장음표시 사용
321쪽
COUrmaear assertio. Motus corporis voluntaris fiunt ad nutum animae n. 3oo. . Ergo determinatio corporis ad motus υoluntaν οι derivat is da ab anima est. videtur quippe non posse fieri, ut illi motus ad nutum animς peragantur,si corporis determinatio ad ipsos motus ab anima no
Anima rationalis, actione phoica, determinat corpus, cui juncta est, ad motus voluntarios peragendo1.3os. Prolatur. De terminatio corporis ad motus volunIaνios est effectus realis, ut patet. Ergo haberi non potest, nisi per actionem realem. Est autem anima, quae corpus ad motus voluntarios detem minat c3.3o . . Ergo pes realem animae actionem corpus ad voluntarisi agendos motus determinatur. . GUνmatur. Rejecto harmonistarum systemate, motus eorporis volantarii sunt ab anima vel tamquam a causa occasonali, vel tamquam a causa physica. Non sunt autem ab anima, tamquam a Causa occasio nati, ut superiori loco contra oceasionali ar demonstravimus. Ergo stant ab anima tamquam a causa physica , adeoque &c.
3O7. Igitur motus corporis ustiantaria ab anima νationaue realiter δε- pendent . Ab eo enim depe'ndent realiter, a quo per realem actionem determinatur sorpus, ut illos perficiat.
Explicari nequaquam potest , quomodo corpus ad voluntario3 peragendos motur phy Ae ab anima determιnetur.3 8. Probatur. Ut enim certo explicari a nobis queat, quomodo mens nostra phoce determinet corpus, cui juncta est, ad voluntario motus perficiendos, arbitror, necessario requiri I. ut animae natura nobis perspecta omnino sit, ejusque omnes facultates plane cognita habeamuS. Danaeo duos ntimeros elare cognitor habemus, inquit Ioan nes Clericus, facile est sciati , qas summa , iis additis , exurgat , ct Ψης inis con ι nequeat. Sed ubi alteruteν plane ignotus est , quis nistaemerariu . qua summa iis consei qMeat , de ire ausi e Similiter ii, Pisur cum mentir , tum corporis Quo a s natura, 'e temeritate, qua
322쪽
ratione alterat νkm αδ altero ad ei postfit, aut non possit , nequeunt desiniare sa). II. opus esse puto, ut certo nobis constet, non solum utrum mens sit tota in toto corpore,& tota in qualibet illius parte, an vero unirantum illius parti praesens existata, verum etiam quomodo sive toti corpori, sive uni parti inncta habeatur. Non enim video, quomodo, si nos latet, tum qua ratione mens copulata sit corpori, tum inquanam potissimum illius parte mens ipsa resideat, possit fieri, ut nobis innotescat modus, quo ipsum corpus ab illa regatur. III. contendo, insuper requiri, ut certo sciamus, quae sit structura musculorum, de qua ratione atque lege eorum inflatio, contractioque perficiatur. Cum enim omnes motus humani corporis, musculorum ministerio, fiant, moveatur nimirum corpus, quatenus musculi inflantur, &Contrahuntur, modus lateat necesse est, quo ad nutum animae movetur corpus, si neque musculorum struetiira nobis perspecta sit, neque artificium pateat, quo illorum inflatio, contractioque perficiatur. Jam vero nemo nescit, non omnino notam nobis esse mentis nostrae naturam. Scimus quidem, eam esse substantiam cogitantem. At isnoramus, an tota illius essentia ita in sola facultate cogitandi posita sit, ut nulla prorsus alia ipsi menti insit potentia. Co redimur, inquit Cl. Gravesandus, remota cogitatione, nullam superesese ideam mentis Sed vatio hae es, unicam hane proprietatem ment1s no stra nobis notam esses non tamen inde sequitar, non alias dari in ipsa
substanta ignota mentis proprietates, qua sine proenti cogitatione μυ- siere possunt. Per foramen video aliquid, quod rubrum est, ct de quo nihil prcterea determinave possum , an inde sequitur, essentiam hujus rei esse rubrum colorem , quia remota hae idea, nihil de objecto in mente superesis Disi aere enim debemus inter objectum iri ale , id est, illud,
quod nor de objecto in inente habemur, ct objectum 'extra nos existens, cujus nanquam in omnibus ideale objeeium est reprasentatio, nisi exactis e nobis notum sit aliud, quod reproentatur ib). Constat quoque, modum, quo mens corpori jungitur, tanta involutum esse caligine, ut inter obscurissima naturae arcana jure optimo censeatur. Modat, quo corporuus adhςνent spiritus, animalia sunt, omnino mirus est , in.
