장음표시 사용
371쪽
aliam, nisi a eoactione, libertatem esse modo in homine, impii Novatores dixere. Liberi avbitrii hoe modo dicetur homo, inquit Calvinus, non quia liberam habeat boni aeque ae mali electionem ,sed quia male -- Iuntate agis, non eoactione sa). Id ipsum docuit Lutherus, cum alte sequitur, nos neeessario operari Necessario vero dico, non eoacte, ne-ressitate immutabilitatis, non eoactionis ib)ι unde figmentum in resar, sive titulum fine re, liberum arbitrium ipse appellat sc . Iansenius quoque satis esse docuit ad peccatum, quod plena voluntate feratur homo
in malum, De ab ista diligendi mali necesstate se expedire ρυμ, sive non possit iis) . Impius demum Spinosa, concipe iam, inquit ,si placet, is
pidem , dum moveri pergit, cogitare θ scire ,se quantum potest, conari, ut moveri pergat. His sane lapis, quandoquidem sui tantum conatus est conis scius minime indifrens, se liberrimam esse , ct nulla alia de causa in motu perseverare credet, quam quia vult . Atque hae humana illa libertas est, quam omnes se habere jactant qua in hoe solo eon iis , quod homines sui appetitur fini conscii, steaasarum, a quibus determinantur, igna. vi se . Contra hos itaque dicimus, hominem non a coactione tautum, verum etiam ea, quae dicitur exercitii, libertate pollere.
Io. Momentum primum sumitur ex Scriptura ,&Patribus. Noa enim omnes, qui hanc in homine libertatem inficiantur, sacrarum Literarum oraculis, Patrumque auctoritati refragari se, putant. Haec igitur habet Seri priirat Deus ab initio constituit hominem , ct reliquit illum in manu eonfilii sui. Adjecit mandata θ pracepta sua . Si voLevis mandata servare , conservabunt te, ct in perpetuum Iidem placitam facere f). Porro exercitii libertatem significari boc loco, aperte do. cet S. Augustinus , nec ipse negare potuit Calvinus. Haec enim habet S. Doctor post modo laudatum Ecclesiastici locum: Eeee apertisia me videmas expressum liberum humanc voluntatis arbitriam . Luid i lud, quod tam multis locis omnia mandata sua custodiri , ct seri jabet Deus λ Gomodo jubet, fi non est liberum arbitrium fg Vim proinde argumenti ut Calvinus eluderet, ait, de solo Adam ante lapsum, non vero de omnibus hominibus originaIi peccato obnoxiis, tunc loqui Scripturam. At perperam. Cain siquidem irato dixerat Dominus: nonne si bene egeris, reeipies. Sin autem male, statim in foribus
a) Lib. II. Instit. cap. t. num. 7. 6 In Epist. pag. 38η. 8 . b) Lib. de servo arbitrio. f Eeelsastici cap. XV. v. I scin Affert. articulorum. g Lib. de gνatia, O' Iibero arbitrio n. s. d) Lib. IV. de flatu naturAE DUce. 24. alias cap. a.
372쪽
peeeatum aderis P sed sab te erit appetisui fui, o tu dom haberis δά. a). Quomodo autem domitrari appeti cui suo poterat Cain iam obnoxiu, peccato, si arbitrii tunc ei non erat liberras P Adde, ex diuina pro. missione aeternam illi futuram modo esse gloriam , qui potisit ινansgredi, ct non est transgresse facere mala, ct non fecit bὰ . Igitue agere, & non agere, & quidem tam bene, quam male, ita etiam modo in hominis potestate est, ut ab illius Voluntate otianido peniadeat alterutrius partis electio. Hinc S. Cyprianus, homo, inquit, L νιαι i sua relictus, ct in arbitrio proprio constitutμr, sibimestu MI m. rem appetit, HI salutem sc9 3 utque habet S. Ambrosius , homini δε dit Deus )eligendi arbitrium, quid sequatur d) . Relinquitur ergo Ii hertatem exreeitii negare in homine, neminem posse, quin Divinae auctoritati palam adversetur, aperteque resistat. Plura porro ex Pa tribus si quis cupiat, doctissimum Petavium adeat sest . Is enim luisculenter adeo rem hanc persequutus est , ut nemo in hoc negotio praeripere ei palmam posse, jure Optimo videatur. 1 L 1 r. Post divina in favorem humanae libertatis Oracula, Patrum.
