장음표시 사용
211쪽
Vartum caput cotinet una conclastonem: Se quatuor ratio
nes ad illa. CCoclusio Caelii sphaerica figura sibi vedicare necesse est. CPrimo Quia haec sigura natura et substatia a
prima. celo couenietissima est. quod ita ostedimus: Primo, quia olla figura plana aut rceti linea,aut circularis est. Elois recti linea multis cotinetur lineis: circularis tantii vita. Et in unoquoq; genere viati prius est multis & simplex copositis. Secudu em numeri serie circulu p ut vi Vnu, trigonu viduo quia duobus rectis squalis. Est igit merito planarii figurarii prima. Secudoiae cognosci f. Perfectu prius est iperfecto. At circul 'perfecti or est rectilinea: auia extra eu nihil relinqui, nilailque ei posse addi videt: rectilines aute potest. Tuc sic Sicut circulus se habet ad reliquas figuras planas ita sphsra ad reliquas solidas . Vtem circularis, a coiinetur linea ita dc sphaerica una sit perficie coleta est: Sc vici
cuius ut dictu est planarii figurara prima et perfectissima, ita quoque sphaera solidarii prima est & persectissima. At primo perfectissimoque corpori quale est coris Iu prima debet et persectissima figura. est ira celii sphς icu. Et id ide subit iudiciu
apud illos si posuerut corpora in superficies resolui. na sphera no diuidebant, quasi unica in superficiem contineem. et priorern et simpliciore caeteris. Et de illa supre ma persectis Iimaque haec ratio ducis sic esse oportere intellige de iis q ab ipsa ambiuntur et claudutur,ut q ad hac ipsa cotactu et ad i nuice habeat omnes. CSecudo. Quia si caelii esset rectili neu leticulare,ouale, aut alteri 'angularis sigurae: ubi corus esset ut ei' partes 'postea no esset: sc esset.ubi prius nullii erat corp'. Sed qd estoc existimare nisi extra caelii esse vacuit Sc illic posse esse Sc corpus de locu quo tu opposita determinata sunt. Et id de inserioribus circulis hanc ob causam propto. licet defendere. 2Tertio. Caeli latio aliarumensura est. mensura aute tam miniuinu. MinotuuVeloci: Timas minimus.est igitur lineae in seipsam in iras. haec auute circularis est. erit itaq; circulatis, Sc sphstics figurae. a Quarto. Aqua cognosciesphaerica.quae contactu habet ad aere, Sc aer ad igne,& ignis ad caelum. Igitur mulum sphaericii est,etia multo magis his inferioribus. Quod aute aqua sphyrica sit.
satis depreheditur, quia videmus eam semper ad c auiores partes confluam, decies duaq; donec partes squatur. sunt em c auiores partes, qcentro sunt *pinquiores Sit itaque centrum a. a quo ad aquς superficiem ducatur recta a b. & recta a c. qui, bus superducta insuperliciebasis sit bc. ad quam a centro educo lineam altera a d. que si minor fuerit a c,aut a b erit centro propinquior. quare dc illiclocus pronior et decliuior et circunfluet aqua Ut partes squentur.et ita ubicunque a centro aquae ad . superficiem eductis lineis et equatis quiescet. Manifestum est igitur aquam sphericam sibi aptare figuram. est enim sphsrica ea, ii omnes rectae a centro ad circun .serentiarn eductae, sunt aequales. Et non modo ut aqua mundus sphaericus est sed summa etiam illa diligentia et sapientia sic veluti tornatus est. vi nihil manifestum
quod vocant nihilq; quod oculis nostriscospiciendii obiitu st, figur ae perfectioe et excelletia et regularitate tale occurrat. nihil em lata diligetia sphaerice coli elaborarit potait ut circulariter moti corporis natura. Nam si propor,tione quaeris quato aqua persectione, figura et qualitate terra superat,tato aer aqua, et ignis aerem et longe plus ipsum caelum haec inferiora elementa omnia.
Varii pilis scitolia. viij. Omnis sigura plana aut rectilinea aut circularis est. Id telligitur de ligura plana terminis viti' dutaxat dccosimilis speciei colenta, scilicet vel sola linea curua, qualis est circularis ves solis rectis Vt rectilinea,& non ea quae diuersa rum rationum terminis clauditur, scilicet Enea recta 5ccurua,ut est semicirculus Se portio circuli. Possum tamen dictae ligurae sub expressis membris intelligi ta quam compo ia sub simpli ibus ut author in mos est. Nihil ei posse addi videtur. Quanuis circulo posset aliquid eiusde ii rationis ut amplioriscircunferentiae circulus adiaci,manente nomine prioris figurae, r circulo minori a circulus maior b, Aon tamen potest addi quicquam alterius rationis ve angulus,aut quaerunt sigurae rectilinex Parilucula, maneteiacione circuli. Rectiuii ex aucti aurae
212쪽
i,otest addἰ altera si ura alterius speciei man cute tamen eiusdem sigurae rect ilineae denominatio ite.ut quadrato potest circumponi gnomo qui no est quadratu,&cotum ex utroq: comtum ma nebit quadratu ut in Categor m adducit Aristoteles. Potest & gnomo h li e i,c s p i avsserri a toto quadrato a e g i, manebit J minus quadrisi a b c d, cui prsdusi' gnomo erat circii sinis. Vbi corpus esset ut eius partes postea non esset. Intelligatur c tu abc riangulare cotentia intra caelucirculare des.cum pars a caeli contenti fuerit delata v scpad Partem d caesi continentis tunc in paria te a Geticontinentis nulla erit pars caeli contenti & tamen Prius ibidem erat aliqua pars. Manila siti si ita ii vhi prius fuit corpus postea non esse.Sitniliter tunc in parte d caeli continentis erit si quod corpus scilicet pars angularis a caeli contenti di tamen ibi Prius nullusuit corpus.igitur po sito exto multilatero intra sphaericum.Vbi prius nullii suit corpuς postea erit corpus . Quare in tracaeli continetis concauudc contenti convexum erit Vacuum,dc non se contingent continen &content si . quonia in solidis corporibus non sphaericum non potest habere omniquat contacta ad sphaericum.Mensura autem omnium minimum. Hoc in ioco, Minimum, continuae quantitatis ratione no habet sed simplicitatis,ut sententia lite sit, m. suram esse omni u simplicissima. que admodii unitas numeroris omnium mensura Ic paru simplicissima est & velocissimus caeli motu, simpliciissimus est 6c misime unus. no enim in partev per discontinuationem distrahitur & hine minimus dicitur. Proinde idem motus est secundulineam simpli issima 3c maxime Mnan . utpo ie circularem. ius non est diuidua in duo extrema terminalia sed undit continua. tiare & corpus ipsum quod inouetur,sphaericii est 5c circulare. Quae si minor fuerit ac aut a b. I ntelli statur supposita hypothesi literae linea a d protrahi in directum Us p ad Punctum e in circunferentia si gnatum. Cum linea ad sit pars,& linea a e eius roium,manifestum est lineam a d esse minorem ii in ea a e per dignitatem communem. Atqui linea a e aequatur lineae a b dc etiam lineae a c. nam ab eiusdem circuli centro a ad eius ciminserentiam Omnes sunt eductar.est igitur linea ad minor qua Iinea ah,aut a c. uicqilid enim cst minus uno aequali uin,minus est 5c altero.