quit S. Augustinus, nee comprehendi ab homine potest c). Ecquis est enim, qui explicare possit, quomodo fiat, ut spiritualis substantialia alligata sit corpori, ut illi imperare quidem valeat, verum ab eo, quando vult, haud possit discedere λ Mihi certe, ut loquar cum Tullio a
323쪽
tio, naturam animi in t Mnti, multo dissisitior oecurrit cogitatis, mulio. que osseurior, quali3 animur in eorpore sit, tamquam abena domui, quam qaalis, eum exierit, ct in tiberum coelum , quasi domum suam , vene-νiι a . Quis est etiam, qui certo sciat , nu in totum corpus , num vero una tantum illius pars ab anima perficiatur Nulla sane res est, de qua tantopere non solum indoeii , sed etiam docti dissentiant , quorum opinιones cum tam varis sint, tamque 1nter se dissidentes, alterum seri profecto potest, ut earum naua , aIterum certe non potest, ut platuna fit vera ib). Profecto , ut veterum opiniones, quas refert Plutaris chus sc), praeteream, Scholastici, totam in toto corpore,&totam iasingulis illius partibus esse animam , dicunt. Cartesius eam in pineali cerebri glandula, veluti in suprema sede , constituit. Recentiores vero in ea cerebri parte illam collocant, ex qua, tamquam ex radice, suam nervi, sensationibus motibusque spontaneis inservientes, originem sumunt, & per universum corpus propagantur . Musculorum
structura non adeo demum nobis perspecta est, ut nihil supersit, quod in ea desiderare quis possit. Causa quoque, atque leges, quibus
eorum inflatio, contractioque peragitur, nos proruis latent. Incer intum quippe est adhuc, num sola fibrarum inflatione, sive mutati ne figurae, intumescant musculi, & contrahantur, ut voluit Stenornum solo impulsu stirituum animalium ex cerebro defluentium , neta Vosque irradiantium, quemadmodum opinabatur Cartesiust an demum ope cujusdam fermentationis in masculo factae, ut nuper cum Bernoullio plerique contendunt. Ergo explicari a nobis nullatenus Potest, quomodo mens physice determinet corpus , cui juncta est, ad eos agendos motus, qui voluntarii dicuntur. COROLLARIUM.3os. Incertum est, nam mens per seipsam immediate, num veνο mediate per realem qualitatem in corpore productam, eoῬur ipsum determianet ad motus voluntarios peνagendos. Non enim constare id nobis certo potest, nisi compertus ad evidentiam sit modus , quo corpus ab anima ad motus hujuscemodi determinetur. ANIMADVERSIO I. 3Io. Cum modus quaeritur, tum quo mens dirigitur a phantasma.
324쪽
te ad unius potius, quam alterius rei ideam producendam ν tum quo corpus ab ipsa mente vicissim determinatur ad motus voluntarios peragendos, tutius est , inscitiam nostram candide ingenueque fateri, quam aliquid hac super re certo definire. Cum enim mentis nostrae aciem id plane fugiat, quod omnino perspectum habere debemus, ut modus istiusmodi nobis innotescat, definiri modus ipsi nequaquam potest, quin temere prorsus in hoc negotio mens nostra se gerat. NAhiI his tutius , inquit Cl. Joannes Clericus , animo occurrit candida ignorantia nostra professione. Certi me novimus, esse aliquem inter e
gitationes nostrat, ct motus membrorum nostrorum nexum, quoniam hae
invicem excitant,'ssi υicissim sucredunt. Verum qua ratione mortis in membris excitatus egitationem in mente procreet vice versa, hoe deismum est, quod penitar ignoramus. Possumus quidem , conjunctionem in nobis esse inter cogitationes, ct motus, contendere, ita ut sit quadam inorer ea reciproeatios sed quomodo hae fiant, prorsur nor sagit ca . ANIMADVERs Io II.
