장음표시 사용
261쪽
L r . ut aliquid augeatur.non est senstituendum Uacuum. Quinta neque ut lit augmeta tio corpora se in eode loco occupare necesse est. Sexta. augmentatio no fit incorporeo adueniente. Et his ex sequentibus clarioribus factis, obiectionis propositae pa tefacta erit solutio. Quinta eonclusio. Augmentati0 fit aliquo adueniente secuis P dum speciem,& non solum secundu materia. CNam adueniente aliquo secunda
speciem,maius totu efficitur. secundum aut e materiam,mn. Aduenit enim aliquid
secundum speciem, cum similem sormam S speciem rei aduenit obtineat. secudum materiam vero,quod similem retineat materiam .hpeciem Vero non. Quem,
admodu si aliqua mensura continue aqua aquae succedentem metiatur, qcontinue aduenit.idem secunda speciem est: ita si adueniens os Γ.ossis forma accipiat.& carum .forma carnis:quod aduenit.dicitur secunda specie Quodsi succederet aquae noaqua.& ossi non os, carni non caro: quod adueniret, secundu materiam diceretur, εο non aliquid secundum speciem Sc formam. D quae sunt secundum formam.&que secundum maenarinan aliquibus facilius deprehenditur .vi momoeomeris: in vidi uentis manus ca augetur. Et hinc fit 'motui magis videatur esse caro& os . quam manus de brachium,q speciei discrime in anomoeomeris apertius manifestiusque .st. Sexta. Cibus.aucla contrariua est.Nain pycti specie, ipsum inconsimiles αciettasmutari oportet: ut si sicco adueniat humidam,transmutabitur in siccum. fit enim augmentatio.aliquo secundum speciem adunniente.Id autem esse non potest
cibo non existente contrario, nam contrariorum proprium est adinvicem agere ataque pati.& alterum ab al tero corrumpi. Cibus igitur auctra existit contrarius. CCo , rollarium. defit inquod augetur,ut simissi δέ vidissimiliativatur. CNamau, getur dissimili in principio, quia contrario 3 in fine, similii quia secundum specie. Septima conclusi stabus talia est potentia,quali quod incrementum susceptuarum sit. aestu. Quia si ex cibo augenda sit caro,iplam jpecie carnis accipere orditet et si os, speciem ossis. blita quicquid emtum sit .illius rei speciem . sit muri magmentatio aliquo secundum speciem adueniente. Est igiturribus potentia talis, quale quod augetur,actu est attamen actu aliud. Fit enim augmentatio, quemades modum si in vinum fundatur aqua quae mixta in vini spe em riumpi possit vi,
ni quantitatem adaugemuta digesto alimento et in corpusdisperis,corporis natura sui t.corpusque adauget. Et sicut ignis apposita ligna urendo facit nem atque in similem substantiam transmutat quia generata sic corpus animatum, coetum cibu in suam conuertit substantiam. C stat Et sicut quia generatur,non est uniuerumalus. fit enim augmentatio actu adueniente corporeo portetigitur generari Scarnem .dc quantam carnem. sed secundum quod caro. ttit .secunda quod quan ta auget. Et sic numens δέ augens etsi subiecto sint unum ratione tam edissentiunt. Corollarium. Unde fit ut nutriatur quandiu saluatur animas: non tamen semper naut augetur aut minuitur. CNam quandiu saluatur,aduenit potentia caro. quae Utearo.nutrimentum est:non autem set maius efficere Valens. Vt enim dictu est, augmentativum Sc nutrimentum re ipsa sunt idem: esse autem non idem .Nam secundu quod aduenit potentia quanta caroaugmentatiuurn est secundu Vero quod solum potentia caro, nutrimentum. Et scut aque abutantia vino infusa Se mixta.
Vinumaqueum facit,et aquam: sic adueniente formae multa potentia, Virtus eius
debilitatur,et fit diminutio. et quanto plus potentie tanto materiatior .et quam minus virtus eius valetior:fitq; tuc augmetatio. semper tame et in aucto et diminuto saluatur species. Sed de augmentatione et diminutione hactenus. sale quantum aut singulare. sed hoc uniuersale, aut hoc ungular Ut animal homo.
hic homo: sic quod augetur mon est hoc viversale,aut hoc singulare, sed uniuersale aut singulare quantum. Caro enim ut caro carni adueniens non auget sed illic potnu generatio attenditur .sed ut caro quanta quantae mi ad epit,auget fitque tota
262쪽
Vinci capitis scholia. xx. Augmentatio ab aliis motibus differt. Noti
solum putanda est augmentatio ab aliis motibus ratione discrepare, verum etiam re ipsa, di quidem genere, potissimum autem a generatione dc nutritione . qua uis enim sit idem re ipsa nutriens & augens, nutrimetu ic augmentativis cui ostendit litera in sine praesentis capitis utpote cibus aucto adueniens, dc in aucti substantiam conuelsus, qui quidem nutrit secundum substantiam N auget secundum quantitatem, tamen nutritio Ec augmentatio re ipsa prorsus discrepant. Nam nutritio estiormae partialis viventis in materia cibi acquisit Io, dc est ad substantia. Augmentatio vero est maioris quantitatis in vivente acquisitio, di es
ad magnitudinem quae a substantiare ipsa dissidere in philosophia supponenda est. Et waugme
ratio nutritioni sit coniuncta, eodemque tempore stant ambo dati motus, 3c in eodem subiecto, quodque si non sit nutritio non erit augmentati O,haudquaquam et sicit augmentationem nutritioni re eandem esse. Non enim oportet si duo motus tempore 3c subiecto consum' i sunt, ipsos rotinus esse eosdem, praesertim cum termini ad quos proficiscuntur, sunt inter se longe diuersi. i quidem generationstem per coniuncta corruptio natura comperitur, & pleriique ambulρtioni calefactio Non tamen protinus consequitur corruptionem generationi eandem esse , aut ambulationem calefactioni. Nutricio vero dc generatio re ipsa idem sunt .hoc quidem communius illud vero minus commune. xxii. Non enim siet ex aliquo separato non existente in aliquo. Non potest augmentatio fieri ex aliquo magnitudinis experte, quod non sit in aliquo ut continente. nam tale separatum non esset in loco, quemadmodum neque punctum. cum non haberet magni tudinem quae requiritur ut quicquam loco contineatur. Et tunc huiusmodi separatum, nihil aliis Dd esse poterit nisi vacuum, aut insen bile corpus, quorum Vtruque est incommodum. Nam id ex
