장음표시 사용
251쪽
Extuni cap.eontinet una conclusionem,una qusstionetii reipom heDemocriti. 8c propria solutione. CC6clusio. pigura motu sursum aut
deorsum no efficit: sed causa Vt motus Uelocior aut tardior sit, existit.
--CN a corpora mouentur diuidedo mediu. figura aut tametsi vim moliendi no nabeat medi i diuidendi prςbet nunc adminiculu, nunc prepedimentum;
Vt que acumen angulum habeat, facile penetret:quae Uero lata, expansa obtusa, ad
diuidendum sit hebes. No est igitur figura motuc aut sursum aut deorsum essemὰ
ua: sed potius motus velocitatis aut tarditatis causa. CQuaestio Cur corpora lata. ut serrea Sc plumbea .per aqua non descendat 3c eadem rotunda aut longa .ut acus. cita velocitate mergantur Et itaquςreretur cur minuta corpuscula. t pulveres,deuscendant p r aera.& maiora maneat pedula Respondebat Democritus huius cauessam esse vaporum multitudine quς ab aqua emittitur,&quae corpori lato in super ficie obuias.ipsum sustinet,& eius casum defendit. argusta vero corpora ob paruiutatem no impedit. Et cum instaretur, Cum expiret tanta ab aqua vaporum multitudo in aere recepta quomodo illius corporis casum in aere no prohibet: cu si haec
causa ellit,deberet potius id in aere percipi Soluebat id esse . quia vapores in aere se nimis diffundant et segregenti visque illa dispersa et disgregata mouere minus sufes ficiat.Sed ei ux solutio debilis est. poteritque haec aptari conuenientior. Corporum quaedam sunt facile diuisibilia,ut quae sunt bene terminabilia:etqus magis,et maαgis: ut aer magis terminabilis est aqua ideo magis diuisibilis: et aqua magis terminabilis terra. ideo diuisibilior. terra vero ad diuidendum inepta. et eiusde corporis P citas diuisibilior multitudine existit. Hinc fit ut fusam latitudinem habentia. plus sub se comprehendant et ideo difficilius litant et dividant. rotunda Vero minus,et longa et acuta: et ideo insit eis quaedam diuidendi habilitas et velocius ferantur mota data Vero modo paria sint tardius. et talia per aerem velocius agitantur: quia diu uisioni pervior . per aquam tardius. Cum tamen lata ipsa suspensa, immota hae
reant, ex Virtutum comparatione cognoscitur . nam grauitas Uirtus quaedam est,
et medii distractio virtus altera: quam cum grauitas superet, mouet deorsum. Si vero superetur .et fiat debilior: non diuidit. neque distrahit. et tunc suspensa sne motu, superfusaque manent corpora. Sed de graui et leui, suisV accidentibus dustu hactenus putetur sufficienter.
i Exti cap scholia. xxiiii. Figuram tutaria aut deorstino efficit. Elgura ipsi' mobilis, neet causa es principalis. neet infrunicialis motus scrin locu . Na abscere causa p se motus no sit motus. A t deperdita quacuet sigura mobiliu S alia ei inexissete. aeque sit motus ac ante silerat v t si quis dicat terra moueri deorsu a sigilla sphstica, id salsu esse . iisncit. depclita figura splis rica ab illa glebula & aequisita In ea pura quadratari a mouet deorsum at prius. no est igit figura causa mot'. Et quis sine figura no possit mobile moueri ut ne sine magnitudine id in no arguit sigura motu es icere sicut quis sine hviditate n5 possit aqua moueri quia no subsistere id no efficii humiditate esse motus authore.Fatedii est tame figura cOdu cere ut mobile expeditius aptius 8c facili' moueat ut figura globi sphs rica cosert ad saciliore globi volutation E 5e agitatione qua no haberet si esset qurdratus, no habet in sipura vim aliquan
ti mouedi. xxv. Et ita qusreretur cur minuscula corpora.Si exigua corpora no habet vim diui dedi mediu.qua in habet maiuscula ipa minutula manet pedula in aere,& maiora descediit. Me
rude talibus no loquitur hic Aristoteles sed de iis minuis lisqtis stis icieni ε habet medii diuidedi virtute oua itide haberet maiusculassi no essent adeo lata & ampla supersicie, s tm sub se co prehederet spatii a iudiuidere nostis iciat ea virtus.Ita de latibias maioribus agit corpusculis u
ppter sus sigurs amplitudine n5sus icitit diuidere id spatii qὰρ eis subiacet. Corporii qusdame
facile diuisibilia. Hic sit sermo de corporibus si sunt hii terminabilia termino alieno alet extrinse co, 6c quae se iacile accomodat cuiusus, corporis recepti si gurs & hinc facile quod uis in se corpus receptat, qualia sunt aer & aqua. Cu primit em lapis in aere aut aqua collocatur, protinus ea sese apiat sagurs lapidis &etiambitit.corpora vero bene terminata termino .pprio , ob sua duritiano habet hae i acilitate adapt. di se eorpori recepto.& hine n5 sunt facile diuisibilia. vi terra. Ve tu dehu iutinod i terminatione no loquitur prssetis litera.Cur aut eiusde corporis paucitas diuisi Dilior est multitudine in promptu ratio est,m paucii corpus minus multu vero magis sus resistit disse.'ioni perinde atque paruus exercitus retis it debilius in eopiosus.
Paraphraseos in quartu de vi initi de Caelo de Mundo Aristotelis sinis
252쪽
CPRIMI CAPITIS PARA PHRASEOS IN PRIα
mum degeneratione cicorruptione, annotatiunculae.
