장음표시 사용
221쪽
si e lationes in quibus u figitur astrum, illam excedunt in motibu . A ipsa illax
astrorum multitudinesuperat . Tertio , quia mouet omnesinfestore ideo insista
s dera tenet quo magis illis diuersas influat virtutes. Hsc εἰ similia dequestiolae
adduci possunt. qu sanita sint,considerationibusastrologicis relinquenda sunt.
- Vodecimi eapitis scholia. xviij. Piopter quid in prim latione ei tata syderiinc multiiudo. Prima lationem vocat liic Aristotes sph a stellifera & aurorti mul- titudine conspici a & eam lepore Aristotelsis astronomi primasphaeram mobilEposueriint raci duntaxat Octoesse Orb caeleso scilicet sepie planei arsit.&octaua qua posuerunt esse primuinobile. Posterioresaut nonum ritum mobile Aliod pri inum vocariant posumu' ,οι sph supereminens. Recentiores vero adiecerunt Dei si mobile coe sorbesomnes suo ambitu lectens, sinam Q raptas,
liuod primum sphaerat si mobili irposuerunt. Ita Θωr i haecde quibus agitamus. Quatuor inittera notamur animali sigenera, per quom analogia Pr ens quaesio dissoluitur.Primu eoinquet persecta potiuntur sanitate sine motu aliquo se indiliocum, ad illa consequenda tacto. Et illi in analogia respondet primu in enu,5c omnium perfectissimil quod sine aliquo motu od suaptenaru
xavitam degit sempiternam.Secundum eorum quo trico motu sanitatem assequuntur, viam
hulatione. Illis in respondet primuinobile, nico motuma imere lari, simpliciter uno dc simplicii simo vita illam vi te sempiterna assuquitur. Nempe pervitam quae caelisattribuitur. hoc loco nihil aliud i sempiternitate perpetuaque propris operationis perstinctione intelligere debemuς. qua Aristo eles hie parat vi sanita animalis. Tertium eor u luribus motibus, ut duobus aut pluribus sanu Eadipiscuntur. Et illa habet collatione atque analogiae responsum ad orbes caelestes inseriores pluribus quide motibus sempiterna duration qu hiec fortiviradicitur assecutos. Dei quarta genus aiasio est eorum quae nullo pacto sanitate valet adipisci, sed languida sunt ec valetudinaria illisque comparantur corpora naturalia se ullis quidem moti Lux sempiternitatem vatimvasipisci,sed interi uisunt noria. Et potis ui rea, ius atrio ea permanens suoque I eo nuta,ab Omni efficacia dc Operatione motus secundulocum esserem tissima tametsi alias naturales ii abeat operationes,pauciores tamen alij x. Difficilius enim esit mi ta&saepsin pauca 34 raro ieis agere.Siquidem inutritudo facit indigetiam atque impotentiam, paucitas autem atqueunt ea, siafficientiam iaciunt atque potentiam Suisici ii autem periectionem arguit, si in primoente Se tapramundanis x periatur, indigentia vero impesectione . nam in rebus inferioribus in quibus impersecti Q itidem locum habet comperitur.
Decimi tertii capitis annotat. A tichthona contraposita terra. Chtho enim chilhonos graece . latine terra se, nai. inde Poponius Antipodas Antichthonasvocat. et Mediu magnitu lacti odsequi distat ab extremis. C Mediuvirtutis.qd natura se dignitate antecedit. dium virtutis, naturae persectione. Caympanilis figura est ous tympani simi
itudine exprimit. Crassitudo, profunditas. Cirtam inos capillus graecum est. Erimuniteritu caput continet duodecim antiquo ii de situ. motu figura 3c quiete teus opiniones ratione secundς, Sc se primae dissolutione nonae tribus rationibus improbatione, undecim squinq; d duodecinas quint. De situ motu fis .
gura Sc quiete terrs duodecim opiniones. CPrima est ne :rtili mundu esse finitu de terram esse in medio sta. CSecu da est quorunda qui circa Italia habitates, se Pythagoricos
appellabant dicentiu terra no esse in medio, feci igne.terra vero esse unu asti otii circulariter mota suo motu nocte 3c die efficiens: cui sit altera opposita terra qua antichthona vocant.&apparentia non curant. Quod ignis stin medio his inducebatur rationibus. Prima. Nobiliori corpori debet nobilior lo,cus. ignis aut terra nobilior est.ipsi igitur debetur nobilior locus. At medius locus extremis nobilior es .est igitur ignis in medio. Melida. principalissimum corpora maxime decet conservari. ignis autem principalissimus est. decet igitur ipsum ma Nime conservari. conseruabitur autem optime in medio. est igitur ignis in medio. Et hinc sit ut ignem vocent carcere Iouis: quod in medio undique circususus es cunseptu existat. Sed falluntur Pythagorici.idem credentes medium magnitu dirus.& nature: ut statim compertum habemus in animalibus n5 esse idem animau
222쪽
iiugesaea caelum quam in centro:& illic est ignis.& illic maxime coseruatur. & terura incentro quod magis ultimo assimilatur si principio illic continetur.& finitura circunstantibus. Continens aut et finiens honorabilius contem et finito. Est eniti continens et finiens Ut forma contentu Uero et finitum Ut potetia. Tertia est discentiu quandam terram esse in medio. et ferri circa medium, et esse aliam terram ex opposito quam etiam antichthona dicunt quae circa medium sertur. Quarta ' est dicentium plures esse terras hanc in centro, illam toto hemisphaerio distantem:
cum qua pariter circa medium plurima circunferuntur corpora.quae propter ipsam a nobis non percipiuntur .et hinc nobis toties apparere lune defectus et decremeta. i3 CQuinta est asserentiumesse Unam terram ,et continue circa statutum et immodit bilem polum circunferri .et haec scripta est intimaro. CSexta est dicentium ter i ram esse spham m. Septima est eoru qui dicunt eam figura tympanilem, argu mento us. quod in oriente et occidente Uidetur solis abscindere portiones secundurectam. Secundo, quia haec figura aptior est ad quietem. Sed falluntur. Hoc enim non ideo est quia tympanilis aut lata existat, quod Uideantur portiones secundum rectam abscindi .sed Esc faciunt videri distantia,et circulorum magnitudines. Parsi enim circuli a loge visa etiam parui. recta apparet: et magni circuli premagna cureib uatura,apparet et recta. Octaua est Xenophanis Colophonii putatis terra qui scere.et manere immobilem,quod deorsum crassitudinis si infinite.Ingerebat emhoe solutionis difficultatem, P si parum terrs sustollatur no vult manere. sed se deuorsum prscipitat et demergit: et si maius, elocius: quare fortius et tota nisi profunditate infinita ut base,ne rueret defenderetur. Sed hoc dicto Empedocles attonit': qui haec asserunt increpat tanquam Uana locutos, & de Universs natura parum coctir gnoscentes. CNona est Thaletis Milesii ponentis terram quiscere . quia superaFam natet.quemadmodum lignum super aqua aut aliquid simile non descendit, Astat: ita aqus,terrae casum prohibent. Sed id irrationabiliter dictum: Primo, quia eandem relinquit difficultate a quo sustineatur aqua. Secundo, Quia quanto aqua aer est leuior tanto terra grauior est aqua .no igitur aqua defendit terrae cadisum,Ut neque aer casum aque. Tertio, uia Uidemus parua terra per aqua caudere:& quato maior, tam Velocius.non igitur prohibet totius terrae casum. Inqui,
rebant enim usque ad aliquid,sed insufficienter. Omnibus enim nobis hoc consueutu & comune est, hactenus de aliquo inquirere,quousque cotradictionibus iis quae aduersariisvidetur, satisfactio fiat,& no quam dubitati natura requirit. At vero bene inquirente no hoc modocurare oportet, sed ex propriis in rei quesitae venire deuia praehensionem. Decima est Anaximenis, Anaxagors& Democriti, ditantiu terrs latitudine terra a prscipitio tuta esse.Primo,quia eius latitudo ipsam aere diuidere non permittat. Secundo. hac de causa valide ventis obsistit. Τertio quia non habet aer locu quo cadere possit.vnde fit in terra cadere non possit: quemadmoduneque aqua in clepsydris. Sed si hae rationes Valerent, propter eandem causam ipsa 1 3 existente sphaerica maneret. quod postea falsum esse ostendetur. Vndecima est Empedoclis.quietis terrs causam assignatis Velocem csti circGgyratione ut quae motum ternae prohibet: queinadmodu aquae e vase velocissime in aere circuno rato, ea cita gyratione defenditur effusio. Sed haec assertio inualida est, CPrimo,
Quia quaerendum est ab eo, an terrae sit aliquis motus:&si sit aliquis an naturaulis. aut violentus. Sino est naturalis,neque erit violentus Vllus:& si neque vi neque natura motu ei assignauerit ossi ino non mouebitur:quare neque quiescet. hsc prius cognita sunt .Et si dicit, natura fertur ad mediu, neque motus neque quies Violenta erunt.quare circvgyratio poneda non est,Vt illic quiescat. Vtem motus naturalis,&motus violentus, ita quies naturalis atque violenta est. Et si circungyratione ad
medium venerit,& illic violenter quiescet. sed ubi natura quiescet CSecundo
223쪽
Quia si in seratur de quiescat in medio aliquo alio natura ferar Sc quiescat necesse est. Aut igitur hoc erit sursum aut deorsum, aut ubiciique aliubi. Si sursum,ut aer supra nos existes non prohibet latione sursum: neq; prohibebit aer qui subter est.
ea quae deorsum estiuo minus feratur.Eorunde em& consimilium csde&cosiumiles sunt cause. Tertio . Dicat Empedocles, prius si lis dissociasset elementa,
quomodo terra quiescebat non em tuc erat circvgyratio aliqua. Causa igis quietis terre uniuersalis assignari non potest velox citat circungyratio. Quarto. Quia partes terrs feruntur ad mediu.& omnia grauia ad terrainuius causam assignareno postis circungyratione. Quinto. I gnis fertur sursum natura dc no propter gyraution erigitur 3c terra consimiliter deorsum .No em dicere possis gyratum graue de leue determinare. sed hec natura determinata sunt: ut hoc sursum euolet, illud ve, ro in imum conetur. Non igitur terra permanet immota ob veloce ut vult Empedoclas caeli gyratione. Duodecima est Anaximandri terra quiescere perhibentis,quia equaliter secundu sui ambitum se ad extrema habeat. quare ut aeque libraditam non plus ad hanc qua ad illa ea ferri continsit .vnde hac de causa quiescit. Sed et id non veru sit quanuis suasibilitate aliquam habeat) deprehenditur. 2primo, Quia hac ratione quicquid in medio locaret,quiesceret.ignis igitur in medio qui
sceret. quod falsum est: quare&id ex quo sequitur. CSecundo . Terra non modo quiescit in medio sed Sc fertur ad mediu. nam quocunque feratur terrae particula. illuc & t otam rerra ferri necesse est. 8c quicquid natura locus partis est, Sc totius nais tura idem erit.No igitur quiescit propter extremorua quidistantia. CTertio.Iii,
couemes est qusrere cur terra immota m aneat in medio.& no cur ignis in summo.
qui milie natura stet.& eode iure terra stabit in medio. Conuenit em utiq; &ei siluis natura locus. c Quarto. Simile est dicere teram in medio quiescere propteri militudinis necessitate, ac si dixeris quod aeque ubique extensum fuerit ut de caupilloque tricha Grsci nominat dicitur frangi dissoluique non posse:vt vehementer esuriente.& tantundem siticulosum a cibo Sc potu aequi distante,fame de siti in diteritum ire. Quinto. I rrationabile est inquirere quietis terre caulam in imo, εο mentione nulla de motu eius in imum facere an vi an natura fiat. quod facit Anae xi mander. Deprehendendo enim causam cur ignis sursum. & quomodo sustolla, tur: protinus cur sursum quiescat, cognoscitur causa. ita & deprehensa causa cur &quomodo terra demergitur in imum , pariter causa suae quietis in imo deprehensa est. Et ratio ipsius de similitudine inualida est: vide igne posito in medio. capillo aequaliter tenso,esuriente.& sitiente refellere promptum est. Et sicut ignis si esset in medio consimiliter ad extrema se habens euolaret ad summum, non forte totus ad unam partem,sed partes ad sibi proportionatas partes, Ut quarta Una huc, altera illuc: sic Sc de terra esset de a loco illo propter similitudinis rationem quemadmodux ignis emoueretur,nisi eius locus esset.& in eo natura quiesceret. Et licet id verusit, ipsam ad extrema consimiliter sese habere: non tamen veru est eam hac de camsa in medio quiescere: sed hoc accidit.