Quinti capitis annotat. Ad.versiis. CCotingit possibile est. CA oriens. b occides. c meridies puncta d punetii septetrionis. Intueor,Video: idem, tueor,obtueor contueor,significant. Vinium caput continet una quaestionem, responsione quam aliqui dare possent,&ei' solutione. Q usilio. Cur potius cetu ab a ad c moueatur. q. aba ad d Hoc em a casu esse non potest. na in seinpiternis casus locu no habet. Et id aut esse principium,aut causam habere oportet. CRespodebutfore te aliqui hanc quesitione vana esse: dc velle de Oibus tentare aliqua afferre,& nihil praetermittere magnae stultitiae esse
argumenim aut arduae excelletip.que humanu excedit moaduna. Quibus respondemus, no ora stitim increpare oportere, sed causam cur id faciat inspicere. Na si quis vana fama illectus sine ratione loquatur, increpadus est. At si scientiae amore motus. vltra alios necessarias veritates attingit, eas rationibus certiores essicies tali profecto gratia habeda est inuetori. Quaesitois itaq; ad iste. quae ea aperiat rationem subnectimus. Natura rossibilium semper optimu fa,cit.Vt inlationibus secundum rectu plane intuemur. Siquidem ignis elemetorum nobilissimum, in supernum locum semper fertur. locus enim sur1um honorabilior& diuinior eo qui deorsum est. ita Sc hoc modo anteri' posteriore dignius en &dextrum honorabilius sinistro. Et haec causa quaestionem exerit, sic enim se habet, ut contingit optirne.&optimum, sic esse simplicem motum incessabile,&ad hoc ut dictu eli in verti quod honorabitus est.
Vinii capitis scholia. ix. N a possibilium semper opismum facit. Quia ab opti
mo opifice natura est condita 8e in iii tu tacti incomnia quam optime potest disponit Se si icit.Ita enim eam sapientissimus eius artifex ordinauit ut quam proxime potest is lius Donitatem sapientiam de prouidentia imitetur. Proinde ei indita est vis omnia ur recti Umς rerum coaltioris conuenit pedi. Quod plane in elemetorti motuta loci ς facile conlpi mn est. Ignis enim quia elementorum digitiinmuna est, ct natura persectis Linum in suprenium sociam,vtpote caeli lunaris conuacuum,natura sertur quod is locus honoranilior ta diuinior est loco deorsum. Nepe idem locorum rerum sensibilium supremus est, 3e eam
' 'r in pe ',' 'mus Natura eni ab inferioribus ad superiora in mulo sensibili vi abim stri 'ioribus ad persectiora procedit. ideo qus subsidet corpora minus diona Q vero superemitici ligniora sunt. Aiuerius posteriore dignius est.ldiacile in cflo coiectare per ea quae in hom e
213쪽
comperiuntur lint. nam in parte hominis anteriori sunt operationes omnes sensusi. quae sunt ad modum persectae non aute in posteriore,nisi soliis tactus,qui sensuum insimus est. Praeterea in homine dextrum est validius,& ad quicquam moucdu expeditius sinistro.Haud aliter in parte cinii anteriore nobiliores sunt dc digniores operationes 4 in posteriori,& in dextro eius valetior .irtus atl imaior .cp in eius sinistro. Atqui meridies pars est caeli anterior ingeniux S animis hominit miram Insundens virtutem. Septe trio vero pars eiusdem posterior,exors huiuice virtutis. Itaq; dignius est caelum ad meridiem serrI quam ad septentrionem.
Sexti capitis annotatiunculae. Prima latio. circularis latio.& quae secundum primum sumitur spatium. Postentia minor quς minorem ad potentiam motam seruat proportionem. Pote tia mota, resistentia. stra potentia .imbecillitas. Extum caput continet unam conclusione &quatuor ratioti ro
nes ad ea . Cocluso. Celitatio.& quae prima lation uest,
regularis esse celanda est. Hoc et ii dico propter lationes corporu inferior u.8c quae sub ipso fertitur quas no oportet esse regulares. Etl ea sit regularis. osteditur. Primo Quia si prima latio esset irregularis ei' esse intelio, vigor Sc remissio. Vigor aute in omni regulari motu reperitur aut in pricipio. aut in medio aut in fine. In fine. ut in motu secudia natura: in principio ut i motu praeter natura: in medio, ut i proiectis. 3c Violcter actas. Hoc aute in primo motu reperiri no potest Ut qui sempiternus sit, semper duras, infrangibilis. neq; principiti, neq; finem, neq; medium habens. est igitur caeli latio.regularis. Secundo. Quia si quid irregulariter seratur,aut hoc propter mouens euenit: quia eius non semper sit eadem mouendi virtus. aut propter idipsum motum: quia mutetur virtutemq; ad movens non seruet eadem. aut propter utitaq;: quia virum a sua virtute aliquatenus demutetur.& tunc nihil prohibet motum esse irregulare. Nihil aute tale circa cadum euenit. sed ipsunt: simplex,ingenitum incorruptibile, a sua virtute intr asmutabile, semper idem manes. quare δἰ multo fortius ipsum mouuens tale erit.ut simplex simplicis ingenitu ingeniti .indeficiens, intransmutabile: semper idem .indeficientis intransmutabilis.& semper eiusdem mortuu sit.etit igitur caeli latio semper regularis. ertio. Si morus caeli esset aliqua irregularitas, aut hoc in partibus caeli cotingeret. hoc auteno. naiamdudu par tes csti Vt astra παparuissent maiore interuallo distantia & aliquando minore,ut qus aliquata segni'.