quo aliquid generatur, est in loco,at id ex quo quicquam augetur etiam est id ex quo aliquid ne neratur. igitur id ex quo aliquid augetur etiam est in loco. non est igitur illud seperatum .dca magnitudine seiunctum. Neque huiusmodi separatum re quo poneretur fieri augmentatio. in a ii quo existit M t suo continente. Primo quia huiusmodi separatum nihil esset illius in quo contineretur, quemadmodum vinum nihil est vasis quo continetur, cum ab eo possit separari. Posset igitur consimiliter ec id separatum abstrahi ab illo in quo continetur 5 augmentatio ab illo ne ab stracto fieri. quare augmetatio fieret tunc ex illo separato no existete in aliquo. quod est ad p rius relabi in conueniens, ecim si bile,cum generatio & corruptio ex huiusmodi separato sieri non possint,augmentatio autem semper generarioni Ec corruptioni sit coniuncta. Sessido quia siduae malentae magnitudinis expertes simul esse possent, eodem iure oc tres,dc quatuor, imo multitudine infinitae atque numero in determinatae,cum maius non attollerent. sicut mille punista simul nolaciunt maius quam unum. Augmentatio autem semper est coniuncta generatio ui igitur idecorpus naturale ex insinitIs materiis Sc numero indeterminatis ex quibus sit augmentatio eodem tepore simul generaretur. Id autem impossibile. XX in Neque fiet adueniente corporeo. Admissic Omnibuq quae praesens obiectio ante ala uxit, negandum est si augmentio fieret adueniente eor poreo idcirco debere ueri penetrationem dimensionum. Nam si ea fieret, per aduentum magnitudiniς accedentis non redderetur totum maius, sicut duo pedalia se occupantia non se magis eκpanderent quam unum. Ad euitandam autem hanc dimensionum penetrationem, natura poros oris dinauit subtiliore corpore plenos ad diffugiedum Vacuum,in quibus recipitur alimentum cede libus solidiori cibo corporibus mos iustulis inibi contentis. Ita in diminutione cum recedit cor poreum per desiuxum a corpore animato, subtilia corpora poros relictos opplent. quare naturae timendum non est,ne aut stat vacuum, aut prius fuerit penetratio dimensionum. xxvi. Prima. Idem manet ante augmentationem ecpost. Ouauis partes animati continue de quant, aut a ma tersa sola,ut in homine aut ab utraque parte substantiali, Ut in citeris animatis nihilominus similes in figura situ dc ordine partes continue reparantur ut in alveo fluente. Et id ipsum sufficit veauctum dicatur manere idem ante augmentatione Ec post coidentitatis modo quo res naturalis
eadem diuersis partibus dici potest. Cum vero tertia conditio proponit eius quod augetur qua tib et partem augeri, id de parte secudum dimensionem sumpta intelligi solum debet, δc neque de omni quidem tali,sed ea duntaXat quae totalis propinqua, de principalis est corporis auehi. qus in
non para is est pars, sed immediata totius,ut de capite manu, pede. ossibus,carne de neruis Quas ob rem non rite applicatur haec proprietas ad partem remotam, partialem, dc minus praecipuam, Qt millesimam digiti particulam,cum de eiusmodi partium genere non debeat praesens litera in telligi. xxvia. Nam adueniente aliquo secundum speciem maius totum efficitur. Cum corporitanimato aduenit aliquid eiusdem cum eo formae atque speciei, totum ex adueniente dc eo cui ad Genit continuatis ad inuicem sit maius secundum molem, quod auginent nem potissimum Ti cit. Si vero ei quod augetur, aduenit aliquid secundum materiam, diuersaeque secsidum formam' speclei ut cibus ante4 in aliti substantiam est couersus no et sicitur totum maius. Nam cum spe cie diuersa sunt adueniens Nid cui aduenit non continuatur ad inuicem sed seiuncta dc se palata sunt. Ipsis autem ita seiunctis minime augmentatio sit,cu in ea fieri debeat continuatio magnitudinis aduenientis cum ea cui aduenit,& no solii iuxtapositio eoru quae sunt ad inuice discotinua, ead modii laceruo grano in. xxxi. Et sicut quod generatur,no est uniuersale qua tu aut singulare. Praesens coclusio Ostedit quo pacto generatio recte explicata est p .ppriu et' terminu ad que
263쪽
profiscitur utpote per terminii substantiae pronomine hoe designasii, aut uniuersalem, ratione lcginuni designatum vi liomo animat,aut particularem ratione indiuidua expressum, ut Socrates,Plato. Declarat item quo pacto augmentatio apte debeat exprimi per terminum explicantem propriam quantitatis rationem,quo ei sectui per se sua causa per se respondeat. Et is quatitatis teriminus aut uniue salis est,&comuni ratione explicatus ut caro quataaugetur,aut particularis,Mnotione singulari expreuiis,υt hoc bicubitu accrescit.Sicut ergo no recte dicimus, caro bicubita generatur,m ratio hicubiti a ratione generationis sit aliena at extranea,ita sane neq; recte dixerimus,caro augetur,aut haec caro imminuitur. na ratio carnis substantiam respicit,nihil habes cum
quantitate comercij.sed e diue o dicendu est,carne quidem generari,dc carnem quanta augeri.