l Ecimitertii capitis siliolia. κκ. Quod ignis sit in medio, his inducebantur rationibus.Vtra rationis facile diluitur,admittendo medisi i si secundsi virtute,vic causi caeli tuns,esse extremo loco scilicet aqvs concavo nobiliore. N in eo secudum Virtutem medio igne collocari. Negado tamen medium locum secundu magnitu
i dinem esse prsstantiore loco extremo θc in eo secundum magnitudinὶ medio ignε sse collocatum. Nempe quemadmodii in animali aliud est magnitudinis mediu. scilicet id animali. quod ab extremis partibus aequidistat, Ut in homine idipsum quod a capite εc pedibus aequo intercipitur in te allo dc aliud virtutis ut cor quod in homine capiti qua pedibus propinquius
est ita in v niuerso aliud est medium secundum virtute scilicet concauum caeli lunae, dc aliud me dium magnitudinis,scilicet concauum aquae quod terram ambit. Perpera sane ignem vocabant carcere in Passivo significatu quod coerceatur S contineatur ab aliis elementis,cu potius dici de beat carcer in activadenotatione,ci, alia elemeta coerceat alet cotineat .Et ex eo sumitur nobilita
is ipsius ignis supra alia elemeta gumnteu.na continena est prs stantius cotentO MO V Iruss
224쪽
totum sit compositur .ma meteoncludat alterum suo ambitu circularI. quo alteri toti superemineat secundum ordinem corporum uniuersi intergritatem constituentium, ut aqua terram, aera quam ξe ignis aerem.Si enim alio modo contineret,& solum secundum eius portiuncula, quemadmodum aqua piscem R aer hominem .non oporteret continen et esse persectius contento. Et co tinens ut inquit litera)est ut sorma conte tum vero ut materia. Qus quidem analogia designat. i, quemadmodum sorma est praestantior materia,m eam quodammodo sinit dc terminat, ita in tinens contento praestantius esse. Ignis autem inter elementa solum est continenet &terra solum contenta. xxv. Argumento v si m in oriente δέ occidente videtur solis. Cum sol oritur ξd occi dit,media eius pars nobis estconspicua & media adhuc latitans,pars visa a parte non visa videtur abscindi a terra secundum rectam . nam ea solis pars quae terram videtur contingere, terminari videtur aut diametro aut chorda portionis circuli. Ita si sphsrico vi disto& oculis nostri interponatur tympanum secundum transuersum, videbitur a dis abscindere portiones secundum rectum per partem suam oblongam & teretem. Verum non rectam assignabant causam, cura sole υideantur abscindi portiones. Idenim non ideo euenit, si, terra est figurae tympanilii . sed quia pars circuli a longe visa apparet recta, ut nauigatibus videtur littus procul visumen rectum. quod accedentibus de propinquantibus apparet sinuosum ato curuum. Ita quod propinquis obliquum υidetur discedentibus explicare sese,& rectum fieri censetur. xxvi. Inget hat enim hoc solution Is difficultatem. Ratio Xenophanis inualida est quia non consimiliter tota terra se habet ut eius particula sursum proiecta. Nam terrae pars proiecta sursum, est extra suum
locum naturalem ad quem natura mouetur. Tota autem terra est in suo loco naturali,&deorsu imquare nori moueretur uncin deorsum etsi in sinitam profunditatem non haberet, sicut neo terrae
particula si in proprio loco quiesceret. Et rota terra si extra suum locum esset dimota, natura ad eundem locum moueretur perinde ato gleba terrae eκ naturali loco pulsa,iterum deorsum mouetur. Quare idem est iudicium de utrisin consimiliter se habentibus. xκ viii. Tertio quia non hahet aer locum quo cadere possit. Sicut aer in clepsydris obdurato superiori foramine aquae impo sitis, non habet locum in quem recipiatur & ergo clepsydram non exit ne permittit aquam subire ita inquiunt)nem aer terrae subsidens locum habet in quem rec*iatur, H per terram suo mo tu ipsum diuidentem a suo dimoueatur loco quare terra in suo loco manet immobilis. Sed si istri inqui Altera ratione u essent efficaces . proptereatae se terra ponatur esse sphaerica, maneret in suo ioco ab aere sustentata quod falsum est. Non enim in suo loco quieta manet,quia ab aere su si rite tur ne cadat sed quia in suo est loco naturali.& nata ibidem quiescere ut est reria naturaliti conditio. xxiv. Eorti dem enim A similium eaedem dc cosmiles sunt cauta. Haec prop sitio applie L. da est ad causas ξc effectus naturales.& non ad ea quae aliunde pendent, ut ab Intellectu aut voltitate. Nam consimiles congnitiones Ec eiusdem propositionis haberi possunt adiuersis plinei pii εί specie dissidentibus. Praeterea intelligenda est de catilis per se & propriis. Calefactio enim facta
ab aqua se ab aere in eodem corpore ut manu hominis,sunt consimiles Seiusdem speciei, dc t meri aqua de aer specie discrepant. Verum hae substantiae no sunt propriae R primae causae cales es Ionis sed utrius in caliditas prima est de praecipua causa. Planum autem est caliditate aqua- & ae ris eiusdem em speciei. Demum applicari debet ad eas causas, quarum utraq; producit effectum transmutatione uni voca,& ubi in utron produc εte est cosutillis specie forma ei quae productitie uocirca quan uix admitteretur calcfactio lapidis facta ab igne.& a sole esse eadem specie tisita amen idcirco oporteret soletan Nignem esse cotimilis speciei. nam sol producit calorem irasmutat tarie xqui voca. Et sane praedicta propositio vatm calumniis est obnoxia quas recta intelligentia D cile diluet. xxN. Simile est dicere terram in medio quiescere. Aristoteles hilariam resellit moduci rgumentandi quo usus est Anaximander ad probandam teriae quietam ob squidistantia. Dri mosi si capillus uniformis virtutis In omnibus partibus resisted si suae discotinuationi, Se aequaliter tensus no est valentior ratio Q rumpatur in una parte potius qua in alia,cum ubi assit squaIis virtus res siens ruptioni. Aut igitur in Omni hus suis partibus rumpetur, sit in nullis. In omianibus autem simul ipsum rumpi est impossi hile igitur non dirum peiur, quo nihil absurdius. Se cundo sit animal a Ges ii extrema fame & aequaestibulii, aequi distans a cibo & potu .no est maior xacio quare prius moueatur adcit,si qua ad potu, quia sque ipssi esuritat sitit. Aut igitur simul Hi uehitur ad virul aut ad neutrum. At viri que autem simul ipm moueri est impossibili. igietid neutrii mouebitur. quare inter cibum dc potum fame Nisi peribit. Neutra praedictarum a numentationum est valida.quare neque ea quae est Anaximandri. Non sorte totum ad una parte . intelligatur totus ignis esse in medio mundi, in quatuor partes a b c d . intellectus diuisu . aEt coeatium caeli 3 Iunx etiam intelligatur in quatuor partes distributum eisde consimilibusque motis disinctas ignis quidem sursum moueretur non tamen totus ad unam Hii partem ut a. sed unaquaeque eius pars ad partem ii respondetem sibi & proportionatam atque proximam, vetii is ad ac li & pars h ignis ad b csti. Et ita unaqusque ignis pars ad eam csti partem euolabit,
cui propinquior atque vicinior erit.