aliquando Vero celerius moueantur. quod nunquam compertum est. Neque in toαto continget.propterea que dicta sunt.& hanc adhuc rationem. Natri Uniuscuiusq;
remissio propter impotentiam fit:omnis autem impotentia praeter naturam est , Ut 113 animalibus senecita & decrementum.& caetere. Fere enim tota animalis coram stentia ex talibus constat,qus contraria sunt.& quae in propria regione non sunt.In
illis autum primis quae simplicia sunt.& immixta.& semper in propria regione,i ulla cotrarietas meque praeter naturam inuenitur quicquam: quare neque impotentia:& si hoc neque renus Io:&si non remissio neq; itidem intenso. nam ubi intenso reperiatur, illic quoq;&rermissio reperiatur oportet. ξQuarto. Quia aut csti moutus infinito tempore intenderetur. 3c infinito tenapore remitteretur, aut semper inutenderetur,aut remitteretur:aut alternatis vicibus aliquado intederetur, Sc aliquado
remitteretur. Non primu dare poteris: in qui plura faceres tepora sterna & quia nihil praeter naturam infinito tempore durat. Impotentiam autem aqua nascitur res Hai isto diximus prster naturam. et nihil natura et praeter naturam aequali tempore
perdurare videmus. Neque dabis semper intendi. aut remitti semper, quia omne quod est. aliquo in aliquod determinatum est. Et scut non in quocunq; tempore
citharizare, aut ab aliquo loco in aliquem determinatum locum ire possibile est: ita neque quocust; tempore quantulumcunque sit possibile est celum circulationem
214쪽
sua expellere. Quod oporteret. si intenderetur semper. Et minus certe semper nisnuetur. 5c eade adduceretur ratio de tepore illic minimo, istic vero maximo,Neque asseres teritu, interpolatim intendi, et remitti . na id irrationabile.& signa et o simiule est, Et tunc rationabilius, id no latere sensum quandoquidem ea iuxta se inuicem
posita sensibiliora sint. quod adhuc in sensu minime compertum est. Celum igitur temper aequali regularique motu agi ex his habeti potest certissimum
Exti capitis scholia. x. Caeli lario S quae prima lationum est. Non ar guit irregularitatem motus cslestis laidii as partium csti circa polum.& velocitas aliarum partium circa diuisorem circulum. Nam non dicitur motus regularis, mDbilis una pars aequa velocitate mouetur eo dem tempore sicut altera sed . Vna pars tantum perficit spatium Vno tempore, quantum eadem pars alio tempore aequali ,Vt in motus regularitate idem sit mobile dc diuersa tempora aequalia In quibus squum conficiat spatium. Et quan uis caeli motus sit naniralis, ec natus suaprenatura caelo conue inire, id tamen non conuincit eum irregularem esse debere. Nam motus naturales sn principio tardiores,oc in sine velociores esse debere duntaxat de rerum naturalium motibus naturalibus intelligendum est, qui fiunt diuidendo spatium. Neque rursum infert irregularitatem motus caelastis latio planetarum retrograda, quae ut aiunt astronomi est tardior, aut directa, s velocior quia ad sumendam apte motus regularitatem aut irregularitatem debet consimilis motus adeonsimilem conserri, ut retro gradus ad retrogradum aut directus ad dire 'um. Modo consimiles motus aequis ab eodem mobili fiunt temporibus. Quod si quis moliretur ostendere motum caesi esse irregularem, quia fiat cum resistetitia, quandoquidem sita virtute narurali quae est defatigabilis id dictum parum roboris haberet. nam in motu GHi nihil est resistentiae. Sola enim virtus animalis sensitiva aut motiua a se est defatigabilis. inanimatorum autem ut lapidis & corporum caelestium virtutes natu ratis. sunt indefatigabiles. Ne oporteret caelum n moueatur sine resistentia moueri in instanti, aut in minimo tempore quemadmodum res naturales si moueantur in vacuo. Nam motus cMi non est natus sieri per spatii dissectionem,ut rerum naturalium,ne soIum sit a virtute naturali, sed eria amouente voluntario,ve intelligentia dirigente orbem. Demum non necesse est semper diuer sis virtutes circa idem mobile diuersos motus in ledentes. sibi inuicem resistere. Nam calor natus est quempiam calefacere,& color eundem reddere coloratum,& tamen calor Sc color diuersae vir tutes circa idem non sibi resistu nt. Sed id duntaxat virtutem habet de virtutibus cotrariis. Virtutes autem quibus mouetur idem caelum ab oriente in occidentem motu raptu ς, 5c ab occidete iii orientem motu proprio non sunt contri cum hoc motu perse,illo vero per accidens dc per alterum moueatur,scillim ad motum primi mobilis. Eius motus esset intensio Sc remissio. In testo dcremissio in hoc rapite vocabula sunt artis N posita in analogia. intensio quidem pro velocitate in motu locali, a, ea analogia sit intensioni qualitatis, qnqui de vitula eo imili causa, utpote potentia maiore virtute stat. Et remissioi tarditate lationis sumitur. qae apta similitudine respocleae remissioni qualitatis. Vtrunq: enim sit ab impotentia. Vt in motu secundum naturam virtus si princ*io imbecillior. CG terra mouetur deorsum, non minor