Extu caput continet duas conclusiones,& quatuor modos ti 33ctus. Prima conclusio. Determinare conuenit de ipso fa cere atque pati. Nam de generatione elementorum hic intendimus.nullo autem faciente Sc patiente, non contingit ea generari. Dicunt enim aliqui ea per congregationem generari: Sc qui plura admittui. o ut recte vult Diogenes) communicantia, faciendo dc patiendo generant. Nam si eκ uno non essent,non adinvicem agerent 3c paterentur ut calidunon frigefieret,nce frigidum calefieret. caliditas enim in frigiditatem non transmuutatur .sed horum unam subiectam naturam,quae ea in trasmutatione recipiat, esse necesse est. Non tamen hoc necesse est esse quocunque in alterum agente . sed qui, scunque adinvicem agentibus&patientibus ita euenire necesse est. CSecunda. De tactu itidem agendum est. Narnia actione&passione determinadum est. At aliqua adinvicem agere dc pati proprie nequeunt,quae adinvicem tagibilia non sint. Determinadum igitur est deam. Et quia tactus actione& passione eommu,nior est nam quaecunque proprie agunt δέ patiuntur,tangunt,agere:no autem quescunque tangunt. agere M pati adinvicem necesse est priorem tactus facimus deteris minationem .Et quia homonymum est,Vt sere Unumquodque aliorsi nominum. modos eius declarabimus. CQuatuor modi tactus. Haec se tangunt primo.quae ad , inuicem determinalps magnitudines et positionem habentia simul habent ultima. Et ad tactum hoc modo haec tria positio,iocus, et eorum ultima sines esse, re tiruntur: quo pacto et mathematica siue separata sint,sive non,iactum habere concedidendum est. Se tangentia secundo sunt, quae diuersia stagnitudines habentia , et sua ultima simult adinvicem agunt et patiuntur. Et hic modus tactus est proprius: et ad hunc modum haec quatuor requiruntur,diuersarum magnitudinum positio, loe .eorum ultima esse si es, et adinvicem esse activa et passiva.Et quia grauia et leuia diuersas habent magnitudines et loca,leue sursum, et graue deorsum, et smul vltima et simul adinvicem sunt activa et passiua:idcirco talia proprie tangere dicutur.Et quemadmodum mouetium quoddam est quod mouetur, et quoddam estimmobile: ita facietium quoddam est mobile et alterum immobile, nam svi inquaut faciens et moues,et facere mouere. Disserunt tame ut faciens dicitur ad patiense naomne mouens hoc pacto faciens esse impossibile est.Faciens enim solum iecundupassiones dicitur sic hoc loco utimur est autem faciem secundu passiones in uens. et mouere,in plus et magis commune est Τertio se tangunt quo ii diuersarum magnitudinu ultima sunt simul,et alteru mouet, ab altero immobili manes. et alterum mouetur Quarto tangit id cuius vis in alterum transt,etsi tactu hoc modo tangens non attingat:quo pacto solemus dicere molestiam et tristitiae amaritudinem nos tangere: nos autem nongere tristitiam. Et haec de modisiactus. De se ctione et passione nunc agendmu est.
264쪽
, Exti eapsila scholia. xxxiii Caliditas enim in frigiditatem non transmutatur. Clyl unum contrarium non traseat in sui contrarii naturam,manifestiam est caliditatem in frigiditatis substantiam non transire sed horum, tpote caliditatis θc frigiditatie, Unarnesie subiectam materiam qua ea successive in transmutatione recipiat. necesse est. Non tamen quandocun unum agit in alterutari necesse est ea in eiusdem speciei materia conuenire.Nam caelum agit in aerem ipsum calefaciens , & tamen caesum S aer minime eandem specie habent potentiam, quia interea non est reciproca actio secundi in primum , siue patientis in agens.Sed quando duo adinvicem dc mutuo agunt δέ patiuntur,v e primum in secundum,& contra secundum in primum,ut eiusdem naturae materiam sortita sint oportet. xxxv. Et quemadmodum mouentium quoddam est quod mouetur. Mouens quod mouetur, est to tum compositum resque naturatis.Mouens autem immobile, forma substantialis. Faciens quod est mobile,est totum elementum ut i qnis aqua. Faciens autem immobile, est forma substantialis, elamenti,ut forma ignis aut aquae. Etiam quemadmodum mobilium quoddam est mouens, ut tota res naturalis,quoddam vero non mouens, Ut eius materia . ita plane patientium quoddam etiam est faciens,v t totum elementum . quoddam vero non, ut elementi materia. Habet autem se laesens ad mouens , dcfacere in mouere, ut minus commune ad communius, dc perinde atque homo ad animal. Nam omne mouens esse faciens impossibile est cum mouens, secundum sub stantiam quantitatem & qualitatem dicatur, & vhi,saciens Vero solum secundum qualitates ad inuicem activas &passiuas. Est enim faciens , secundum qualitates adinvicem activas & passiuas transmutans Patiens vero,est secundum qualitates adinvicem activas dc pasi uas transmutatio nem suscipiens.Et actio siue lactio hoc in loco,est secundu qualitates activas 5c passivas a mouen te facta alteratio Passio vero,est secundum huiusmodi qualitates inmobili: suscepta alteratio. Et haec de modis tactus.Quatuor se tangentium modorum primus ad secundum dc tertium supelxIor est,ut ipsae modorum diffinitiones aperte commonstrant. secundus autem ad tertium repuisgnans, m in secundo ambo adinvicem mutuo agant dc patiantur, in tertio vero agat unum istum 5c alterum patiatur sine reciproca actione. auartus vero primo impertines est, quod aliqua se tangentia primo, tangant se quarto, Vt ignis dc aer proximus. aliqua Vero non, ut dux partes eiusdem lapidis,aut lineae adinvicem continuae. Primus enim modus non requirit actionemvnius sangentium in alterum,cum magnitudines cogitatione dc intellemi a materia seiugatae,hoe mo do se tangant,quae tamen nihil agunt.Sic aliqua se tangentia quarto, tangunt se primo, ut igni . ει aqua ei proximata vis ignis in aqua transit .aliqua vero no,Vt forma substantialis, Sc materia sua. Formae enim vis in materiam transit,dc tamen determinatas non habent ec diuersas magni tudines, neque positionem neq; simul habent ultima. quare forma 8c sua materia se tangunt pri mo. Demum quartus modus se tangentium secundo dc tertio modis est superior. Nam in secundo Ec tertio modo unius vis in alterum transit 8c unum attingit alterum secundum magnitudianem.In quarto vero modo nihil refert siue se tangant secundu Vltima, siue non,vt ipsa posterior
diffinitionis quarti movi particula admissiue sumenda satis patefacit.