Decimi quarti capitis annotat. o ius mediu, mediu mundi. CMedium, centru . Anguli parer, arguti rectioi CSecundu regulam, perpediculariter. Sphaericum, rotundum,orbiculare, glo
225쪽
bosum. Arctus Ursa minor stellae circa polum nostium, quae modo septetriones
modo plaustru dic tur. 4 Aegyα
PtuS, Iegio incridionalis. Cyri prus, insula a meridie mari Aegyptiaco terminata. Horizon, est circulus diuidens partem caesi vis fama non visa. Horizon finiutor interpretar. 2Myrias, dece milia. CCorpore circa aliquam lineuam moto, ea linea axis dicitur: Meius eXtrema puncta. poli: qui lati ne dicuntur Vertices. A polus arcticus. bp3lus antarchicus .ch horiae an habitantium in k ,ut in Aegypto aut Cypro .dg. horizon habis
tantium in i ad arcton. ef circulus meridiei aequator .l aristos Ursa minor. plaustrum arcticum. o p stet,lae semper occultae habitatibus in hi. q r stellae sena per occultae habitantibus in K . i k diuersa puncta habitantiu in*rηra. Totus paruus circulus niger,terra. Ecinauquartu cap .cotinet tres coclusiones . quamor rationes ad
prima duas ad secunda,& quatuor ad tertia. CPrima cocluso. Terra in medio no circulariter moues circa potu unu reuoluta CPrimo Quia aut id natura esset,autvioleter.No natura quia ide est totius Sc particularu motus: partes aute ora ad mediti rea, . icta feruntur. Neq; etia Violeter. na nullii violetum perpetuia. --- ., ramungi aute ordo sempiternus est. e Secundo. Quia omnia ciraculariter mota intra prima lationem pluribus mouetur motibus. moueretur igitur& terra pluribus.quod si ira esset.astrorum fixorum nobis fierent diuersiones, neq; nobis semper secundu ideoriri. quea modii semper euenit apparerent. Tertio, quia latio parti uia totium terrae naturaliter est ad totius mediu. no igitur circun Ierarar in medio. nam simplicis corporis unus debet esse motus natura simplex. Et
si quaeras,quado terra est in medio,&ide fuerit eius centrum, & totius centrum, an partes terrae Sc grauia alia feretur ad mediu,quia terrae an quia totius Hoc est.quia totius: dc quia terrae v accides. Accidit erit Ide totius & terrae esse medium .Liqugraui i moueatur ad mediu. signu est.quia pro cubant semper ad angulos pares. tendunt igitur ad Unu centru omnia. Quarto experientia cognita est graue surtum secundum regula proiectu, semper seriidum regula recidere quatactique Uita quotiescu* id factu fuerit. no igitur terra circulariter mota est. Secuda .Terra quies scit in medio. e Primo Quia ut ignis ex omni parte evolat a medio ad extremu. ita ex ot parte si extra posita fuerit terra sertur ad mediu: Sc nunqua a medio, rusi
Vi pultrice pars aliqua terrae quantulacumq; mouerer .quare lato min Sc tota terra. Miescit igitur natura in medio:corporis eiri simplicis tatu unus est secundum nastura motus.motus autem a medio, Sc ad mediu cotrarii sunt. Secundo mathematici astronomici volentes astroru motu de situm iudicare, ponunt terra I medio qzscere. oescit igitur terra i medio. Tertia. Terra sphaerica est. Primo. uia qlibet pars ter grauitate sua tendit ad medium:& quae maior est,in dccluae dei cenadit.& minorem pellit quousq; aequata tumore relinquat, atq; omnes a medio SP
226쪽
distet.h autem est figuram habere sphocam Et hoc idem quidam physiologo
rum asseruerunt, sed terra ad medium Violetia ferri: nos vero natura. dixerunt emex omni extremorum parte & aequaliter partes terrae in medium latas. Sed dubitant. si posita sit terra in medio qin unius suorum hemisphaeriorum medietate du,
plana retineat grauitatem .an terra illa mouebitura medio.fietq; centrum eius alte rum, re totius centrum ἘNos vero d clmus terram eousq; natam moueri, quousq; centrum eius cum centro totius simul sit:& non amplius: neq; oportere quamlibet
partem centrum attingere .Quod quide fit aut minoribus partibus a maioribus pul sis aut terra ut aiunt hoc est per segregatione, genita. & ex omni extremorum parte partibus in medium latis: ita ut sit facta terra,& figuram sphaerica retines. CSecundo. omnia grauia ad angelos pares sphaerales. & non iuxta se inuicem & aequi distantes lineas procumbunt.igi tur nata sunt corpus efficere sphaericum. Et igitur terra sphaerica aut natura sphaerica . nos enim hic talem terra probare intendimus.