est re ipsa grauitas in principio motus qua sine,sed in eo & omni rerum naturalium motu virtus imbecillior secundum rationem, quia minorem habeat in principio quam Ene proportionem ad resistentiam. Sit enim virtus in ues lapidis ut xh, resistentia spatii in principio motus ut is, in medio ut viii, in sine ut vi, anisestum est minorem esse proportionem ipsius κη ad ita cii ad viii. nam haec sesquialtera est, illa vero sesquitertia, quae sesquialtera minor est 5c eius pars.Similiter minor est proportio ipsius M ad viii cin vi. nam ha e dupla est illa vero sesquialtera quae duplae pars est. habet igitur vir tus mouens minorem proportionem ad resistetiam in principio Q sine Sc eam ob rem dicitur imhecillior. Contra vero in proiectis virtus mouens est imbecillior in sine et principio & secundum rem 3c rationem.Secundum rem quidem . nam virtus pulsiva impressa paulatim elanguescit, mi nuitur &Ientescit,ut in ultimo cap.Octaui physicorum dictum est. Secundum rationem vero. nam virtus ipsa minorem habet proportionem ad resistentiam in sine quam principio. Sit enim risistentia spatij per quod pellitur lapis sursum .semper ut vi. virtus autem impressa lapidi in mordio motus ut κη in medio vi ix, in sine ut viii. Manilistum est maiorem esse proportionem, ii ad vi quam nouem ad vi. est enim dupla maior quam sesquialtera. Rursum constat maiorE esse proportionem ita ad vi, quam viij ad vi. nam sesquialtera est maior sesquitertia. Fere enitota animalis insistentia ex talibus costat. Animalis materia squam hie consistentiam vocat con stat ex talibus ut pote iis quae sunt contra naturam. scilicet elementaribus coteperamentis igneo, aereo. aqueo, dc terreo, qus contraria sunt ad inuicem,& In propria regione non sunt. Igneum emhominis non est in suo loco,nem aereum. Non primum dare poteris.Si quis dicat caelum infinito tepore intendi,& infinito tempore remitti cogereor primo incederet plura est e tempora aeterea, . Vnii quide in quo intendemii r 8c alterum'in quo remitteretur, in id lepus no posset esse ide cum primo.MGdo Oporteret eu admittere aliquid prirer natura .utpote remissione squs ab Ipotetia
est a petuo durare,o oppostssest illius principii ultu violetu perpetu si Tertio aliquid secuda
215쪽
naturam ut intensionem quae est a potentia aliquid praeter naturam ut remissionem qui est ab impotentia aequaliter durare. nam 1 trii et insinito tempore. quod est incomodum Quod oporteret si intenderetur semper.Si dicatur caeli motus semper intendi tunc continue in minore tempo re musi absolueret spatium.quare tande quantuloci et tempore t minuto suam expleret circul tionem quod est inconueniens. Et minus caeli motus potest dici se per minui. Na si non conueniates intensio quae est a potentia, Sc secundu natura neque et copetet reinissio quae est ab impotentia,N praeter naturam.Et eadem ratio inquit literin adducere tui de tepore illic scilicet in motus intesione minimo istic vero vi pote in motus remissione maximo Nempe si motus coeli seper interideretur posterior priore euaderet velocior.sieret igitur contiue minori tepore. ualuit mi mo rus crescit velocitas tantum manente eCde spatio decrescit tepus,ut sextus physicorum ostendit. Quare tandem oporteret deuenire ad tempus minimum, ex continuo temporis propter concitariore motu decremento. Contra si motus calis per remitreretur, iteretq; tardior, tardior mo tus eode seruato spatio fiat maiore tepore oporteret demit assignare maximum tepus, in quo se
gnius agitatum cxlsi fusi conficeret spatium. V truet autem impcssibile.
Septimi capitis annotatiunculae. Eliditur excutitur. CPlaga collisione.
Eptimum caput continet Unam conclusonem , Unam quaeustionem, & eius solutionem. CConclusio. Rationabile est astra illius naturae corporis esse, in quo fixa feruntur. Nam εἰ hoc idem dicebant caelum ignem esse putantes.sydera ipsa vim igneam habere ignemq; es c. id rationi c6sentaneum existimantes. ut unumquodq; illorum de illius corporis natura esset, in quo Unuquodque cospicimus existere . quod εο nos ipsi dicimus. Nos tamen ea ignes esse non cocedimus, qui caelum neque graue neque leue neque naturam alicuius trahere elemeti iam monstrauerimus. 4 Quaestio. Sed quae res, quomodo calefaciant igitur Dici mus suo motu & attritu lumen Sc calorem in aere causare. est enim motus. calefactivus ignire valens ferrum ligna & lapides: ut sagittae acumine plumbeae Ualido impetu in aerem emissae usque adeo Vim caloris incipiunt.Ut eorum acumina liquescat.&hoc quidem aer ci rcunstans patitu r:&exferro & lapide. motu eliditur ignis igniturque aer ex plaga motu concepta. Et Unaquaeque sphaerarum supeαriorum circulo agitatur quae licet medios caelestes globos no calefaciat quia inole re nati non sunt calefacit tamen aerem de maxime sphaera in qua sol infixus conspicitur.cum motu suo ad nos appropinquat, dc ipso oriente,& supra nos existente, magnus, validus* nascitur calor.
