장음표시 사용
241쪽
primittit. Angulus acutissimus qui ex sphaerae exteriori conetu causatur, is est.
qui causatur ex linea recta regula iter super diametrum cadente, εc circunserentiae parte. quod decim aquinta tertii demonstratur geometriae. - Clauum caput continet duas conclusiones quatuor rationes
ad prima,& septe ad secunda. CPrima coclusio. Irrationa
biliter figuras elemetis adaptat Ut ignisph gra aut pyrami de aeri dodecaedra, aque octaedra terre Vero talare 3c cubi cam. Primo. Quia accidet eas no replere totu spatiu. In planis eiri adinvice nexae trigonae, tetragonar Se hexagonae. totu replere Videtur. In solidis aute tui dux, pryramis, atq; cubus.& in cu plura duobus sint elemeta. plures solidas atq; corporales totu repletes sumere oporteret figuras. Secudo. Omnia simplicia corpora a loco&cotinente figura Videtur: maxime aute aer&aqua. No igitur elem euti seruat figura. alioquino Vbiq; assequerentur ac tangeret connes: quod est impossibile. Tertio. Si tra proportionetur aqua.Ut si quoquo pacto in pyramide aut cabum figuretur no erit amplius aqua, si elemeta figuris differat. Hoc certe falsum est 3c hoc nos docere Uidetur natura.& no praeter ratione euenire. na vi Sc in cael ris subiectu Sc materiam oportet esse informe.& sine ulla suapte natura specie. Sicen, ut scribitur in Timaeo melius adaptari poterit,quod speciem recipit omne. ita 3c de elemetis putare oportet, quae copositis futura sunt ut materia:Vt sine huiusmodi figuris adinvicem pati,alterari,atq; transmutari queant. Quarto. Et os dccaro& alia cotinua.ex elementis es Ie no poterunt. na elemeta ex superficierum compositione gigni ponunt,non autem ea que sunt ex elementis. Quo fit ut siquis acute velit intueri,dc eorum rationeS penticulate examinare ex entium natura generationem auferre videiturmisi translumptione quadam,elementi generatione,& caeterorum generatione Uti dicantur. Secunda.Neque quidem figurae elementis adsci,scendae sunt ob ipsorum motus.affectionesque. CHanc enim ob causam faciunt hi ignem sphaeram .hi vero pyramidem,quod haec maxime sint mobilia, tangatq;
minima. 8c nequaquam firmiter iacentia. ignis autem maxime mobilis. et minime
fixus est. Et anguli ut aiunt test calefacere,et maxime calefactione incedere. ignis autem calefactivus et incensivus est. ideo hi pyramidem esse dicunt. Q tota sit angulus. Hi autem sphaeram langulum extra tangendo.constituat omnium acuti sitismum. Et terre cubum ascribui Q haec figurarum ad bene manedum aptissima stemaneat autem omnium firmissime terra . Sed lisc non recte dicta esse apparet.
et Primo Quia tametsi sphera motui sit aptissima non tamen motui qui igni protiptius est. est enim motus lurium rectus igni proprius sed circulationi, aut Volutastioni: et terra non Vbique manet, sed in loco tuo. quemadmodum et elementoru caetera. Quare illorum ratione Unumquodq; elementoria extra suum locum, pyramiser it,aut sphaera .l bene moueatur et in proprio loco,quod fixe maneat et stet, erit cubus. 4 Secundo. Si ignis calefacit et urit quod angulos habeat omnia elemcta calefactiva erunt: licet sorte alterum altero minus.nam omnia habent angulos, et rudibus et Oetaedrum et dodecaedrum et pyramis. Inquit enim Democritus, sphaera quidem Vt anguli. quidam exurit et ardore excitat. 4 Tertio. Id permanifeste saIsum esse mathematica pandui. Nam si sphera dc puramis calefacit,et Urit,corpora mathematica calefaciet et urent .habet em illa et spnsras,et pyramidrs, et angulos. et indivisibilia. Qu. ae si ita sese habeat, et in mathematicis sint magnitudine indiuisblia,cur ergo no calefaciat Vrantve et tame propter easde causas ignis calefaciat. et exurat. Disserentia adducant causamq; assignent oportet. Manifestum ei Mese Videtur.non ut dicunt,ita esse dicedum. Quarto. Si ignis, sphsra, pyramis e est.
st quod ardet, ignitur: protinus quod ardet, sphsiam pyramydemve fieri ueces
242쪽
se est quod i falsum sit.Vel Uiderint ipsi. Quinto. Cupartes ignis sint ignis,si ip
sum diuisibile statuant. Vt eius incisione & diuisione quacunq; ratio figurae sequa tur necesse est, si ignis partes ignis esse debeat: tamen accidit. Dicere em sphaera
non nisi in sphaeras,& pyramidem non nisi in pyramidas solui posse persimile est ac si quis proloquatur, dignificet aut ponat gladium non nisi in gladios, Sc serram non nisi in serras diuidi posse. a Sexto. Ridiculam certe est,igni pyramidem attribuere quod figurarum aptissima sit ad secandum, diuidendum.& separadum. Nam agis igni proprium est cogregare,& ad continua reuocare. congregat enim ea que eiusdem tribus sunt:& haec congregatio per se est: est enim continuatio & vnitio:
segregatio autem per accidens. Congregat enim Ut dicturia est quot eiusdem geαneris fuerit atque tribus quod dicunt homophylon Sc segregat alienum. Debue erunt igitur horum duorum ei figuram magis aptare,quod magis ei proprium est Sccompetit:hoc autem est congregare.& non dis lipare&disgregare. Septimo. Calidum Se frigidum virtute contraria sunt. Atqui se ido contrariam asssignare neu quimus figuram . nam figurae nihil est contrarium. Et certe ipsi figuram assignare
Iiraeterim i erunt omnes,dc tamen coueniebat aut Omnia determinare figuris, aut nulum attentare. cur enim potius hoc,quam illud Sibi ipsis distident quidam, suppeti, as ferre volentes. Aiunt enim frigidum magnarum esse partium: quapropter conustringit et per poros transire expirareetdifflari nequit. Erit igitur calidu transiens. tale autem omne subtilium est partium: quare calidum et frigidum, magnitudine et paruitate et non figuris Vt defendere volunt determinant. Quam rem si perti nactus dessendere pergat,et igne magnae sint et i paruae pyramides,magne non erutignis et figura illa non erit causa caloris,quin potius contrarii effectiva. magnu em ut aiunt frigefacit. E x his itaque permanifestum esse putamus elementa, passio nes affectionesve elementorum,non esse figuris di scriminandas. Sed quae eoru propriissimae differentiae sint,et a quibus passionibus operibus, et Virtutibus pendeant habet emeoru Unuquodque a natura proprias et passiora, et opera et virtutes insitas et determinatas ) futurus sermo indicabit. Quod cum cognitum fuerit, uniusti cuiusque ad unumquodque alterum differentias accipere quain facillimum erit.