qualis suapte natura existeret, & non qualis Vi x praeter naturam existat. Ter tio, Luna cum eclipsim patitur,semper curuam habet secantem lineam: vi illam ex globo recipiens. atqui talis eclipsis sit terra soli & lunae inter mete media. Est igi Htur signum terram. qui sit sphaerica illius apparentiae esse causam. Quarto quia procedentibus nobis parum ab arcto ad meridie fit nobis nouus circulus horizon. Mnelle nobis apparere incipiunt,que semper occultantur arcton: ut in Aegypto MCypro nonulle apparent stelis qus in arcticis regionibus sempiterne occultationis
existunt:& contra inareticis quae temper in Aegypto & Cypro lateant. Id igitur
signum non modo terram esse sphericam sed relatione ad astra fasta esse paruam. Si enim magnae notabilisque molis existeret.non statim nobis paululum translatis fierent hae occultationes,& nouae astrorum Uisiones. Et quod sit exiguae molis, sentiunt dicunt ad columnas Usque Herculeas sese porrigere mare Indicu inter orientem solem sol eq; occiduum interceptum:& illic.ut apud Indos, gigni elephantes: od loea haec ut vicinitatis affinia consimilem participent naturam. Testantiit itidem Mathematici terrae magnitudinem ratiocinatione perquirentes: cui ambitum ascribunt quadraginta stadiorum m yriadas: astris vero maiorem. Vnde fit eorum assensu non solum terram esse sphaericam .sed ad astra comparatione sumpta, mou
diculam esse. Sed de his hactenus.
Eecimiquarti cap.scholia.xxxi. rasn medio non circulariter mouetur. uauis terrat indigeat virtute recipienda a caeso, 6c non e diuerso , non tamen idcirco oportet terram E moueri ad virtutes illas recipiendas.Nam id quod alio indiget, moueri debere ad illud inteibigedum est,quado ipsum natum est assequi id quo indiget.pet motum, Ut auix pastum per
volationem non autem quando non est beneficio motus illud assequi natum , ut planta alimen tum Terea autem quiescendo nata est a caelo virtutes recipere dc non opus est eam circulo intoris Thream mo
queri. Praeterea optime se habenς,ut inquit Aristoteles, d assequandam sempiternitatem,non in uhii secunda diget morai S transmutatione. Alia autem post ipsum Ut Vitam eam MIequantur, motu indiget. loci, in Caelum autem non est optime se habes sed duntaxat primum ens dc summum quod vitae semphternae est origo. Primit quide caelia ut ei proximsi Unico indiget motu,& caeli inferiores plurissi'. vi sempiternstate habeat. Terra vero a primo ente remotistima,neque sepiternitate habet,nequetissimsi naturales retu naturalisi non ordinentur ad quietem res per motum assecutae,ibidem meliuς conservientur. Motus autem caelestes cum irrequieti sine Sincessabiles,minime ad quietem ordinantur. Hinc non opus est quietem V t quidd.i persecti'caelo de motum ut impersectius terrae conuenire.Neque quies i rebus naturalibus responsu habet Ra imitatione ad stat si in supramundanis cui motus aduersari videtur,dc IdcIrco quies motu esse praestantior.Nam tametsi motust varietatis mutabilitatisque rationE habeat quiddam statui repugnans tamen Ob operat ionem actionisque rationem qua designat, propemodu statui assimi latur,& eius est imago.Quies autem cum ab operatione vacatione insinuet distatiore a suprama canoro statu qui iugi operationi coniunctus est habet natura atque conditione st more. Accidie enim ide dc totius Ec terraeesse medium queadi nodum circuli minoris b,et maioris e,idem est atruia re ipsa, sed ratione diuersum. adicitur cetru circuli b,quia undique aequidistat ah eius circa
227쪽
Frentia Centrum veroesmille quis omnes lineae ab Ipso ad circunserenisam eductae sunt aequales. Sic ipsius terrae 3c totius Universi idem est cerut uiti idem inquam re ipsa,& ratione diu ci sum. Nempe dicitur terrae, quod omnes lineae ductae ab ipso ad conuexu in terrae , sunt aequales. Cenistrum vero uniuersi. quod omnes lineae ad supremi cali convexum educti xquantur. Grauia in men mouentur ad mestum quatenus est cenaria in v niuersi R. non quatenus centrum terrae. Nasi tota terra intelligatur translata in concauum ignis cum centro suo grauia ad estis centrum i mouerentur, imo5 terrae partes 5e tota terra cum suo centro ad uniuersi centrum mouerentur.