3II. Ex eo, quod modus lateat, quo tum mens a phantasmatibus in rerum ideis producendis, tum corpus a mente in voluntariis agendis motibus determinatur, non propterea negandum est, mentem Reorpore in productione idearum, & corpus a mente in productione motuum voluntariorum re ipsa dependere. Non enim , quod clarum est atque evidens, negare debemus, quia, quod est obscurum, nequeamus mente complecti . Nunquid ιdeo negandum est, ait S. Augusti. nus, quod apertum est s quia comprehendi non potest, quod oceultum
est ' Nunquid, inquam, propterea dicturi sumus, quod ita esse perspieimus, non ita esse, quoniam, cur ita fit, non possumus invenire b Rectissime ergo Celeberrimus Gravesandus , invicta , inquit, δε-
monstratione congat, non mentem in eorpus, neque hoe in illam, age-νe , ut eo us in corpus agit s sed mihi non videtur , inde coneladi
posse, omnem in taxum esse impossibilem. Motu suo corpus non agit in aliud eorpur fine resistente 3 sed an actio omnino diversa , O Jurideam non habemus, in aliam substantiam dari possit, ct ita tamen,
ut eausa effectui respondeat, in re adeo obseura determinare non ausim. Di φkile eerte est, influxum negare , quando exacte perpendimus, quomodo in minimis, qua mens percipit, relatio detur eum agitationibus in corpore, ct quomodo hujus motas eum mentis determinaιione conventant.
325쪽
Attendo ad illa, qua Medici, ct Anatomisi nor de his Leent. Nuia ergo de prima st stemate determino, prater Me, mihi nondum hujus iis p Uititatem satis elare demonstratam esse videri a J . Perperam ergo
tam occasionatista , quam harmoni a negant, mentem a corpore in rerum ideas producendis, & corpus a mente in voluntariis agendis motibus, aliquo reali modo dependere, propterea quia modus lateat, quo mens a corpore, & corpus a mente determinetur. ANIMADUERs Io III. 3ra. Di explicandi eommercii inter animam , ct eo ar intercedentis causa, sumit, inquit Cl. Volfius, anisnam in eo us, ei visi in coriapus in animam agere, modum tamen agendi ignorare agismat, ea nauum de Me commercio systema est s propterea quod nempe actionis corporis in animam non aham habent notionem, quam qua coexistentia mutationum in organo senseris, o mente respondet 3 nec alia ipsis est actionis anima in eorpus notio, quam qua votitionum anima, ct motuum in eorpore, itemque notitionis, ae cessationiν motus in eodem eorpore eoexistentia eonvenit. Unde concludit, assismantes, mutationes in anima, ct coris pore coexistere, quia in animam corpur agit, ct volitiones, atque no- Iisiones in anima, ct motur atque esationes motuum coexistere , quia in corpus anima agit, nil quicquam aliud dicere , quam mutationes in anima, ct corpονe eoexistere in utroque easu, quia coexistunt ib). Verum
Iarcat Cl. Auctor, si hoc etiam loco hallucinari ipsum dixero. Falitur enim, si animam agere in corpus , idem instuκioni is esse putet, atque certas operationeS mentis, & quosdam motus corporis e dem simul tempore in homine contingere. Diversa quippe illis haec sunt, non secus atque effectus dissertam causa. Unum enim ex altero colligunt , dicunt nempe, animam determinare corpus ad motus voluntarios s quia, cum certum sit, illud esse per suam structuram ad omnes hujuscemodi motus passive indifferens, adeoque principio determinante, & quidem intrinseco, ut unum potius agat moxum, quam alium, indi*ere, inferunt, corpus ipsum physice determinari ab anima, quemadmodum, nonnisi illa imperante , motus illos perficit. Non ergo mutationes in anima ct corpore eoexistunt per inflaxioni stas, quia eoexistunt , nisi sorte placeat Viro doctissimo , ideo effectum coexistere causae, quia coexistunt. Ceterum, si nullum, Vol fit judicio, iis hac super re est systema, qui sumunt, animam in eoris