C tam capitis scholla. xxxi a Se do.Omnia simplicissim corpora a loco R cottaetesigurata videtur. Nominatur potis inisi aer &aqua, Iliaee corpora sint simplicia &
humidauri midii autem male proprio cotinetur termino,& bene alieno,irinc cuiuis figurae corporis cotinentis se facile accommodat quod in aqua sensui est peruiu. Si quis
enim aquam in vase quadrato posuerit ipsa in ligura quadratam se disponet. Deinde si eandem in sphaericum vas transfuderit figuram suscipiet sphtricam.Et intelligitur dicta propositio de iis corporibus simplicibuq.quae ob mollitiem possunt facile de υ na si ura in alteram tras
ferri non autem de iis quae ob suam duritiem inepta sunt vi exterae reisiguram induat ut de ter ra quae sicca & dura bene terminatur termino proprio,& male alieno. xxxiiq. H i aute sphaeram, quod angulum extra tangedo costituit omniti acutissimu .sit datus circulus a g h ε cuius centrum sit e & diametera B, liper cuius unum terminum a cadat linea recta d e orthogonaliter, ut clim iametro duos angulos rectos constitiat scilicet das.&e a g. Angulus d a sconstitutus ex parte lineid a & parte circunferentiaeas est acutissimus qui sit ex circuli exteriori contactu. Similiter angulus e a g constitutus ex parte lineae rectae e a,& parte circunserentiae a g, etiam est angulus a cutissimuς,quisito contactu circuli exteriori,ut decimaquinta propositio tertii geometriae de monstrat. Quinto. Cum partes ignissint ignis. Cum ignis diuiditur nomen totius quamlibet
partium sequitur. nam quaelibet pars ignis est ignis.si igitur ignis sit sphaera aut pyramis, quam libet igni partem eadem figurae sequetur denominatio,& quaelibet pars letnis erit pyramis aut sphaera,& per consequens quaelibet pars oramidis erit pyramis. hoc autem manifestu ira est Incontieniens Nam dicere pyramidem non nisi in pyramides esse diuisibilem, simile est ac si quis pro proloquio dignitateque N positione asserat gladium non nisi in gladiost diuidi posse, & serram solum in serras esse partibilem. Nam magis igni proprium est congregare'. & ad continuare
liocare. Cogregatio &ad cotinua reuocatio per se poti est ad deperditionE cuois res magis seruetur cotinua plistracta.Cotra vero segregatio per se est ad Garuatione. na per dis tinuatio resdisponutu rad corruptione Et ignis quide congregat ea quae sunt eiusde naturae N speciei.
. t vaporem vapori,sumus unio,& cinerem cineri.Separat aute ea quae diuersae sunt speciei & nes
243쪽
irae visu inima vapore 3caque Ima cinere. Poti Vitur debuerunt antiqui attribuere simia
iani qua cogregaret, quod ei est m gis proprium N persectius,quam qua segregaret xl purami deii, quod ei minus est proprium, di imperseditu .
Paraphraseos in Tertium de Caelo et imundo Aristotelis finis. :
CPRIMI CAPITIS PARA PRAS EOS IN
quartum de Caeso δέ mundo,annotat. Posse natura moueri esse aptum natura moueri. CSursum simpliciter,extremucaeli lunae. CSursum ad alterum,extremum ignis. Extremu .cJcauu .e Deorusum simpliciter.terra. CDeorsum secundum alterum,aqua, naturali rerum serie, sit ut seruato. Antipus, ex opposito ad alterum pedes habens. Uartus de Casso continet sex capita. Primum una eόnῖ clusionem,duas rationes ad eam. duas diuisiora,&quinαque definitiones. Conclusio. Quid graue,quid leve.& rque utriusque natura existat, disquirere conueniens est.
CPrimo. Quia hec cotena platio. sermonibus qui demotu sunt, propria est. Definiemus migraue R leue per posse natura moueri: quorum actibus nomina nulla posita lunt. Nos autem hoc in loco de eorum motibus intendiαlrnuv. couenies igitur huiusmodi disquisitio est. 4 Secu
do, Quia omnes antiqui Virtutibus grauium de leuia usi Iurat,ted perpauca determinarui. Couenies itaq; erit quae ab aliis dicta sunt adducedo, tantum de ipsis considerare quatum nostro subseruiat proposito, & nostram araperiat sentetiam. Prima di uisio. Gravium quodda est simpliciter graue, dc quod ,
dam graue ad alterum: queadmodum a s ligno dicimus esse grauius. Itidem leuium hoc simpliciter leue illud vero ad alterv. Et de graui simpliciter,& simpliciter leui inhil meminertit, neq;: definiemi quid aut graue aut leue ad alterum, sed habentium grauitate aut leuitatem quid grauius aut leuius. Secunda. Quaedam semper a me dio terri nata sunt,& haec sunt quae sursum fertitur.quaeda Uero semper ad mediu. N lunt que ser rur deorsum a Sed existimauerunt quidam &absone quide) noet leturium aut deorsum in uniuerso.Q ex omni parte similes habeat partes: ut m quis tantu ambulet.Vt suo primo loco fiat antipvs.cosimiles habebit mundi partes: quare no prius erat sursum, tuc vero deorsum. Nos dicimus sursum & deorsum no relatione ad nos sumpta accipi oportere: sed Ubicunq; fuerit caeli extremum, ibi ero i' medi .ibi deorsum. Quare qui antipus ita ambulando fieret, semper esset deorsum. CNeque id veru est,quod putauerunt aliqui, hemisphaeriuceti upra nos, sursum: sed totum quod pedibus nostris e regione subsitum est. deortum elle: quia credebant ex opposito non es Ie aliud caeli occultatum hemisphaeriurquooetali una est. Ex his quid grave.& quid leve. elicere poterimus. C Prima defiu , nitio . Graue est quod ad medium ferri natum est. Secunda. Leue, quod ferri nais ra medio. Tertia. Simpliciter graue est quod simpliciter deorium et ad me, luxu tertur. Quarta. Leve simplieiter est quod simpliciter sursum fertur.&ad ex γζinu. uinta. Graue ad alter u est quo datis duobus aequalis molis leuib',quor pixum alteru Velocius,& alterum tardius feratur: alteru velocius sursum natura fer . x Izς 'δixςru, quo datis duobus aequalis molis grauibus,quorum alterum Ueαιotaus,ta alterum tardius feratur:alterum velocius deorsum natura fertur.