que testimonia, omnium ferme veterum Philosophorum occurrit auctoritas . Inter praestantiores quippe nullus serme est, qui illam in homine apertissime fassus non fuerit. Dixerant quidem Stoloi, fatali necessitate fieri cuncta, quae in mundo contingunt. Verum unam ab hae lege, teste S. Augustino, excipiebant humanam voluntatem. Nee
Ila necessitas formidanda es, scribit S. Dccior, quam formidando Stoi ei, laboraverunt , eausar rerum ita dising ere, ut quasdam sastrahemona nee stati , quasdam subderent, atque in his, quaι esse fas nec state k
Iuerant, posuerunt etiam nostrat voluntate , ne videiacet non essent K.
bora, si usdeνentur nerestitati ci . Profecto nec ipse Calvinus sp) ne gare ausus est, constantem vetustissimorum Philosophorum fuisse sen tentiam, hominem ea libertate praeditum esse, qua agere, & non aia gere, si velit, ex aequo possit. Illorum autem testimoniis, ne longior sim, praetermissis, unum dumtaxat afferam Tullium , Ethnicorum omnium merito optimoque jure praestantissimum. Ergo contra Chrysippum arguens Vir ille summus, non si alii, inquit, ad alia propen. fores fine propter causar naturales O antecedentes, idcirco etiam nostra.
e Tbeon Dogm. Τom. III. lib. I. 0 Lib. v. ae civi. Dei cap. IO. o Lib. II. Institui. cap. a. s. a.
373쪽
rum voluntatum atque appetitionum sunt causa naturales ct anteeodb. ρε . Nam nihil esset in nostra potestate is res ita se haberet. Nisae sero fatemur, acuti, hebetesne s valenter , imbecilline franus , non esse id in nobis. Sui autem ex eo cogi putat, ne ut sedeamus quidem, aut ambulemus, voluntatis esse, is non Ni et, qua quamque rem res con sequatav. in enim ct ingeniosi, ct tardi ita nascantur , anteeeden. tibus causis , itemque valentes imbecilli , non sequitur tamen , ut etiam sedere ct ambulare, ct rem agere aliquam, principalibus e ausiud sinitum , ct eongi tutum fit . Stilponem , Megareum Phlissophism , acti uis sane hominem O probatum temporibus istir aecepimus . Hunes jibunt ipsas familiares , ct ebriosum ct mulierosum fuisse , neque
hoe seribunt υituperantes, sed potius ad laurim. Titiosam enim nais ιρνam ab eo se edomitam ct compressam esse rictrina , ut nemo umquam vinolentum illum, nemo in eo libidinis vestigium υi erit. Iui δSocratem nonne legimus, quemadmodum notavit Zop rur physiognomon, qui se prostebatur hominum more , naturasque eκ corpore, oculi/, υulis tu, fronte pernoscere stupidum esse Socratem dixit θ bardam, quod jugula eoneava non haberet, obstructas eat partes θ obturatas esse discebat , addidit etiam, mulierosum: in quo Alcibiades eaehinnum diis eiιαν sustulisse . Sed hae ex naturalibus causit vitia nasci possunt bestirpari autem er funditur tolli, ut ir ipse, qui ad ea propen Ius Deo vis , a tantis vitiis aiscetur, non est id positum in natu vatibas cauis
fir , sed in voluntate, studio, disciplina sa). Concludit propterea, ad