ptimi capitis scholia. xi. Rationabile est astra illius naturae eo oris esse . Quanis uis astra suat lucida,& caelum cui infixa sunt, minime lucidum sit, sed perspicuum vi eo tamen colligi non potest inter ea naturaediscrepantia. Nam accidentarii assectiones specie diuersae facile competere possunt iis quae eiusdem sunt rationis, V t anima lis oculus perspicuus est, lumen in se receptans, auris autem,eiusdem cum Oculo naturae non est diaphana.Nmi operationum diuersitas,quae diuersis eiusdem csti partibus conuentu ut astris si x ic,inseri discrime speciei inter eiusdem cxli astra Sccxlum. Nam eiusdem totius parti hiis inter se secundum substantiarnrisdem specie, possunt accommodari diuersis sum' iones ocorici Mur oculus peragit visionem,auris auditionem,&diuersa animalis organa diuersas Operatio nes. Haud aliter caelum mediantibus astris specie non disii dentibus varias 5c longe discrepan tea facis Operationes. Sunt enim astra partes caeli heterogeneae. xii. Dicimus suo motu lumen &calorem in aere causari. Non eodem modo caeli motus calefactivus e quo rerum naturalium. Nacorporum naturalium motus localis calorem inducit,quando aut per confricationem si aut concitatem medij diuisionem quemadmodum plumbum iunda iaciunt,de quo Ouidius. Cum balearica plumbum Funda iacit, Volat illud N incandescit eundo, Ec quos non habuit sub nubibus inuenit ignes. Motus autem caeli non hoc modo calefacit cum stat sine violetia 5c distractione laxi', sed quia adducit calefaciens, utpote astrum super hemisphaeriit,in quo est id quod calore recipiat, ut per in tum caeli solis sol desertur super nos 5c inducit calorem in subiecta corpora.
Quiestentibus, non pistis proprio, separato,diuersoque motu.
216쪽
Clauum caput continet una conclusone,3c tres rationes ad ea. Coclusio. Astra non mouentur motu proprio secur
transferri:ut id eueniat vitisque quiescentibus, aut utrisque suis motibus motis aut celo quiesccte S astris motis aut celo moto, a stiis vero quiescentibus, necesse est. At utraque quiescere impossibile est,cu terrai ut postmoduostedetri')quiescat. No em fierent qui nobis liquido costant ortus Moccasus.Ncque vitisque motis,ut csto suo motu .dc astris suo. Nasquales essent Sorbium velocitates 8c astrorum inter se. hoc aut inconuiniens deberent salte circuli qui maiores sunt,&maiores habet magnitudines minoribus maiores habere Veralocitates. Et id neque natura,neque casu euenire contingeret. Natura quidem non eueniret: quia magnitudine maiora,Velociora sunt. Neque casa quia in i isque se in per fiunt.casus locum non obtinet. fieret aut id semper. Neque celo quiescete astra movebuntur.essent enim secundum circulos velocitates: ut quς secundum diuisorem Velocius moueanturquς extra tardius. Et ea esse extra orbem. aut intra in
ta exulcare,& ipsum scindere oporteret . quae sunt incommoda. Relinquitur igi*tur caelum moueri.& astra infixa quiescere, atque cum suo caelo ferri. sic enim ni*hil accidet incommodi. Et sic circa idem cetrum, maiorum circulorum ut ratios nabile est maiores erunt velocitates: neque caelum diuelli, discindique oportebit. Secundo. Quia sphaerarum duo sunt apti motus gyratio, & volutatio. Atqui astra sic gyrado moueri irri possibile est. nam quae circungyratur, locum situmque non demutant.quod tamen oporteret astra secundum celi circulum mota. Et solotiens Sc cadens videatur nutare,& quasi in gyrum se torquere.hoc non est quia gyraretur.sed ob nostri vi sus debilitatem: quemadmodum astra fixa scintillare videnditur ob nostri visus ex distantia sumptam debit itatem: 8c planetae quia prope sunt)non videntur scintillare. Ad propinqua enim visus potes, intremulus ipsa attingit. ad longe autem distantia porrectrus tremit. Neque sane Voluuntur hoc pacto astra: uae si voluerentur, non temper nobis eadem superficies appareret . at vero nobis emper eadem superficies apparet, Vt in luna maculosa facies sic enim eam nomiαnant &quod in uno in luna compertum est in aliis similiter sese habere rationabi, Ie est. Non mouentur igitur secundum caeli circulum per seipsa. CTertio,Quia
cum astra secundum caeli circulum neque gyrentur,neque volvantur: videtur ipsa progredi oportere, si secundum caeli circulum moueantur. Quod si ita esset, natura ipsis organa illi motui apta prouidisset. non enim animalium curam gerens, haec pretiosa despexisset corpora. Atqui nulla habent ad hunc motum organa apta , Vt
quae sint quemadmodum & sui orbes sphetica. quin potius ingeniose natura omαnia eis ipsis organa abstulisse videtur:vt quae per seipsa non feratur. Non igitur seαcundum caeli circulum per seipsa feruntiar.