Pan spernita . seminarium . Alteratio, accidentalis mutatio secundum accidens facta mutatio. Mixto, congregatio. IB R I De generatione εἰ corruptione duo. Primus constinet decem capita. Primu caput tres conclusiones duas antiquorum de generatione opiniones post prima. Sc sex rautiones post tertia. 4 Prima coclusio. De generatioe & corruptione natura genitorum A corruptorum, de causseo: rum.quid alteratio quid augmentatio, & Utrum generatio& alteratio idem sint necne determinandum est. et Nam de his variae fuerunt antiquorii dis ensiones. qus per hanc veritate cospecta, tollentur determinatione. 4 Duae de hac re antiquorii opiniones. Prima est ponentiu omnia esse unum.& omnia ex Uno generari :& hi ponunt generatione alteratione esse, A generari alterari. Secuda est ponentiu plura materialia principia ex quibus Omαnia conflentur. Et hi sunt Empedocles, Anaxagoras. Democritus.& Leucippus. Empedocles enim posuit quatuor elementa simplicia, rerum materias: & litem Scamicitia efficietia principia. Anaxagoras infinitas homoeomerias atomos,Vt os, carnem, neruum quorum quaelibet pars totius natura atq; nomen retinet) rerum materias: democritus 3c Leucippus infinita insectilia corpora ex pluribus omnia parentur positione, figura Sc ordine dissidentia. Et hi omnes volunt aliud esse geunerationem.&alterationem :praeter Anaxagora qui propriam vocem ignorauit)dicentem generari Sc corrupi idem esse quod alterari. st maxime aduersatur Eme pedocli. na Empedocles quatuor elementa ponit.& came,& osse dc neruo,& simiulibus simpliciora. Illa autem contra. os carnem nerusi.&similia, elementis,igne, aere aqua.& terra simpliciora utque sint horu graeco vocabulo paspermia. Secunda coclusio. Qui omnia dicunt essevnu.& ex uno commut omia:generatione ab alteratione differre defendere non possunt. 4 Nam semper unum eiusdemque naturae subiectum est. Mutatione autem quς subiecto Uno eodemq; manente aduera I nit alterationem nuncupamus. Tertia. Qui plures rerum ponunt materias gesrationem ab alteratione differre dicunt: quain tamen alterationem inquam, ex fuisdictis saluare impossibile est. Primo. Quia dicunt generatione & corruptione mixtione esse segregatione:&calidu.frigidii, humidia & siccii albu,nigru,molle, duru,& ceteras passiones proprias esse elemetoru & ex quibus cetera pariat prinucipioru : ut Empedocles dicit igne calidii &albu aqua frigida et nigra. Sed cum diuerse sint horu materie.ex igne no fit aqua, aut Unuquodq; reliquoru ex reliquo. igitur neq; fiet ex calido frigidii ex molli duru aut unu aliquod taliu ex altero secudu propria alteratione. Oppositu tame horti videmus. nare&a coactione et seu cretione cessante ea Uidemus nunc augmento eXcrescere nunc decremento minui
secundum quantitate, nunc calida nunc frigida fieri secundum qualitate. Secundo. Quia in omni mutatione cotrariis subi icienda est eade natura: sue hsc tra sinu laetio secundum quantitate siue secundu qualitate.siue secundum locu st sumpta. id aiat plures variasq; subiiciendo materias, facere no possint. εἰ Tertio. Quia si alis teratio est, rerum adinvice transmutatio est. Quod si est.mulis: ut dicunt diuersς
qm nature no sunt materie. na omniti ad inuice trasmutatione habentium, materia i ,
eiti una necesse est. ε Quarto. Quia Empedocles pugnatia dicit. dicit eni ex eleά
metis mixta generari ct alterum alterv no posse tras mutari: sensui mani stis co tradicens. Videmus enim et aquam ex terra, et terram ex aqua gigni. qui item cum
253쪽
cocedat alteratiotiem secun Eu passiones,& ignem dicat calidum Sc album. aes in leuem 8c mollem, aqua frigida& nigram terra grauem et dura, his perditis disserentiis separabiles enim sunt, ut etia Vnu generetur ex altero, cuius proprias habebit qualitates, cocedat oportet.CQuinto. Quia dicit Empedocles adueniente amici, tia omnia abire in chaos. suis passionibus spoliata:&aduenienteliae, separari ab ip, , nouis acquisitis passionibus. transmutantur igitur ad inuicem. CSexto. Quia Empedocles non determinat an quatuor elementa principium sint ipsius chaus, Aconfusae molis. an potius ipsum, principiti sit elementorum. Insufficientem uita facit determinationem: quod& reliqui alii factitarunt.
Rimi capitis primi de generatione scholia. iiii. Mutationem autem quae subiecto uno eode et manente aduenit. Subiectu hic sumitur pro subieeto copleto. Nam de eo solo loquuntur prims opinionis asserto
res. Manifesti aut est mutationem qus sit manete eodem copleto ante transmutatione &post, ese accidentale ut augmentatione, alteratio Dem,aut latione. At in ea qua ponunt generatione idem manet subieetum copletum ante trasmutatione &post, alioqui plura essententia. Quare generatio qua aserunt, neutiqua accidentaria trasmutatio, ne discrepat. v. Sed cladi verss sint horum materiae . Si diuersae sunt corporum naturalium materiae,Vnius materia non erit nata suscipere alterius formam, v t neci: materia cali forma rerum naturalium neque rerum naturalium materia forma est essem, diuersae sint specie . quare ex uno no siet alterii,&n5 erit rem generalla. uod si non est genera i io neq: erit alteratio. Nam si prius non es nesserit posterius. generatio au te es teratione prior est. Prsterea si non est sinis,laeet medium ordinatum in sinem. Alteratio autem invenerationem ordinatur. Caele rum cum non existente generat ione dicitur non esse alteratio. non
de act uali aut generatione aut alteratione id accipiend una est, sed de ea quae nata sit esse, ut sensus sit huiusnodi. Si non est nata esse generatio neq: nata est esse alteratio. Sumenda item in ea propositione est alteratio pro alteratione proprie dicta, quaesit secundum qualitates activas 3c pati tuas caliditatem. frigiditatem humiditatem, siccitatem. nam es sunt instrumenta accidentaria genera tionis efficiundae. Quare non debet prssens propositio applicari alterationibuς caeli, aut animae rationalis . Ut quae ne inpropris sint necῖ secundu qualitates huiusmodi fiant. Na omnii adinvi
cem transmutatione habentium, materia esse unam necesse est. Omniu rerum naturaliti materia
eiusdem est speciei.& una specie. Et quacunq; formam una est nata suscipere,& altera. Hinc unius rei in alteram est transmutatio quod una eade et materia virtusqforms successive nata est subiici Quod asit no mutetur quodlibet promiscue in quodlibet,cum materia cuiusuis rei naturalis sornia nata sit suscipere, n5 ob materis repugnantia euenit, sed naturae determinatione quae eulque rei fusi de sigilauit contrarium quod corrumpatur,&insuper ob efficientisi dispositione, quae materiam ad trane & non ad illam disponunt formam etin qualitates inducut uni forme & no alteri conuenietes. His perditis differet ut viisi generetur eae altero.Sit ignis calidus de albus,aqua vero ut ponit Empedoeses frigida 5c mgra altereturi ignis secundu utranet suam qualitatem. Deperdetur quidem a materia ignis caliditas, Racquirctur in ea frigiditas.&depulsa itEalbedi ne acquiretur in ea nigredo. erit itaq post alterationem illud nigrii 5e calidu. Igitur deperdita erit forma ignis a materia dc in ea acquisita sorina aqus cuiua assint passi s. quare erit ibi facta tras mutatio secundia subsicitiam. Aut si dicatur remanere post alterationem forma ignis in materia,
ignis erit frigidus & niger,perinde atque aqua,quod est impossibile.