244쪽
. Rimi rapitis quarti di Caelo scholia. i. Quorsi actibus nomina nil Ila poma Grauel & leti sunt motus deorsum & sursum causae potestate, o no semper stimul sint cum effectu . Causis aute eoi si actualibus,& s solum simul sint i effectu nomina tim pisci a no sunt imposita. Possiamus tame ea iraso qui peractu graue Saetu leue nol quide appellando actu graue quod in prasentia grauitatem habet . nam terra quie i sce, haud minus grauitate participat As moueretur. Ne V cado actu leue, quodntie habet grauitate.na ignis in suo loco manes leuitatis est particeps. Sed id graue actu voeado, 'qd grauitate habet movete actu deorsum siue qd nuc deorsum natura mouel. Et leue actu, qdle Ditate habet actu movente sursum quod4 ipraesentiarii sursum emicat .Et hae manifestae sunt caiisae actu. ri Q Deadmoduxs ligno dicimus esse grauius. id excplua Ei log scia est &n de eo quod proponit diuisio. Na diuisio intelligiur 5c datur de corporib'simpliciti'. Aes aute 5c ligni, si, ne corpora c5posita. Uerii quead modia aes terra participans grauius est ligno participante aqua ita terra quae est grauis simpliciter, grauior est aqua graui secundi, alterii. Et id ipsum. literae ex plainsinuare tris dii est. Esse aure aliquod graue simpliciter,& ad alteria, ite et aliquod leue simplici ter &ad altersi, tarici principiti supponendis est & minime in qu stione trahendsi. Simpliciter qui de leui nullii aliud corpus simplex θc alterius naturae est leuis licet alte tu eiusde naturae leuius da fi posset ut ignis decupedane' leuior est igne pedaneo. I, in maiori mole plus est leuitatis. Ita simpliciter graui ut terra nullii aliud corp'simplex &alteri' naturs est grauius, t5etsi una terrs pars maior mole possit altera minore dari grauior ut decupedaneaci: pedanea. Id em no arguit terrano esse graue simpliciter. Neet etia id ipm .m dari posset miπtu Vt plubum aut serru grauis terra. Et qu.itiis aqua decupedanea pius habeat poderis & Veloci' moueat per aere et terra pedanea, id tam e no cogit aqua esse terra grauiore aut ea debere dici graue simpliciter. Nam maior grauitas hoc in loco Dodeterminatur de re aut velociore efficiendi motu virtute. sed duntaxat loco asque natura mouet. Dicitur enim maior grauitas Rus magis mouet deorsum,scilicet deorsum simpliciter Similiter 5c maior leuitas no ait editur hic penes poderis leuitate, aut maiore sursum emi cddi velocitate,sed pe nes locu ad que natu ra mouet. Si lde maior leuitas dicitu r, qu s magis sursum mouet,utpote sursum simpliciter, que ad modia ignis Necy dicitur hic quippia leue simpliei ter quia leue dicatur nullo adiecto. au i quia ut leue sene permixta grauitate, ut ruet em horsi aericouenit sed quia leuitate habet nata mouere sursum simpliciter. Sic ne et graue simpliciter hie diritur qui cy, quia sine cuiuspiam adiectione dicitur graue, aut quia no habeat grauitati admixta te Mitate , ea ambo a lux coueniant, quae tam e no es grauis simpliciter sed quia grauitate habet nitam mouere deorsum simpliciter, ut terra. Cosmiliter no dici ε aqua grauis ad alteria o grauitate habeat leuitati permixta in aqua em sola est grauitas sed quia nata est sua grauitate moueri deos stim ad alterii, scilicet ad extremit aeris Ita neet aer dicitur leuis ad alterum . quia leuitate habeat quippiam grauitatis participante,est enim aer omnino grauitatis expers,sed quia prauitatem ha het natam mouere sursum ad alterii, utpote ad extrems ignis. Et hsc csi ad prs noni ne quid est attineat,suppon eda poli',& ex literae definitioniis desumeda sunt, i caluniis cauilliso ex agillida.
