarpore in morte perire.
7. Nullum agens ereatum annihilandi vim habet. Solius quippe Dei id proprium est , quemadmodum ei tantum competit , res en nihilo condere. Hinc
l. Nulla substantia simplex inter ἰ potest ab agente ereato. Haec enim nonnisi per anni hi lationem potest perire P. I. I. 24 I. .
Mens humana, ipsa Iaa natura, erepore inon isdiget, ut existat.
79. Probatur. Menx humana opus non habet subiecto, ut existat 9. 33. . Ergo neque corpore. Etenim a corpore, nonnisi tamquamn subjecto, potest humana mens dependere. Π' Confirmatur. Cum enim mens sit substantia spiritualis g. 7. , ρος- stantis adeo est naturae , ut, quemadmodum egregie ait Plato, maxime cognata sit eum ente paro, sempitoxno, O immortati m , eamque Tullius iuraret esse divinam b . Ergo fieri minime posse videtur, ut a corpore, quod ab ente puro maxime distat, mens ipsa in existendo natura sua dependeat. t COROLLARIUM
8o. Humana itaque mens potest , natura stia, a eavore separata existere. Unumquodque enim sine eo existere naturaIiter potest, a quo, ut existat, intrinsecus non dependet ia
Mςm humana perire nequis per dissotationem paritum. 8 I. Probatur . Mens humana est substantia intrinsecus indivibili s*. 3 S.). Ergo partium dissociatione perire haud potest . Hinc Tullius γ a In Phadone. b a LiM. et Tuscul. cap. Dissiligod by Gorale
144쪽
lius, ta animί, inquit, cognitis e dubisare non possumus, nis plane iaph His plumbei sumur, quin nihiLM an mi= admistum, nihia coneretum, nihil copislatam, nihil coagmentatum , nihil aevox: quod eum isa fit, certe nee secerni, nee dividi, nec discrepi , nec distrahi potest i n/e -- rejire igitur. V enim interitus qηasi discessur, ct secretio, ae dirutis
earum partium, qua ante interitum junctione aliqua tenebantur ca). COROLLARIUM. 8a. Π ne eodem modo perire nequit humana menr, quo mixta quaque, ae proinde etiam humanum corpus , intereunt . Haec enim omnia , ut
constat ex Physica, partium dissociatione dissipantur & pereunt.
Mens humana est Distantia ἰntrinsecus incorruptibilis. 83. Prolatar. Mens humana est substantia simplex s3. M. Ergo est intrinsecus incorruptibilis cI. 61. . COROLLARIUM I. 8 . Humana Paque mens nonnis per annuitationem potest per ros s. 61. J. COROLLARIuM II. 81. Perire neqais humana mens per actionem agentis errati. Huma. ma si quidem mens nonnisi per anni hi lationem perire potest fg. 8 . . Haec autem creati agentis vim superat sar. 77. . Ergo nequit humana mens per hujuscemodi agentis vim actionemque perire.
86. Id ex eo etiam immediate patet, quod mens humana sit latas antia simplex is. 62. . COROLLARIUM III. 87. Natura taque sua manet humana men1 eorpori post mortem supe sei. Manet quippe natura sua silperstes post mortem, si ipsa sua n
turat a Lib. I. qq. Tuscul. cap. 29.
145쪽
tura neque dependeat a corpore, ut existat 3 neque pεr actionem et gentis creati ea possit in morte perire.