animorum motus voluntarios non esse requirendam externam cauissam . Motus enim voluntarint eam, inquit, naturam in se ipse eontinet, ut sit in nostra potestate, nobisqMe pareat 3 nee id fine causareius enim rei causa, ipsa natura est b). Adde, rarum adeo fixumque fuisse Tullio, humanas actiones imperio subiici voluntatis, ut, ignorans quomodo cum humana libertate conciliare divinam praescientiam posset, maluerit, hane Deo subtrahere, quam homini libertatem de negare. In has angastias, ut de eo scribit S. Augustinus , eoarctat an ismum religiosum, ut unum eligat e duobus, aut esse aliqaid in nostra voluntate, aut esse procientiam futurorum i quoniam utrumqae aνbitratur esse non posse, sed F alterum confirmabitur, alterum toui 3 f eleg rimus praeIcientiam futurorum, tolli voluntatis arbitrium ι si elegeriamux υotantatis arbis fium , tolli prascientiam futurorum . Ipse itaqueat vir magnus ct doctus , ct vita humana plurimum ae peritis e consulens, ex his duobus eligit Gerum voluntatis arbitrium, quod ut eon. Frmaretur , negavit prascientiam se Mystrum I atque ita dum vale face.
374쪽
is liberos , fuit saevilegoi . Religiosus autem animar utrumque Hygis, utrumque constetur, O Mes pietatis utrumque eonfrmat tu.
ra. Homini libertate sublata, omnis humana vita susvertitur , fruis stra Ietos iantur , frustra ob urgatiouer , Iauder , vituperationes , exhoris rapiones adhibentur 3 neque alia justitia bonis praemia , ct maris suppli-eia consiliata sunt b). Frustra namque praecipitur, quod necessario faciendum est, ac prorsus injuste prohibetur, quod vitari non potest. Si necessitate facimus, quidquid facimus , fieri certe nequit, ut honeste vivat, qui turpiter vivit, quemadmodum haud potest fieri, ut coecus lumen videat,&qui clauaus est, recte lucedat. suis non ei met, inquit auctor libri de sis contra manichaos, S. Augustino olim adseripti, cap. Io. , stultum esse , praecepta dare ei, cui liberum non est, quod pracipitur facere ι θ iniquum esse, eum damnare, eui non fuit po te ι Jassa compleres Nulla igitur, exercisis sublata libertate , vitia in homine sunt, nullae virtutes. Peccati reum tenere quamquam, ait S. Augustinus, quia non fecit, quod facere non potuit, summa inquitatis ester i ania G. Exhortationibus quoque, atque minis , ut bene agant homines, nullus est locus. Viri iam quippe suadenti vitam metiato optimoque iure, si omnia serali necessitate a nobis fiunt, respondere posset iniquus: non sunt potestatis hac mea, o Doctor s ct ideo qaid
oportea ,souisitum esse, nis hac etiam Iouisitudo mihi fatis destinara sis suis s docendi , pracipiendiqve tibi neces ar instat, frustra tamen d ees, ae praeipis . Faciam enim, fl fata volunt 3 imo vero lasorandum inibi non est. Adnit enim necessario, quod fatatum est M).
3. Porro cum nulla sit gens , nullumque genus hominum, quod publicum Magistratum non habeat, certasque leges, qua suppliHo -- probos asscsum , defendunt ae tuentur bonos test, dubium esse nequit, quin sit vox naturae, ea nos libertate esse donatos, qua ita agamus, quaecunque bene, vel male facimus, ut in nostra sit potestate prorissus otiari. Etiamne libri obscuri mihi scrutandi erant, inquit S. Augu- ' Phia. Ment. T. H. A a sti-
b Lib. V. de rixit. Dei cap. s. d Eusebius lib. vl. de prv. EvaveL b S. Augustinus ibidem. cap. 6. o Lib. de aviabus animabus num. 17. o Tullius Lib. II. G Iegibus eap. I.