Secundi capitis annotat. CEisdem, similis naturae. Trigonis,triangulus. 2 solidum corpus plenum Ecunda caput cotinet quatuor coclusiones quatuor de graui& leui opinioes excludetes,& quinq; rati oes ad tertia. e Prima coclusio. De graui 3c leui in Timeo in lapicies determi
natio est. CScripsit emin Timso Plato id grauius esse.qd
ex pluribus eisde ut superficiebus aut trigonis costat ut plu
ciei & naturae:& id levius quod ex paucioribus eisdem. Sed hac determinatione in lassiciente esse costat. Nam haec de isthminantes .nihil adduc ut d e graui simpliciter.& simpliciter levi Vt terra, quς ferri per grauis est 3 quae semper fertur ad naedixi:&igne . qui semper leuis est, & sem, per sustollitur ad summum. Non enim id dicere possunt, nunc paucitate nunc muletitudine triangulorum . nam maior ignis quandoquidem ex pluribus consimilibus
constaret grauior esset & tardius sursum agitaretur. cuius oppositum euenire videtimus. Quanto enim ex pluribus constet,&maior fuerit, sursum fertur Velocius:&
paucus magno citius praecipitatur deorsum .est igitur huiusmodi insufficiens deterio minatio. Secunda coclusio. Neq; probandum est quod antiquiores senserunt, id esse grauius quod mole esset maius. Nam ut in diuersis statimno ita esse oporte
re apparet, Ut modica terra,et magno igiae, paruo aere,et multa lana: ita et in consimi
245쪽
libus ut mixtis minora quandoque percipimus grauiora. alioquies ent omnia exaeque grauibus constituta et aequae densa omnia:quod falsum esse satis cognoscitur. Non igitur probandum est quod sit altero maius se inperidesse grauius. CTertia. Neque id Democriti approbandum est grauius esse . cui minus interceptum fuerit. 'vacula et leuius,cui plura intercipiantur vacua. CPonebat enim Democritus ex solidis et insecabilibus corpuscul is ortum trahere omnia, et vacuu rebus immisceti. Et ideo illa quae ex aequalibus constaret atomis. interdum se habere ut hoc maius ut
ignis et illud minus vites a existeret. quod solida ignis plus interstite vacuo dista rent.& hine fieri Vt ignis leuior terra vero grauior fiat. Sed satius asseruisse fuisset no id esse leuius quod plus Vacat haberet, sed quod plus vacui, & minus solidi. alio, qui multu terrae quod plura intercepta cotineat vacua igne paruo erit leuius. Sed haec non lane defendi posse ostendimus. Primo, Quia aut determinat graue per solidum .8c leue per vacuu: Vel graue per minus Uacuti,dc leue per maius,aut Utral ratione quadam & proportione solidi ad Vacuum . Non graue solido.& leue vacuo. Nam in multo igne plus solidi adest quam sub terrae pu silla quatitate. 3c in multiis tudine aquae plus vacui, si paruo aere,quare multus ignis parua terra grauior,& mes ta aqua paruo aere leuior: quod est impossibile. Neq; graue minore Vacuo, dc leue inaiore determinabunt. Nam tunc multa terra Ut quae plus vacui habeat quae semuper deorsum fertur. leuior esset paruo igne semper sursum lato. Sc leui simpliciter. quod est impossibile. simpliciter enim leue, semper leuius quibuscunque habenties
grauitatem. Neque determinabant Vacui ad plenum facta proportione nam acciudit immixtum vacuu concedentibus, minoris ignis Vacuum ad fusi plenu eandent seruare proportione, quae N in maiore seruatur. 8c ita de modica dc multa terra, quare magnumnis & paruus aquς leuia,& aequaliter sursum lata et magnum graue dc paruu deorium. Ita aute fieri no potest. na maior ignis minore velocius sursum fertur: et maius graue minore Velocius deorsum: vi maius auru aut plubii minore auro
aut plubo demergitur velocius. Secundo. Quia incouenies est dicere vacuu mouere sursum et ipsum no potius moueri .ita et solidu. Quod si dixerint moueri, saetis erat de motu vacui et motu solidi per se determinasse et node copositorum mo, tu .quod minime aliquis eoru fecit. LTertio. Si Uacuum tenderet sursum et solidudeorsum: qd prohiberet ea seiungi atq; separati: CQuarto. Incoueniens est vacuo sursum regionem facere at potius esset regio. et si moueretur, eius esset locus: quae
omnia alibi patefacta sunt non esse. Quinta. Quia quaereretur quae vacui mot' eausa es Iet;et quae causa solidi: et eadem soluendi Urgeret difficultas. Quarta conclusio. Neq; existimandum est plus materiae.maioris causam esse grauitatis, et mi 'nus minoris: sue ornn tu Una faciant materia. siue contrarias, ut unaquae faciat vacuum et alteram que plenu. Nam omnium Unam faciant. nihil erit simpliciter leue: quia cotinui et minus materiae haberemel simpliciter graue .sed omne a simpliciter aut graui aut i eui deficiet. Et multus ignis pauca aqua erit grauior:quod impossibile est .quid enim prohibet multum ignem plus materiae modicula aqua habere Si fecerint contrarias,tantum poniit graue et leue simpliciter, et intermedia ne geant. Non igitur ut dicunt,ita existimare oportet.
- Ecundi capitis scholia. ix. Et vitiiquodet aliorum altero eiusde speciei 5c naturae. In ta ter ea quae sunt eiusdem spe i,inuenitur quidem maior grauito aut minor secundus pondus.aut vim mouedi velocius ut inter terram de oedaneam di pedaneam, sed non maior secundu m rationem mouendi ad locii inferiorem.utraque enim terra n L Laeta est moueri deorsum simpliciter. Inter ea vero quae sunt diuersae naturae inuenitur maior grauitas secundum vim mouendi diuersam & ad alterum natura locum.Et haec quide spe ciei discrimc habet a minore grauitate,ut grauitas terrae ab ea quae est aquae.l Ila vero quae alijs de
terminat modis noli stet a minore speciei discrepatia,ut terrae de pedanes grauitas ab ea quae
est terraepedane no habet iraturaedis si diu. x. Alioqui essent omnia ex aeque grauib' cosutura.