Clauica scholia. xiii. Astra non mouentur motu proprio secundum esti circulum. Motus proprius hic dichur quo quicili mouetur per se aio solitarie tan litolii mobile & non ad motum alterius quo modo lapis mouetur in aere. 5c piscis in aqua Partes autem integrales totius continui,ut lapidis,non hoc modo per se mouetur. nam mouentur ad motum totius,&toto quiescente quiescunt. Astra autem sunt partes caesi cui sunt infixa,& idcirco non mouentur υt totalia mobilia. 8c mora totali, sed ut partialia, motuq partiali. Et quanuis moueantur motu qui sit in ipsisut subiecto nam totus motus in toto
est mobili, & pars in parte) tamen non mouentur per se & ut separata totaque mobilia,sed per alterum. Non tamen idcirco admittendum est ipsa per accidens ferri. nam motus particulam in se habent.Et cum Philosophus dicit exsom uente astra quiescere,non denotat quiescere quan n rue motus priuationem cum non possit.si totum mouetur pars aliqua motus esse immunis sedataxat priuationem motus totalis quo quicquam mouetur tanquam totu mobile separatuque a quouis alio mobili Mouentur em astra ad motum sui orbis cuiliant infixa , sicut homine moto cor hominis Ec oculus mouetur & mota naue clauus infixus simul O naue mouetur Et non ab re
adiectum est in conclusione fra nomoueri proprio motu secundu csti circulum. Nam astra quae
217쪽
suis orbibus contigua sunt,ut planeis .mouentur per se de solitarie in suis epici lis & no Minois
totius sphaerae,id tamen non est secundum caeli circulu, ne contra conclusionem . sicut clauus in naui no immobiliter infixus bene posset moueri, ut verti aut volui in suo loco manes, no tamen de littore ad littus nisi per nauem transferri. I ta 5c Oculus bene mouetur in capite quiescente ut clauditur & aperitur,sed non transfertur per se de loco. Magnituesne maiora, veIociora sunt. Hde corporibus simplicibus eiusdem naturae intelligendum est, quorum quodlibet per se & separarum mouetur,& non habere locum putandum, quado minus mouetur ad motum maioris,& in eo ut pars in toto. Lapis em bipedalis est maior mole Q sua medietas,& tamen non mouetur ve locius deorsum sua medietate,quod ea simul cum toto seratur.ita caelum maius est astro sibi insia o dc tamen non sertur eo velocius, quandoquidem eodem tempore totum absoluunt circulare spatium,quod astrum seratur orbi coniunctum, Sc ad sui totius motum idem spatium percurrat. Essem enim secundum circulos velocitates.Si cxlo inquit quiescente astra mouerentur,motu iam eorum velocitates aut tarditates essem sumendae distinguendaeque secundum circulos quos conficiunt, ut quae mouentur secundum aequInoctialem circulum, deberent moueri velocius,&quae secundum minores ut areticum aut arcticum, tardius, quandoquidem aequali tempore minus absoluerent spatium. Atqui in circulo aequinoctiali nonnulla fixa lunt astra minoris molis quam astra minorum circulorum,& nonnulla aequalia molis, ut ex astronomia supponendii est. Igitur magnitudine minora velocius mouentur,ic maiora tardius,similiter magnitudine squa lium haec quidem velocius illa vero tardiu ς mouentur. quod est oppositum principii praeceden sis magnitudine maiora velocius moueri, & minora tamius. Praeterea aut oporteret ipsa astracile extra orbe quiescentem quo per se moueatur, aut orbi in istentia ipsum diuidere, ut piscis aquam per quam natet,& auis aerem. Vtrumque autem incommodum est, eum astra partes sint caeli ab eo inseparabiles , 8c caelum dissulcari disscindique non sit natum. Vt in luna maculosa ta eies. Lu na non undequaque uniformis est ,sed Unam quidem partem habet magis perspicuam alteram vero minus, re vergentem ad quandam opacitatem. Eam ob rem non habet luna lumen uniforme, sed maius in una parte,utpote magis diaphan quae lucidior videtur & minus in ab ter scilicet pactore,quae conspicitur subobscurior. Et ratione huiusce diuersitatis suscipiendi luminis quae in aliis astris minime comperitur dicitur in luna esse maculosa facies.
CHarmonia consonantia,concentus. CIngereret,inferreti ' Onum caput continet unam conclusionem Pythagoricorsi rationem:& duas rationes ad eam. Conclusio. Dictu Pythagoricorum, circulata corpora sonum causare pariter αharmonia, irrationabile est. Inducebantur enim ad hoc asserendii. CPrimo quia corpora apud nos minore mole &velocitate corporibus orbiu solis & lunae,edant sonos .a sor
tiori igitur & lla & maiora & velociora corpora. secum
do. Astra sunt in tanta multitudine, magnitudine,& velocitate inconueniens igitur Videtur ipsa moueri,& no causare sonu:& non modo λου num,sed & harmoniam. Et cum lciscitab aur ab ipsis, qnomodo non audimus erisgo nam inconueniens Uidetur tantos nos latere sonos .aiebant nos latere, quia nodibis congeniti sunt, consuetudinemq; traximus ipsos audiendi & ideo nos non iudi, care ipsos audire: queadmodum malleatoribus accidit qui cu in cudendo graues sonos edant, ob audiendi consuetudinem tam graues sonos non aduertunt. Sed hanc assertionem vanam esse ostendimus: CPrimo Quia si tantae molis corpora sonu ederent, excellentia omnes naturs sonos superaret.& rebus sensibilibus violentiam
maximam ingereret. Videmus enim validos sonos,ut tonitrus, non modo anima,
tium sensus corrumpere sed&lapides& solidiora corpora diffindere. At tale acci, dens sensibilibus rebus haudquaquam cognitum habemus. Non igitur edui sonos. Non enim solum inconueniens esset illos non audiri. sed&sensus nihil pati . aut
non corrumpi. Et natura melius rebusconsuluit. quod sonos non edat. ξ Secundo. Quaecunq; sonum edunt, se vehementer collidunt. Astra autem cum feruntur, se non collidunt.sed feruntur orbi suo infixa:ut malus. puppis, pro .nauis partes, cunauis in fluuio seratur: quae sonum immo neque nauiso non edunt. impossibile enim,quod in lato plagam collisionemque non faciente sertur, sonare. quod tamenta de naue & de eius partibus, suis rationibus victi concedere deberent. Non igitur corpora caelestia,& eis infixa sedera sonum causant & harmoniam.
