Georgii Pachymerii In vniuersam Aristotelis disserendi artem epitome, Ioanne Baptista Rasario interprete

61쪽

metur. Cotri uel aegria uel ualet. sed aer ota e go non ualet. Unius con lamatio alterum refutat.

linia essicitur in multis,atque di undia est ut hoe uel brigidum: est,ues calidum, ues horum interm dram repadum. sed neque frigidum, neque calidum es igitur tepidum. Ex his quinque,demo batio quae odiis quod feri nequit, deducit, duobus, tertia in-q'am secunda utitur. dicimus enim ues Aliquis, xes rutillas,sed non est Aliquis,ut diectum est nobis,

iotar Nudus. ac si Nullus, ut inquisti, haec sequerar condi Osed id feri non pote t feri igitur nullo modo potest ut Nullus cocludatur. Ea rest,ut cusublatum sit consequens, antecedens etiam tollatur. M I s T I O N E s RV O MODO PROPO-sitiones sunt, quaenam conclusio ex mia1bonibus inferatur. Cap. V III.

RATIOCINATIONES simplices, oeex duabus materijs in tantibus, ex duabus ne- eqsuist,et ex duabus fortuitis, atque ex haru materiarum in tribus figuris misitione, ex necessaria in stanti, ex necessaria fortuita, ex in tantic fortuita, denique ex harum reciprocatione, ex

instanti oe necesari ex Artuita et necessaria, ex

62쪽

sentvita instanti coficiuntur. pomisno in hu ο-mnibus concla fio maiorem propositionem cosequiatur. Q d si maior propositio inflans sit, conclusiis

quoque in tam erit ista fortuita, conclusio itidem sortuita ι uero necessaria, conclusio etiam necessaria erit illa quidem,non tamen omnino proprie, sed ex conditione γ paectione:uelut cum dictam domum ae caturus es,necessario lapides li aers sic hic, moueri omni animanti attribuitur,no- ut ine i animans omni homini necessario. moaemii lar omni homini, ut ine L atque etiam necessario, ita tamen, ut cum subiecti ne intelligatur. nassi moueri insit omni animali, homini quoque necessaris inerit.Non secus praeterea animal omni homiani necessario, homo alicui albo, ut inest quippiam: itast, ut animal alicui item quod album fit, necessario in sit,sed coniunetam,cum praesertim homo alia cui quod sit album, insit. In alijs uno et eode modo.

O MODO AD RATIOCINATI O-nem esiciendam magna nobis propositionum suppetat copia. Cap. I X.sVMPTIONVM copia ad ratiocinationes

consciendas nobis hac uia oe ratione suppetit. In unaquaque qMaestione quid lapubjcitur,uel de subiecto dicitur.homo animal e Lan non f atqui uolseptas

63쪽

REsOLvTION Es prvi bona est,subjcitur uolupta3,bora de uoluptate dicituri quaestio esL quonam pasto in his metu in ueniamus, oe nobis abundanter puppetat, ut dura propositiones in omni ratiocinatiόe cliciamus.quaerimus igitur tria quoedam, quae terminum de subis id mintria quae subiecitum consequantur,

id est quae magis pateant, quaeque ipsum subiectum consequantur, id es t minus serpant, alienaque sint.

horum in negantibus ratiocinationibus Uus smaximus: ut exempli causa quaestio hac proponatur, num animal de omni homine dicitur' haec omnia erunt cόpideranda. Ac primum quidem animalis co-

seqvcntia sunt, id quod animatum est, sensus partia ceps sub antia: quibus uero consequitur, sunt,id

quod rationis compos ent, mortale que inad ristum . natum esse.aliena uero,id quod inanimatu est,quod sine sen se esit, quod non mouetur. Hominis item co- sequentia hac sunt, quod rationis compos est, quod

mortale est quae consequitur Socrates, Anytu6.alien equus, asinus. Cum itaque nobis propositum sit ratiocinationem facere, medium in proptu est. dici- . mus enim animal de omni homine:deinde ea sumimus, ex quibus antecedens siue animal cosequitur: tum ea quae subiee tum sive hominem consequuturi punt autem haecquod rationis particeps est, et mortale. alteris uelut id quod animal sequitur, alterum