Septimi capitis annotatiuncula . CAgit facit. CMedia. sub contrariis qus extren a sunt copreh&imus. CHO
mogenea que sub eodegenere collocata lunt. 2Principium Unde motus, efficiens. Habitus, species,forma. Calidum separatum,caliditas a materia seiuncta. ,inici
E P TIM U M Caput continet duas de actione Sc passione op
nes, octo conclusiones, duas rationes ad primam, duas ad secundam.
Sc unum corollatium ad octauuam. CDuae de acti e 3c passione piniones. CPrima estdicetium omne simile a simili passionis esse imis mune: quia non est cur Unum potius agat,& alterum patiatur. dissimilia autem adsinuicer facere Sc pati .hine paruum ignem a magno pati concedunt: φ paruum et magnum contrarientur. CSecunda est solius Democtili descentis simile facere in simile et simile pati a simili. et si qua alia adinvicem faciant et patiantur,hoc no est vidissimilia sunt,sed ut eis aliquid comune existit. Et hae opiniones sunt quodam: modo subcotratiae, et verum est quodamodo. ome similia simili impassibile esse.
3j ἐt quodamodo pati posse. prima collusio.Omnifariasmile, omninoq; indime
rem,a suo Oino simili pati,itraticinabile est. primo. Quia no est cur hoc potius agat.et illud patiatur .quare idem et secundu idem oporteret agere et pati. CSecundido. Eade ratione concedas idem agere in seipsum, et pati a seipso.hoc aute DIsum. Nam quicquid mouetur, ut ab alio moueatur necesse est. Et si omne simile, secunties dum et simile activum esset, omne seipsum moueret, et nihil daretur immobile.
265쪽
mo.quia albedo non agit in linea neque linea in albedine: & hoc quia sunt omnino dissi imilia .nisi sorte dixeris per accides,quia accidat linea esse alba aut nigra. Non igitur omnino alterii de dissimile agit in omnino dissimile. Secundo. Qus Q
exterius agunt, aut cotraria, aut ex cotrariis sunt. non igitur omnino dissimile agit
in Ofilino dissimile. 2Tertia. Quemnq; adinvice agunt δέ patiutur, talia esse de bent.ut sint quodam odo similia.&quodamodo dissimilia. CN a quaecunq; nata sunt agere Sc pati adinvice, aut sunt cotraria .aut contrarietate habentia. Debent imtur genere esse similia luntem contraria. in eodegenere & specie dissimilia .nam contraria. specie sunt dissidentia. Videmus em hoc pacto semper corpus a corpore, colorem a colore, sapore a sapore,& homogeni ab homogeneo, quodque similem generis sortiatur denominatione pati. Quarta . Rationabile eri facies assimilati gore sibi passum: vi rationabile est calefaciens calefacere,& frigidum infiigidare: quia agens Sc patiens sunt cotraria. Ut quae sunt in eode genere & specie diuersa.& ages
agit ut transmutet.transmutatio autem in contrarium. Agendo igitur, contrarium
in suum contrarium quale ipsum est,transmutat. quare agendo passum sibi assimi es Iat. Quinta. Antiqui ad diuersa respicientes dixerunt. hi similia a similibus. illiissimilia a dissimilibus pati. CNam aliqua aliquando dicimus pati per modii subis qxsecti ut homo dicitur calefieri frigefieri: dc aliquado exprimimus ea pati per modutermini ut calidia frigefit,frigiducalefit. Qui respexerui aliqua pati ut subiectu, viderunt pleruque simile pati a simili,ut homine ab homine.& qui aduerterunt ea pati Ut terminus a termino, viderut dissimile & contrariu pati a contrario.& ita bifariam facere dicimus,ut homine facere,& calidum facere. Ad diuersa igitur respicientes .dixerunt hi similia a similibus, illi dissimilia a dissimilibus pati. Sexta. εPrimu faciens impossibile est. vltimu Uero, 8c faciens & patiens. Na ut est demouente Sc moto,ita 8c de agente 3c patiente. sed quodda est mouentium primum: Vt
quod est principium motus,& quod non mouetur. 8c alterum quod ab altero mouertur: ut est totum et copletum et vltimum, pariter et mouens et motum. igitur et de faciente et de patiente ita erit. Sanat enim medicus ut primum .et vinum ut sanans, et faciens ultimum:quod et sanando fit patiens. Septima. Qus non comunicant A in materia, in agendo no repatiuntur. que vero comunicat, sunt repassibilia: ut medicina cum sanitatem facit nihil a recipiete sanitate repatitur: quia in materia cum sano non comunicet. et cibus repatitur: quandoquidem eandcm participet naturam. Et huius causam assignamus quia forma principium est faciendi .et materia prinuci pili patiendi:et eadem contrariorum susceptima est: et prssente calefaciente ipsam
calefieri necesse est et frigefaciet e frigefieri. Quae igitur materia non habent. principium non habent patiendi .quae Uero habent eandem, principiti Unuquodq; habet patiendi. Cotingit igitur illa Jum faciat repati. Coctiva. Principiu unde motus, ' efficit, et non finis. Nam efficiens in passum inducit speciem qua praesente cessat
motus. Praesentibus enim habitibus, non trasmutatur amplius aliquid, sed i a conus matu existit. Finis autem ut sanitas non efficit, nisi secundum metraphoram. Corollariu. Vnde fit ut elementa,ignis, aer aqua terra, habeant suas passiones, Fcalidum,frigidum,humidu et siccum in materia.Na magiit , quia speciem habet: Nadinvicem patiuntur,quia materiam .est enim materia ut materia, passiva. Et si
esset aliquod calidum separatum aut aliquid talium quod forte impossibile est idisum impassibile esset neque talia abinuicem essent repassibilia.