326쪽
pμε, ct vis Isim eamus in animam agere, modum tamen agendi ignorari .rmant, nullum, mea sententia, illis quoque systema est, qui, istiusmodi commercii explicandi gratia, sumunt, animam , & corispus esse veluti duo automata, in suis omnibus iunctionibus perficienis dis a se mutuo penitus. independentia , quin explicent hanc anima vim, tantumque corporis mechanismum quin palam essiciant . Itaque, ut prolixae dissertationi finem imponam, dico, mentem, quam diu corpori juncta est, dirigi a phantasmate, ut unius potius, quam alterius rei id eam in se producat , corpus vero ab ipsa me nie physice determinari, ut hoc potius, quam alio modo moveatur, sed modum a me explicari non posse, quo tum mensa corpore, tum Corpus a mente determinetur. Spero autem, fore neminem, qui ut verbis utar S. Augustini, insensatis me pecoribus comparet, quia hoe me nondum scire pronuntio s sed potius cautis hominibus , quia non audeo
De potentiis animae rationalis.
I Res potissimum potentias in anima rationali vulgo distinguunt Philosophi, scilicet inteHectum, voIuntatem,& memoriam. Si gulas in hac Dissertatione considerabimus. Primo itaque de intelia diu, tum de voluntate, pos remo de memoria agemus.
3r3. Entis potentias explicaturi, ab iatellectu lumendum essere L exordium, arbitramur. Sublato quippe inteluctu, nulla memoria est, nulliusque usus ipsa uuantas. DEFINITIO. 3I4. Intelzectus est ea vis animae, qua res pereipimus, de HID Iud eamus , unum ex alio , lnotum stilicet ex noto, eolligimus , nostrae νηmque cogitationum senem ad verum tum inveniendam , tum alist Phia. Μent. T. II. X . demοπ' a Lib. I. de Anima, & eius origne
327쪽
demonstraudum, recte disponimus. Quatuor enim sunt , ut etiam in Logica innuimus, operationes animae, quae ad inteluctum pertinere dicuntur, fmplex nimirum rei perceptio , judicium , ratiocinatio, &methodas.
3Is. Intellectus, quatenus distinguit verum a falso, bonumque a malo discernit, solet ratio nuncupari. Ratio, inquit S. Augustinus, est mentis motio, ea, qaa Hscuntur, distinguendi, er connectendi potens sa . Homo idcirco habere dicitur rationis asum , eum verum a falso, & bonum a malo valet ipse discernere.
De origine idearum. - 3I6. sit id earum origo, non convenit inter Philosophos. a Cartesius, Malebranchius, ceterique oceasionalista, quem. admodum se periori loco diximus, nullam , ajunt, humanae menti inesse vim, qua rerum ideas in se cudais sed eas omnes ipsi menti communicari a Deo, occasione motuum, qui ex sensibilium rerum appulsu in sensoriis corporis organis excitantur. Contra vero sentiunt Peripatetici. Hi siquidem habent pro re comperta, ideas rerum ab intellectu immediate produci , dependenter tamen a phantasmate, sive a corporea quadam rerum ipsarum imagine, ex Organorum sensoriorum immutatione in cerebro dςpicta. Discrepant tamen, eum de modo agitur, quo mens a phantasmate determineis tur . Quidam enim contendunt, mentem immediate determinari a phantasmate. Alii vero dicunt, intellectum determinari immediatea quadam serma spirituali, quam speciem impressam vocant, ab ipso met intellectu ad praesentiam phantasmatis in se producta. Discutiemus itaque, an humana mens vim habeat producendi ideas,& uno denam repetenda sit ratio, cur imius potius, quam alterius rei ideam illa producat.