218쪽
oni opitis scholia. xliii. Dictu pythagoricorum. Antiqui per harmoniam cor
porum cxlestiunt conte Rari possunt intelleXisse per metaphoram tenorem illum constantissimum regularitatem lassiduam motuum caelestium . qui cum diuersi talem speciei habeant dc velocitatis tarditatis diu rimen. no absurde harmoniae concentus in nomine designari videmur, 5e qui tardiores sunt orbes, grauiorem edere isnum qui vero velociores, acritiorem, tarditas motus grauitati soni,&velocitas acumini apte respondeat. Hinc Mantuatus illorum sententiae astipulatus inquit. Insonuere poli longeque auditus ab altori Concentus,mixtumque melos pars Ocyus acta, is Clariuς & cantu longe risonabat acuto, ,, Tarda ibat nrauiore sono. V erum alii hanc non intelligentest methaphoram, putarunt caelos reuera sonum edere, & innste hantur nonnullis rationibus in litera positis, quae facile diluuntur. Prima quidem magnitudo de velocitas coelorum non conuincit eos sonum edere, cum in istis inferioribus non semper malo ra corpora sonum edant,vi lana Ee foenum,sed duntaxat ea quae dura sunt, dc collidi possunt qualia non sunt caeli sunt enim longe alterius naturae a corporibus inferioribus, &mini inesonii essi cere nati. Secunda vero dissoluitur hoc ipso, i, multitudo ,magnitudo Zc velocitas astrorum mi nime efficaces sunt causae laciendi sonum. Nam in rebus naturalibus corpora etsi magna sint, &multa, Sc velociter mota, si tamen non colliduntur ad inuicem, non edunt sonum, v t argumento sunt aer leuiter expiratus,& manus citra collisionem alteram manum contingens. Astra autem
quia suo orbi seruntur infixa non ad inuicem habent collisionem, ut neque claui passim de inter stite quopiam interuallo naui infixi. Praeterea quae mouentur celeriter diuidendo medium, so rium quidem iaciunt, ut nauis in aqua. 8c sagitta per aerem. Caeli autem S astra hoc pacio non mouentur, sed per contactum sine collisione S diu isione . Neque rationi consentanea est eorum solutio quam adhibent reddentes causam quare caelestes illi soni clam a maximis fiant corporibus Oc iccirco maximi a nobis non audiantur,dicentes id euenire ν sons illi sint nobis consuetudina xii. Nam puer primum in lucem editus non traVit consuetudinem sonos illos audiendi, δc tamen eos non percipit. Praeterea malleatores si ex proposito velint aduertere ad eos sonos quos in m dendo efficiunt facile quidem eos percipient. At vero quantuncunque arrectis auribus quispiaasiat volens harmoniam caelestem auribus haurire, non eam percipiet. Impossibile estem quod in lato. Lato, moto, agitatoque permotum , visit literae sententia. Impossibile est id quod tanis quam pars mouetur in altero toto, moto quidem,sed non iaciente plagam Sc collisionem Minare, v est nauis lata in flumine non faciat collisionem, impossibile est proram que sertur in nata i sonum facere. Et astra infixa caelo quod non facit collisionem, itidem sonare est impossibile. Pythagoricitamen cogerentur concedere proram, malum 5c puppin mota simul cum naui facere sonum pro pter suas rat iones de celo oc astris iactas. nam partes illae nauis 3c multae sunt, Ed magnae, dc velo
CDecimi capitis annotat. CEt in 36o oo annom suum motu complet primo motui contransiens. sin 3o in i a. h in duobus. i in viro. k 3c l fere eodem temporis curriculo. m in χου diebus. Oamnes primo motui contrant tentes. Vide figuram capite. iiii. primi libri de cςlo.
Ecimum caput continet de situ Sc Velocitate motuum caelestiuUnam narrationem. e Narratio. Orbes caelestes ordinem adinvicem ex astronomia cognitum habent: ut hi sint priores,
illi vero posteriores. sunt enim hi posteriores, qttiptirnae lautioni sunt distantiores. Et cum prima latio Ocyssima sit Scsimplissima: qui ei sunt propinquiores. Velociore motu seri
cum rapit: remotiores vero tardiore. Et huic motui omnes in
seriores contra feruntur. qui sunt illi primae lationi Viciniores, pluti tempore: qui vero sunt remotiores, minorem medii. medio modo. Et hoc quidem non sine rautione . quod mathematici liquido mam stant atque pandunt.
Ecimi capitis scholia. xv. Qui ei sunt propinquiores,velociore motu secu rapit.
Sphaerae inseriores duplacem habent motum. Vnum eis accidentariit utpote motu rapi us, quo a primo mobili raptae quatuor 5c v iginis horarii curriculo coplent suaqus circulum ab oriente per meridie in occidentem,& rursum redeuntes in Orien
tem. At cum sphaerarii primo mobili propinqui iii spatia sint maiora. R di Qui
rum minora,vi ex caelorum lignitudine perspicuum est primu mobile sphaeras propinquiores de quo tepore per maius rapit spatiii R distantiores per minus. igitur propinquiores velocius ra plat,dc remotiores tardius. Alter autem motus insertoruorbium est eis proprius, quo seruetur ab
219쪽
recidente per meridiem in orientem Sc iterum recurrunt in Occidentem diuerso tamen tempore. Nam propinquiores primo mobili,pluri tempore suum percuri ut spatiit, Ut firmamentit quod in huius capitis notis designatur perliteram e &conseqxienter alis sphsrs , eo quod disponinuroedi ne denotatur per consequentes literas sed in ea signiticantia qus in quarti capitis primi de esto notis est posita,& hic eae eo loco supponeta in iii m.ccccc annom suu coplet circulu. Cfiem unus quisl circulus duodecim habeat signa & vnssqdq; signu. xxx.grad ex ductu ipsius. xij. in.xxx. cognoscis Oiscirculus cstest: habere. Ge.lx. gradus. Secudsi astronomos alit firmamentu spatio centu annoru vnsiduntaxat gradu colicit.&. ccclic. Per. c. multiplicat reddsit .iq.m.cccccciquare firmamentia totusuu motu coplet in. iq. mcccccc. annoru. Cflu Saturni, triginta annorii interuat lo .Iouis aut, duodecim annoru. Remotiores aut cili,pauciore te Pore propriuabsoluunt motu, utcstu lunt in. xxviij. diebus.Et medii orbes arpinquioribus distantioribus Q intercepti, medio udo copleni su u motu,ut citu Martis duobus annis,caelu Solis, Veneris,Mercurrj,vno anno
v ndecimi capitis annotat. A plenae illuminationis luna: que panselenos dicit, satine vero pleniluniu. e
micirculo illum inationis,qus dicit amphycirtos. H, i,me die illum inatiois,qus dichos
semicirculo illuminationis: quae dicitur menoeides. CO. sol. Ndeci
put cotinet Una coclusione, duas
ad ea . C. Conclusio. sphaericam sibi aptat figura. ii 2Ptimo. Quia diximus ea
nel nata neq; apta progresesioni. At natura nihil irratiotinabile neq; frustra facit. dedi
dit igitur ipsis mole ad se hoc facto mouedu ineptissima.
laec autem est sphaerica: quia ad hoc organum non habeat ullum. I unt igitur mos te sphaerica . CSecundo. Vt de uno astro comperimus. & de omnibus consimile esse existimare aequum est. At vero luna per ea quae circa visum accidunt, sphami αca esse ostenditur . non enim fieret cum accrescit atque decrescit. pluries quidem corniculata. quam men idem dicunt: aut utrinque curuata A gibbosa, quam ana Phycinora nuncupant: semel autem aequa proportione diuisa, quam dichotomon vocant: nisi sphaerica esset. Et rursus per astrologiam ide comprobatur. Norienim sol cum deliquium patitur, comiculatus appareret,si illa sphaerica non esset. Sunt igitur & astrorum alia omnia sphaerica.