246쪽
o, ,-- . ole lora semper essent grauiora,&mm raminiax grauia, aequalia secundu mole istant aeque grauia,& quae magnitudinis ad magnitudine proportio,eade esset grauitatis ad grauitate, quare Unius Seiusde rei mixtx, diuertae partes,ut ramus 3c truncus, aut solium & radiκ eiusde molis essent aeque graues,& aeque densae, & in omnibus rei naturalis partibus integralib' iuue magnitudinis idem esset conteperamentu grauitatis,quod manifeste est salsum . Et qu uis tum in simplicibus tum copositis eiusdem naturi grauibus,quod mole est maius interdum sit grauius, id tamen uniuersaliter no oportet accidere.nel maior moles causa est per se maioris prauitatis,ut posueriit,sed solii accidentaria. xl. Primo quia aut determinant graue per solidit. De
terminaret Democritus graue per solidit,&leue per vacuit quado deliniret id esse grauius quod plus habet solidi 5c id leuius quod plus habet vacui .determinaret aute graue per minua vacuit,scieue per maiuς cu id grauius esse diceret quod minus habet vacui,& id leue quod plus vacui sor titur. Demum determinaret graue dc leue proportione certa pleni ad vacuit cum id leuiux esse describe rei cu ius vacui ad plenu esset maior sportio, id vero grauius, cuius vacui ad plenia est pro portio minor. Vt si ignis a dat i vacuum ad ad suu plenii habeat proportione vi xr',ad vi terrae aut eb vacuum ad suum planu proportione liabeat Ve ix ad vi, ignis ille esset leuior terra estem dupla proportio maior sesquialtera.Quodsi tertium illud membrii daretur accideret ignem ma torem mole & minorem esse sque leves. Sit enim a ignis maior cuius vacui ad plenii proportio sit ut xij ad vi.& b ignis maior,cuius vacui ad plenis proportio sit ut viii ad iiij. Cii maior propor vae. tio vacui ad plenum causa sit maioris leuitatis aequa proportio est causa squs leuitatis. At in ignea inaiore 6c igne b minore, aequa est proportio vacui ad plena, utpote dupla. Essent igitur ambo ignes dati aeque veloces quod est inconueniens, xii. Nam si omnium unam faciat nihil erit sim pliciter Cum data quaeli et materia possit dari minor,neqviain perueniatur ad minim a nihil da xi posset simpliciter leue quandoquide secudis eorti sententia id est leuius quod minus habet materiae. Simpliciter dataequat sci materis potest alia materiae particula adiici.igi nihil erit grauissi mii aut graue simpliciter.nempe eoru seluetia id grauius est,quod plus habet materis. Et licet in tertii cotingat id quod plus habet materiae grauius esse, tam e id no in Oibus ita sese habere cospi/citur, Sc materiae pluralitas no est causa per se grauitatis,ut ponebant antiqui, sedd ita vat accide taria N indeterminata.Si vero dicat antiqui non Vna N Vnius species esse materiam sed specie di Dersas atq; contrarias, i una quae facit vacua,&altera quae plenu,igitur solii erit leue simpl citer copositu ex materia u facit vacuit,& graue simpliciter,copositum materia quae sacit plenii & negahuntur intermedia,scilitet graue secundia alterum, Oc leue secundum alterum, quest incoueniens.
C Ad specie ad Arma ad perfectione . t Secudii substatia, secudii persectione.
Eritu caput cottinet una conclusione, ii corollatis,&duuas disseretias mobiliu secundu locum ab aliis . e Cocluso. Vnuquodq; sensibiliti in suu locu cosimiliter fertur ut ad speciem. N a tr* sunt motus species,secundu quantitate, secudum qualitate,&vbL& secundu quatitate & qualitate
fit mutatio ex determinato in determinatu. ut ex contrario in contrariu aut secundum media & no indissereter in quodlibet: ut augmetabile,Ut augmetabile est, crescit,&no alteuratu; .&alterii augmetabile Sc alteria augmentatiuu,&alterabile.&alterati uti. ita loco mutabile in tale loco mutatur, ut leue sursum ,de graue deorsum . Et sursu mo
litium suapte natura leuilaetiuum, ε deorsum graui factiuu . Se sursum mobile siliceat nominibus uti levificabile, et deorsum mobile graui ficabile. Sed quod hoc pacto ut ad speciem natum sit ad suum locum moueri.hinc sumitur indicium, quod omnia quae hunc modu feruntur,continent sursum & deorsum: et hoc modo, ut cotinens sit ut species conteti s semper certe quod superius est, ad id quod sub eo est. ut species ad materiam sese habet) ut caelum continet ignem, ignis aerem. aer aes
quam et aqua terram: et hunc in modum mouentur et ita mota quiescunt. Mouentur igitur omnia consimiliter et suapte natura ad sua Ioca , et ut ad speciem . Q usi eu- re certe propter quid leue ut ignis fertur sursum et propter quid graue fertur deor
sum et non alio: perinde est atq; si quaesieris propter quid sanabile in sanitatem uas
mutatur et non in albedinem,et cur augmentabile in magnitudinis incrementum.
et non in sanitatem. Simil e enim et in quanto, et in quali et in loco. Corollariu. Vnde fit manifestum,no esse ut antiqui voluere hec in rerum ordine sic moueri/qiii
247쪽
astrentemdueam rad suum smile. CNatara si intelloris terram is oristi In Aretranslatam. partes eius non idcirco de illudi centro quia eis ipsis sit similis movebutut ad illam. sed si de centro demutentur relabentur ad centrum .na m ubi totum et
totius partes ferri natae sunt. c Due disserentiae mobilium motus secudum locum, et alioruin. Primo, uia secundum locum mobilia leue etgraue habet in seipsuprincipium sui motus. augmentabile et alterabile .principi u sumunt ab extra quaesuis et aliquando ab intra. . Secundo Quia mobilia secundum locum,ut graue et leue.habent sua principia substantiae propinqua,alia Vero remota. Cuius fgnum est, .
quia latio absolutorum atq; consecutorum complementum est, et generationeulti mus motus. quare erit secundum substantiam primus.cum enim fit ex aqua aer. graui fit leue ferturq; quamprimu sursum,iam actu existens et quatum et quale, et ubi. Conueniunt tamen quia quemadmodum amoto impedimento prςsente nutri mento augmentabile augetur,et praesente alterate alterabile alteratur ita graue exu
tra suum locum positum, amoto impediente in suum locum fertur et leue in suu mouet enim primum impedimentum remouem,et unde resilit. Sed de iis in physica auscultatione discussum est sufficienter.