4 Secundi eapitis annotatiunculae. Coni cedia . fabula est affectum ciuilium ac priuatorii cotinens: qua discitur quid in Uita utile sit.quidve contra fugiendum. ragoedia est heroicae fortune in ada
uersis determinata comprehensio. Positio. opinio. Rationabilior, minuS abs na,m usq; irrationabilis. CAufomti,cidi ipse idea Iisque triangulus. -l undu cap. cotinet duas coesus oes, duas ratiora ad prima duas ad secuda.quatuor ratio es ad tertia. tres opinionis De mocriti ratioes earu solutiones, duas gnationis & alteratiois disserenas post tertia. CPrima coclusio. Plato de gnati εο corruptioe in lassiciete executus est determinatione. mo, Quia quo fiant mixtoru generationes, ut ossiu carniu, et neruorumihil meminit. Secundo. Quia de augmentatioe et alteratio e nihil determinauit: qhuic negocio lubser:
254쪽
uiunt. Et certe nullus praeter Democritum videtur Osiri quae necessaria sunt. aliqui tetigisse: qui de omibus videtur cura egis., ut degenerati de Sc corruptione. augmetatione.alteratione actione passione,& mixti . Dicebat ein Democritus Sc Leuticippus, ex atomorum cocretione generatione, secretione corruptionem fieri:diuertiso situ &ordine alterationem: quod modu eaedem literae Uarium situ atq; ordine habentes comoedia componunt.& tragoedia:& ceterarum mutationum augmens rationis.diminutionis actionis passionis Sc mixtionis causas in atomos reducebat.
2Secunda. Degeneratione& corruptione apta incubit de terminatio. Primo, Quia oes hsc tractant,dicutq; generatione 3c corruptionem aliud esse,& aliud alteratione quia generatio, qusda sit cog regatio: corruptio vero disgregatio.& alteuratio eoru copluribus Visa sit passionu tras latio. CSecundo, Quia de hac re ratio. nabiles quaeda mouentur quaestiones: Ut Utru generatio sit congregatio: Utru corruptio, segregatio:Vtru generatio, alteratio sit:an nulla prorsus. Et ad has questiones. rationes addutuntur. he cogentes,hς Uero dissolui difliciles. expedit igitur eiusce rei deprehedere Veritate,&co siderare an entia generent,diterentur, augeatur,& horuContraria: ancorruptione detrimentuq; patiatur: & an ipsoru principia snt insecabiles magnitudines. superficies,Vt dicebat Plato: corpora, Ut dicebat Democritus.
Tertia. Positio Platonis positione Democriti irrationabilior est. CPtimo. Quia irrationabilius est ad superficies usq; indivisibiles corpora resolueIe . si ea reusoluere in indissolubilia corpora: Danuis:& hoc non modica itidem habeat irrationabilitate. resoluebat aut Plato corpora in superficies democritus aute in corpora. CSecundo. Quia Democritus ex l uis corpusculis conabatur & generatione Sc aluteratione saluare:vt colores ex diuersa atomo mira positione . Plato aute ex suis suu
perficiebus neq; gignebat neq; alterabat. est igitur Platonis determinatio irrationas birior. Tertio. Quia Democrit'. Vt qui circa naturalia magis insudauerat princip ta talia supponebat, ex quibus multa in philosophia saluare videres. Plato vero minus impedit opere minusq; fuit naturaliu expertus. multoru em inexperti,& ad pauca respicientes.facile enunciat. Merito igitur Democriti positio, Platonis poα siticie rationabilior existim eda est. uallo. Quia Plato logicis agit rationibus. nisi inquit usque ad superficies resolutio fieret,quae essent indivis biles, autot rigonum esset multa. Democritus aut magis physicis rationibus insistit. res Deis criti rationes. CPrima. Corpus est magnitudo omnino 3c ubique diuili bilis. Hoeem possibile.quod quide cu possibile sit, si ponat factu, nihil accidit impossibile.