3I7. Certum in primis mihi est, Meam, sive notionem rei nihil esse a certa mentis modifiratione diversum. Res enim percipere &
citur a) Lib II. de Ordine num. 3 s
328쪽
gitur mens, eum ita vel seipsam modificat, vel ab alio modicta in ut rebus ipsis inestabili quodam modo similis fiat.
3 18. Pro re certa itidem in praesens habeo, mentem nostram, conia genita sibi vi, suas omnes appetitiones,& aversationes in se prodii cere, adeo nempe ut, dum aliquid vult, vel respuit, non agatur, sed agat. Neque enim, ut satis patet ex dictis, de clarius etiam D. tebit, Iibera libertate exreeitii esset humana mens, si, dum res apa Petit, vel aversatur, non ageret ipsa, sed ageretur.
Hamana men3, e genita Issi vi, rerum ideas in se pro aeis. Is . Probatur I. auctoritate S. Augustini. Putandum non est, inquit S. Doctor , Deere al/quid eo ur in spirιtu , tamquam spiri tus torpoνi faeienti, materia vire, subdatur . Omni enim modo prostantior est, qui facit, ea re, de qua aliquid facit 3 neque allo modo spiritu praestantius est comar, imo praeipuo modo spiritas eorpore. uamvis ergo prius videamuν aliquod corpus , quod antea non videis ramus , atque inde incipiat imago ejus esse in spiritu nogra, qua H. Ivid, tum absens fuerit , recordemur , tamen eandem fur imaginem non revus in spiritu,se ipse spiritus in seipso facit erieritato mira- siue, qua ineffabiaster longe est a corporis tarditate, eajus imago, mox ut Oenos visum fuerit, in spiritu videntis, nauius pancti temporalis interpositione, formatur sa). Ergo &c. Prolatur a. ratione. Mens per vim sibi congenitam appetitiones, aversationesque suas active producit t*.3I8. . Ergo in se cudit etiam rerum ideas. Cum enim tam appetitiones , & aversationes , quam rerum ideae non sint nisi certae quaedam modificationes mentis, nul-Ia apparet ratio, cur, si appetitiones, & aversationes producere potest mens, ideas quoque rerum in se cudere eadem ipsa non possit. Et sane, nihil prorsus opponi posse videtur contra vim productivam idearum, quod contra vim productivam appetitionum, & ave sationum eodem plane modo non pugnet. Ergo vel neque suas volitiones, nolitionesque active elicit mens, vel rerum quoque ideas a IL
329쪽
e in se producit. Nihil porro posse opponi contra vim productivam
id earum, quod volendi, nolendique potentiam itidem non evertat, ad evidentiam, nisi vehementer fallar, constabit, si attento ex penis dantur animo, quae contra vim mentis productricem idearum a tu mismo occasionalista Malebranchio afferuntur.
Opponit itaque Vir Cl. , vim producendi ideas, qua humanae menati vulgo tribuitur, esse participationem divinae potentiae, & qui dein hujusmodi, ut mentem ipsam a Deo independentem constituat s ac proinde quae sit digna, ut pro mero humanae ignorantiae, vanitatisque figmento habeatur. Iua, inquit Vir doctissimus, participatio potentia divina, quam fili aννοgant homines , ut olbecia sibi reprasentare, multasque alias aditioner speciales patrare possint , participatio est , qua independentIam sitiquatenus induceνe videtar, ut saltem illa participatio explicari solet. Verum sincere loquendo, ina participatio chimarica est , merum ignorantia di vanitatis humana Igmentam sal. Verum quaero a Uiro doctissimo, an etiam vis, facultas, sive potentia, qua humana mens suas volitiones, nolitionesque producit, sit talis divinae potentiae participatio, quae independentiam inducat, an non. Sinon: ergo neque potentia producendi ideas est hujuscemodi ι cum& ipsa non sit nisi vis, qua mens sese modificat. Si vero sit partici. Patio divinae potentiae r ergo vel neque vis hujusmodi in humana mente est, ne scilicet sit aliquo modo a Deo independens, vel etiam vis producendi ideas eidem menti inesse potest , quin aliquatenus a Deo independens hanc ob causam ipsa dicatur. Ceterum sicuti essentia rei cujusque est participatio divinae essentiae , quin idcirco creatu. ra, quoad realitatem essentiae, sit a Deo independens , ita vis producendi ideas participatio esse potest divinae potentiae, quin Propi rea ipsa mens a Deo independens censeri legitime possit. Initat Malebra hiusi nemo est, qui idear esse entia maxime , ea-lia, siquidem proprietates habent reales , alias ab aliis disrre, resque plane diversas repraesentare , in dulium voeare possit . Merito etiam dubitari nequit, quin ilia sint spiritaales , ct a corporibus, qua re prasentant, longe diversa. Et oeI ex hoe solo non instaria quis fodi.