Eriri capitis scholia. xiii. Vnum quod sensibilium n suum locu consimiliter seris
tur. Locus naturalis dicitur hie essit ut species rei naturalis,m sicut forma substati allis ipsius rei persectio est. ita 8c locus sui corporis locati quod conseruat 5c contisnet. Ho quidem accidentalis N eκtrinseca, illa vero essentialis&intrinseca. Proia de locu ς dicitur causa ei' qd ad ii in natura mouet,no quide materialis, aut formalis aut emesens procedes, sed sinalis. nam gratia loci assequedi mobile mouetur, ut in quo melius coseruetur.Nel credenda est mobile aut a caelo in suu locu agi, aut a virtute attractiva loci. Alioqui motus grauium deorsum esset violei Ius Vt qui fieret a principio extrinse co.Et magis graue segnius deorsum rueret, cu illi virtuti attractivae magis resisteret, sicut maiust ferrum magneti .Et quavis locu ς no sit forma locati aut prxstatior ipso locato,id tame non prohibet ipsum dici sine locati Nam forma di sinem coincidere,dc sinem praestantiore est e quae sunt ad linem intelligendii est desine substati ali&praecipuo. Locus aut e sinis est locati accidentarius.& minuς praecipuus. Et sursum motivum suapte natura leuefactivum. His verbis insinuat Ari stoteles grauitatem & leuitate no prouenire ab ins quae in praecederi capite dicta sunt, sed a forma substantiali producente grauitatem aut leuitatem,ut sit instrumentsi admouendum sursum aut deorsum. Dicitur enim sursum motivum suapte natura esse leuesaei tuum. Norma substat talis nat a efficere motu sursum producit leuitatem in propria materia tanquam instrumentum quo fur summoueat.Et deorsum motiuia est grauefactim, quia sorma substantialix nata mouere deorsu, producit in sua materia grauitatem,qua ut irin mento utatur ad mouendum deorsum. rsum
autem mobile siue completum,ut ignis siue incompletum,Vt materia est leuisicabile, id est natu fieri leue,&in leuitatem recipere.Eadem quc ratione deorsum mobile, siue comple iii θcto rum naturale corpus, siue incompletum,ut eius materia,est grauisicabile, id est natu fieri graue, at in se grauitate recipere tanqua subiectu suum accidens. XV.Secundum locum mobilia grauedc leue habent. In mobilibus secundum locum, principium ipsius motus effectivum est intrinse cum tam bstantiale de praecipuum,ut forma substantialis,quam accidentale & instrumentum. ut grauitas &leuitas. In fis autem quae augentur, principia sunt extrinseca,ut alimentum dc in is itidem quae at terantur,ut homo frigore torpens incalescit ab extrinseco & rotus ab extrinseco potionibus & medicamentis sanatur. In his in mobilibus pleraque principia sunt ab intra, utpote forma substantialis cum calore naturali augmentationis effectiva, productiva itidem qualitatis sibi natura conuenientis. Habent sua principia substantiae propinqua. Dicuntur mobilia
secundum locum habere sua prIncipia substantiae persectionique propinqua, quod ipsa completaec persecta su nt. neque per motum eis quicquam substantiae adiicitur aut aufertur. Augmentabilia autem δc alterabilia non omnino completa dc persecta sunt,sed hisce motibus ad persectionem tendunt,aut ab ea deficiunt,& a substantia sua demutatur aut nia r nouae pariis additione, aut prioris ablatione. Hinc dictitur habeae principia sua substatiae remota. Huis signum est quod latio conue- nit substant ijs absolutis, persectisque,&complementum assecuti ,'Ut vltimo rebus naturalibus a sciscitur,quare executione ultimus est,&persectione primus. Solet enim natural b imperiectioris avus ad Persei liora procedere dc posteriora prioribus persectiora reddere.
248쪽
qui ue .lestias aeris in igne, minor leuitas. CLeuitas aquae in terra, minor gra uitas. 2Plus trahere,plus ponderis habere. Varium caput continet quatuor desinitiones duas conclusio nes, tres rationes ad secunda. CPrima definitio . Graue sun. pliciter est quod olbus substat: ut terra. Secuda. Leu e si mpliciter, quodpibus supereminet: ut ignis. ζTertia. Grauesecudu alteru graue est cui ambo couenitit: ut aqua ,qus sub stat aeri & supereminet terre. 4 Quarta. Leve secudu alterii leue est qae substat & supereminet: ut aer igni substas &aque superemines. Et hec ipsis secundu seipsa & eocii quanis lascunq; particulas conueni ut modo qui dictus est aut substare , aut supereminere.& quecunq; mixtorum grauia sunt aut leuia, ab his sue grauitatis & leuitatis sortiutur natura. Et no quod in aliquo altero grauius fuerit: in quocul eode grauius esse oportebit. na lignu unius talenti plumbo unius initas in aere grauius est: in aqua aute leuius,&cotra. Et hoc ideo est,quia ola elemeta proer igne videtur quodamodo Z .
habere grauitate:aer in igne & quodam odo in s mso: ut Utrem inflatum aiunt plus a trahere non inflato. aqua in igne & aere: 3c terra in igne aere, & aqua. Hinc fit ut quod plus terrς aliorum proportione habeat Ut plumbum: cum peruenerit ad aqua. inueniatur grauius:& quod plus aeris,ut Iignum,qua aquς δύ qua terrs bene in aeret, inuenis grauius S in aqua minus graue. Prima coelusio. Est aliquod graue sim pliciter & aliquod simplliciter leve. CNa est aliquod, Ut terra quod semperno prouhibitum fertur deorsum. ubiq; grauitate habens. de aliquod quod semper suri um ut ignis,& Ubil leuitatem habens. Est igitur graue aliquod simpliciter.& smplici,
i ter laue. Secuda. Determinatum est medium quo grauia feratur, 3c extremum i ad quod feruntur & leaia. Primo, Quiano cotingit graue in infinitum ferti neu que leve. sunt igitur ea ad quς feruntur determinata loca. Hsc aute sunt medium Scextremum. sunt igitur determinassecundo,Quia grauia ruunt ad angulos pares,et
' leuia ita ascendunt. est igitur determinatum medium, quo Versus grauia feruntur.
quod an sit Vniuersi medium an terre quia idem esse cotingit dicta est prius.quaes
te 3 extremum determinatum. Tertio,Simpliciter graue olivibus subsidet. simpliciter igitur leue ei contra tu omibus superfertur,&locum habebit cotrarium . nacotrariorum couatia sunt loca. Quod si cotraria determinata sunt, et haec edium sunt et extremum:c6sectum est propositum. Vnde iterum recte euenit,ut quia duo
sunt contraria loca medium et extremum, duo sint extrema contraria, simpliciter leue et simpliciter graue,qus in ipsa serantur: inter quae media sint quς extremo, tum naturam ad alterum participare videantur. Fit etiam viquae sursum feratur, perfectiora sint. nam continent.grauia vero et deorsum lata,continetur.et contineure, formae est:contineri Uem,materiae.