Donatur igitur omnino esse diuisum.qus superat igie aut sunt piicta, lines superi
scies. passiones aliquae nihil aut atomi. Noaut superat puncta: quia punetu punucio additu non attollit maius neque terminus a terminato diuelli potest. Neque liis nee superficies. aut passi oes.n a corpus ex no corporibus copositu abiret:& passiones separari impossibile est. Neque dixeris nihil manere. N a fuisset corpus ex niubilo coctatu.& non vere existens sed tantu appares. Que superat igitur diuisonefacta. corpora sunt:qus quia non sunt diuisibilia na non esset omnino diuisum, ut positu est sunt igitur atomi. Est igitur corpus ex atomiscosatii. Secuda. Quia si cotingeret corpus sum P diuidi,& semper in minores resolui magnitudines,lande peruenires ad magnitudines insensibiles quare iteru ad indivisibiles. Secamus igittar ipsum sotu usque ad aliquid, Ut atomos.& no semper. Tertia. Generationes 8c corruptiones no nisi atomoru cogregatioe dc segregatioe saluare possumus.Rati abiliter igitur positu est corpus ex atomis esse compositum, Sc in atomos resoluui. Prime solutio. Ome sensibile corpus quodammodo secundum quodlibet sitignum diuisibile est,& quodammodo non .diuisibile quidem potestate est, non auteactu. quia tam e punctus pucto attiguus non est, fit Ut no ubiq; in linea sit puchus.
alioqui exiret ex puri tis. neque undique & ubique diuisibilis est, sed queadmodum
255쪽
puata habens. CSecmdς. Sensibile in partes insensibiles diuidi que tamen usini
mae simpliciter non sint. inconueniens non esit: que etsi per se non percipiantur cum aliis tamen iuncte simul sentiuntur. Tert L. Generatio & corruptio cogregatio: ne 3c segregatione atomorum non fiunt. nam corpus ubique ac si ex punctis exiret copositum diuisbile esset.& in minima si gregatio,& ex minimis congregatio.sed persecta generatio fit.quia si eius totius in hoc totu mutatio. qua falso existimant alterationem. Nam generatio & alteratio bifariam disserunt. primo subiecto. nagenerationis subiectum materia est: alterationis autem eny actu. Secundo. quia generatio secundu substantia sumitutum alteratio vero secundum qualitates. &decor
ruptione ut de generatione dicatur. Id tamen liceret cocedere,segregatione genera tiones & corruptiones fieri Uelociores,cOgregatione Ucro tardiotes: Viaqus in inita nutulas guttas diui sae, Velocior concitatiorque corruptio, & aeris acceleratior genea
ratio .counitae Uero atque in Unum congestae tardior.
Ecundi capitis scholia. viij. Primo quia irrationabilius es Resolutionem corpo ris in indivisibilia corpora unicum sequitiir inconueniens, scilicet partibile ex imis partibilibus componi, R in talia resolui. Resolutionem autem corporis in supersi cies insecabiles idem sequitur inconueniens Utpote magnitudinem no semper cisse: bl diuisibilem in diuisibilia & insuper aliud scilicet corpus componi ex superficiebus Est igitur resolutio Platonica corporis in superficies irrationabilior quam dis lutio corporis in corpora vi quam plura sequantur incommoda. Plato logicis agit rationibus . nationes logicae dicuntur quae non fiunt ex propri*; terminis illius disciplinae in qua fiunt sedere alienis quemadmodum ratio Platonis qua in physica voluit probare resolutione corporum in supersicies quia Disi ea fieret ante trigonum nem multae figurae polygoniae priores quod salsum est cum trigo Dus sit rectilinearum sigillarum prima logica est,quia non con ponitur ex terminis physi is, sed geometricis. quod admodum vitiosum est in disciplinis. Nam cuiusque disciplinae ex propriis &non alienis est ratiocinatio, cum cuique disciplinae sui sint termini quibus utatur. ix. Prima, Corpus est magnitudo omnino & υ hique diuisibilis. Falso assumit Democritus corpus esse om nino diuisibile N in ea parrabile quae ulterius diuidi non possint. Nam id magnitudinum confli tioni repugnat quae sine statu 3c termino diuidi nata sunt.insuper salsum est corpii, esse υhic di uisibile. Nam diuisio corporis sit secundum si perficiem mediam ut Iines secundum media punis cta. At non ubique in corpore est media superficies, alioqui esset superficies superficiei proxima non est igitur corpus ubique diuisibile. Praeterea tametsi corpus si diuisibile . non est tamen ad miliendum id omnino esse sactum .nam corpus diuisibile est potentia quae nunquam completum consequi potest aetum . quacunque enim & quotie unque facta diuisione. semper restat ulterior facienda diuitio,ut non possit unquam dari postrema.Nihil autem impossibile sequi si quippia possibile ponatur factum. intellagendum est de eo possibili. quod natum est assequi completum actum. Nam ubique ae si ex punctis exiret copositum diuisibile esset.Si generatio sieret atomo rum congregatione, & corruptio earum segregatione. ut ponebat Democritus, ipsum corpuuubique in impartibilia esset diuisibile. Nam possent vhicvsumi corpuscula illa atomatia, secundia quae fieret partitio in ea qua viterius dissectionem non admitterent, quemadmodum si ex puri es is esset copositum. Et ex minimis simpliciter utpote atomis quae in minora diuidi non possunt esset sacta congregatio & in minima simpliciter se secundum magnitudinem. scilicet in corpora a coincilia sacta resolutio. Modo impossibile est esse magnitudinem minimam simpliciter, momi
magnitudine supponat physicuq minorem dari posse.
Tertii capitis annotatiunculae
e Non ente aliquo, non ente secundum quid . Non ens, non res simpliciter e Passiones, accidentia . Ens actu, ens simpliciter. hoc aliquid. CGeneratio 1inipliciter formae substantialis acquisitio. 2Generatio secundum quid,acciden αtis acquisitio. Spiritus.Uentus.