ρ- Eptimi cap.scholia. x vi. Et hae opiniones sunt quodamodo subcotrariae. Non sunt praedii's positiones secundit unctandi modum sub trari, cii non fit earum Vna particularis affirmativa & altera particularis negativa eoclide extremotu sedg l secundum veritatis habitudine quia simul in veritate statu na verum ess quodam
si modo omne simile a sinuli esse impassibile, utpote simile secundu speci cm, 5c quo
266쪽
ea modo omne simile a simili pari pos scalaei simile secundum genus. Id tamen pilinae opinioenis dictum paruuin ignem patia in agno, ne titi quam est Verum. nam paruus ignis magno conti nuatur, ut aquae aqua, & ab eo conseruatur. Neque eorum ratio satis valida est, quia magnum 5c partium sint contraria. nam siue illa relative siue absolute sumamur, minime contraria sunt, quia eiusdem speciei & naturae quantitatem significant. Et quavis essent contraria, non tamen eam ha herent contrarietatem,quae ad actionem S passioneria requiritur, utpote contratietatem secun
dum qualitatem. xxxv d. Omnifariam simile Omninoe3 indiffercns. Omnino simile est . quod eiusdem est speciei specialissimae secundu qualitate, de qua quicquid hie dicitiis: secunda materi
subieeta est intelligendum, in seciandum ea sat actio de passio. Quod si calidii dece gradu si agat in calidu quadrigradu ale,Vt igni in aqua cNpta ea lesicri,no prot mus omino simile agit in o inosimili. Na t1eisi Utriusq; caliditas eiusde sit speciei, no tamen eiusde intensionis. nepe calido qua eri gradu ali permixta est frigiditas qua alterii cesidia expellit. uare no agit ignis in aqua quate nus igni similis est,sed quatenus dissimilis. Cum vero anima mi uendo corpus seipsam loco nio Dei. dc forma grauis mouedo graue deorsum seipsum precipitat, ibi trecrsimile a simili. ne id ε aseipso mouetur. a V trunci: mouens latu per accidens mouetur non quide secund si qualitate, se cunda qua solumesit actio,sed secundu ubi. At si aqua se reducit in natiuii frigus, nec ibi quidem patitur ide a seipso. na aliud illic est agens, dc aliud paties ioc quide a liis materia illud vero sor ma. V t aut ide in seipsum agere dicatur,deberet id e dc secundit ide Oino agere dc pati. xxxviii. Omnifaria dissimile ai altei si omnino dissimile est quod ab altero gene re diuei sum est,&alterius pridicamenti ut albedo 5 linea. aut alterius generis sensibilis ut albedo & dulcedo. Quarecti ignis agit in aqua aut sorma ignis in materia aqui, rigest actio omnino dissimiliti. na eiusdem sunt generis scilicet elementi 5 substantis in copletae. Et qua uia contraria albedo ξc nigredo in gis ad inuice distent repugnatia naturς cpalbedo dc linea nam h sc simul eide inesse possunt, illa vexo nequa ii, no tamen portet si illa cotraria ad inuice agant, ec lisc repugnat ia adinvicε agere. N albedo θc linea magis distant distantia generis, balbedo Ec nigredo, quae sub eoae genere colore cotinetur illa vero diuersoriim sunt genersi. Ad actione AEt rcquiritur heneriveos sortiti atq: cognatio. Quod demum caliditas ignis agat in materia aqui diuersam genere, non conuincit oin nino dissimile pati ab Oinino dissimi ἰi secunda Aristotelica intelligξtia. Na Aristoteles υult omnino disssimile non agere in omnino dissimile, ut terminii interminum. Caliditas alit ignea agit in materia ut efficiens in subsectum cui qualitatem inducit. xl. Rationabile est arans assimilare sibi passum. Id de agente naturali intelligendum secundum materiam subiectam & non sia pereaelesti aut ullasti. Praeterea de agente inpleto id accipi dictuni deber, dc noli in copleto sotina enim aquae non assimilat sibi materiam cum ipsa nullam habeat qualitate in se. Insuper de de agenteactione univoca,qua producens inducit in passum qualitatem similem specie ei quam in se habet. uod siquis hanc propositionem ad aequivocam transmutationem applica fer, pseudopra Plita in incideret. Demum intelligendum est huiusmodi agens naturale completum assimilare sibi passum secundum eam qualitatem secundum quam agit, non aut secundum aliat, ut ignis assimi lat sibi aquam secundum caliditatem, non autem secundum siccitat in quia secundum illam non
agit in eam. xliii. ux non comunicant In materia in agendo non repatiuntur. Non vult hoc loco Aristoteles omne agens agendo repati, cum maniisse dicat ea quae et iis deni species materia non habent ei si agant,non tamen agendo repati, Ut cxlii agit in lisc inferiora,non tamen recipro cani ab illis suscipit passione, P alterius naturae materiam habeant. d duntaxat proponit i a qos agendo re pati debent corpora naturalia completa, illa eiusdim naturae materiam sortita esse debere. Non tamen idcirco astruenda est uniuersalis, quaecunq: eiusdem naturi materia participata a in agendo repail. sed debent illa ita esse disposita,ut utriusque virtus activa, alterutrius resisten Nam exuperet dc vincat. Hinc magnus ignis in aquam superpositam agit,ab ea tamen non repatitur,ci, aquae vis non exuperet ignis resistentiam.