Quod autem grauia tendant ad mea una Osendit Philosophus quia ex quacunque caeli parte de quocunque spatio moueantur semper cadiit ad annulos rectos,ut graue ii mouetur per spatium
h e a quod constituit angulos rectos sphaerales h el. 8c b e s. Et graue i ad angulos e s e.& e fg re
ctos&sphaereses, igitur omnia grauia ad Unum tendunt centrum. Nempe si ad diuersa tendere epuncta in terra signata. non moueretur ad angulos rectos ξc aequales, sed obtusos aut acutos atq; inaequales, ut si graue d moueatur ad punctum b.5c e ad punctum c. manifestum est angulum in T. ira in me concauum esse acutum,& n Obtusum item 5e angulum o obtusum,&pa tum. Quare eum an dioquiescete pulos laciant rectos cadendo necesse est ea omnia grauia ad unum centrum quod est mundi i litis medium cadere xxxii. Terra quiescit in medio. Non sola tota terra est nata in medio quiescere sed vactu quiescit, immotaque suo loco permanet. Et qua uis in se habeat grauitatem de oriasum motivam ea tamen non fraudatur suo sine,quia non est nata suum actum exercere. nisi terra fuerit ex tra suum locum naturalem. Quandiu autem terra in suo loco sat facit grauitas eius actu quietudinem&permanentiam alips.ura conseruandam quod principalius est eius officium vead quod motus secundum locum tanquam sinem ord inatur. Et ne sic quidem grauitas ipsi ut est otiosa quin immo unum habet quod actu exerceat officiti m. Nihilo minus tota terra nata est de orsum moueri. Nam cuiuslibet corporis simplicis unus est natura motus simplex, non quidem a ctu,sed aptitudine. Et qua uia aptitudo illa quantum ad totam terram nunquam reducenda sit adactura . non tamen dicenda est esse istiura de incassum in terra, cum non sit nata ad actum reduci quandiu terra fuerit in ea dispositione & sitia quam habet. Aptitudo autem dicenda est siti stra. quae non reducitur ad actum cum nata est r. duci. Vt si terra extra locum existens propriti amoto obsaculo non rueret deorsum. Neque in conueniens est terram simul natam moueri deorsum , 5cratam ibidem quiescere. Nam horum priuatiue oppositorum actus quidem υnius repugnat a ciuialterius sed unius actias potentiae alterius non repugnar, neque potentia actus neque poten tia potentiae . quemadmodum in altis oppositis contrariis de contradictoriis idein comperium hahetur. xxxiii. Tertia sphaerica est. irauis in terra sint aliquae partes eleuatiores υt montes Naalix depressiores ut valles id tamen praesentem conclusioncm non infirmat. Nam ipsa intelligi
τὸ h m s. turde terraediissen re in sua naturali dispositione in qua esset si tota laret aquIs adoperta, 5c non
de ea quam nunc habet cum ad salutem inuentium aliqua eius pars e starida in qua mont unieleti alienes ad suminum product ionem. 5c vallium submissiones ad eorum receptionem sunt. Praeterea partes illae terrae quae aut editiores sunt aut dennissiores quam sphaericae figurae admittat sine ad modii exiguae collactioe facta ad tota terra.&nolaiae Vt Valeat ei sphaeriare siguri rationem tollere. Habent enim se ad totam terram,ut granum milii ex ruberans supra globum at ob tantillam partem non amittit globus sphaers nomen neque igitur terra Chm Ciulum in ea εκ tantium eleuation ira sicut θe linea non desinit dici cir laris ob id quod parum ab aequi distantia centri digre ditur . Sed dubitant, si posita sit terra in medio. intelligatur terra diuidi in duas medietates . in
quarum υna qu, sit a. habeat prauitatem vi x . N in altera quae sit h. zrauitatem vi xY. utra que mouebitur duntaxat ad medium,qilotisque scilicet centrum rerrae inc5iunctum centro vitiis uersi. Non enim contingit medio longius pertransire. Nec Cbsiat dupla unius partis grauitas. nam maior virtυς solum nata est per maius spatium mouere, dummodo non desit spatiuium . tus, di ipsum mobile natum sit υ sterius moueri. Haec autem parti grauiori terrae assunt. Ne que idcirco sequitur virtutem minorem aeque velociter mouere suum mobile, sicut maior moisti et suam medietatem . Nam tametsi maior non moueat per maius spatium, mouet tamen per
idem spatium in minori tempore. quod ad rationem maioris velocitatis sufficit. Secundo.Omnia prauia ad angulos pates . Quod grauia procumbat ad angulos pares de sphaerales, conten ros linea recta cadente super curuam, pauloante dilucidum euasit. Et eas lineas non essemus distantes planum est. nam extra circunferentiam distantiores, de intra propinquiores, ad cen trum conueniunt omnes. Id autem sufficiens est argumentum, quod nata sint corpus efficere sphaericum. Nam si caderent super terram omnino planam in directum, Ec secundum angulostrictos 3c rectilineos, caderent secundum lineas aequidistantes, neque Vnquam coeuntes in idem runcium, ut si terra sit a b plana, de moueantur grauia in n ac o secundum spatia recta e I dx e i non facient angulos rectost 5c rectilineos & cadent secundum lineas equid istanter abiit uicem, neque essi sent corpus sphaericum. Tertio luna eclipsatur semper. Dicitur hic luna eclirsari non cum tota priuatur lumine, nam tune no recipit lineam secante una partem ab altera setita secundia aliqua parte ut maiore portione aut minore obscura est,ec secundit aliam illuminata. Quod dii sit na pars lunae ab altera secatur secundum lineam arcualem δέ curuam, quae ob teres
interpositionῆ prouenit & ob id oportet terra esse sphs ricam,qucadmodii si quicui visui nossicio parte secundum arcu ascideret, id interPQsitu deberes tile sphsricu, ut interpositu&disco, ab eo s
228쪽
undecimo huiusca etia die tam est.s enim esset no sphaerioim sed directium asscinderet a diseo partes secundum redium. Ita 5c terra a luna, si ipsa esset plana, & in rectit iacens, stetit tabula. Quarto praecediatibus nobis parum ab arcto ad meridiem. Cum quis procedit ab arcto ad me ridie ut abi ad k sit nouus horizon circulus e h N prius fuerat di, θc stelix op incipitit se phoueiscenti apparere quae ei de sub arcto existenti perpetuo suersit occulti . sc 5c in arcto apparet stellaeq r quae ad meridie venienti occultantur. In praecedenti a meridie ad arcton ut a puncto Kali sit nouus horizon d g ec stellae q r apparere incipitit,quae ab eodem in meridie existente non v dehan tur Coi ra vero stellae o p eidem occultatur. nam stant sub horizonte quae ad meridie habitanti apparent suprahorizontem.Et id non inefficax est argumentum D terra iit sphaerica
CParaphraseos in secundum de caeso se mundo, Aristotelis,finis.
CPRIMI CAPITIS PARAPHRASEOS IN TER,
tium de Caeso & mundo,annotat. tDisciplinae.discipline mathema ice. Grauius primo.magli grave. secundo, insnus leue. Itidciri leuius primo, magis leue. Secundo, minus graue. Quem adan
dum maius dicimus magis magnum :& malus, minuSparuum.