Ertium cap. cotinet sexqus stiones, tres qd nihil simpliciter ge
l neret.ad prima ratiora.earum solutiones.& reliquarum sequet iurnqstionum per ordine. CPrirna quaestio. Vtrum cotingati aliquid simpliciter generari aut corrumpi fores ratione. P ronon .HPrima . Quicquid transmutatione existit, semper ex aliquo est: Vt ex magno paruum, aut magnum ex paruo, ex lara . borante sanum ,& ex sano laborans.& ita in caeteris. & si quid simpliciter generetur, ex non ente generabitur . Erit igitur non ens, aliquid.WM-cunda . Quod generatur secundum quid, ex non ente secundum quid generatur
256쪽
ut ex iro albo album:&ex no bono bonum. quod igitur simpliciter generabitur, eκno ente simpliciter generabitur:quod impossibile est. et Tertia. Aut simpliciter generatio est ex no ente simpliciter, Ut no ente aliquo:aut no albo.non bono. Non ex no ente aliquo: quia ham secudum quid generatio est. erit igitur ex simpliciter non ente. Et tunc aut noens negat substantiam aut uniuersaliter secundu unumquodq; pDedicamentoru: ut substatiam, quantu quale.& ita in caeteris tr et O. Si neget
substantia.erit substantiae ex no substatia generatio.& cu sit substatia. unpossibiale est aliquid alioru esse ex quo fiat. alioqui essent passiones a substati is separatae 3 ex nihilo aliquid fieret: quod est impossibile. Et id ide manifestus sequatur, si timens uniuersaliter neget. Rationibus adhibeti resp6sio. Dicimus uno modo Mno ente simpliciter no quide qd omnino no sit ens alio simpliciter generari, sed qd no sit em aetii. Alio vero modo ex semper ente.sed potestate quide .no ente aut actu. aliquid simpliciter generari dicimus. Sed de illo ente quaerunt,cu alicuius sub statie fuerit generatio an illud em potestate ex quo fit no sit actu substantia.sed potestate actu in aut quantu aut quale aut aliquod alioru Si neq; substatia actu.nes quatum,neq; aliquid alioru aetii, sed solu potestate:ex nihilo aliquid generari con cedere oportet quod oesc6cedere abnuut philosophates. Dicim' illudem ne simplicitet esse substatia, neq; em simpliciter quantu,aut quale Sc ita in caeteris. na hoc aliqd no est, sed potestate incopletaq; substatia existes: taliter & quanta, re qualis.c Secuda quaestio. Quare semper si ut semperq; perdurat dc simpliciter,& tecumdu generationes 'CResponsio. Una causa est materia. secunda est mouens: sed hoc
duplex est. Unum enim omni tempore mouens Sc immobile existit. alterum vero semper mouens Sc mobile,quod perpetuo succedentium generationum,corruptio: num Sc aliorum motuum causa existit. Et cum quid corrumpitur,in non ens acta corrumpitur ens potestate 3 materiam relinques,ex qua alterum generetur. Neq;
ideo generationum successio perpetua est, quia materia ut putauerunt aliqui infinita sit. naim infinitum actii existere: impostibile esse. saepius monstratum est. Et cum instant,Si materia finita esset, cum quodlibet genitorum particulam materiae accipiat: iam consumpta esset,aut tandem consumenda, desecturaq; cessationis gesnerationum causa. finitum enim omne per finiti ablationem tandem absumitur. CPrompta responsio est. Nun et consum edam, desecturam* esse: quia corruptiovimus generatio est alterius. quod enim materiae in unius corruptione dimittitur, ab altero in generatione sumitur.quod cum hoc iterum corruptione resolutioneque adueniente dimiserit, ab altero Vno aut pluribus primum ad ortum deductis ruressus assumetur . e Tertia questio. Cur aliquid simpliciter &aliqd secundum quid
generari 3c corrupi dicatur e sposio. Hoc alio,est simpliciter .ideo eius genes ratio Se corruptio dicitur simplicitergeneratio 3c corruptio. accides Vero, ens immudum quid. 3c ad substatia in no ens. ideo eius generatio. Vtcu fit aut quam aut sci es aut ubi)dicitur secundu quid generatio: itidem 3ceius corruptio quemadmodu Parmenides duo ponebat,igne eras,3c terra Ut non ens. Ideo ignis generatio is ita esset simpliciter generatio diceretur: Sc terrae generatio,secudum quid generatio. Et hoc existimauerunt generari magis,quod se ut species haberet: in ignis terra.& cali&m
frigido. est enim caliditas ut species: Digiditas vero ut eius priuatio: 8c ignis de terra adimuice hoc sese habent modo. Neq; valet quod huic quaestioni exoluedae assererbant. Euius simpliciter generatione 3c corruptionem esse.quod magis esset sens birale.quod vero minus eius esse secundum quid se generationem εἰ eorruptiore. Pustabat enim magis sensibile.magi Q scibile sensus enim scientiae virtutem habet)magis ens esse. 3c quo modo res se haberet ad sentiri ita ad essendi veritatem . quedia uini est. Nam spiritus 3c aer .minas sensibilia sunt terra. cu eni transmutatur in
terra, fiunt bene tagibilia ει sensibilia: Sc tame veriora si terra sunt entia: ut qptu
257쪽
actu; specieiq; habeat. sed diuersitas ut diximus venit ob pr dii metorii diuersi talem: quia quς est secundu substantiam aut generatio aut corruptio simpliciter didicitur. Quae Uero secundum aliquod praedicamentoria accidetium . secudum quid.
Quarta quaestio. Cur semper aliquo corrupto fit generatio CResposo. Quia
corruptio est in no ens & generatio ex no ente, qd quide est ens pura potestate Hiemerito nunq casura est generatio:Vt quae sit ex no ente. quod sine specie esse no possit. Quinta. An illud non ens in quod sit corruptio. 3 ex quo fit generatio,alicui se sit contrarium. Responsio. Non. na id no ens, materia est: sed contrariorum sue, cessive est susceptiuum. CSexta. Nonne eadem est materia utriusq;. 3 quod corru
pitur,& quod gignitur CResponso. Est ut eadem Sc est ut diuersa. subiecto enim
eadem ratione no eadem ,Vt cu ignis corrupitur,& generatur aqua: nunc est hoc coirarium nunc autem illud habens. sunt enim ignis aer et aqua, contraria.