Varii capitis annotat. xix. Aer in igne, & quodammodo in seipso. Non habet aer grauitatem suae leuitati admixtam, sicut tepidum frigiditatem admixtam ca
liditati sed solum leuitatem.Illa tamen minor est respectu Icilitatis ignis quia minus mouet sursum . nam solum sursum secundum alterum. Proinde comparata ad leuitatem ignis , grauitas quodammodo dicitur, quia per eam aer ab extre mollinae ad concauum ignis descendit, qui etsi deorsum non moueatur, tamen
motui deorsum aliquid habet simile . Et cum minor aeris leuitis appellatur
grauitas, medium comparatum ad unum extremum, nomine alterius extremi cuius natu
ram participare Videtur nominatur, perinde atque fuscum comparatum ad album, dicere- Igni, setur nigrum. Nec pleuitas aeris 5c ignis,eiusdem sunt speciei, quia ad eundem locum natae moue- aeris leus re non sunt,nein consimiles specie lationes efficere. Eifficit enim leuitas igni; lationem sursum sint i,test spe pliciter.&leuitas aeriς lationem sursum ad alterii, qus quidem dus lationes inter se speciei discri- ese differ men liabent. Proinde non differunt leuitas aeris 3c ignis,ut minor caliditas & maxima caliditas, te. sed ut minor rarita ,8c maxima raritas, inter se quidem specie discrepantes. Et cum leuitas aeris dicitur minor leuitas, non intelligitur esse minor secundum molem, quemadmodum leuitas ignis pedanei comparata ad lauitatem totius ignis,dicitur cri minor secundum molem. nam hos
249쪽
modo minor leuitas & maxima leuitas, speciei interuallo inter se non distant.Seale
ininor secundum sursum mouendi rationem quia non ad summum extremum Q locu sursum mouet sed ad esi qui proxime illi subest.Sic leuitas a qui in terra est ipsius aquae minor grauitas,quia aqua nihil habet leuitatissus grati itati admiXtu. Alioqui no esset corpus simplex sed copositum, ut quod plura haberet mouendi secundum locum principia. Dicitur asit aqua minus grauis, quia minus deorsum mouet,& solum ad alteru,& quia aqua per suam grauitatem ascendit ad concauttatem aeris naturaliter V t in suo loco quiescat. qui motus etsi non sit sursum, quia non est ad loci sursum habet tamen quidda simile motui sursum, q, a loco demissiore ad supereminentiore nati perinde at ar motus sursum tactus perlevitate. Et ergo grauitas aqui in analogia dicitur leuitas, ipsam coparata ad unu extremit, alterius cui intercipitur,natura participare videtur di non e re tinet.tit grauitas terrs dc aqus diuesis sunt natura,vi maxima de ni itas,dc minor desitas, quia ita tae sunt ad diuersa loca mouere liscat extremit aeris, illa ad extremis aqvs. Efficiunt lationes specie dissidentes utpote latione deorsum simplic iter,& deorsum secitdu quid. Quod si eiusde essene speciei consimile natura motii efficerent. Cosimiles enim causae cosimiles produc sit effectus. Ne in valet subterfugiti quo quispia causari posset aqua minoris esse molis in terra, dc idcirco minus mouere deorsum. Na quantumcunci: augeatur aquae moles,scin Per eius grauitas solum mouebit ad deorsum secundis quid siciat quantulacunque accipiatur terri particula grauitas eius mouebit deorsum simpliciter sicut & totius terrs. a in corporibus simplicibus, totius o partis penes haec eadZ est ratio. Vt rem inflatum alui plus trahere no instato. Od uter inflatus aere plus habeat ponderis deprimat et grauius cp vesica non instata, intelligendis est de vire pleno aere mixto siue corpore aereo quale aspiramus,& alternatim respiramus, dc non de ut re pleno aere puro simpliciae elemetari. Alioqui aer elemetari semet grauis,ut qui additusvire redderet ipsum grauiore Corpus aute aereum,cum mixtum sit,aliquid grauitatis habere concedendum est. Hinc sit ut quod plus terrs in aliarum proportione habeat, matur libra plumbi habens leuitate leniς vi aeris ut si grauitatem aquae ut iii Sc ter x Vt ix, ipsa mouebitur per ignem 5c aerem oc aquam. quod plus te irrenae grauitatis habeat,quam cxteroris elementorum. Deinde capiatur talentum ligni habens leuitatem ignis ut i,aeris Vt iij, grauitatem aquae Vt V, &terrae ut iii mouebitur quidem per ignem & aerem,sed non per aqua, quod minus habet grauitatis terrae motum non promouens pus autem aquae motui per aquam obluctans atq; resistens. Hinc paruum plumbum
per aquam demergitur,lignum autem magnum aquae supernatat.
Quinti capitis annotatiunculae. CVi .dissicultate.
Vinium caput continet duas coclusones.duas rationes ad prinia &duas ad secundam. Prima coclusio. Quatuor sunt elementa. dii CPrimo Quia unum est elementu semper natum seni sursum. & ei contrariti semper natum serti deorsum. & sunt duo qu ae moedo sursum . modo deorsum coparatione sumpta ad alterii, seruit litur. Sunt igitur quartuor. Se do. Est una graue simpliciter, unii simpliciter leue: Vnum graue secundu alterum, εc unum secundum altem leuue . quae modo qui dictus est prius.feruntur, nunc hic nunc illic grauitatem &leuitatem seruantia. Sunt igitur quatuor elementa .Quare & tot sunt particulares male αriae: Una tamen omnium naturs similitudine comunis est.na ex altero fit alterum.
Et et terra solum grauitate habeat.& ignis leuitatem solam, aer Sc aqua leuitate Scgrauitatem secundu alterii: hinc sumitur indictu, quia terra per omnia alia grauit aute sua premitur deorsum :& ignis per omnia leuitatis beneficio facile conscendit ad extremum. Aqua aut per igne Sc aerem descendit sua grauitate depressa:& per terura non, sed per ea potius Vt non omnino leuitatis expers conscendit. Et aer per terrram & aqua sua leuitate tutus a scendit, non per ignem, sed per ignem Vt grauitatis utens officio descendit. Et Q in suis locis grauitate possidere videatur. hinc videtur posse sumi argumentu. quia detracta terra.facile aqua ad locu terre descedit: dc de tracta aqua, ad locu aque facile aer. D tracta vero aqua.non sic facile terra: S detracto aere non sic facile aeris locu subit aqua sed difficultate quada:Ut quemadmoduquando simul cu superficie eam tangente eleuatur. superficie secuta ut vacui imo possibilitatem fugiens ascendit. Et 1 ubtracto igne.non sic facile aer conscendit sed difficultate quada: vi quemadmodum subtracto aere ipse ignis difficile descendit.