375쪽
sinus contra Manichaeos, uade discerem, neminem vituper Isane se plieisque dignum , . qui Μι.id vel/t, quod ustitia velis non prahibest , auata non faciat, quod facere non potest f Nonne 7sta cantant & in monaribus pastorei, ct in theatris poetst yre indocti in eirtutis, edi docti iasibliotheeis, ct magistri in scholis, ct in orbe terrarum genus hamatism sata λ Si ergo ominium consensu , quemadmodum praxiaxφ advertit Τullius, nMura vox est tb , sique, te ite S. Augustino, sineioruatate peccatum esse nou posse, omnis mens apud se divinitaι εο o p tim Iesit sc), ecquis erit, qui dubitet, tune esse peccatum , eam O
. 41 . Verum ne ipsi quidem humanae libertatis hostes negare illam in homine possum, quin facto sibimetipsis apertissime contradicant.
Hortantur enim, ut honeste vivant,& ipsi suos, puniuntur, qui vim inserunt legibus, quique publicam perturbant pacem, summo crucia-cii, supplicioque peruo cogunt. Praetereo, cordi illis esse plurimum, ne quid agant, cuius caula vel eorum laedatur fama, vel aliud quod.enoque damnum ipsius ab aliquo inseratur. Solliciti ideirco sunt in petieulis, dubiisque in rebus apprime canti et uno verbo, ita se gerunt, ut ambiaere nemo queat, quin intus & ipsi sentiant, dignos esse risu, qui hdem illis praebent, cum ajunt, nihil libere a nobis fieri, sed omnia in impedibili prorsus necessitati esse subjecta. Iuod opimo , qua de fata habetur, inquit Eusebius, penitur fassa Ist, inde patet, quia
esiam ejus opinionis auctores ct docent, er hortantur , ct discunt, ct eonsulunt. Derepant etiam, eastigantque suos, quasi propνia volAntate pe eanter. Plurima quoque construunt, quibus ad rectos juvenes adhortan. ιών mores, veniaque Pignum putant , si quis invitas peceat s sponte autem delinquentes puniendos non negant e J. Egregie propterea S. Augustinus, postquam di Nir, omnes Ietes, aιque omnia instituta. disciplina, Iaudes, vituperationes, exhortatrones, terrores, pramia, supplicra, televaque omnia , quibus humanum genus administratur ct vetitar, penitus labefactari atque subverti, nihilque in eis omnino justitia vem nere, nisi voluntat is causa peccati, ex eo demonstrat, mala opera perperam prorsus fato accepta referri, quod ne ipsi quidem, qui afferunt, omnia fatali necessitate a nobis fieri, hanc, posito fato, pr
culisca lib. de duabus animabus num. 33. ς Lib. de duab. animab. n. I ., alias c. II. alias cap. ar. S. Augustinus iMOm.