Erin capitis si holia. κ. Tres rationes P no. Tres illae rationes quas adducit litera ,sigillatim atq; speciatim ita diuendae sunt .Prima quide admittendo quicquid transmutatione existit, semper eκ aliquo esse es obiecto. Et quod simpliciter generatur, eae non ente actu, VtPote ma teria quae noesi res naturalis generari, neqinc Gueniens e si huiusmo
di no ens esse aliquid. Negandia tante est quod generatur, ex omnino non ente fieri. Da incona duesilauiusmodi no ens esse aliquid. Secunda admitte do id qd generatur secundia quid ex L. O ente secundu quid vepote subiecto explicato per nomen accides negatu generari, ut ex n5 albo albii. ex no calido calidis . Admitte do similiter id quod generatur simpliciter, fieri ex non ente simpliciter, id est ex eo quod non essens simpliciter siue res natura lis scilicet ex materia. non tamen ex noente simpliciter atoc est ex quod nullo modo est ens & rest onmino non ens. Tertia admittendo generationem simpliciter sieri ex non ente simpliciter, secundum inteIligentiam modo datam. Et ibi non ens substantiam negat, non quidem omnem sed completam duntaxat .nam generatio ex eo sit quod non est substatia completa,utpote exinareria. Neque inconueniens est substantis completae ex non completa substantia generatione esse modo ea sit ex incompleta. Neque oportet si non sit substantia completa, nihil aliorum esse . nam in generatione materia est substrata sormae 5 accidentabus, & tamen ibi necdum est substatia in pleta sed acquiritur. Ea autem quae adduci videntur in couenientia haberent locu si non ens omnem substantiam tam completam quam incompletam negaret, quod non est admittendum. Dicimus illud ens neq: simpliciter esse substantiam. Rifariam quicquam est actu substatia. Primo, quia hi substantia completa siue substantia simpliciter quod ideira est. Secundo,quia sit substantia actu existens Sic substantia potestate primo est substantia incompleta nata sorinis sub aci. Secundo, ad Dinndum est substantia sed potest esse .l ta illud ens ex quo v t subiecto sit generatio non est actu substantia primo sed potestate. Neque e siens simpliciter quantum, cum non sit corpus naturale Lahens quantitatem aut qualitatem .sed potestate est quantum aut quale, quia incompleta est sub stantia suscipiens in se quantitate 5c quat late. Illud itidem ens est actu substantia secundo. ii im praesenti arti existat quare hoe modo non est ens potestate. Et inconuenies in litera adductum, ex nihilo aliquid debere fieri docti haberet si id ens non esset ens actu secundo. xl. Quia materia corruptionis unius. Non vult A ristoteles his ver hie .corruptionem unius esse generatione alterius,ca generatio dc corruptio quae simul sunt in eodem subiecto, mutationes sint oppositae, lis equide deperditiua illa vero acquisitiua. ymmo vero dus illae forins substat tales quatit una cornipitiir,& altera in eode subiecto simul acquiritur, sunt inter se c6trariae. Sed stinuit pris icta seni Elia. ν quando sie Unius sor mx substantialis corruptio simul de in eodem subiectos ieri debe re alterius tor sustantialis generationem. Alioqui saei a sinitaque corruptione, materia maneret sine forma, quod naturae repugnat, Ut insit corruptio formae ligni in eadem materia fit generatio sormae ignis. Et e diuerso insit Mnsus generatio necesse est simul alterius sieri corruptione. Alioqui duae sormae substantiales simul manerent in eodem subiecto post generationem,aut ante genera conem materia suisset sine forma quod summopere natura abhorret. Itaque quavis generatio de corruptio motus sunt diuersi. Vna tame sine altera natura fieri no potest. Et sit hic di taxat sermo de generatione &eorruptione simpliciter & quae est secundd substantia, no aute de generatione corr. ptione se ad si quiri&quae est accides, iam potest Unum accidens acquiri sine alterius de Nerditione ut ostendit illuminatio. E diuerso potest Unum accidens deperdi sine alterius acquisi tione ut facile declarat Iuminis deperditio. Verum liaec praedis is minime aduersantur. xij. Hoealiquid ens est simpliciter omne corpus naturale est substantia. Atqui substantia prior est & nais tura per sectior accidente. hinc res naturalis ad accidens collata dicitur ens simpliciter. Accides vero comparatum ad sub si nisam .ens secundum quid & ut non ens, in imperfectiorem habeat subsistendi modum Q substantia, cuius solum dc umbra est de imago, quomodo trigiditas calidat ut coli ta dicitur esse eius priuatio,& cerra ignis. '
258쪽
' Quarti capiti sannotat. sensibile eris completum totum . CCorruptio est a toto iri non totum mutatio.
aphanatas.perspicuitas.transparetia. si Passio primo accidens. Passio se ecundo. sensibilis qualitas. 4 Subitastu, susceptibile subiectum inhaesionis. Susceptibile. susceptiuit. Aliquo modo Ut cui transmutationes inhaerent.
J Varium caput cotinet duas coclusiones . et Prima coclusio. a Generatio Salteratio,irasmutati6es diuerss existiit. Naalteratio est quado sensibili manete ut subiecto eode ipsis in
in suis aut cotrariis aut mediis tras mutatur pas Itoibus: Vt cucorpus sanu est. dc deinde ide manes fit aegru:queadmodum
aes ide manes nuc rotundia, nunc angulare est. de aliud est
sensibile subiectu. dc aliud passio: ut que illi subiecto inesse
nata est. Et generatio est mutatio totius in totu nullo sensis bili ut subiecto eode manete: ut ca ex toto semine fit sangui nis ex tota aqua fit aer:& ex aliquo aere fit aqua:sanguinis aeris, aqua est generatio:& se minis aquae, et aeta
ris corruptio.Et maxime depreheditur generatio, quado id totu in quod quippiam
trasmutatur multu tactu avisensibus Oibus perceptibile est: Vi cu ex aere fit aqua.
i3 CSeruanda . Si in genito manet aliqua passio quae fuit in corrupto: secundu illa noest trasmutatio. Ut si ex aere fit aqua Sc frigiditas quae fuit in aere, eade maneat
in aqua: aut aeris diaphanitas in aqua maneat. Ni ea, alteratio no erit: cu no fiat alteuratio toto in totu mutato: quod ibi accidit. neq; generatio .na no fit generatio su laeupta passione: ut si in musicus homo fiat homo musicus,codem semper homine maesnente. 8c musica existete passione alteratio est. Si Vero nullo Ut subiecto manete eodem sensibili fieret mutatio.&musica Se immusica passiones no essent: esset huius generatio illius vero corruptio. At cu fit secundu passionem aliqua mutatio. generatio non est: sed secundum quantitatem est augmentatio aut diminutio: secundum qualitatem alteratio: dc secundum locum, loci mutatio. Et generationis subiectumi maxime proprie materia est aliis mutationibus aliquo modo: quandoquidem omisnes in se suscipit contrarietates.