64쪽

PUOR Esut hominem consequens:haec ue coniungo, ct m dium facio, Usciturque ut animal de omni eo quod rationis copos erit,et mortale: quod rationis composm mortale ζιde omni homine,animal igitur de Gmni homine dicatur. Praeterea lapidem nulli homini inesse demon Irare animu induxi .accipiam ea quae a lapidis termino qui dicitur,aliena sunt. ea sunt animatum, sensus particeps. assuma etiam qua b minis subiectrum consequuntur,uidelicet anima rationis particeps: atque duo ex ijs componam, medium efficiam:id erit anima quod a lapide ab num erat:'rationis particeps, quod homine consequebatur: dicam hoc modo,lapis de nullo antimali quod rationis compos sit, dicitur: ratione praeditum anima de omni homine: lapis igitur in nullo homine. si item demon bare uelim, id quod rationis compos e L alicui animali inesse, accipiam ea quae

utrunque consequuntur. animal enim,et rationis cο-pos, hominem,' ad ristum natum esse sequuntur.essiciturque hoc pacto in tertia figura argument

rio rationis compos omni homini: animal omni ridem. rationis igittir compos alicui animali. Fiet id quoque In prima. rationis compos omni homini ridentirhomo ridens alicui animali: rationis igitur compos alicui animali.Velim etiam demonstrare bonu non

omni inesse uoluptati pro qua re confirmanda M.

65쪽

citur, consequens. voluptas enim cupidos oe apperentes sequitur. atque in tertia Rura ita conficio. bonum inest nulli ibono dementi mappetenti, uoluptas omni descienti appetenti: nam eae Nun omni in tertia Rura Non omnis concla disti bonum igitur non omni uoluptati. Id in prima pariter oe secunda conficiam,propterea quod Nono nis in tribus figuris inducituri sex igitur fiunt ea quae hic inae tigantur: tria terminum qui enunci turicos sequuntur,oe quae ipse consequitur,quaeque ab eo sunt aliena: tria subiectim consequentia, et ex quibus cosequitur, et quae aliena sunt.cum uenunqua omnia inter se cohaereant, quandoque enim duo ex ijs quae termini illius qui dicitur, sunt, ueIduo istius qui subjcitur, no conueniuised unum ex eo qui dicitur, et unύ ex subiecto coniunguiun non plures quA nouem coniugationes ' tracturiones efficiuntur ex consequensius uir quom alienis os utrisque: ex quibus consequuntur oe qua utraque: consequenti illius termini qui dicitur,et

alieno ab eo qui subistitur: ex consequenti subieecti, alieno ab eo qui dicitur:ex alieno ab eo qui diciatur,et ex iis quae subiecita consequitur: ex alieno i subiecto, et ex ist quae terminus et dicitur, sequitur:

66쪽

ex consequenti eius qui dicitur, et iis quae sabiectus sequitur, ex consequenti eius qui subjcitur,'i' qu. is qui dicitur bequitur: sunt ue hae omnes coniugationes nouem: quarum sex utilitatem ad rati cinationum perfectionem asserunt, caetera tres nutilam adiumentum praestant: ea uidelicet quae est ex consequentibus, oe utrisque. it enim in Iccunda iagura ex duabus aletibus Omnis omnis. quaeque ex

alienis, utrisque. ex Nullo Nullo in tribus f ris nihil concluditur. quae ex ist quae terismus desubiecto dictas consequitur,m ex alieno Uubiecto. sit enim in prima figura Omnis Nullus, ins

cunda uero Aliquis Nullus in tertia ite Omnis Nuia Ius. et ob hanc causam hae tres tractationes adpropositiones pro ratiocinationibus colligedra nulli sunt

ad umento.

De ruriocinationum dissolutione. Ca X.s E QUI T V R ut de ratiocinationum resol tione dicamus. ea esse compositis ad simplicia reuersio. cumque orationes in libris inueniantur,il porationes ratiocinationes sint, i adque omηano resoluere oporteat, non iniuria prius quaerimus figu

67쪽

νὸ Nullus in prima, atque in secunda: si Aliquis, in

prima et in tertiasi Non omnmin omnibus .id quod

medii collocatio nos docebit. siquidem in prima in subjcitur et enunciatur, in secunda semper dicitur, in tertia semper subjcitur postea propositiones dilirenter inues abimus,ut quae maioriqμα minor fit, compertum habeamus: π siqua de si nos non fu--: at ed eam adiunganim. saepenumero enim scri-ilrtores unam necessariam propositionem omittunt, ct alia quaedam in controue iam adducunt. idque uel maxime ut di tinguant se frequentent omnem orationem luminibus uerborum se sententiarum, uel ut rhetorice ornent, uel ut occultent, uel ut alia quid inducant, uel ut occulta et quasit inuoluta aperiant haec igitur cognostenda sunt omnia id adeo, ut si necessarium indagare deberemus. ex duabus enim necessarijs propossitionibus conclusito fit. deinde propositiones diuidendae sunt,m quis maior, qu ueminor, medius sit terminus,indagandum,tum in ipsis terminis in sistendum, propterea quod termini sunt principia atque elementa. idque est philosophi qui in diserendi facultate uersetur, robur j mmamentum,ut cum aliquibus loquatur oe congrediatur,quomodo ab illis interrogetur,inrelgat, omnia in oratione prudenter postit intexere,et nullo ducatur errore. Esscitur enim σ dicitur ratiocina-