Ertius liber de Cario ge mundo continet octo capita. CPriamu unam diuisionem, Unum corollarium, quini antiquorarum opiniones, unam coclusionem, dc nouem rationes ad
ipsam. Diuisio. Expedita de primo simplici corpore deα
terminatione,Vt de caeso,ipsique aflixis de in eo latis syderibuk,cuius naturae sint,& qualia,quodque in nita sint, atque
incorruptilia nosse oportet eorum quae secundum naturam sunt haec esse substantias,ut simplicia caelum, igns, aer,aaqua terra: eorum partes,&quaecunque ex ipsis constant ut animalia .plantae, εc metalla. haec operationes.Vt praedi storu motus generationes corrupti e S, auctIOneS. diminutiones, alterationes.&secudii eorum naturam propriamq: virtute lationes.
hecaute passiones qusda ut pra dicta,& eoru apta quantitates affecti sq. Corollarium. Quo fit ut naturae plurima determinatio circa corpora atq; magnitudiunes versetur. CNam omnis naturalis substalla aut corpus est,aut no sine corpore. a magnitudineve gigni cotingit: ut conleptati determinationem quam exegimus de natura. q. manifestissimum esse potest. Et quia de csto satis expeditu putamus qua
Ie natura sit Q ingenitum sit atq; incorruptibile: nuncad reliquorum duoru generia, grauis scilicet atq; leuis determinationem explendam nos conuertat nus,& pariter an
generatio 3c corruptio ipsis competant. Et profecto aut nihil est genet alio, aut soluipsis,3c quae ex ipsis contemperata sunt congruere potest. Sed quid senserint antis 3 qui.nunc videamus. 2Quinque antiquorum opiniones. Prima est Parmenidis εc Melissi generatione Sc corruptionem esse negantiu . neq; enim qucq gigni,quic quamve corrumpi posse putabant sed dutaxat nobis ita videri. Nonulla enim praeclare asserebat.esse scilicet quaeda entia ingenita incorruptibilia, atq; immobilia:a quibus Q sensibilia esse putabant ad lisc caduca secouertentes consimilia de ipssasserebant. Sed bec physica coteplatione no moliebantur. Coteplari enim an eius, modi naturae sint entia immortalitatis sorte potita. superioris philosophiae est N
asserebant. Sed bec physica coteplatione no moliebantur. Coteplari enim an eius, modi naturae sint entia immortalitatis sorte primi atque supremi philosophi. CSecudae Y γ esse atque corruptibilia nihilque ornnino ingenitum, et nihil interius obitusque inas mune semper manere sed aliquado casuru.quod sens s se videtur Hesiodus , et quat sue appropinquant sententie. 2Tertia est dicenti ii omnia genita esse: sed genitor in nulla incorruptibilia manere. Quarta est Heracliti Ephesii. omnia cotinuo' nuxu rapidicentis,et nihil fixum, nihil iuge, permanensque manere, preter ymi ri
229쪽
quiddam id enim ignees esse aiebat ex quo omnia fierent gignerent . Quinta
est astruentium omne corpus generabile dissolubileq; esse. generabile quidem ex J superficiebus .atq; in superficies resolubile .gCoclusio. Corpus ex superficieb' copositu abire non potest. Primo.Quia qui id asserunt, plurima iis quae in discipli Rnis comperta sunt,contraria dicunt. Aut igitur a proposito respiscant. aut fortiori
bus & valentioribus rationibus quales non sunt suae imbecilles suasiunculs) quod moliuntur essiciam. Secundo. Idem subit iudicium corpora exsuperficibus compingi. & superficiem ex lineis.&Imea ex punctis abire conatam. Atqui prius in iis qui sunt de motu, demostratum est id esse non posse nullaque magnitudinem exindiuiduis εο insecabilibus conari posse.Igitur neque corpora ex superficiebus conflabutar. Τertio. Si corpora exsuperficiebus.&lineae ex insecabilibus lineis copo, nerentur.impossibilia sequutur. Ponit enim Mathematicus magnitudinem in inlinitsi partitione decrescere, nulla aute appositione in infinitum augeri . nunc aute oppositu in natura eueniret.in infinitu enim cy decaberetur ad minima decrescere noposset: addi aute semper aliquid possit. CQuarto. Multa sunt in natura, quae in indivisibili subsistere nequeunt: ut passiones. Sunt enim diuisibiles dupliciter. uno
modo secundum speciem: ut color in albedinem atque nigritiem .altero vero secus
dum accidens:Ut quod ei quod diuidi possit,inexistant.Non itaque linea ex punctis superficies ex lineis.& corpus ex superficiebus abibit compositum. Et quod passio, rus illae in indivisibili non subsistant, ut exempli causa grauitas 3c leuitas: amplius ostendo. 2Ptimo. Nam quicquid est graue.grauius aliquo esse necesse est: & quiequid leue, aliquo leuius, Non tam e contra Ut Uti cosueuerunt vocabulis esse oportitet ut quicquid grauius graue sit: Sc quicquid leuius. leue:Ut neque quicquid maius est, simpliciter magnum esse oportet. sunt enim mu'ta simpliciter parua. quae aliis. ut suis partibus,maiora dicuntur. Sed hanc significationem si gratu est missam faciamus: sitque quicquid grauius est .grauitate grave. ipsum siquidem diuisibile est in excessum,& id quo excedit. Si igitur punctu graue esset. & ipsum diuideretur. hoc autem impostibile Et si punctum nultu graue sit neque linea ex solis coalita& conflata punctis.& si non linea.neque ex lineis digesta superficies. 8c si no superficies ita quoque neque ex superficiebus coalitu constitutumque corpus, i enim fieri possit,ut totum Maue ut.cuius partium nulla grauitatis sit particeps. 4 Seiado. Omne graue dentum est,& omne leue rarum .densuin autem a raro differt. qae
sub aequali mole plus habeat potetiae.quod aute tale est, euadit diuisibile. Si itaque punehim graue sit,aut leue abibit diui sibi le. quod impossibile est. CTertio . O misne graue inolle est. aut durum . Mnlle autem est quod est in seipsum cedens quod autem in seipsum cedit,divisibile est. Ita si punctuiri molle est.diuisibile est. & ita sidutum est. nam durum Sc molle opposita sunt. 8c quae circa idem fieri nata sunt.