-Varti capitis scholia. xvii. Et generatio est mutatio totius in totum Haec generatio linis ratio terminum eius a quo exprimit per genitivum totius.Is enim est ens naturalellcompletum quod corrumpitur.insuper 5c terminum eius ad quem insinuat per accu lsativum totum,quo designatur ens completum quod acquiritur. Quod autem sulmeu ei itur,nullo sensibili ut subiecto manente eodem .discrimen ponit inter alterationem re generationem. Nam alterationis ut hie sumi tur rati' exigit idem corpus naturale manere ante transmutationem,cum sit transmutatio,& post alterati nem. Proinde mutationes factae securidum qualitates quae generationi aut eorruptioni coniunctae sunt,ut calefactio iuncta transmutationi aquae in ignem dc frigefactiosam cum transmutatione ignis in aquam, non sunt hoc in loco censendae alterationes.Ratio vero generationis efflagitat atque exposcit nullum sensibile corpusque naturale manere idem Vt subiectum ante generatiois exordium, δc cum sit generatio.& ipsa sinita atque exacta. Nam id totum subiectum quod est ante generationem,desinit .id vero quod post generationem completum conspicitur, iam primum surgit ad esse. hinc perspicuum est in omni corruptione ex parte formarum substantialium fieri resolutionem usque ad matersa primam id est nihil formae substantialis proxistentis in materia ante corruptionem, ea completa in materia superstitem esse, mino vero nihil ,bstantiae rei naturalis quae corrumpitur, superemesinica corruptione.praeter materiam. Nam si forma praeexistens concedatur manere, cum per corniptionem altera dc specie quidem diuersa forma adueniat dux formae substantiales simul essent in eade re naturali. quod aduersatur principio physico,unius rei naturalis tantu Una esse formam substantiale.Quo circano est effingenda sorma ut plerici: vocat corporeitatis, materiae coaeter na & iussalteri formae coluncta. Nec ponenda in eode primu anima vegetativa, deinde sensiti ua Ndemsi intelictiva. Ne partisi heterogeneam, ut ossis carnis 5c neruis asse redae diuer sormae,necpetemetorta formae Ponendae sunt manere inmixto secundu substantia. Na haec ota physi
si diu principis sunt pugnatia. xviii. Si in genito manet aliqua passio quae fuit in corrupto.Supponit Pnilosophus hoc loco aliqua passione quae fuit in cornipto.manere in genito, quod veru est. praesertim cu passioq fuit i corrupto rici discouenit naturae geniti,ut caliditas ignis no obest aeri. nec aeris humiditas aqui Cu vero affectio afuit in corrupto,discouenit naturae geniti, generans
259쪽
aut ipsius geniti forma ea expellit ut sibi inlinica,&oppositi ad sui c5seruationξ inducit ut si eae
igne stat aqua depellitur ignis caliditas A siccitas, induciturq; earum loco frigiditas & humiditas. . I erinde aicu rex occupata urbe illius indigenas partes suas tuetes seruat incolumes, nec emigrare cogit,inimicos vero de sibi aduersos trucidat, aut Vrbe propellit. Accii qualitas corrupti nix net eade ingenito,ipsa quide emigrat de subiecto copleto &denominatiois, in altersi subiectum optem dc denoni nationis. Id aute no est censendis incoueniens. nam principium physicii impossibile ei se accidens migrare de subiecto in subiectum, itelligenduin est de subiecto incompleto sciri haesionis quod ipsi qualitati est idem numero,utpote materia.Et quod materia habeat in se tum cum sit generati Q actum accidentarium ipsamqpaissione quae manet eadem,no efficit subiectum venerariois esse ens in actu. Nam a sola forma substantiali totum completum ens actu dici debet. Similiter quod ipsa qualitas manens eadem sit sensibilis, sensul percipi nara, non concludit in ge neratione idem manere sensibile Na in diffinitione generationis, sensibile pro ente naturali subiectoq; copleto x tota sumitur. Neque incommodii putandum est, accidens tempore substantiam
praeire,ut eam passionem aliquanta Lemporis mora formam substantialem acquirendam antecedere.Nam substantiam accidente priorem esse debere natura,dignitate at persectione censendum. ec non tempore. Natura siquidem pleri cris imperfectis ad persecta progreditur. Quanuis auteea passio quae manet sit remissitor in corrupto, Sc intensior in genito, aut cocra vehemetior in cor rupto languidior ingenito,Vt caliditas cum edi aere sit ignis aut e diuerso id tamen no arguit ea qualitatem non manere eandem. Nam intensio oc remissio non reddut qualitatem numero diuersam,tametsi in Uno ut totum,in altero vero solum ut pars existat.
Separatum non quantum. Augmentatio est cu nutricatione qualitatis incre mentum. UIiminutio vero consimili modo quantitatis diminum tu Nutricatio .alimenti est in aliti substantia conuersio. Nutricatio nutritio alitio. Additam ei tu maioramentum. uς libet pars, pars homoeomera, Vtos neruus. ὁ anomoeomera ut caput pes, manus. Pars homoeomera est quae omnes sui partes si
milis secum habet denominationis. omoeomera,q no habet suas partes sint Iis secti denominationis. CEsse,ratio.