Ndςςimi cap.scholia. xvi. At vero luna apprehendimus spIiaericli. Cum Iuna sua inci Pix circulationE. primo die penitus obscura est 5c luminis expers &noua luna dica .esissut b.Deinde sex diebus sensim secundu minore circuli portionem illurni natur, secudum dierum ordine maiore sui parte consequenter illuminata,estet ut ii dc l.Septimo vero dic
220쪽
m dii parte illum nata vi s.sequ7tibus sex diebus se dii irator7 circuli portione illustratur. V
s&d.Decimoquarto vero die copletum assecuta est incrernentu, Vc a. Deinceps aliis sex dielus eius lumen paulatim decrescit,maiore tame adhuc parte illuminatur,vic &s. Primo vero & vicesimo die media tantu parte illustrata,vt h. quelibus autem sex diebus decrescente secunda die rumordinem eius tumine,secundum minorem circuli portionem illustratur,ut L&m. Demii viocesinooctauo die completa eius circulatione, penitus evanescit ex oculis nostris, rursum Obscura, vib. Nam enim sol cum deliquium patitur. te deliquiti patiente obtuli1 nostris obtutibus Asoli interpositam auria aliquam partem sua opaci rate Occultanu, altera partem solis extra lunae ex
tremitates apparete abscindit secundu arcualem ligura, ut id solis quod nobis conspicitii relinquitur arcuale de sinuosum videaturi id aut fieri no posset,nisi lunae siet sphaerica. Nihil em ab altero arcuin sigura abscindere potest nisi ipsum abscindens arcu se &sphsricti fuerit, utostendunt di sus de tabula quadrata vicissim maiori disco&Oculis nostris interiecta atque interposita.
Duodecimi capitis annotat. Astra erratica planeis septem Saturnus, Iupiter.Mars Sol Venus. Merculsus Luna CDirigere mouere. Astragesimi, tali siue taxilli, sic denominatia insula circa Rhodii. Est aut astragalus Coi qui senione pre se fert. Chius qui unitate. a Vodecimum caput continet duas quesstiones,&earu solutiones. DPriu ma quotio. Cur motus caelestia corporu non multiplicentur secundu
it distantiam a primo ita ut prima uno simplicissimo, secudum duobus,
- tertium tribus moueatur,& ita deinceps: sed accidat oppositum ut sciliucet solis Sc lunae sphaerae paucioribus motibus agitentur, si aliqua aliorum superiorum erraticorum astroru . Visa est enim aliquando luna dichotomos parte sui obuscura Martis omittasse astru &illud ex altera parte lunaeque erat lucida emersis
se:& dealiis astris Aegyptii & Babylonii idem obseruariit qui circa Esc deprche
denda olim peruigilem curam adhibuerunt,& multa de astris traditionem relique is rut. quod est eam ipsantcsteroru esse infimam indicium. Secunda qussito. Pro pter quid in prima latione est lata syderum multitudo, ut ne Arithmetici quidem supputare possint: in inferioribus autem unum singulare, viduo aut tria in eodem non reperias infixa Et certe has quaestiones movisse quas merito difficiles puta bant omnes &de ipsis pauca disserere n6 temeritati Sc audacia: sed verecundis potius & modestiae dicentis qui id ob philosophiam facit) imputandum est tametsi panias de magnis dubitationibus adducat lassicietias. Et has quaestiones mouere, ad maiorem faciet intelligentiam, & nihil nobis, contemplantibus quidem, sed par uas habentibus causas oberit. CPrimae solutio. Animalium quaedain persecta potiuntur sanitate sine motu ullo & aliqua agitatione. alia uno motu eam assequutus, yt ambulatione. alia pluribus, viambulatione tum M pugna. quaedam vero eam neutiq assequi valent unquam. Ita & corpora haec de quibus inquirimus. quanuis inanima sint ea tamen ut vita &actione participatia intelligamus. Dicimus igitur optime sese habet vita vivens sempiterna, nullo egens aut motu aut mutatione,& aliorum finis:&post ipsum quod vitam illa uno motu consequitur, ut quod est illi proximii: deinde alia quς duobus.& alia que tribus.& sunt aliqua quς hanc am plius nequeunt assequi vitam: sed quanto optimo fini sunt propinquiora, tanto ipsis
rebus melius est. hac det causa terra non mouetur ut quς sit remotissima, neq; vita neq; operationem agens. alia post ipsam mouentur quide paucis motibus, Vita illa non attingentia. alia vero mouentur pluribus motibus & Vita illa sortita, sempiternitatem dii cunt . primum vero corporum uno motu eam assequitur, Vt omnium
facillime corporum. Quod enim viro vitam illam consequitur, facilius: quod duobus eget ut consequatur, difficile:& quod tribus, aut pluribus difficilius assequi videtur. α ex animalibus elisantis hanc quaestionem quodammodo euoluere poti rex. difficilius enim est multa et saepe, sua pauca et raro recte agere: utputa decies mille astragalos Coos iacere dissicite: duos autem aut tres facile. Secundae so Iutio. Prima latio rationabiliter hac astroru multitudine decorata est. Primo, quia prima, et Vialiis Vitae princiῖium, excellentiam ad alias retinens. Secundo, quia