Octaui capitis annotat. Transparentibus translucentibus,perspicuis.diapsa his. positio, opthio
Clauum caput continet quatuor de imodo agendi opiniones; quinq; colusiones, qua tuos rationes ad quarta, et ii es adquirita. De modo agendi & patiendi quatuor opiniones sinimaeu Empedoclis dicetis passione fieri serporos. illos prii icipali subeu te agente: & sic visione, a udition e , se seri sation gomne fieri, ut aere Sc aqua traspar etffus, nostros subeutibus poros:&mixtione ferii ad inuite fieri cum ipsaru adinvicesint comesurabnes pori. Secuda est Democriti&Ieuo p s pi se cientiu corpora indivisibilia omnlii principia .a Tertia est Melissi asseretis tutum esse unu ens immobile, Minfinitu. Immobile quide quia si molini ef, ecpere; tur in vacuo. vacuu autem nihil est. Infinitum aute . nam si finitu esseta sunt ad vacuum siniri oporteret. Unum vero, & no multa quia si diuersa essent, orbi ter t
267쪽
ipsa intercepto vacuo esse diuisa.& si diuisibile esset.oporteret ipsum ubiq; diuis bile esse. 8 sic nihil essetvnum: quare neq; multa. His 8c consimilibus rationibus mouebatur Melissus. Sed persunde dementiae esse videtur, unum, Sc glaciem &ignem existimare. dc quae bona apparentia Sc cognoscendi consuetudo facit diuersa videri.tanta mentis imania volunt nihil differre videri. 4 Quarta est platonis p qnentis corpora ex superficiebus,& in superficies resolui. 2Prima cocluso. Leucip iopus Melisso rationabiliores habet sermones. CNam Leucippus cognita sensu nonegabat,nel generationes corriaptiones, re alios motus ,& entium multitudinem:
quavis admitteret vacim: quod non esset principaliter ens. sed plenit. dicebat infinitas esse atomos ob sus molis suiq; tumoris paruitate visui imperuias:qus colIechete generant.& dispersae corrupui: & quae attactu patiatur & agant & quae voltu tent in vacuo. Hec autem Melistus negabat omnia, Sc neq; motus Ullos saluare moliebatur neq; rerum apparentias. 2Secunda. Itidem δύ Empedocle. C. Na Empe doctis dicta sequi videntur Leucippum.& sentire quod sentit Leucippus. Dicit emEmpedocles passionem de alteratione omnem fieri per poros, ne corpora se rua
pent:et augmentatione perpor subintrantibus solidis.ct hoc est introducere valcuum Ut fiat actio et augmentatio: Vt fecit Leucippus. Et Leucippus elementorii. ignis aerisAque. it teri se, nitebatur saluare generatione et corruptione. Empedos cles Ueio solum usq; ad elementa generationes et corruptiones concedit . elemens
torum aut . cum ipsa st ma sint, et priora non habeant ex quibus fieri queant non concedit generationem. e Tertia coclusio. Plato et Leucippus diuuerso modo sen F tiunt. Nam Plato ex indivisibilibus et finitarum figurarum superficiebus eo ora
componit: et generationem ipsaru concretione, corruptionem vero secretione salauare in tendit: et hoc per contactum fieri, Vacuum no concedens. Leucippus autem ex infinitis solidis, infinitis figuris terminabilibus,corpora componi dicit: et ipsoarum collectione generationem, disiunctione autem corruptionem fieri. et duobus
modis agere,vacuo, et contactia. sed non esse magnitudines sui superficies inliuisbiles .alias determinatio facta est. Amplius tamen haec adiiciemus. Quarta. Leucippi positio irrationabilis putanda est. CPrimo. Quia ponit indivisibile paαti per vacuum, quod esse non potest: et indivisibile, nullius passionis activum est. Et figurae ut circulari attribuit calidu. sed cui frigidum eius contrari si api: bit cui
humidu,sccum,durum molle.graue,et leue et unaquaque reliquarum passionu Et solas figuras putare activas et contrariis determinetas inconueniens est.nam zut eadem determinaret sbi contraria: et sic contraria essent in eodem . aut diuersa: et
se ostenderent illa impartibilia solida non esse natura similia. Haec itaque incommoda sequuntur eos qui ponunt impartibilia corpora. Et Plato superficies poneret partibiles. rarefactionem non interueniente vacuo saluare no poterat. CSecuraudo. Quia in conueniens est ponere parua corpora indivisibilia, et magna non quanauis magna facile constrinsantur atque dividant parua autem difficile, indicis blatisque naturam magis imitentur. CTertio. Aut omnium talium solidorum Una
qua suae figurae causa ponenda est. Quae enim diuersa sunt natura,adinvicem zgutet pariuntur approximata. CQuarto. Leucippus inquit ea moueri in vacuo. Sed quaeritur, an moueantur a se non id ageret: qui a aliud est mouens.& motum. et ita diuidetur in partem mouentem, &motam: et se pugnantia admittet circa idem. atomum esse partibilem. 3c impartibilem. et non erit sui volunt materia hoc alia quid et Unum numero: sed solum porentia. Neq quide ab iis quς extrinsecus sunt,
inquebantu; cum snt omniu Prima. CQuinta conclasse Passisse per poma sicil
268쪽
non eli cum Empedocle sentita in Primo. Quia aut sunt pleni: de tuc supernui
sunt. potuit enim M per alterum corporis plenu eade ratione fieri. aut vacui hoc
no cocedit Empedocles. Sed quomodo p poros cotingit sentire ut videre, audare: cum per plenu Ut dicunt no cotingat tras parere Igit neq; per poros si plenus fueurit unusquisq;.Neq; Valet dixeris poros illos esse VI Uadeo exigua vacua Vt corpus aliquod recipere no possint. Naridiculum est paruu existimare Vacuvi &no posse esse inagnu . nihil ei aliud esset Vacuvi,si corporii regio. quare quata corporis moles. quantusq; tumor sieret. tantum &ipsum Vacuu esse necesseelh. CSecundo. uia si passio non fiat conlaetii superfluunt pori. introducunt enim eos ad hunc finem.& si containi. identidem . nam sine poris contingit fieri contactus. Tertio. Corpora sunt diuisibilia igitur non sunt introdacendi pori,ut agant & patiantur . nam diuisione separari pollunt & non minus corpora pati.