Secunda coclusio. Non omni u elemetorti una est materia ut Uacuit, solidit. aut 3
trianguli :qus diuerstatu motuu eoru causa esse possit. DPrimo,Quia omnia aut
250쪽
estent grauia aut leuia: et omnia sursum aut deorsum serrentur. CSecitudo. quia sponant solidum causam, magnus aer velocius parua terra serretur deorsum. Si vadicuum, magnus aer velocius paruo ignς sur lana. Na hunc plus vacui, illum vero plus pleni habere cotingeret: et ita si triangulos posueria. huius autem oppostum sem,
Vinii capitis scholia. xxii. Secsido est Vnum grauci simpliciter,unii
simpliciter leve. Elementa non solii grauia sunt aut leuia in actu ino uentur,verum et iacum in suo loco quiescunt, non quidem capiendo graue 5 leue ut nomina sunt actuum, denotantia actualem motus sursum aut deorsum productionem sed ut nomina sunt trahit uia qualita iique habitualisi aut verius potetialium . nam grauitas&leuitas si me naturales potentiae, elementis ad proprios motus efficiendoc insitae dc non minus silexistentes quando non mouentur, Q quando mouentur,
perindeat color no minus adest parieti quadono videtur H quado videtur. Et quan uis aquassues in suo alueo super caput alicuius stantis intra aquam non percipiatur grauis, quae tame imposita capiti eiusdeeκ istentis in aere facile grauis esse deprelienditur, id tamen non arguit aquam in suo loco grauem non esse. Nam id euenit ex eo P aqua suo contenta loco,actu non grauat ne deprimit celsi gra uis tu in in suo sit loco naturali. Superposita vero capiti cuiuspiam in aere, actu grauat 5c de pri init, i extra suum locum naturale existat,ad quem conatur sua grauitate moueri. Sunt alit prs di istae qualitates per se quidem motius,& non per se mobiles, ne4 subiective neque determinative
ne copletiue, sed duntaxat mouentur per accidens,Vtpote admotu rei naturalis cui insunt,sicut formae substantiales grauium dc leuium . uare non Oportet eas ab intrinseco aut extrinseco principio moueri,aut a se,aut ab alio. Nam ista solum requiruntur in squae per se mouetur. Quareta tot sunt particulares materiae. Sicut quatuor sunt elementa,ita ipsorum quatuor lunt materiae numero abinuscem diuersae. si enim eorum esset eadem numero materia, contraria tum subsianistialia tum accidentalia simul essent in eodem. Vna tamen Zc eadem specie est omnium eIemento rii materia, ut eiusde natu rae materia aqui Zc ignis. Na si diuersae essent naturae, no possiet ex aqua fieri ignis,cum materia aquae no esset nata suscipere sorma ignis. Quare elementa non possent ex se inutiem generari. quod est inconueniens. Sed per ea potius Vt non omnino leuitatis expers conscendit Non dicitur aqua conscendere, quia moueatur sursum. na ab imo terrae ad concauum aeris sublata deorsum secundit alterumouetur haud minus qua ab extremo caeli ad idem cocauuaeris depreta sed quia ab inferiori loco ad supereminentiore sertur, quod in conscensu magnam habet affinitate .Et ille motus aquae ab imo terrae ad concauum aeris,sit ab eadem qualitate moti ita numero, a qua sit motus aquae ab extremo cxli aut ignis ad extremu aeris , utpote agrauitate secundit alterii, ius natura est aqua unde net ad suu locu naturale mouere. Et v terque dictorumotitii aquae naturalis est,& eiusde speciei at in naturi, psint ad eundia terminu ad que, tu extrin
secit,scilicet aeris concauit, tum intrinsecUscilicet lationem deorsum secudii alter u. Si em ills latio Des essent specie diuersae corpus simplex diuersis specie motibus ageretur. quod in primo de C lolibro dictorsi est oppositii. Aer stide no dicitur descedere quado ab extremo clii ad corauit ignigmouetur quia feratur deorsum, sertur eris sursum secundu alterii, perinde ati ab extremo aquae ad ignis concauit perlatus sed quia a superiore loco ad demissiore trans sertur, quod dest esui ad modii est persimile. Et motus ille aerIs a cocauo caeli lunae ad concauia ignis, sit ab eade numero qualitate motiva, a qua si tela motus ab extremo aquae ad ignis extrenui, utpote a leuitate secundum alterum cuius officium 5c munus est aere a quouis loco violento ad suum locum natiuii traduce
re. Si enim diuersae essent illorii motuum qualitates effectivae,aer non eget corpus simplex, ii plara haberet secundum locum natura mouendi principia Et tam hic qua ille motus aeri naturalis Scoroprius et ,consimilisti: speciei atq: naturae. n1 utriusq termini ad que, speciei identitate & couenientia inter se habent, ut de aqua dictii est. Neet illi obstat diuersitas terminorva quibus . naab illis non sumendii est iudicii contrarietat s diuersitatis aut identitatis motuit,Vt quintus physi eorum ostendit. Vt quemadmodii quado simul cum superficie eam tangente eleuatur. Ponatur tabula plana in aqua undit eam contingens, quae secundum Omnes suas partes coli militer eleue tur si enim prius secundum unum qua alterum latus sustolleretur, pateret via qua subire debeae aer ad impediendii vacuit tunc aqua sequetur supersicie tabulae eleuati ad fugiendit Vacuit, quia
non potuit aliud corpus ut aer subire locum quem relinquit tabula propter aequam partium ele Dationem, quin aliquo tempore sui Tet vacuum,cum prius deberet aer extremas quam medias tahulae partes contingere. At natura summopere vacuum refugit.Et huiusmodi motus corporum ad impediendum vacuum plane violenti sunt,quia qua nuis a principio fiant intrinseco illud ta men principium violenter, contraque suam naturalem conditionem adactum est ut illum ino tum efficiat,cum si alterum ei esset proximum corpus nunquam hoc modo moueret. Scd potius
res naturalis contra suam moueretur naturam, quam vacuum admittat.