Humana mens potest natura sua, etiam a corpore separata , cogitare; - 88. Haec propositio maximi, ut ex dictis patet, momenti est. Quamobrem accuratius, quoad potest fieri, est demonstranda . Ita. que
89. Mens humana potest ipsa sua natura a corpore separata existere g. 79. . Ergo sejuncta a corpore potest etiam cogitare. Ut enim habet vulgare proloquium, omnium Philosophorum consensione merito optimoque jure probatum, operatio sequitur esset, modusque operandi ita ex lege natura consequitur modum essendi, eique respondet, xt eo modo, quo existere potest res, o reipsa existit, operari ilia possit, ct operetur reipsa. Et sane, naturalis capacitas existendi sine corpore esset in humana mente prorsus frustranea, si a corpore sejuncta, operari mens ipsa, seu cogitare nequiret. Nec enim puto esse, qui velit, animam rationalem, dum ab uno corpore per mortem sollita est, corpus aliud assumere, novumque constituere hominem, atque ita deinceps, ne unquam scilieet otios, consistat , quemadmodum olim somniavit ille , qui dicebat , se primo fuisse .ctes thalidem, postea Euphorbum, deinde Hermotimum, tum Pyrrhum , ac deinde post Pyrrhi mortem sectum esse Pythagora in ta . Quae enim feran rar arei disse, inquit S. Augustinus, ut quidam quo recordarentur , rnquorum animalium eοπον sui fuerint, aut falsa narrantur , aut iuri Leationibus damonum hoe in eorum animis factum est. Si enim contingit in somnis, ut fallaci memoria quasi recordetur se homo fuisse , quod non fuit, aut egisse, quod non egit, quid mirum, si qηodam Dei justo occaltoque judicio, fnuntur daemones in cordibus etiam vigilantium tale aliis
I I. so. Si nihil impedit, quominus humana mens a corpore separa ista existat, nihil itidem est, quod ne ipsa cogitare tunc possit , jure prohibeat. Certum est enim, cogitationem esse operationem omni
no a Apud Laertium lib. WHMnvita Pithaoον e. in Lib. VII. de Gensi ad litteram n. I 6. alias c. II.
146쪽
no spiritualem; ae proinde ex suo genere independentem a materia non solum ut a principio , verum etiam ut a conditione intrinsecus atque adeo necessario, prae requisita. Constat quoque, separatae menisti non deesse objectum, circa quod cogitando versetur. Ipsa enim si-hi semper praesto est, & quidem adeo, ut, quemadmodum egregie advertit S. Augustinus sa , nihil illi adsit intimius . Nulla quoque corporea imagine indiget, ut noscat seipsam , cum nulla sit, quae
valeat mentem ipsam ipsi menti exprimere . Videtur postremo, eadem ratione, qua mens cogitat copulata corpori , posse & separata cooitare. Qua enim vi , sive potentia, dum corpori conjuncta est, circa rerum earum versatur imagines, quae ex illarum appulsu in cerebro excitantur, eique, objecti instar, ut suo Ioco dicemus, sistuntur, eadem ipsa vi poterit etiam a corpore separata circa res ipsas immediate versari, eas in seipsis percipere, ac proinde elarius, quam dum corpori unita est, illas omnes cogitatione complecti. Hinc Tul. lius, postquam dixit, animum e ridere, ct aadire , non eas parare, organa scilicet sensuum externorum , qua quasi fenestra sunt animi, corporea, inquit, obsecta tum multo puriora, ct dilucidiora eernentur,exm, quo natura fert, liber animus pervenerit . Nam nune quidem inuamis quam foramina illa, qua patent ad animum a corpore, cauidi fimo arti iacio natura fasνicata est, tamen terrenis eoneretisque eo oribus sunt im ersepta quodammodo I cum autem nihil erit prater animum , nulla ver
jecta impediet , quominus percipiat, quale quidque fit b . Unde sumismus ipse orator, vel, quicumque ille fuerit, auctor libri de eonseia tione, appetendam mortem a nobis esse ait, qηa eo levior esse delet, quod omnibus communis fit, nec cuiquam fmularit , aut praecipua , sed Me quoque gratior, quod nos a multis erroribus abstrahit i quibus, quoad vivimus, in tanta opinionum varietate, assiduaque veri inquissione peris turbari sape solemus θ' ad ipsam cernendam fruendamque veritatem ju.