376쪽
culdubio justissimam,iri suis puniendis subditis excusationein Mini tant licentias er aequius , inquit S. Doctor ad Lampadium
scribens, Mathemat eorum improsamas erroveo , quam Eiυinas lege3, veIetiam domoramin rarum caram damnare aιque abjicere cogimur , quod nee ipsi Mathematici faciunt φ Nam eam auePisaeorum iamr uisus num. -Miri fatua fata vendiderit, mox ut pragam a statiuis eburneis ad do, mas sua moderamen ac fialicitudinem vino uerit , non solum υocibus, sed etiam plagis emendat uxorem , non dico, A petulantius cautem,
sed si immoderaιia1 per fenestram adspkientem anima votis . Iuaeamen si ei dieat : quid me caedi se Uenerem caede, si potes, aqua cogor boc facere. Tum veνo ille non eurat, quam vana verba eo mnat fallanins extraneis , sed quam justa verbera imponat eoν rigenaeis suis. Quando ergo quisque, cum reprehendi eo erit , eausam eouisutis infatum, ct ideo se eulpari non vult, quia fato se dieit eoactum feeisse id, qκοi arguitur, retaeat ad seipsum, servet hae in suis, non e ister servum furem, non de contumelioso Atio eamqueratin, visino improbo non miane/-. Luid enim horum faciens, juste facit, si omnes, a quibur injuriat patitur, non culpa sua, sed fata, inpeltantur , ut faciant f L autem jure proprio, θ' patrisfamiliar diligentia, quoscunque hominer pro
tempore in potestate Asbet, hortatur ad bonam, detervet a malo, imperat με voluntati, ut obtemperent , honorat eos, qui Mi ad nutum a dians, vindicat εn eos, qui se contemnant, rependit gratiam beneflcis , odit ingrator , egone everi ais , ut. contra fata disputem , eum tanta eum non versis , sed factis eloqui deprehendam , ut prope manitas suis omnes Mathematicorum capillos super capita eorum frangere
Is. Intimo demum sensu certissim constat, nos ita vel Ie, quod volumus, ut ipsi nos ad volendum determinemus. Sentit animus semoveri, inquit elegantissimus Cicero, quod eum semis, illud una seo. tit, se vi sua, non aliena moveri b , utque praeciare habet Eusebius,
quomodo, cum sentiamut , nostra uos appetitione moeri, non smnino amenι simum. erit, ab oterrori qEadam vi , lqaasi animi expertes, moveri nos re erae Sis enim tibera voluntate alia fugimus, alia sequiamur, ut quemadmodum dolere, gaudere, videre, audire, non ratroci
377쪽
fugiendum , aut ad sequendum moveri nos profecto sentiamur ta). It que nisi velimus, in iis etiam salii nos posse,& falli reipsa, quae per
sensum intimum nobis nota sunt; ac proinde nemini esse certum, se cogitare, & vivere, dicendum est , mentem nostram ita esse domi. nam suorum actuum, ut agere &. non agere , in illius ex aequo sit potestate. Certa etenim aequaliter sunt, quae per idem medium nobis innotescunt. Egregie propterea humanae libertatis hostes urget Vir doctissimus. Unde enim est, ait ille, quod EGO COGITO prima, ct omniam maxime inconcussa veritas agnoscatur , ns quia nullius perceptiora conscientia istam perspieuita em superat e Huis proximam annumerant EGo suM , quod existentia mea tam fm eρ rius , quam cogitationis , nee stare possit illarum prima, si secunda tollatur . I autem evidentia sentis, ct sentare, ct fateri eo ον , me cogitare, eadem evidentia , modo attendam, sentio me velle , ct me eum esse, qui me ad volandum pro lubitu flecto , sumque actuum tuorum , qui no-mrne to velle veniant, dominur, causa, arbiter ibin. Porro non dixi, nullam externam a nobis sentiri causam, quae v luntatem nostram ad operandum determinet, sed nobis constare sensu intimo, ita nos a nobismetipsis determinari ad operandum, ut determinationem ipsam esse active a nostra voluntate, ipsi sentiamus. Hoc autem quamaeeurate considerandum est . Sicuti enim eX eo , quod nullam externam sentiamus causam, quae nos dete minet, candide sateor , collisi jura non posse , exeretrii libertate nos esse donatos, ita contendo, libertatem ipsam certissime ex eo deduci, quod sentiat animus, se vi sua, non aliena moveri. Hae igitur in nobis libertas est , quam qui negatoriis ratiocinapionibus labefactare eonantur , usque adeo esci sunt , ut nec ista ipsa quidem ana, atque sacrilega, propria voluntate se dicere inlevigant oc .