san ambigeret, an illa idea, quarum ope percipiuntur eorpora, non
fini nob/liores ipsis eorporibus. Reυ ra mundus inteli ibitis perse Iior esse debet mundo materiati di terrestri, ut infra patebit . Cum itaque quis asse it, homines praeditas esse virtute formandi idear pro lubitu, io id etiam diser m is vocari videtur , as asserat , ipsos posse formare entia nobiliora di perfectiora mηnio, quem Deus condidit. Phri-00 Lib. III. P. II.de inquirenda veritate c. 3. que
330쪽
que tamen, ne ad id attendant quidem , quippe qui arbitrantur, ideam .ihil esse , quia sese sentiendam non prsset , aut fi illam tamquamens quoddam habeant, ens illud i03 videtur perquam exiti ct ad. spernandum, quoniam ipsam, statim atque menti amplius non objiciatur , annihilari arbitrantur cast. Sed contrar etenim neminem scire & ipse puto, qui vocare indu
bium possit, appetitiones mentis, perinde atque rerum perceptiones, esse entia reatia, nempe reales mentis appetentis modificationes. Arbitror quoque, sere neminem, qui dubitet, quin etiam mentis appetitiones sint spirituales, atque propterea a sensibilibus illis rebus plane diversae, quas mens amore prosequitur. Igitur qui asserit, humanam mentem praeditam esse potentia eliciendi appetitiones rerum sensibilium, eo veniat necesse est, ut simul fateatur,entia Pr duci ab humana mente posse, quae sensibilibus rebus sint nobiliora, quemadmodum qui asserit, homines ρνadisos esse virtute formanaei ιdeas pro lubitu, in id etiam diseriminis Meari videtur, ut asserat, ipsi posse formare entia nolitiora, ct prefectiora manaeo . Ergo vel id non impedit, quominus mens producere queat ideas , vel etiam Prohibet, quominus mens ipsa appetitiones quoque rerum in se producat. Falsum est tamen, quod hic veluti certum assumitur, rerum scilicet ideas esse entia nobiliora , quam ipsae res. Ideae enim non sunt ver, sed modi, non substantia , sed accident. Urget Cl. Auctor: sed demas, inquit, ideas nihil esse prater entia tenui na ct adspernanda , entia tamen sunt , imo entia spiritualia. Iam autem cum homines non praediti sint potentia quicquam ereandi, hinc sequitur, ipso1 non posse producere ideas . Nam produc io idearum
eo, quo eAplicatur, mari est υrea ereatis 3 ct quamquam opinionem adeo duram mitiga νe, o linire eonantur, dum Heunt , producit ιonem idearum supponere aliqaia pracedaneam , errationem vero nihil supponere, hoc tamen Getio nodus dissuatiatis non souitur. Etenim aniama ertendum es , disciatur non esse, rem e nihilo educere , qxaminam producere, supponendo aliquid auead, ex quo eo ei nequit, quod
que ad i fur productionem nihil eonferre post , e. g. difficilia non
est, angelum creare, quam iliam ex Iapide educere. Cum enim Iapirs lex genere prorsus diverso a genere angeri, nihiI plane inser virei potest productioni angeli , υerum conducere potest protictioni panis, . auri erc., quia lapis, aurum, panis nihil aliud sunt, prater eandemi tensionem varie configuνatam, is quia hae omnia sunt materialia. ωο discibus est, angelum educere ex lapide, quam ex uisior qη a PHL Ment. T. II. X 3