9 I. Ignorat nemo, mentem nostram, cum In sublimium praeseristim, divinarumque rerum vult contemplatione versari, avocare se
ab exterioribus , & sensibilibus , se intro recipere , seque ipsem ita in seipsa colligere, ut sejungi a corpore quodammodo videatur. Cum anima , inquit A uctor libri de spiritu st anima cap. 3a, viat intelligore vel divina, vel Deum, vel seipsam , suasque eonfiderare virtutes, ab strahis
147쪽
strahit se ab omnibus eorporis sensus, quibus non a juvatur , nis ad eoν-porear Aguras, eoloresque sent seu or, di spiritu atque ratione se conspicit , meditatione atque contemplatione ad Deum ascendist . Quin imo universaliter, quis bene se inspiciens, ut praeclare observat S. Augustinus, non experIus e i , tanto se aliquid ιntellexisse sincer us, quanto removere atque subducere intentiouem mentis a eo oris sensius poιuit a s Ratiocinatur tune optime animus , inquit suininus ille Philos phus Plato, quanaeo horum nihil eum perturbat, neque auae ιur , neque
visas , neque dolor , neque voluptat s sed quammaxime set an in se recipiens, deserit corpus, neque quidquam , quoaae feri potest , eum ilioeommunicans , neque attingenr , ipsum, quod vere ebi, GDeiat b . Unde,
eodem teste, dum vivimus, roxime ad scientiam iaςeerimus, si quam minimum cum c ΟΥe eommerctum habuerrmas , nee quidquam eum ilia eommunitaυeramus sc). Tantum igitur abest, humanam mentem iacogitando a corpore ipsa sua natura dependere, quin potius corporis vinculum maximo illi impedimento sit, ne res, & quidem praecipue quae sublimioris sunt ordinis, distincte nitideque percipiat. Neque enim, eum ab sublimium praesertim rerum contemplationem rapitur, atque in illis considerandis versatur mens, liberari a corpore quodammodo niteretur, si, depositis corporis exuviis, nihil prorsus percipere, minimeque cogitare tunc ipsa valeret. Rectissime propterea consuluit olim Tullius, ut in lai avocatione a sensibilibus homo sese pro viribus exereeret. Hinc quippe fore arbitrabatur Vir summus, ut e peditior ad sublimia animorum cursiis post mortem fieret. Hoe comis mentemur, inquit, mihi erede Longa Hque nos a corporibus, idest, tonsuescamur mori. Hoc is dum erimus rn terrιt , erit illi eaelesti υisa simile; θ, eum iuue ex his vinealis emissi feremur , in nas tardabitarcursus animartiae. Nam, qui in compecbas eorporis sempeν fuerunt, etiam eum soluti sunt, tardiur ingressiuntur, ut ii , qui ferro vincii multos annos fuerunt. Iuo cum venerimur , tum denique vivemus id).
sa Eestasis maximo quoque argumento est , humanam mentem 2 eorpore separatam cogitare optime posse. Definitur oestasi a S. Ain sustino, arienvito mentis, hoc est, aversa inens a consMPIMdine corpora δε ad visum quemdam eontemplandum , alienata a prasentibu/ se . Cogitat itaque mens in eostasim rapta, quin sensibus tunc ipsa utatur satque
148쪽
atque adeo tune agit, perinde ac si a corpore seiuncta existeret. Tantomnino, inquit laudatus S. Doctor, quacumque sint praesentia eorpora, etiam patentibas oculis, non videntur, nec ulti vocer prorsar audiuntur. Ius animi eσntaitar aut in eo orum imaginibus est per spiritalem,auν in vetus inemporeis, nulla eo oris imagine nuratis, per intellic ualem visonem ta . Quamvis autem naturae viribus non possit humanainens in ec stasim rapi donum quippe Dei est id tamen non impedit.