Is. Lueνam aHitrium extinctum in homine per pereatum non est, ut perperam contendunt heterorixi. Cu ni enim tibertas eontradiacitonis, sive exere ali, nomine tueri arbitria , a Theologis intelli- g tuo, hoino etiam in statu naturae lapsae librio pollet arbitrio, si exerciti. libet late , ut modo ostensiim est, in eodem statu sit linia donatus is
378쪽
opponunt primo humanae libertatis hostes auctoritatem Apostoli dicentis: non quod υσlo bonum, hoe facio, sed quod nolo malum , hae ago a). Igitur non habet homo, inquiunt, in operando libertatem arbitrii. Non enim liber hoc modo est homo, sit non facit, quod vult, quodque non vult, Operatur. R. nego conseq. Eo enim loci non loquitur Apostolus de consensu voluntatis , sed de motibus appetitus sensitivi, qui eum , ut in n his, ita in illo plerumque excitarentur, invita voluntate , ait, ab se fieri, quod nollet, quamque in suo corpore optabat quietem , Obtinere non posse. Itaque facere se dixit Apostolus , ct operari, inquit S. Augustinus, non assectu eonsentiendi ct implendi, sed ipse m tu coneapiscendi tb ,t ut proinde sit sensus , non quod volo bonum mente , hoc ago carne , sed quod mente nolo malum , hoc carndi operor . Subdit propterea: si quod, nolo, illud facio et jam non ego, nempe deliberate, operor illud, sed quod habitat in me peccatum, scilicet concupiscentia carnis, quae cum ex primi hominis culpa originem traxerit, peccatum ab Apostolo nuncupatur. Opponunt 1. S. Augustinum. Haec enim habet S. Doctor Libe-vam arbitrium ad dirigendum Deum primi peccati granditate perdidiamus te , & alio locor Libero arbitrio male utens homo, ct se perdidit,
R. disting. ans r homo male utens libero arbitrio, & se, & ipsum perdidit, hoc est, effecit, ut vis illa vitiaretur, eoncedo asit , ut illa omnino periret, nego ans, ct eo eq. Liberum ergo arbitrium, Originalis peccati causa, non extinctum in nobis suit, sed vitiatum , quatenus nempe factum inde est, ut, ob praedominum appetitus sensitivi, bonum operari non amplius possit homo, nisi Redemptoris gratia adjuvetur. Patet ex ipsomet S. Augustino. Ait enim S. Doctore quis nostrum dicat, quod frimi hominis peceato peν erit liberum arsitriam de humano genere ζ Libertas quidem periit per peceatum, sed illa , qua in paradiso fuit, habendi plenam eam immortalitate justitiam s e in . Et infra: Peeeato Ada liberum arsitvium do hominum natura periisse non dicimur, sed ad peccandum valere in hominitas subditis diabolo. Ad be-Phil. Ment. T. H. A a 3 ne
a ad Romanos cap. VII. b) Lib. I. eortra duas epist. Pelag.