68쪽

pRIOR Esti' cum de omni genere uel de nullo,tum in toto,uel non in toto.nam si dixeris, homo est animai,animalesipubstantia, homo igitur e ubstantia: in toto dirixeris,quod mitium Hublesti sumpseris. quod sit diricas ubstantia de omni homine,lapis de nullo bom

ne,homo igitur de omni Paulo de omni dices,et nihil inter se discrepabunt,quin etiam eade erunt: σsiqua disseretia est,ea erit qualis ectinter ascensum se descensum in scalis. Haec igitur omnia sciamus

Oportet uperuacaneaq; amputemus necessaria inuestigemus,ac mgnostamus utrum ea qua superfunt, ornatus gratia bini adiuncta, an ut occultetur qκippiam, an propter inductionem, an illa proposit-tio ex antecedeti ratiocinatione confirmetur.Si iliis verbi cause probare uelit omne animal inferiorem oris partem mouere,id omitte et ex isdunone co-ficiet. dicet enim,homo inferiorem oris parrem mo- uel temq; leo, inus,canisq;, ω equu6. atque ita uniuersam proposivione confirmabit. id e pquod indue hone appellamus. Saepe etiam euenit ut maior propositis dicatur,oe minor filentio inuolu

tur. saepe it 'ut ex ratiocinatione antecedenti mariorem demon bare conemur. Nonulti quoque inu niuntur qui ad oratoris imitationem enthymemata

conficius, maiorem prepositionem silentio traf

69쪽

REsoLVTIONES. sse is uagatur,igitur fur est maiorem quidem praetem mittut tribus de causis: uel ut auditores in fraudemissiciat: neq; enim propositum illud uerum est,neq; omnis nodia uagas fur oti multas enim alias ob causas efficitur ut noliurno tempore vagemus uel ut iudicibus gratum faciat, ut ipsis iudicibm maiorem cogitandam relinquant. uel quod ad clepsydram diacgant,multa praeteribas.sed ijs causis prior probabilior ent. Haec omnia qui obseruant, ita orationem in simpliciora resoluere debent, nec quacunque adde initionem pertinent, in ratiocinationem adduc

re. Ac sit in alijs se res se habebit,resolutio ius matio in eos tum facienda erit,quod non propositociaucanui quendam fecisse videmus, qui. aqμα eis mentum esse humidum ad potum aptum definiuit,

deque elemento humido uerba non fecit, propterea quod elementum m humidum de omni aqua dica-rur. de facultate uero aquae insita ut potari possit, orationem habebit: in ratiocinitionem adducet, aque inquiet id quod ad potadum aptum est, de omni aqua no dici, quod uelit id rationibus assi, mare, quemadmodii sunt in aquae definitione docuerat.Omnia enim quae ad definitionem adhibetur, uniuersa re quae definitur, dicuntur. Ratiocinationis, terminos in rertia figura,ad potum scilicet aptu esse, ' aqua,ρο mare, melium efficiet: ac ex Nuta

iiij

70쪽

pRIOR Esomini in tertia Rura Non omnis concludetur hoc modo:id qaod potatu bonum est,ia nullo mari, aqua de omni mari.id igitur quod potatu bonu e Lile non omni aqua dicetur. atque ita aquae definitio

sublata e t. Hoc quoque modo silue ribamus, fine loquamur,erit in alys faciendum. Quomodo ac quando ex sapis propositioni

bus uerum concludatur. Cap. X I.

IA demon beatiua ratiocinatis philosophialas umetum est, propositum ese nobis de omni ratiocinatione disserere: ac prius eatra labimim,quae simplici quodi modost, possea uero eam quae magna diligentia adhibita conficitur. Imitabimur hac in re eos qui pingunt, qui primo admodum simpliciter pingant,deinde rhinocerotem, aut ourrinias piscem depingunt.idem nos hoc loco faciemus. Lliciti enim de ratiocinatione demonstrativa docere,

prius de ea quae quoquo modo sit,uerba facimus. id

quod agimus ob eam causim,ut omnia impedimeta rejciamuGc P ad demon butivam ponteascietiam deueniamus. Primum quidem impedimentum e Lutex falpis propositionibus uera inferatur conclusio. atque haec ratiocinatio dicitur Quia, non propter quid. ωγs enim propositionu non sunt ueritatis co