quominus colligere hinc rectissime liceat, mentem nostra in non adeo a corpore dependere in cogitando ut ab illo separata, suique juris facta, cogitare non possit. Satis est enim, ut alicujus hominis anima in ec stasim rapta aliquando suerit: quod quidem non semel con tigisIe, adeo certum puto , ut nemo sine maxima temeritatis nota illud valeat in dubium revocare. Ceterum etiam naturae viribus nori raro contingit, ut tanta in nobis fiat mentis a sensibus alienatio, ut supernaturalem ecstasim aemulari ipsa videatur. Profecto de Socrata resert Aulus Gellius, quod solitus fuerit stare pertinaci stara perdius, atque pernox, a summo lucis ortu ad Solem alteriam orientem inconesis vens, immobilis, iisdem in vestigiis , ct ore atque oculis eundem in locum directis, egitabundas, tamquam quodam secessu mentis atque aniami facto a eorpore ib). observatione quoque dignum est , quod narrat S. Augustinus, fuisse nimirum presbyterum quemdam, nomine. Restitutum, qui, quando ei placebat crogabatur autem, ut hoc faceret,as eis, qui rem mirabilem coram scire cupiebant ad imitatas quasi Ia mentatis cujuslibet hominis voces, ita se auferebat a sensibus, ct jacebat luimus mortuo, ut non solum vellicantes atque pungentes minime senotiret, sed aliquando etiam igne ureretur admoto, sine ullo doloris sensu, nis postmodum ex vulneνe. Non autem obnitendo , sed non sentiendo , non movere eoνpat, ex eo probabatur, quod, tamquam in defuncto, nulluo inυeniebatur anhelitur 3 hominum tamen vocer , si clariu/ loqueνentar , tamquam de longinquo se audire postia referebat se . Evidenter demum elucet, ut praeclare observat idem S. Doctor, quod Neνumque se υ hementi egiιationis intentione avertit mens) ab omnibus, ut pra re Iis patentibus recteque valentibur multa posta nebetat . Et si major imtentio fit, dum ambulabat a repente sub stat, averten3 utisae imperandi nutum a ministerio motionis, qua pedes agebaniar. Si autem non tanta sic eogitationis intentio, ut nat ambulantem loco , sed tamen
tanta, ut partem tuam ceriari mediam nuntiantem corporis motus non
vaeet advertere, oblivisciιur aliquando θ unde veniat, ct quo eat , ct
149쪽
transit impradent villam, quo tendosat, natura sui corporis sana, sed saavi in aliud avocata ta). Potest igitur humana mens vi sua ita alio distrahi, seque ipsam ita in seipsa colligere, ut ad eas motiones, qua in sensibus fiunt, quasi corpore reipsa vacaret, nequaquam attendat. Ergo in cogitando non ita a corpore dependet, ut, nisi illi copulata sit, cositare non possit.. U. y3. Res demum perspicua cuique est, ipsa teste conscientia, sulnismum in nobis esse desiderium nitide cognoscendi veritates plurimas, quas modo nonnisi confuse obscureque attingimus, nosque in earum notitiam tendere, atque ad illas rapi quodammodo, appetitu innato,& instinctu quodam vehementissimo. Tantus est innatas in nobis eois gnitionis amor θ scientia, ut, ainstore Tullio , nemo dubitare possit,
quin ad eat res hominum naιura nullo emolumento invitata rapiatur.