ω Enebirid. num. f., alias cap. 3 ace Lib. I. contra duas Epi Pelet. n. F.,
379쪽
ne autem, pieque vivendum non valere, nis ipsa voluntas ho miais, D igVatia, fuerit liberata, ct ad omne opus stelionis , sermonis, ct cogitationis adjuta sa). Ceterum tanti Doctoris judicio, ut patet ex illius uerbis, eodem modo periit liberum arbitrium per peccatum, quo ipse homo. Manifestum est autem, hominem non periisse quoad substantiam. Ergo neque liberum arbitrium quoad substantiam periit. Opponunt 3. Nullus actus voluntatis suturus est, quem Deus ab aeterno non praesciverit. Necessario autem futurum est , quod Deus ' futurum novit . Falleretur quippe Deus, si secus res fieret. Ergo nullus est actus humanae voluntatis, qui liber reipsa sit libertate a n
R. permissa ma. disting. min.: necessario futurum est, quod Deus
suturum novit, necessitate consequente, eoncedo min. , necessitate anis tecedente, nego min. , & conseq. Quod itaque Deus novit futurum, necessario futurum est, necessitate non antecedente determinationem
humanae voluntatis, loquetido de illius actibus, sed ipsam consequente, adeoque tali, quae nullatenus impedit, quominus voluntas ipsa in suis omnibus actibus eliciendis perfecta arbitrii libertate fruatur. Novit nempe Deus, quinam actus voluntatis quolibet momento temporis sit futurus 3 quia ab aeterno vidit, quomodo singulis instantibus deteria minatura seipsam esset humana voluntas. Est autem necessario futuis rus ille voluntatis nostrae actus, quem Deus novit futurum 3 quia simri nequit, ut actus cum ejusdem negatione componatur, videlicet ut non faciamus, ipsi quod facimus. Divina ergo praescientia non laeis dit humanam libertatem; quia, ut dictum est 3.1 2. , illa non deis terminat voluntatem nostram ad operandum , sed determinationem ipsius voluntatis consequitur, sive non efficit, ut faciat, sed circa id,
quod voluntas ipsa libere factura est, non secus atque circa id, quod modo facit, Divina cognitio versatur. Non est , inquit S. Iulii nus, sue auctor quastionum ad Orthodoxor q. 38., praescientia causa ejus, quod futurum es , sed id, quod fatarum est, est causa praescientia . Siquiadem non prascientiam eo equitur futurum , sed futurum consequitur prascientias utque praeclare argumentatur S. Augustinus , sicuti tamemoria tua non egis facta esse, qua praeterierant f A Deur praselem is sua non regis facienda , quae futura sint ib) . Veruin hac suis Per re plura qui cupit, Theologos adeat. Luculantissime enim ab ilialis ostenditur , arbitrii libertatem in homine ne quidem levissime a Divina praescientia labefactari. Onst-
n Lib. II. eantea duas epist. Pelag. M Lib. III. de libera aνbitrio num. II.
380쪽
ponant ε. Voluntas nequit esse libera libertate exereitii, nisi natura sua sit indifferens ad operandum, atque ad non operandum. Nequit autem esse indifferens . Ergo &c. Prob. mini etenim si esset indifferens, ab alio determinari deberet. Non potest autem ab alio determinaris eum etiam de illo quaeri possit, si ponatur agens liberum, a quo determinetur, & sic in infinitum. Ergo &α disting. mar voluntas nequit esse libera, nisi sit indifferens indifferentia activa, eoncedo ma: , indifferentia mere passiva, nego mar,& eodem modo distincta miar, nego consese Indifferens quidem est voluntas ad operandum, atque ad non operandum sat non ita, ut e trinsecum requiratur agens, a quo determinetur. Activa potentia ipsa est, & ejus quidem naturae, ut determinare seipsam possit. Disi crimen illius, quod active indifferens est, ab eo , quod est indifferens tantum pastae , in eo est positum, ut hoc requirat extrinsecumagens, a quo determinetur, illud vero nequaquam. Ceterum nimis probat arῆumentum. Evincit enim, neque Deum in operando ad extra esse liberum , si omne indifferens extrinseco, ut agat , determinante indigeat.
landitur , qua ubertate circa bonum tam finitum , quam infinitum voluntax humana fruatur.
I7. Iximus, humanam voIuntatem tripIici Iibertate praeditam I x esse . a reactione, speei attonis, live eontν avietatis, & eou. ρνadiei iams, seu exercitii. videndum modo , quam nam libertatem circa bonum tam finitum, quam infinitum voluntas ipsa exerceat.
Humana voluntas eirea quodeunque bosum est Γsera Ebe late a coactione.
Ig. Probatur. Omisso namque, humanam voluntatem cogi ad operandum non posse s L Ma. , indubia res est, bonum quodcunque naturali nominis appetitui respondere. Ergo bonum quo eunque ita ab humana voluntate respicitur, ut, quando Per am rem in illud tendit, non agat invita I. 37s. .