Vinium caput continet octo conclusiones, unam quaestionem&duas rationes ad primam, Unam quaestionem ad secundam, duas rationes.& Unam instantiam ad tertiam Unam quaestionem ad quartam tres rationes, & sex augmentationis conditiones,& unucorollarium ad octavam. Quaestio. An augmentatio ab aliis motibus disserat CPrima confusio. Augmentatio ab aliis moti bus differt. Primo. Quia generatio & corruptio sunt secundum substantiam. Generatio quidem ut cum ex potentia substantia fit actu substantia. corruptio e diuerso. alteratio secundum qualitatem.&motus localis secundum Vbi. augmenta
tio vero δέ diminutio secundum quantitatem, Est igitur augmentatio ab ali
mutationibus altera. Conuenit tame cum caeteris:quia sicut in illis ex eo quod erat potentia.fit Visit acturita Sin augmentatione. CSecundo. Secundum transnati tandi modorum diuersitatem: quia quod generatur, quod corrumpitur, quod alterratur , omnino non oportet mutare locum . quod autem augetur. oportet aliquomodo . de quod secundum rectum fertur, omnino locum demutat. Ec quod circites fertur. semper eundem locum seruat. Quod vero augetur: neque Omnino demutat, neque eundem semper seruat: sed primo habet arctiorem, postea vero ampho rem . Sc quod diminuitur ,e diuerso ab ampliore evadit in arctiorem . differt igitur augmentatio ab aliis mutationibus. CSecunda quaestio. Cum augmentatio & diminutio sunt circa quantitatem ut magnitudinem: an fiant ex corporeo potentia, εc incorporeo actu dc si ex corporeo an illud corporeum ex quo fiant, a subiecto &materia sit seiunctum anne potius materiae coniunctum s Secuda concluso. Augmentatio non fit ex aliquo separato. Non enim fiet ex aliquo separato non exi flete in aliquo. na non esset in loco ut neque punctu . sed tuc quid erit an vacuus' an
xia sensibila corpus Sed id ex quo aliquid generatur.in loco est. agitur id ex quo ali
260쪽
quid augetur, minime separatu est. Neq; qui de id sera atu in aliquo existit Priir es quia augmEtatio fieret ab illo separato abstracto ab illo in quo esset: cu nihil esset illius in quo esset: ut neq; vas aliqd viniqct in ipso est,tu ipsu ab ipso vase extrahatur. hoc auteno. ni no sit sine partiali corruptione & partiali generatione. Secsido. quia nihil prohiberet hoc moessimul infinitas esse materias quare R ide ex inti nitis simul generari, si admittat augmetatione adiecta generationi. Tertia conaclusio. Melius est sentire augi iiDatu,ne&gnatione ex una numero eadem nisu parata materiasieri ratione vero non una. Primo, Qui aut fiat augmentatio aliquo adueniete corporeo aut incorporeo,necesse eaeno aute sit ex icorporeo. fit i grex corporeo.& hoc quide coluncta inseparataq; materia est: ex qua pariter sit gnatio. Fit em generatioab aliquo ente actu aut Eomogeneo,aut Eeterogeneo ' Ut ignis ab igne.& homo ab hole:& substatiae corporeae materia, re ipsa & actu inseparata est,ratione ali cogitatione separabilis. CSecudo. Augmentatri est pexistetis quaistitatis addita metu nutritioni colunctui diminutio,pexistetis quatitatis minoraumentu. t qae augetur,corporeu est:& qae ei aduenit,corpore , Incorporest squi udem corpori aduenies maius ipsum noefficit.Et qffindam inutione subtrahis.cor, poreu. naicorporeo subtracto no fieret miti'. Instati a. Si quid augeretur & quelibet pars maior seret:& si minueretur. minor: S si quid augeretur, pariter aliquo adueniente aut corporeo aut incorporeo augeretur.& si quid minueretur pariter alia quo corporeo aut incorporeo distracto & recedente minueretur. Sed no augetur alia quo incorporeo adueniete.esset em quid separatu.& materia a magnitudine separatam esse impossibile est. Neq; fiet adueniete eorporeo. na duo corpora simul erunt: Vt quod augetur & auget. Ne peridem minuetur subtracto incorporeo, neq; coraporeo.nam & corpora se occupassent, aut relis queror vacuit. No igit ullo pacto aliquid aut augebit aut minuetur. 2Respoder ut aliqui augmetatione fieri nullo exuerinseco adueniente: queadmodum tu ex aqua sit aer, nullo extrinseco suscepto sit aeris maior moles.&cu ex tere fit aqua,nullo subtractosit minor. Sed hoc pacto in sufficieter responderut. Primo quia illic nulla augmetatio vel diminutio sed unius generatio,&alterius corruptio eli. Secundo, quia saluare opoitet id quod augetur. esse,& eius qualibet panem effici maiorem. Vt carnem neruum,& quae ex illis constant.et quod augetur non perire sed manere. id autem ipsi non saluant. CTertiar quaestio. Quid augetur apponiturali qui Van id quod apponitur,ut cibus ancorpus cui apponitur aut inru quemadmodum cum aquam vino immisces, totumi ,3 simul redditur maius. CQuarta conclusio. Animatu corpus cui cibus aduenit aufetur. Primo. Quia id augetur,quod ante et post substantia manet idem. hoc aut mest animatu corpus et iacui cibus teque utriuI coge ted augelut igitur anima uni corpus cui aduenit cibus iet, solum quidem quemadmoda si parum aquae fur das in vinu,quae corrupta nolimaneat non dicesaquam effectam maiorem .neque V ni re aquae aggregatam molem sed vinum ut quod solum maneat. CSecundo. Quia si Carni adueniat passio,fiatquecarnis alteratio, semper carne eadem manente,caro cui aduenit passio.sterari dicitur,et non ipsa passio. dicetur igitur et animatum corpus augeri,cui aduenit cibus, et non cibus ipse Tertio,id augetur,in quo est praecipua mouens.m corpore aut animato praecipuum mouens est corrumpens cibum ini, cosimile specie animato fit lue ingrediens simile specie,& corpus hoc accipiens maius. augetur igitur corpus animatum:etnonqui corrumpitur cibus.WMκ augmen, rationis conditiones.. Prima. Idem manet ante augmentationem , et post. Secunuda.Quod augetur, aliquo adueniente augetur: et quod mincitur. abeunte aliquo minuatur. Tertia. Eius quod auger quaelibet pars augetur: et eius quod minuitur quaelibet pars minuitur. Augentur enim momoeomera,cum homoeomera augetitur. na ex homoeomeris momoeomerum unumquodq; compositum est. Quartar iu