Videmusne, ut pueri ne verberibus quidem a eontemplandis rebus , perquirendisque deterreantur ρ ut pus requirant , ct aliquid scire se gaud ant f ut atiis narrare σestiant f ut pompa, Iudis, atque Husmori spectaculis teneantur, ob eamque rem veI famem θ -- perferant e Laid wro p ctat ingenuis studiis atque artibus delectantur, nonne υidemus, eo nee valetudinis, nee rei familiariι habere vationem , omnia aee perpeti, ipsa tognitione, di scientia eaptor 8 ct eam maximis euris , ct talaribur mensare eam , quam ex discendo eviant , voluptatem y Alibi quidem Homerus hu usmodi qaiddam vidisse υίδειαν in iis , qua de Sirenum cantibus finxerit. Neque enim vocum suavitate videntur, aut novitate qua dam, ct Oarietate eantandi revocare eor so ita , qui pratervehebantur , sed quia multa se scire promtebantur , ut hominer ad earum saxa , discendi cupiditate, adhaerescerent. Ita enim invitant III ssem ι c nam verti, ut
quadam Homeri, se istum ipsum locum o decus Argolicum, quin puppim flectis Ulyses,
Auribus ut nostros possis agnoscere cantus. Nam nemo haec unquam est transvectus csrula cursu, Quin prius adstiterit, vocum dulcedine captus, 'Post variis avido satiatus pectore Musis, Doctior ad patrias lapsus pervenerit oraS.
Nos frave certamen helli, clademque Canemus, Graecia quam Troiae divino numine vexit somniaque e latis regum . vesti ia terris. ι .ridis Homerui, protari fabuiam non posse , s cantiuneu D tantas vir -
150쪽
νει ι us teneretur. Se entiam poli centur: quam non erat mirum Iapientia cupido patria eariorem. Atque omnia quidem scire, eustuseunque mσα di sunt, cupere euriosorum I duci vero majorum verum contemplatione ad eviditatem scientia, summorum visorum est putandum. Dem enim aris
dorem studii censetis falso in Archimeo, qui dum in pulvere qaadam describit attentius, ne patriam quidem eaptam esse senserit φ Dantum Ari laxeni ingenium consumptum videmur in musicis 3 Ias studia Aristophanem putamus atatem in literis duxisse e Ruid de P ha νa Diade Platone, aut Demoerate loquar, a quibus propter discendi eviditatem, videmus ultimas terras esse peragratasy qua qui non vident, nihil tinquam magna eognisione dignum amaverunt a . Neque porro mirari. dum, quod tanta nobis insit veri cognoscendi cupido, cum certo jam pateat, humanam selicitatem in cognitione fruitioneque veritatis conis sistete NibiI beariar homini posse eontingere , inquit auctor libri de eonsolatisne Tullio adscripti, quam ut veritatem cernat , eaque frua tur, sa/is, ut arbitror, ex eo suspieari possumus, quod innata est homini eviditat scientiar ejus autem prastantia, non sane video , qua alia in re, nis in perfecta veritatis cognitione posita sit: eκ quo sit, ut v vitatis cognitionem assecuti, perfecta absolutaque scientia potiamur, υereisque diei potest, qui veritatem intueatur ,sensuque pereipiat, eum voti sui compotem, vereque beatum esse. Iam vero, si natura inest mentibus nais stris insatiabitis quadam cupiditas veri videndi b sive , ut ait Lactan.
tius,s naturam hominis Deus veri adipiscendi evidi unam feeis sc) ; sique appetitio intelligendi ea, qua vere summeque sunt, summus ad pectus est anima, quo perfectiorem, meliorem , rectioremque non babet din, reliquum prosecto est, ut dicamus, vel hoc sciendi desiderium fruastra nobis a natura fuisse collatum 3 quippe quod , si cogitandi vis
una cum corpore in morte extinguitur, nulla omnino possit ratione expleri: vel mentem nostram a corpore separatam cogitare optima posses certoque sere, ut ea tunc nitide distincteque mens ipsa percipiat, quorum notitiam nonnisi optare, & quidem vehementissime,
9φ Si humana mens, a corpore soluta, percipere potest, suarumque perceptionum esse conscia, dubium esse nequit, quin velle, & nol. te, gaudere, atque tristari, aliisque id genus motibqs affici , ea ip-Phil. Μent. m. II. Κ t sa
a Lib. V. de Finibus cap. 8. , & I9. d S. Augustinus lib. de quantit te ani- b Tullius lib. I. M. Tusca . cap. 19. ma num. 7s. Rlias cap. II. o Lib. III. Divis. Instit. cap. 3.