- Ciaui cap scholia. xlυin. immobile quid , quia si moueretur,reciperetur in vacuo. Rationes Melissa quibus suam sulcit opinione .parii habent roboris Vt ea qua probat ens illud es e immobile; quia si moue
retur reciperetur in vacuo. Idean non oportet. Nempe corpora natu
ralla loco mouentur, S tamen tio recipiuntur in vacuo, sed pleno no quidem subeunte id quod mouetur, sed cedete,&ab extrinseco circii dante Similiter ne et oporteret si tale ens sinitii esset ipsum ad vaetiti si mri quia vitiiquodq; sinitia magnitudine intra se habet qua sinitur ut secluso omni circlidate extrinseco etia si in vacuo esset, per sua magni iudinem finiretur.&non per vacuum. Demum non oportet si diuer sa essent entia ipsa mediante vacuo debere esse diuisa.Nam multa corpora sibi inuicem proxima sunt nullo intermedio multa itidem interueniente pleno,ut aere, abinuicem diuidi tur. Et sum Dinim suis magnitudinibus non vacuo res abinuicem dirimuntur. iiij. Et indivisibile nullii upassionis a tiuum est. Id intelligendum est de actione productioneq; qualitatis univoca,qua ages consimilem in se habet qualitatem qualem passo inducit.Et ratio in promptu est quia indivisibi te non est natum iri se passionem quapiam habere Ut principium tertii de caelo monstrauit. Igitur non est natum transmutatione univoca alterationem efficere in alio. Aequivoca autem actione nihil vetat indivisibile passionem efficere ut anima rationalis,quae litipers est ξc indiuidua calo retin inducit corpori humano.Prs terea id quod passionem eis cit aut suscipit diuisibile esse opor tere, te corpor murali pleto intelligendu est,quod in partes integrales dissecabile est. Si una, cur non omnia simul coeunt Quae eiusdem sunt naturae atq: speciei, adinvicem continuari nata esse aer& aqua liquido mons rant Si igitur illa corpuscula atomatia ponantur esse eiusde naturs, consequens est ipsa adinvicem coalescere atque viiiii debere, dc unius naturs corpus constituere, quod positioni Leucippi repugnat.Si vero diue sa ipsis atomis sit natura, alterain species at et sor HaAum ea foret substantia,sigura autem accidens, deberet potius huiusmodi natura poni causael rectrix actionum 5c passionum sigura. Nempe substantia potior est trasmutationum causa iaccidetis Et corpora naturalia quae diuersam habent naturam acti substantiale , ubi adinvicimpropinqua suerint agunt & patiuntur non quia diuersam habent figuram, ira ea leti nanentesigura non minus ignis &aqua ad inuicem agerent sed quia diuersam habent formam substatia lena,qua facta eadem,non amplius adinvicem agerent. Sed quaeritur an moueantur a se. Non potest Leucippus asserere corpora atomatia moueri a se. Nam aliud re ipsa est mouens,&ix. tum M quicquid mouetu r ab alio inoueri est necesse. Quod si concedat in atomo aliud re ipsa esse nio Uens ta motum cogetur admittere . namquanque atomorum diuidi in partem mouentem ana togam scirmae,5c partem motam analogam materiae,sicut unaquaeque res naturalis partitionem recipit.Quare atomi ex hypothesi impartibiles concedendae erunt partibiles. Neque potest di cere Leucippus ipsa moueri ab extrinseco,nam sunt secundum ipsum prima omnium. Priora autem aposterioribus Dioveri non possunt.
Noni capitis annotatiunculae. Parς. pars secundum dimensionem sumpta pars quantitativa. Onu caput cotinet quinq; actiois Se passionis c5ditiones positionibus quinq; explicatas:&tria corollaria. a Quinq; auctionis 3c passiois coditiones. Pruna. Paties tale est potelia quale ages actu. CSecuda. Paties no modo secuitu hac
parte pati dc non secundum illa: sed 1 ecundit quodlibet sui. Tertia. Magis dispositu magis patitur fitq; magis tale:&min' dispositu mi . Quarta. Nullii paties csi agete cotinuit,coaluue ac vi est. ξ vita. agessi cypiquus clu
269쪽
debet esse passo ut tangat ipsum, aut ea que inter se illud sita sunt.na taetsi ignis l5
ge distet ealefacit tamen. calefaci edo prius sibi coniunctum aere, & deinceps aeris
medio distatia corpora. i Primum corollarium. Vnde sit ut cotinui pars quslibet diuisibilis existat. Nasecundum quodlibet sui pati natu est. qae aut e tale est, vidi, 3buisibile sit necesse est. est igie cotinuum secundum quodlibet sui diuisibile. no igiξ erunt insecabiles superficies,dcindiuisilia solida cotinuata phrsica corpora costituetia. CSecundum.Fit etia in inconuenienter credat nihil generari nihilq; corrum Fripi posse noscissis corporibus: Hubi sit corporu cogregatio atq; segregatio. Navidemus ide corpus indiuisum manes Se cotinuu nunc humidum .nunc coagulatu. nunc darum. neq; oportet ut etia fater Democritus apponere remouere, aut tactu Couertere Sc tramutare cum ex humido stat coagulatum. Tertium corolla tu. 43No fit etia atomorum collectione. Nam non quslibet pars aucta redderetur:&augmenta tio non esset nisi quaeda iuxta sitio: et neque opus ullum esset mirasinu tante:quae falsa sunt. His positis de generatione corruptione alteratione , augmentatione actione et passione,nunc ad mixtionem nos transferamus.
et Oni capscholis. l. . Prima. patiens tale est potetia. Prima actionIs proprietas su Limitur ex hoc principio comuni,Mobile tale est potentia quale in ouec est actu .Est id enim omne paties mobile dc agens moues. Q uod qxii de principi si sicut intelligei dum est de mutatione v niuoca,ita & liri prima conditio de passione uni voca in se telligi debet cuagens simile specie in se habet qualitate,quale,in patiente proau elata est .Prs terra hec conditio sicut Sc Caeters de agente naturali totali, de patiente co-pleto intelligitur Sc node incopleto, e materia aut forma.Seclida vero actionis coditio de parte secundum dimensione sumpta de integrali intelligeda est,non aut de subsantiali.Insuper 5c de patiente per se siue secundia se .quod tota patitur,dc quaelibet eius pars secundu MIestate sumpta. 5c non de patiente secundii parte quead modii homo diceretur calefieri cu sola manus eius Incalesceret. Agens propinquu factu debet esse passo. Haec coditio agenti immediato siue proximo dii t xat est applicanda inter quod N passum,nultu sit corpus interstes mediii. Na agens mediatu nod bet esse passo mediato propinquit, ut ignis homini aliquantulis distanti & ab igne calefacto noest propinquus.Tamen in rebus naturalibus omne agens agit per contaei ii non quide a quodvis passum sed ad aliquod, ut sibi immediatii.Quod si agens non egerit per contactu in proximsi nnullii distas aget . N1 no agunt res naturales in remota quin etia agant in propinqua cu eius de nature materia participent omni addcirco quicquid est agens naturale mediai si alicuius patietis. alterius debet esse immediatu. Secus aut euenit de celo agete in aere mediatu, 5c non incae vimine diat si cu caelii non sit qualitatu activalis N passivaru susceptiuit.Et sumitur haec coditio ex illa pro positione septimi physicoru Mouens primu 3c immedia: usimul est cit moto. Ivi a. Nolite ita atomorii collectione. baudiat augmentatio dc passio, ut approbatio subiuncta ostedit. NI si
ita fieret,no quaelibet pars aucti redderetur auctased ea dutaxat cul extrinsecus adiacentes adue Diret atomi. Perindeat Q si glaciei circuponeretur aqua quae continue in glacie mutaretur, nunq; interiores glaciei partes augerentur,sed tantu exteriores. Et si manui aduenirent atomi manus tirum augeretur,& no pes.Et augmetatio no esset nisi partiti eiusde rationis iuxta sitio sine generatione ec corruptione necp esset opus praecipuo augmentante, ut forma substantiali, scd sola congregante atomos, at in unum colligente. Haec autem sunt pei absurda.