Quarto.Quia grauitas non evadit ex non habentibus grauitatem: quod tamen contingeret. Sed quomodo determinabunt ex quoigrauitatum expertibus consurgat grauitas,dc consurgere nequeat Enimuero ipsis vel fingere volentibus promaptum non sit. Clinto in eodegraui quod ex pluribus costat grauius est. hoc &1psi admittunt, quod autem graui grauius est ipsum graue esse necesse est: quemaadmodum quod albo albi est. & ipsum album esse oportet. Maius igitur uno puncto quod pluribus constet consimilis grauitatis grauius esse necesse est. Dem, pto igitur squali graui qui superest punctas grauitate habebit. non enim graui grasutus existebat,iusi grauitatis excessu. hoc autem modo ostensum est esse no posse.' Sexto. Si corpora conflaretur ex superficiebus ut aiunt Sc superficies ex lineis: linea lineae componeretur secundu logitudinem Sc secudum latitudinem apposita. cur itaque non componatur supposita nulla potior ratio videbitur. Quod si ita furit, dabitur corpus quod ex superciebus quas ponunt elementa non conflabitur
230쪽
Hesto a linea quae longa est: cui copono lineam e secundum latitudine. erit itaque a c longum & latum .& lineae a com pono lineam b ei supponendo: quae ideo cu a vi
detur facere profundum. Erit igitur a cblongum,latum & profundum: quare corupus: non tamen ex superficiebus conflatum. Septimo. In Tirnaeo,superficierum
multitudine corpora grauiora determinantur. Sed qua proportione corpora ad suo perficies respondent, eadem superficies ad lineas.& lineae ad pucta. quare pari prodi portione haec grauitastin habere continget. Et si ita esse no poneret. sed grauitate in terra deuitatem vero in igne:difficultas urget Iiffc superficierum graue esse.& is iam leuem:quae consimilia ponit elemeta. Coctauo. Nulla magnitudine continget esse diuisibilem: aut futurum est omnia esse puncta .qua enim ratione in hec diuides, illa iterum diduces; quousq; ad superficies deuetum sit. Et supficies eodem iure abibunt in lineas,& linea: in puncta tandem colammabuntur,& omnia pucta
erunt. Nono .Ut est de magnitudin ita quoque de tepore euenire, par consentaneu* est. Si itaq; magnitudo aliquando abitura est in puncti.& no magnitudines εc tempus in nunc & non tempora resolubile est. Id profecto esse non potest. Et eadem incommoda nonnullos aliorum Pythagoricorum secuntur,qui caelum & nauturalia corpora ex numeris constituunt.habent enim naturae corpora grauitate Sc leuuitatem.Vnitates aute adinvicem compositae,nel corpus efficere posse, neq; grauitate leuitatemve ullam habere videntur.
Rimi capitis tertii de caelo & m ido scholia. viri. Primo .na quIc id est graue, gnauius aliquo. In huius rationis priore parte grauius 8 leuius capimur primo modo posito in notis..t sit sensus. quicquid est graue,est magis graue altero non quide a P F. V Us quicquid est graue,est magis graue altero non quide inctu existente.sed potetia,scilicet sua medietate. & quicquid est leue est leuius altero Utpote sua medietate. Nempe in corporibus simplicibus in maiore mole est maiornrauitas aut lauitas.In reliqua aute eiusdem rationis parte grauius dc leuiux capiuntur secundo modo N improprie cum dicit litera no Oportere ut quicquid grauius sit esse grave. Nam aer est et vati tot id est minus leuis igni Sc tamen no est grauis .sic ne quicquid est altero leuius. est leve. Nempe aqua est leuior,hoc est minus grauis terra,& no est leuis. Siquidem posuiuus no sequitur copalatiuum hoc secundo modo expositum,sed duntaxat primo,quemadmodu inquit no poetet quicquid altero maius est maioreq; habet inolem esse magnum simpliciter. in gentis' moli , citia ad nullum aliud coparatum magnum vocetur.Sunt enim multa exiguae triolis, εc sine colla itione ad alterum parua dicta quae aliis v t suis partibus sunt maiora, quemadmbdum granum milii malus est sua medietate. Sed haec secunda comparativorum acceptio scienti, est impellinens.
Ouare cocedendum est,quicquid grauius est,esse graue secundum primam disciplinisque accommodatam comparativoru acceptionem ,sicut quicquid altero calidus est ipsum esse calidum Si initur punctum esset graue,daretur &Vnum altero grauius.Sit itaq puctum a b grauius quam c d.
Tunc sic omne excedens diuidiuur in excessum,& Id quo excedit. Diuiditur igitur ructum a bstrauitate excedes ipsis med per hypothesin in excessum aequaleve exce Ia e R id quo excedite h.Est istitur punctu diuisibile.quod impossibile est,consequens positione grauitatis in puncto. Quinto.In eode graui quod ex pluribus constat grauius est Sit a b graue constitutu ex quinet unctis 5 c d alterum graue compositum ex quatuor.Quia ab ex pluribus constituitur cosmi lis rauitatis est grauius quam ed.vno quidem punctob. Diuid igitur a b grauisis in inccssum aequale e excesso a e,5c id quo sit excessus scilicet h.Cum a bsit grauius e d. quod aequatur iplia e consequens est 3c a b esse grauius a e. Quicquid enim est grauius uno aeque grauium , gravi' st id altero. Idne sit. Punctum h superadditum ipsi ae tacit totum a b grauiuil quam a e. igitur hvunctum cst graue, nam non graue additum graui non facit Lotum grauius sicut punctum addi tum lineae non reddit lineam maiorem. Habebit itaque punctus grauitatem.quod prius ostensum est impossibile. Quod ex supersiciebus quas ponunt elementa non conflabitur. Elementa hic dicuntur rerum principia quae in alia non resoluuntur quod priora non habeant sea si a resoluuii
tur in illa ut antiqui quos hic improbat Philosophus uixerunt supe sicies esse principia estenti
ita eorporum,quas non ponebant resolui in alia. Negauerunt enim superlicies in lineas resolui, Min eis componi.hinc superficies Vocabat elementa corporum.
Secundi capitis annotat. otus,mesus secundum locum. Manere quiescere. CVis violetia. CSuppes
bimus potentiam continue eandem manere, & quantocunque spatio mouere.et ie