Decimi capitis annotat. Virtus,species forma. Mixtioe coteperatum ,mixtum. Est aut e mixtum,q sex miscibilium coteperameto cosurgit. Medicina an mededi. Poteta seruirtutes dicuns aequatς quado unum alterum no sufficit corrumpere. Eme terminnabilia,qus male proprio clauduntur termino sed bene alieno: suntque facile diuisbi lia. Mixtio, miscibilium alteratorum in unum tertium transtio.
Ecimum caput continet se e conclusones, et quae sint bene 14 miscibilia post septima. Prima coclusio. Scrutati oppore tunii estquid mixtio quid miscibile, si ne mixtio aut id cui
de impossibile:et si sit quomodo sit . a & mix tione ce πterminare nos ante promismus:cuius quidem his solutis saucile dilucebit cognitio. Sunt enim que ipsam no esse appareare faciant. Ita enim argumento id moliuntur aliqui ostende
re. Si mixtione possibile posueris: aut ea Ps miscent maleta
270쪽
3 tunc non plus niixta prius dicere possis.aut corrumpuntur omnia: sed quomoedo ea quae non sunt dices esse mi xta aut Unum saluatur, 3c alterum non: neq; hoc quidem . nam quod non est misceretur.& miscibiliu ut consimiliter sese habca1it, consimilis eadeque ratio. non videtur igitur quo pacto possibile existat ut sit mi καtio. Ita argumentantur. sed huius ex sequentibus prompta deprehenditur solutio. β' Secuda Mixtio differt a generatione alteratione,& augmetatione.WA generatione quidem .quia materia tu e rins non miscetur: Ut ignis cum exardescit lignia, ligno non miscetur: sed hic generatur illud corrumpitur. fit enim genera tio, forema potentiae adueniente. Ab alteratione, quia passio suo subiccto non miscetur: ut albedo corpori figura cerae tumor figurae disciplina animae. Vniuersaliter em patasiones Se habitus rebus mixta esse impossibile est. Ab augmentatione itidem .nam cibu corrupi oportet, simileque aveto generari. Vnde fit ut male senserint qui credididerunt omnia quandoque simul suisse mixta. nam no omnia sunt miscibilia. sed ea tantum quae sunt separabilia. Passionem autem a subiecto separari. impossibi te est. 1 Ter tia conclusio. Mixta, in tertio non actu manent,sed potentia. CNarri quaedam sunt actu.& quedam potentia.&ψ miscibilia actu manere non debeant. Vt actu album : hoc praetactum conficiebat argumentum. Quod vero potentia maneant,statim est perceptum quia sunt separabilia. neque enim corrumpuntur atris 6r bo nec alterum : sed saluaturVirtus eorum. CQuarta. Iuxta sitio paruoru,Ut g anorum hordei & tritici,neq; secundum quantitatem minimoru . nel minimorum secundum sensum, mixtio est. CNam in tali iuxta sitione paruorum,iuxtapolista actu manent. non igitur sunt mixta.&quaelibet pars mixtione contemperati hosmogenea est nomenq; sortitur idem,& mixta dicitur. quod hic non fit. Et non est secundum quantitatem minimu . non igitur si et per iuxtapositionem talium. Neq; quidem secundum positione minimorum ad sensum .na que debilevisum habenti mixta essent acute videnti,ut lynceu habeti oculum no esset mixtio. No sit igitur ob aliquo horu trium modoru. Quinta conclusio.Quorum no est eade materia. noest mixtio. Diximus entiu quaeda esse activa, qusda passiua: dc que in eadem comunicant materia adinvicem esse activa & passiva.qus que aut sunt mixtione conte rabilia adinvicem sunt &activa&passiva. eorunt igitur est ea de materia. Eteniquibus eadem non comunis existit potentia,non pati utur adinvice neque miscem 6 . tur:Ut medicina facit sanitate:sed neque patitur,neque miscetur sanitati. Seκta conclusio. Multa paucis, Sc magna paruis opposita,non faciunt mixtionem . CNaalteru transmutatur corruptuque abit in dominas: ut gutta vini mille millibus amplioris aque n6 tra mutetur quia protinus soluatur species trasmureturque inaqua.
6 Septima coclusio. aus potet iis squatur,cotrarietate,habentia et bene termina' ' bilia. miscibilia sunt. 4 Quia cum potetiae sunt squatae,no transmutabuntur a sua
natura, sed conte rabunt ideteritu, Utriusque natura quodam odo in se retinens. Et quia contraria adinvicem erunt et activa et passiua requia bene terminabilia: saticile erunt diuisibilia et facile se iuxta sita contemperabunt: et facilius parua parsuis. nam parua paruis adiacentia,facilius se commiscent. et se diuidendo transeunt. multum Vero multo coniumstum, tardius id operatur. Quae surit bene misciu
bilia Bene miscibilia sunt haec. bene terminabilia. ut humida . non glutiliosaut Unctuosa, et bene contrapatientia. Quor in enim Vnum fortiter contrapatiataret resistit, et alterum tenuiter: non sunt bene mixtioni apta . Hinc fit ut aes stanno non bene nil sceatur . nam stannum aeti debiliter contra patitur resistendo.
in tenucsque fumos evanescit, solum colorem relinquens. Et ex his . quid mixtio, quae miscibilia .quomodo possibilis ex Mat, contemperantiaque non corrumpi, non aetii manere neque esse corporum com pos Donem, neque minimorum secundum molem,neque adsensum, dicitam est sufficienter.